Nieuwsbrief Gezondheidstechniek

Nieuwsbrief Gezondheidstechniek Uitgave:

TU-Delft • Faculteit Civiele Techniek en Geowetenschappen • sectie Gezondheidstechniek

Redactie:

Mieke Hubert • Jasper Verberk • Luuk Rietveld

Contact:

Postbus 5048 • 2600 GA Delft • +31152783347 • [email protected]

Internet:

www.drinkwater.tudelft.nl

Nummer:

10e jaargang nummer 3 • juni 2009

Redactie Het was 4.00 uur in de ochtend en mijn vrouw werd

Opvallend is de toename van het aaibaarheidsge-

wakker van de enorme knallen. Zij heeft bij onweer

halte van het onderzoek. Sigrid Scherrenberg levert

de gewoonte om ook mij wakker te maken. Al snel

bijvoorbeeld een bijdrage aan het wel en wee van

begreep ik dat onze slaapkamer in een moderne ark

zieke zeehondjes en door oliebesmeurde vogeltjes.

van Noach was veranderd. Mijn dochter had haar

Arne Verliefde en David Moed doen ontwikkelings-

matras naar beneden gehaald, onze hondjes hadden

hulp in Australië. Sinds Arne er is regent het in Oost

zich genesteld bij mijn voeteneind, met argusogen

Australië: goed geregeld. David heeft moeite om over

de kat in de gaten houdend die zomaar kan uitval-

zijn werk te praten en steekt de loftrompet af over

len als iets haar iets niet zint. Mijn vrouw zei dat ze

de fantastische omgeving. Er wordt ook nog echt

brand rook en inderdaad het leek er op dat iets stond

gewerkt, getuige de twee promoties van de afgelopen

te smeulen. Ik ben daarop de tuin ingelopen om te

tijd. Viviane Miska en Kim van Schagen hebben zich

ontdekken dat een eeuwenoude kastanje stond te

met succes verdedigd en kunnen zich nu doctor noe-

roken. Dit leek gevaarlijk. Gelukkig hebben wij een

men. Yvonne Mikkers zal binnenkort haar afstudeer-

goed burenalarm systeem en al vlug waren een tien-

praatje houden over het verwijderen van ammonium

tal buurmannen gealarmeerd. De meesten waren al

met zeolieten. Of de High Quality Drinking Water

wakker. De ene moest uit bad worden gehaald, de

Conference alleen maar werk was is niet te zien aan

ander stond zijn tuin te sproeien, de volgende was

de foto’s. Wel werd serieus afscheid genomen van

de was aan het doen en de laatste was zijn auto aan

Prof. Gary Amy die naar KAUST verhuist. Gelukkig

het wassen. Met vereende krachten hebben wij het

blijft hij wel verbonden aan ons onderzoek.

water overvloedig laten lopen totdat de latente brand

Kijk tot slot nog even naar de foto’s van de waterlei-

was geblust. Geen van de hulpdiensten heeft er iets

dingloop. De TU Delft heeft met succes meegedaan.

van gemerkt, misschien zag alleen het waterleiding-

Jasper Verberk is bijvoorbeeld kampioen gewor-

bedrijf een piekje in het verbruik. Peter de Moel heeft

den in zijn categorie (man, tussen 180 en 185 cm,

een andere uitleg voor dit piekje en ik laat hem graag

schoenmaat 43, zonder baard). Ondanks dat ik het

in de waan.

vreemd vind dat de waterleiding zich met een “loop”

In deze nieuwsbrief nog meer waterpraatjes.

vereenzelvigt (zoiets als dat Norit de sponsor is van een diner), toch gefeliciteerd.

Nieuwsbrief ontvangen? Wilt u onze nieuwsbrief voortaan ook ontvangen? Stuur dan even een e-mail naar het secretariaat van de Sectie Gezondheidstechniek: [email protected] 1

Nieuwsbrief Gezondheidstechniek Juni 2009

Agenda Data Drinkwater colloquia Data:

vrijdag 19 juni 2009

Vooraankondiging Intreerede Professor dr.ir. J.B. van Lier

vrijdag 21 augustus 2009

Datum: 18 november 2009

vrijdag 25 september 2009

Tijd:

Tijd

15.00 - 17.00 uur

Lokatie: Aula, TU Delft, Mekelweg 1

15.00 uur

Lokatie: zaal 2.72, TU Delft, CiTG Zie:

www.drinkwater.tudelft.nl

Info:

[email protected]

1st IWA BeNeLux Regional Young Water Professionals Conference Data:

30 september - 2 oktober 2009

Afstudeercolloquium Drinkwater

Lokatie: Van der Valk Hotel, Eindhoven

Informatie: www.benelux-ywp.org

Yvonne Mikkers

Datum: vrijdag 28 augustus 2009 Titel:

Regeneratie van zeolieten gebruikt voor ammoniumverwijdering uit

Cees Boeterprijs (Bachelor eindwerk) Datum:

30 Juni 2009 16:00 uur

anaeroob grondwater

Tijd:

Tijd:

15.00 uur

Kandidaten: Arend van Breukelen, Tanja Euser,

Lokatie: Zaal E, Faculteit CiTG, Stevinweg 1

Laurène Bouaziz

Borrel: 17.00 uur in PSOR

Lokatie:

Faculteit CiTG, Afdeling

Watermanagement, 4e étage, nabij het Dispuut Watermanagement

Verslagen Regeneratie van zeolieten gebruikt voor ammonium verwijdering uit anaeroob grondwater Yvonne Mikkers

2

Zoals aangegeven is ammonium een voedingsbron voor bacteriën. Deze worden tijdens de traditionele waterbehandelmethoden dan ook gebruikt om de ammonium te verwijderen. Hier schuilt echter ook

