Wat wilt u betekenen?

Wat wilt u betekenen? Publieksversie decentralisatie AWBZ-Wmo 3 april 2014

Leven in het Dorp WWZ

Wat wilt u betekenen? In Peel en Maas hebben we al veel goede ervaringen met de Wmo opgedaan. Deze ‘Wet maatschappelijke ondersteuning’ zorgt ervoor dat mensen zo veel mogelijk kunnen deelnemen aan de maatschappij. Vanaf 2015 wordt de Wmo nog omvangrijker dan nu. De gemeente krijgt er nog meer taken bij. Wat betekent dat voor u? Dat u nog meer kunt betekenen! In Peel en Maas zien we de Wmo als iets van de samenleving. Iemand kan alleen meedoen als er sprake is van interactie met de samenleving. Dus zoeken wij het in de kracht van de samenleving, van het dorp, van een wijk. Wij geloven dat in onze samenleving talenten rondlopen en we willen hen de ruimte geven die talenten in te zetten. In Peel en Maas kijken we naar uw mogelijkheden, niet naar wat u niet (meer) kunt. U krijgt de ruimte uw talenten te laten zien, ze zo in te zetten dat anderen ervan profiteren. Dat geeft die anderen voldoening, want zij zijn ermee geholpen. En het geeft u voldoening, want u betekent iets voor een ander. Deze houding heeft de afgelopen jaren al heel wat moois opgeleverd. De dorpsdagvoorziening in Grashoek. Het dorpsvervoer in Helden, Egchel en Panningen. Het Infoloket Meijel.

2

En dit is nog maar het begin. De komende jaren doen we er met z'n allen nog een schepje bovenop. De verhalen in deze folder laten zien wat er allemaal mogelijk is. Inwoners van onze gemeente vertellen u zelf waarom initiatieven zoals de dorpsdagvoorziening en het dorpsvervoer zo succesvol zijn. Lilian van den Homberg, ervaringsdeskundige, vertelt wat de veranderingen in de Wmo volgens haar zullen betekenen. En tot slot vertellen Martijn Geraets, projectleider Schakelplein en Ron Genders van de gemeente Peel en Maas hoe wij het beste willen halen uit de kansen die de veranderingen bieden. Alle verhalen zijn bedoeld om u te inspireren. Wellicht denkt u tijdens of na het lezen: 'Hé! Zoiets zou ook iets voor mij kunnen zijn!' Of: 'Dit initiatief zou in mijn dorp ook prima passen!' Of wellicht inspireren de verhalen van andere inwoners u tot gloednieuwe ideeën. Wellicht inspireren ze ook u om het beste uit uzelf te halen? Ik wens u veel inspiratie! Marlou Absil, wethouder gemeente Peel en Maas

Wat gebeurt er al? (1) De dorpsdagvoorziening in Grashoek In de gemeente Peel en Maas zijn zes dorpsdagvoorzieningen gerealiseerd en er zijn er drie in ontwikkeling. De dorpsdagvoorziening in Grashoek is een plek waar senioren op drie werkdagen terecht kunnen om samen dingen te doen en met elkaar te kletsen. Het begon allemaal met een peiling onder de inwoners van Grashoek. Aanleiding was dat enkele winkels in het dorp hun deuren sloten en dat bedrijven verdwenen. Hoe kon Grashoek toch leefbaar blijven? Uit de peiling bleek dat de senioren in het dorp heel graag samen wilden eten. Kwaliteit van leven Wat begon met vijf mensen, groeide uit tot de dorpsdagvoorziening zoals die nu gevestigd is in gemeenschapshuis De Ankerplaats. De voorziening bestaat al sinds 2005, en dus kan Toos Manders precies vertellen wat de mensen eraan hebben: ‘Voor de mensen die hier komen, is de kwaliteit van leven toegenomen. Samen dingen doen, samen dingen ondernemen maakt het leven leuker. Het verrijkt je leven. Dat geldt voor de 19 senioren die deze dorpsdagvoorziening gebruiken én voor de 25 vrijwilligers. Want

