Wat Wil Jij Met Wiet?

Wat Wil Jij Met Wiet? De website evaluatie

Nynke Horstman

Bacheloronderzoeksrapport SPH, Saxion Hogeschool Enschede Academie Mens en Maatschappij

De website evaluatie

Wat Wil Jij Met Wiet? De website evaluatie De mening van de jongeren over de website www.watwiljijmetwiet.nl

Nynke Horstman Studentnummer 111325

Afstudeerbegeleiders: Mariska Ooink, Saxion Hogeschool Marloes Postel, Tactus Verslavingszorg

Bacheloronderzoeksrapport Sociaal Pedagogische Hulpverlening, Saxion Hogeschool Enschede, Academie Mens & Maatschappij, Enschede, mei 2008

Bachelorrapport van Nynke Horstman

-2-


SAMENVATTING Online hulpverlening wordt steeds vaker toegepast in de maatschappij van tegenwoordig. Op vele gebieden wordt online hulpverlening ingezet, bijvoorbeeld de geestelijke gezondheidszorg en de verslavingszorg. Daarnaast is zelfhulp al jarenlang bekend en zijn er zo’n 6000 mensen per week in Nederland die deelnemen aan een zelfhulpgroep (Geelen, 2004 in: Trimbos Instituut, 2007). Uit onderzoek is gebleken dat een grote groep problematische cannabisgebruikers in de leeftijdsgroep van 15 tot en met 25 jaar niet naar de hulpverlening stapten om hun verslavingsprobleem aan te pakken (Monshouwer, Van Dorsselaer, Verdurmen, Ter Bogt, De Graaf & Vollebergh, 2006 in: Tactus Verslavingszorg, 2007). Tactus Verslavingszorg heeft een online zelfhulpprogramma voor cannabisgebruikers opgezet. Deze website is gericht op jongeren in de leeftijd van 15 tot en met 25 jaar en heet Watwiljijmetwiet.nl. Omdat de website een nieuw programma is, wilde Tactus Verslavingszorg dat deze website geëvalueerd zou worden. De doelstelling van dit onderzoek is tweeledig. Enerzijds wordt de mening van adolescenten bekend over de website. Anderzijds worden aanbevelingen gegeven ter verbetering van de website. De hoofdvraag die bij dit evaluatieonderzoek is gesteld is ‘Hoe ervaren jongeren de zelfhulpinterventie Watwiljijmetwiet.nl?’. De website is geëvalueerd aan de hand van de mening van jongeren, door middel van 5 interviews die hebben plaatsgevonden achter een computer, zodat de geïnterviewde jongere ter plekke gebruik kon maken van de zelfhulpinterventie. Daarnaast is de website geëvalueerd aan de hand van een online vragenlijst die op de website heeft gestaan. De bezoeker van de website werd hier gevraagd om mee te werken aan het onderzoek door een online enquête in te vullen. De belangrijkste conclusie uit dit onderzoek is dat de website over het algemeen positief beoordeeld is, maar dat de meso- en macrodoelen die gericht zijn op verandering en terugdringen van cannabisgebruik weinig tot niet behaald worden op dit moment. Vanuit het evaluatieonderzoek zijn aanbevelingen gedaan. Een aantal belangrijke aanbevelingen en verbeterpunten: Het menu moet aangepast worden, er moet nader onderzocht worden of de zelfhulp website geschikt is voor jongeren met een lager IQ dan gemiddeld en de tekst moet worden ingekort of er moet een zoekmachine geplaatst worden, zodat de bezoeker zelf een duidelijke selectie kan maken in de vele informatie op de website. Doordat Tactus deze aanbevelingen meeneemt en de verbeterpunten verwerkt in de website, is het mogelijk dat de website beter tot zijn recht komt.


-3-


VOORWOORD Voor u ligt het bachelorrapport dat geschreven is het in het kader van een afstudeeronderzoek binnen de opleiding Sociaal Pedagogische Hulpverlening van de academie Mens en Maatschappij, van de Saxion Hogeschool in Enschede. Dit verslag is de rapportage van het gehele bacheloronderzoek. Het rapport gaat over de website Watwiljijmetwiet.nl. Deze website wordt doormiddel van dit onderzoek geëvalueerd aan de hand van de mening van jongeren. Daarom is de titel van dit onderzoek ‘Wat Wil Jij Met Wiet.NL, de Website Evaluatie’. Al vroeg wist ik dat ik graag met probleemjongeren wilde werken. Uit één van mijn vorige stages in het speciaal onderwijs voor zeer moeilijk opvoedbare jongeren, is gebleken dat ik ook inderdaad graag met jongeren werk. De doelgroep sprak mij heel erg aan door de diversiteit aan problemen en stoornissen. Hier heb ik ervaring opgedaan met jongeren die cannabis gebruiken. Mijn hoofddoel om de opleiding goed af te sluiten is om me zo breed mogelijk te oriënteren in het laatste jaar, zodat ik goed weet welke doelgroepen mij het meest aanspreken om na het afstuderen te kunnen gaan solliciteren. De verslavingszorg spreekt mij ook aan en om die reden heb ik een brief geschreven naar Tactus Verslavingszorg. In deze brief heb ik gevraagd of ze ook een afstudeeronderzoek hadden. Na een sollicitatiegesprek stond mijn afstudeeropdracht vast bij Tactus Verslavingszorg bij het circuit Preventie & Consultancy op de afdeling internetbehandeling. Op deze afdeling bestaat de hulpverlening uit digitaal contact. Internetbehandeling en zelfhulp zijn voor mij nog vrij nieuw, maar hebben wel mijn interesse. De combinatie van mijn ervaring met jongeren die cannabis gebruiken en een relatief nieuw verschijnsel in de hulpverlening maakte mij erg enthousiast om het onderzoek voor Tactus uit te voeren. Het is een fijne wijze om als beginnend professional door een bacheloronderzoek op de hoogte te worden gebracht van nieuwe ontwikkelingen in de hulpverlening. Kortom, een fantastische uitdaging! Als eerste wil ik Marloes Postel bedanken. Zij heeft mij begeleid en ondersteund tijdens het onderzoek bij Tactus. Onze samenwerking was goed en heel leerzaam voor mij. Dan wil ik Ruben Veltman bedanken. Hij is ontwikkelaar van de website Watwiljijmetwiet.nl en was mede mijn kamergenoot. Hij heeft me veel informatie gegeven over verslaving en de website en heeft meegedacht en meegekeken in het proces van het onderzoek. Ook Elke ter Huurne bedank ik hierbij voor het meedenken, meekijken en meelezen tijdens het onderzoek. Dan wil ik graag Mariska Ooink bedanken voor het begeleiden tijdens de studie-uren. In het bijzonder wil ik mijn vriend Henri en mijn ouders Gerrit en Fien bedanken. Henri heeft mij altijd door dik en dun gesteund en altijd vertrouwen getoond in mijn kunnen. Mijn ouders hebben het mogelijk gemaakt dat ik heb mogen studeren en hebben altijd volledig achter mij gestaan. Daar ben ik ze heel dankbaar voor. Nynke Horstman, mei 2008.


-4-


INHOUDSOPGAVE SAMENVATTING ................................................................................................................................ - 3 VOORWOORD .................................................................................................................................... - 4 INHOUDSOPGAVE............................................................................................................................. - 5 HOOFDSTUK 1 INLEIDING................................................................................................................ - 8 1.1 Aanleiding/motivatie................................................................................................................ - 8 1.2 Doelstelling............................................................................................................................... - 8 1.3 Onderzoeksvraag..................................................................................................................... - 8 HOOFDSTUK 2 JONGEREN EN CANNABIS ................................................................................. - 10 2.1 Inleiding .................................................................................................................................. - 10 2.2 Wat is Cannabis? ................................................................................................................... - 10 2.3 Nederlands beleid cannabis ................................................................................................. - 11 2.3.1 Softdrugs – harddrugs en opiumwet ................................................................................. - 11 2.3.2 Gedoogbeleid .................................................................................................................... - 11 2.3.4 Coffeeshops ...................................................................................................................... - 11 2.4 Jongeren en cannabisgebruik .............................................................................................. - 12 2.5 Afhankelijkheid ...................................................................................................................... - 13 2.6 Gedragsverandering.............................................................................................................. - 14 2.7 Conclusie ................................................................................................................................ - 15 HOOFDSTUK 3 ZELFHULPINTERVENTIE ..................................................................................... - 17 3.1 Inleiding .................................................................................................................................. - 17 3.2 Zelfhulpinterventies............................................................................................................... - 17 3.3 Zelfhulpinterventies bij verslaving....................................................................................... - 18 3.4 Zelfhulpinterventie bij cannabisgebruik.............................................................................. - 19 3.5 Conclusie ................................................................................................................................ - 19 HOOFDSTUK 4 WAT WIL JIJ MET WIET ....................................................................................... - 20 4.1 Inleiding .................................................................................................................................. - 20 4.2 Waarom de zelfhulpinterventie Watwiljijmetwiet.nl? ......................................................... - 20 4.3 Methoden die ten grondslag liggen aan de interventie ..................................................... - 20 4.4 De inhoud van de zelfhulpinterventie .................................................................................. - 21 4.4.1 Wat wil jij met wiet ............................................................................................................. - 21 4.4.2 Contact met anderen......................................................................................................... - 24 4.4.3 Alles wat je wilt weten ....................................................................................................... - 24 4.5 Conclusie ................................................................................................................................ - 24 HOOFDSTUK 5 METHODE VAN ONDERZOEK ............................................................................. - 25 5.1 Inleiding .................................................................................................................................. - 25 5.2 Evaluatie onderzoek .............................................................................................................. - 25 5.3 Onderzoekspopulatie ............................................................................................................ - 25 5.4 Instrumenten .......................................................................................................................... - 26 5.5 Procedure ............................................................................................................................... - 26 5.6 Betrouwbaarheid.................................................................................................................... - 27 5.7 Interne en externe geldigheid ............................................................................................... - 27 5.8 Ethische overwegingen......................................................................................................... - 28 HOOFDSTUK 6 RESULTATEN........................................................................................................ - 29 6.1 Inleiding .................................................................................................................................. - 29 6.2 Cannabisdagboek .................................................................................................................. - 29 -


-5-


6.2.1 Interview gegevens ........................................................................................................... - 29 6.2.2 Gegevens vragenlijsten..................................................................................................... - 29 6.3 Leefgebiedenrad .................................................................................................................... - 30 6.3.1 Interview gegevens ........................................................................................................... - 30 6.3.2 Gegevens vragenlijsten..................................................................................................... - 30 6.4 Veranderingstips.................................................................................................................... - 31 6.4.1 Interview gegevens ........................................................................................................... - 31 6.4.2 Gegevens vragenlijsten..................................................................................................... - 31 6.5 Voordelen en nadelen van cannabis.................................................................................... - 31 6.5.1 Interview gegevens ........................................................................................................... - 31 6.5.2 Gegevens vragenlijsten..................................................................................................... - 31 6.6 Wiel van verandering............................................................................................................. - 32 6.6.1 Interview gegevens ........................................................................................................... - 32 6.6.2 Gegevens vragenlijsten..................................................................................................... - 32 6.7 Beslissingen ........................................................................................................................... - 33 6.7.1 Interview gegevens ........................................................................................................... - 33 6.7.2 Gegevens vragenlijsten..................................................................................................... - 33 6.8 VideoWise ............................................................................................................................... - 33 6.8.1 Interview gegevens ........................................................................................................... - 33 6.8.2 Gegevens vragenlijsten..................................................................................................... - 34 6.9 Alles wat je wilt weten over hasj en wiet ............................................................................. - 34 6.9.1 Interview gegevens ........................................................................................................... - 34 6.9.2 Gegevens vragenlijsten..................................................................................................... - 35 6.10 Zelftest .................................................................................................................................. - 35 6.10.1 Interview gegevens ......................................................................................................... - 35 6.10.2 Gegevens vragenlijsten................................................................................................... - 36 6.11 Doelen ................................................................................................................................... - 36 6.11.1 Interview gegevens ......................................................................................................... - 36 6.11.2 Gegevens vragenlijsten................................................................................................... - 37 6.12 Bezoeken van de website ................................................................................................... - 37 6.12.1 Interview gegevens ......................................................................................................... - 37 6.12.2 Gegevens vragenlijsten................................................................................................... - 37 6.13 Beoordeling van de website ............................................................................................... - 38 6.13.1 Interview gegevens ......................................................................................................... - 38 6.13.2 Gegevens vragenlijsten................................................................................................... - 38 HOOFDSTUK 7 CONCLUSIES EN AANBEVELINGEN.................................................................. - 39 7.1 Inleiding .................................................................................................................................. - 39 7.2 Conclusies deelvragen.......................................................................................................... - 39 7.2.1 Vraag 1a. Wat wil jij met wiet ............................................................................................ - 39 7.2.2 Vraag 1b. Contact met anderen ........................................................................................ - 40 7.2.3 Vraag 1c. Alles wat je wilt weten....................................................................................... - 41 7.2.4 Vraag 2. De website doelen .............................................................................................. - 42 7.3 Algehele conclusie ................................................................................................................ - 43 HOOFDSTUK 8 DISCUSSIE ............................................................................................................ - 46 LITERATUURLIJST .......................................................................................................................... - 48 BIJLAGEN......................................................................................................................................... - 51 Bijlage 1. Websites evalueren – Ben Vroom, Usabilitys .......................................................... - 51 -


-6-


Bijlage 2. Online vragenlijst/enquête ......................................................................................... - 53 Bijlage 3. Interview vragenlijst.................................................................................................... - 60 Bijlage 4. Bericht op fora............................................................................................................. - 64 Bijlage 5. Benaderde fora............................................................................................................ - 65 Bijlage 6. Overige resultaten online vragenlijst........................................................................ - 66 -


-7-


HOOFDSTUK 1 INLEIDING 1.1 Aanleiding/motivatie Aanleiding vanuit de instelling Tactus Verslavingszorg, is een instelling op het terrein van verslavingszorg. Ze bieden hulp aan mensen die in de problemen komen door alcohol, drugs, medicijnen, gokken en/of eten. Tactus wil verslavingsproblematiek voorkomen, herkennen en doorbreken. Daarnaast wordt er ook voorlichting en advies gegeven over bewust omgaan met gebruik. Tactus heeft een nieuw online zelfhulpprogramma ontwikkeld voor jongeren die cannabis gebruiken. Dit zelfhulpprogramma is te vinden via de website, www.watwiljijmetwiet.nl, die begin maart online is gekomen. Omdat de online hulpverlening een relatief nieuw verschijnsel is, is het extra belangrijk voor Tactus dat deze interventie uitgebreid geëvalueerd wordt. De evaluatie moet inzicht geven in de mening van jongeren over de zelfhulpsite en moet een antwoord geven op de vraag of de doelen van de website behaald worden. Naar aanleiding van dit onderzoek krijgt Tactus watwiljijmetwiet.nl.

aanbevelingen

en

verbeterpunten

ten

aanzien

van

de

website

1.2 Doelstelling De doelstelling voor dit onderzoek is opgesplitst in een korte- en lange termijn doelstelling. De korte termijn doelstelling luidt: Aan de hand van de evaluatie is de mening van adolescenten over de online zelfhulpinterventie www.watwiljijmetwiet.nl bekend bij Tactus. De lange termijn doelstelling luidt: Aanbevelingen geven ter verbetering van de internetinterventie www.watwiljijmetwiet.nl. 1.3 Onderzoeksvraag De onderzoeksvraag is: Hoe ervaren jongeren de zelfhulpinterventie www.watwiljijmetwiet.nl? De deelvragen die hierbij horen zijn: 1) Wat is de mening van jongeren over de onderstaande onderdelen van de zelfhulpinterventie? a) Wat vinden jongeren van het zelfhulponderdeel ‘Wat wil jij met wiet’? b) Wat vinden jongeren van het onderdeel ‘Contact met anderen’? c) Wat vinden jongeren van het informatieve onderdeel ‘Alles wat je wilt weten’? 2) In hoeverre worden de beoogde doelen van de website bereikt? 1.4 Vooruitblik hoofdstukken Het onderzoek gaat over de website www.watwiljijmetwiet.nl. Het betreft hier een evaluatie onderzoek. Hoofdstuk twee, drie en vier gaan in op de theoretische onderbouwing van het onderzoek. Om de website goed te kunnen evalueren zal in hoofdstuk 2 de betekenis van cannabis, cannabisgebruik in Nederland, het bijbehorende beleid en cannabisgebruik onder jongeren uitgelegd worden. Vervolgens wordt er in hoofdstuk 3 ingegaan op het fenomeen zelfhulpinterventies en zelfhulpgroepen. Dit wordt toegespitst op verslaving en cannabisgebruik. Vervolgens wordt in hoofdstuk 4 de zelfhulpinterventie Watwiljijmetwiet.nl uitgewerkt. Hier wordt beschreven waarom de website is opgezet, de inhoud van de website, de werking van de zelfhulpinterventie en welke methoden hieraan ten grondslag liggen. In hoofdstuk 5 wordt de methode van het onderzoek uitgewerkt aan de hand van een aantal vaste punten. In hoofdstuk 6 worden de resultaten van de interviews en de vragenlijst gepresenteerd, waarna in hoofdstuk 7 ingegaan wordt op de conclusies en aanbevelingen van dit onderzoek. Als


-8-


eerste wordt een conclusie gegeven op de deelvragen 1 en 2, waar bij deelvraag 2 ingegaan wordt op de onderliggende vragen a, b, en c. Uiteindelijk wordt er een algehele conclusie weergegeven met antwoord op de hoofdvraag en wordt er afgesloten met aanbevelingen en verbeterpunten die Tactus kan gebruiken voor het verbeteren van de website. In de bijlage zijn de belangrijkste punten van de methode voor het evalueren van websites opgenomen. Ook zijn hier de vragenlijsten opgenomen die zijn gebruikt voor het uitvoeren van onderzoek, gevolgd door het bericht dat is geplaatst op de diverse fora en de benaderde fora. De laatste bijlage bevat de resultaten die niet zijn opgenomen in het hoofdstuk resultaten.


