1
Water Natuurlijk Hunze en Aa’s Verkiezingsprogramma 2015
SCHOON WATER VOOR MENS, PLANT en DIER Inleiding Natuurlijk is in het waterdomein de groene waterschaps-partij met hart voor blauw. Natuurlijk is landelijk georganiseerd en onafhankelijk en wordt dus niet aangestuurd door of vanuit een landelijke politieke partij. Een keur aan natuur- en milieuorganisaties, inclusief de groene, politieke partijen D66 en GroenLinks ondersteunen Natuurlijk en daarom doen D66 en GroenLinks niet mee met eigen kieslijsten aan de waterschapverkiezingen. Ook Sportvisserij Nederland met 600.000 leden ondersteunt Natuurlijk actief. Beide organisaties hebben hetzelfde doel, namelijk het realiseren van schoon en gezond water met florerende vispopulaties. Natuurlijk onderhoudt in het beheergebied Hunze en Aa’s nauwe contacten met organisaties als de Groningse en Drentse Milieufederaties, het Groninger en Drents Landschap, Natuurmonumenten, Staatsbosbeheer en agrarische natuurverenigingen. Het doel van Natuurlijk is om in ieder waterschap op democratisch gekozen wijze goed vertegenwoordigd te zijn. De gewenste effecten die we met onze invloed nastreven zijn gezondheid, veiligheid, optimale kwaliteit van het water en het verbeteren van de betrokken natuurwaarden. Blauw en groen zijn bij Natuurlijk nauw verweven. Duurzaam waterbeheer is het belangrijkste uitgangspunt. Dat betekent zuinig omgaan met onze omgeving, energie, grondstoffen en geld en inzetten op het continue verbeteren van de (water)kwaliteit en de leefbaarheid van de omgeving.
Van nu naar morgen Bij de verkiezingen voor Waterschap Hunze en Aa’s in 2008 werd Natuurlijk de grootste, democratisch gekozen, partij en verwierf Natuurlijk een zetel in het Dagelijks Bestuur. In het bestuursakkoord werd duurzaamheid het speerpunt. Er zijn flinke stappen gezet: het waterschap gaat zuiniger om met energie. Afval wordt gezien als grondstof. Daarnaast is er gewerkt aan betere vismigratie, een betere waterkwaliteit en het creëren van een natuurvriendelijker watersysteem.
Duurzaam watersysteem Zo is in 2014 de Ruiten Aa in Oost-Groningen opnieuw gekoppeld aan de Drentse Runde. Door de waterlopen opnieuw te laten meanderen is het een voorbeeld van een natuurlijker ingericht watersysteem. Bovendien kan water langer worden vastgehouden zodat benedenstrooms de boezems minder snel overlopen naar landerijen, polders en/of woongebieden. Ook de riviertjes de Hunze, de Drentse Aa en Westerwoldse Aa zijn prachtige voorbeelden waarbij het hernieuwd meanderen van de waterlopen hand in hand gaat met natuur, recreatie en het beter kunnen vasthouden van water. In 2014 zijn in Midden-Groningen ook de grote inrichtingsprojecten Dannemeer Fase 1 en Fase 2 met de nieuwe naam ‘t Roegwold afgerond. Deze gebieden met duizenden hectares nieuwe (water)natuur zijn inmiddels opengesteld voor het publiek. Het waterschap heeft bij deze projecten een belangrijke uitvoerende en procesbegeleidende rol. Natuurlijk is pleitbezorger voor dit soort projecten. Bovenstaande set aan ingrepen in het watersysteem met haar beken, meren, wijken, bergingsgebieden en kanalen verhoogt ook de veiligheid doordat de extra Programma Water Natuurlijk Hunze en Aa’s 2015
2 bergingsmogelijkheden. Per saldo is dat ook goedkoper dan het almaar vergroten van de capaciteit van gemalen. Bovendien varen de natuur en de recreatie er wel bij, wordt de leefbaarheid in de regio verhoogd en wordt ook de werkgelegenheid erdoor gestimuleerd. Er zijn dus goede stappen gezet richting een duurzamer waterschap. Maar er valt nog veel werk te verzetten om de waterkwaliteit te verbeteren, om oevers natuurvriendelijker te maken, om meer natuurlijke waterpeilen in te stellen en om energie te besparen. Een eerste hoofdprioriteit voor Natuurlijk is om de ingezette lijn vast te houden en met kracht door te zetten.