Achtergrond

een risico. Bacteriën zijn levende organismen. Ze

Grondwater dat gebruikt wordt als bron voor drinkwa-

groeien, vermenigvuldigen en gaan dood. Dit zorgt

ter bevat in de regel ammonium. Ammonium op zich

voor organisch materiaal dat in het water terecht

vormt niet direct een gevaar voor de volksgezond-

kan komen. Zolang de organische reststoffen in de

heid. Het kan echter wel een bron zijn voor stoffen die

zandfilters waar ze gevormd zijn blijven zitten, is er

wel een gevaar voor de gezondheid opleveren.

niets aan de hand. Als ze echter niet uit het water

Bij aanwezigheid van voldoende zuurstof wordt

gehaald zijn voordat het drinkwater in het distribu-

ammonium door bacteriën omgezet naar nitraat.

tiesysteem terecht komt, kan het daar een bron zijn

Een tussenproduct hierbij is nitriet. Deze stof is

voor nagroei. Deze nagroei kan kleurveranderingen

onder andere veroorzaker van het ‘blauwe baby’

van het water veroorzaken, maar is tevens ook een

syndroom.

voedingsbodem voor bijvoorbeeld legionella.


Probleem

Resultaten

Hoewel bacteriële ammonium verwijdering uit grond-

Kolomproeven uitgevoerd met ‘echt’ anaeroob

water een bewezen principe is, wordt er al ruim 30

grondwater hebben aangetoond dat het verwijde-

jaar onderzoek gedaan naar alternatieven. Eén hier-

ren van ammonium met behulp van zeolieten in het

van is verwijdering van ammonium met behulp van

bijzijn van ijzer(II) geen probleem is. Competitie van

zeoliten. Deze vulkanische afzettingen werken als

bepaalde andere in het grondwater opgeloste ionen

ionenwisselaars en een aantal typen hebben een

is wel een probleem. Verder is er gekeken naar de

zeer grote affiniteit met ammonium.

mogelijkheden om regeneraat her te gebruiken om

Onderzoeken hebben aangetoond dat zeolieten uit-

op die manier de hoeveelheid gebruikte chemicaliën

stekend werken in de afvalwaterindustrie, maar ook

te verminderen en naar de mogelijkheid om ammo-

functioneel zijn in de drinkwaterindustrie.

nium te strippen door pH verhoging en gasuitdrijving

Het belangrijkste probleem waardoor implementa-

toe te passen.

tie op grote schaal nog steeds niet gebeurt, is het

Gebleken is dat een oplossing van 0,1 M NaOH ver-

schoonmaken, of wel regenereren, van deze zeo-

houdingsgewijs erg effectief regenereert, maar het

lieten. Dit kan eigenlijk alleen gebeuren door middel

is ook mogelijk om een grotere hoeveelheid NaCl-

van zoutoplossing met hoge concentraties zout. Het

oplossing met pH = 11 her te gebruiken. Het strippen

gebruik van veel chemicaliën maakt een proces altijd

van de opgevangen ammonium uit de NaCl oplossing

duurder, verder moet de verbruikte oplossing ook nog

met behulp van stikstofgas, verlengt de levensduur

afgevoerd worden.

van het regeneraat. [email protected]

Phosphorus removal at Ecomare, Texel Sigrid Scherrrenberg Ecomare, centre for Wadden and North Sea, lies in the National Park Dunes of Texel. This centre was the first seal sanctuary in the Netherlands. Except for the seal sanctuary the centre also contains a bird sanctuary for victims of oil slicks and other confrontations and an information centre about the nature and culture on Texel. Most of the seals stay in the Doelstelling

centre temporally to recover from an illness or from

Het doel van dit onderzoek is om de regeneratie van

the consequences of garbage like fishing nets. Some

zeolieten, gebruikt voor ammoniumverwijdering uit

of the seals stay permanently. For more information

anaeroob grondwater, te optimaliseren.

see www.ecomare.nl.

Het subdoel is het onderzoeken van de mogelijkhe-

Ecomare has three large basins for the seals. The

den om ammonium te verwijderen uit Fe2+ houdend-

water quality of these basins is off course of major

grondwater door middel van ionenwisseling.

importance, not only for the seals but also for the visitors. For the treatment of the water, raw sea

3


water is taken in and treated by sand filtration. Chlorine

Hoogleraren komen, hoogleraren gaan

is dosed to prevent algae growth in the basins. The current treatment facility needs to be replaced in the

Hans van Dijk

near future and a more advanced and energy saving

De bruisende activiteit van de watersector weerspiegelt

installation should come in place. For this reason they

zich ook in het bestand aan Delftse hoogleraren. Zo

started pilot testing with a micro sieve in cooperation

wordt er met toenemende regelmaat gesproken over

with Witteveen+Bos Consulting Engineers and Hubert

het instellen van nieuwe leerstoelen voor (nieuwe)

Stavoren. Algae growth should be prevented by dosing

aandachtsvelden als “Innovaties en Integratie in de

coagulant for phosphorus removal before the micro

Watercyclus” , “Water en Gezondheid” en

sieve. Because no experience is available on coagulant

“Industriewater”.

dosage before a micro sieve, the goal of this research

Over het laatste onderwerp wordt momenteel nog over-

is to investigate if the required clear water without algae

leg gevoerd, maar de nieuwe professoren voor de eer-

growth can be reached.

ste twee onderwerpen zullen we naar verwachting in de eerstvolgende Nieuwsbrief aan u kunnen voorstellen. De profiel- en benoemingscommissie (PBAC) voor “Innovaties en Integratie in de Watercyclus” heeft inmiddels een kandidaat voorgedragen en de PBAC voor “Water en Gezondheid” zal dit binnenkort doen. We verwachten grote impulsen van de nieuwe professoren voor het Delftse onderwijs en onderzoek op het gebied van de gezondheidstechniek! Geheel in overeenstemming met de titel van dit stukje,

The hydraulic capacity of the micro sieve depends

moeten we ook wel eens afscheid nemen van onze

on the filtration velocity and is between 20 – 40 m /h.

professoren. Zo vertrekt Gary Amy van UNSECO-IHE

The pore size of the filter cloth is 20 μm. Coagulant is

in juli naar Saoedi-Arabie om daar leiding te gaan

3

-1

dosed before a static mixer (G-value = 800 s ) and is

geven aan het Desalination and Water Reuse Research

followed by a flocculation zone (2 m3) with baffles. After

Center van KAUST (King Abdullah University of Science

the flocculation zone the water enters the micro sieve

and Technology) in Jeddah. We laten een traan bij

where flocs are removed. The treated water enters a

zijn afscheid, maar zien uit naar zijn vele toekomstige

test basin with a “test” seal, named Jannus.

bezoeken aan Delft als visiting professor en partner in onderzoeksprojecten!