-9-


HOOFDSTUK 2 JONGEREN EN CANNABIS 2.1 Inleiding Drank en drugs horen tegenwoordig bij de samenleving en lijken steeds meer de normaalste zaak van de wereld. Ook het gebruik van cannabis is tegenwoordig niet meer weg te denken. Nadat in1976 de opiumwet werd gewijzigd en het onderscheid in soft- en harddrugs werd gemaakt, mogen coffeeshops onder bepaalde voorwaarden hasj en wiet verkopen. Wat cannabis precies is en hoe het Nederlandse beleid eruit ziet, wordt in §2.2 en §2.3 beschreven. Hierin worden onderwerpen als soft- en harddrugs, coffeeshops, gedoogbeleid en de opiumlijst behandeld. Het gebruik van drugs kan leiden tot problemen. Sommige mensen raken verslaafd aan een bepaald middel. Ook cannabis kan verslavend werken. Dit hoofdstuk gaat uitgebreid in op het cannabisgebruik onder jongeren. Ondanks dat het gebruik van cannabis gedoogd wordt door de overheid, is het niet geheel zonder risico’s. In §2.4 komen de gevolgen van cannabis aan bod en worden er cijfers en percentages weergegeven van het cannabisgebruik onder jongeren. De stadia van afhankelijkheid en gedragsverandering worden weergegeven in §2.5 en §2.6 en tot slot in §2.7 een conclusie over dit hoofdstuk. In dit onderzoek wordt de term ‘jongeren’ gebruikt. Deze term staat voor adolescenten in de leeftijdsgroep 15 t/m 25 jaar. De adolescentie staat bekend om het feit dat jongeren op zoek gaan naar een eigen identiteit, het willen dragen van eigen verantwoordelijkheden én dat jongeren gaan experimenteren. De grens van volwassenheid ligt bij eenentwintig jaar, maar in feite begint de volwassenheid pas op het moment dat de jongere definitief een bepaalde weg kiest en niet blijft experimenteren (Cremers, de Graaff, Hilhorst, Karman, Nillesen, Pijs, 2001). 2.2 Wat is Cannabis? Hasj en wiet zijn afkomstig van een plant met de Latijnse naam Cannabis Sativa. In het Nederlands wordt deze plant hennep genoemd. Het psychoactieve bestanddeel van cannabis heet delta-9tetrahydorcannabinol (Trimbos Instituut, n.d.). Cannabis heeft meerdere gebruiksvarianten. Marihuana, ook wel wiet genoemd, is meestal groen/bruin van kleur en wordt gemaakt van de vrouwelijke bloemtoppen. Deze bloemtoppen worden gedroogd en verkruimeld. Hasj wordt gemaakt van de hars van de plant, en wordt tot blokken of plakjes geperst. Hasjolie wordt via een speciale bewerking uit de plant gehaald. Hasj en wiet kunnen op meerdere manieren worden gebruikt. Het middel wordt doorgaans gerookt of in eten verwerkt, bijvoorbeeld spacecake (Trimbos Instituut, n.d.). De indeling van drugs gaat uit van de werking die stof heeft op het bewustzijn. De werking is in drie soorten te onderscheiden: Bewustzijnsverlagende middelen (sedatieve), bewustzijnsverhogende middelen (stimulantia), bewustzijnsveranderde middelen (hallucinogenen). Cannabis valt onder bewustzijnsveranderde middelen en op korte termijn geeft het gebruik een ontspannen gevoel, het versterkt gevoelens, het verminderd concentratie- en reactievermogen en er kan een verandering van zintuiglijke waarneming optreden. Bij een hogere dosering kan angst, paniek en soms bewustzijnsverlies optreden.


- 10 -


2.3 Nederlands beleid cannabis De belangrijkste uitgangspunten van het Nederlandse drugsbeleid zijn het voorkomen van drugsgebruik en het beperken van de risico’s en de schade die drugs teweegbrengen, voor de drugsgebruiker en zijn omgeving (Justitie, 2008) 2.3.1 Softdrugs – harddrugs en opiumwet Drugs kunnen worden onderverdeeld in softdrugs en harddrugs. Dit onderscheid maakt de opiumwet (Justitie, 2008). In de Nederlandse wetgeving zijn de regels omtrent drugs beschreven in deze wet. In de opiumwet zijn alle middelen opgenomen die door de overheid als drugs worden beschouwd. De opiumwet bestaat uit twee lijsten illegale middelen. Op lijst 1 staan alle middelen die volgens de overheid een onaanvaardbaar groot risico met zich meebrengen, ook wel harddrugs genoemd. Voorbeelden daarvan zijn: heroïne, cocaïne, amfetamine, LSD, XTC etc. Op lijst 2 staan middelen die eveneens risico’s kennen, maar deze risico’s zijn minder groot dan bij de middelen van lijst 1, dit wordt ook wel aanvaardbaar risico genoemd. Hiertoe behoren de softdrugs zoals hasj, wiet, marihuana, etc. Al deze middelen zijn illegaal. Dat betekent dat alle handelingen met betrekking tot deze drugs strafbaar zijn, zoals handel, verkoop, productie en bezit. Het gebruik van drugs is niet strafbaar (Justitie.nl). 2.3.2 Gedoogbeleid Nederland heeft een gedoogbeleid. Dit betekent dat het bezit van drugs strafbaar is, maar wanneer iemand minder dan 5 gram softdrugs of 0,5 gram harddrugs bij zich heeft voor eigen gebruik, wordt deze niet vervolgd. Wanneer iemand wordt aangehouden en deze hoeveelheid in bezit heeft, moet dit ingeleverd worden. Bij een grotere hoeveelheid wordt de persoon wel vervolgd en staat er een straf op. Door de verkoop van cannabis te gedogen en streng op te treden tegen de verkoop van harddrugs, worden deze twee markten uiteen getrokken, waardoor cannabisgebruikers minder gemakkelijk in aanraking komen met harddrugs. 2.3.4 Coffeeshops Coffeeshops worden toegelaten in Nederland om zo een scheiding te maken van de markt. Dit moet voorkomen dat cannabisgebruikers in aanraking komen met harddrugs en dat de overlast van straathandel tot op zekere hoogte beheersbaar gehouden wordt. Toch kan het kabinet de ogen niet sluiten voor het gegeven dat coffeeshops ook de nodige overlast veroorzaken (Hoogervorst, Donner & Remkes, 2004). Het toezicht op coffeeshops is de laatste jaren verscherpt, waardoor het aantal coffeeshops is afgenomen. In 1997 telde Nederland bijna 1200 coffeeshops. In 2005 waren dat er nog 729, waarvan ruim de helft in de vijf grote steden was te vinden (Justitie.nl). Coffeeshops moeten zich houden aan een aantal regels. Dit houdt in dat ze geen reclame mogen maken voor softdrugs, ze geen drugs aan minderjarigen mogen verkopen, ze geen harddrugs mogen verkopen of toestaan dat die gebruikt worden, ze niet meer dan vijf gram aan één persoon per dag mogen verkopen en geen alcohol mogen schenken. Er zal niet tegen een coffeeshop worden opgetreden bij een handelsvoorraad tot 500 gram. Nog steeds wordt er streng toegekeken op het coffeeshopbeleid. Op 1 januari 2009 moeten 27 coffeeshops in Rotterdam de verkoop van softdrugs staken omdat ze te dicht bij scholen in het voortgezet onderwijs en middelbaar onderwijs liggen. Dit zou leiden tot teveel druggebruik onder schoolgaande jongeren tijdens schooltijden. Deze coffeeshops mogen zich niet binnen een straal van


- 11 -


200 meter hemelsbreed en op 250 meter loopafstand van de scholen bevinden (Redactie de Telegraaf, 2007). 2.4 Jongeren en cannabisgebruik In Nederland is cannabis het meest gebruikte illegale genotsmiddel. Van de geschatte 408.000 gebruikers in 2004 gebruikten ongeveer 78.000 mensen dagelijks cannabis (Van Laar, Cruts, Verdurmen, & van Ooyen, 2004). Het aantal cannabisgebruikers dat jaarlijks een beroep doet op de verslavingszorg blijft stijgen. In de periode 2000-2004 is de hulpvraag met ruim 40% gestegen. Het gebruik van cannabis komt voornamelijk onder jongeren en jongvolwassenen voor (Van Laar et.al., 2004). Een belangrijk aandeel van de cannabiscliënten in de verslavingszorg wordt gevormd door gebruikers in de leeftijdsgroep 15 tot 25 jaar. Deze groep vormde 39% van alle hulpvragers in 2004 (Ouwehand, Mol, Kuipers, Boonzajer Flaes, 2004 in: Tactus Verslavingszorg, 2007). In 2001 bestond deze groep uit ongeveer 1,9 miljoen personen in Nederland (Centraal Bureau voor Statsitiek [CBS], 2001 in Tactus Verslavingszorg, 2007). Het grootste gedeelte van deze groep volgt onderwijs (CBS, 2006 in: Tactus Verslavingszorg, 2007). Er zijn geen grote verschillen in prevalentie tussen de verschillende opleidingsniveaus. Een ruwe schatting van het aantal veelvuldig gebruikers op middelbare scholen komt uit op iets minder dan 14.000. Van deze 14.000 gebruikers zou 67% een grote kans hebben op problemen omdat zij meer dan drie joints per keer roken. Het is aannemelijk dat de situatie voor meerderjarige leeftijdsgroep qua prevalentie minstens gelijkwaardig is, gezien het relatief grote percentage actuele gebruikers in de leeftijdsgroep 20 tot 24 jaar (Tactus Verslavingszorg, 2007). Er zijn onvoldoende cijfers bekend over de omvang van het daadwerkelijke problematische gebruik van jongeren tussen de 15 en 25 jaar. Jonge probleemgebruikers blijven vaak buiten bereik van de hulpverlening. Velen zetten de stap naar de hulpverlening niet, ondanks voortschrijdende problemen die hierbij komen kijken. Mogelijk vanwege het gebrek aan probleemerkenning, schaamte, gebrek aan motivatie en een hoogdrempelige toegang tot de hulpverlening, wordt deze stap niet gezet. 41% van de excessieve cannabisgebruikers in Nederland is op 13-jarige leeftijd of jonger begonnen met het gebruik (Monshouwer, Van Dorsselaer, Verdurmen, Ter Bogt, De Graaf & Vollebergh, 2006 in: Tactus Verslavingszorg, 2007). Het gebruik van cannabis brengt risico’s met zich mee. De problemen die kunnen voor komen zijn onder andere gezondheidsrisico’s en psychische problemen. In enkele gevallen kunnen gebruikers van cannabis bij overmatig gebruik, vaak oraal toegediend, onwel worden. Daarnaast zou de gebruiker ook vatbaar zijn voor ziekten, doordat het immuunsysteem onderdrukt wordt. Cannabis wordt doorgaans gerookt. De rook van de joints wordt lang in de longen vastgehouden. De rook bevat meer kankerverwekkende stoffen dan van alleen tabak. Op lange termijn kan hierdoor schade optreden aan de luchtwegen en is er een verhoogd risico op het ontwikkelen van longkanker (Trimbos Instituut Jaarverslag, 2006). Ook zijn psychische aspecten een risico bij het gebruik van cannabis. Belangrijk om te weten is dat cannabis in combinatie met alcohol de effecten kan versterken. Cannabis kan bij intensief gebruik lichamelijke en geestelijke afhankelijkheid veroorzaken. Ook is de kans op psychische stoornissen groter. Er is aangetoond dat er een relatie is tussen cannabisgebruik en het ontstaan van psychische stoornissen zoals schizofrenie, depressie en angststoornissen. Mensen met onderliggende psychische problemen of met aanleg hiervoor, vormen een risicogroep. Het gebruik van cannabis kan deze problemen verergeren (Bovasso, 2001 in: Tactus Verslavingszorg 2007).


- 12 -


Daarnaast heeft cannabisgebruik ook gevolgen op het sociaal functioneren. Het kan leiden tot financiële problemen, persoonlijke verwaarlozing, spijbelgedrag op school, spanningen met vrienden en familie, problemen in het verkeer en werkloosheid. Cannabisgebruik heeft voor scholieren gevolgen voor het gedrag op school. Slechte prestaties kunnen lijden tot cannabisgebruik, maar cannabisgebruik kan ook lijden tot slechte prestaties, waardoor jongeren gaan spijbelen. Er is geconcludeerd dat zware cannabisgebruikers iets vaker denken aandachtsproblemen hebben dan hun medescholieren die cannabis mijden. Cannabis heeft een negatieve invloed op het opnemen van de lesstof. Schoolprestaties blijken wat achter te blijven (Monshouwer et.al., 2006 in: Tactus Verslavingszorg, 2007). Excessief blowen kan voor cannabisgebruikers gedurende de adolescentie een achterstand in sociaal emotioneel en cognitief functioneren opleveren (Newcomb & Bentler, 1989 in: Tactus Verslavingszorg, 2007). 2.5 Afhankelijkheid Als er gekeken wordt naar het proces van verslaafd raken, kunnen er verschillende fases onderscheiden worden (Den Bakker, 1995 in: Van Nes, 2004): - Experimenteren: In deze fase maakt men kennis met cannabis. Het motief om ermee te beginnen en te experimenteren is vaak nieuwsgierigheid of de neiging mee te willen doen. Vaak wordt het gebruik na een aantal keren gestaakt. - Geïntegreerd gebruik: Gedurende deze fase wordt er regelmatig gebruikt. Er worden hoofdzakelijk positieve effecten ondervonden, zoals gezelligheid. - Excessief gebruik: In deze fase speelt het gebruik van het middel een steeds grotere rol in het leven van de gebruiker. De negatieve kanten van het gebruik komen steeds meer naar voren, maar het stoppen of minderen lukt nauwelijks. - Problematisch gebruik: Het middel gaat een steeds belangrijkere rol spelen in het leven van de gebruiker. Het gaat hier niet meer om een genotmiddel, maar om een vluchtmiddel. - Verslaving: in deze fase is er sprake van een relatief autonoom proces. Het gaat hier om lichamelijke of geestelijke afhankelijkheid. De gebruiker krijgt last van ontwenningsverschijnselen, zoals gevoelens van angst of woede, gebrek aan eetlust, slapeloosheid, rusteloosheid en prikkelbaarheid. Het gebruik van cannabis kan lichamelijke en geestelijke afhankelijkheid veroorzaken. Bij lichamelijke afhankelijkheid protesteert het lichaam wanneer het gebruik van cannabis wordt gestopt. Men krijgt ontwenningsverschijnselen. Geestelijke afhankelijkheid houdt in dat de gebruiker steeds sterker naar het middel verlangt en zich eigenlijk niet meer prettig kan voelen zonder het gebruik van cannabis. Dit gebeurt vaker wanneer er gebruikt wordt om de werkelijkheid te ontvluchten (Trimbos-instituut Jaarverslag, 2006). Cannabisafhankelijkheid wordt vastgesteld aan de hand van de criteria van de Diagnostic and Statistical manual of Mental Disorders, vierde editie (DSM IV, 1994). De DSM IV spreekt niet van de term verslaving, maar van een ‘aan een middel gebonden stoornis’. Wanneer de gebruiker in de laatste 12 maanden van het gebruik, aan minstens drie van de onderstaande criteria voldoet, kan er gesproken worden van afhankelijkheid. Kenmerken: 1. Tolerantie - een behoefte aan duidelijk toenemende hoeveelheden van het middel om de gewenste werking te bereiken.


- 13 -


- een duidelijk verminderd effect bij voortgezet gebruik van dezelfde hoeveelheid van het middel. 2. Onthouding Het voor het middel karakteristieke onthoudingssyndroom: slapeloosheid, angst en paniekstoornissen, concentratieproblemen etc. 3. Het middel wordt vaak in grotere hoeveelheden of langduriger gebruikt dan men zich had voorgenomen. 4. Er bestaat de aanhoudende wens of er zijn weinig succesvolle pogingen om het gebruik van cannabis te verminderen of in de hand te houden. 5. Een groot deel van de tijd gaat op aan activiteiten, nodig om aan het middel te komen, het gebruik van het middel, of aan het herstel van de effecten van cannabis. 6. Belangrijke sociale, beroepsmatige of recreatieve activiteiten worden opgegeven of verminderd vanwege het gebruik van cannabis. 7. Het gebruik van het middel wordt gecontinueerd ondanks de wetenschap dat er een hardnekkig of terugkerend lichamelijk of psychisch probleem is dat waarschijnlijk wordt veroorzaakt of verergerd door het middel. Een persoon maakt misbruik van het middel, zodra een één van de onderstaande criteria voldaan is. Er is hier echter nog geen sprake van afhankelijkheid (DSM IV, 1994). 1. Herhaaldelijk gebruik van het middel met als gevolg dat het niet meer lukt om in belangrijke mate te voldoen aan verplichtingen op het gebied werk, school of thuis. 2. Herhaaldelijk gebruik van het middel in situaties waarin het fysiek gevaarlijk is (bv. autorijden onder invloed van het middel). 3. Herhaaldelijk, in samenhang met het middel, in aanraking komen met justitie. 4. Voortdurend gebruik van het middel ondanks aanhoudende of terugkerende problemen op sociaal of relationeel terrein veroorzaakt of verergert door de effecten van het middel. 2.6 Gedragsverandering In het model ‘stadia van gedragsverandering’ van Prochaska & DiClemente (1983), is de insteek de mate waarin mensen gemotiveerd zijn om hun gedrag binnen een bepaalde termijn te veranderen. Dit model wordt veel gebruikt in de verslavingszorg. Er bestaan een vijftal fases die doorlopen moet worden om dit doel te kunnen bereiken, met een mogelijk zesde fase, de terugval (zie figuur 1) Permanente uitgang

Voorbeschouwing Overpeinzing

start

Beslissing Verandering Consolidatie

Tussentijdse uitgang Bachelorrapport van Nynke Horstman

Figuur 1. Prochaska en Diclemente. Fasen in gedragsverandering - 14 -


1. Voorbeschouwing In het eerste stadium is de gebruiker zich nog niet bewust van het probleem. Het is een periode waarin de gebruiker nog veel ontkenning en weerstand vertoont. Hij is nog niet bewust van de vooren nadelen. Eigenlijk ziet de gebruiker alleen maar voordelen. 2. Overpeinzing De gebruiker wordt zich bewust dat er iets fout en/of problematisch is. In deze fase zal de gebruiker vaker de vooren nadelen van zijn gebruik afwegen. Toch zijn de voordelen nog te belangrijk om het gebruik te veranderen. 3. Beslissing In dit stadium moet er een keuze worden gemaakt of de gebruiker wil stoppen of minderen met het cannabisgebruik. De gebruiker gaat de vooren nadelen tegen elkaar afwegen. Wanneer de gebruiker de voordelen belangrijker vind, kan hij ervoor kiezen om tijdelijk de cirkel te verlaten (tijdelijke uitgang) en kan in een later stadium bij fase drie weer instromen. Om naar de volgende fase te kunnen, kiest de gebruiker ervoor om het cannabisgebruik te veranderen. 4. Verandering In het stadium van verandering, gaat de gebruiker over tot actieve verandering. Dit kan per persoon verschillen, omdat er een keuze gemaakt kan worden tussen stoppen en minderen. Ook kiest de persoon zelf hoe, waar en wanneer hij het gebruik zal aanpassen. 5. Consolidatie/verandering De persoon heeft een ander blowgedrag geleerd. De persoon probeert veranderingen te stabiliseren, maar kans op terugval is nog wel aanwezig. Wanneer de verandering succesvol blijkt, kan de persoon na deze fase de cirkel permanent verlaten (permanente uitgang). 6. Terugval De fase van terugval is het moment dat het gebruik weer terugkeert naar het oude gedrag. Deze fase wordt niet als negatief of als mislukking beschouwd. Het geeft een belangrijk leermoment om de cirkel opnieuw te doorlopen. 2.7 Conclusie Cannabis is het meest gebruikte illegale genotsmiddel in Nederland. Jongeren in de leeftijdscategorie 15 t/m 25 jaar vormen een grote groep gebruikers van het middel cannabis. Daarom richt de website watwiljijmetwiet.nl zich op deze doelgroep. Het is van belang om via de website watwiljijmetwiet.nl jongeren bewust te maken van de effecten en de risico’s van cannabis. De site maakt daarom inzichtelijk op welke terreinen zich problemen kunnen voordoen. De website helpt de gebruiker het patroon van afhankelijkheid te herkennen aan de hand diverse onderdelen. Cannabisverslaving kan moeilijk gedefinieerd worden aan de hand van de hoeveelheid gebruik. De stadia van afhankelijkheid en stadia van verslaving geven inzicht in wat het cannabisgebruik voor de gebruiker inhoudt en of de gebruiker verslaafd is.