de dorpsdagvoorziening is er niet alleen voor bewoners, maar wordt ook helemaal gerund door bewoners. De dorpsdagvoorziening is bedoeld voor ouderen met lichte tot matige gezondheidsproblemen. De dorpsdagvoorziening helpt kwetsbare ouderen om de regie over hun eigen leven te behouden, om in een vertrouwde omgeving te blijven leven en om deel te nemen aan de maatschappij. ‘ Van het dorp De dorpsdagvoorziening is echt iets van het dorp zelf: mensen uit het dorp kopen zelf de welzijnszorgwerker in, ze regelen het programma, ze onderhouden de contacten met het gemeenschapshuis. De kwetsbare ouderen kunnen hier terecht op dinsdag en donderdag van 10.00 tot 16.00 uur en op vrijdag van 10.00 tot 13.00 uur. Er is koffie, er zijn activiteiten waarbij de welzijnzorgwerker de vrijwilligers ondersteunt én er ontstaan ideeën voor uitstapjes. Ze leggen een kaartje, discussiëren, mediteren, spelen toneel, en ze maken uitstapjes naar bedrijven in de omgeving. Efteling De grootste onderneming was een uitstapje naar de Efteling.

3

Ze bedachten het zelf, ze organiseerden het zelf, betaalden het deels zelf en ze vonden meerdere sponsoren die bereid waren onkosten voor hun rekening te nemen. ‘Dat was een prachtige dag,’ zegt Toos enthousiast. Grad Drissen: ‘Zo’n succeservaring is geweldig voor de mensen die het organiseren en eraan deelnemen,

het motiveert, het inspireert en het geeft zelfvertrouwen.’ Toos: ‘Bij de dorpsdagvoorziening vallen de verschillen tussen vrijwilligers en deelnemers helemaal weg. Of je nu goed ter been bent en nog alles kunt of je hebt fysieke beperkingen, als je samen dingen doet, dan ben je volkomen gelijkwaardig.’

Wat gebeurt er al? (2) Dorpsvervoer in Helden, Egchel en Panningen Seniorenvervoer HEP: zo heet de stichting die senioren in Helden, Egchel en Panningen per busje vervoert van en naar de dagopvang, naar vrienden en kennissen, het zangkoor, de fysiotherapeut, de huisarts, de supermarkt, het kerkhof. ‘Waar je ook heen wilt in de gemeente Peel en Maas, wij brengen je erheen,’ zegt Ton Joosten. Seniorenvervoer HEP telt 37 chauffeurs, 7 coördinatoren en 7 bestuursleden. ‘En daar zit niet één betaalde kracht bij,’ zegt Joosten, die zelf de voorzitter is. ‘Met het dorpsvervoer willen we mensen helpen om zo lang mogelijk zelfstandig te laten wonen. En we stimuleren dat ze meedoen aan activiteiten, zodat ze niet in een

4

isolement belanden.’ Kleine vergoeding Wie vervoer nodig heeft, moet minimaal een dag van tevoren tussen 9.00 en 10.00 uur reserveren. Een enkele rit in de regio Peel en Maas kost 1,80 euro, een tienrittenkaart kost 15 euro. Wie een Wmo-indicatie heeft en naar een dagopvang gaat, krijgt de kosten door de gemeente vergoed. Maar voor Seniorenvervoer HEP is het allemaal lang niet voldoende om uit de kosten te komen, zegt Joosten. Het bestuur is dan ook voortdurend op zoek naar mogelijke sponsoren. Garage Mertens, diverse zorggroepen, VieCurie, fysiotherapeuten en vele kleine sponsoren leveren al een onmisbare bijdrage.