4

With jartesting the optimal coagulant and dosage

Professoren worden geacht een visie op de toekomst

was found but after a test period with the micro sieve

hebben: in deze geest heeft François Clemens reeds

results were not satisfying enough. Floc diameter did

nu aangekondigd om medio 2010 te willen terugtreden

not become >20μm resulting in clogging of the filter

als hoogleraar Riolering. François gaat zich concen-

cloth and a large part of the flocs passed the filter

treren op zijn drukke werkzaamheden bij Witteveen

cloth. Because this is not acceptable the filter cloth was

+ Bos. Momenteel wordt er overleg gevoerd met de

changed to a pore size of 10 μm. Tests will be conducted

sector over de prioriteiten op het gebied van riolering en

in the comingweeks to see if the flocs can be removed

de profielschets voor de opvolger van François.

and if the water becomes crystal clear.

[email protected]

[email protected]


Krijg je dorst van onweer?

selinge levering naar een buurbedrijf”, dan wel “een defecte meter in de uitgaande leiding”. De bedrijfsPeter de Moel

voerders van DZH hadden deze mogelijkheden ech-

In de colleges van prof. Hans van Dijk wordt vaak een

ter al allemaal onderzocht en uitgesloten.

plaatje vertoont van het bijzondere drinkwaterver-

De zeer korte duur van de piek deed hen al vermoe-

bruik tijdens voetbalwedstrijden. De rust en het einde

den dat er een andere oorzaak moest zijn.

van de wedstijd betekenen een plotselinge toename

In deze nacht trok er een zeer heftig onweer over

van het drinkwaterverbruik, omdat heel veel mensen

het westen van Nederland, en dus ook over de

op hetzelfde moment naar het toilet gaan.

regio Den Haag. De onweersbui van die nacht komt

Van Karin Teunissen kreeg ik een ander voorbeeld

volgens het KNMI slechts één keer per 5 à 10 jaar

van een bijzonder drinkwaterverbruik.

voor. Die onweersbui heeft heel veel mensen wakker gemaakt.

Het plaatje laat zien dat het normale nachtverbruik

Uit de grafiek is af te leiden dat er zo’n 1.000 m3

zo’n 160 tot 170 m3 per 5 minuten is. Hier zien we

drinkwater extra is verbruikt. Als we veronderstel-

echter gedurende 15 minuten een piek die 2,5 keer

len dat het doorspoelen van een toilet ongeveer 7

zo hoog is, bijna gelijk aan het verbruik midden in

liter water vraagt, dan zouden er zo’n (1.000/0,007

de middag.

=) 140.000 toiletten doorgespoeld zijn, ofwel zijn er

Prof. van Dijk zou dit plaatje in het college kunnen

die nacht zeker 150 duizend mensen hun bed uit

laten zien met de vraag:

geweest. Dit is zo’n 15% van de bevolking in het

Wat zou de oorzaak zijn van deze bijzondere piek in

voorzieningsgebied van DZH.

het nachtverbruik?

De bedrijfsvoerder zelf was die nacht ook wakker

Met een beroep op het GBV (Gezond Boeren

geworden, en ook naar het toilet geweest. Uit de

Verstand) zouden uit de collegebanken waarschijnlijk

metingen begreep hij dat hij niet de enige was...

antwoorden komen als “verbruik van bluswater bij

Ook hieruit blijkt weer eens dat het waterverbruik een

een grote brand” , “een breuk in een leiding”, “plot-

heel mooie online graadmeter is van de samenleving.

Drinkwaterverbruik DZH (Den Haag en omstreken) op dinsdag 26 mei 2009 (m3 per 5 minuten) 5


Hoe zou je anders kunnen weten wat de impact van

en oeverfiltratie. Ook werd, voor onze bedrijfstak, een

dit onweer op de bevolking was. Via een dure bevol-

relatief nieuw onderwerp geïntroduceerd: QSAR. Een

kingsenquete? Door de meting van de drinkwaterafzet

QSAR (Quantitative Structure-Activity Relationship) legt

houden de waterleidingbedrijven steeds “de vinger aan

een verband tussen stofeigenschappen van microver-

de pols van de bevolking”.

ontreinigingen en de verwijdering van die stof in een zuiveringsstap. Het uiteindelijke doel is het voorspellen van verwijdering van nieuwe (emerging) stoffen. Prof. Gerrit Schüürmann uit Leipzig maakte duidelijk dat we op dit gebied eigenlijk 20 jaar achter lopen ten opzichte van toxicologisch- en medisch onderzoek. De ervaringen uit deze sectoren zullen zeker gebruikt worden in het project van David de Ridder die een QSAR voor adsorptieve verwijdering met actieve kool ontwikkelt.

Buienradar van dinsdag 26 mei 2009: Uit de beelden van Buienradar blijkt dat het regenfront in ongeveer 1 uur 100 km naar het noorden is opgeschoven (van Rotterdam naar Hoorn). Ook deze verschuiving was te zien in het waterverbruik. De verbruikspiek in de regio Leiden, was zo’n 10 minuten later dan de piek in de regio Den Haag (afstand 15-20 km). Kortom: het waterverbruik geeft dus ook informatie over het weer. Voor warme dagen in de zomer wisten

High Quality Drinking Water 2009 sprekers

we dit al...............