- 15 -


Aan de hand van de stadia tot gedragsverandering, kan de gebruiker beslissen of hij zijn gebruik wil veranderen. De stadia van gedragsverandering staan centraal binnen de zelfhulp website watwiljijmetwiet.nl. Wanneer de gebruiker vindt dat hij/zij teveel gebruikt, geven de stadia van gedragsverandering de mogelijkheid tot ondersteuning om te minderen of te stoppen met cannabisgebruik. De theoretische onderbouwing voor de website is helder. Daar is door de ontwikkelaars goed over nagedacht. De vraag is of de bezoekers dit ook zo ervaren en of de boodschap van de theorie in de verschillende interactieve onderdelen ook over komt bij de website bezoeker. Deze aspecten zullen in het evaluatieonderzoek aan bod komen.


- 16 -


HOOFDSTUK 3 ZELFHULPINTERVENTIE 3.1 Inleiding In de huidige maatschappij van eigen verantwoordelijkheid en zelfredzaamheid komen zelfhulpinterventies steeds vaker voor. Mensen zoeken steeds vaker zelf naar hulp, alvorens een professional of arts te raadplegen. Internet is daarvoor een geschikt medium. Maar liefst driekwart van de internetgebruikers zocht in 2005 online informatie over gezondheid of zorg (RVZ rapport, 2006 in: Riper, Smit, van der Zanden, Conijn, Kramer en Mutsaers, 2007). Zelfhulpinterventies op het internet worden steeds vaker ingezet. Bijna iedereen heeft de beschikbaarheid over een computer en internet. In 2005 had 83% van de Nederlanders toegang tot internet (CBS, 2006). Voor de cliënten is dit een goede aanvulling op het bestaande hulpaanbod, want de drempel om hulp te zoeken bij een face-toface hulpverleningsinstantie is te hoog. Er bestaat een grote variëteit in internetinterventies voor gezondheidsdoeleinden. Er kan onderscheid gemaakt worden in informatieve interventies, zelfhulpprogramma’s en behandelingen. Dit hoofdstuk beschrijft alleen de zelfhulpinterventies, omdat het onderzoek gericht is op zelfhulp, met name zelfhulp bij jongeren met cannabisgebruik. In dit hoofdstuk wordt allereerst uitgelegd wat een zelfhulpinterventie inhoudt en welke effecten daarvan bekend zijn. Daarna wordt er in §3.3 ingegaan op zelfhulpinterventies bij verslaving en in §3.4 op de zelfhulpinterventies bij cannabisgebruik. Tot slot bevat §3.5 de conclusie van dit hoofdstuk. 3.2 Zelfhulpinterventies Zelfhulpinterventies kunnen zowel individueel als groepsgericht zijn. Er zijn zeer verschillende zelfhulpgroepen actief. In Nederland nemen wekelijks ongeveer 6000 mensen deel aan een zelfhulpgroep (Geelen, 2004 in: Trimbos Instituut, 2007). De meest voorkomende zelfhulpgroep in Nederland is de AA, Anonieme Alcoholisten. Deze zelfhulpgroep wordt gekenmerkt door een groep alcoholisten, die door eigen ervaring, kracht en hoop elkaar ondersteunen om geen alcohol meer te nuttigen (van Haberden,1986). Ook zijn er zelfhulpinterventies voor cliënten met een psychische stoornis, bijvoorbeeld ‘ggzelfhulp’. Deze zelfhulpcursussen zijn gericht op mensen die last hebben van spanningen, piekeren, somberheid of angst. Daarnaast bestaan er zelfhulpgroepen op het gebied van eetstoornissen, bijvoorbeeld ‘Ziezo’. Deze groep is gericht op mensen met een eetstoornis in de vorm van anorexia, boulimia of binge eating disorder. Een zelfhulpinterventie wordt doorgaans volledig door de persoon zelf uitgevoerd, bijvoorbeeld ‘Hoe minder te drinken’, een zelfhulpboekje om zelfstandig te minderen of te stoppen met alcoholgebruik, uitgegeven door het Trimbos Instituut (1998). Het verschil met reguliere behandelingen is dat de cliënt geen of minimaal contact heeft met een professionele behandelaar. Er bestaan zelfhulpinterventies waar op enkele momenten kortdurend contact met een behandelaar is (van Balkom, 2007). Dit is overigens wel een uitzondering. Een zelfhulpinterventie is uitvoerbaar vanuit boeken, video’s of internet. Met behulp van zelfhulpinterventies kan vroegtijdig (preventief) worden gewerkt aan gezondheidsbevordering, met als mogelijk effect een verminderde vraag naar professionele zorg (Feddes, et.al., 2004). Daarom passen zelfhulpinterventies goed in het stepped-care aanbod. Het uitgangspunt van stepped care is in eerste instantie de meest effectieve, minst belastende, goedkoopste en kortste vorm van behandeling bieden die mogelijk is, gezien de aard en de ernst van de problematiek. Pas wanneer deze interventie onvoldoende effect heeft, wordt er naar een intensievere interventie overgestapt (Riper et.al., 2007).


- 17 -


Een zelfhulpinterventie kan op elk moment gestart worden, thuis, in eigen tijd en in eigen tempo. Vroege herkenning en vroege behandeling, bieden de meeste kans op herstel en een verminderde vraag naar professionele zorg. Daarom worden zelfhulpinterventies ook wel aangeboden ter overbrugging van de wachttijden voor behandeling (Riper et.al., 2007). Uit het jaarverslag van het Trimbos Instituut uit 2006 blijkt dat minimale interventies in de vorm van zelfhulpinterventies effectief zijn, ook op langere termijn. Daaruit komt naar voren dat de effecten niet onderdoen voor de resultaten van face-to-face cognitieve gedragstherapieën. Zelfhulpinterventies geven een positief effect op het psychosociaal functioneren (Trefpunt Zelfhulp, 2000). Mensen krijgen meer zelfvertrouwen en hebben meer zelfwaardering. Door de laagdrempelige opstap naar zelfhulp, komen meer mensen in aanraking met passende hulpverlening. Zelfhulpgroepen blijken een mooie aanvulling voor nazorg te zijn, wanneer een cliënt is uitbehandeld. Ook vergroot zelfhulp de motivatie om het gedrag te veranderen, omdat de cliënt zelf betrokken is bij zijn herstel. Het lotgenoten contact bij zelfhulp is een tweede motivatie om het eigen gedrag te veranderen. Door veiligheid en herkenning raken cliënten gemotiveerd om hun eigen problemen aan te pakken. Ze leren veel van ervaringen en meningen van lotgenoten (Van Haberden, 1986). Zelfhulpinterventies of zelfhulpgroepen worden toegepast op diverse probleemgebieden, bijvoorbeeld verslaving, psychische stoornissen, fysieke ziektes en huiselijk geweld. Een online zelfhulpinterventie wil zeggen dat de interventie uitgevoerd wordt op het internet. Het verschil met face-to-face hulpverlening is dat alle onderdelen van de hulp via het internet verlopen. De eerste uitkomsten van onderzoek naar de effectiviteit van wetenschappelijk onderbouwde online interventies in de geestelijke gezondheidszorg (depressie, angststoornissen en overmatig alcoholgebruik) wijzen uit dat de behandelresultaten over het algemeen niet onderdoen voor de effecten van face-to-face therapieën. Voorbeelden van een online zelfhulp interventie zijn ‘Minder Drinken’ van het Trimbos Instituut, en ‘Gripopjedip.nl’. Hier blijkt dat bij ‘Minder Drinken’ het effect zodanig is, dat deelnemers hun alcoholgebruik zo matigen dat een deel van hen zelfs onder de grens voor verantwoord alcoholgebruik komt en dat bij ‘Gripopjedip’ de depressieve klachten significant verminderd zijn na deelname aan de cursus (Riper et.al., 2007). 3.3 Zelfhulpinterventies bij verslaving Zelfhulp bij verslaving komt veel voor. Zelfhulpgroepen bij verslaving zijn in Nederland gericht op drank, drugs, gokken en eten. Voorbeelden zijn de ‘Anonieme Alcoholisten’ gericht op drank, ‘Narcotics Anonymous’ gericht op drugs, ‘Anonieme Gokkers’ gericht op een gokverslaving, ‘Vrouwen en medicijngebruik’ gericht op medicijnen, ‘Anonieme Overeters’ gericht op dwangmatig eten en zo zijn er nog vele andere. Naast de zelfhulpgroepen voor verslaafden, wordt er ook aandacht besteed aan zelfhulpgroepen voor naasten van verslaafden. Hier gaat het om uitwisseling van ervaring en onderlinge steun. Er zijn enkele zelfhulpinterventies voor mensen die leven in de nabijheid van een verslaafde, bijvoorbeeld ‘cokevanjou.nl’ en ‘drankjewel.nl’. Pogingen om de verslaving onder controle te krijgen of te doorbreken gaan gepaard met vallen en opstaan (Rigter, Gageldonk, Ketelaars, van Laar, 2004). Zelfhulpinterventies specifiek voor verslaafde jongeren komen in Nederland nog relatief weinig voor. Deze interventies zijn echter wel volop in ontwikkeling. Een voorbeeld is www.deal-ermee.nl van de verslavingsorganisatie Bouman GGZ. Deze website is eind 2007 online gezet (Algemeen Dagblad in:


- 18 -


e-hulp.nl). ‘Deal-ermee.nl’ is een site voor jongeren tussen de 12 en 20 jaar over drank, drugs, roken, gokken en verslaving. Op de website www.drankendrugs.nl zijn diverse hulpvormen te vinden voor jongeren met middelengebruik. ‘My Mind’ is een soort zelfhulpgroep voor jongeren met een vijftal bijeenkomsten, waarin ze met leeftijdgenoten over drank en drugs kunnen praten. ‘My Way’ is een soort zelfhulpgroep met een achttal bijeenkomsten voor jongeren die daadwerkelijk willen stoppen of minderen met drugsgebruik en hulp kunnen krijgen van leeftijdgenoten vanuit deze groep. Deze site geeft ook de mogelijkheid voor jongeren om vragen te stellen. Op de website drugsinfo.nl is er naast de verkrijgbare informatie, de gelegenheid om te chatten over drugs. Deze chat is op vaste tijden. Hier kunnen jongeren vragen stellen over drank en drugs. 3.4 Zelfhulpinterventie bij cannabisgebruik Volgens het literatuuronderzoek van Tactus Verslavingszorg (2007) zijn er, naast het initiatief van Tactus, in Europa slechts twee online zelfhulpprogramma’s voor jongeren en volwassenen met excessief cannabisgebruik. Het gaat hier om een Duits project ‘Quit the shit’ gericht op jongeren, en een zelfhulpmodule van Jellinek, gericht op volwassen. Over deze zelfhulpprogramma’s zijn geen effectiviteitgegevens bekend. Een nieuw zelfhulpprogramma in Nederland is Cannabis onder Controle, een initiatief van Brijder. Daarnaast bestaan er een aantal niet-digitale zelfhulpinterventies. Marijuana Anonymous (MA) is daar één van. Deze zelfhulpgroep heeft via groepscontacten de mogelijkheid om onderling van gedachten te wisselen. 3.5 Conclusie In Nederland is er veel aanbod van zelfhulpinterventies. Het aanbod van zelfhulpinterventies specifiek gericht op jongeren, is minder dan zelfhulpinterventies gericht op volwassen. Er is slechts één interventie voor jongeren met cannabisgebruik. Om die reden heeft Tactus de eerste Nederlandstalige website ontwikkeld, die specifiek gericht is op jongeren met cannabisgebruik. Over het algemeen blijkt dat zelfhulpinterventies voor de meeste probleemgebieden en cliënten effectief zijn. Het online zelfhulpprogramma Watwiljijmetwiet.nl, cannabisgebruik is in het bijzonder een nieuw verschijnsel.

gericht

op

jongeren

mét

Het is van belang inzicht te krijgen wat zelfhulp doet bij jongeren met cannabisgebruik. Dit zou blijken uit de gegevens van de website Watwiljijmetwiet.nl.


- 19 -


HOOFDSTUK 4 WAT WIL JIJ MET WIET 4.1 Inleiding In dit hoofdstuk wordt inhoudelijk ingegaan op de zelfhulpinterventie watwiljijmetwiet.nl. In paragraaf §4.2 wordt antwoord gegeven op de vraag waarom de zelfhulpinterventie is opgezet. Verder wordt er dieper ingegaan op de methoden die ten grondslag liggen aan deze interventie en tot slot worden de inhoud en de werking van de website weergegeven aan de hand van afbeeldingen. Als afsluiting van dit hoofdstuk wordt een conclusie weergegeven in §4.5 4.2 Waarom de zelfhulpinterventie Watwiljijmetwiet.nl? Cannabis is in Nederland het meest illegale gebruikte softdrug. Het gebruik van cannabis komt voornamelijk voor onder jongeren en jong volwassenen (van Laar et.al., 2004). Jonge probleemgebruikers blijven vaak buiten bereik van de hulpverlening (Tactus Verslavingszorg, 2007). Het probleem is dat de jongeren niet alleen blowen, maar dat cannabisgebruik op meerdere gebieden problemen met zich meebrengt. Bijvoorbeeld op het gebied van sociaal functioneren, cognitief functioneren, gezondheid en op psychisch vlak (Newcomb & Bentler, 1989, Bovasso, 2001 in: Tactus Verslavingszorg, 2007). Er is slechts één zelfhulpinterventie voor jongeren met cannabisgebruik in Europa. Tactus heeft de eerste Nederlandstalige zelfhulp website ontwikkeld, die specifiek gericht is op jongeren met cannabisgebruik. De zelfhulpinterventie moet er voor zorgen dat jongeren het bewustzijn over eigen cannabisgebruik te vergroten, over gaan tot gedragsverandering met als mogelijk gevolg stoppen of minderen. Deze zelfhulpinterventie is eenvoudig toegankelijk en daardoor laagdrempelig. Het is geheel anoniem en gratis. Met deze zelfhulpinterventie hoopt Tactus een nieuwe doelgroep te benaderen en hoeft de stap naar de verslavingszorginstelling niet gezet te worden. Hierdoor kan er eerder ingegrepen worden en negatieve gevolgen worden beperkt. 4.3 Methoden die ten grondslag liggen aan de interventie Het doel van de zelfhulp website is om jongeren te voorzien van zoveel mogelijk informatie over cannabis, om ze bewust te maken van hun eigen gebruik. Vervolgens is het doel om jongeren te motiveren over te gaan tot gedragsverandering. Het uiteindelijke doel is het terugdringen van excessief gebruik, cannabisafhankelijkheid en de voortkomende problemen uit cannabisgebruik. Bij deze zelfhulpinterventie worden uitgangspunten gebruikt uit het biopsychosociaal model, cognitieve gedragstherapieën en motiverende gesprekstechnieken (Tactus Verslavingszorg, 2007). De website bestaat uit drie verschillende onderdelen. Eén daarvan is ‘Wat wil jij met wiet’. Dit onderdeel is gericht op het eigen gebruik en welke fases doorlopen moeten worden om het gebruik te stoppen of te minderen. Het bestaat in totaal uit zes subonderdelen, genoemd: cannabisdagboek, leefgebiedenrad, veranderingstips, voordelen en nadelen van cannabis, wiel van verandering en beslissingen. Het onderdeel ‘Wiel van verandering’ is gebaseerd op de stadia van gedragsverandering van Prochaska en Diclemente (1983). Hier wordt in verschillende fases weergegeven wat de te ondernemen stappen zijn om het cannabisgebruik positief te veranderen. In het onderdeel ‘Veranderingstips’ wordt aan de hand van persoonlijke vragen antwoord gegeven op verandering van cannabisgebruik en er worden vele tips aangeboden om het gebruik te veranderen.


- 20 -


Onderdeel twee is ‘Contact met anderen’. Sociale interactie onder jongeren blijkt effectief te werken voor gedragsverandering. Dit wijst het literatuuronderzoek van Tactus Verslavingszorg (2007) uit. Om op de website deze sociale interactie ook actief te laten zijn, is het onderdeel ‘contact met anderen’ ontwikkeld. Dit onderdeel bestaat uit videofilmpjes waardoor jongeren door het contact met anderen bewust worden van hun eigen gedrag, hun motivatie kunnen versterken, een positieve attitude op kunnen bouwen ten aanzien van minder blowen, het kunnen aanleren van effectieve copingstrategieën en het kunnen verbeteren van sociale weerbaarheid. Naast de bestaande filmpjes, bestaat er de mogelijkheid om eigen filmpjes te uploaden. In dit zelfde onderdeel is ook het forum en een chat aanwezig, waar jongeren onderling contact kunnen zoeken. De chat wordt geleid via een ‘peer’ die door Tactus is getraind. Hierin kunnen jongeren elkaar ondersteunen in het proces van minderen of stoppen en hun bewustwording. Onderdeel drie bevat een zelftest, veel informatie over cannabis en foto’s die te maken hebben met cannabis. Dit onderdeel heet ‘Alles wat je wilt weten’. De subonderdelen die hierin behandeld worden zijn onder andere de vooren nadelen van het gebruik en wat voor effect het gebruik heeft op de dagelijkse leefomgeving. Het doel hiervan is om jongeren zoveel mogelijk te informeren, waardoor getracht wordt cognitieve dissonantie te creëren, zodat motivatie voor gedragsverandering wordt vergroot. De informatie is duidelijk en no-nonsense van aard beschreven, zodat het begrijpelijk en laagdrempelig is voor jongeren. Daarbij is de informatie objectief, motiverend en niet veroordelend van aard. 4.4 De inhoud van de zelfhulpinterventie De zelfhulp website bestaat uit verschillende onderdelen. Ieder onderdeel is gekoppeld aan een aantal doelen die zijn verdeeld in micro-, meso- en macrodoelen De onderdelen staan echter niet los van elkaar, maar hebben een samenhang die in zijn geheel te vertalen is naar de combinatie van doelen voor de website. De beoogde doelen van de website zijn onderverdeeld in macro-, meso- en microdoelen. Dit is niet terug te vinden in de literatuurhoofdstukken!

Macrodoelen Het terugdringen van excessief gebruik (cannabismisbruik) Het terugdringen van cannabisafhankelijkheid (dagelijks gebruik) He terugdringen van problemen voortkomend uit cannabisgebruik

Mesodoelen Het bevorderen van verandering van het eigen blowgedrag Het bevorderen van reductie van cannabisconsumptie

Het verbeteren van probleemoplossende vaardigheden Microdoelen Het vergroten van de bewustwording van de gevolgen van het eigen gedrag Het versterken van demotivatie en eigen effectiviteit Het zorgen voor een positieve attitude ten aanzien van minder blowen Het aanleren van effectieve copingstrategieën Het verbeteren van de sociale weerbaarheid

4.4.1 Wat wil jij met wiet

Het cannabisdagboek


- 21 -


Het cannabisdagboek (figuur 2) is een online dagboek waarin jongeren dagelijks hun cannabisgebruik en/of trekmomenten kunnen registreren. Wanneer jongeren dit onderdeel willen gebruiken, is het nodig om te registreren met een eigen inlognaam.