Prachtig om te zien Het aantal mensen dat gebruik maakt van het seniorenvervoer is sinds de start in 2010 steeds verder toegenomen. In de herfst van 2013 schafte HEP dan ook een tweede busje aan – met dank aan de gemeente. Maar het regelen en verzorgen van de ritten blijft puur een aangelegenheid voor de inwoners. ‘In de toekomst hebben we onze vrijwilligers nog meer

nodig dan voorheen,’ voorspelt Ton Joosten. ‘Gelukkig zijn er tot nu toe steeds voldoende mensen geweest die er plezier in hebben, die het leuk vinden om andere mensen te helpen. Ze draaien eens in de week of in de twee weken hun dienst. En als ze een keer niet kunnen, ruilen ze onderling. Het is prachtig om te zien wat je voor elkaar kunt krijgen als je het samen doet.’

Ze vroeg: ‘Wat kunnen jullie zelf betekenen?’ Lilian van den Hombergh, actieve vrouw in een rolstoel Lilian van den Hombergh weet hoe het is om met een fysieke beperking door het leven te gaan. Ze zit in een rolstoel. Dat weerhoudt haar er niet van om actief te zijn. Samen met de gemeente denkt ze na over slimme oplossingen op allerlei gebieden: van werk tot woningaanpassing tot huishoudelijk werk. De gemeente Peel en Maas gaat altijd op zoek naar een combinatie van oplossingen (een ‘arrangement’) die past bij die onderdelen van iemands leven waarbij hij of zij ondersteuning kan gebruiken. Lilian van den Hombergh heeft er ervaring mee. Het eerste onderdeel van haar arrangement was het vinden van werk. Ze kreeg ondersteuning van

verschillende samenwerkende partijen: de gemeente Peel en Maas, het UWV en een reintegratiebureau. ‘Voorheen haakten potentiële werkgevers al snel af als ze mijn beperkingen zagen,’ vertelt Lilian. ‘Nu is er gekeken naar mijn kwaliteiten. Ik heb bijvoorbeeld een meaoopleiding afgerond. Ik had een gesprek over mijn wensen en mogelijkheden en ik kreeg 10 uur bij de gemeente Peel en Maas als project-ondersteuner bij het Schakelplein.’ Vanaf april werk ik bij de Veiligheidsregio.

5

..vervolg.. Keuken Ook bij het aanpassen van haar keuken kwam er een andere oplossing uit de bus dan Lilian gewend was. ‘Als je een woningaanpassing aanvraagt, komt er normaliter iemand van de gemeente die bekijkt wat er mogelijk is. Je krijgt dan een “adequate oplossing”. In dit geval betekende dit dat de afwerking minder netjes zou zijn dan ik wilde. De crux zat ‘m in een achterwand die je gedeeltelijk kunt zien als je voor de keuken staat. Ik maakte mijn ongenoegen kenbaar. De Wmoconsulente stelde mij vervolgens een vraag die ons best verraste. Ze vroeg: “Wat kun je zelf betekenen?” Daardoor deed ik iets wat ik als gehandicapte eigenlijk niet gewend ben: ik ging zelf op zoek naar een oplossing. Mijn vriend kwam op het idee zelf een plaat te zoeken bij een doehetzelfmarkt. Dankzij zijn handigheid hebben we nu een mooie oplossing, die bovendien een stuk goedkoper is.’ Boekhouder Tot slot veranderde er voor