Thema veiligheid Aardbevingen, bodemdaling, zeespiegelstijging en hevige regenval afgewisseld met perioden van droogte. Deze ontwikkelingen vragen om adequate antwoorden. Door het vasthouden van water en betere waterberging in noodsituaties is het Waterschap veel beter in staat om ervoor te zorgen dat “de voeten droog worden gehouden”. Daar is de afgelopen jaren al veel in geïnvesteerd. Een veilig systeem zal altijd rekening moeten houden met de dreiging vanuit zee. In ons verdedigingssysteem zijn robuuste dijken onmisbaar maar er is meer dan alleen het verhogen en of versterken van de primaire dijken. Andere maatregelen kunnen onze kustzone aanzienlijk versterken, onze veiligheid dienen en de natuur kan daarbij helpen. De aardbevingen worden heviger en ook de watergerichte infrastructuur wordt bedreigd. We moeten scherp blijven om zwakke plekken tijdig aan te pakken. Schadeherstel en structurele aanpassingen zullen vanuit de gaswinning betaald moeten worden. Ook bij Water Natuurlijk staat veiligheid steeds voorop. Veiligheid is een tweede hoofdprioriteit voor Natuurlijk.
Waterbeheer bewoond gebied Voor de bewoonde gebieden, steden, stadswijken en dorpen wordt het waterbeheer steeds belangrijker. De klimaatverandering leidt aanwijsbaar tot meer en langere perioden van intensieve regenval. Om schade en wateroverlast met blanke straten en ondergelopen kelders te beperken zijn nieuwe strategieën nodig als het gaat om het watersysteem op wijk en stadsniveau. De uitdaging is om dat gelijk op te laten lopen met het verbeteren van de waterkwaliteit, de biodiversiteit en daarmee de leefbaarheid. Dat vereist vooral goede samenwerking met gemeenten en andere partijen in de waterketen en dient te gebeuren in samenspraak met de inwoners en de bedrijven. Een voorbeeld van stedelijk waterbeheer is de aanleg van vijvers en de bouw van regenwaterbassins. In woongebieden kan meer water worden opvangen zodat calamiteiten beter worden voorkomen. Het afkoppelen van hemelwater van de riolering en parallelle afvoer helpt. Bovendien wordt het (huiselijke) afvalwater dan geconcentreerder aangeboden aan de waterzuiveringsinstallaties. De kosten worden lager en het mes snijdt aan twee kanten. Meer aandacht voor het stedelijk waterbeheer is een derde hoofdprioriteit voor Natuurlijk voor de komende periode.
Vijver in Winschoten opvang van regenwater
Programma Water Natuurlijk Hunze en Aa’s 2015
3
Visie Binnen de waterschappen is het polderen uitgevonden. Soms duurt het lang voordat nieuwe ideeën breed worden gedragen en beleid kan worden doorgezet. Als het om veiligheid gaat zien we dat partijen elkaar snel weten te vinden. Dat blijkt wel uit het beleid om noodbergingsgebieden te creëren. Soms duurt het wat langer zoals bij de natuurontwikkeling. In Groningen en Drenthe is ondanks weerstand vanuit de landbouw er wel draagvlak voor ontstaan evenals bij het omarmen van de Europese Kaderrichtlijn Water voor de waterkwaliteit. De verschillen gaan nu vooral over de financiering en het tempo waardoor we stap voor stap vooruit komen. Natuurlijk staat voor het integraal samenwerken met als doel inhoudelijk en procedureel draagvlak te creëren voor die broodnodige stappen. Natuurlijk gaat daarbij uit van partnerschap met gemeenten, provincies, drinkwaterbedrijven en andere waterschappen. Het is een proces afstemmen, verbinden en samen optrekken binnen de waterketen. Dat geldt bijvoorbeeld voor de zeedijken. Klimaatverandering leidt tot structureel hogere waterstanden. Hier kan de natuur meehelpen bij het sterker en veiliger maken van ons beschermingssysteem. Onze stelling is dat er meer is dan het almaar hoger maken van zeedijken. Wij zetten in op een verbrede, groene kustzone en op meer natuurlijke overgangen tussen zout en zoet. Dat biedt naast