Yunho Lee van EAWAG onderzocht de mecha-

Met dank aan Willem Jan Kerkhoven (DZH)

nismen en reactieproducten in de verschillende

[email protected]

oxidatieprocessen. Organische stofmetingen en NOM-karakteriseringsmethoden worden steeds meer gebruikt bij procestechnologisch onderzoek.

High Quality Drinking Water Conference 2009

6

Prof. Johannes Haarhoff evalueerde verschillende Zuid-Afrikaanse zuiveringen m.b.t. NOM-verwijdering

Bas Heijman

en NOM-verandering. Prof. Hallvard Ødegaard gaf

HQ2009 is een twee jaarlijks congres georganiseerd

een overzicht van de zuiveringsstappen voor NOM-

door de TUDelft en UNESCO-IHE. Centraal stond

verwijdering in Noorwegen. Prof. Thomas Melin gaf

onderzoek naar een (nog) hogere drinkwaterkwaliteit.

een inleiding over vervuiling in membraanfiltratie en

In verband met het afscheid van Prof. Gary Amy van

Prof. Thomas Grischek vertelde over de uitgebreide

UNESCO-IHE lag de nadruk dit jaar op onderwerpen

ervaring in Duitsland met oeverfiltratie.

waaraan Gary de afgelopen jaren in Nederland gewerkt

[email protected]

heeft. Internationale experts en Delftse promovendi rap-

U kunt via onze website www.drinkwater.tudelft.nl/

porteerden over onderzoek op het gebied van natuurlijk

HQDW 2009 gemist? de presentaties via collegerama

organisch materiaal (NOM), oxidatie, membraanfiltratie

(nogmaals) bekijken.


Medewerkers André Arsenio

I worked on a project on characterization of particle

Some of you might have

load in the network. This year I am a Ph.D. student

seen me around. My name

and I divide my time between KWR and the TU Delft.

is André Marques Arsénio

The purpose is to broaden the knowledge on the fai-

and I graduated in 2007

lure mechanisms of joints in drinking water pipes. The

in Biological Engineering

ultimate objective will be to predict the onset of joint fai-

from IST, Lisboa, where I

lure. Considering how little is known on failure of joints

lived for 6 years.

and their number in the water networks (150-200 per

I first came to the Netherlands in the beginning of 2008

km; ca. 25 millions in the Netherlands), it is my sincere

to work at KWR - Watercycle Research Institute, for-

belief that this work is of the utmost interest for Dutch

merly known as Kiwa Water research (Nieuwegein).

and international drinking water asset managers.

Back then, under the supervision of Jan Vreeburg,

[email protected]

Jeroen Koet

Dat is ook de reden waarom ik regelmatig op de TU Delft

Mijn naam is Jeroen

ben; een doel van dit project is om een online simulatie

Koet en ik ben sinds 1

model (“flight-simulator”) te maken van het productie-

februari 2009 werkzaam

proces in Scheveningen, met de ambitie om hiermee

bij Duinwaterbedrijf

operators te kunnen trainen in de steeds complexere

Zuid-Holland. In 1997

procesautomatisering. En op de TU Delft is uiteraard de

ben ik in Delft afgestu-

nodige expertise aanwezig, waar ik dankbaar gebruik

deerd als Scheikundig

van kan maken.

Technoloog. Momenteel ben ik druk bezig om alles te

Over mijn privé situatie wil ik nog even kwijt dat ik

leren over de “Waterwereld” en het proces om drinkwa-

getrouwd ben met Liesbeth en in Delft woon. Samen

ter te produceren. Één van mijn taken als Consultant

hebben we een dochtertje van twee. Ik houd van foto-

is, om binnen DZH een nieuwe impuls te geven aan

grafie, fitness, skiën, koken, eten met vrienden en verre

het project “Waterspot”.

reizen maken. [email protected]

Ioana Dascalescu

my University I was invited to undertake Socrates

My name is Ioana Dascal-

/Erasmus student mobility from 1 June to 31 August

escu and I am a Ph.D

2009. During this period I will perform the activities that

student at the Faculty of

are envisaged by the Socrates program at the DUT and

Chemical Engineering and

write my final research plan under the supervision of

Environmental Protection,

Prof.ir J.C. van Dijk and dr.ir. J.H.G. Vreeburg.

“Gheorghe Asachi” Technical

I believe it will be of agreat benefit for my personnel

University of Iasi at Romania

development to perform a training research with the

.I am preparing my Ph.D. thesis, on “Studies on optimi-

Delft University of Technology and to have access to the

zation of water treatment and distribution”.

social and cultural environment of the Netherlands.

In the framework of the Socrates/Erasmus bilateral

[email protected]

agreement of co-operation between the TU Delft and 7


Studenten Study tour Watermanagement dispuut

weeks before my departure I had nothing. No visa,

The water dispuut started the Ebro study tour on their

no plane ticket, no funding, no proof of enrolment,

free sunday with a visit to the desalination plant and

no accommodation, not even a back-pack. This was

water purification plant on board of the Dutch marine

mainly due to the fact that there was a big holiday in

vessel Hr Ms Johan de Witt which was harboured at

Australia, while I was trying to make arrangements.