6

Lilian ook iets op het gebied van huishoudelijke hulp. ‘Ik heb op dat gebied helaas geen ondersteuning meer toegewezen gekregen,’ zegt ze. ‘Maar ook hier denken we nu na over de vraag hoe we een oplossing kunnen vinden. Ik heb bij MEE informatie gevraagd over hoe ik mijn eigen netwerk het beste kan benaderen. Leuke tips kreeg ik daar, bijvoorbeeld dat je een bevriende boekhouder wel kunt vragen voor je administratie, maar misschien wil zo iemand wel veel liever de tuin doen. Boekhouden doet hij de hele dag al! Zelf betekenen Lilian vat de nieuwe aanpak van de gemeente zo samen: ‘Tegenwoordig vraagt de gemeente aan mensen: “Wat kunt u zelf betekenen?” Daar dachten wij vroeger helemaal niet over na. De uitdaging voor de gemeente is om dat niet alleen te vragen, maar mensen ook enthousiast te maken om een steentje bij te dragen. Motiveer mensen op een positieve manier. Zet ze in hun kracht, geef voorbeelden van andere burgers die zelf in actie zijn gekomen. Dan stimuleer je mensen om mee te denken. En dan ervaren zij hoe leuk het is om zelf dingen voor elkaar te krijgen.’

‘Je moet lekker in je vel zitten’ Martijn Geraets werkt als integraal projectleider Schakelplein ‘Voor de gemeente is het heel belangrijk dat ze straks écht zorg op maat biedt aan mensen,’ zegt Lilian van den Homberg. Hoe wil de gemeente dat voor elkaar krijgen? ‘Door oplossingen te bieden die precies passen bij iemands persoonlijke situatie,’ zegt Martijn Geraets, projectleider Schakelplein. Stel, je bent een kind met autisme. Dan krijg je nu nog ondersteuning via Bureau Jeugdzorg. Of je bent een oudere met een fysieke beperking. Dan krijg je via het Wmo-loket een scootmobiel en/of huishoudelijke verzorging. Dat zijn allemaal standaard voorzieningen. Vanaf 1 oktober werken MEE, Bureau Jeugdzorg, het Wmo-loket en Wegwijzer (het infoloket van Vorkmeer) samen. Ze doen dat in het Schakelplein. En de oplossing die ze dan aanbieden, bedenken ze niet zelf, maar in overleg met de burger. Sterker nog, het persoonlijk arrangement is van de burger.

Lekker in je vel Martijn Geraets zegt het zo: ‘In Peel en Maas mag je als burger steeds meer meepraten en meedenken over een oplossing die bij jou past. Het gaat tenslotte over jou. Het resultaat moet altijd de oplossing zijn waarmee jij het beste geholpen bent. Ben je geholpen als je regelmatig naar een activiteit kunt en daar sociale contacten hebt? Of met een paar middagen per week naar de dorpsdagvoorziening? Prima, regelen we dat. We vinden de beste oplossing door te luisteren naar iemands wensen, door samen zijn persoonlijke situatie te bekijken en vervolgens samen de beste oplossing te vinden.’ Waar het Schakelplein daarbij altijd goed naar kijkt, is wat iemand nodig heeft om lekker in zijn vel te zitten. ‘Want als je lekker in je vel zit, dan kun je eventuele problemen of beperkingen die je hebt veel beter aan. Dus willen we weten: Wat vindt u leuk om te doen? Waar krijgt u energie van?’

7

Oplossingen op maat Martijn Geraets noemt als voorbeeld in Peel en Maas de vrouw met een verstandelijke beperking die helemaal is opgebloeid sinds ze op een basisschool de kleuterjuf ondersteunt. Of de jongen die een paar uur in de week helpt in een bakkerij en daardoor veel steviger in zijn schoenen staat. ‘Dat zijn geen standaard oplossingen, dat zijn oplossingen op maat. Zo willen

we straks bij iedereen kijken welke verandering er nodig is om een positieve wending te geven aan zijn of haar leven. Nu is een “oplossing” vaak nog gebaseerd op wat iemand niet kan. Straks wordt het vaste credo: Wat vindt u leuk om te doen? Wat zou u willen doen? Wat kunt u zelf, eventueel met behulp van familie of vrienden? Zo komen we tot oplossingen die perfect passen.’

