Water HANDSCHRIFT. Minder regels, meer ruimte Verover Nederland Voorjaarscongres Kroegentocht PARTIJBLAD VAN DE CHRISTENUNIE

HANDSCHRIFT

HS PARTIJBLAD VAN DE CHRISTENUNIE Jaargang 9 | Uitgave 2 | april 2008

Water Minder regels, meer ruimte | Verover Nederland | Voorjaarscongres | Kroegentocht

Dit jaar vroeg ZOA me om een actieve bijdrage te leveren aan de actie Walk4Water. Mijn bijdrage bestond uit het (hard)lopen van vijftien kilometer over de dijk tussen Lelystad en Enkhuizen. Nu ben ik wat hardlopen betreft wel wat gewend. Maar vaak heb je toch een stok achter de deur nodig om in beweging te komen. Walk4Water kwam daarvoor goed van pas. Geen smoesjes over slecht weer of volle agenda’s. Lopen.

2 | HS | partijblad van de ChristenUnie

Dat geldt ook voor Walk4Water. Het is namelijk niet zomaar een hardloopwedstrijd. Allereerst loop je de afstand met een gevulde jerrycan in de hand. Dat is even wennen. Ook gaat het om een sponsorloop. Het opgehaalde geld is voor waterprojecten in Afrika. Bijvoorbeeld in Uganda. Voor vijftig euro kan men in Uganda een kind toegang geven tot schoon drinkwater en goede sanitaire voorzieningen. Dat is hard nodig. Daar loop ik me graag het vuur voor uit mijn (hardloop) sloffen. Meer over Walk4Water leest u op pagina 22.

Gebruik met beleid De situatie in Uganda geeft wel aan dat water een belangrijk onderwerp is. Dat zou je haast vergeten in een land als Nederland. Schoon water, goede sanitaire voorzieningen. Wij weten niet beter. Het is echt schrikken als dat voorzieningenniveau op een bepaald moment niet geleverd wordt. Inwoners van Groningen ervoeren dat begin maart. Dan besef je weer eens goed dat bestuurlijke aandacht nodig is om de kwaliteit van het Nederlandse water op peil te houden. Ook vraagt het de aandacht van iedere burger om verantwoord met ons water om te gaan. Dat doen ze in het Noorden van het land overigens erg goed. Mensen uit het Noorden verbruiken gemiddeld 115,1 liter water per dag. De gemiddelde Nederlander zit daar met 127,5 liter per persoon ruim boven, aldus een onderzoek van TNS NIPO. Met als uitschieters de drie grote steden Amsterdam, Rotterdam en den Haag met een dagelijks watergebruik van 171,6 liter (!) water per persoon. In het kader van duurzaamheid is het goed om burgers op hun verantwoordelijk te wijzen. Hun waterbewustzijn te vergroten. Ik merk ook aan mijzelf dat dergelijke zaken je niet iedere dag bezighouden. Dan loop je het risico van het ontwikkelen van verkeerde gewoonten. Alleen

daarom al kan een themanummer van HandSchrift over water geen kwaad.

Thuis in water Water in de derde wereld. Watergebruik bij ons thuis. De politiek houdt zich daarmee bezig. Maar er is meer. Wat voor beleid moeten we bijvoorbeeld voeren om Nederland op de lange termijn klimaatbestendig te houden? Zo is het broodnodig om bestuurlijk actie te ondernemen om ook in de toekomst één van de best beveiligde delta’s ter wereld te blijven. Water zou daarom meer sturend moeten worden bij het inrichten van de ruimte, aldus de regering in de Watervisie ‘Nederland veroveren op de toekomst’. Een Watervisie waarbij onze eigen staatssecretaris Tineke Huizinga leidend is. Deze visie benoemt ook de kansen die de aanwezigheid van water kan bieden. Denk aan wonen, natuur, recreatie en economische ontwikkeling. Huizinga legt het nog eens uit op pagina 8. Water lijkt soms een schimmig onderwerp, dat is het absoluut niet. Ik hoop dat er in de aanloop naar de Waterschapsverkiezingen (november 2008) veel over water zal worden gesproken. Als ChristenUnie hebben we zeker iets te melden op dit belangrijke dossier.

Arie Slob, fractievoorzitter Tweede Kamer.

HS

In de periode 13 tot 25 november kunt u naar de stembus. Deze keer voor de Waterschapsverkiezingen 2008. Maar waarvoor gaan we stemmen en hoe staat het Nederlandse water ervoor? Een boer, een milieuwetenschapper en een ‘Waterschapper’ leggen het uit.

INHOUD

Water

4 Nederland veroveren op toekomst

PARTIJBLAD VAN DE CHRISTENUNIE Jaargang 9 | Uitgave 2 | april 2008

Verzuipen in voornemens

07

Column André Rouvoet

10

Plek op de waterlijst

11

Ruimte voor water en boer

12

Versterk duurzame landbouw

13

Tweede Kamer nieuws

14

Column Eimert van Middelkoop

15

Witte vlekken verkiezingen

16

Groene bijbel

18

Het A-netwerk

19

Minder regels, meer ruimte

20

Arie Slob doet Walk4water

22

De zeven vragen aan…

23

Succes congres 50+

25

Duurzaam Europa

27

Colofon

29

In het land, lokaal nieuws

30

Agenda en spelden

31

De vrijwilliger

32

8 Natte voeten droge poelen Nederland leeft met water, al eeuwen lang bouwen we dijken en bruggen. Staatssecretaris Tineke Huizinga vertelt waarom ze een Deltacommissie instelde. Wat het belang is van de Watervisie voor ons als burgers. En hoe ontwikkelingssamenwerking ook daar een plaats in vindt.

17 Uitnodiging Voorjaarscongres De ChristenUnie nodigt haar leden graag uit voor het komende gecombineerde Unie- en Ledencongres op zaterdag 14 juni. Een onmisbaar congres, voor alle leden. Met een vol en interactief programma. En een kinderprogramma.

28 Kroegentocht Een nachtenlange kroegentocht? Wat bezielt de jongeren van de ChristenUnie om ter middernacht stad en land af te reizen op zoek naar het nachtleven? Het bestuur van PerspectieF legt graag uit waarom dit een belangrijk politiek evenement was.

partijblad van de ChristenUnie | HS | 3

Nederland veroveren op de toekomst ‘Wanneer de Noordzee koppig breekt aan hoge duinen en witte vlokken schuim uiteenslaan op de kruinen wanneer de norse vloed beukt aan het zwart basalt en over dijk en duin de grijze nevel valt wanneer bij eb het strand woest is als een woestijn en natte westenwinden gieren van venijn dan vecht mijn land, mijn vlakke land’ Zo zong Jacques Brel lang geleden al. Sindsdien lijkt niet veel veranderd. Lijkt. Want ons klimaat verandert wel degelijk. Dat zorgt voor stijgende zeespiegels en gigantische hoosbuien waardoor in een keer enorme hoeveelheden water tegelijk naar beneden komen. Een watersnoodramp is nog steeds niet ondenkbeeldig. Hoog tijd dus om ons voor te bereiden op een natte toekomst. Een adequate bescherming is hard nodig, zo vindt ook staatssecretaris Tineke Huizinga van Verkeer en Waterstaat. Daarom kwam ze onlangs met de Watervisie. Deze visie geeft aan wat nodig is om Nederland beter te beschermen tegen het wassende water. Om, zoals de Watervisie dat zegt, Nederland ‘te veroveren op de toekomst’. Wie denkt dat water een ver-van-mijnbed-show is heeft het mis. Schoon drinkwater, een veilige woonplek achter de dijken: van goed waterbeleid plukken we iedere dag de vruchten. De Waterschapsverkiezingen, komende november, zijn een mooie manier om burgers nog meer te betrekken bij het water. Nieuw dit jaar is dat ook politieke partijen mee kunnen doen. Dat roept vragen op. Politiek en waterbeheer gaat dat samen?


Wat wil de ChristenUnie met het Nederlandse water. En: wat houdt waterbeheer nu precies in? In dit en de volgende artikelen, proberen we deze vragen stuk voor stuk te beantwoorden. Allereerst vroeg HandSchrift een reactie aan drie betrokkenen: een boer, een milieuwetenschapper en een ‘Waterschapper’.

De Milieuwetenschapper

plekken moeten we dijken verstevigen. Dan heb ik het nog niet eens over problemen in dorpen en steden waar door overtollig water de riolering moet worden aangepast. Voeg daaraan toe dat een groot deel van ons land beneden NAP ligt, en je begrijpt hoe belangrijk het is dat het kabinet met een Watervisie kwam. We moeten wel inspelen op veranderende klimatologische omstandigheden.”

Martine van Meekeren-Vonk (33) is milieuwetenschapper en was kandidaat voor de ChristenUnie bij de laatste Tweede Kamerverkiezingen. Zij ziet een duidelijke link tussen het Nederlandse waterbeheer en de klimaatveranderingen. “Je ziet het klimaat veranderen: de natuur komt eerder tot bloei, vogels leggen vroeger eieren dan voorheen. Meerdere scenario’s zijn denkbaar over hoe het klimaat zich gaat ontwikkelen. Het kan heter, maar ook best kouder worden. Wat we nu in ieder geval al zien, zijn piekbuien: enorme hoeveelheden water die uit een enkele regenbui vallen. Zo krijgen rivieren in korte tijd veel meer water te verwerken. Ze kunnen makkelijk buiten hun oevers treden en hebben daarom letterlijk meer ruimte nodig om problemen te voorkomen. Op sommige

Het kabinet wil een duurzaam waterbeleid, met oog voor ecologie en economie. Zijn dat geen volstrekt tegenstrijdige belangen? “Dat hoeft niet. Een goede ecologie is voorwaarde voor een goede economie op de lange termijn. Water speelt daarbij een belangrijke rol. In veel gebieden pompen we water weg, zodat de grond droog genoeg is om te leven, te werken en landbouw te bedrijven. De hoogte van het grondwater heeft gevolgen voor de soort ecologie die daar is. Nu wordt steeds meer gezocht naar tussenvormen, zoals onderbemaling, waardoor er ruimte is voor zowel landbouw als nattere natuur. Maar in Nederland móeten we bemalen, zonder bemaling zou tweederde van ons land moerasgebied zijn.

De Watervisie kijkt naar samenhang tussen ecologie en economie, dat is verstandig. Er zou alleen wel meer aandacht voor de landbouw mogen zijn, ook om te zoeken naar oplossingen voor problemen als verdroging en verzilting. Uit oogpunt van zorg voor de schepping is water een belangrijk onderwerp voor de ChristenUnie. De aarde is van God. We gebruiken Zijn spullen. Dat vraagt om zorgvuldig gebruik. Wereldwijd zijn het de armste mensen die door de klimaatverandering worden getroffen. De droogte in Afrika neemt naar verwachting toe en een deltaland als Bangladesh gaat een hoge prijs betalen voor stijgende waterniveaus. Een Watervisie vraagt ook dat we ons nadrukkelijk uitspreken voor zorg voor de naaste.”