Barcelona. A spontaneous 2.5 hour visit on board of

The reason I nearly forgot all about this, is that by the

this important Dutch marine vessel gave insight in the

time I arrived in Adelaide, everything went really quick

water management on board. A double desalination

and smooth and time flies by way too fast. On the

unit with in total 125 m3 per day capacity was visited

other hand it feels like a year ago that I left Delft.

and the particular water management aspects were

My name is David Moed and I’m in my 4th year

discussed at length. Interestingly, such a ship conti-

of studies in Delft. After my first semester in the

nously circulates and filters its fresh water system to

master Water management, I wanted to look for

ensure optimal water quality

something a bit further away from home. Jasper Verberk had already been talking to me about an exchange program via the organization ICE WaRM (The International Centre of Excellence in Water Resources Management). The destination of the exchange was exactly the country I wanted to go to, Australia! The main reasons I wanted to go there, were that it is English speaking and that I imagined it to be a beautiful and laid-back place to visit. Before I go into the cultural and natural diversity of

The Dutch marine welcomed the TUD students with

the country I want to tell something more about being

open arms and even allowed some of us in the offi-

an exchange student in Adelaide. The city Adelaide

cer’s chairs. We showed our gratefulness by offering

is the capital of the province South Australia and

the highly appreciated TUD mug and Gouda stroop-

is with 1.3 million inhabitants the fifth-largest city

wafels to our hosts. A flying start of the Ebro tour.

of Australia. Despite of the fact that its population

Kind regards, The Ebrotour members

exceeds Amsterdam’s, it doesn’t feel like a big city

[email protected]

at all. The city layout and the laidback atmosphere make it seem a lot more rural. Adelaide has three

Exchange student David Moed

universities: the University of Adelaide, the University of South Australia and Flinders University. The total

8

Now that I’ve been here

amount of students at these universities combined is

in Adelaide for more than

around 70,000. These students dominate the night-

three months, I have

life in Adelaide and a lot of them (like me) live in the

almost forgotten what a

city centre. This makes Adelaide a proper university

last minute operation my

town, which is perfect for an exchange student who

trip to Australia was. Three

is only staying there for 5 months.


I am enrolled at the University of Adelaide for three

plants, there is work for any kind of water engineer.

of the four courses I’m doing. This is the oldest uni-

At the moment they embrace the knowledge offered

versity and its main campus is on a prime location

by European universities like Delft, but in the future

in the city centre. Its buildings are pretty and old and

Australia might become leading in sustainable water

the campus is a really pleasant place to walk about

resource management, due to the experience gained

(see picture). The names of the courses are: Water

from practice. Other countries with current or upco-

Resource Sustainability and Design, Wastewater

ming water problems can benefit from this expe-

Engineering and Design and Freshwater Ecology.

rience. Hopefully the Ozzies will manage to maintain

All courses are definitely a great addition to my

their beautiful nature and landscapes in sustainable

academic program in Delft. Especially WRSD and

way, because there is so much to feast the eye on.

Ecology give great insights in the Australian water

The extremely divers continent has red deserts,

situation, from a civil and environmental engineering

snowy mountains, tropical rainforests, white beaches

perspective. The teaching methods and workload are

underneath steep cliffs, complex river systems, huge

very similar to Delft.

vineyards. On top of that, the diversity in animal life on both land and sea is unrivaled. It is the ultimate backpacking country for a reason. Another reason for European backpackers to come here by the thousands each year, is the extremely relaxed “no worries”-culture. Australians have a tendency for being easy going in almost any social situation, so making new friends is easy. The cultural diversity in Australia is huge and there is not really something like a proper Australian (except maybe for

The University of South Australia is the largest univer-

an Aboriginal). This is probably related to their open-

sity and is spread over numerous campuses all over

ness and friendliness to foreigners and strangers.

Adelaide and its suburbs. The one course I attend

All and all this exchange experience has been a major

here is Water Quality Modeling, which deals with all

success so far. After my studies here in Adelaide are

kinds of modeling programs for runoff, groundwater

completed I leave for the Outback, Darwin, Cairns

and stream water quality. This was taught in a diffe-

and the Islands in the Pacific (Fiji i.e.), after already

rent way than I was used to in Delft, but nevertheless

having been in Sydney, Melbourne and Kangaroo

a very interesting course.

Island. There is probably no country more suitable for

As the Ozzies themselves would say: Australia’s got

travelling and studying abroad at the same time.

heaps o’ water problems. Especially in the South they are struggling to maintain water supply, water quality

Now that the ICE WaRM’s exchange program

and the environment. There is an extreme interest in

appears to work, more students from Delft can follow

sustainable methods of managing water. With solu-

my example. All I can say is: do it, do it, DO IT!

tions ranging from water restrictions to desalination

Cheers, David Moed, [email protected] 9


Down Under Koning Winter

len de gebouwde installaties maar op 10-20% van hun capaciteit draaien. 2 miljard Australische dollars

De winter is in het land. Terwijl jullie in zomerend

verspild…

Europa momenteel varkensvlees op de bbq gooien, zitten wij met varkensgriep opgezadeld. Scholen

Door de vele regen aan de ene zijde van Australië en

gesloten, mondmaskertjes op straat, het gaat zelfs

het gebrek aan regen aan de andere zijde, schom-

zo ver dat ze je afraden om te komen werken of je

melt wateronderzoek hier momenteel tussen “hot

kind naar school te sturen als je terugkomt van een

or not?”. Het hele topic is nog steeds hot, maar van

bezoek aan het buitenland.

zodra het regent blijkt het opeens minder acuut. In Sydney wordt het meeste water geleverd door

Met de winter is ook de regen weer in het land. Ik heb

Sydney Water. Sydney Water is een bedrijf dat (net

het al eerder gezegd: dit jaar blijkt één van de natste

als vele andere Australische drinkwaterbedrijven)

jaren uit de Australische geschiedenis, althans aan

risico-aversie hoog in het vaandel draagt. Daarom

de Oostkust. Onweer, hagelbuien, overstromingen,

wordt hun onderzoek vaak in geheim uitgevoerd,

noem het maar op. Maar de drinkwaterreservoirs

omdat ze bang zijn dat het publiek lucht krijgt van hoe

worden terug aangevuld, dus de Australiërs zijn blij.

het gesteld is met de kwaliteit van hun water. Hoe

In het Zuiden en Westen daarentegen wil het maar

het effectief gesteld is met de kwaliteit van het water

niet regenen (althans niet in grote hoeveelheden).