Figuur 2. Cannabisdagboek

Veranderingstips

Het onderdeel veranderingstips beoogt de jongeren handvatten te bieden die hem of haar ondersteunen in het proces van minder of stoppen met blowen. Het is de bedoeling dat de jongere de tips eigen maakt en gebruikt wanneer er een trekmoment bestaat.

Het leefgebiedenrad

Het leefgebiedenrad (figuur 3) is een animatie, opgebouwd uit enkele ‘raderen’ die verschillende gebieden uit het leven van de jongeren voorstellen. Bijvoorbeeld vrienden, vrije tijd en school. Er is één rad waaraan de jongere kan draaien, namelijk het cannabisrad. Door een verandering in het cannabisgebruik, vinden er ook veranderingen plaats op andere gebieden. Bij ieder specifiek rad wordt een beschrijving weergegeven welke verandering er dan plaatsvindt.

Figuur 3. Het leefgebiedenrad


- 22 -


Voordelen en nadelen van cannabis

De ‘vooren nadelen van cannabis’ geeft een lijstje met voordelen en nadelen van blowen weer (figuur 4). De jongere wordt gevraagd persoonlijk vooren nadelen aan te vinken. Het doel hierbij is om de jongere stil te laten staan bij de vooren nadelen en de positieve en negatieve effecten van het eigen cannabisgebruik.

Figuur 4. Overzicht voordelen en nadelen

Wiel van verandering

Het wiel van verandering geeft een beeld van welke fases een jongere moet doorlopen op het moment dat hij nadenkt over minderen of stoppen met cannabisgebruik, tot het moment dat hij geminderd of gestopt is en dit weet vol te houden (figuur 5). De jongere krijgt hier inzicht in welke stadia doorlopen moeten worden voordat je geminderd of gestopt bent.

Figuur 5. Wiel van verandering

Beslissingen

Bij het onderdeel ‘Beslissingen’ wordt de jongere bewust gemaakt van de verschillende stappen die aan het uiteindelijke cannabisgebruik vooraf gaan. Het wordt duidelijk gemaakt dat het bij elke stap mogelijk is om te kiezen om wel of niet te gaan gebruiken. De stappen die hierin een rol spelen zijn: denken aan cannabis, zin krijgen, overwegen om wel of niet te gebruiken, het organiseren van het gebruik, het daadwerkelijk gebruiken en de terugval.


- 23 -


4.4.2 Contact met anderen Het kopje ‘contact met anderen’ heeft als onderdelen VideoWise (figuur 6), Chatroom en Forum. Het belangrijkste doel van dit onderdeel is dat jongeren elkaar kunnen ondersteunen, door ervaringen uit te wisselen inzicht krijgen in eigen gebruik en de bewustwording van het eigen gebruik te vergroten.

Figuur 6. VideoWise 4.4.3 Alles wat je wilt weten Onder het kopje ‘Alles wat je wilt weten’ zijn drie onderdelen te vinden. Dit zijn ‘alles wat je wilt weten over hasj en wiet’, foto’s en de zelftest. Onder ‘alles wat je wilt weten over hasj en wiet’ staat alle relevantie informatie over cannabis en verslaving. ‘Foto’s’ geeft een beeld van hoe cannabis en een joint eruit zien. De zelftest bevat een aantal vragen over het blowgedrag van de jongere en meet of er sprake is van afhankelijkheid en/of misbruik. De uitslag is een advies op maat dat de jongere inlicht over zijn/haar cannabisgebruik. 4.5 Conclusie De zelfhulp website watwiljijmetwiet.nl is een samenhangend geheel. De gehele website is op zelfhulp gericht. Alle onderdelen zijn aan elkaar verbonden. Alle onderdelen zijn van invloed op het stoppen of minderen van cannabisgebruik. Het onderzoek is gericht op deze drie onderdelen met de bijbehorende doelen. De vraag hierbij is of de onderdelen overkomen bij de jongeren, zoals deze bedoeld zijn. Ook wordt er gevraagd naar de mening van de jongeren over deze onderdelen. Deze onderzoeksvragen worden beantwoord in hoofdstuk zeven, conclusies en aanbevelingen.


- 24 -


HOOFDSTUK 5 METHODE VAN ONDERZOEK 5.1 Inleiding Dit hoofdstuk geeft inzicht in de methode van het onderzoek. Aan de hand van een aantal onderwerpen wordt de methode van het onderzoek helder. Alle onderwerpen worden in verschillende paragrafen weergegeven. De methode van het onderzoek wordt weergegeven aan de hand van het type onderzoek in §5.2. De onderzoekspopulatie wordt in §5.3 beschreven. In §5.4 worden de meetinstrumenten besproken. De procedure van het onderzoek en de betrouwbaarheid komen in §5.5 en 5.6 aan de orde, waarop de interne en externe geldigheid in §5.7 volgt. De ethische overwegingen van dit onderzoek worden beschreven in §5.8. 5.2 Evaluatie onderzoek Het onderzoek voor de zelfhulp website www.watwiljijmetwiet.nl is een evaluatie onderzoek. Tactus had een bepaalde verwachting over de resultaten van deze zelfhulpinterventie. Het onderzoek heeft aan de hand van de evaluatie uitgewezen in hoeverre deze verwachtingen in vervulling zijn gegaan. Hieraan zijn tekortkomingen toegeschreven die in de toekomst mogelijk tot verbetering leiden. Er is geëvalueerd aan de hand van beoordelingscriteria die aan hebben gegeven of de resultaten van de zelfhulpinterventie bevredigend zijn. Dit wijst op een productevaluatie (Verschuren en Doorewaard, 2007). De evaluatie bestond uit een kwalificerend en een kwantificerend onderzoek. Het kwalificerende onderdeel bestond uit interviews die zijn afgenomen met de beoogde doelgroep van de website. De interviews hebben plaatsgevonden achter een computer, zodat de geïnterviewde jongere ter plekke gebruik kon maken van de zelfhulpinterventie. Op deze manier is getracht het beste beeld te krijgen van de mening van de jongeren. Het kwantificerende onderdeel was een aanvulling op het kwalificerende onderzoek. Het kwantificerende onderdeel bestond uit een enquête, die een maand lang op de website heeft gestaan. De website bezoeker werd online gevraagd deel te nemen aan het onderzoek, door middel van het invullen van de enquête. 5.3 Onderzoekspopulatie De onderzoekspopulatie was in principe de beoogde doelgroep, waarop de zelfhulp website gericht is. Het betrof hier jongeren in de leeftijd van plus/minus 15 tot 25 jaar die twijfelen over hun cannabisgebruik of hun gebruik willen aanpassen. Deze doelgroep is gebaseerd op landelijke gegevens. De specifieke populatie voor dit onderzoek is nauwkeurig geselecteerd en voldeed aan de volgende selectiecriteria: het merendeel was man, de jongere viel onder de leeftijdscategorie van plus/minus 15 tot 25 jaar, de jongere gebruikte cannabis of heeft hier enige ervaring mee gehad en de jongeren hadden een diversiteit van opleidingsniveau. Op basis van deze criteria is aangenomen dat de uit het onderzoek te trekken conclusies ook gelden voor de grotere groep cannabisgebruikers. Voor het kwalificerende onderzoek zijn een vijftal jongeren geselecteerd. Dit waren twee jongeren uit het speciaal onderwijs voor zeer moeilijk opvoedbare jongeren. Eén respondent was een jongen van 16 jaar en gebruikte regelmatig cannabis. De andere respondent uit het speciaal onderwijs was een meisje van 16 jaar en heeft een jaar lang iedere dag wiet gerookt, maar is sinds een paar maanden gestopt. Daarnaast is er een jongen met HBO opleidingsniveau geselecteerd. Deze jongen was 27 jaar en gebruikte dagelijks cannabis. Een vierde respondent was een meisje van 17 jaar, die geen


- 25 -


cannabis gebruikte, maar wel in aanraking was met cannabis gebruikers. En tot slot een jongen van 24 jaar met een universitair opleidingsniveau, die af en toe wiet gebruikte. Deze grote diversiteit aan respondenten, heeft een beeld geleverd van de beoogde website bezoekers. De populatie voor het kwantificerend onderzoek was afhankelijk van de anonieme website bezoeker. Hierop kon geen invloed worden uitgeoefend. De mogelijkheid bestond dat er niet voldoende respondenten zouden zijn voor dit onderdeel van het onderzoek. Het aantal respondenten van het kwantificerend onderzoek, dat de vragenlijst geheel of gedeeltelijk heeft ingevuld, was in totaal zevenenvijftig. De meerderheid van de vragenlijsten was echter te beperkt ingevuld, waardoor besloten werd om deze niet mee te nemen in het onderzoek. Uiteindelijk zijn de gegevens van vijftien respondenten meegenomen in dit onderzoek. Uit deze gegevens is gebleken dat 70% man was. De vijftien respondenten variëren in leeftijd van 14 tot 26 jaar, het grootste percentage (20%) was 17 jaar. Bijna 30% van de respondenten heeft een opleiding VMBO gevolgd of afgerond en 30% een HBO opleiding. Vier respondenten gebruikten een paar keer per jaar cannabis, één respondent gebruikte een paar keer per maand, twee respondenten gebruikten een paar keer per week en drie respondenten gebruikten vrijwel elke dag. De overige respondenten zijn gestopt met cannabis gebruik of hebben nooit gebruikt. 5.4 Instrumenten Dit onderzoek werd uitgevoerd aan de hand van een tweetal onderzoeksvragenlijsten. De onderzoeksvragenlijsten

waren

verschillend

van

aard.

De

onderzoeksvragenlijst

voor

het

kwantificerend onderzoek was een enquête (bijlage 2), die is ingevuld door de website bezoeker. De onderzoeksvragenlijst voor het kwalificerend onderzoek was een interview (bijlage 3). Het gaat hier om een ‘focused interview’ (Baarda, de Goede, Teunissen, 2001). Het is een interviewvorm waarbij de respondenten vóór de ondervraging de website hebben bekeken en doorgelopen. In dit interview werden specifieke elementen vanuit de website opgeroepen, waar met nadruk reacties op gevraagd werden. Het opstellen van deze vragenlijsten werd mogelijk gemaakt door de methode van Ben Vroom, usabilitys. Belangrijke kernpunten hiervan zijn in een document verwerkt en bevinden zich in bijlage 1. Voor de verwerking van de onderzoeksgegevens van de enquête wordt gebruik gemaakt statistische analyses. Het programma waar gebruikt van is gemaakt, is SPSS. 5.5 Procedure Allereerst is er een enquête opgesteld, om deze te kunnen plaatsen op de website. Deze enquête is digitaal opgesteld via de website Thesistools.com. Deze online enquête is op 1 april geplaatst, nadat de website een maand online was. De enquête heeft daarna een maand online gestaan. Omdat het aantal bezoekers van de website en de respondenten op de vragenlijst uitbleef, is er besloten om een aantal berichten op jongeren fora te plaatsen. Er zijn diverse fora benaderd (bijlage 5), waarop een bericht is geplaatst met het verzoek de website te bekijken en mee te werken aan de vragenlijst (bijlage 4). Aan de hand van dit verzoek is het bezoekersaantal gestegen en zijn de respondenten voor de enquête ook toegenomen. Intussen zijn de criteria voor de respondenten voor het interview vastgesteld, aan de hand van de kenmerken van de beoogde doelgroep van de website. Aan de hand daarvan is de interview vragenlijst opgesteld. Voor de interviewvragenlijst is gebruik gemaakt van de evaluatiemethode voor het testen van websites van Ben Vroom (bijlage 1).


- 26 -


De interviews zijn kort na elkaar uitgevoerd en zijn op band opgenomen. Daarna zijn ze uitgewerkt en gelabeld, wat de verwerking van de gegevens ten goede is gekomen. In verband met de tijd voor het onderzoek, is besloten om een week eerder te beginnen met het verwerken van de kwantitatieve gegevens. Het aantal respondenten was voldoende om de resultaten te gebruiken voor het onderzoek en daar conclusies uit te halen. De resultaten van het kwantitatieve onderzoek zijn verwerkt in het programma SPSS, waarna de resultaten van beide onderzoeken zijn samengevoegd en uitgewerkt. Aan de hand van deze resultaten is de conclusie geschreven, waaraan de aanbevelingen zijn gekoppeld. Uiteindelijk is er een samenvatting en een artikel geschreven over dit onderzoek. 5.6 Betrouwbaarheid Het onderzoek is op een zo eerlijk mogelijk, controleerbare en inzichtelijke werkwijze uitgevoerd. Toevallige factoren zijn niet uitgesloten geweest. Er is met nadruk rekening gehouden met omgevingsfactoren. De interviews zijn uitgevoerd op plaatsen waar jongeren bekend zijn en zich op hun gemak voelden. De interviewer was neutraal ten opzichte van de vragen en stond geheel open voor de mening van de jongeren. Daarnaast zijn jongeren uit het oosten en noordoosten van het land geselecteerd om mee te werken aan het onderzoek. De mogelijkheid dat jongeren uit het westen van het land een andere invulling geven aan het onderzoek blijft aanwezig. Wel is er rekening gehouden met een zo breed mogelijke diversiteit aan respondenten, om het beeld van cannabisgebruikers, die gebruik zullen maken van de website, zo goed mogelijk te schetsen. De jongere zijn geselecteerd uit eigen netwerk, bijvoorbeeld uit stages, kennissen en familie. De mogelijkheid was aanwezig, dat de geïnterviewde jongeren onder invloed waren van een middel. De respons die gegeven is, kan afwijken van de daadwerkelijke mening. De interviews zijn opgenomen op voicerecorder, zodat deze terug te luisteren zijn en naar waarheid gecontroleerd kunnen worden. Deze bestanden zullen worden verwijderd na goedkeuring van het bachelorrapport. 5.7 Interne en externe geldigheid De interne geldigheid van dit onderzoek betekent dat er daadwerkelijk is gemeten wat het onderzoek heeft beoogd. De theorie is als uitgangspunt genomen en deskundigen hebben meegedacht in het opstellen van vragenlijsten. Door juiste vragenlijsten op te stellen, is er antwoord gegeven op de vraagstelling van het onderzoek: ‘Hoe ervaren jongeren de zelfhulpinterventie Watwiljijmetwiet.nl’. In het kwalitatieve onderzoeksdeel is getracht de externe geldigheid zo goed mogelijk te benaderen, door een gerichte steekproef te trekken die representatief is voor de beoogde groep bezoekers van de zelfhulp website Watwiljijmetwiet.nl. Doordat de respondenten in het onderzoek nauwkeurig zijn geselecteerd, is aangenomen dat de conclusies die uit het onderzoek getrokken worden, ook gelden voor de grotere groep cannabisgebruikers die gebruik zouden maken van de zelfhulp website. Het ligt iets anders voor de geldigheid voor het kwantitatieve onderzoeksdeel. Het onderzoek was afhankelijk van de website bezoekers. De mogelijkheid bestond dat dit een andere doelgroep was, dan voortijdig werd beoogd. Hierop kon geen invloed op worden uitgeoefend en de resultaten zijn op


- 27 -


deze bezoekers gebaseerd. Daarom is naderhand een selectie gemaakt uit deze respondenten, die de beoogde doelgroep heeft weergegeven. 5.8 Ethische overwegingen De ethische kant in dit onderzoek is dat dit onderzoek is uitgevoerd aan de hand van de mening van mensen. De meningen van de respondenten in dit onderzoek zijn gerespecteerd en als zeer waardevol ervaren. De gegevens van alle respondenten zijn anoniem verwerkt en na goedkeuring van het bachelorrapport worden deze vernietigd. Alle andere data blijven eigendom van Tactus Verslavingszorg. Om respondenten voor de online enquête aan te trekken en te belonen voor de medewerking is er gekozen om een waardebon van €25,- te verloten. Om hiervoor in aanmerking te komen, is er gevraagd het emailadres achter te laten. Deze emailadressen zijn uitsluitend gebruikt voor het verloten van deze waardebon. Voor het plaatsen van het bericht op de jongeren fora, is besloten om naam van de onderzoeker en het emailadres voor eventuele opmerkingen en vragen te gebruiken. Hier is voor gekozen om vertrouwen te wekken in het onderzoek en medewerking van respondenten te vergroten.


- 28 -


HOOFDSTUK 6 RESULTATEN 6.1 Inleiding In dit hoofdstuk worden de belangrijkste resultaten weergegeven van zowel de interviews als de ingevulde online vragenlijsten. De overige gegevens bevinden zich in bijlage 6. De kwalitatieve interview gegevens worden weergegeven in verhaalvorm. De kwantitatieve gegevens van de vragenlijsten worden weergegeven in cijfers en percentages, ondersteund door cirkeldiagrammen. De gegevens van het kwantitatieve onderzoek zijn verwerkt m.b.v. van het programma Statistical Package for the Social Science (SPSS). De kwalitatieve en kwantitatieve gegevens worden in één paragraaf samen gevoegd, om de resultaten zo duidelijk mogelijk weer te geven Om de anonimiteit van de respondenten te waarborgen, worden de interviewgegevens in hij-vorm beschreven, ook wanneer het vrouwelijke respondenten betreft. De gegevens die worden weergegeven zijn de gegevens van vijf respondenten van de interviews en vijftien respondenten van de online vragenlijst. 6.2 Cannabisdagboek 6.2.1 Interview gegevens Bij het cannabisdagboek kwam duidelijk naar voren dat de meeste respondenten het gebruik van dit onderdeel moeilijk vonden. Uitspraken als lastig, moeilijk, geen overzicht of snap het niet, kwamen voor. Twee respondenten hebben het kopje ‘uitleg’ zien staan, waardoor het registreren beter verliep. Toch gaven zij aan dat je de uitleg goed moest lezen, anders viel het niet te begrijpen. Eén respondent had moeite met het begrijpen van tijden en datums, waardoor het invullen zonder hulp niet mogelijk was. Voor één respondent was het cannabisdagboek wel duidelijk. Hij vond het dagboek ‘slim gedaan, goed en handig’. Het cannabisdagboek wordt ingevuld aan de hand van aantal grammen per joint; dit was voor drie respondenten onduidelijk. Ze hadden geen idee van hoeveelheden per joint. Ook de betekenis hiervan zagen zij over het hoofd, waardoor het invullen niet realistisch was. Voor één respondent was het niet duidelijk of alle hoeveelheden in grammen werden aangegeven en kon hij dit ook niet terugvinden in het dagboek. De meningen waren verdeeld over het nut van het cannabisdagboek. Vier respondenten gaven aan dat het zeker nut heeft om het cannabisdagboek te gebruiken, omdat je dan inzicht krijgt in je gebruik. ‘Je wordt bewust hoeveel je blowt en of dit meer of minder is, dan dat is voorgenomen’. Daarbij zei één respondent het een goed onderdeel te vinden, maar vroeg zich af of het je gebruik helpt te minderen. Eén respondent vond dat het overzicht ontbrak en wou graag alles op één pagina zien. Een andere respondent vond het dagboek heel goed, maar vond wel dat de opzet beter kan omdat er punten over het hoofd werden gezien, zoals hoeveelheid grammen en uitleg. Weer een andere respondent gaf aan dat het niet helpt om je gebruik te stoppen of te minderen, omdat je moet gaan uitrekenen wanneer en hoeveel je gaat gebruiken. De laatste respondent gaf aan dat het wel zou helpen, maar dat je het dagboek wel goed moet gebruiken en consequent moet zijn in het bijhouden van je gebruik. 6.2.2 Gegevens vragenlijsten Bijna de helft van de respondenten vond het cannabisdagboek goed. Bijna 20% vond het gemiddeld en 15% vond het slecht tot heel slecht. De overige 15% had het cannabisdagboek nog niet bekeken (figuur 7). Twee van de vijftien respondenten maakten gebruik van het cannabisdagboek.