De boer Andries Poppe (54) is biologisch akkerbouwer en raadslid voor de ChristenUnie in de gemeente Noordoostpolder. “Van de klimaatverandering merk ik het meest door de droogte in het groeiseizoen en hevige regenbuien die in korte tijd grotere hoeveelheden water geven dan vroeger. Vervelend is ook dat er steeds minder vorst is. De grond zet niet uit en krimpt minder en wordt stug. Toch zijn we nog vrij laconiek met z’n allen, vind ik. Wat dat betreft is het goed dat het kabinet met een Watervisie komt. Voor een boer is de kwaliteit van water immers van het allergrootste belang. Zo zit zelfs in het regenwater stikstof, dat zorgt voor een ‘natuurlijke’ bemesting. Daardoor groeien gewassen harder. De grond-

waterkwaliteit is van groot belang, omdat we soms beregenen met water uit een bron. Maar door biologisch te boeren en zuinig op de grond te zijn, hebben mijn gewassen een goede beworteling. Daardoor hebben ze minder beregening nodig en houden ze na hevige regenval het water beter vast; het functioneert als spons. Oppervlaktewater gebruiken we niet, maar als bio-boer spuit ik uiteraard geen chemicaliën en dus belanden er geen kwalijke stoffen in het grond- en oppervlaktewater.” De Watervisie wijst op de gevaren van extreme regenbuien enerzijds en verdroging anderzijds. Om nog maar niet te spreken over bodemdalingen en verzilting. Hoe hangt dat allemaal samen? “Verdroging ontstaat doordat water soms te snel wegspoelt. Grond en gewassen houden water vast, maar in gebieden met zandgrond is dat moeilijker en verdrogen planten eerder. In provincies die aan zee liggen, zoals Groningen, Friesland en Zeeland hebben boeren weer last van verzilting. Je kunt daar niet beregenen met bron- en oppervlaktewater. Dat bevat simpelweg teveel zout voor de gewassen. Hier in de Noordoostpolder – met veelal lichte kleigrond- hebben we weer andere problemen: op twee meter diepte zit veen. Zodra veen boven het waterpeil komt, verdroogt het en neemt het nooit meer water op. De grond droogt in en klinkt in. Het waterpeil komt te hoog te staan en dus moet er dieper bemalen worden. Met als gevolg dat er weer veen komt

De Waterschapsverkiezingen 2008 In de periode 13 tot 25 november kunt u naar de stembus. Deze keer voor de Waterschapsverkiezingen 2008. In HandSchrift leest u meer over het Nederlandse water en de Waterschappen. Nederland telt 26 Waterschappen. Deze zijn verdeeld over meerdere provincies, de grenzen vallen dus niet samen met de provinciegrenzen. Waterschappen zijn aparte overheden met een democratisch gekozen bestuur en een eigen belastingsysteem. De leden van het algemeen bestuur (de ‘gemeenteraad’ van het Waterschap) zijn voor het grootste deel gekozen en voor het overige deel ‘anders gekozen’, dus niet door burgers. De anders gekozen bestuurders komen met ingang van de komende verkiezingen uit drie belangengroepen: 1. boeren, benoemd door de LTO; 2. natuurorganisaties, benoemd door het bosschap en 3. bedrijven, benoemd door de Kamer van Koophandel. De leden van het algemeen bestuur kiezen uit hun midden mensen die, samen met een door de regering benoemde dijkgraaf, een dagelijks bestuur vormen (het college van het Waterschap). Soms hebben de Waterschapsbestuurders tegenstrijdige belangen; een voorbeeld: boeren willen vaak een laag grondwaterpeil voor stevige grond voor hun tractoren, natuurbeheerders zien graag een hoog waterpeil zodat zeldzame planten blijven bloeien en groeien.

droog te staan et cetera. Door inklinkend veen krijg je verzakkingen in de akkers. Daarom moet er van tijd tot tijd geschoven en gedraineerd worden, zodat de grond bol komt te liggen en de drains weer waterpas. Daarmee voorkom je dat na felle buien het water op de velden blijft staan. Door inklinken van de bodem en de stijging van de zeespiegel blijft het gevaar van een dijkdoorbraak dus heel reëel. Je ziet hoe complex het allemaal is, hoe teer de balans.” Vervolg op pagina 6.


Vervolg van pagina 5.

Bent u bezorgd? “Vertrouwen is een levenskunst. Vertrouwen en handen vouwen. Daarbij: armen over elkaar en toekijken is niet

mijn manier. Op microniveau moet je de goede dingen doen. Zo moet de overheid landbouwgebieden aanwijzen –grasland waar koeien lopen bijvoorbeeld- die tijdens extreme regenval tijdelijk extra water opvangen. Als boeren willen we daarover best meedenken. Veel boeren zijn heel bewust bezig met waterbeheer.”

De ‘Waterschapper’ Derk Jan te Rietstap (62) is lid van het dagelijks bestuur Waterschap Velt en Vecht en actief lid van de ChristenUnie. “Vroeger wilden we water zo snel mogelijk kwijtraken door diepe en rechte sloten, nu willen we water zo lang mogelijk vasthouden door het te ‘bergen’. We geven rivieren de ruimte. Dat komt door de klimaatveranderingen. Neem nu de Overijsselse Vecht in mijn eigen Waterschap. Delen daarvan zijn in het verleden ‘gekanaliseerd’, nu proberen we de oorspronkelijke loop van de Vecht terug te halen en hem weer meer te laten slingeren. Daardoor kan hij meer water opnemen, terwijl de afvoer vertraagt. Tegelijk maken we sloten ondieper, zodat je minder water aan de grond onttrekt. Aan de boven- kant maken we ze breder, waardoor de capaciteit van wat we aan water kunnen opvangen en afvoeren groter wordt. Het kabi-


net speelt met de Watervisie in op een trend die onmiskenbaar op ons afkomt. De taak van Waterschappen blijft: zorgen voor voldoende, schoon en veilig water. Zowel kwalitatief als kwantitatief.’’

Zijn we wel voldoende voorbereid zijn op een mogelijke watersnoodramp? “Op zich wel, we anticiperen nadrukkelijk op de toekomst. Maar je kunt niet alles inrichten op puur calamiteiten. Bij enorme pieken in het wateraanbod, bijvoorbeeld door water uit Duitsland, dan kunnen we bepaalde gebieden tijdelijk gecontroleerd onder water zetten. Een aantal boerderijen in onze regio die erg laag liggen, kunnen dan toch gewoon doorgaan. We investeerden de afgelopen periode in het ophogen van hun erven en het aanleggen van dijken. Maar hoe veilig we Nederland ook maken, een overstroming is

niet altijd te voorkomen. Laaggelegen gebieden blijven kwetsbaar.” In november zijn de Waterschapsverkiezingen. Waarom zou ik als burger stemmen? “Voorheen was een veelgehoorde klacht dat de mensen op wie je kon stemmen zo onbekend waren. De grenzen van de Waterschappen vallen vaak over meer provincies heen – bij ons zijn dat de provincies Drenthe en Overijssel. Dat maakt de herkenbaarheid voor burgers kleiner. Nu is besloten het systeem te veranderen. Bij de verkiezingen heb je geborgde zetels voor boeren, natuurorganisaties en bedrijven. Die kunnen niet worden gekozen door burgers. De vrije zetels wel. Voorheen zaten mensen daar op persoonlijke titel in. Straks moeten dat mensen zijn die gekozen worden via een vereniging of stichting. Dat zullen veelal politieke partijen zijn. Ik ben daar eigenlijk nooit een voorstander van geweest. Anderzijds: misschien is het wel een uitgelezen kans om waterbeheer nadrukkelijker op de politieke agenda te krijgen. Ik vind samenwerking en goed communiceren met betrokkenen van cruciaal belang. Als Waterschap willen we samenwerken met de gemeente, provincie, landbouw-, natuur- en maatschappelijke organisaties om waterbeheer concreet gestalte te kunnen geven. Als christenbestuurder wil ik verantwoordelijkheid dragen voor het beheer van de schepping. Dat is mijn motivatie om dit werk te doen.”

Water is zo gewoon, daar staan we vaak niet bij stil. Zuiver drinkwater, goed zwemwater, schoon recreatiewater. Alsof er geen Bangladesh is met zijn voortdurende dreiging van de oceaan. Alsof we in het verleden niet gevochten hebben tegen het water! Terpen, dijken, polders, waterschappen: het wonen onder NAP is in Nederland tot kunst verheven. Hoogtepunt in de vorige eeuw is wel onze ultieme strijd tegen dijkdoorbraken met ons wereldvermaarde Deltaplan. En het lijkt wel of toen de verveling is toegeslagen. We zijn gaan wonen in de uiterwaarden, kanaliseerden de waterloop, bouwden zulke sterke gemalen dat we de waterstand met gemak naar beneden kunnen jagen als de landbouw daarom vraagt. Logisch dat de natuur daaronder lijdt. Ik herinner me nog mijn eerste discussie in de gemeenteraad van Zeewolde over verdroging. Verdroging van het landschap? Met al die regenbuien? Niemand stond erbij stil dat we het water sneller kunnen uitslaan dan dat het valt. We zijn té goed geworden in het droogmaken…

Joanne Brouwer.

KOERS Natuurlijk is dat wel onderkend. De ‘Kader Richtlijn Water’ geeft duidelijk een nieuwe koers aan. Maar het heeft lang geduurd voordat de politiek ook wakker werd. Voordat zowel gemeenten, provincies als waterschappen de handen ineensloegen, was er al weer veel water door de zee gegaan. De focus die onze kroonprins daarop legde, had wel degelijk effect. ‘Water’ veranderde van een abstracte discussie naar iets tastbaars. Mede door zijn aandacht in werkbezoeken en voordrachten, staat de Nederlandse kennis en kunde hoog op de (inter)nationale agenda.

Verzuipen in goede voornemens NUANCE De nuance die Martine van Meekeren in haar bijdrage brengt, spreekt me aan. De verbeterde aandacht voor water in onze leefomgeving, moet een nieuwe balans vinden in enerzijds droog land voor de boer en anderzijds genoeg water voor onze natuur. De balans tussen economie en ecologie is een kwetsbare balans. Ik vind de bijdrage van Andries Poppe op dat punt ook heel mooi. Het vult de discussie prachtig aan. Door biologisch boeren zijn de gewassen ook een tikje meer in staat periodes van droogte op te vangen door juist wat meer vocht vast te houden. Maar uiteindelijk zijn de belangen van de boerenbedrijven echt anders dan die van de natuur.

water zetten van een natuurgebied in noodgevallen, moeten we ook goed over de consequenties nadenken. Te natte natuur kan kapot gaan. Hoe lang duurt dan het herstel? Je kunt niet voetstoots aannemen dat die natuur ons veel minder kost dan het onder water zetten van boerenland. Juist daarom ben ik het eens met de stelling van Derk Jan te Rietstap. We moeten de Waterschappen vooral functioneel houden en geen politieke speelbal laten worden. Maar ja, zodra ik dit schrijf besef ik dat dit veel betekent voor al die mensen die namens de ChristenUnie bij de Waterschapsverkiezingen gaan deelnemen. Toch denk ik dat het belangrijk is. Want laten we de politiek regeren over ons water, dan verzuipen we in de goede voornemens.

NAT Daar waar soms heel makkelijk gesproken wordt over het onder

Ernst Cramer, Tweede Kamerlid voor de ChristenUnie.


Tussen natte voeten en droge poelen Staatsecretaris over water in Nederland Water. Een “ongelooflijk mooi dossier”, aldus staatssecretaris Tineke Huizinga. Met veel, soms onverwachte kanten, blijkt wel als ze HandSchrift hierover bijpraat. Van wc’s tot de Afsluitdijk en van Waterschappen tot sloten. Het dossier water is op z’n zachts gezegd nogal veelomvattend. Velen waren verrast dat de ChristenUnie koos voor Verkeer & Waterstaat; kun je hier als staatssecretaris het verschil maken? “Bij Verkeer en Waterstaat is duurzaamheid heel belangrijk. Het lijkt me goed om iemand van de ChristenUnie in die hoek te hebben. Ja, het verschil maken – als ChristenUnie houden we ons niet alleen bezig met zaken waar een boodschap inzit. We kiezen niet voor een beperkt terrein. Dat geldt ook voor de Kamerfractie, het is goed om op ieder onderwerp iemand van de ChristenUnie te hebben.” Is water niet een onmogelijk dossier? Akkerbouwers, waterbeheerders, planologen, industrie, burgers, natuurorganisaties, allemaal hebben ze weer andere belangen, vaak botsend. Je kunt het nooit iedereen naar de zin maken. “Dat geldt voor elk dossier. Als bestuurder kun je het nooit iedereen naar de zin maken. Politiek is keuzes maken en die vervolgens goed uitvoeren. Het departement zonder keuzes bestaat niet. En met water kun je heel veel kanten op. Het gaat over kwaliteit, kwantiteit, veiligheid, scheepvaart en nog veel meer aspecten. Daar zitten zo


ontzettend veel leuke kanten aan. We weten in Nederland ook ongelofelijk veel van water. Al eeuwen worden we in deze delta belaagd door het water. Dat levert ons nu heel veel kennis van veiligheid en preventie op. Van de week vloog ik met een helikopter boven de Nederlandse kust: van Zeeland tot Noord-Holland. We begonnen in de Zuidplaspolder, ik meen dat die 6,85 meter onder NAP ligt. Wat je dan ziet, verbazingwekkend: heel veel water en groene stroken land die elkaar afwisselen. Ik wist dat we veel water hebben, maar als je het zo van bovenaf ziet, dan realiseer je, je pas echt hoeveel het is. Als iedere Nederlander dat kon zien, zou niemand meer protesteren tegen waterplannen. Het is echt mooi als je er boven vliegt. Dat we al zo lang met het water leven, dat is wel iets om trots op te zijn. Vorige week was ik in New Orleans (waar de orkaan Katrina huishield –red), daar zeggen ze: ‘Nederland is een voorbeeld en toonaangevend’. Ja, Nederland is buitengewoon goed bezig. De watersector spreekt me aan, maar het is vooral een sector om trots op te zijn.” Waarom is het belangrijk dat de ChristenUnie nu meedoet aan de Water-

schapsverkiezingen? “Veel partijen doen mee, dan kan ik me voorstellen dat de ChristenUnie niet achterblijft. De kracht van de Waterschappen is dat ze nooit te maken hadden met politieke afwegingen. Ook dat heb ik gezien op mijn reis naar ondermeer New Orleans. In veel Amerikaanse staten is geen budget voor langdurig onderhoud uitgetrokken. Er is daar geen geld om de waterwerken gewoon op orde te houden. Het is ieder jaar opnieuw weer lobbyen voor geld. Het resultaat is dat het geld er de ene keer wel is en de andere keer niet. Want ‘preventiegeld’ moet meedingen in het politieke veld. Dat is een belangrijke reden waarom de preventie van water in de Verenigde Staten niet goed is geregeld. In Nederland hebben we de Waterschappen altijd buiten de politiek gehouden. Hier hoeft geld voor preventie niet te concurreren met andere zaken.