is moeilijk te zeggen. De normen die aan drinkwater

Eén van de ergst getroffen staten is Victoria. Laat dat

gesteld worden zijn zeer laag. Zo zijn de belangrijk-

toevallig ook net de staat zijn die het hardst getroffen

ste criteria dat 98% van de genomen monsters geen

is door de varkensgriep, en eerder dit jaar door de

E.Coli mogen bevatten, dat de turbiditeit < 5NTU

bosbranden. Australië kan meedogenloos zijn.

moet zijn, de maximale hoeveelheid ijzer <0,3 mg/l en de totale hoeveelheid desinfectie-bijproducten

10

Wat niet in het land is, is een recessie. Australië is

<250 microgram/l. Alle negen drinkwaterzuiveringen

als één van de weinige landen niet in een recessie

rond Sydney, die alle oppervlaktewater uit stuwmeren

terechtgekomen, wat volgens de regering in grote

behandelen, bestaan dan ook enkel uit coagulatie/

mate te danken is aan het feit dat ze in de laatste

flocculatie en gevolgd door snelfiltratie en desinfectie

maanden twee keer een “stimulus-package” uitge-

met chloor (eventueel wordt de hardheid nog aan-

deeld hebben. Dit komt erop neer dat elke Australiër

gepast en wordt er nog wat fluoride toegevoegd),

(niet de buitenlanders, jammer genoeg) twee keer

waarmee de normen makkelijk gehaald worden. De

een bedrag van ongeveer 1000 AUD (~ 500€) gekre-

grootste bescherming van de kwaliteit bestaat uit de

gen heeft dat hij/zij direct kon (moest) spenderen

bescherming van het brongebied. Dat dit niet altijd

om zo de economie weer aan te zwengelen. De

werkt en een goede zuivering wel degelijk belang-

Australische regering bevindt zich blijkbaar ergens

rijk is, werd duidelijk in juli 1998, toen verhoogde

op een enorme hoop cash, want sinds kort is (door

concentraties guardia en cryptosporidium terugge-

de regen) ook de kogel door de kerk: het ambitieuze

vonden werden in het water, een gevolg van weinig

project rond afvalwaterhergebruik in Brisbane, wordt

regen in het begin van het jaar, gevolgd door over-

zeker niet ingezet als drinkwaterbron. Hierdoor zul-

vloedige regenval in mei. Zoiets kan met het grillig


weerpatroon hier zeker opnieuw gebeuren, maar

bers, allemaal oud studenten. De groep is te vinden

het probleem met kwantiteit is belangrijker dan het

onder de naam “Sanitary engineering - alumni”. Heb

probleem met kwaliteit.

je Gezondheidstechniek (of in het engels Sanitary

Dat Australië zich echter eerder op een probleem

Engineering) gestuurd aan de TU Delft, meld je dan

met kwantiteit dan kwaliteit richt, is duidelijk gewor-

aan en kijk of er ook studiegenoten van je te vinden

den met de recentelijke bouw van ontzoutings- en

zijn in deze groep.

hergebruikplants. Die moeten eerst zorgen dat er

[email protected]

voldoende water is, waterkwaliteitsproblemen kunnen later aangepakt worden. Daarom richt al het onderzoek zich momenteel op geavanceerde zuiveringstechnieken en blijven de “oude” zuiveringen

1e IWA YWP BeNeLux congres

een beetje achterop hinken. Er is nog werk aan de winkel…

Van 30 september tot en met 2 oktober 2009 wordt in Eindhoven het eerste IWA YWP Benelux congres georganiseerd. IWA staat voor International Water Association, YWP staat voor Young Water Professionals. In vele landen in de wereld wordt dit congres jaarlijks of tweejaarlijks voor jonge water professionals georganiseerd. In Nederland heeft congres tot nu toe nog niet plaatsgevonden

Ik had jullie de vorige keer een foto van mijn hoofd in een krokodil beloofd. Jammer genoeg heb ik nog

Doel van het congres is:

geen welwillende krokodil gevonden. Ik blijf echter

• uitwisselen van kennis op gebied van water

zoeken. Wel heb ik een foto toegevoegd die moet

processen;

bewijzen dat het hier wel degelijk veel regent. De

• het bouwen/uitbreiden van je waternetwerk

foto toont een van de grotere verbindingswegen in

met andere Young Water Professionals;

de regio rond Sydney (grote autosnelwegen kennen

• netwerken met bedrijven in de water sector.

ze hier niet) na overvloedige regen. Groeten, en geniet van de zomer! Arne

Het congres start woensdag aan het eind van de dag

[email protected]

met een spectaculair ontvangst waar onder genot van een hapje en drankje het congres geopend wordt met een creatieve watersessie. Doel van deze opening

Linkedin

is het leggen van de eerste contacten tussen de verschillende waterprofessionals uit de BeNeLux. Op donderdag en vrijdag zal, naast netwerkmogelijkheden, aandacht besteed worden aan de inhoud van wateronderzoek. Iedere deelnemer wordt gevraagd

De sectie Gezondheidstechniek heeft sinds kort

om aan het congres deel te nemen met presenta-

een LinkedIn groep voor haar alumni. De groep is

tie van zijn/haar waterwerk. Dit kan in de vorm van

2 weken geleden gecreeerd en heeft al 42 mem-

platform presentaties, flash presentaties en poster 11


sessies. Aan de hand van de ingezonden abstracts

Onderwijs

van maximaal 2 pagina’s wordt door een selectiecommissie de soort presentatie van je waterwerk bepaald. Alle deelnemers worden gevraagd een

Een nieuw programma voor de MSc track Watermanagement

paper te schrijven van 4-8 pagina’s, welke opgenomen zal worden op de congres CD-ROM. De 2 beste

Met ingang van het collegejaar 2009-2010 wordt voor

papers worden gepubliceerd in het on-line journal

alle tracks van de MSc Civiele Techniek een nieuw

Drinking Water Engineering and Science. Daarnaast

programma ingevoerd. De redenen voor de invoering

zal er nog een prijs uitgereikt worden voor de beste

van een nieuw programma zijn ondermeer:

presentatie en de beste poster. De winnaar van deze

•

meer gemeenschappelijke vakken in elke track;

prijs hoeft geen inschrijfgeld te betalen voor de inter-

•

meer deelname aan de eigen vakken van een

nationale IWA YWP congres in Sydney, Australië, in

track door middel van het uitbreiden van het pak-

2010. Naast deze inhoudelijke sessies worden er ook

ket aan verplichte vakken;

sessies georganiseerd op het gebied van loopbaan

•

minder kleine vakken.

ontwikkeling, het opstellen van je cv, hoe je voor te bereiden op een sollicitatie gesprek, etc.