- 29 -


7% van de overige respondenten die het cannabisdagboek wel hebben bekeken vond de gebruiksvriendelijkheid goed en 40% vond het voldoende.

Wat vind je van het onderdelen cannabisdagboek? Goed Gemiddel d Slecht Heel slecht Nog niet bezocht Missing

Figuur 7 Cirkeldiagram cannabisdagboek n=15

6.3 Leefgebiedenrad 6.3.1 Interview gegevens Alle vijf respondenten vonden dat het leefgebiedenrad inzicht gaf in wat er met je gebeurt op de verschillende leefgebieden. ‘Het zijn wel punten waar over nagedacht zal worden en het geeft een overzicht waar het mis kan lopen’ en ‘Het is heel duidelijk hoe meer je gebruikt, hoe meer problemen er komen’. Twee respondenten herkennen zichzelf wel in de informatie die er gegeven wordt. Eén respondent gaf aan dat het een ‘opgevulde ruimte’ is, omdat het voor iedereen wel duidelijk is dat het slecht voor je is. Eén respondent had moeite met de woorden: ‘psychose’, ‘schizofrenie’ en ‘adolescenten’. Drie respondenten denken dat het leefgebiedenrad je bewust laat worden van de gevolgen van je eigen gedrag en dat je meer gemotiveerd raakt om te stoppen of te minderen met cannabisgebruik. Voor twee respondenten was het niet duidelijk wat je met het leefgebiedenrad kon doen. Het werd niet duidelijk hoe er aan het rad gedraaid moest worden en dat er op de kleine raderen geklikt kon worden. Eén respondent vond het onderdeel wel informatief, maar dacht niet dat dit resultaat boekte om te minderen. ‘Daar moet je echt persoonlijk contact voor hebben’. 6.3.2 Gegevens vragenlijsten Het merendeel van de respondenten gaf aan het leefgebiedenrad gemiddeld te vinden. Daarnaast vond 20% het onderdeel goed. Twee respondenten (15%) vonden het onderdeel slecht tot heel slecht (figuur 8).

Figuur 8 Cirkeldiagram Leefgebiedenrad n=15


- 30 -


6.4 Veranderingstips 6.4.1 Interview gegevens Vier respondenten konden de tips wel vinden. Het woord ‘veranderingstips’ werd duidelijk weergegeven, waardoor het onderdeel goed te vinden was. Eén respondent kon de tips niet vinden. Vijf respondenten waren het eens over het nut van de gegeven tips. Zinvol, goed en handig werden hier genoemd. Twee respondenten vonden dit één van de beste onderdelen van de website. Eén respondent vond het makkelijk dat de tips op de website stonden, maar vond dat je dit zelf ook wel kunt bedenken. Eén respondent vond de tips ‘standaard’, maar vond het wel goed dat er voorbeelden werden gegeven. 6.4.2 Gegevens vragenlijsten Bijna 30% van de respondenten vond het onderdeel veranderingstips heel goed. 13% vond het onderdeel goed en 10% vond het onderdeel gemiddeld. Het onderdeel veranderingstips is door 15% van de respondenten slecht tot heel slecht bevonden (figuur 9).

Wat vind je van het onderdeel veranderingstips? Heel goed Goed Gemiddeld Heel slecht Nog niet bezocht Missing

Figuur 9 Veranderingstips

Cirkeldiagram

6.5 Voordelen en nadelen van cannabis 6.5.1 Interview gegevens Vier respondenten gaven aan dat ze de lijst met vooren nadelen van cannabis een goed item vonden. Herkenning was hierbij aanwezig: ‘Ik vind het goed, omdat het meeste ook wel op mijzelf van toepassing is’. Eén respondent vond dit het beste onderdeel op de website, omdat de respondent het belangrijk vond om te weten welke vooren nadelen er bestaan. Eén respondent vond de voordelen maar stom. De reden hiervoor was dat het misschien aanmoedigend kon zijn. Het voordeel van dit onderdeel was dat het handig zou zijn voor blowende mensen, zodat ze weten dat het blowen er niet beter van zou worden. Eén respondent vond dit onderdeel niet professioneel gemaakt en volgens hem zou het mooier zijn als je de tips kon aanvinken. 6.5.2 Gegevens vragenlijsten De meerderheid van de respondenten gaf aan het onderdeel Voor en nadelen van cannabis ‘gemiddeld’ te vinden. Het onderdeel werd door bijna 15% beoordeeld met ‘heel goed’. 20% van de respondenten vond het onderdeel goed en 20% vond het slecht tot heel slecht. 15% had op dat moment het onderdeel nog niet bezocht of de vraag niet beantwoord (figuur 10).


- 31 -


Wat vind je van het onderdeel voordelen en nadelen? Heel goed Goed Gemiddeld Slecht Heel slecht Nog niet bezocht Missing

Figuur 10 Cirkeldiagram Voordelen en Nadelen van Cannabis n=15

6.6 Wiel van verandering 6.6.1 Interview gegevens Het wiel van verandering gaf volgens alle vijf respondenten inzicht in de te doorlopen stappen als je wilt stoppen of minderen met wietgebruik. Meningen die hierover werden gegeven waren: ‘je leest wat er op dat moment gebeurt met je’, ‘Het is op zich wel makkelijk als je die stappen ziet’, ‘Het is op zich heel logisch, omdat je zo’n schema hebt, dan wordt het in beeld gebracht. Dan blijft het meer in je hoofd’. Drie respondenten gaven een kritische opmerking over dit onderdeel. De één vond de stap ‘terugval’ niet van toepassing, omdat je er niet vanuit gaat dat wanneer je gaat stoppen je de terugval krijgt. De ander gaf aan dat het figuur slecht leesbaar was, doordat er twee keer de kleur oranje gebruikt wordt midden in het figuur, wanneer je er op klikt. En de laatste vond dat je teveel moest ondernemen (teveel aanklikken) om dit onderdeel helemaal door te nemen. 6.6.2 Gegevens vragenlijsten Het overgrote deel van de respondenten heeft het wiel van verandering beoordeeld als gemiddeld. Dit was bijna 50% van alle respondenten. Bijna 7% vond het onderdeel heel goed. 20% van de respondenten vond het wiel van verandering goed (figuur 11). Wat vind je van het onderdeel wiel van … Heel goed Goed Gemiddeld Heel slecht Nog niet bezocht Missing

Figuur 11 Cirkeldiagram Wiel van verandering n=15


- 32 -


6.7 Beslissingen 6.7.1 Interview gegevens Bij het onderdeel beslissingen ‘doe de test’ verwachtten vier respondenten nog een uitslag aan het einde van de vragenlijst. Alle resultaten van de gekozen antwoorden werden direct gegeven na het beantwoorden van de vraag, waardoor drie jongeren de uitleg van de beslissingen niet zagen. Eén jongere verwachtte wel een einduitslag, maar heeft ook wel de resultaten na de vragen gelezen. Eén respondent vond de vragen lastig en moest er wel even over nadenken wat er gevraagd werd. Drie andere respondenten vonden dat ze niet op iedere vraag een eenduidig antwoord konden geven. ‘De vragen sloegen echt op het wel of niet blowen’. Een verbeterpunt werd hierbij aangegeven; een gulden middenweg als antwoordoptie toe voegen. Vier respondenten vonden dat de test over

Wat vind je van het onderdeel beslissingen?

beslissingen je wel liet nadenken. Drie respondenten zouden in de thuissituatie de keuzeopties wel

Goed Gemiddeld Heel slecht Nog niet bezocht Missing

toepassen, doordat ze inzicht hebben gekregen door het gebruik van dit onderdeel. Deze personen vonden dit een goed onderwerp op de website. Eén respondent denkt dat het onderdeel niet overtuigend genoeg is om er over na te gaan denken. 6.7.2 Gegevens vragenlijsten Bijna

50%

vond

het

onderdeel

beslissingen

gemiddeld. Voor 30% was het onderdeel goed. Bijna 15% gaf aan het onderdeel nog niet bezocht te hebben (figuur 12).

Figuur 12 Cirkeldiagram Beslissingen n=15

6.8 VideoWise 6.8.1 Interview gegevens Het onderdeel VideoWise sprak vier van jongeren aan. Eén respondent vond dit het beste onderdeel van de website. De vier respondenten gaven aan dat het fijn is dat je weet dat je niet de enige bent die een cannabisprobleem heeft, dat het handig is om te kijken naar een filmpje in plaats van de informatie te lezen en dat het makkelijk is om de mening van anderen te weten. Eén respondent gaf aan dat hij geen behoefte had aan de ervaringen en de mening van anderen en één respondent vond dat de filmpjes nog wat choquerender mogen zijn. Alle respondenten gaven aan dat geen van allen een filmpje zou uploaden op de website. Argumenten hiervoor waren dat ze niet op het internet willen staan en dat hun anonimiteit dan weg is. Ook werd benoemd dat je waarschijnlijk in een hokje geplaatst zou worden als je op het internet zou staan en dat het voor het werk niet handig is. Toch zou één respondent wel een filmpje uploaden als hij wel verslaafd zou zijn geweest en een overwinning geboekt zou hebben door te stoppen. Eén respondent zou in plaats van een filmpje uploaden, wel een verhaal over het eigen gebruik en de manier van stoppen willen aanleveren.


- 33 -


6.8.2 Gegevens vragenlijsten Een kleine 35% vond het onderdeel VideoWise gemiddeld.Voor bijna 15% was het onderdeel goed. Bijna 30% had het onderdeel nog niet had bezocht. Daarnaast vond 20% VideoWise slecht tot heel slecht (figuur 13). In de vragenlijst werden de respondenten gevraagd om een keuze te maken uit telkens twee tegengestelde antwoordcategorieën. Voor deze keuze onderdelen vond een kleine meerderheid de filmpjes herkenbaar. Ook won ‘boeiend’ met 7% van ‘saai’ en 53% vond het onderdeel interessant. Voor 54% gaven deze filmpjes geen steun. Bijna 70% Wat vind je van het onderdeel van de respondenten gaven aan dat de filmpjes videowise? realistisch waren en 54% vond de filmpjes grappig. Goed Gemiddeld Drie respondenten gaven een positieve reactie voor het

Slecht Heel slecht Nog niet bezocht Missing

uploaden van een filmpje. De argumenten hiervoor waren dat ze anderen ermee kunnen helpen, dat je ervan leert en het leuke filmpjes zijn. En als laatste werd er benoemd dat het onderdeel grappig is. Voor de overige respondenten was het uploaden van een filmpje negatief. Ze zien het nut er niet van in, hebben geen behoefte om over het eigen gebruik te praten en willen niet dat iemand achter het gebruik komt.

Figuur 13 Cirkeldiagram VideoWise n=15

6.9 Alles wat je wilt weten over hasj en wiet 6.9.1 Interview gegevens Dit onderdeel werd door drie respondenten over het hoofd gezien, doordat ze de bovenste menubalk gebruikten en niet het linkermenu. Het linkermenu werd helemaal niet gezien. Het onderdeel ‘alles wat je wilt weten’ staat niet als menuoptie in de bovenste menubalk. Hierdoor hebben drie respondenten de gevraagde informatie niet kunnen vinden. Eén respondent kon de informatie wel vinden, vond dat de informatie niet duidelijk stond aangegeven en dat het wel even zoeken was. Belangrijke telefoonnummers waren eveneens onvindbaar voor de respondenten. De respondenten hadden graag een kopje ‘contact’ willen zien. De informatie die op de website werd gegeven, was voor vier van de respondenten niet nieuw. Eén respondent had wel nieuwe informatie gelezen. Drie respondenten vonden de informatie erg veel. Eén van hen vond de informatie teveel wanneer je alles wilde gaan lezen. Een eigen selectie maken in deze informatie was een betere optie. Voor twee andere respondenten zou de hoeveelheid informatie afschrikken. Hierdoor zouden ze geen zin hebben om het te gaan lezen. ‘Het nodigt niet uit en het blijft niet hangen’. Twee respondenten vonden de informatie goed en uitgebreid genoeg. Eén respondent gaf aan dat wanneer je meer wilt weten, ook op het internet kunt zoeken, de ander vond dat er nooit genoeg informatie op kan staan. Daarnaast vind de respondent dat de informatie niet afschrikt en dat het ook niet te weinig is. ‘De informatie is ook toepasbaar op familieleden die zorgen hebben en kunnen hier goede achtergrondinformatie vinden.’ Twee respondenten gaven als tip een zoekbalk te creëren, om sneller informatie te kunnen vinden.


- 34 -


6.9.2 Gegevens vragenlijsten Het merendeel (54%) heeft het onderdeel ‘alles wat je wilt weten’ met gemiddeld beoordeeld. 20% van de respondenten vond het onderdeel heel goed. De overige respondenten zijn verdeeld onder de keuzeopties goed, heel slecht en nog niet bezocht (figuur 14).

Wat vind je van het onderdeel alles wat je wilt weten? Heel goed Goed Gemiddeld Heel slecht Nog niet bezocht Missing

Voor 60% van de respondenten was de informatie op de website níet nieuw. Bijna 50% vond de informatie een beetje nuttig. Nog geen 10% vond de informatie zeer nuttig. De informatie was duidelijk voor 60% van de respondenten. Toch was het voor bijna 30% maar een beetje duidelijk. Bijna 50% heeft voor een deel op de website gevonden waar zij naar op zoek waren. 20% heeft

Figuur14 Cirkeldiagram Alles wat je wilt het allemaal gevonden en 30% heeft de informatie weten niet gevonden waar zij naar op zoek waren. 6.10 Zelftest 6.10.1 Interview gegevens Eén respondent vond de zelftest een goed item op de website. ‘Het geeft aanleiding tot reflectie en het geeft een goed beeld van jezelf.’ Twee respondenten waren wel redelijk tevreden over de zelftest, maar gaven aan dat ze niet dachten er iets mee te zullen gaan doen. Het voordeel was volgens hen dat de zelftest meer persoonlijk beschreven werd en de rest op de website algemeen stond beschreven. Eén respondent dacht dat je er wel iets anders over kon nadenken, maar verwachtte niet dat je er van zou stoppen. En één respondent vond dat mensen die verslaafd zijn, zeker wel iets aan deze test konden hebben, maar vond de test niet van toepassing op zichzelf. Eén respondent vond de zelftest ‘nutteloos en niet zinvol’. De reden hiervoor was dat deze respondent vond dat iedereen wel weet dat blowen slecht voor je is. Drie respondenten gaven aan dat ze het taalgebruik en de vraagstelling van de zelftest verwarrend en moeilijk vonden. ‘Je moet de vraag een paar keer lezen, voordat je begrijpt wat er met de vraag bedoeld

Wat vind je het onderdeel zelftest? Heel goed Goed Gemiddeld Slecht Heel slecht Nog niet bezocht Missing

wordt’. Eén respondent vond de vraagstelling erg duidelijk en las ook snel door de vragen heen. Deze respondent vond het nadelig dat hij/zij na iedere vraag door moest klikken en had graag wat meer vragen op één pagina gezien. Twee respondenten vonden dat de uitslag niet klopte. Het ging hierbij om het onderwerp ‘misbruik’. De test bevatte 3 vragen die gericht waren op cannabismisbruik en zijn gebaseerd op de DSM IV criteria. Wanneer er bij één van deze vragen sprake

Figuur 15 Cirkeldiagram Zelftest n=15

was van misbruik, werd er in de uitslag antwoord gegeven op alle vragen die duidden op misbruik. De respondenten hadden twee vragen met ‘nee’


- 35 -


beantwoord, en deze werden in de uitslag als ‘ja, wel misbruik van cannabis’ weergegeven. Voor één van deze respondenten was daardoor de uitslag ongeloofwaardig (‘dan klopt vast die andere ook niet’). Eén respondent vond de uitslag van de zelftest interessant, maar zou hierdoor niet stoppen met blowen. Eén respondent vond de uitslag tegenstrijdig. ‘Aan de ene kant werd het afgeraden, aan de andere kant wordt het bevestigd dat het beter is als je het zo doet.’ De respondent vond de uitslag ook een te grote tekst bevatten. Daarnaast vond één respondent dat er teveel in gewaarschuwd werd. 6.10.2 Gegevens vragenlijsten 30% van de respondenten vond de zelftest gemiddeld. 20% had het onderdeel nog niet bezocht. De overige meningen zijn verdeeld. Bijna 15% vond het onderdeel heel goed en bijna 15% vond het onderdeel goed. Voor 20% van de respondenten was onderdeel slecht tot heel slecht (figuur 15). Bijna 30% van de respondenten vond de uitslag van de zelftest nuttig en bijna 15% vond dit zeer nuttig. De overige respondenten zijn verdeeld in hun mening over een beetje nuttig, niet nuttig en geen mening. Eén respondent geeft bij de tips voor verbetering dat de zelftest beter moet. ‘Dit slaat nergens op’. 6.11 Doelen De doelen in dit onderzoek zijn omgezet in vragen in de interviews en in de vragenlijst, waar de respondenten op konden antwoorden. Op deze wijze is getest of de doelen van de website ook bereikt werden tijdens en na het gebruik van de website. De vragen die zijn gesteld over de doelen zijn te vinden in de vragenlijsten in bijlage 2 en 3. 6.11.1 Interview gegevens Bij een aantal onderdelen vonden de respondenten dat de bewustwording wel vergroot werd, maar dat het geen aanleiding gaf tot stoppen of minderen. Bijvoorbeeld het leefgebiedenrad en het cannabisdagboek. Hierbij gaven ze aan dat deze onderdelen je wel tot nadenken zetten, maar durfden niet met zekerheid te zeggen of het leidde tot terugdringen van cannabisgebruik. Eén respondent zou wel meer gaan nadenken over het eigen gebruik, maar niet te lang. Het cannabisgebruik van deze respondent zou door de website weinig veranderen. De overige respondenten gaven ook aan dat de website je wel tot nadenken zet. Twee respondenten gaven aan dat de website wel aanleiding kan geven tot het veranderen van het gebruik. Een andere respondent gaf aan dat hij/zij er wel meer over gaat nadenken, maar het gebruik niet zou stoppen. Twee respondenten gaven aan dat wanneer je zou willen stoppen, de website hulp kan bieden, maar dat je niet alleen door de website je gebruik zou kunnen veranderen. Of je door de website beter in staat bent je gebruik te minderen of te stoppen was voor één respondent niet overtuigend. ‘Je moet het toch zelf doen en je moet er zelf achter staan’. De website geeft wel tips die je kunt gebruiken. Voor een andere respondent zou de website een opstap zijn naar het stoppen of minderen, maar vond dit niet mogelijk voor iemand die al jarenlang cannabis heeft gebruikt. Voor één respondent zou de website ondersteunend kunnen zijn in het proces van verandering. Twee respondenten hebben een negatieve attitude tegenover cannabisgebruik. Eén respondent is gestopt en zou het nooit weer willen gebruiken. De andere respondent vond dat iemand vrij moet zijn in de keuze om te gebruiken of niet, maar vind het zelf ontzettend dom. Beide gaven aan dat het je een ander persoon maakt, dan je in werkelijkheid bent. Twee respondenten gaven aan dat ze zich bewust zijn van de gevolgen van cannabis, maar dat het af en toe geen kwaad kan. Eén respondent gaf aan dat deze het vergelijkt met alcohol en dat het echt geen cocaïne o.i.d. is. Daarnaast gaf één