Waar en hoe vindt u het Schakelplein? Het Schakelplein is er voor iedere inwoner van Peel en Maas. U heeft geen verwijzing nodig. Met de mensen van het Schakelplein kunt u op allerlei manieren in contact komen. U vindt het Schakelplein in het gemeentehuis in Panningen op dinsdag en donderdag van 13.00 tot 15.00 uur. En u kunt bellen: tel. (077) 327 98 76. Het Schakelplein heeft één doel: met inwoners van Peel en Maas in gesprek gaan. Het liefst doen ze dat bij u thuis, gewoon aan de keukentafel.

8

‘Dienstbaar zijn is leuk. En het werkt’ Infoloket Meijel groeit al vijf jaar In 2009 richtten ouderenadviseurs in Meijel een servicepunt op, dat 60 hulpvragen van ouderen verwerkte. Anno 2014 zijn het er ruim 350. ‘Nu de overheid niet meer voor elk wissewasje klaar staat, helpen we elkaar toch gewoon in ons eigen dorp?’ Anno 2014 heet het servicepunt ‘Infoloket Meijel’. Het is te vinden in gemeenschapshuis D’n Binger, telefonisch en per e-mail te bereiken én elke maandagochtend geopend van 10.00 tot 11.00 uur. Inwoners kunnen er terecht als ze een vraag hebben over onder andere zorg, ondersteuning en geldzaken. ‘Het gaat om vragen zonder dat er sprake is van een probleem,’ zegt Huub Grommen, een van de drijvende krachten achter het Infoloket Meijel. ‘Als iemand ergens mee zit waar wél hulpverleners bij nodig zijn, dan kunnen wij die inschakelen. We hebben heel korte lijnen met het Schakelplein en we hebben goede contacten met allerlei instanties en hulpverleners. Dat werkt snel en prettig.’ Zeer divers De vragen die het Infoloket te verwerken krijgt, zijn zeer divers. ‘Als iemand kampt met eenzaamheid, dan brengen we hem of haar in contact met een buddy van de KBO. Ook met een financiële vraag ben je bij ons aan het juiste adres, want van de twee mensen die altijd het loket bemannen heeft er minimaal één een financiële achtergrond. En toen de chipkaart werd geïntroduceerd, kreeg het loket daar in korte tijd twintig vragen over. Maar we hebben

ook goede contacten met het bedrijfsleven. Zo hebben we eens een bouwvakker weten te plaatsen

bij een tuindersbedrijf en iemand anders bij een zorgboerderij.’ Het werkt In 2009 kreeg het infoloket zestig hulpvragen, in 2013 waren het er zo’n 350. Ze kwamen grotendeels van inwoners van Meijel, maar ook uit Ospel en Kessel. En niet langer zijn het alleen ouderen die vragen stellen, maar ook gezinnen en jongeren. Eind 2012 opende in Beringe het tweede infoloket binnen de gemeente Peel en Maas. Panningen en Kessel/KesselEik volgden in februari 2014. En naar verwachting start Grashoek vóór de zomer van dit jaar. Huub Grommen snapt wel hoe het succes te verklaren is: ‘Nu de overheid niet meer voor elk wissewasje klaar staat, helpen we elkaar toch gewoon in ons eigen dorp? Wat vroeger door professionals werd gedaan, doen nu steeds vaker vrijwilligers. Mensen willen dienstbaar zijn voor elkaar. Dat is leuk. En het werkt. Kijk maar naar ons Infoloket.’

9

‘Thuis is mijn inspiratiebron’ Ron Genders werkt bij de gemeente én is mantelzorger We hadden nooit gedacht dat onze zoon ooit zou kunnen fietsen zonder zijwieltjes, vanwege zijn epilepsie. Toch is hem dat gelukt. Dat is een overwinning voor hem en voor ons.’ Het systeem ‘Wanneer je zoals ik kinderen hebt die veel ondersteuning nodig hebben, dan leer je hoe het systeem werkt. Zo krijgen wij voor Juup wel een pgb-indicatie, maar voor Noortje niet. Zij heeft die ondersteuning ook heel hard nodig, maar helaas wordt er naar de echte behoefte helemaal niet gekeken. Aan de hand van een telefoongesprek wordt bepaald welke ondersteuning mijn kinderen krijgen. We maakten bijvoorbeeld gebruik van logeeropvang, zodat wij een paar uurtjes voor onszelf hebben in de wetenschap dat er voor Juup goed wordt gezorgd. Maar sinds de laatste telefonische indicatie krijgen we de