Daarom denk ik ook dat we de Waterschappen zeker moet handhaven. Ik ben voor die nieuwe lijsten, maar waak ervoor dat het politieke lichamen worden.” De, door u ingestelde, Deltacommissie komt voor de zomer met een advies tot 2100. Is dat niet een veel te lange periode. Ter vergelijking: Wat wisten we in 1908 van de watersituatie in 2008? “Nee, die lange tijdslimiet is juist gekozen met het oog op klimaatverandering. Iedereen vermoed nu wel dat we eerder meer dan minder water te verwerken krijgen. Het is achterhaald om te denken dat het zo’n vaart niet loopt. De opdracht voor de Deltacommissie is om te kijken wat een reëel scenario is. We hebben te maken met een ander klimaat, meer periodes van droogte of juist wateroverlast, een stijgende zeespiegel, een dalende bodem en verzilting. Met alleen dijken ophogen, kom je er niet. Bovendien:

we kunnen Nederland niet ommuren met dijken. Als je echt wat wilt doen, moet je zeker honderd jaar vooruitkijken. Reken je te kort, dan zeggen onze kinderen in 2050: ‘Het moet heel anders, wat een kortzichtig beleid’.” In de Watervisie geeft u een voorzet voor het waterbeleid. Wat zijn uw prioriteiten? “Het werk van de Deltacommissie. Het project ‘Ruimte voor de rivier’. De Afsluitdijk, daar ben ik vandaag nog geweest. Die dijk is prachtig maar ook verouderd. We moeten ‘m versterken; dat deden we eerder ook, maar nu gaan we niet alleen sec naar de veiligheid kijken. Met allerlei partijen denken we na hoe we meer functies aan bijvoorbeeld de Afsluitdijk kunnen koppelen. Dan kun je denken aan meer bezoekers, mogelijkheid van duurzame energieopwekking of de aanleg van openbaar vervoer. Zo’n project als de Afsluitdijk levert heel wat goede

innovatieve ideeën op. Die ideeën kunnen we ook weer exporteren naar het buitenland. De Deltawerken staan ook op de prioriteitenlijst. Die afsluiting is op sommige plekken heel rigoureus: zoet en zout water liepen voorheen in elkaar over en zijn nu juist sterk gescheiden. Die totale afsluiting levert weer nieuwe problemen op. Dat kan je somber maken, maar je kunt ook denken welke kansen het je oplevert. Kansen omdat we innovaties op het gebied van waterwerken ontwikkelen. Dat brengt me op de volgende prioriteit: ik wil tegelijkertijd ook echt een accent op ontwikkelingssamenwerking leggen. In landen als Bangladesh en Indonesië hebben ze grote waterproblemen. Ik geloof dat Jakarta bijvoorbeeld elk jaar wel overstroomt. De kennis die wij over water hebben, mogen we hen niet onthouden. Je Vervolg op pagina 10.


COLUMN Duurzame politiek Duurzaamheid: dat betekent voor ons toekomstgericht bezig zijn met ons land. Christelijke politiek is niet: vasthouden aan een voorbij verleden, maar: de ogen openen voor de noden van vandaag en morgen. Dat past bij het perspectief waarin we leven. Het Koninkrijk der hemelen maakt ons per definitie toekomstgericht! Christenpolitici hoeven zich niet in de maatschappelijke achterhoede te laten plaatsen. Integendeel, nu onze samenleving zoekt naar een nieuw evenwicht tussen individu en gemeenschapszin, tussen vrijheid en verantwoordelijkheid, economie en ecologie, kan de ChristenUnie vanuit het geloof nieuwe antwoorden geven op politieke vraagstukken van onze tijd. Een voorbeeld: in het debat over de seksualisering van de samenleving bevinden we ons in de maatschappelijke voorhoede, omdat velen zich mét ons realiseren dat onze samenleving en onze jongeren hier de weg kwijt zijn. Of als we ons sterk maken voor stabiele gezinnen en duurzame relaties, staan we aan dezelfde kant als velen die de schadelijke gevolgen van echtscheiding of (emotionele) verwaarlozing onder ogen zien. Op basis van Gods liefde voor ons, staat de ChristenUnie voor een politiek van bewogenheid: oog en hart voor mensen. Dát is duurzame politiek. Politiek met toekomst! André Rouvoet, minister voor Jeugd en Gezin en vice-premier.

Vervolg van pagina 9.

vroeg eerder naar ‘het verschil maken’. Dat is nu echt een accent wat hoort bij de ChristenUnie. Met de Watervisie hebben we bewust gezegd, laten we het zo oppakken dat de natuur, het bedrijfsleven en de economie en ontwikkelingslanden er ook wat aan hebben.” De gemeente Gouda, in het groene hart, deels omsloten door de Gouwe en in een waterrijk gebied, bouwt een wijk in een heel drassig gebied: Westergouwe (vijf meter onder NAP). 20% van de wijk bestaat straks uit water, met allerhande kades ter beveiliging. Moeten we dit wel willen, bouwen in zo’n nat gebied? “Wat nu heel vaak gebeurd is: we pompen het water weg, vervolgens zakt de bodem. Pomp je niks weg, dan zit je met ‘natte voeten’. Je kunt ook zeggen: ‘We gaan op een innovatieve manier bouwen, zodat we het water niet hoeven weg te pompen’. Zoals in Gouda. Ik vind het ongelofelijk leuk dat daar zoveel innovatieve ideeën voor zijn.” Je kunt ook met z’n allen honderd kilometer oostelijker gaan wonen en het eerste gedeelte van Nederland aan het water overlaten. “Dat is natuurlijk ook een oplossing”, lacht Huizinga. Om dan serieus te vervolgen: “Ik denk dat de uitdaging is om juist met het water te leven. We moeten de aarde bouwen en bewaren. Je hebt je creativiteit niet voor niks gekregen. God schiep de aarde, wij kregen van Hem de creativiteit om de aarde te bebouwen. Daar beleven we als mensen ook plezier aan. Neem de Afsluitdijk, honderdduizenden bezoekers uit de hele wereld komen die jaarlijks bekijken. Dat is toch prachtig: zo’n grote dijk in een stuk zee. Het heeft iets heroïsch. Wereldwijd vragen ze naar onze kennis van waterbeheer. In de VS, waar ze vragen naar de ‘dutch perspective’ maar ook in ontwikkelingslanden.” Wereldwijd hebben 1,8 miljard mensen slecht toegang tot water. Het consumeren van vervuild water zal nog decennia lang de belangrijkste oorzaak


blijven van slechte gezondheid en hoge sterftecijfers. Wat kan een klein land als Nederland daar aan doen? “Als de grootte van het probleem je weerhoudt er zelfs maar iets aan te doen, dan begint niemand ergens aan. Je moet gewoon beginnen en doen wat je hand vindt om te doen. Vorig jaar sloten we bijvoorbeeld het akkoord van Schokland, nu kunnen we ook waterschappen inzetten voor ontwikkelingswerk. Voor mij is dat logisch. Misschien ligt daar toch de link naar mijn politieke kleur. Het is onze verantwoordelijkheid om onze enorme kennis van water te delen met anderen die dat missen. Zo steunen we als Verkeer en Waterstaat UNESCO-IHE Institute for Water Education in Delft, waar buitenlandse studenten waterkennis opdoen. Een ander voorbeeld, 2008 is uitgeroepen tot het jaar van de Sanitatie. Dat is niet voor niks. In sommige ontwikkelingslanden kunnen vrouwen niet eens naar de wc als het licht is, omdat de toiletten ontbreken. Neem India, daar moeten veel vrouwen wanneer het donker is ergens achteraf wat privacy zoeken. Dat is niet hygiënisch en het is niet veilig voor de vrouwen. Maar het ontbreken van een afgesloten toiletgelegenheid is ook in strijd met de waardigheid van vrouwen. Sanitatie lijkt een raar onderwerp, maar het taboe moet eraf.” Jacolien Viveen.

Een plek op de

waterlijst Van 13 tot en met 25 november 2008 vinden in het hele land Waterschapsverkiezingen plaats. Waterschapsverkiezingen ‘nieuwe stijl’. Voorheen kon iemand zich op persoonlijke titel kandidaat stellen voor een plekje in het algemeen bestuur van het Waterschap (dat is de ‘gemeenteraad’ van het Waterschap). Met ingang van de komen-de verkiezingen verdwijnt ditperso-nenstelsel en krijgen we een lijstenstelsel, net als bij andere verkiezingen. Ook de ChristenUnie doet mee. Het Landelijk Bestuur en de Provinciale Unies menen dat het goed is dat de ChristenUnie ook in de Waterschapsbesturen vertegenwoordigd is. Water is immers een onderwerp dat ons allemaal raakt. Het gaat om belangrijke thema’s als veiligheid en duurzaamheid. De ChristenUnie heeft bovendien in haar doelstellingen geformuleerd dat zij op elk politiek niveau zo krachtig mogelijk actief wil zijn. Dat geldt dus ook voor Waterschapsbesturen.

DE BASIS De ChristenUnie wil met afgewogen standpunten, rekening houdend met de verschillende belangen in het waterbeheer, actief zijn in het Waterschapsbestuur. De uitgangspunten van de partij blijven de basis. Daar-

mee willen we zichtbaar, herkenbaar en aanspreekbaar zijn voor kiezers. Kiezers verwachten dat ook van de ChristenUnie.

van de ChristenUnie plaats te nemen, neem dan contact op met het Provinciale Uniebestuur dat de verkiezingen in uw Waterschap organiseert.

De trekkers

Meer informatie over ondermeer de kandidaatstellingsprocedure, de contactpersonen per Waterschap en het model ChristenUnie-programma, kunt u vinden via: www.christenunie.nl/ waterschapsverkiezingen.

De Provinciale Unies van de ChristenUnie zullen de Waterschapsverkiezingen ‘trekken’. Zij zijn verantwoordelijk voor de organisatie van en kandidaatstelling voor de verkiezingen in het Waterschap waarvan de hoofdlocatie binnen hun provinciegrenzen ligt. Hoewel het bij deze eerste Waterschapsverkiezingen een beetje pionieren is, is er ook afgesproken om de lijn van het nieuwe Reglement Kandidaatstelling zo veel mogelijk te volgen. De Provinciale Uniebesturen zijn druk bezig met de verkiezingen van november. Uiterlijk in de maand juli moet duidelijk worden in welke Waterschappen de ChristenUnie zal meedoen. Dat hangt onder meer af van de vraag of er voldoende geschikte kandidaten zijn die op een ChristenUnielijst kunnen staan.

De kandidaten De Provinciale Unies zoeken naar (aankomende) volksvertegenwoordigers met affiniteit met waterbeheer. Naar mensen die het een uitdaging vinden om dit ook namens de ChristenUnie te gaan doen. Heeft u interesse om in uw Waterschap op de kandidatenlijst

Jouke-Jan de Groot

Wat drijft ons? De ChristenUnie is een partij van mensen die zich in hun handelen willen laten sturen en inspireren door het Evangelie. Redenerend vanuit het uitgangspunt dat we niet de eigenaar van deze wereld zijn, en verantwoording dienen af te leggen over ons handelen, niet alleen aan de maatschappij, maar ook aan God, zien we de volgende opdracht: Waterschappen zijn dienstbaar aan de samenleving en voeren een verstandig waterbeheer waarbij ze de kosten, baten en lasten rechtvaardig verdelen. Ze leggen als goed rentmeester verantwoording af over het gevoerde beheer. Bron: modelprogramma Waterschapsverkiezingen 2008.