De gemeenschappelijke vakken maken onder-

Het congres is bedoeld voor alle waterprofessionals

deel uit van het verplichte pakket. Bij de sectie

in de BeNeLux jonger dan 35 jaar. De waterprofes-

Gezondheidstechniek heeft men van de gelegen-

sionals zijn afkomstig van universiteiten, onderzoeks-

heid gebruik gemaakt om meer synergie te bewerk-

instellingen, drinkwaterbedrijven, waterschappen,

stelligen tussen de vakken van de leerstoelen

rijksoverheid en ingenieursbureaus. Iedereen die

Afvalwaterbehandeling en Drinkwaterbereiding,

op de een of andere manier betrokken is bij onder-

met als belangrijkste uitkomst het nieuwe vak

zoek in de urban water cycle wordt uitgenodigd een

Fundamentals of Water Treatment. De leerstoel

abstract in te dienen.

Riolering heeft nauwere samenwerking gezocht

Om de kosten voor de deelnemers voor deelname

en gevonden met het vakgebied Urban Water

aan het congres zo laag mogelijk te houden, heb-

Management van de sectie Waterhuishouding.

ben verschillende sponsoren een financiële bijdrage

Het resultaat van de discussies is een gemeenschap-

toegezegd. Hierdoor zijn de inschrijvingskosten voor

pelijk pakket van 6 vakken van in totaal 25 ec:

dit unieke 3-daagse congres maar 125 euro. In dit bedrag zijn de kosten voor diner, drankjes en over-

• Fundamentals of Urban Water Management (4 ec)

nachting al meegenomen. Al met al een event dat je

• Fundamental of Water Treatment (5 ec)

als jonge waterproefessional niet mag missen.

• Geohydrology 1 (4ec)

Voor meer informatie raadpleeg de bijgevoegde flyer

• Hydrology of Catchments, Rivers and Deltas (4 ec)

of kijk op de website: http://www.benelux-ywp.org

• Integrated Water Management (4 ec) • Irrigation and Drainage (4 ec) De overige 31 ec van de track en specialisatie afhankelijke verplichte studieruimte wordt ingenomen door wat door de afdeling is genoemd het leerstoelprofiel. Dit profiel is afhankelijk van de gewenste specialisatie

12


binnen Watermanagement en wordt in overleg met

Met dit nieuwe programma verwacht de afdeling

en op aanwijzing van de afstudeerhoogleraar gevuld

Watermanagement studenten enerzijds breder over

met door de afdeling Watermanagement aangeboden

het gehele vakgebied en anderzijds dieper in de

vakken. Een globaal overzicht van de leerstoelprofie-

gekozen specialisatie te kunnen opleiden.

len in relatie tot de huidige en blijvende specialisaties wordt gegeven in het onderstaande schema. Specialisatie

Neem voor meer informatie over het nieuwe programma contact op met de onderwijscoordinator van

Leerstoelprofiel Drinking Water Treatment

de afdeling: dr.ir. Jaap de Koning;

Wastewater Treatment

[email protected]

Sanitary Engineering Gemeenschappelijke vakken

Urban Drainage Water Resources Management

Water Resources Management Hydrology

Hydrology Geo-Hydrology

Recent papers in DWES

16. Verification of filter efficiency of horizontal roughing filter by Weglin’s design criteria and

Paper in Open Discussion:

Artificial Neural Network 15. Removal of radio N-nitrosodimethylamine

Biswajit Mukhopadhay, Mrinmoy Majumder,

(NDMA) from drinking water by coagulation

Rabindra Nath Barman, Pankaj Kumar Roy,

and Powdered Acitvated Carbon (PAC)

and Asis Mazumder

adsorption

J. Chung, Y. Yoon, M. Kim, S.-B. Lee, J.J.

Kim and C.K. Choi

17. Hydraulic modelling of drinking water treament plant operations G.I.M. Worm, G.A.M. Mesman, K.M. van Schagen, K.J. Borger, and L.C. Rietveld

Kampioen CiTG Tactiq spel door onze Chinese gasten

13


Media

http://www.unesco-ihe.org/water 16 · MAART 2009

EEN ONAFHANKELĲKE THEMABĲLAGE VAN MEDIAPLANET

EXPERTPANEL Hans van Dijk Hoogleraar Drinkwatervoorziening Technische Universiteit Delft

Roelof Kruize Directeur Waternet

Kees Plug Directeur Duurzaam Ondernemen VROM

Vraag 1: Hoe beschermen we onze bronnen? Hoe zorgen we dat er genoeg zoet- en zoutwaterbronnen zijn?

Onze bronnen worden in Nederland goed beschermd dankzij speciale beschermingsgebieden voor grondwater.Alleen het water uit de Rijn en Maas kan een probleem opleveren. Dat heeft onze permanente aandacht nodig, omdat er soms geloosd wordt in deze rivieren. Die waakhondfunctie is nu al beter dan het was. Door de klimaatverandering zullen we in de toekomst wel meer gebruik moeten maken van zout water voor ons drinkwater, omdat het westelijke deel van Nederland een overgangsgebied wordt voor zout en zoet water. En zout water is een stuk duurder te zuiveren dan zoet water.