10

logeeropvang niet meer, “omdat de regels zijn aangescherpt”. Ondertussen hebben we wel recht op andere soorten ondersteuning. Nou, dan proberen we dáár maar wat meer van te krijgen. Zo doe ik een andere claim op het systeem, omdat het systeem niet is afgestemd op de behoeften van het individu en zijn informele netwerk.’ Samen Anders co-creatie ‘Als we hier bij de gemeente beleid maken, dan laat ik mij sterk inspireren door thuis. Mede daardoor kwamen we op het idee van “Samen Anders cocreatie”. Daar zit alles in wat wij voor ogen hebben. “Co-creatie” betekent dat burgers en hun mantelzorgers, maatschappelijke partners en regiepartijen samen oplossingen gaan realiseren. Die maatschappelijke partners zijn beroepskrachten, informele zorgorganisaties en vrijwilligers. En de regiepartijen zijn wij als gemeente, het zorgkantoor en de zorgverzekeraar. We bedenken die oplossing “samen”, omdat dat het beste resultaat oplevert. En we doen dat “anders” dan nu, namelijk door samen met kwetsbare burgers de oplossing te bedenken die past bij de betreffende persoon en zijn behoefte. Deze nieuwe aanpak

zou zomaar kunnen betekenen dat mijn kinderen straks minder uren ondersteuning krijgen dan

nu. Maar ze krijgen dan wel de ondersteuning die ze nodig hebben.’

‘Schakelplein kan startpunt zijn dat houvast biedt’ Marij Gijsen is moeder en mantelzorger Hoe is het om mantelzorger te zijn in Peel en Maas? En hoe is dat straks, als de gemeente nog meer taken krijgt qua zorg en welzijn? Marij Gijsen, moeder en mantelzorger van Crissy, ziet kansen voor de gemeente. ‘Een heerlijk meisje.’ Zo noemt Marij Gijsen haar dochter Crissy. Negentien jaar is ze. Levenslustig. Open. Eerlijk. Lief. En ze heeft een lichte verstandelijke beperking. ‘De wereld is eigenlijk te groot voor Crissy,’ zegt Marij. ‘Ze vindt het moeilijk om dingen te onthouden, dus we herhalen vaak voor haar.’ Sociale subtiliteiten maken het contact met anderen soms lastig. Werk vinden is Crissy al een paar keer gelukt, maar volhouden is vanwege haar beperking lastig. Experts Marij en haar man zijn experts in het vinden van de juiste begeleiding voor Crissy. Ze zijn mantelzorgers, maar zo noemen ze zichzelf nooit. Moeder en vader zijn ze. Vanuit hun woonplaats

Helden regelden ze samen met de gemeente Peel en Maas dat Crissy naar school kon in Deurne. Bij Kleur kinder- en jeugdzorg in Horst aan de Maas krijgt Crissy psychologische ondersteuning. Eén dag in de week gaat Crissy naar de dagbesteding in Maasbree, waar ze zich uitleeft in haar belangrijkste hobby: zingen. ‘Zingen is Crissy’s lust en haar leven. Laatst heeft ze in Grashoek na een overleg van Wmo-ambtenaren een liedje gezongen op een melodie van Adèle. Met twee meiden van het theater had ze een eigen tekst geschreven over hoe het is als alles wat lastiger is. De ambtenaren waren onder de indruk.’ Met het Schakelplein van de gemeente Peel en Maas bekijkt Marij de mogelijkheden om Crissy begeleid te laten wonen, met zo weinig mogelijk prikkels in haar omgeving.