kansen voor natuur en ecologie ook mogelijkheden voor innovatieve (zilte) landbouw. De wijze waarop het watersysteem wordt beheerd is mede bepalend voor het presteren van de landbouw. Voldoende wateraanvoer, tijdige afvoer en het kunnen aanpassen van waterpeilen bieden een kader waarmee agrariërs betere of juist mindere jaaropbrengsten behalen. Natuurlijk wil het watersysteem inzetten om de lange termijn landbouwbelangen te borgen en een goed kader te creëren voor duurzame, meer natuurvriendelijker landbouw. Dat duurzame watersysteem dient er ook toe om een grotere biologische diversiteit te waarborgen. Zuinig omgaan met ons zoete water betekent water vasthouden om tekorten te vermijden. Bovenop de ingezette lijnen zijn nieuwe initiatieven nodig om de verschillende belangen ook op termijn te kunnen bedienen. Het waterpeilbeleid richtte zich traditioneel op het realiseren van lagere peilen in de winter en hogere in de zomer, dit in relatie tot het meer natuurlijke peil. Voor de natuurontwikkeling is dat nadelig. Veel veengebieden klinken door veenoxidatie nog steeds sterk in. Dat betekent dat er veel CO2 vrijkomt uit het veen. Het besef dat die CO2 zoveel mogelijk opgesloten moet blijven wordt steeds sterker. Het inklinkingsproces kan zo niet doorgaan. Bovendien zijn er steeds meer – teveel - inspanningen nodig, en dus hogere investeringen en kosten, om de landbouw op de oude wijze te bedienen. Er zijn antwoorden nodig. Een ander, meer natuurlijker, waterpeilbeheer is daar het belangrijkste onderdeel van. Nieuwe ontwikkelingen en innovatieve financieringsopties bieden ook mogelijkheden om bruggen te slaan richting de landbouw. Natuurlijk zet zich daarvoor in. Water Natuurlijk ziet met instemming dat een belangrijke partner zoals de provincie Groningen in wil zetten op het principe “functie volgt peil”. Wij blijven draagvlak nastreven bij peilbeslissingen en dat gaat dus gepaard met overleg en samenspraak met belangenpartijen waaronder de direct betrokken grondeigenaren. Afvalstoffen uit de waterzuivering meer benutten als grondstof voor nieuwe producten of energie. Dat kan geld opleveren. Er zijn (nieuwe) bedreigingen voor de waterkwaliteit, zoals hormonen, medicijnresten, bestrijdingsmiddelen, microplastics en ook de doorgaande belasting met meststoffen. Goede oplossingen zijn dringend nodig en leiden tot nieuwe uitdagingen in het waterdomein. Natuurlijk is bij uitstek de pleitbezorger van het invoeren en toepassen van innovatieve methoden en smarttechnieken zoals zuivering bij de bron op maat en sensor- en drone-technologie.
Programma Water Natuurlijk Hunze en Aa’s 2015
4 Het waterbeheer heeft met meerdere, autonome ontwikkelingen en nieuwe publieke belangen te maken waardoor het belang, en ook de zeggenschap, van de landbouw bij het waterbeheer logischerwijs afneemt. Water Natuurlijk wil in het bestuur van waterschap Hunze en Aa’s doorgaan met de stappen die in de afgelopen jaren zijn gezet om het waterbeheer op de toekomst voor te bereiden. De klimaatverandering en de veranderende samenleving waarin burgers meer te zeggen krijgen over landschap, veiligheid en waterkwaliteit vragen om vernieuwing. Specifieke belangengroepen (landbouw, bedrijfsleven en natuur) hebben van de wetgever en de provincie zogenaamde geborgde zetels toebedeeld gekregen (*). Dit hybride bestuursstelsel met democratisch gekozen bestuurders en door specifiek organisatie benoemde bestuurders is achterhaald. Water Natuurlijk pleit op landelijk niveau bij de wetgever voor een directer, democratisch model waarbij alle zetels verkiesbaar zijn. Voor de verkiezingen van 2015 is het hybride systeem echter een gegeven en uiteraard werkt Water Natuurlijk in Hunze en Aa’s, net als in de vorige periode, ook met de ‘geborgden’ constructief samen.