Ons drinkwater halen we uit het gronden oppervlaktewater. Het oppervlaktewater moet beter beschermd worden, daarvoor is er een ‘kader richtlijn water’. Deze regelgeving moet ervoor zorgen dat verontreinigende stoffen niet in het water komen. Het is een continu aandachtspunt om te zorgen voor schone bronnen. Gelukkig beseft de overheid dat ook. Het water uit de bronnen krijgt heel veel behandelingen voordat het bij de mensen uit de kraan komt. Door de klimaatverandering zal alleen het grondwater wat zouter worden en dat is moeilijker drinkwater maken.

Onze bronnen zijn goed beschermd, maar het kan altijd beter. Gebieden waar water wordt gewonnen zijn hier in Nederland extra beschermd. Wij zijn niet alleen bezig om de gebieden in Nederland te beschermen, want er zijn ook afspraken gemaakt met andere landen in Europa. Als zij die bronnen niet beschermen, hebben wij daar last van, want veel water stroomt via het buitenland ons land binnen. De bronnen voor drinkwater zijn in Nederland ruim voldoende aanwezig en dat is een geruststellende gedachte.

Vraag 2: Hoe is het gesteld met de kwaliteit van ons drinkwater?

Ons drinkwater is van uitstekende kwaliteit, daar mogen we trots op zijn. Niet voor niets noemen we dat ‘het wonder uit de kraan’. Ter vergelijking: per jaar overlijden twee miljoen mensen wereldwijd door het drinken van besmet water. Dat zijn twintig vliegtuigen die per dag neerstorten. In Nederland gebruiken we meervoudige barrières in de drinkwaterzuivering. De drinkwaterzuivering is in Nederland perfect georganiseerd volgens ons voorzorgprincipe. Misschien heeft het te maken met onze calvinistische inslag, dat we daar zo gestructureerd mee omgaan.

Ons drinkwater is heel erg goed. We zuiveren het op zo’n grondige manier, dat we geen chloor nodig hebben, zoals in andere landen. We beschikken in Nederland over een heel robuust zuiveringssysteem. Het verbaast me eigenlijk dat er nog relatief veel flessen water worden verkocht in Nederland, terwijl dat water niet beter is dan ons kraanwater. Dat is wellicht een tip voor de recessie: gebruik kraanwater, dan ben je veel voordeliger uit. Ons kraanwater is echt goedkoop.

Ons drinkwater is uitstekend, zelfs een van de beste van de wereld. Niemand koopt hier ook flessen water. Ons drinkwater kan je vertrouwen,omdat we onze bronnen heel goed beschermen. We hebben hier in Nederland een goede drinkwaterwet en fantastische bedrijven die zorgen voor dat schone water uit de kraan. Vroeger deden we in Nederland nog wel eens chloor in het water, maar dat is verleden tijd. Ons water smaakt geweldig en is supergoedkoop, nog minder dan één euro veertig voor duizend liter.

Vraag 3: Is er meer voorlichting nodig over drinkwater?

Volgens een NIPO-enquête vertrouwt 95 procent van de Nederlanders het kraanwater.Daarnaast hebben we het laagste flessenwatergebruik in de wereld, dat zegt al genoeg. Je betaalt hier niet meer dan een kwartje per dag voor dat schone drinkwater. De voorlichting over ons drinkwater is voldoende en hier heeft ook prins WillemAlexander positief aan bijgedragen. Positief is ook het aantal landen dat hier in Nederland aanklopt om onze kennis van drinkwaterzuivering. Zelfs in Canada, waar het drinkwater goed is, willen ze weten hoe het toch komt dat wij zulk fantastisch kraanwater hebben.

Ik denk niet dat we nog meer moeten voorlichten over ons kraanwater. We moeten het gewoon goed blijven doen, daar moeten wij ons op focussen. En oppassen voor bezuinigingsdrift, want op ons kraanwater mogen we nooit bezuinigen. We hebben een grote maatschappelijke verantwoordelijkheid. Nederlanders beschouwen het als vanzelfsprekend dat we zulk schoon kraanwater hebben. Maar ze zullen pas merken hoe goed het is, als ze het een dag niet hebben. Dan heeft het opeens een enorme impact.

In Nederland weten we wel dat het drinkwater van erg goede kwaliteit is. Iedereen weet dat je het water uit welke kraan ook in ons land kan vertrouwen.Dat we daar niet met elkaar over praten, komt omdat we ons geen zorgen hoeven te maken.En dat moet zo blijven.We mogen dat vertrouwen nooit beschamen. Ik denk dat de voorlichting zich moet richten op bepaalde risico’s,zoals de legionella die heel soms voorkomt in bejaardentehuizen en sportclubs. Daarnaast blijkt dat bewoners van sommige nieuwbouwhuizen eerst hun kraan even een tijdje moeten laten doorlopen,voordat ze het water kunnen drinken.Wij kunnen informatie verstrekken over dit soort risico’s.

Uitstekende kwaliteit!

In onafhankelijk thema bijlage van Mediaplant nr. 1, blz. 16, bijlage Telegraaf van 7NEEM maart 2009 NU SUPERVOORDELIG EEN ABONNEMENT 14

6 NUMMERS VOOR € 21,50

TU Delta, jaargang 41, nr. 15, http://www.delta.tudelft.nl

(normaal € 31,50)

4 NUMMERS VOOR € 12,50


Impressie Afscheid Jaap van der Graaf

Viviane Miska gepromoveerd Late but not forgotten I would like to thank you all for

However, Delft and the people I know appeared

contributing to an unforgettable day in my life; my

to represent my homebase in the Netherlands and I

PhD-defence, YEAH! Many thanks for your support,

would wish to keep in touch with you in the future.

interest, kind words, messages, lovely gifts and the

[email protected]

warm welcome to my family. They now understand why I am here and don’t dare to leave.

Afscheid Gary Amy

15


Kim van Schagen gepromoveerd

Impressie van de Waterleidingloop

BBQ na afloop van HQDW 2009

16

Nieuwsbrief Gezondheidstechniek

Recommend Documents