11

Startpunt ‘Er komt vanaf 2015 heel veel af op gemeenten,’ zegt Marij als kenner van hulpverlening. ‘Ik vind het heel goed dat Peel en Maas er nu al op inspeelt met het Schakelplein. Zo wordt het voor mantelzorgers veel makkelijker om de juiste ondersteuning te vinden. Wij hebben jarenlang zelf alle passende ondersteuning voor Crissy gezocht. Maar tegenwoordig is er zo veel aanbod dat je door de bomen het bos niet meer ziet. Het Schakelplein is die ene plek waar je

met al je vragen terecht kunt. Heel handig voor mensen die de weg nog niet kennen. Die van de ene op de andere dag mantelzorger worden. Die niet zo assertief zijn als ik ben geworden. Voor die mensen kan het Schakelplein het startpunt zijn dat houvast biedt. Want de juiste ondersteuning vinden is niet eenvoudig, hoor! Elk individu is uniek en heeft zijn eigen behoeften. Als de gemeente dat goed voor ogen houdt, kan het een heel belangrijke rol spelen.’

Elk mens heeft een verhaal Helga van Nieuwenhoven volgt niet de gebaande paden Helga van Nieuwenhoven is teamleider in verzorgingshuis De Wietel in Panningen, waar zo’n honderd cliënten verblijven. Honderd mensen met allemaal hun eigen persoonlijkheid en hun eigen behoeften. Hoe slaag je er als instelling in de individuele mens te blijven zien?

12

‘Iets verder kijken dan normaal. Daar gaat het om,’ zegt Helga van Nieuwenhoven. ‘Elk mens heeft een verhaal, een verleden, en op hogere leeftijd vaak een medische voorgeschiedenis. Als je je daarin verdiept, als je mensen aandacht geeft, dan kun je echt zorg op maat bieden. En dan vind je oplossingen die niet voor de hand liggen, maar die wel werken.’ Buitenlucht Helga noemt het voorbeeld van één van de cliënten van De Wietel. Hij zwierf regelmatig over straat, en vaak tot ‘s avonds laat. De man

had een verleden als zwerver, de buitenlucht was zijn tweede huiskamer. ‘Zijn vele wandelingen zorgden voor onrust bij mensen in het dorp,’ vertelt Helga, ‘maar de man deed geen vlieg kwaad. Sommige hulpverleners vonden dat hij op een gesloten afdeling hoorde; ik zei dat hij er dood zou gaan van ellende. Toen we ons gingen verdiepen in de medische voorgeschiedenis, vielen de puzzelstukjes rondom zijn gedrag op de plaats. Uiteindelijk hebben we hem kunnen overplaatsen naar een plek in Zuid-Limburg, naar een verzorginghuis in de buurt van zijn zoon. Die ontfermt zich over zijn vader als het nodig is.’ Geweldige gedragsverbetering Ook een cliënt die uit een andere cultuur kwam, vertoonde enigszins afwijkend gedrag voor zijn omgeving. Hij praatte veel, was moeilijk te verstaan en hoorde slecht. Hij viel medebewoners soms lastig. Niet extreem, maar toch raakte hij langzaam geïsoleerd. ‘Normaliter gaat zo iemand naar een GGZ-instelling,’ legt Helga uit.

‘Maar ik besloot te gaan praten met een partner, namelijk Vorkmeer. Zij gingen met hem in gesprek, luisterden naar zijn verhaal, verdiepten zich in zijn cultuur. Een CVA van jaren geleden bleek zijn spraak- en gehoorproblemen te verklaren. Doordat we de tijd namen om contact met hem te maken, kon hij eindelijk zijn verhaal kwijt. Hij voelde dat er naar hem werd geluisterd. Dat leidde tot een geweldige gedragsverandering.’ Verder kijken Met name door deze twee voorbeelden is haar team ervan overtuigd geraakt dat het heel belangrijk is om net wat verder te kijken dan iemands gedrag, zegt Helga. ‘Gedrag heeft altijd een oorzaak. Door je te verdiepen in iemands verleden en in zijn medische achtergrond, kun je achterhalen wat zijn of haar behoefte is. Zo hoort het, dán stel je de persoon centraal en kun je dure oplossingen, zoals opname in een GGZ-instelling, voorkomen.’