Jan Arie van Berkum (49) zit dicht bij het vuur als het om water gaat. Hij is er zijn leven lang al mee bezig. Als hoofd Beleid en strategie bij het Waterschap Velt en Vecht, als voorzitter van de Provinciale Unie Drenthe en van de werkgroep modelprogramma Waterschapsverkiezingen zet hij zijn expertise in voor de ChristenUnie. De Waterschapsverkiezingen leven meestal niet sterk. Is dat erg? “Ja, dat is jammer. Meestal was de opkomst rond de 25%, dat is heel laag. Dan wordt de uitslag bepaald door een beperkt deel van de belanghebbenden. Meestal boeren. Dat gaat vaak ten koste van het algemene belang.” Wat is dat algemene belang? “Een belangrijk onderwerp van de verkiezingen in november is de spanning tussen enerzijds landbouw en anderzijds natuur, landschap en water. De laatste weken hoor ik regelmatig: we moeten niet meer ruimte aan landbouw onttrekken. Dat is begrijpelijk, maar de doelen voor natuurbeheer zijn nog niet allemaal bereikt. Dus is meer ruimte nodig. Ruimte die we niet winnen op

Versterk duurzame landbouw

Ruimte voor water, ruimte voor boeren stedelijk gebied. Bovendien is meer ruimte nodig voor klimaatbeheersing. Een representatieve opkomst, zorgt voor een betere balans tussen verschillende belangen.” Wat zien we van de Waterschappen? “We hebben drie taken. Het onderhouden van de waterkeringen, zoals de dijken, zodat Amersfoort niet aan zee komt te liggen. Het dagelijkse beheer van water, denk aan het wegpompen van regenwater door gemalen en ten derde de kwaliteit van het water. Wat dat laatste betreft, toen ik in de jaren ’70 langs de Vecht in Overijssel liep, zag ik een zwarte borrelende rivier. De rivier was simpelweg dood. Dat er nu weer overal wordt gezwommen en gevist is dankzij succesvolle uitvoering van beleid door de Waterschappen.” Wat onderscheidt een ChristenUniekandidaat van andere kandidaten bij de verkiezingen? “Wat in ieder geval centraal staat, is dat we ruimtegebrek niet moeten


afwentelen op de boeren. Als er ruimte nodig is, dan moet de boer daar een fatsoenlijke vergoeding voor krijgen. De nieuwe Waterwet stelt dat grondeigenaren waterberging op hun land moeten gedogen, maar de vergoeding daarvoor is aan de lage kant. Bovendien zijn er boeren die in 1998, na de overstroming, de dupe waren nog steeds aan het soebatten over de bedragen of wachten nog op geld. Dat willen we dus voorkomen. Verder willen we 1% van de enorme kennis die de Waterschappen in huis hebben, in tijd of geld, reserveren voor landen die ook worstelen met water zoals Oost Europa, Bangladesh of Ethiopië. Een discussiepunt, want sommige partijen zullen zeggen: ontwikkelingssamenwerking is een taak van de rijksoverheid, het geld dat je van de burger krijgt is voor waterbeheer. Maar Waterschappen staan dicht bij de burger en kunnen juist op praktisch niveau veel betekenen voor gebieden waar weinig kennis is.” Ludo Hekman.

Wat is verantwoorde landbouw? Twee goede richtlijnen zijn: voedselzekerheid voor iedereen, als eis van rechtvaardigheid. En duurzaamheid, als eis van zorgvuldig beheer van de schepping. Daaraan voldoet de huidige praktijk niet. Menselijk ingrijpen zorgt voor klimaatverandering en natuurverwoesting. Een pleidooi voor duurzame landbouw van Eerste Kamerlid Egbert Schuurman. De huidige praktijk voldoet niet. Integendeel, we hebben te maken met een groeiend aantal problemen: zoals toenemende belasting van het milieu en natuurverwoesting, verlies van biodiversiteit, toenemende schaalvergroting, dreigende honger voor meer mensen. Een voorbeeld uit de landbouw: bij schaalvergroting zijn nivellering en aantasting van het landschap, alsmede verlies van biodiversiteit bijna altijd in het geding. Het platteland lijdt aan deze schaalvergroting.

Anders denken Voorts zijn grote globale veranderingen gaande, de mens beïnvloedt de vegetatie, waterhuishouding, oceanen en atmosfeer. De klimaatswijziging, zeespiegelstijging, verschuiving klimaatgordels, verstoring van ecologische systemen, verlies van biodiversiteit, nieuwe tropische ziekten, verlies dierenwelzijn doen een appèl op een verandering in het cultuurethos. Het vraagt een ander cultuurmodel, een ander ethisch raamwerk waarbinnen de cultuur zich ontwikkelt. Meer en meer ziet men in, dat de moderne maatschappij met haar patronen van produceren, beheersen en consu-

meren inherent onduurzaam is. Een cultuuromslag naar duurzaamheid is broodnodig.

Bescherm leven Hoe moet het nieuwe cultuurmodel er uit zien? Het moet wezenlijk van het voorgaande verschillen en toch het oude opnemen in een transformatieproces. In het oude cultuurmodel is natuur levenloos en binnen dat kader uitgebuit door onbegrensde manipulatie. We constateren nu hoezeer het léven wordt bedreigd en zelfs vernietigd. Van een oplossing van deze problemen van de moderne landbouw is geen sprake, zolang we binnen het oude technische model blijven denken en handelen. Daarom: werden tot voor kort in het technisch paradigma, natuur, mens, milieu, planten en dieren bekeken vanuit een technische blik het zogenaamde ‘machinemodel ‘ - nu moet de bescherming van het léven bij cultuurvorming het allesbeheersende gezichtspunt zijn. Wetenschap en techniek en economie mogen het léven in alle gevarieerdheid en vormenrijkdom niet vernietigen. Ze moeten er in dienst van staan. Is het bevorderen van verantwoorde biologische landbouw daarvan niet een teken? Biologische landbouw is geen ouderwetse landbouw, maar landbouw waarbij de kwalitatief hoge kennis van de biologie wordt ingezet om méér te produceren en tegelijk minder schadelijk voor mens, dier, natuur en milieu. De inzet van hoogwaardige biologie staat nog maar aan het begin. Versterking ervan is veelbelovend.

van de landbouw betekent dit aandacht voor bevordering van de kwaliteit van leven, recht doen aan fundamentele behoeften, zoals voeding voor iedereen en duurzaamheid, gebaseerd op solidariteit en gerechtigheid.

Respect Kort gezegd: niet macht hebben over, maar respect hebben voor de levende werkelijkheid in al haar veelkleurigheid en veelsoortigheid en ook liefde voor de wereldwijde mensengemeenschap geven een andere blik op de landbouw-technologische ontwikkeling. Dat is de implicatie van rentmeesterschap: leven van de rente van het geschonken kapitaal, en dat kapitaal zelf niet aantasten, maar liefst vermeerderen. Dat is echt vruchtgebruik! Voor de economie partijblad van de ChristenUnie | HS | 13

Tweede Kamer nieuws

AMBITIES N2000 Gecrashte computers, verloren gegevens en talloze doden door toegetakeld ziekenhuisapparatuur. Herinnert u zich de spannende jaarwisseling van 1999-2000 nog? Achteraf bleken dit onnodige zorgen over een op handen zijnde wereldwijde computercrash. Misschien kunnen we zélfs concluderen dat het inluiden van een nieuw millennium, een positieve omslag betekende in het nemen van onze verantwoordelijkheid ten opzichte van mens, dier en milieu. Naast de millenniumdoelen (internationale afspraken om ziekte, armoede en honger terug te dringen) kennen we op Europees niveau het ambitieuze plan ‘Natura 2000’. Voor veel burgers onbekend, terwijl ze er dagelijks kennis mee kunnen maken tijdens een fietstochtje of wandeling in de buitenlucht. Natura 2000 (N2000) is een netwerk van unieke natuurgebieden in Europa. Doel van N2000 is deze bijzondere natuur te beschermen en te behouden.

Water Nederland heeft 162 gebieden in het netwerk van N2000. Daarvan is twee derde open water, zoals de Waddenzee, het IJsselmeer en andere kustwateren. N2000 is opgesteld op grond van de Vogelrichtlijn, die bepaalt welke soorten vogels zeldzaam of bedreigd zijn, en de Habitatrichtlijn, waarin beschermde diersoorten, plantensoorten en habitats worden genoemd. Het lijkt op de bestaande Nederlandse Ecologische Hoofdstructuur (EHS) maar het beschermingsregime is strenger. Daarbij zijn de richtlijnen van N2000 vastgesteld op Europees niveau.

Wrijving Hoe waardevol de aangewezen N2000gebieden ook zijn, soms zorgt het voor wrijving als blijkt dat boeren of andere ondernemers aan strenge eisen moeten voldoen omdat ze ‘onbedoeld’ met hun bedrijf dichtbij of in een N2000-gebied zitten. Overheid en ondernemers moeten zoveel mogelijk zoeken naar mogelijkheden om bedrijfsvoering in de N2000 gebieden te laten bestaan. Maar wat als dit niet meer op de traditi-


onele manier mogelijk is? Dit kan betekenen dat een ondernemer zijn bedrijf moet aanpassen aan de nieuwe omstandigheden en de natuur als het ware in zijn bedrijf inpast. Dat kan door onderhoud, maar ook door het aanleggen van wandelpaden, het opzetten van een natuurwinkel of het geven van rondleidingen. Zo wordt de ‘beperking door natuur’ omgebogen tot een alternatieve manier om het bedrijf te ontwikkelen.

Geld Om tegemoet te komen in de kosten die ondernemers hiervoor maken, bestaat er een subsidieregeling, die nog weinig gebruikt wordt. Daar wil de ChristenUnie verandering in brengen. Kamerlid Ernst Cramer: “Het is goed om prioriteit te geven aan belangrijke natuurgebieden en soorten. Want het landschap verrommelt, natuur en bebouwing moeten sterk met elkaar concurreren en de biodiversiteit neemt af. Maar boeren mogen niet gedupeerd worden! Ik heb het kabinet gevraagd provincies meer te stimuleren om de subsidieverlening te gebruiken. Dit geld kan dan worden geïnvesteerd in het onderhouden van de habitat.” Ook áls een ondernemer de alternatieve werkwijze niet ziet zitten, moet hij ruimschoots de mogelijkheid krijgen om elders zijn bedrijf te ontwikkelen, zonder natuurbeperkingen, op de manier die de ondernemer zelf aantrekkelijk vindt.

medewerker Krijn de Jong. “Er lijkt zoveel te veranderen, maar dat mensen een ziel en een lichaam hebben, dát verandert nooit!” Vervolgens drinken we koffie met daken thuislozen. Niet bij iedereen gaat een lampje branden, als we zeggen dat we van de ChristenUnie zijn. Maar dat maakt de ontmoeting niet minder geslaagd. Op naar De Shelter, een christelijke hostel midden in de rosse buurt. In de middag volgen de Kamerleden elk een eigen programma. Cynthia Ortega, Ed Anker en Esmé Wiegman laten zich informeren door het Scharlaken Koord over hun preventieprojecten en opvang

COLUMN Afghanistan ligt niet aan zee Militairen bereiden zich altijd voor op de laatste oorlog, zo heet het vaak in militaire kringen. Concreet: de verleiding is groot om bij het nadenken over de lange (defensie)termijn Afghanistan als uitgangspunt te nemen. Daar heb je houvast aan. Wie zegt echter dat een nieuwe uitdaging ons niet voor compleet nieuwe vragen stelt? Bij mijn aantreden als minister merkte ik dat onze krijgsmacht zich in vergaande mate had omgevormd tot een expeditionaire krijgsmacht, om overal een brede variatie aan veiligheidsuitdagingen aan te kunnen. Daarvoor is het nodig dat een fors deel van het budget beschikbaar blijft voor investeringen in mens en materieel. Dat is dan ook een hoeksteen van mijn beleid. Afghanistan ligt niet aan zee, maar dat maakt de marine nog niet overbodig. Integendeel, met het garanderen van veiligheid op en vanuit zee is de Nederlandse marine al eeuwen vertrouwd. De verwachting is dat de zee als operatiegebied aan betekenis zal toenemen. Onze marine helpt bij drugsbestrijding in het Caribische gebied, was ruim een jaar actief voor de kust van Libanon en houdt eerdaags piraten op afstand voor de kust van Somalië. U mag trots zijn op Nederland!

Jolande Uringa, voorlichter Tweede Kamerfractie Eimert van Middelkoop, minister van Defensie.