Oldambtmeer en recreatie
(*) Van de 23 zetels in het Algemeen Bestuur van Waterschap Hunze en Aa’s worden er 16 ingevuld door democratisch gekozen vertegenwoordigers. Daarnaast worden 4 zetels ingevuld voor de landbouw(LTO Noord), 2 door het bedrijfsleven (KvK) en 1 door de Natuur(het Bosschap). Programma Water Natuurlijk Hunze en Aa’s 2015
5
THEMA’s Water Natuurlijk wil voor de komende bestuursperiode het waterbeheer richten op samenwerking, vernieuwing, transparantie en zichtbaarheid en daarnaast op meer groen en hogere duurzaamheidsniveaus. Voor waterschap Hunze en Aa’s is dat uitgewerkt in drie thema’s. Per thema zijn een aantal doelen of speerpunten benoemd die in de volgende pagina’s worden beschreven. Naast dit regionale programma heeft Water Natuurlijk een landelijk hoofdlijnenprogramma. Dat was een goede leidraad en de programma’s vullen elkaar dan ook aan. Het landelijke programma is te vinden op de website www.waternatuurlijk.nl
Veilig en gezond water De bescherming van burgers en van belangrijke infrastructuur tegen overstromingen vanuit zee of vanuit ons watersysteem staat bij Water Natuurlijk voorop. Wij willen deze waterveiligheid behouden door het watersysteem natuurlijker en robuuster te maken. Hierdoor ontstaat meer ruimte om grote hoeveelheden regenwater te bergen en vast te houden. Niet alleen in het landelijk gebied, maar ook in steden en dorpen. De almaar stijgende zeespiegel door klimaatverandering en de dalende bodem door mijnbouw voor o.a. gaswinning en door veenoxidatie, vragen om duurzame antwoorden en oplossingen. Een brede, groene zeedijk kan effectiever, goedkoper en mooier zijn dan het verder ophogen, verbreden en asfalteren van de Dollard-dijken. Opslibbende kwelders en opvangzones achter de zeedijk kunnen eveneens betere en meer duurzame bescherming bieden tegen overstroming vanuit zee als aanvulling op de primaire waterkering. Voor de verbrede kustzone kan bagger uit de Eems worden gebruikt en natuurontwikkeling kan worden gekoppeld aan de aanpassingen. De verwaarloosde tweede en derde ring van slapers- en dromerdijken kunnen een ondersteunende rol spelen. Ook hier staat afstemming van belangen en samenwerking voorop bijvoorbeeld met bedrijfsleven in de Eemsmondregio, Rijkswaterstaat en de Natuurorganisaties. Veiligheid betekent voor Water Natuurlijk ook bescherming tegen ongewenste, schadelijke stoffen en resistente organismen in het water. Hormonen, weekmakers, medicijnresten en bestrijdingsmiddelen vormen in ons afvalwater en oppervlakte water een grote bedreiging voor de gezondheid van mens en natuur. Zo verzet Water Natuurlijk zich ook tegen het gebruik van genetisch gemanipuleerde organismen. Maatregelen aan de bron zijn zeer nodig. Water Natuurlijk zet zich er in de komende periode voor in dat ziekenhuizen, verzorgingshuizen, bejaardenhuizen, etc. een op maat gesneden eigen zuivering gaan toepassen zodat medicijnresten adequaat worden gescheiden uit de afvalstromen. Soms zijn deelmaatregelen voldoende. Aan het eind van de zuiveringsketen blijven goede zuiveringsinstallaties