- 36 -


respondent aan hij/zij niet wist dat het zo slecht was en dat het door gebruik van de website al een stuk duidelijker is geworden wat cannabis is. 6.11.2 Gegevens vragenlijsten Van de vijftien respondenten waren acht cannabisgebruikers. Twee zijn gestopt met cannabisgebruik, twee respondenten hebben nooit gebruikt en van twee respondenten zijn geen gegevens bekend. Een groot deel van de respondenten werden niet gestimuleerd om het cannabisgebruik of gedrag te veranderen naar aanleiding van het gebruik van de website. 60% gaf aan dat ze niet meer zijn gaan nadenken over het eigen gebruik door het bezoeken van de website. Twee respondenten hebben hier ‘ja’ beantwoord

en zijn dus wel meer gaan nadenken over het eigen gebruik. 40% van de

respondenten heeft besloten om het gebruik niet te gaan veranderen, waarop 2 wel en 2 het gebruik misschien gaan veranderen. De website zorgt er volgens 50% van de respondenten niet voor om beter in staat te zijn om te stoppen of minderen. Bijna 15% vond dat de website daar wel voor zorgt en bijna 7% vond het een beetje. Voor de overige respondenten was deze vraag niet van toepassing. De attitude tegenover cannabisgebruik is verdeeld onder de jongeren. Op de vraag: ‘Het algemene gezondheidsadvies is om niet cq. zo weinig mogelijk te blowen. Wat vind je daarvan?’, is verschillend geantwoord. 20% is het daar helemaal mee eens. Bijna 35% is het daar mee eens, maar ook 35% is het daar niet mee eens. Bijna 15% is het met deze uitspraak helemaal niet eens. 6.12 Bezoeken van de website 6.12.1 Interview gegevens Vier respondenten zouden de website niet nog eens willen bezoeken. Ze hadden alle vier niet deze behoefte, maar zouden wel de website aanraden aan anderen. Eén respondent gaf aan dat wanneer hij/zij verslaafd was, de website zeker vaker zou gaan bekijken. Drie respondenten gaven aan wanneer ze door iemand gevraagd worden, dat ze de website als een tip zullen meegeven. ‘Misschien dat ze er iets aan hebben’. Eén respondent gaf aan dat er niet veel andere sites zullen zijn waar zoveel over het probleem behandeld wordt en zou daardoor ook de website aanraden en één respondent zou de website zeker aanraden, omdat hij/zij het een handige website vond. 6.12.2 Gegevens vragenlijsten 60% van de respondenten heeft uit nieuwsgierigheid de website bezocht en dit was voor 11 respondenten het eerste bezoek aan de website. Bijna 70% is via het internet geïnformeerd over Watwiljijmetwiet.nl. De meningen zijn verdeeld of de respondent de website nogmaals zullen bezoeken. Bijna 15% gaf aan de website zeker nog eens te bezoeken. Een kleine 35% gaat voor de optie ‘waarschijnlijk’. 20% denkt misschien nog eens de site te bezoeken, maar bijna 15% geeft aan dit waarschijnlijk niet te doen en 20% gaat het zeker niet doen (figuur 16). Een kleine 50% zou de site wél aanraden aan een ander. 20% twijfelt en zou dit misschien doen. Bijna 35% geeft aan de site niet aan te raden aan iemand anders (figuur 17).

Zou je een ander aanraden om de site te bezoeken?

40

50

30

40

Percent

Percent

Ben je van plan de website nog eens te bezoeken?

20

30 20

10

10

- 37 -

Bachelorrapport van Nynke Horstman 0

Figuur 16 Waarschijnlijk en 17 Staafdiagram bezoeken Zeker wel Misschien Waarschijnlijk Zeker niet wel

n=15

niet

0 Ja

Misschien

Nee


6.13 Beoordeling van de website 6.13.1 Interview gegevens Eén respondent vond dat de website er goed uit zag en vond het ook goed ingedeeld, maar vond de tekst iets te lang. Drie respondenten gaven aan dat de website wat overzichtelijker mocht zijn. Het gaat hier om de menu’s en de vele ‘scrollbalkjes’. Eén respondent vind het een goede en overzichtelijke website. Drie respondenten waren het eens over het kleurgebruik. Ze vonden het goed gekleurd, groen is toepasselijk en niet overdreven en ook niet saai. Eén respondent vond de kleur saai en een andere respondent vond de kleuren duidelijk. Eén respondent vond het uiterlijk van de website ‘een beetje teveel van het goede’. Er zijn teveel plaatjes die te maken hebben met wiet. Eén respondent vond het icoontje bij ‘contact met anderen’ niet duidelijk en vroeg zich af wat het inhield. De andere respondenten vonden de plaatjes goed. Uitspraken hierbij waren: ‘rustig en mooi’, ‘duidelijk’ en ‘ziet er goed uit’. Het gemiddelde cijfer voor het uiterlijk van de website is een 7.2. Het gemiddelde cijfer voor de inhoud van de website is een 7.9. 6.13.2 Gegevens vragenlijsten Voor het uiterlijk van de website was het gemiddelde cijfer een 7.1. De gegeven cijfers lagen tussen de 1 en de 10, waarvoor 30% een 7 heeft gegeven en 30% een 8. Voor de website in zijn geheel is het gemiddelde cijfer een 6.9. De gegeven cijfers hiervoor lagen tussen de 4 en de 9, waarvoor 20% een 6 heeft gegeven en 30% een 8.


- 38 -


HOOFDSTUK 7 CONCLUSIES EN AANBEVELINGEN 7.1 Inleiding In dit hoofdstuk worden de conclusies en de aanbevelingen van het onderzoek beschreven. De onderzoeksvraag is ‘Hoe ervaren jongeren de zelfhulpinterventie www.watwiljijmetwiet.nl?’. Allereerst wordt er ingegaan op de beantwoording van de deelvragen, waaraan direct de aanbevelingen zijn gekoppeld om zo de onderdelen overzichtelijk te houden. Daarna volgt een algehele conclusie van het onderzoek. Bij het schrijven van de conclusie en aanbevelingen is een koppeling gemaakt met de theorie en resultaten uit voorgaande hoofdstukken. 7.2 Conclusies deelvragen 7.2.1 Vraag 1a. Wat wil jij met wiet Het zelfhulponderdeel Wat wil jij met wiet bestaat uit zes subonderdelen. Dit zijn het cannabisdagboek, het leefgebiedenrad, veranderingstips, voordelen en nadelen van cannabis, het wiel van verandering en beslissingen. In de interviews zijn deze onderdelen aan de hand van opdrachten en vragen behandeld en in de vragenlijst zijn deze onderdelen aan de hand van antwoordcategorieën behandeld (zie bijlage 2 en 3). Over het algemeen is het onderdeel Wat wil jij met wiet positief beoordeeld. Een enkeling was negatief over dit onderdeel. De negatieve reacties en verbeterpunten die zijn genoemd in het onderzoek, worden meegenomen in de aanbevelingen. Opvallend was dat het cannabisdagboek voor de jongeren van het speciaal onderwijs erg moeilijk te gebruiken was. De jongere van het mbo vond het lastig, maar begreep het dagboek wel na de uitleg te hebben gelezen. De jongeren van het hbo en universiteit hadden hier geen moeite mee. Daarnaast vonden de respondenten van de vragenlijst het dagboek voldoende te gebruiken. De aanbevelingen voor het cannabisdagboek zijn: •

Nader onderzoeken of de zelfhulp website ook voor jongeren met een lager IQ dan gemiddeld geschikt is. Indien dit niet het geval is, de website verbeteren en/of gedeeltelijk aanpassen, specifiek de gebruiksvriendelijkheid van het dagboek.

•

Duidelijker aangeven dat het cannabisdagboek ingevuld wordt aan de hand van grammen per joint en wat de hoeveelheden per joint zijn. Twee suggesties worden hiervoor gedaan: 1. In zijn geheel een overzicht maken van de hoeveelheden van hasj en wiet. 2. Bij het registreren van je gebruik worden op de huidige site de hoeveelheden in grammen per voorgedraaide joint weergegeven naast het invulveld. Beter zou zijn om de hoeveelheden in grammen en het aantal gerookte joints samen te voegen in het invulveld.

•

Het cannabisdagboek overzichtelijker te maken, door meer vensters in één pagina te voegen. Bijvoorbeeld ‘overzicht registratie’ op dezelfde wijze als de pagina van ‘registreer je gebruik’, of dit samen voegen.

Het leefgebiedenrad was voor de meeste respondenten een goed subonderdeel. Er werd slechts een enkele kritische opmerking genoemd. Daaruit is de volgende aanbeveling voortgekomen: •

Duidelijker aangeven dat de kleine raderen ook nog informatie bevatten. Een suggestie hiervoor is om dit na de tweede zin in de inleiding te vertellen. “Je kunt aan het


- 39 -


cannabisrad draaien om te zien welke invloed blowen kan hebben op de verschillende gebieden in je leven. Klik daarna op de ‘i’ van elk ander rad om te zien wat er gebeurt.” Het subonderdeel Veranderingstips was voor twee respondenten het beste onderdeel van de website en het merendeel van het gehele onderzoek vond dit onderdeel goed tot heel goed. Omdat dit onderdeel positief is beoordeeld zijn er geen aanbevelingen of verbeterpunten. De meerderheid van de respondenten was positief over het subonderdeel Voordelen en nadelen van cannabis. Ondanks dat het onderdeel goed is beoordeeld, wordt er ter verbetering van de website nog één aanbeveling gedaan: •

De voordelen en nadelen in de lijst moeten aangevinkt kunnen worden.

Het Wiel van verandering geeft weer in welke mate mensen gemotiveerd raken om hun gedrag in een bepaalde termijn te veranderen (Prochaska & Diclemente, 1983). Volgens de respondenten gaf dit wiel inzicht in de stappen die je moet doorlopen om te kunnen veranderen en vond de meerderheid het onderdeel van gemiddeld tot heel goed. Er waren echter een aantal negatieve reacties op het uiterlijk van dit onderdeel. De negatieve reacties waren dat de kleur niet duidelijk genoeg was en dat je teveel moest aanklikken om de onderdelen door te nemen. Op een uitzondering na is dit onderdeel positief bevonden. De aanbevelingen voor het Wiel van verandering zijn: •

Wanneer je een optie aanklikt in het wiel, wordt het achtergrond driehoekje oranje. Omdat de tekst midden in het wiel ook de kleur oranje bevat, wordt dit slechter leesbaar. Deze kleuren aanpassen.

•

De hoeveelheid tekst bij de optie ‘voorbeschouwing’ en ‘terugval’ is teveel. De scrollbalkjes hierbij zijn nadelig. De hoeveelheid tekst aanpassen of de scrollbalkjes verwijderen en de tekst in een groter vak weergeven, zodat het in één keer leesbaar is.

Het onderdeel Beslissingen is door het merendeel als ‘gemiddeld’ beoordeeld. Vier respondenten van het kwalitatieve onderzoek vinden dit een goed onderdeel op de website, maar hebben allemaal de uitslag niet gelezen. Deze zagen ze geheel over het hoofd, omdat ze gefocust waren op de vragen en de uitslag aan het eind verwachtten. Daarnaast vonden een aantal respondenten dat je keuzemogelijkheid maar heel beperkt was. Om het onderdeel beslissingen te verbeteren zijn een drietal aanbevelingen gedaan: •

De instructies van de test moeten vooraf duidelijk worden aangegeven. Hierin moet specifiek komen te staan wanneer de uitslag van de vragen weergegeven worden.

•

Een algehele uitslag van de keuzeopties weergeven aan het einde van de test. Wel de specifieke uitleg bij de vragen laten staan. De uitslagen moeten geen herhaling vormen.

•

Meer genuanceerde antwoordopties toevoegen. Antwoordopties die tussen het wel of niet blowen liggen, zodat de bezoeker een antwoord kan geven dat goed aansluit bij zijn/haar mening.

7.2.2 Vraag 1b. Contact met anderen Het onderdeel Contact met anderen bestaat uit drie subonderdelen. Dit zijn Videowise, het Forum en de Chat. Omdat het Forum en de Chat nog niet zijn geopend, is deze vraag alleen relevant voor het subonderdeel Videowise.


- 40 -


80% van de respondenten van de online vragenlijst gaf aan dat ze het fijn vinden dat je weet dat je niet de enige bent met een cannabisprobleem en dat je leert van de ervaring van een ander. Uit de literatuur blijkt dat lotgenotencontact belangrijk is bij zelfhulp. Personen leren veel van ervaringen en meningen van anderen en door herkenning raken cliënten gemotiveerd om hun eigen problemen aan te pakken (Van Haberden, 1986). Dit heeft het evaluatieonderzoek aan de hand van de interviews ook uitgewezen. Er bestaat een opvallend verschil tussen de geïnterviewde respondenten en de respondenten van de vragenlijst. Namelijk 40% van de vragenlijst respondenten vond de filmpjes niet herkenbaar, maar de interview respondenten wel. Daarnaast had één derde van de vragenlijst respondenten het onderdeel nog niet bezocht. Een belangrijke verklaring voor het verschil kan zijn dat de interview respondenten de tijd hadden om de filmpjes te bekijken en de vragenlijst respondenten hier de tijd nog niet voor hebben genomen. Ook vond 20% het onderdeel slecht tot heel slecht. Opvallend was dat het grootste aantal respondenten van de online vragenlijst geen steun uit de filmpjes konden halen, terwijl steun een belangrijk punt is van lotgenotencontact bij zelfhulp. Hierbij kan zijn dat de respondenten voor de vragenlijst pro-cannabisgebruikers zijn. Ze zijn benaderd via wiet en drugsfora. Daarnaast is het opvallend dat bijna niemand een eigen filmpje zou uploaden om te vertellen over hun succes van het stoppen/minderen met cannabis. Van daaruit is er een aanbeveling om meer succesverhalen van website bezoekers te werven. •

Een optie aanmaken om succesverhalen toe te voegen in verhaalvorm, zodat bezoekers wel hun anonimiteit bewaren.

7.2.3 Vraag 1c. Alles wat je wilt weten Het onderdeel alles wat je wilt weten bestaat uit de subonderdelen ‘alles wat je wilt weten over hasj en wiet’, ‘foto’s’ en ‘zelftest’. Het evaluatieonderzoek is vooral ingegaan op ‘alles wat je wilt weten over hasj en wiet’ en ‘zelftest’. Het onderdeel heeft nog veel verbeterpunten, waardoor de website bezoekers het onderdeel beter zouden beoordelen. Op dit moment komt dit onderdeel nog niet positief genoeg over bij de bezoekers. Het onderdeel ‘alles wat je wilt weten over hasj en wiet’ werd door de meerderheid van de interview respondenten over het hoofd gezien. Deze respondenten gebruikten de bewegende menubalk bovenin het scherm (figuur 18).

Figuur 18 Bovenste menubalk op de website

Hier staat het kopje ‘Alles wat je wilt weten’ niet tussen. De overige respondenten vonden dat ze veel moesten zoeken naar de juiste informatie en dat het niet duidelijk stond aangegeven. Een zoekbalk was hier gepast geweest, om een selectie te maken uit de informatie. Opvallend bij dit onderdeel is dat de jongeren van het speciaal onderwijs en het MBO de teksten te veel en te groot vinden, waardoor ze afhaken om de informatie te gaan lezen. De jongeren van het HBO en de Universiteit vinden de informatie voldoende en geven zelfs aan dat er in het algemeen nog meer informatie te vinden is en dat er nooit genoeg informatie op kan staan.


- 41 -


Jongeren weten niet waar ze informatie over face-to-face hulp kunnen vinden op de website. Geen enkele respondent heeft de telefoonnummers of contactadressen gevonden, waardoor niet direct de link en het contact met Tactus Verslavingszorg gemaakt kan worden. Vanuit bovenstaande bevindingen kunnen een viertal aanbevelingen gedaan worden: •

Het kopje alles wat je wilt weten over hasj en wiet toevoegen aan de bovenste menubalk. Bewegende aspecten worden aangeklikt. Dit is een belangrijk onderdeel wat nu over het hoofd wordt gezien, wanneer alleen de bovenste menubalk gebruikt wordt.

•

Belangrijke telefoonnummers en instellingen voor verslavingszorg worden niet gevonden door de bezoekers van de website. Een suggestie hiervoor is om een apart kopje ‘contact’ aan te maken en dit te plaatsen bij ‘contact met anderen’.

•

Een verbeterpunt voor informatie op de website, zou een zoekmachine op de homepage zijn. Door middel van deze zoekmachine kan er sneller juiste informatie gevonden worden en kan de bezoeker zelf een selectie maken in de grote hoeveelheid tekst.

Het onderdeel zelftest is gebaseerd op de DSM IV (1994) criteria. De criteria van de DSM IV zijn omgezet in vragen voor de zelftest. Dit subonderdeel was voor de jongeren van het speciaal onderwijs en het mbo moeilijker te begrijpen dan de voor de jongere van de Universiteit. De jongere van het HBO moest af en toe wat meer nadenken. Over de uitslag van de zelftest werden negatieve reacties geuit. Opvallend was dat 20% vragenlijst respondenten de test nog niet hadden uitgevoerd. 30% vond de test gemiddeld en 30% vond het goed tot heel goed. De overige respondenten vond de test slecht tot heel slecht. Een belangrijk kritiekpunt in de uitslag van de zelftest zijn de vragen en antwoorden van het subonderdeel ‘misbruik’. Drie vragen zijn gericht op cannabismisbruik. Wanneer op één van deze vragen een bevestigend antwoord wordt gegeven is er sprake van misbruik. De uitslag suggereert echter dat op alle drie vragen een bevestigend antwoord is gegeven, ook al is er slechts één keer ja geantwoord. De uitslag van de zelftest werd hierdoor logischerwijs minder serieus genomen. Dit is een belangrijk verbeterpunt. Een suggestie hiervoor is: •

De vraagstelling makkelijker weergeven of verduidelijken met een voorbeeld.

•

De automatisch gegeven antwoorden in de uitslag opsplitsen, waardoor alleen feedback wordt gegeven op de vraag die met ‘ja’ is beantwoord. Op deze manier komen niet alle onderwerpen over misbruik in de uitslag terug.

Om de gehele website goed te kunnen ‘navigeren’ zijn er nog een aantal verbeterpunten: •

Doordat de bovenste menubalk beweegbaar is, wordt het linkermenu over het hoofd gezien. In het linkermenu staan alle onderdelen die op de website beschikbaar zijn. Dit moet aangepast worden.

•

De bovenste menubalk zou handmatig genavigeerd kunnen worden, door met de muis op de linkerkant van het menu te staan, waardoor het menu de linkerkant heen beweegt. Hetzelfde geldt voor de rechterzijde. Op dit moment moet er bij het gebruik van de bovenste menubalk gewacht worden totdat het desbetreffende onderdeel tevoorschijn komt.