Werkbezoek Amsterdam Geregeld plannen onze Kamerleden een gezamenlijk werkbezoek. Om de beurt kiezen ze een locatie uit. Deze keer was de beurt aan Joël Voordewind; het werd zijn woonplaats Amsterdam. In hartje Jordaan, waar vroeger alleen het uitschot van de samenleving durfde te komen, worden we ontvangen met koffie en gebak. We maken eerst kennis met ‘Tot Heil des Volks’, onze gastheer is niemand minder dan ouddirecteur partijbureau Henk van Rhee. Daarna volgt een bevlogen praatje van

van prostituees. Naar schatting staan tussen de acht- en tienduizend vrouwen achter de ramen, slechts een klein percentage is Nederlands. “Was het tien jaar geleden nog ondenkbaar dat iemand dit durfde aan te pakken, nu zien we de eerste bordelen verdwijnen en modezaakjes ervoor in de plaats komen. Mooi dat Het Scharlaken Koord door hardnekkig volhouden de gemeente hierin op sleeptouw heeft genomen”, aldus een enthousiaste Anker. Jolande Uringa, voorlichter Tweede Kamerfractie


Witte vlekken krijgen kleur Tips uit Rhenen

De ChristenUnie Rhenen zit in de lift. Een opbouwcommissie van acht mensen bereidt zich voor op de gemeenteraadsverkiezingen in 2010. Nog geen twaalf maanden geleden was de situatie heel anders: twee bestuursleden en weinig betrokken leden. Wat is er gebeurd? Hanna Kannegieter, lid van de opbouwcommissie vertelt: “We komen nu maandelijks bij elkaar en steeds zijn er nieuwe mensen bij. We zijn begonnen bij nul, het was hard werken en soms ook wel onwezenlijk.” Hanna werd een aantal jaar geleden lid. Via een vrouwencongres, een vriendendag in de Tweede Kamer en de open dag van de

Meer witte vlekken Andere gemeenten waar men ook voor het eerst een gooi doet naar een raadszetel: Aalsmeer, Appingedam, Culemborg, Geldermalsen, Harlingen, Hellevoetsluis, Hoorn, LeidschendamVoorburg, Midden-Delfland, Nijmegen, Purmerend, Tiel, Uithoorn.


kaderschool, is de bal gaan rollen. Ze geeft graag tips voor gemeenten die ook nog pionieren: • Gebruik ervaringen van anderen. “Op de open dag van de kaderschool hoorde ik verhalen uit Harlingen en Appingedam. Die motiveerden mij er voor te gaan. Ook het verhaal van Midden-Drenthe, waar ze in 2006 weer een zetel haalden, hielp ons vooruit.” Ze tipt: “Volg dus eens een kaderschoolcursus, dat is echt de moeite waard!” • Zoek een coach met ervaring binnen de ChristenUnie. “Dat deden wij ook. We moesten beginnen bij nul en zonder zijn ervaring en kennis was het heel lastig geworden.” • Bid en vraag voorbede. “Wij ervaren echt heel bijzondere dingen in onze activiteiten. Zo melden zich spontaan mensen bij ons aan om mee te doen.” • Houd je ogen gericht op waar je heen wilt. “Dan kan wel eens lastig zijn. Bijvoorbeeld als je nog niet weet wie de kar straks gaat trekken als er een kandidatenlijst moet komen. We vertrouwen er nu op dat het goed komt.” • Leg contacten met andere christenen in je gemeente. “Ik sprak laatst iemand die hier al heel lang woont en zóveel mensen kent. Via hem heb ik een heel netwerk van christenen aangeboord.”

Uitnodiging

Voorjaarscongres 14 juni

Heeft u ook een tip voor andere gemeenten of wilt u een ervaring delen? Geef uw tip door via anneriekepruim@ christenunie.nl. Reina Dijksterhuis en Annerieke Pruim, partijbureau: Opleiding en Advies.

De Kaderschool Komende tijd kunt u deze trainingen volgen: • Grip op de gemeentekas. Een cursus gemeentefinanciën voor raads- en steunfractieleden waarbij de deelnemers leren om een begroting politiek te beoordelen. (12 april Amersfoort). Een verdieping hierop is de cursus Grondbeleid (17 mei Amersfoort). • Stevig in je schoenen, een politieke weerbaarheidstraining over principes en persoonlijke motivatie. (23 april, regio midden) • Welkom bij de ChristenUnie, een introductiecursus. Over grondslag en geschiedenis van de partij. (14, 21 en 28 mei, Barneveld) • Van belasting tot beleid. Hoe komt de overheid aan geld? Zijn belastingen rechtvaardig? Hoe liggen de verhoudingen tussen de verschillende overheidsniveaus. (31 mei, regio Rotterdam) Zie voor meer informatie en aanmelding: www.kaderschool.christenunie.nl.

Na het drukbezocht najaarscongres 2007 is het eerstvolgende gecombineerde Unie- en Ledencongres op zaterdag 14 juni. Graag nodigt de ChristenUnie u uit voor dit voorjaarscongres. Voor u, als lid, hebben we deze dag een vol en interactief programma. Ook de kinderen kunnen mee, er is een dagvullend kinderprogramma. Met meer dan zevenhonderd bezoekers maakt het ChristenUnie-congres in november een grote groei door. We hopen op een zelfde opkomst. Aan het programma zal het niet liggen, dat wordt weer heel aantrekkelijk. Op het vorige voorjaarscongres gaf het Landelijk Bestuur aan te werken aan een herziening van het kernprogramma. Het Uniecongres stelt het kernprogramma uiteindelijk formeel vast. Maar in de aanloop daarnaar toe wil de kernprogrammacommissie graag eerst met u, als lid van de ChristenUnie, in gesprek.

Voor het hele gezin Als echte gezinspartij wil de ChristenUnie dat de congressen voor iedereen toegankelijk zijn; voor oud én jong! Daarom is er voor de kinderen een kinderprogramma. Voor 0-4 jarigen is een crècheruimte en voor kinderen van 4 -12 jaar is een interactief kinderprogramma vol leuke activiteiten opgesteld.

Voor elk wat wils Op het Ledencongres zijn alle le-

den en hun introducés welkom. Het programma biedt voor elk wat wils. De één komt vanuit een sterke politieke interesse, de ander komt voor de ontmoeting met andere leden. Weer een volgende wil tijdens een deelsessie een vraag stellen aan één van de Tweede Kamerleden. Eind april treft u het exacte programma aan op www.christenunie.nl/congres.

Versnelde inschrijving Om de congresdag zelf zo soepel mogelijk te laten verlopen, is het inschrijfproces eenvoudiger gemaakt. Opzet is dat iedere bezoeker van de congresdag zich één maal persoonlijk inschrijft via de website. Dat kan vanaf maandag 28 april via www.christenunie.nl/ congres. U vindt daarin ook meer informatie over de locatie. Een week voor het congres, ontvangt u dan per post een bevestiging. Hierin treft u een programmakaart, de stemkaarten, een naamsticker en eventuele andere materialen voor de congresdag. Zo willen we lange rijen voor de inschrijfbalie voorkomen. Bezoekers zonder internet kunnen zich telefonisch

aanmelden via het partijbureau: 033 422 69 69. Jonathan van der Geer, campagnemedewerker partijbureau.

Uniecongres Het Uniecongres is de algemene vergadering van de ChristenUnie. Gevormd door de afvaardigingen van kiesverenigingen, de Bestuurdersvereniging en Perspectief (de jongerenorganisatie). Deze laatste twee verenigingen hebben alleen stemrecht bij politieke en daarmee direct verbonden beleidsonderwerpen.

Ledencongres Het Ledencongres wordt gevormd door de individuele leden van de kiesverenigingen. Naast ChristenUnieleden kunnen PerspectieFers deelnemen aan het Ledencongres. Dit congres bezint zich op politieke en maatschappelijke onderwerpen en is bevoegd om daarover uitspraken te doen.


“Graag een groter symposium!” Die conclusie trok dagvoorzitter Jan van der Stoep uit het druk bezochte minisymposium ‘Duurzaamheid gewaardeerd’, eind januari in Amersfoort. Het werk van ons Wetenschappelijk Instituut (WI) staat komend jaar onder andere in het teken van duurzaamheid. Bedoeling is om de visie van de ChristenUnie op duurzaamheid verder uit te diepen en prioriteiten te stellen. Het minsymposium ‘Duurzaamheid gewaardeerd’ was daarvoor een eerste aanzet. Dagvoorzitter Van der Stoep opende met het ‘Noachitisch verbond’. Het verbond dat God heeft ‘met alle levende wezens op aarde’. Blijkens Genesis 9 bekommert God zich niet alleen om de mensheid maar ook om de aarde zelf en de dieren.

Verwoestend Namens het WI presenteerden Rob Nijhoff en Cors Visser twee essays op het symposium. Nijhoff stond stil

Groen van Prinstererlezing 29 mei 2008 De jaarlijkse Groen van Prinstererlezing wordt dit jaar gehouden op 29 mei. Professor dr. James Kennedy spreekt dan over de aandacht voor religie in samenleving en politiek. Kennedy is hoogleraar Nederlandse Geschiedenis aan de faculteit voor Geesteswetenschappen van de Universiteit van Amsterdam en een bekend opiniemaker. U bent op donderdagavond 29 mei welkom in de schilderachtige Gertrudiskapel te Utrecht. Meer weten of aanmelden kan via: www. wi.christenunie.nl


Hoe groen is de bijbel? Wetenschappelijk Instituut komt met project duurzaamheid

bij de vraag hoe groen de bijbel is. Hij stelde dat de bijbel primair gaat over verzoening, dat is de ‘rode draad’. Vergroening is dus hoogstens secundair, een mogelijk gevolg van keuzes die christenen maken in hun eigen cirkel van verantwoordelijkheden. Tegelijk is en blijft de mens als ‘rentmeester’ verantwoordelijk voor zijn omgeving. Wie zijn levenssfeer met dankzegging en gebed wil wijden aan de Gever van alle goeds, kan ondertussen moeilijk verwoestend blijven omgaan met Zijn flora en fauna.

Reken je groen Visser kwam in zijn essay ‘Reken je groen’ met een ‘waardenafwegingskader’, waarmee bestuurders en politici op een goede manier duurzame kunnen kiezen. Het kader helpt om in een besluitvormingsproces de verschillende waarden, dimensies en afwegingen te benoemen, die een keuze tot duurzaam of minder duurzaam maken. In zijn essay ‘Reken je groen’ gaat het hem niet om het rekenen, maar om het expliciet ter sprake brengen. Het gaat immers niet eendimensionaal om biodiversiteit of vervuiling (‘planet’), maar net zo goed om gezondheid en welzijn (‘people’) en mondiale economische ontwikkeling, armoedevermindering (‘prosperity’). Juist de overheid moet bij haar besluiten oog hebben voor zowel korte als lange termijn. En de gevolgen van ingrijpen ook afwegen tegen de gevolgen van niet-ingrijpen.

Waardenkader Ook Kamerlid Esmé Wiegman kwam aan het woord. Ze was enthousiast over het ‘waardenafwegingskader’ van Visser en wees er op dat dit een zinvolle benadering is, die ook bij beslissingen over biotechnologie is ingezet. Daarvoor was door het WI in de publicatie ‘Toetsen en begrenzen’ (2000) al eerder een afwegingskader ontwikkeld. Wiegman verwees in haar reactie op beide essays onder meer naar professor Rotmans, die onlangs signaleerde hoe weinig burgers zich verbonden voelen met ruimte en landschap. Tegenover deze vervreemding en desintegratie kan bijbelse doordenking, voeding geven aan politieke inbreng die inzet op het ‘verbinden’. Voor de politiek

moet het uitgangspunt zijn: het gelijke recht van elke wereldburger op het duurzaam gebruik van de atmosfeer.’ Rechtvaardigheid en evenredigheid.

Project duurzaamheid Het minisymposium zette de toon voor een jaar lang bezinning op duurzaamheid. In het voorjaar van 2009 hoopt het WI met een publicatie hierover te komen. Ook verschijnen er Kort Commentaren, ondermeer over Bioenergie. Meer weten? Lees www.wi.christenunie.nl. Heeft u vragen of bijdragen, dan kunt u terecht bij de projectleider via [email protected].

Het A-Netwerk Onlangs hield het A-Netwerk een eerste bijeenkomst. Het A-netwerk is voor rijksambtenaren die lid of sympathisant zijn van de ChristenUnie. Ruim dertig ambtenaren maakten in het Haagse café Schlemmer kennis met elkaar en met de Tweede Kamerfractie. Voor sommigen even wennen. “Goed dat er zo’n netwerk komt, maar ik weet niet of ik daar wel kan komen”, zo werd de lichte twijfel vooraf vertolkt. Initiatiefnemer Chris Sol startte daarom met een discussie, getiteld: ‘Het geheim van Schlemmer?’. De aanwezigen waren het al snel eens dat het in de praktijk zo’n vaart niet loopt. Iedereen was zich goed bewust van waar de loyaliteit ligt en welke informatie te delen is. Kamerlid Joël Voordewind steunde het initiatief en lichtte het fractiebeleid toe. Het werd een leerzame, goede avond. En nu? Rond de zomervakantie een nieuwe bijeenkomst. Verder maakt het ANetwerk binnenkort een afgeschermde deelnemerslijst toegankelijk op ChristenUniesite. Leden van de ChristenUnie kunnen dan zelf zien wie lid van de club is … en er achterkomen dat een collega aan de overkant van de gang óók van de ChristenUnie is! Arnold Poelman, Frans Nederstigt, Roelof Janssens, Chris Sol. Meer weten? Mail: [email protected].