13

Hoe werken wij als gemeente straks? Als gemeente Peel en Maas willen we af van allerlei fenomenen die de zorg onnodig ingewikkeld hebben gemaakt. Kwaliteit is heel belangrijk, maar zijn daar ‘kwaliteitsmanagers’ en ‘kwaliteitssystemen’ voor nodig? Of is het voldoende als je vertrouwt op de kwaliteit van een professional? Is een ‘protocol’ altijd zinvol? Of

maakt het opstellen en naleven ervan de zorg onnodig duur? Moet poetsen altijd door een beroepskracht worden gedaan? Of kan de familie een handje helpen? Niet alles hoeft ‘zorg’ te zijn, heel veel dingen horen bij welzijn. Welzijn betekent dat de burger zich er prettig bij voelt. Daar gaat het om.

We moeten ‘ontstempelen’ Iedereen kan iets betekenen. Iedereen wil iets betekenen. Als je iets betekent, dan geef je je leven zin. Dan geef je je leven kleur. Onze maatschappij heeft mensen met een beperking een stempel opgeplakt. ‘Jij bent gehandicapt.’ Daarmee zeiden we: ‘Jij kunt eigenlijk niet veel betekenen. Wij gaan voor je zorgen in een

14

beschermde omgeving, je hoeft zelf nauwelijks meer iets te doen.’ Een stempel ontneemt je de kans om je eigen krachten te benutten. We moeten ontstempelen. Dan geven we mensen de kans om iets te betekenen voor zichzelf, voor een ander, voor de maatschappij. De kans om betekenis te geven aan hun leven.

De samenleving als netwerk Nu is het soms nog zo dat mensen of gezinnen allerlei beroepskrachten over de vloer krijgen die van elkaar niet weten dat ze er komen. De een pakt de schulden aan, de ander begeleidt de zoon met autisme, weer een ander komt voor de huishoudelijke hulp. En allemaal werken ze langs elkaar heen. Dat wil de gemeente Peel en Maas veranderen. Daarom komt er straks voor elke persoon (arrangeur schakelplein) of gezin (gezinscoach) één contactpersoon die precies weet wat er speelt. Samen met hem of haar stelt het gezin een arrangement op

maat samen, ofwel een pakket van ondersteuning. Als er iets verandert in de omstandigheden en er is een andere ondersteuning nodig, dan bespreken ze dat met hun contactpersoon. En als iemand moeite heeft met één van de hulpverleners, dan kan het gezin daarmee terecht bij de contactpersoon. En mochten het gezin en de contactpersoon er onverhoopt niet uitkomen, dan kan het gezin te allen tijde terecht bij het Schakelplein. Zo blijft de ondersteuning overzichtelijk en effectief. Zo blijft het gezin de regisseur.

15

Leven in het Dorp WWZ staat voor ondersteuning en zorg zo dichtbij als mogelijk en zo speciaal als nodig. Colofon

Tekst: Stan Verhaag, Sterke Tekst Foto’s: o.a. Ger Peeters en Stefan Koopmans Uitgave: Gemeente Peel en Maas Contact: Ron Genders

Transitie-Trekker Wmo-AWBZ-Zvw en overall projectleider 3 D’s

Gemeente Peel en Maas tel. (077) 306 66 66 [email protected] Wilhelminaplein 1 5981 CC Panningen www.leveninhetdorp.nl

Leven in het Dorp WWZ