noodzakelijk. Het oppervlaktewater dient uiterlijk in 2027 ecologisch gezond te zijn. Dat is afgesproken in Europees verband en daartoe hebben we ons verplicht. Water Natuurlijk wil daarom op volle kracht doorgaan met het nemen van maatregelen om de waterkwaliteit te verbeteren en het watersysteem natuurlijker te maken. Uiteindelijk zal schoon water vanuit de wijken en poldersloten via zo natuurlijk mogelijke watersystemen zoals de Ruiten Aa, de Hunze en de Drentse Aa naar de Dollard en de Waddenzee moeten kunnen stromen. Het is echter opvallend dat na decennia van herinrichting de waterkwaliteit van de prachtige Drentse Aa maar matig verbeterd. Dat moet anders. De grote hoeveelheid meststoffen die in het water terecht komt is slecht voor de waterkwaliteit en dat kan leiden tot bijvoorbeeld blauwalg in zwemwater en het verdwijnen van waterplanten en waterdieren. Water Natuurlijk wil een adequate toetsing op en handhaving van regels bijvoorbeeld bij en rondom boerenerven en bedrijventerreinen. Een heffing- en/of boetesysteem kan effectief zijn. Grondeigenaren die zich wel aan de regels zouden immers niet benadeeld moeten worden door diegenen die het niet zo nauw met de regels nemen. Water Natuurlijk verzet zich tegen teelten (zoals bollenteelt) met een te zware belasting voor de ecologie in de watersystemen. Programma Water Natuurlijk Hunze en Aa’s 2015
6
Doelen/Speerpunten voor veiliger en gezonder water zijn: 1 – doorgaan met de aanleg van natuurlijke oevers en meandering van wateren, met extra aandacht en inzet in de provincie Groningen 2 – meer vasthouden van gebiedseigen water via vernieuwen stuw- en bufferbeleid (Zie ook punt 1). Voorbeeld de stuw bij Loon (vlakbij Assen) in relatie tot de bovenstromen het Anreperdiep en Deursediep. 3 – meewerken met initiatieven voor de aanleg van groen-blauwe buffers in de stedelijke gebieden. Dit kan in de stad Groningen bijvoorbeeld goed gecombineerd worden met het tot leven brengen van de Hunze in de stad. 4 – schoon water van de Drentse Aa niet afvoeren naar het Willemskanaal maar koppelen aan Paterwoldse meer, de Onlanden (in de Peizermaden) en naar stadse ecologische verbindingen. 5 – duurzame groene dijkbeveiligingszones als alternatief uitwerken voor het almaar ophogen van de zeedijken. 6 –schadelijke stoffen bij de bron weren en zo goed mogelijk buiten de afvalwaterstroomhouden of er weer uit te halen bijvoorbeeld rondom ziekenhuizen en verzorgingshuizen; meewerken aan onderzoek en experimenten 7 – professionaliseren en intensiveren van de informatiestroom (meten en monitoren) bijvoorbeeld over waterkwaliteit. Inzetten op nieuwe, goedkope methoden en op samenwerking. 8 – doorgaan met de afgesproken maatregelen die de waterkwaliteit verbeteren, zodat de KRW doelen op tijd gehaald worden. 9 – een aaneengesloten, natuurlijk watersysteem realiseren waarin de zeeforel, aal en stekelbaars tussen Waddenzee en de Gronings-Drentse beken kan migreren. 10 – afstemmen investeringsplannen met gemeenten, op wijkniveau meedenken en planvorming entameren en borgen wateropvang/bassins in de wijken.