De nieuwe wet De nWro legt de juiste verantwoordelijkheid op het juiste niveau. Laat gemeenten doen wat op hun niveau thuishoort. Provincie en Rijk komen in actie te komen wanneer rijks- of provinciale belangen in het geding zijn.

Minder regels, meer ruimte ‘Denkend aan Holland zie ik brede rivieren traag door oneindig laagland gaan, rijen ondenkbaar ijle populieren als hoge pluimen aan den einder staan’ Het bekende gedicht van Marsman geeft veel mensen een idyllisch gevoel van beleving van de ruimte. Tegenwoordig hoor je mensen vaak mopperen over de ‘verrommeling’ van het landschap. De nieuwe Wet ruimtelijke ordening kan dit oplossen.

Stijf van de regels “Nederland staat stijf van de regels en trage procedures. Je loopt wat loketten af voordat je de benodigde vergunningen verzameld hebt. Vooral als je wilt bouwen, moet je engelenge-


duld en doorzettingsvermogen hebben.” Zomaar een verzuchting van een burger die geconfronteerd wordt met ruimtelijke ordening. Door allerlei aanpassingen is de huidige Wet ruimtelijke ordening (uit 1965) een lappendeken geworden. Daardoor zijn de procedures lang en ingewikkeld. De nieuwe Wet ruimtelijke ordening (nWro) die op 1 juli ingaat moet dit veranderen. Procedures worden korter en gemeenten krijgen de regierol bij een gebiedsontwikkeling. De sturingsfilosofie daarachter is: decentraal wat

Het Rijk, de provincies en de gemeenten stellen onder de nWro allemaal een structuurvisie op. Hierin komen de hoofdlijnen te staan van de voorgenomen ontwikkelingen in een gebied. De structuurvisie (voorheen streekplan) van de provincie werkt niet meer rechtstreeks door naar de gemeenten. De provincie en het rijk hebben er wel een aantal instrumenten bij gekregen waarmee zij, steviger dan voorheen, provinciale- of rijksbelangen kunnen beschermen, ontwikkelen of stimuleren. Desgevraagd kunnen zij zelfs een bestemmingsplan (dat heet dan inpassingsplan) voor het gebied vaststellen. De nWro versterkt de rol van het bestemmingsplan, zowel rijk, provincie als gemeente kunnen een bestemmingsplan opstellen. Het primaat blijft bij de gemeente. Voor de burger is het bestemmingsplan het enige bindende plan. De bestemmingsplanprocedure wordt teruggebracht naar 26 weken. Het bestemmingsplan biedt gemeenten meer mogelijkheden voor sturing. Zo ontstaat de mogelijkheid tot het stellen van nadere regels. Hiermee krijgen de gemeenten betere sturingsmogelijkheden voor de ruimtelijke uitwerking. Nieuw is dat gemeenten kunnen kiezen voor een zogenaamde beheersverordening in die gebieden waar geen ontwikkelingen op stapel staan. De beheersvordering komt dan in de plaats van een bestemmingsplan De vrijstelling artikel 19 vervalt, het projectbesluit vervangt dit. De procedure hiervoor is hetzelfde als voor het bestemmingsplan.

Bouwen en bewaren met de nieuwe Wet ruimtelijke ordening

kan, centraal wat moet. Daar staat wel tegenover dat rijk en provincies meer kunnen doen als gemeenten dwarsliggen.

Woningen én natuur De wet biedt meer voordelen. De nieuwe wet biedt de provincies mogelijkheden om de landbouw als beheerder van het open cultuurlandschap te behouden. De invoering van de nieuwe wet is een uitgelezen kans om de Ecologische Hoofd Structuur planologisch veilig te stellen en zo werk te maken van het behoud van dieren plantensoorten. Met de nieuwe wet in de hand kunnen gemeenten nu vastleggen wat voor soort woningen, bijvoorbeeld voor starters, gebouwd moeten worden. Dit door daarvoor regels op te nemen in het bestemmingsplan.

Met de nieuwe coördinatieregeling kunnen procedures voor en belangrijk project worden gebundeld. Dan hoeft maar één vergunning te worden verleend waartegen één keer beroep mogelijk is. Dit komt in plaats van bijvoorbeeld tientallen bouwvergunningen bij de aanleg van een weg of treinspoor. Ook de Wet Algemene Bepalingen Omgevingsrecht gaat hierin voorzien. De bouwvergunning gaat plaats maken voor de zogenaamde omgevingsvergunning, waarin ook een kapvergunning, uitritvergunning, een milieuvergunning en meer zijn opgenomen.

Verantwoorde rentmeesters Voordat de resultaten van de nieuwe wet zichtbaar zijn, moet wel het een en ander gebeuren. De provincies staan voor de uitdaging om zich in hun ruimtelijk beleid te beperken tot die zaken die écht van provinciaal belang zijn. In ruil daarvoor krijgen ze wel instrumenten om díe belangen met daadkracht te beschermen of te ontwikkelen. Zo kan de provincie haar rol als ruimtelijke regisseur waarmaken. Dan is de bescherming van het landschap, behoud van biodiversiteit en de rem op ongebreidelde groei van bedrijventerreinen in goede handen. En wordt het evenwicht geborgd tussen economie en ecologie. Niet alleen voor de provincie is er werk aan de winkel, ook voor gemeenten.

Voor planschade geldt dat in de nieuwe regeling een eigen risico percentage (2%) is vastgesteld. Een verzoek moet altijd gemotiveerd en getaxeerd worden ingediend. Naast het eigen risico wordt het dus ook duurder om een verzoek in te dienen. Na inwilliging van het verzoek, vindt terugbetaling plaats.

Die moeten snel hun bestemmingsplannen op orde maken. Ook moeten zij toekomstige ruimtelijke keuzes in een structuurvisie vastleggen. Hiervoor moeten zij in de komende maanden actief met inwoners en ondernemers in gesprek. Zo worden de inwoners uitgedaagd ook zelf een bijdrage te leveren aan de kwaliteit van de ruimte. Dat is rentmeesterschap ten voeten uit! En wellicht blijven dan ook de volgende dichtregels voor onze kleinkinderen zichtbaar: ‘en in de geweldige ruimte verzonken de boerderijen verspreid door het land, boomgroepen, dorpen, geknotte to-

rens, kerken en olmen in een grootsch verband.’

Werkgroep De ChristenUnie BestuurdersVereniging heeft een werkgroep nWro geformeerd. De werkgroep richt zich op de kansen die de nieuwe wet biedt voor onze politieke taak. Die taak is om te bouwen en te bewaren. De werkgroep rondt haar project af met een studiemiddag voor lokale en provinciale politici. Hermen Vreugdenhil, Statenlid ChristenUnieSGP Noord-Brabant.


Lopen met water ‘Stil staan’ bij schoon drinkwater in ontwikkelingslanden Uganda, een gebied waar 96% van de bevolking ontheemd is.

Waterputten en wc’s Maar het is niet alleen een kwestie van waterputten en wc’s aanleggen. Het gebrek aan politieke wil om geld uit te trekken voor water en sanitaire voorzieningen was voor de Verenigde Naties één van de redenen om 2008 uit te roepen tot ‘jaar van de sanitaire voorzieningen’. Aan de andere kant is het belang van toiletten niet altijd duidelijk bij de mensen waar ze voor bestemd zijn. Zowel op hoog, diplomatiek niveau als op het laagste, grassroot niveau, valt dus nog een wereld te winnen.

Drie stappen naar de dichtstbijzijnde kraan, we zijn niet anders gewend. Zelden staan we stil bij het feit hoe belangrijk water is voor ons dagelijks leven. Ons kraanwater is zo schoon dat we er zelfs poedermelk voor baby’s mee aanmaken. Ieder huis heeft minstens één wc en over het onderhoud van de riolering maakt niemand zich zorgen. Dat is elders wel anders. In veel ontwikkelingslanden moeten – vooral - vrouwen en kinderen dagelijks een flink eind lopen om water te halen. Toiletten zijn niet algemeen beschik-


baar. Dat betekent dat grond- en rivierwater vervuild raakt door menselijke uitwerpselen, met desastreuse gevolgen. Wereldwijd overlijden ieder uur (!) tweehonderd kinderen door ziektes gerelateerd aan vervuild drinkwater, bijvoorbeeld diarree, cholera en tyfus.

Dijken en sanitatie ZOA-Vluchtelingenzorg loopt in haar dagelijks werk onder vluchtelingen in Afrika en Azië dagelijks tegen het belang van drinkwater aan. Daarom organiseerde ZOA dit jaar voor de tweede keer Walk4Water. Een sponsorloop voor water. Op een symbolische locatie (omringd door water) liepen honderden deelnemers met een jerrycan over de dijk tussen Lelystad en Enkhuizen. Vijf kilometer voor het eindpunt vulden ze deze met water, zodat ze aan den lijve ervoeren hoe het is om te lopen met water. Het geld van deze sponsorloop is voor een water- en sanitatieproject in noord-

Wereldwijd overlijden ieder uur tweehonderd kinderen als gevolg van vervuild drinkwater Schoon en zwaar Terug naar Nederland: ook Kamerlid Arie Slob deed mee met 15 kilometer hardlopen. De laatste vijf kilometer zat er vijf liter water in zijn jerrycan. “Het leek wel of de jerrycan tijdens de loop steeds zwaarder werd”, vertelt de voorzitter van de ChristenUnie-fractie in de Tweede Kamer. “Toch rende ik dit jaar al weer voor de tweede keer mee. Voor ons is schoon drinkwater uit de kraan zo vanzelfsprekend, maar in veel landen sterven dagelijks nog steeds mensen door gebrek aan schoon drinkwater. Gelukkig kunnen we wel degelijk iets doen aan dit probleem. Met Walk4Water kon ik een praktische bijdrage leveren en daarom deed ik mee.”

7 VRAGEN AAN

Anne Paul Roukema

Website en zending Een giftenbrief, de congresuitnodiging, de digitale nieuwsbrief – met vriendelijke groeten van het partijbureau te Amersfoort. Maar wie is nu wie en wie doet wat op dat bureau? In zeven vragen en antwoorden maakt u kennis met de medewerkers. Deze keer: Anne Paul Roukema (27), webredacteur. Sinds augustus 2007 werkt Roukema voor de ChristenUnie. Hij woont samen met zijn vrouw Evelien en “een kleine op komst” in Utrecht. Daar studeerde hij eerder Journalistiek en inmiddels Godsdienst/ Pastoraal werk. In deeltijd; de resterende drie dagen redigeert en schrijft hij teksten voor de ChristenUniewebsite. Voorheen werkte hij voor een vakblad voor voedingsmiddelentechnologie, in de thuiszorg, bij een persbureau en volgde hij een training van OM in Zuid-Afrika.

De vragen 1. Wat houdt je werk in ? “De website bijhouden en de nieuwsbrieven erop zetten of berichten van de fractie doorplaatsen, in goede samenwerking met fractievoorlichters Sjirk en Jolande.” 2. Met wie heb je het meest contact? “Bijna dagelijks overleg ik met het afdelingshoofd, Shahied, wat we op de site zetten. Daarnaast ontwikkel ik de site verder samen met webmaster Gieneke. Binnenkort gaan de standpunten op z’n kop… behalve de inhoud dan.” 3. Het leukste aan deze baan is? “De vrijheid. Ik doe dingen die ik ook leuk vind als hobby: schrijven, photoshoppen.” 4. Waarom wilde jij juist bij de ChristenUnie werken? “Ik vind het doel van de ChristenUnie belangrijk, maar ik heb

geen politieke ambities.” 5. Ik ben lid van de partij, waar kan ik jou voor bellen? “Als je niet mailen kunt, bel me dan maar.” 6. Wat is je doel voor het komende jaar? “De site ‘oppimpen’: flashy en mooier maken. En tegelijkertijd een uitgebalanceerde inhoud houden. Het gevaar is altijd dat je achter de waan van de dag aanholt met je site. Soms is het goed om even stil staan bij ‘Wat zijn onze standpunten?’ en ‘Staan die er voldoende op?’.” 7. Verras ons eens… “Op mijn twaalfde ben ik opgepakt voor een winkeldiefstal, ik wilde een zakje chips afrekenen en had mouwen vol chocoladerepen. Vijftien jaar later wil ik zendeling worden.”