•

Bij gebruik van het linkermenu ‘springt het menu weg’ wanneer je hier niet meer met het pijltje van de muis op staat. Beter zou zijn om het menu aan te klikken, dat deze dan blijft staan. Bij een mindere fijne motoriek is het moeilijk de menu’s vast te houden.

7.2.4 Vraag 2. De website doelen De beoogde doelen van de website zijn onderverdeeld in macro-, meso- en microdoelen.


- 42 -


Macrodoelen Het terugdringen van excessief gebruik (cannabismisbruik) Het terugdringen van cannabisafhankelijkheid (dagelijks gebruik) He terugdringen van problemen voortkomend uit cannabisgebruik

Mesodoelen Het bevorderen van verandering van het eigen blowgedrag Het bevorderen van reductie van cannabisconsumptie Het verbeteren van probleemoplossende vaardigheden

Microdoelen Het vergroten van de bewustwording van de gevolgen van het eigen gedrag Het versterken van demotivatie en eigen effectiviteit Het zorgen voor een positieve attitude ten aanzien van minder blowen Het aanleren van effectieve copingstrategieën Het verbeteren van de sociale weerbaarheid

Deze doelen zijn in de interviews aanbod gekomen door middel van vragen in hoeverre de website helpt om deze doelen te kunnen behalen. In de online vragenlijst zijn de doelen naar voren gekomen door middel van stellingen en antwoordcategorieën. Een aantal doelen van de website wordt voor een klein deel bereikt. Het gaat hier vooral over de microdoelen. Vooral de bewustwording van het eigen gedrag wordt versterkt door deze website. Dat is een doel wat telkens terug is gekomen in de antwoorden van de interview respondenten. De respondenten van de online vragenlijst zijn daarentegen erg negatief over de gestelde doelen. Deze jongeren werden niet gestimuleerd om het gedrag te veranderen en het merendeel gaat niet meer nadenken over het eigen gebruik. De attitude van de jongeren tegenover cannabisgebruik zou positief moeten veranderen door het gebruik van de website. Op dit moment zegt het gros van de vragenlijst respondenten dat hun attitude tegenover cannabis niet is veranderd. Dit blijkt uit twee stellingen in de online vragenlijst: ‘blowen is minder onschuldig dan ik dacht’ waar bijna 50% het niet mee eens was en ‘hasj en wiet zijn softdrugs, dus onschadelijk’ waar bijna 30% het wel mee eens was. Een aantal van de interview respondenten hebben aangegeven dat ze weten dat cannabis slecht is, maar dat de website op dat moment hun attitude tegenover cannabisgebruik niet heeft veranderd. Opvallend is dat de jongeren vinden dat de website niet helpt bij het terugdringen van cannabisgebruik, maar wel helpt om over je gebruik na te denken. Een aanbeveling voor het bereiken van de beoogde doelen van de website: •

Nader onderzoeken of de meso- en macrodoelen van de website wel bereikt worden. Indien dit niet het geval is, moeten de doelen bijgesteld worden, zodat de doelen wel bereikt worden.

7.3 Algehele conclusie De vraagstelling luidde: Hoe ervaren jongeren de zelfhulpinterventie www.watwiljijmetwiet.nl? Uit het evaluatieonderzoek is gebleken het grootste aantal website bezoekers de leeftijd van 15 tot 26 jaar hebben. Literatuur wijst uit dat een belangrijk aandeel van de cannabiscliënten bij de verslavingszorg gevormd wordt door gebruikers in de leeftijdsgroep van 15 tot 25 jaar (Ouwehand e.a., 2004). Omdat jonge probleemgebruikers vaak buiten bereik van de hulpverlening blijven, vanwege schaamte, gebrek aan motivatie en een hoogdrempelige toegang tot de hulpverlening (Monshouwer et. al., 2006 In: Jansma et.al., 2007), is de laagdrempelige zelfhulpinterventie


- 43 -


Watwiljijmetwiet.nl opgezet. Uit het kwantitatieve onderzoek van deze website blijkt dat 80% van de jongeren niet naar een instelling voor verslavingszorg zullen gaan voor hulp. Bijna alle jongeren vinden het belangrijk dat je anoniem blijft, wat een goede eigenschap is van deze zelfhulp website. Over het algemeen is de website redelijk goed beoordeeld door de jongeren. De onderdelen worden stuk voor stuk positief beoordeeld en de meeste jongeren geven aan dat de website inzicht geeft in je gebruik en dat het je laat nadenken over je gebruik. Wat opvallend is dat de meerderheid van de jongeren de website niet nog eens zouden gaan bezoeken. Een aantal jongeren vinden het niet gepast

voor

zichzelf,

ondanks

dat

ze

zelf

wiet

gebruiken.

Een enkeling heeft besloten om te gaan stoppen met wietgebruik en de site te gebruiken. Aan de hand van aanbevelingen en verbeterpunten zal de website beter tot zijn recht komen. Het aantal bezoekers van de website is nog aan de lage kant. Om de website bekend te maken onder jongeren zijn een aantal opties genoemd door de respondenten: •

flyers uitdelen (eventueel op jongerenevenementen of bij het uitgaan)

•

flyers in coffeeshop achter laten

•

posters ophangen bij scholen

•

posters ophangen in bushaltes

•

mond op mond reclame

•

reclame op hyves of msn

•

reclame in jongerenbladen

• reclame op televisie of radio Wanneer de website beter bekend is onder jongeren die cannabis gebruiken, zal er waarschijnlijk meer gebruik gemaakt worden van de website. De website kan gebruikt worden door de overige circuits van Tactus. Bijvoorbeeld Behandeling & Begeleiding en de jeugdteams. Deze circuits of teams kunnen het programma aanbieden de cliënten waarmee zij werken. Deze cliënten ervaren al problemen met drugsgebruik, maar kunnen de website goed gebruiken om meer informatie te krijgen over cannabis en ze kunnen gebruik maken van het cannabisdagboek om een goed overzicht en duidelijk inzicht te krijgen in hun eigen gebruik. Daarnaast lijkt het zinvol om naast de begeleiding die dit circuit geeft, het programma ter ondersteuning of nazorg aan te bieden, voor bijvoorbeeld de registratie, terugvalmomenten, eventueel nodige tips en het lotgenotencontact. Daarnaast zal op VMBO en MBO scholen voorlichting gegeven moeten worden over cannabis en daarbij de website als preventieprogramma inzetten. Op deze manier kun je voorkomen dat bij deze doelgroep cannabisgebruik leidt tot verslaving, bij gebruikers die nog geen problemen ervaren. Juist door de voorlichting op deze scholen, kan er een gebruikersgroep geattendeerd worden op de zelfhulp website. Dit kan leiden tot het werven van de doelgroep, die gebruik gaat maken van de website om het gebruik te veranderen. De doelgroep van de website moet vooral jongeren zijn die nadenken of het besluit hebben genomen om hun gebruik te gaan veranderen. De website is niet bruikbaar voor een gebruikersgroep die niet van plan is om het gebruik te willen veranderen. Tactus moet zich realiseren dat deze gebruikersgroep door het bekijken van de website, niet het inzicht krijgt en niet op een andere manier bewust wordt van het cannabisgebruik, zodat ze geprikkeld worden om eventueel toch te stoppen.


- 44 -


Tactus moet zich dus specifiek richten op jongeren die alvorens het bekijken van de website, hebben besloten om het gebruik te veranderen, maar nog niet of weinig stappen hebben ondernomen om daadwerkelijk het cannabisgebruik te veranderen. Omdat dit het eerste onderzoek is geweest, nadat de website op het internet is geplaatst, is het van belang dat Tactus nader onderzoek doet over het behalen van de doelen. Doordat het bezoekersaantal van de website nog aan de lage kant is, is het op dit moment nog moeilijk te zeggen of de te behalen doelen met meer bezoekers ook niet behaald worden. Mogelijk is dat bij meer bekendheid, er meer website gebruikers zijn, er meer cannabisgebruikers zijn die hun gebruik willen veranderen doordat ze de zelfhulpinterventie hanteren. Een vervolgonderzoek zou dan specifiek gericht moeten zijn op de beoogde doelen van de website.


- 45 -


HOOFDSTUK 8 DISCUSSIE Vanuit het evaluatieonderzoek van de website Watwiljijmetwiet.nl ben ik mij gaan verdiepen in de onderwerpen jongeren, cannabisgebruik en zelfhulpinterventies. Voor mij waren jongeren en cannabisgebruik deels bekend vanuit voorgaande stages. Vanuit de verdieping voor het onderzoek heb ik hierover een betere visie kunnen vormen. Zelfhulpinterventies waren voor mij nog geheel nieuw, waardoor ik in combinatie met mijn visie over jongeren die cannabis gebruiken een mooie koppeling heb kunnen maken en ook hierover een visie heb kunnen vormen. Als onderzoeker en schrijver van dit bachelorrapport wil ik daarom hier mijn visie weergeven en afsluiten met een stelling waar u als lezer uw eigen visie op weer kunt geven. Nederland is een land waar cannabisgebruik gedoogd wordt tot bepaalde hoeveelheden. Hiervoor is gekozen om strenger te controleren op grote hoeveelheden en de markten van harddrugs en softdrugs gescheiden te houden. Het ministerie denkt dat hierdoor gebruikers van softdrugs minder snel in aanraking komen met harddrugs. Jongeren zien veelal hun eigen gebruik niet als problematisch en dat ze het gebruik wel in de hand kunnen houden. Ik denk persoonlijk dat veel jongeren het cannabisgebruik onderschatten, ze denken dat het gebruik geen schadelijke gevolgen heeft en dat cannabis niet verslavend is in de mate waarin er zelf gebruikt wordt. Doordat veelal jonge probleemgebruikers wegblijven van de hulpverlening denk ik dat het bij veel probleemgebruikers schort aan probleemerkenning, waardoor ze het niet nodig vinden om hun cannabisgebruik te veranderen. Voor jongeren die het probleem wel erkennen en daar iets aan willen doen, vind ik een vorm van zelfhulp een grote uitkomst. Veel jongeren vinden anonimiteit belangrijk en deze wordt gewaarborgd bij zelfhulp en helemaal bij zelfhulpinterventies via het internet. Een website zoals Watwiljijmetwiet.nl is daarop gebaseerd. Maar een kleine groep van de cannabisgebruikers die zijn benaderd voor het onderzoek maken daar op dit moment maar gebruik van. Bij de Nederlandse jongeren die cannabis gebruiken schort het nog aan motivatie om het gebruik te veranderen en zien vaker de positieve aspecten van cannabis dan de gevolgen op lichamelijk, psychisch en sociaal vlak. Het middel wekt een andere gedachte, dan in werkelijkheid het geval is. Doordat er in Nederland het bezit van een kleine hoeveelheid cannabis en het gebruik er van gedoogd wordt, denk ik dat de Nederlandse jongere hier zelf makkelijker mee om gaat. De gevolgen zijn niet bekend, voordat de jongere begint met het gebruik van cannabis. De website Watwiljijmetwiet.nl geeft een duidelijk beeld over de gevolgen van cannabis, de voordelen en de nadelen van het middel en wat de risico’s zijn wanneer je cannabis gebruikt. De website is er voor bedoeld om de jongere inzicht te geven in het eigen gebruik en daardoor de jongere te motiveren om het gebruik te veranderen. Wanneer de risico’s, gevolgen en de nadelen van cannabisgebruik worden gemaakt bij jongeren, voordat ze besluiten het middel vaker dan één keer te gebruiken, zou er naar mijn idee al een deel van de jongeren zijn die hebben besloten om niet (meer) te beginnen aan het gebruik van cannabis. Daarbij sluit ik niet uit dat er ook jongeren zijn die hun gebruik wel in de hand kunnen houden en er op een verstandige manier mee omgaan. Daarom geef ik ook aan dat het voor de jonge probleemgebruikers in Nederland belangrijk is om het gebruik te veranderen. De jongere hoeft niet direct te stoppen, maar kan ook minderen. Als we dat dan besluiten, moet ook alcohol verboden worden. Alleen stuiten we daar op een heel ander onderwerp. Kortom, zelfhulpinterventies voor jongeren die cannabisgebruiken is een ideale uitkomst, alléén voor de jongeren die ook daadwerkelijk gemotiveerd zijn om het gebruik te veranderen. Motivatie is bij zelfhulp van cruciaal belang.


- 46 -


De stelling van dit onderzoek: Het ontwikkelen van zelfhulpinterventies is het niet zo moeilijk, de probleemerkenning moet aangepakt worden.


- 47 -


LITERATUURLIJST American Psychiatric Association, (1994). Beknopte handleiding bij de Diagnostische Criteria van de e

e

DSM-IV-TR. Diagnostic and Statistical manual of Mental Disorders [1 druk 2001 2 druk 2002, tweede oplage 2005]. Amsterdam: Nederlandse Vertaling Harcourt Assessment. Baarda, D.B., de Goede, M.P.M. & Teunissen, J., (2001). Basisboek Kwalitatief Onderzoek, praktische handleiding voor het opzetten en uitvoeren kwalitatief onderzoek. Groningen/Houten: Wolters-Noordhof Balkom T., van. (2007). Trimbos: Beproefd Werken zelfhulp interventies bij mensen met angsstoornissen. [elektronische versie] verkregen op 18 april 2008 via http://www.trimbos.nl/Downloads/MGv/e%20health%20van%20balkom%20MGv%20077%20Beproefd%20Werken%20zelfhunpinterventies%20bij%20mensen%20met%20angsstoornissen.p df Cremers, de Graaff, Hilhorst, Karman, Nillesen, Pijs, (2001), Methodisch Werken 1. Effecten van zelfhulpgroepen en zelfhulpondersteuning (n.d.). [elektronische versie]. Verkregen op 18 april, 2008 via http://www.zelfhulp.be/pdf/Effectenzhgenzhond.pdf Feddes, A., Krale, A., Mathot, T., Medama, K. (2004). Altrecht Preventie: Brochure Zelfhulp voor verwijzers en hulpverleners [elektronische versie]. [Verkregen op 18 april 2008, via http://www.altrecht.nl/www/bestanden/pagina/bestanden/brochure%20zelfhulp.PDF] Haberden, P. van, (1986). Zelfhulp bij Anonieme Alcoholisten. Wolters-Noordhoff. Holt, ten. S., Hijmans van den Bergh, A., van Mechelen, P., Uiterloo van, G., (2000) Peerpreventie en allochtone jongeren, Forum, Utrecht. Hoogervorst, H., Donner, J.P.H., Remkes, J. W., (2004, april 23). Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport: Cannabisbeleid [elektronische versie]. Verkregen op 18 april 2008 via http://www.minvws.nl/images/GVM-2462547A_tcm19-98058.pdf Justitie,

n.d.,

Drugs

[online].

Beschikbaar

via

www.justitie.nl,

webadres:

Justitie.nl/onderwerpen/criminaliteit/drugs [2008, 18 april] Laar, M.W. van, Cruts, A.A.N., Verdurmen, J.E.E. &van Ooyen, M.M.J. (2004) Nationale Drug Monitor, jaarbericht. Utrecht: Trimbos Instituut Linden, G. (2006, 6 maart). Centraal Bureau voor Statistiek: Emailen en chatten populairste internetactiviteiten. [elektronische versie]. Verkregen op 18 juli 2008, via http://www.cbs.nl/nr/exeres/5D629109-4E7F-48E1-A2A5-CD3CD88EFFD1.htm Ouwehand, A.W., Mol, A., Kuipers, W.G.T., Boonzajer Flaes, S. (2004). Kerncijfers verslavingszorg. Houten: Stichting Informatie Voorziening Zorg.


- 48 -


Prochaska en DiClemente, (1982) Stadia van gedragsverandering. Redactie de Telegraaf (2007, 31 mei). Rotterdam sluit coffeeshops bij scholen. De Telegraaf [elektronische versie, 1 pagina] Verkregen op 18 april 2008, via http://www.telegraaf.nl/binnenland/article64645591.ece?cid=rss Rigter, H., van Gageldonk, A., Ketelaars, T., & van Laar, M., (2004). Hulp bij probleemgebruikers van drugs, stand van wetenschap voor behandeling en andere interventies. Utrecht: Trimbos Instituut, Nationale Drug Monitor. Riper, H., Smit, F., Zanden, van der, R., Conijn, B., Kramer, J., Mutsaers, K., (2007). E-mental Health, High Tech, High Touch, High Trust, Trimbos Instituut. Tactus Verslavingszorg (2007). Literatuurstudie en doelgroeponderzoek ter voorbereiding op Paciz. Enschede: Tactus Verslavingszorg, preventie en consultancy. Tactus Verslavingszorg (2007). Tactus Meerjarenbeleid 2008-2012. Deventer: Tactus Verslavingszorg Trefpunt Zelfhulp VZW (2000). Morfologie van de zelfhulpgroepen in Vlaanderen. Leuven: Trefpunt zelfhulp VZW Trimbos Instituut, (1998). Folder Hoe minder te drinken. Netherlands Institute of Mental Health, Utrecht Trimbos Instituut, (2000) Folder Hasj en Weed. Netherlands Institute of Mental Health, Utrecht. Trimbos Instituut Jaarverslag, 2006. Internet vergroot slagkracht GGZ. [elektronische versie]. Verkregen op 18 april, 2008, http://www.trimbos.nl/Downloads/Producten/TRIMBOS%20jaarverslag%2006%20+cover.pdf

via

Trimbos Instituut (2007) Nieuwsbrief [elektronische versie]. [Verkregen op 18 april 2008, via http://net2client.hscg.net/ZZZ/08/08202/Nieuwsbrief%20zelfhulpgroepen%20en%20verslavingen%20d ecember%2007.pdf] Trimbos Instituut (n.d.), Informatie voor http://trimbos.nl/default13.html [2008, 18 april]

Professionals

[online].