Drentsche Aa bij Oude Molen
Programma Water Natuurlijk Hunze en Aa’s 2015
7
Duurzaam en vernieuwend waterbeheer De klimaatverandering heeft ook andere invloeden op het functioneren van ons watersysteem. Perioden met hevige buien, soms plaatsgebonden maar ook langere perioden van droogte en hitte. De toekomst vraagt wat dat betreft ook om optimaal gebruik te maken van duurzame energie en het hergebruik van grondstoffen. Water Natuurlijk wil een duurzaam en toekomstbestendig watersysteem, dat in staat is de pieken en dalen in regenval op natuurlijke wijze op te vangen. Er loopt nu veel te veel zoetwater zomaar weg. Voor de langere termijn streven we naar een regionaal zelfvoorzienend zoetwatersysteem. Overschotten aan regen worden bovenstrooms vastgehouden en worden in droge perioden gebruikt om watertekorten aan te vullen. Het versneld wegpompen van grote hoeveelheden water in de Dollard en vervolgens weer aanvoeren van kwalitatief minder water uit het IJsselmeer is dan niet meer nodig. Een groot deel van het beheergebied bij Hunze en Aa’s is landbouwgrond. We willen graag met de landbouwsector oplossingen en mogelijkheden zoeken om het nieuwe waterbeheer samen te laten gaan met groen-blauwe diensten en duurzame landbouw. Water Natuurlijk wil met gebiedspartners inzetten op voorbeeldprojecten waar wateropvang gepaard gaat met nieuwe natuur en met een optimale landbouw bijvoorbeeld in de Veenkoloniën. Via slimme inzet van percelen wordt voor de landbouw en grondeigenaren aldus toegevoegde waarde gecreëerd. Ook de voortgaande daling van het maaiveld zoals inklinking door teveel ontwatering, bodemdaling als gevolg van de mijnbouw vragen om antwoorden in de veengebieden. Ook hier wil Water Natuurlijk Water Natuurlijk inzetten op voorbeeldprojecten. Muskusratten kunnen veel schade veroorzaken aan oevers en dijken. Deze schade kan de veiligheid in gevaar brengen. Muskusratten worden daarom nu nog overal en altijd bestreden. Dit kost elk jaar veel geld, landelijk zo’n 30 miljoen euro. Het doden van dieren is geen duurzame oplossing. Er zijn alternatieven om schade te voorkomen en te verminderen zoals minder steile dijken of het aanbrengen van speciaal gaas of textiel in de dijkwand om graafactiviteit tegen te gaan. Het stoppen met bestrijding van de muskusrat en het herstellen van schade kan uiteindelijk veel goedkoper en duurzamer uitvallen. Water Natuurlijk wil goedkopere en meer diervriendelijke oplossingen voor de muskusrattenbestrijding. Het Waterschap met haar vele gemalen en beweegbare stuwen zou veel meer moeten gaan werken op basis van duurzame energie. Wij streven naar een 100% energieneutraal Waterschap. Dijken en beschikbare gronden van het Waterschap kunnen bijvoorbeeld gebruikt worden voor de opwekking van zonne-energie of (kleinschalige) windmolens. Dit onder de voorwaarden dat het inpasbaar en veilig is. Hierbij kan ook goed worden samengewerkt met agrariërs en/of dorps- en gebiedscoöperaties. Water Natuurlijk verzet zich tegen plannen voor eventuele, nieuwe locaties op en/of nabij de Wadden- en de Dollarddijken. Water Natuurlijk Hunze en Aa’s vindt dat de discussie over de windlocaties voor grote molenparken, zoals de locaties langs N33 in Groningen en de Drentse Veenkoloniën niet thuis hoort in het waterschapsbestuur maar bij de gemeenten, provincies en het Rijk. Afvalwaterzuivering moet in de toekomst vernieuwender en efficiënter worden. Het kan ook goedkoper door vervuiling meer bij de bron aan te pakken en door minder schoon regenwater via het vuilwaterriool af te voeren. Voor een belangrijk deel kan de zuivering haar eigen energie opwekken door vergisting en warmtekrachtkoppeling. Ook kunnen veel herbruikbare grondstoffen uit het afvalwater gewonnen worden zoals fosfaat. ‘Afval is Grondstof’ is een van de rode draden die de transitie naar een circulaire economie kenmerkt. Dit is in de zuiveringsstrategie van Hunze en Aa’s ingebracht. Water Natuurlijk zet zich er voor in dat er een adequate uitvoeringstraject op wordt losgelaten. Water Natuurlijk wil innovatie bevorderen om die circulaire economie snel Programma Water Natuurlijk Hunze en Aa’s 2015