DE COLLEGA’S Gieneke Flohr (webmaster partijbureau): “Anne Paul heeft een goed gevoel voor fotogebruik en banners op de website. Hij zit altijd vol nieuwe ideeën.” Jonathan van der Geer (promotiemedewerker): “Hij staat met passie in het leven en is toegewijd in wat hij onderneemt.” Jacolien Viveen


50

advertentie

Vertel uw nieuws op buurten.nu

+ Ongevraagd advies Eerste congres Werkgroep succes

7ELKOMALSREPORTER /NVERWACHTGETUIGEVANEENBIJZONDERMOMENT (EEFTUEENNIEUWTJEOVERUWSCHOOL KERK VERENIGING OFCLUB3NELEENFOTOMAKEN%VENEENBERICHTJEOF OMSCHRIJVINGERBIJ%NDAN0LAATSENOPBUURTENNU NATUURLIJK7ANTVANAFVANDAAGBENTUBUURTREPORTER -OEILIJK7ELNEE5MAAKTDAGELIJKSVANALLESMEE %LKMENSISREPORTER!LLEENMOETUHETNOGONTDEKKEN

/PBUURTENNUKUNTUANDERENINUWOMGEVING INFORMERENOVERALLERLEIZAKENDIEAANDACHTVERDIENEN /NDERWERPENALSKERK PLAATSELIJKEOFPROVINCIALEPOLITIEK ECONOMIE CULTUUROFVERENIGINGSLEVEN MAAROOKFOTO´S VANDEGROTEBRANDINUWWOONPLAATS DEACTIEVANUW KINDERENOPSCHOOLOFEENVERSLAGJEVANEENSPONSOR TOCHTZIJNWELKOM-AAKGEBRUIKVANDEZEGRATIS MOGELIJKHEID7ELKOMALSREPORTEROPBUURTENNU

Buurten

plaatselijk nieuws op www.buurten.nu

Vriendendag

zaterdag 17 mei

Welkom in de Tweede Kamer, op de Vriendendag van de ChristenUnie! Neem zelf plaats in de blauwe bankjes en vuur uw vragen af op de fractie van de ChristenUnie. Maak een speeddate met minister Rouvoet of Van Middelkoop. Workshops, het vragenuurtje, een talkshow, ontmoetingen: een boeiend politiek programma in de prachtige ambiance van ons nationale parlementsgebouw.

Zaterdag 17 mei, Plein 2, ’s-Gravenhage | Aanmelding: www.christenunie.nl/vriendendag of 033-4226969

De Werkgroep 50+ timmert aan de weg. Op vrijdag 7 maart verwelkomde voorzitter Jan Rietkerk in het zalencentrum ‘de Schakel’ te Nijkerk, ruim zestig mensen voor het eerste werkcongres. Onder de aanwezigen bevond zich ook voorzitter Peter Blokhuis. In zijn openingswoord memoreerde Rietkerk dat de Werkgroep 50+ twee jaar geleden op verzoek van het landelijk bestuur is opgericht. Met als belangrijkste taken om goed te luisteren naar de inbreng van onze politici. Om te signaleren hoe de uitvoering van het ouderenbeleid op lokaal, provinciaal en landelijk niveau plaats vindt. En door betrokken te zijn bij, en mee te spreken over het ouderenbeleid van de ChristenUnie. Met gevraagde, maar ook óngevraagde adviezen. Gastspreker was het Tweede Kamerlid Esmé Wiegman. Zij meent dat we met het ouderenvraagstuk genuanceerd moeten omgaan. Diverse facetten hebben een belangrijke invloed, zoals de positie van de ouderen op de arbeidsmarkt, variatie in woonvormen, de bureaucratie en de arbeidsmobiliteit in verband met de AOW. Ook de problemen rondom de WMO, met het gevaar

van verschraling van de zorg, vragen onze zorgvuldige aandacht.

Signalen Het Amersfoortse gemeenteraadslid Simone Kennedy leidde de daaropvolgende discussie. De aanwezigen reageerden op stellingen. Waarna een vraag- en antwoordronde volgde met een forum, met landelijke, provinciale en plaatselijke politici. In de discussie werd duidelijk dat de problemen rond de uitvoering van de WMO bij de plaatselijke politiek én bij de mensen (zowel zorgverleners als zorgontvangers) erg veel vragen oproepen. In sommige gemeenten gaat het goed. Maar, zo bleek, in vele andere gemeenten treedt helaas een verschraling van de zorg op. Opgemerkt werd, dat bij dit laatste ook voor plaatselijke kerkelijke en religieuze instellingen een (hernieuwde) taak ligt om hier aandacht aan te geven. Wiegman merkte op dat er over de WMO regelmatig overleg is met de staats-

secretaris. Verder vond zij het ook belangrijk dat de achterban haar, als Kamerlid, rechtstreeks signalen doorgeeft. Daarmee kan zij dan nog beter inspelen op de WMO-problematiek bij het kabinet.

Actie De Werkgroep 50+ kijkt terug op een geslaagd werkcongres, een goede stimulans om door te gaan. De komende tijd inventariseert de werkgroep nog meer de noden en behoeften van ouderen, zowel lokaal, provinciaal als ook landelijk. Daarvoor is de hulp ingeroepen van de ChristenUniepolitici, elk op hun eigen niveau. Zij kunnen aan de Werkgroep 50+ doorgeven wat zich op de werkvloer afspeelt. Niet alleen de zorgproblematiek verdient onze aandacht, maar ook eerder genoemde thema’s als woonvormen, arbeidsparticipatie (AOW) en vrijwilligerswerk. Verder zal de werkgroep, voor het beoordelen van sociale en maatschappelijke vraagstukken, nauwer contact zoeken met andere christelijke organisaties. En desgewenst, publicaties voorbereiden om die, in overleg met het partijbureau, ook uit te geven. Hans Hendriks, lid Werkgroep50+.


advertentie

www.geefzicht.nl Giro 131 Dark & Light, Veenendaal

Michacursus Iets doen tegen armoede. Onrecht in de wereld aanpakken. Ontdekken welke mogelijkheden er zijn om samen een duurzame levenstijl te ontwikkelen. Dat biedt de Michacursus, voor christenen die met hart en handen zich actief willen inzetten voor met hun naaste, dichtbij en veraf, en voor Gods schepping. Micha 6:8 spoort aan tot recht doen en trouw zijn in al ons doen en laten. Aan dit appèl wil de Michacursus handen en voeten geven. De cursus bestaat uit zeven bijeenkomsten, waaronder een praktijkdag. Wat zegt de Bijbel over recht? Voor wie kan ik naaste worden? Hoe kan ik een goede rentmeester zijn? De Michacursus is bedoeld voor bijbelstudieof gebedsgroepen in kerken, maar ook voor jongerenclubs of studentenkringen. Bij de cursus hoort een speciale toerustingsavond per regio voor cursusleiders. Zie onze vernieuwde website voor meer informatie en bestellingen: www.michacursus.nl

Micha Cursus goed en recht doen

ARCHITECT VAN ONTWERP TOT OPLEVERING

vraag onze PRESENTATIEMAP vrijblijvend aan

www.bikkerbv.nl

www.kaderschool.christenunie.nl

Kerkstraat 22

[email protected]

architect BNA

2964 BV Groot-Ammers

0184 - 66 12 38

interieurarchitect BNI

Wat eet de markt? Europees landbouwgeld duurzamer besteed

Voedselzekerheid, een redelijke prijs voor de consument en een goed inkomen voor de boer: de drie doelen waarmee het Europees landbouwbeleid zo’n vijftig jaar geleden van start ging. Die doelen zijn grotendeels gehaald. Al stonden boereninkomens de laatste jaren flink onder druk. Nu lijkt daar een vierde doel bij te zijn gekomen: duurzaamheid. Lange tijd ging het grootste deel van het Europees budget naar landbouw. Ook nu gaat nog een substantieel deel naar de agrarische sector. Overigens terecht. De landbouw is geen ‘gewone’ economische sector. Zij is de belangrijkste beheerder van het cultuurlandschap in Europa. Een levensvatbare agrarische sector houdt het platteland leefbaar. Recente ontwikkelingen onderstrepen dat, zoals enkele recente misoogsten en de veranderende consumptiepatronen in opkomende economieën als China en India (meer vlees en zuivel), waardoor de vraag naar agrarische producten stijgt. Als

consument zijn we voor ons voedsel afhankelijk van de landbouw. Het is logisch dat er geld naar landbouw gaat.

Nederlandse regering en een belangrijk deel van het Europees Parlement voor dat laatste kiezen.

Belastinggeld

Veilig voedsel

Maar omdat het gaat om belastinggeld van de burger, moet er wel voldoende maatschappelijk draagvlak zijn voor het beleid. Daarom is in 2003 een hervorming ingezet. Belangrijkste element daaruit is de zogenaamde ontkoppeling. Niet langer wordt rechtstreekse productiesteun gegeven (bijvoorbeeld een toeslag op graan). De boer krijgt nu een vast bedrag per hectare. Zo wordt de concurrentiepositie van boeren beter, omdat ze marktgerichter produceren. De boer krijgt de toeslag op voorwaarde dat hij bij de productie milieu- en/of diervriendelijke maatregelen neemt. Een goed principe.

Terecht stelt de consument hoge eisen aan zijn voedsel en de productiewijze daarvan. De maatregelen van de Health Check liggen hiermee in lijn. De Nederlandse delegatie van de IND/ DEM groep, waar de ChristenUnieSGP-fractie bij hoort, legt de vinger bij de importen van voedsel en grondstoffen van buiten de EU. Geïmporteerd voedsel en de productie daarvan moeten voldoen aan dezelfde normen die wij onze eigen boeren opleggen. Hier hangt natuurlijk een prijskaartje aan. De consument speelt met zijn koopgedrag daarbij een belangrijke rol. Kiest hij voor goed (lees: duurzaam) of voor goedkoop? De Europese landen tuinbouw staat op een hoog niveau. Maar het kan altijd beter. Wij steunen voorstellen die de duurzaamheid van de landbouw en het landbouwbeleid verbeteren. Hierbij willen wij ook de andere drie doelstellingen niet uit het oog verliezen, zodat consument en boer goed kunnen leven.

Eigen beheer Dit jaar evalueert Europa het landbouwbeleid voor de periode 2003 – 2013, de zogenaamde Health Check. Uit de conceptvoorstellen maken we op dat het principe van ontkoppeling wordt uitgebreid. Ook thema’s als klimaatbeleid, biodiversiteit en waterbeheer komen aan de orde. Belangrijk discussiepunt is natuurlijk waar het geld daarvoor vandaan komt. Gaat dit ten koste van de inkomenssteun van boeren (modulatie)? Of wordt er op aangestuurd dat boeren zelf gunstige maatregelen nemen? Wij zijn blij dat de

Peter de Groot, beleidsmedewerker Landbouw, Plattelandsontwikkeling en Visserij.

IND/Dem-groep in het Europees Parlement Nederlandse Delegatie


Kroegentocht met politiek manifest

manifest

Time to party! Stad en land afreizen om alcoholproblemen onder jongeren aan de orde te stellen. Dat deed PerspectieF in de nacht van 7 op 8 maart. Met het manifest ‘Time to Party’ onder de arm, gingen voorzitter Rogier Havelaar en vice-voorzitter Mart Keuning in gesprek met diverse ChristenUnie-politici en het maatschappelijk middenveld. Dit keer niet in achterafzaaltjes, maar op het plaats delict: de kroeg.

Het manifest van PerspectieF signaleert de uitgaansproblemen van afnemende veiligheid en gezondheid en de trend van het steeds later stappen. Een trend die deze problemen deels versterkt. Het manifest benadrukt de verantwoordelijkheid van ouders en jongeren om het uitgaan leuk te houden. Gemeenten en Horeca hebben hierin een faciliterende rol, maar kunnen zelf niet alle problemen oplossen. Een greep uit het manifest: • Moedig gemeenten aan om kroegen te classificeren en verschillende kroegen verschillende sluitingstijden op te leggen. • Verbied alle alcoholreclame, niet alleen tot negen uur ‘s avonds, maar dag en nacht. • Dronken tieners, jongeren dan 16, worden door de politie bij hun ouders thuisgebracht

De actie start in restaurant het Pakhuis in Groningen. Hier praten de jongeren bij met ChristenUnie-Statenlid Jan Hilverts over de problemen rond het uitgaan in Groningen. Ook treft PerspectieF de dames die het initiatief namen voor www.vroegopstap.nl. Deze dames pleiten voor vervroeging van de sluitingstijden. Met als reden: jongeren gaan zo eerder op stap, en dat vermindert de overlast. Na het diner pakken de PerspectieFers de trein richting Zwolle. Daar wacht Arie Slob met een pilsje. Slob ziet wel wat in het idee om het laatste uur in kroegen geen alcohol meer te schenken.

Taxichauffeurs Om elf uur ‘s avonds komt de PerspectieF-karavaan aan in Utrecht. In club Filémon voegt Minister Rouvoet zich bij het gezelschap. Hij debatteert daar, met het PerspectieF-manifest in de hand, met de Utrecht Debating Society, een debatgroep van Utrechtse studenten. Rouvoet is blij met het manifest en benadrukt de rol van ouders en jongeren in het alcoholprobleem. Op naar Tilburg. Onlangs waren hier problemen in het openbaar vervoer met het uitgaanspubliek. Dit liep zo uit de hand, dat taxichauffeurs niet meer wilden rijden in het weekend en de

busmaatschappij besloot de nachtbussen te schrappen. Daarop besloot de provincie Brabant beveiligers in te huren om de boel veilig te houden.

Geweigerd De klok geeft intussen al drie uur aan. De reis wordt vervolgd richting Rotterdam. In Rotterdam proberen de PerspectieF’ers een kroeg in te komen, maar worden aan de deur geweigerd. Mart Keuning: “Ze laten niemand meer toe na twee uur. Voor onze actie even wat lastig, maar wel goed dat ze zo streng zijn.” Om zes uur staat het ontbijt klaar op

het Rembrandtplein in Amsterdam. Gastheer is Kamerlid Joël Voordewind. Met knipperde ogen van vermoeidheid, wordt geconcludeerd dat ‘Time to Party’ een ambitieus stuk is, waar de Kamerfractie serieus naar gaat kijken. PerspectieF hoopt dat niet alleen de Kamerfractie dit doet, maar ook de kiesverenigingen en Raadsfracties met het stuk aan de slag gaan. Het manifest is te lezen op www.perspectief.nu. Rogier Havelaar, Margreet Schutte en Mart Keuning, PerspectieF.

COLOFON Redactie Shahied Badoella, hoofdredacteur Jacolien Viveen, eindredacteur [email protected] Fotografie Ruben Timman/ Nowords.nl, ChristenUnie Vormgeving Frivista - (y)our mission, Amersfoort Adressen ChristenUnie Partijbureau Postbus 439, 3800 AK Amersfoort Tel. 033 4226969 [email protected] bank: 37.29.30.018 Eerste Kamer Tel. 070 3624571 Tweede Kamer Tel. 070 3183057 [email protected] Eurofractie Tel. 010 4140534 [email protected] Wetenschappelijk Instituut Tel. 033 4226960 [email protected] CBB HandSchrift verschijnt in braille en audio bij het CBB Tel. 0341 565 499 Druk Kon. BDU Grafisch bedrijf Advertenties Via [email protected] Tel. 033 422 69 71 Legaten Gedenkt u de partij testamentair dan luidt de tenaamstelling: Vereniging de ChristenUnie Amersfoort. KvK dossiernr. 32080551 Lidmaatschap Het lidmaatschap valt samen met het kalenderjaar. Opzeggen kan alleen schriftelijk voor 30 november bij de ledenadministratie: [email protected]. NAW-gegevens De ChristenUnie registreert NAW-gegevens van alle leden. Zorgvuldig geselecteerde derden mogen onze leden af en toe gerichte aanbiedingen doen. Vragen of bezwaar? Bel onze ledenadministratie. Milieu Dit partijblad is gedrukt op milieuvriendelijk papier.



NIEUWS UIT HET LAND Nieuws uit het land

Wat gebeurt er in het land? Hoe staan onze lokale en provinciale politici ervoor? De BestuurdersVereniging peilde het, u leest het hier.

Blowverbod kinderspeelplaatsen De ChristenUnie Capelle aan den IJssel wil in de algemene plaatselijke verordening (APV) het blowverbod in publieke ruimtes opnemen. De ChristenUnie vindt het blowverbod een uitgelezen instrument om overlast tegen te gaan en de gezondheid van met name jongeren te bevorderen. Raadslid Mineke Harmsen-Spruijt is overstelpt door reacties van de burgers. Capellenaren uit alle wijken vinden een blowverbod belangrijk. Daarbij is - heel verrassend - vooral gewezen op de kinderspeelplaatsen. De fractie bracht een werkbezoek per fiets aan kinderspeelplaatsen in de wijk Middelwatering om ter plekke polshoogte te nemen.

Ede klimaatneutraal

Agenda

Raadswerk brengt extra energieverbruik met zich mee. Bijvoorbeeld door het gebruik van vergaderlocaties, computers, het afleggen van werkbezoeken. De fractie in Ede wil dit compenseren door te participeren in de actie ‘Maak je hart groen, koop een boom’ van Natuurmonumenten. De Edese fractie liet daarom tien bomen planten als bijdrage aan het Klimaatbos in Flevoland. Voor zover nu bekend is ChristenUnie Ede de eerste raadsfractie die klimaatneutraal is.

04-04 Esmé Wiegman werkbezoek Jeugdhulp Zwolle 04-04 Ernst Cramer werkbezoek Zeeland 04-04 WI Congres Arbeid & Zorg Amersfoort 04-04 Cynthia Ortega jongerenavond Ridderkerk 04-04 Tour met Kees Kraayenoord Vriezenveen 05-04 Tour met Kees Kraayenoord Katwijk 07-04 Esmé Wiegman, Ernst Cramer Eemlandhoeve 08-04 Cursus BV Nederland regio noord 11-04 Tour met Kees Kraayenoord Eindhoven 12-04 Grip op de gemeentekas Amersfoort 14-04 André Rouvoet spreekbeurt Zaltbommel 15-04 Esmé Wiegman spreekbeurt Binnenmaas 15-04 Joël Voordewind spreekbeurt Alphen a/d Rijn 16-04 Excursie Tweede Kamer 17-04 Cynthia Ortega vergadering NiNsee 18-04 Cynthia Ortega werkbezoek Vluchtelingenwerk 18-04 Joël Voordewind werkbezoek Lelystad 18-04 Ernst Cramer werkbezoek regio Barneveld 19-04 Gebedsbijeenkomst Amersfoort 19-04 Joël Voordewind politiek debat Afrikadag 21-04 Cynthia Ortega op Wajong Doe Dag Utrecht 22-04 Arie Slob sessie congres jeugd en onderwijs 23-04 Arie Slob spreekbeurt Bergambacht 23-04 Cursus Stevig in je schoenen, regio midden 24-04 Arie Slob netwerkbijeenkomst Besturenraad 25-04 Esmé Wiegman werkbezoek De Hoop Dordrecht 25-04 Cynthia Ortega werkbezoek CNV Jongeren 10-05 tot 12-05 Kamerleden op Opwekking 17-05 Vriendendag ChristenUnie Den Haag 17-05 Cursus grondbeleid, Amersfoort 22-05 Joël Voordewind slotdebat Jeugdzorg 26-05 Arie Slob bij viering 60 jaar Israël 14-06 Leden- en Uniecongres

Assen ontmoet

Gemeenteteam Maastricht In Maastricht ging de eerste van vier nieuw gevormde gemeenteteams van start. Een enthousiaste groep van zes mannen en vrouwen boog zich twee dagen lang over de basis van een christelijke politiek voor de stad. De rest van het jaar staat een verdere verdieping op het programma. Daarna bereidt het team de gemeenteraadsverkiezingen van 2010 voor. Komende weken volgen soortgelijke startweekenden voor Venlo, Roermond en Sittard-Geleen/Parkstad. Maakt uw gemeente ook kans op een raadszetel? Wilt u zich inzetten voor uw gemeente? Op het partijbureau kunnen we u in contact brengen met mensen uit uw omgeving. Mail of bel met: [email protected] en 033-4226979.

Merentocht Zwartsluis De ChristenUnie in Zwartewaterland wil dat Zwartsluis alsnog wordt opgenomen in de route van de Overijsselse Merentocht. Aanleiding is het tienjarige bestaan van deze tocht.


Eind januari belegde de ChristenUnie Assen een avond met nieuwe leden. Alle nieuwelingen van de afgelopen twee jaar, 67 mensen, zijn persoonlijk uitgenodigd; eerst schriftelijk, daarna telefonisch. Twintig leden gaven gehoor aan de uitnodiging. Samen met de ChristenUnie-wethouder, fractie en bestuur hadden ze een heel leuke avond in de raadszaal van het stadhuis, aldus Henny Kempe, voorzitter van de kiesvereniging.

Utrecht helpt jeugd Sinds kort is ‘www.shit.nl’ (SHare In Trust) in de lucht. Een website voor jongeren met vragen en problemen, bemenst door jongeren. Een uniek concept. Deze site is een direct idee van jongeren. Bart Bootsma en Joëlle Smout kwamen met het plan tijdens het Provinciaal Jeugddebat. De Utrechtse Statenleden Kees van Kranenburg (ChristenUnie) en Steef Klarenbeek (VVD) namen het plan over en loodsten het door de besluitvorming. De jongeren zijn nog steeds betrokken bij hun initiatief.

Nieuws

In memoriam

een welverdiende zilveren speld op.

Vertrekkende politici Raadsleden: Hans ten Hove, Katwijk. Wim Huisman, Winsum. Ammy van Eerden, Winschoten. Hans van Harten, Barendrecht. Albert Janssen, Veendam. Jan Boven, Heerenveen. Wethouder: Siemen Schutte, Rozenburg.

Nieuwe raadsleden Claudia Noort-Verhoef, Katwijk. Ko Renkema, Winschoten. Jan Willem Dirkse, Barendrecht. Rolf Helder, Veendam. Aris Leijendekker, Heerenveen. Harmannus Blok, Winsum.

De Derde Kamer Wilt u Kamerlid worden? Dat kan nu al voor de Derde Kamer. Dat is een parlement met 120 Nederlanders en 30 mensen uit ontwikkelingslanden. De Derde Kamer debatteert over en bedenkt voorstellen om het beleid voor ontwikkelingssamenwerking te verbeteren. In 2008-2009 is het thema van De Derde Kamer: Europa. Het Kamerlidmaatschap duurt van de Installatie op 12 en 13 september 2008 tot en met de Plenaire Zitting om vrijdag 15 mei 2009. Zie ook: www. dederdekamer.org.

Oproep: Campagnestunten Veel afdelingen lopen al warm voor de Gemeenteraadsverkiezingen van 2010. In de nieuwe rubriek ‘Permanente Campagne’ schenken we aandacht aan originele, uitvoerbare en zichtbare acties. Welke geslaagde campagnestunt moet volgens u in HandSchrift? Meld via handschrift@christenunie. nl: het ontstaan, de aanpak, het verloop en het effect van de actie. En voeg een foto en e-mailadres toe, zodat anderen contact kunnen opnemen.

Publicatie Arbeid en zorg

Op 7 maart overleed Willem Scheurwater na een lang ziekbed. Bij leven was hij penningmeester van de kiesvereniging Dordrecht. De heer Scheurwater heeft zich tot het laatste toe met veel plezier en enthousiasme ingezet voor de ChristenUnie. Bestuur en leden van de kiesvereniging Dordrecht zullen hem erg missen als persoon en bestuurslid.

Dit voorjaar komt het WI met een publicatie over gezinsbeleid en arbeidsmarktbeleid. De druk op met name jonge gezinnen is groot. Zeker nu de overheid sterk inzet op het meer laten werken van vrouwen. De ChristenUnie wil gezinnen ruimte bieden en ouders keuzevrijheid geven om de balans tussen werken en zorgen aan te brengen.

Spelden

Om de druk op gezinnen te verminderen, moet een sterker beroep worden gedaan op ouderen om langer actief te blijven. Hoe kan de overheid dat stimuleren? Welke gevolgen heeft dit voor AOW en pensioen? Wat betekent vergrijzing voor de inrichting van de sociale zekerheid? Vanuit christelijk-sociaal oogpunt zijn dit belangrijke vragen, daarom moet de christelijke politiek hier ook op antwoorden.

- Harm Roggema ontving begin april een gouden speld voor zijn tomeloze inzet voor de ChristenUnie. Hij was meer dan zeventien jaar bestuurslid van zijn kiesvereniging, jarenlang actief voor de Provinciale Staten Groningen en indertijd betrokken bij de fusie van RPF en GPV. - Tien jaar fractievoorzitterschap en tien jaar bestuurslid van zijn kiesvereniging leverden Albert Janssen uit Veendam

Zelf iets nieuws te melden? Mail naar: [email protected]. Meer nieuws lezen: www.christenunie.nl/inhetland. Bernadette van den Berg.


De ChristenUnie en ik? “Vanaf afgelopen december gaat het vlug. Na eerst gewoon lid te zijn geweest van de ChristenUnie zijn we in december gestart met een kiesvereniging hier in ‘s-Hertogenbosch. Ik vind het leuk en belangrijk om je in te zetten voor de stad en het land waar je in woont. En dat kan je het beste doen vanuit je geloof. En dus met de ChristenUnie! Nu ben ik nog de lokale voorzitter, maar dat gaat veranderen: voor de gemeenteraadsverkiezingen van 2010 stel ik me verkiesbaar.” Bas Wolse (31), vrijwilliger ‘s-Hertogenbosch

32 | HS | partijblad van de ChristenUnie | Voorwoord: Meer ruimte voor...

Water HANDSCHRIFT. Minder regels, meer ruimte Verover Nederland Voorjaarscongres Kroegentocht PARTIJBLAD VAN DE CHRISTENUNIE

Recommend Documents