8 te kunnen realiseren. Voor de lange termijn betekent het dat het zuiveringssysteem wordt veranderd van grootschalig nu naar kleinschalig later, op maat en bij de bron. Water Natuurlijk stimuleert onderzoek en experimenten met vernieuwende en duurzame technieken in de afvalwaterzuivering en zoekt hierin samenwerking met ondernemers en met de andere partijen in de waterketen Water Natuurlijk wil samen met de gemeenten een extra impuls geven aan het stedelijk waterbeheer. Dat moet zorgvuldig onder de loep genomen worden. Binnen de bebouwde kom moet voldoende bergingsruimte zijn, of worden gecreëerd, zodat grotere hoeveelheden hemelwater kunnen worden opgevangen. Ook de waterkwaliteit dient verbeterd te worden. Bijvoorbeeld in een stad als Groningen is nog veel te doen. Ooit was de hoge de Aa een wirwar aan brouwerijtjes gevestigd. Ze gebruikten het (drink)water uit de Aa. Een mooi en nastrevenswaardig perspectief? Het betekent dat er meer ruimte moet komen voor groen-blauwe zones en andere ecologische verbeteringen. Waar nu veel stilstaand water is betekent het meer doorstroming van het water in de bewoonde gebieden. Water met minder algen en meer diversiteit in flora en fauna. Het betekent kortom een verbeterde kwaliteit van het oppervlaktewater. Er is nog een wereld te winnen en daarom willen we de volgende doelen stap voor stap realiseren. Doelen/Speerpunten voor duurzaam en vernieuwend waterbeheer zijn: 1 – doorgaan met maatregelen om in onze energiebehoefte zoveel mogelijk (liefst 100 %) op duurzame wijze te voorzien 2 – werken aan het verduurzamen (en beter bergen) van zoetwater (voorraden) zodat de toevoer van kwalitatief slecht water uit het IJsselmeer kan afnemen. 3 – inzetten op duurzame, watervriendelijke landbouw en het leveren van groenblauwe diensten door de landbouwsector in ons beheergebied 4 – actief meewerken en verantwoordelijkheid nemen om in bewoonbare, stedelijke omgeving wateroverlast te voorkomen, waterkwaliteit te verbeteren, blauw-groene zones te creëren, overstorten te voorkomen en verdere verstening tegen te gaan. 5 – hergebruik van zoveel mogelijk energie en grondstoffen uit de afvalwaterstroom 6 – meewerken aan onderzoek naar alternatieven voor de muskusrattenbestrijding 7 – werken aan gezonder water door meer natuurlijker waterpeilen mogelijk te maken en zo ook de beheerskosten van het watersysteem te verlagen. 8 – peilbeheer op lokaal niveau kan, in zijn fijnmazige uitwerking, in voorkomende gevallen ook door grondeigenaren/boeren worden aangestuurd. 9 – zoeken naar oplossingen om inklinking van veengebieden te stoppen en CO2uitstoot tegen te gaan. Opstarten van een voorbeeldproject. 10 - Meer gebruik maken van sensortechnologie bijvoorbeeld bij schouw, dijkbewaking, kwaliteitsmetingen, lozingen en stuwbeheer 11 - bevorderen water-gerelateerde innovaties richting circulaire economie waarin gesloten kringlopen en grondstoffenrotondes de basis zijn.
Slaperdijk nabij de Dollard Programma Water Natuurlijk Hunze en Aa’s 2015
9
Beleefbaar en betaalbaar water Water biedt talrijke mogelijkheden tot ontspanning en beleving. Waterrijke natuur bij het Zuidlaardermeer, Oldambtmeer, Midden-Groningen, Schildmeer, de Hunze, de Ruiten Aa en de Drentse Aa trekt elke dag veel fietsers en wandelaars. De grotere meren en plassen in ons beheergebied worden ook veel gebruikt door watersporters en zwemmers. De Groninger wijken en kanalen bieden prachtige visplekken. Ook in de woongebieden biedt het water met de groene natuurzones veel mogelijkheden tot ontspanning. Het beleefbare water is daarmee in haar landschappelijke inbedding, direct en indirect, ook een goede bron van inkomsten voor de recreatiesector in Drenthe en Groningen. Water Natuurlijk ziet dat water ook in de toekomst een belangrijke bron van ontspanning en beleving zal zijn voor de mens. Het waterschap dient hier op in te spelen. Dit kan door actief meedenken en meewerken bij het aanleggen en onderhouden van recreatieve voorzieningen zoals visplekken, aanlegsteigers of wandelpaden. Voorbeelden zijn het Schildmeer, Zuidlaardermeer en Drentse Aa waar riet en bloeiende oeverplanten het voor de recreant aantrekkelijk maken om er te verblijven. Burgers die weten wat het waterschap allemaal moet doen om het water ook in de toekomst veilig en schoon te houden, zullen beter snappen waarom maatregelen nodig zijn en waar hun geld voor gebruikt wordt. Beleven en genieten van water gaat goed samen met het realiseren van bewustwording over waterbeheer en waterzuivering. Water Natuurlijk staat voor vernieuwend, integraal en duurzaam waterbeheer. Dat betekent dat het waterschap problemen soms anders moet oplossen dan we gewend waren. Water Natuurlijk is erop gericht dat die vernieuwing en verduurzaming leidt tot lagere beheerskosten waardoor de rekening voor het waterbeheer ook in de toekomst betaalbaar blijft. Water Natuurlijk vindt dat de kosten van het waterbeheer zoveel mogelijk gedragen moeten worden door degenen die er baat bij hebben (baatprincipe) en bij degenen die er de oorzaak van zijn dat er maatregelen getroffen moeten worden (vervuiler betaald). Dat is logisch en eerlijk. De waterschap-heffing voor onbebouwd (o.a. landbouw) is het afgelopen jaren sterk verlaagd en die van de burgers is relatief sterk verhoogd. Juist onbebouwd heeft relatief grote, bedrijfseconomische voordelen van de activiteiten van het Waterschap. Tegelijkertijd is de landbouw één van de bronnen van verontreiniging van het oppervlakte water. Anderzijds worden ook de inspanningen van het waterschap voor het bebouwd gebied en voor het algemeen belang belangrijker. Per saldo vindt Water Natuurlijk dat de verdeling van de waterschapslasten niet in balans zijn. Dit zal in de toekomst eerlijker moeten. Water Natuurlijk ondersteunt het principe van kwijtschelding voor mensen die de belastingen niet kunnen opbrengen, in lijn met het beleid van de gemeenten. Het waterschap is voor een groot deel een op uitvoering gerichte organisatie, de vrije beleidsruimte is beperkt en wordt meestal samen met andere regionale partijen vorm gegeven. Water Natuurlijk staat voor een interactieve organisatie die proactief is en meedenkt en meewerkt in de relevante netwerken. Gebiedsprocessen, veiligheidsdiscussies, duurzaamheidsprocessen en watergerichte innovaties zijn hier voorbeelden van. Water Natuurlijk vindt dat de organisatie efficiënt moet worden ingericht en doelmatig moet werken. Teveel poespas en een te grote broek misstaat in het waterdomein. Echter een op maat gericht beleid dat uitgaat van samenspraak met de doelgroepen acht Water Natuurlijk een logische vereiste waaraan de organisatie zich moet binden. Bij samenwerking en ook fusieoverwegingen met Noorderzijlvest, zal Water Natuurlijk zich primair laten leiden door de vraag of daarmee de taken en doelen van het waterschap beter geborgd, kwalitatief beter, goedkoper of sneller gerealiseerd kunnen worden. Leidt de grotere organisatie bijvoorbeeld tot een professionelere organisatie? Daarnaast is de vraag aan de orde of een fusie tot voldoende kostenvoordelen leidt. Fusie is kortom geen doel op zichzelf. Programma Water Natuurlijk Hunze en Aa’s 2015
10
Doelen/speerpunten voor beleefbaar en betaalbaar water zijn: 1 – meer medegebruik door burgers en dus meer beleefbaar water: Open staan voor suggesties en wensen van recreatieorganisaties voor inrichting en gebruik van wateren in ons beheergebied en na dialoog eventuele beheersmaatregelen treffen. 2 – een extern georiënteerde organisatie met een proactieve en meewerkende opstelling in de relevante netwerken. 3 – Betrekken van burgers en samen blijven werken aan bewustwording over waterbeheer bij burgers en overheden. Specifieke benadering van scholen en jongerengroepen; ook hierin de samenwerking zoeken met andere ketenpartijen. 4 – kiezen voor een efficiënte organisatie die duurzame en vernieuwende maatregelen invoert en die de kosten van het waterbeheer laag en beheersbaar houden. 5 – de kosten van het waterbeheer evenredig en eerlijk leggen bij degenen die profijt hebben van de maatregelen en diensten. 6 - Bevorderen doelgerichte samenwerking in de waterketen (professionalisering, kosten efficiënt, kwaliteitsgericht)
Kanoën op de Hunze.
Programma Water Natuurlijk Hunze en Aa’s 2015