Beschikbaar

via

Van Laar, M.W., Cruts, A.A.N., Verdurmen, J.E.E. &van Ooyen, M.M.J., (2004). Nationale Drug Monitor, jaarbericht. Utrecht, Trimbos Instituut Van Nes, (2004) Verslaafden, Werken in SPH. Verschuren, P., & Doorewaard, H., (2007) Het ontwerpen van een onderzoek. Wat is cognitieve gedragstherapie (n.d.) [elektronische versie]. Verkregen op 18 april 2008, van http://www.ccgt.nl/


- 49 -


Wat is psycho educatie (2008) [elektronische versie]. Verkregen op 18 april 2008, van http://www.kennisring.nl/smartsite.dws?id=64991 Internetsites: Gebruikte internetbronnen, waarvan geen oorspronkelijke bron is gebruikt Naam instelling/website Website Gebruikt op: Anonieme Alcoholisten Jellinek

www.aa-nederland.nl www.jellenik.nl

19 maart 2008 19 maart 2008

Marijuana-anonymous

www.marijuana-anonymous.nl

19 maart 2008

Overheid Stichting e-hulp.nl

www.overheid.nl www.e-hulp.nl

19 maart 2008 19 maart 2008

Stichting Zelfhelp Nederland Trimbos Instituut

www.zelfhelp.nl www.e-mentalhealt.nl

19 maart 2008 19 maart 2008

Trimbos Instituut Trimbos Instituut

www.icom-trimbos.nl www.zeflhulpverslaving.nl

19 maart 2008 19 maart 2008


- 50 -


BIJLAGEN Bijlage 1. Websites evalueren – Ben Vroom, Usabilitys Om het zelfhulpprogramma watwiljijmetwiet.nl goed te kunnen evalueren, is er inzicht nodig wat van belang is bij het evalueren van een website. Daarom wordt er in dit hoofdstuk ingegaan op de criteria voor het evalueren van een website. Deze criteria vormen het uitgangspunt bij de ontwikkeling van mijn interview vragenlijst. Criteria voor evalueren website Geen evaluatie zonder criteria, zeggen van Doorewaard en Verschuren (2007). Dit betekent dat een aantal beargumenteerde beoordelingscriteria geformuleerd worden waaraan een interventie moet voldoen. Een website evaluatie is een kwalitatief onderzoek waarbij een website op relevante dimensies wordt getest onder de doelgroep. De website evaluatie richt zich o.a. op waardering, communicatieve waarde, imago en een praktijktest (Vroom, n.d.). Wat vooral belangrijk is, is om te kijken of de doelen van de website ook behaald worden. Tijdens de evaluatie is het van belang om altijd de doelen voor ogen te houden. Het evalueren van een website vraagt om specifieke eisen en criteria. Het doel van een website evaluatie is primair. Het gaat om het opsporen van problemen in de website en het verkrijgen van aanwijzingen voor verbeteringen. Wat maakt een website tot een goede site? De inhoud van de website moet goed afgestemd zijn op de gebruikersbehoeften en de website doelstellingen. Daarnaast moeten de gebruikers de informatie en andere onderdelen goed kunnen vinden. De teksten moeten duidelijk en bondig zijn en de handelingen moeten eenvoudig uitvoerbaar zijn. De website evaluatie zal nagaan of aan deze eisen wordt voldaan. Doelen en richtlijnen Voor een website evaluatie worden doelen opgezet op het gebied van kennis, houding, intentie tot gedrag, het kunnen vinden van onderdelen en het kunnen uitvoeren van handelingen. Bij kennis gaat het erom dat iedere bezoeker hetzelfde moet weten als hij de site verlaat. Bij houding is het van belang dat de bezoeker zich een bepaalde mening gaat vormen. Het kunnen vinden van onderdelen is van belang wanneer iemand specifiek op zoek is naar een bepaald onderdeel en dat tussen de andere informatie terug kan vinden. Het kunnen uitvoeren van de onderdelen slaat op de onderdelen als contact leggen, fora, spelletjes spelen en filmpjes bekijken. Tot slot bij intentie van gedrag gaat het erom dat de website gebruiker gestimuleerd wordt om iets te gaan ondernemen. De interviewer mag niets prijsgeven over de inhoud en inrichting van de website (Vroom, n.d.). Het is van belang dat de website bezoeker niet gestuurd wordt en geen aanwijzingen krijgt van de interviewer. De website bezoeker wordt niet beïnvloed en volgt zijn eigen weg op de website. Achteraf mogen er wel vragen gesteld worden, waarom de gebruiker bepaalde keuzes heeft gemaakt tijdens het surfen. Respondenten


- 51 -


Een website evaluatie wordt uitgevoerd met een aantal respondenten. Om respondenten te werven is het belangrijk dat deze personen zo goed mogelijk binnen de beoogde doelgroep passen. De respondenten worden nauwkeurig geselecteerd aan de hand van opgestelde selectiecriteria. Deze respondenten vormen zoveel mogelijk het typerende beeld voor de website bezoekers. Het is belangrijk om van te voren algemene achtergrond informatie te weten over de respondent. Bijvoorbeeld leeftijd, geslacht en opleidingsniveau. De respondent geeft aan welke informatie hij/zij op de site zou willen vinden. De interviews worden individueel uitgevoerd. De respondent gaat de site bekijken zoals deze normaal gesproken ook zou doen. Daarbij moet de respondent hardop denken, zodat de interviewer een duidelijk beeld krijgt wat de persoon interesseert, welke problemen tegen worden gekomen, waarom er wordt gekozen voor een bepaald onderdeel of waarom er juist iets wordt overgeslagen. Deze informatie is relevant voor de verwerking van de resultaten. Daarna krijgt de respondent een aantal opdrachten. Deze opdrachten leiden de respondent zoveel mogelijk door de website. Aan de hand van deze opdrachten worden een aantal vragen gesteld in de vorm van een interview, waarop de respondent duidelijk de mening weer kan geven over de website. Conclusie De evaluatie van de zelfhulp website www.watwiljijmetwiet.nl moet antwoord geven of de opgestelde doelen behaald worden, bij het gebruik van de website. Het gaat hier om de bewustwording van het eigen gedrag, het versterken van de motivatie en eigen effectiviteit, het zorgen voor een positieve attitude ten aanzien van minder blowen, het aanleren van effectieve copingstrategiën en het verbeteren van de sociale weerbaarheid. Uiteindelijk moet door het gebruik van de website, de jongere zover zijn dat het eigen gedrag wordt bevorderd en dat het gebruik van cannabis teruggedrongen wordt. De respondenten die voor het evaluatieonderzoek van Watwiljijmetwiet.nl zijn geselecteerd, zijn een vijftal jongeren die de beoogde website bezoekers typeren. De selectiecriteria bestaat uit de volgende punten. De jongere valt binnen de leeftijdscategorie van 15 tot 25 jaar. Op deze doelgroep is de website gericht. De jongere gebruikt cannabis of heeft hier enige ervaring mee. Dit is van belang voor de relevantie van het onderzoek. Om de werkbaarheid van de website te testen aan intelligentieniveau, hebben de geselecteerde jongeren een verschil in opleidingsniveau.


- 52 -


Bijlage 2. Online vragenlijst/enquête 1. Hoe ben je geïnformeerd over deze site?

Internet Krant Nieuwsbrief Televisie Radio Vrienden Familie Via school Toevallig tegengekomen Anders, namelijk 2. Wat is de reden dat je deze site bezoekt?

Ik wil informatie over hasj/wietgebruik Uit nieuwsgierigheid Ik twijfel over mijn hasj/wietgebruik Ik wil mijn gebruik graag veranderen (stoppen/minderen) Vanuit beroepsmatige interesse Iemand uit mijn omgeving gebruikt hasj/wiet Anders, namelijk 3. Heb je deze site al eerder bezocht?

Nee, dit is de 1e keer Ja, een enkele keer Ja, regelmatig

4. Wat vind je van de volgende onderdelen?

Heel


- 53 -

Heel Geen

Nog


goed Goed Gemiddeld Slecht slecht mening

Cannabisdagboek

Leefgebiedenrad

Veranderingstips

Voordelen en nadelen van cannabis

Wiel van verandering

Beslissingen

VideoWise

Zelftest

Alles wat je wilt weten over hasj/wiet

5. Maak je gebruik van het cannabisdagboek?

Ja Nee

6. Wat vind je van de gebruiksvriendelijkheid van het cannabisdagboek?

Goed Voldoende Onvoldoende Slecht Geen mening N.v.t.


- 54 -

niet bezocht


7. Wat vind je van de uitslag van de zelftest?

Zeer nuttig Nuttig Beetje nuttig Niet nuttig Geen mening N.v.t.

8. Wat vind je van de filmpjes in het onderdeel VideoWise? Kies telkens tussen optie a) of b).

a)

b)

a) Herkenbaar - b) Onherkenbaar

a) Boeiend - b) Saai

a) Interessant - b) Niet interessant

a) Geeft steun - b) Geeft geen steun

a) Realistisch - b) Onrealistisch

a) Grappig - b) Flauw

9.

Wat is jouw argument om wel of niet een filmpje te uploaden?

10. Op de website geven verschillende mensen hun ervaringen over cannabisgebruik weer. Spreken deze verhalen je aan?

Ja Nee Geen mening


- 55 -


11. Was de informatie op de website nieuw voor je?

Ja Gedeeltelijk Nee

12. Vind je de informatie op de website nuttig?

Zeer nuttig Nuttig Een beetje nuttig Niet nuttig

13. Vind je de informatie op de website duidelijk?

Zeer duidelijk Duidelijk Een beetje duidelijk Niet duidelijk

14. Ben je door het bezoeken van de website (meer) gaan nadenken over je eigen gebruik?

Ja Nee N.v.t.

15. Heb je door het bezoeken van de website besloten je gebruik te gaan veranderen (minderen/stoppen)?

Ja Misschien Nee N.v.t.


- 56 -


16. Heeft het bezoeken van de website ervoor gezorgd dat je beter in staat bent (of wellicht ooit zult zijn) je gebruik te minderen of te stoppen?

Ja Een beetje Nee N.v.t.

17. Stelling

Helemaal mee eens

Mee eens

Het algemene gezondheidsadvies is om niet cq. zo weinig mogelijk te blowen. Wat vind je daarvan?

18. Heb je op de website gevonden waar je naar op zoek was?

Ja Gedeeltelijk Nee

19. Ben je van plan de website nog eens te bezoeken?

Zeker wel Waarschijnlijk wel Misschien Waarschijnlijk niet Zeker niet

20. Zou je een ander aanraden om de site te bezoeken?

Ja Misschien Nee


- 57 -

Niet mee eens

Helemaal niet mee eens


21. Welk cijfer geef je het design van de website?

1

22. Welk cijfer geef je de website in zijn geheel?

1

23. Heb je nog tips voor ons om de website te verbeteren?

24. Heb je nog tips voor ons op welke manier we de site het beste bekend kunnen maken onder jongeren?

25. Hieronder staan een aantal stellingen. Wil je aangeven in hoeverre je het met de uitspraken eens bent?

Helemaal mee eens Blowen is minder onschuldig dan ik dacht.

Cannabisgebruikers zullen baat hebben bij deze zelfhulpwebsite.

Ik zal niet naar een instelling voor verslavingszorg gaan voor hulp.

Hasj en Wiet zijn softdrugs, dus onschadelijk.

Ik weet nu beter waar ik hulp kan


- 58 -

Mee eens

Niet mee eens

Helemaal mee oneens


vinden om te stoppen met blowen.

Je kunt wel stoppen met hasj/wietgebruik, als je maar wilt.

Voor de verwerking van het onderzoek zouden we nog een aantal gegevens van je willen weten. Dit is om een beter beeld te krijgen van de bezoekers van de website. Deze gegevens worden anoniem verwerkt. Hierover gaan de laatste vier vragen van het onderzoek.

26. Wat is je geslacht?

Man Vrouw 27. Wat is je leeftijd?

28. Welke opleiding volg je momenteel of heb je afgerond?

Basisonderw ijs

29. Gebruik je zelf hasj/wiet?

Nee, nooit gedaan Nee, ik ben gestopt Ja, een paar keer per jaar Ja, een paar keer per maand Ja, een paar keer per week Ja, vrijwel elke dag

Om mee te kunnen dingen naar de waardebon vragen we hier om je emailadres. Uit alle deelnemers wordt 1 emailadres getrokken. De prijswinnaar krijgt bericht via het opgegeven emailadres. 30. Je emailadres (niet verplicht):


- 59 -


Bijlage 3. Interview vragenlijst Allereerst wil ik je even bedanken, dat je mee wilt werken aan dit onderzoek. Ik ben Nynke Horstman, student van Saxion Hogeschool en ik studeer af aan de academie Mens en Maatschappij aan de opleiding Sociaal Pedagogische Hulpverlening. Ik doe een onderzoek over website watwiljijmetwiet.nl, en daarbij wil ik de mening van jongeren weten over deze website. Dit onderzoek is een onderdeel van Tactus Verslavingszorg. Je antwoorden zullen vertrouwelijk gebruikt worden en je naam wordt niet bekend gemaakt. Het gesprek wordt opgenomen op geluidsband, zodat we het nogmaals kunnen beluisteren. Deze banden worden na goedkeuring van het onderzoeksrapport vernietigd. Het interview bestaat uit 56 vragen, gekoppeld aan een aantal opdrachten. Als eerst krijg je een paar vragen over jezelf. Daarna mag je zelf op de website surfen. Dit is ongeveer 10 minuutjes. Na die tien minuten krijg je nog een aantal vragen, die je kunt beantwoorden doordat je net de website bezocht hebt. Als we die vragen hebben doorlopen, krijg je twaalf opdrachten. Deze opdrachten voer je uit op de computer en aan de hand daarvan krijg je weer een aantal vragen. Vooraf: 1. Wat is je geslacht? 2. Wat is je leeftijd? 3. Welke opleiding volg je momenteel of heb je afgerond? 4. Gebruik(te) je zelf hasj/wiet? Nu mag je tien minuten op de website rondkijken. Wees vrij in het aanklikken van onderwerpen en probeer zoveel mogelijk hardop te denken. Op deze manier weet ik wat jij doet en kan ik daar straks nog weer vragen over stellen. Je hebt ongeveer tien minuten hiervoor. Als je de site hebt bekeken, geef het maar aan. Succes! Na een vrije surfsessie van =/- 10 minuten: 5. Wat vind je van de website? 6. Waarom bezocht je die onderdelen? 7. Wat vind je goed of juist niet goed van de website? 8. Wat kun je op de website vinden, denk je? 9. Wat is volgens jou de bedoeling van de website? Nu krijg je een aantal opdrachten. Aan de hand van deze opdrachten stel ik je een aantal vragen. Ook hierbij vraag ik je om zoveel mogelijk hardop te denken en op de vragen een uitgebreid mogelijk antwoord geven. Onderdeel zelftest: Je wilt weten hoe je eigen gebruik eruit ziet en je wilt advies. 10. Wat zou je doen? Opdracht: Vul de zelftest in. 11. Wat vind je van de vraagstelling en het taalgebruik van de zelftest? 12. Wat vind je van de zelftest?


- 60 -


13. Wat vind je van de uitslag van de zelftest? Onderdeel Leefgebiedenrad: Zou je het

leefgebiedenrad

eens

goed

willen

bekijken?

Opdracht: Je wilt weten welke consequentie ‘veel gebruik’ op je toekomst heeft. Wat is de uitslag? 14. Wat vind je van het leefgebiedenrad? 15. Wat is volgens jou het doel van het leefgebiedenrad? Het doel van het leefgebiedenrad is bedoeld om de jou bewust te laten worden van de gevolgen van je eigen gedrag. Daarmee is de bedoeling dat je meer gemotiveerd raakt en dat je een betere houding krijgt ten aanzien van minder blowen. Als je dus aan het cannabisrad draait, zie je dat alle onderdelen veranderen. 16. Vind je dat het leefgebiedenrad geschikt is hiervoor? Onderdeel informatie: Je wilt weten of cannabis gevolgen heeft op het psychisch functioneren. Opdracht: Zoek deze informatie eens op. 17. Kon je de informatie goed vinden? Opdracht: Bekijk nu alle informatie op de website. 18. Wat vind je van de informatie op de website? 19. Vind je de informatie uitgebreid genoeg of juist te uitgebreid? 20. Was de informatie nieuw voor je wat je op de website hebt gelezen? 21. Wat vind je van de verhalen over cannabisgebruik, die op de website beschreven staan? (bijv. bij ‘en zij dan’, beslissingen) Onderdeel Cannabisdagboek: Je hebt besloten om je gebruik te registreren in het cannabisdagboek. Je hebt al een aantal dagen ingevuld. Opdracht: Bekijk wat je gebruik op 10 maart was. Opdracht: Je wilt je doel instellen voor week … Je wilt deze week 2 gram wiet gebruiken. Verdeel dit over de week. Opdracht: Gisteren had je om 12.00 uur zin in blowen, maar dit heb je niet gedaan. Om 15.00 uur had je wel zin in blowen en heb je 1 voorgedraaide wietjoint gerookt. Schrijf dit in het dagboek. 22. Wat vind je van het cannabisdagboek? 23. Wat vind je van de gebruiksvriendelijkheid van het cannabisdagboek? 24. Vind je dat het cannabisdagboek helpt om je gebruik te minderen? Waarom wel/niet? Onderdeel veranderingstips: Opdracht: Je hebt een moeilijk moment. Eigenlijk heb je wel heel erg zin in blowen, maar je wilt niet blowen. Je hebt tips nodig, om dit niet te gaan doen. Zoek deze tips op de website. 25. Kon je de tips goed vinden? Waarom wel/niet? 26. Wat vind je van de tips die er gegeven worden? Onderdeel Voor en nadelen: Opdracht: Je bent bezig met je gebruik te veranderen. Je wilt de voor en nadelen weten van je eigen cannabisgebruik. Bekijk het onderdeel voor en nadelen op de website. 27. Wat vind je van de voor en nadelen die beschreven staan in het lijstje??


- 61 -


Onderdeel Wiel van Verandering: Je bent van plan om je gebruik te gaan veranderen. Hiervoor moet je een aantal stappen doorlopen. Opdracht: Bekijk de stappen die je moet gaan ondernemen. 28. Wat vind je van het wiel van verandering? 29. Wat is volgens jou het doel van dit onderdeel? Het doel van het wiel van verandering is dat je inzicht krijgt in welke stappen je doorloopt voordat je geminderd of gestopt bent met wietgebruik. 30. Waarom vind je dat het wiel van verandering dit inzicht wel of niet geeft? Onderdeel alles wat je wilt weten: Opdracht: Je hebt een dringende vraag en hebt snel het telefoonnummer van Tactus Verslavingszorg nodig in Enschede. Zoek dit op de site. 31. Kon je de informatie snel vinden? Onderdeel Beslissingen: Opdracht: Maak de test bij het onderdeel ‘beslissingen’. Deze test is bedoeld om je bewust te laten worden van de verschillende stappen die je onderneemt voordat je cannabis gaat gebruiken. Bij elke stap is het mogelijk om te kiezen of je wel of niet gaat gebruiken. 32. Wat vind je van deze test? 33. Vind je dat deze test geschikt is om je hierover te laten nadenken? Waarom wel/niet? Onderdeel VideoWise: Opdracht: Bekijk drie filmpjes bij het onderdeel VideoWise. 34. Waarom koos je voor deze drie filmpjes? VideoWise heeft twee onderdelen. Er staan een aantal filmpjes op, en je kunt zelf filmpjes uploaden. 35. Waarom zou je zelf wel of niet een filmpje uploaden? 36. Wat vind je van het onderdeel VideoWise? Algemeen: Je zou graag je cannabisgebruik willen veranderen. 37. Denk je dat je dat je door het bezoeken van de website (meer) gaat of zou gaan nadenken over je eigen gebruik? Waarom? 38. Denk je dat je door het bezoeken van deze website, je gebruik gaat veranderen? Waarom? 39. Vind je dat de website ervoor zorgt dat je beter in staat bent je gebruik te minderen of te stoppen? Waarom? 40.Hoe

denk

je

nu

over

cannabisgebruik?

41. Wat vind je van het feit dat deze hulp via het internet geheel anoniem is? 42. Stel je voor: je hebt je voorgenomen om je gebruik te stoppen of te minderen. Daarbij maak je gebruik van deze website. Wat vind je ervan dat je het in je eigen tijd kunt invullen en er net zo lang over kunt doen zoals jij wilt? 43. Wat mis je op de site? 44. Wat vind je een overbodig onderdeel/onderwerp op de site?


- 62 -


45. Wat vind je een goed onderdeel op de site? 46. Waarom zou je andere mensen aanraden om deze site te bezoeken voor informatie of hulp? 47. Waarom zou je de website vaker gaan bekijken? Of juist niet?

48. Hoe vind je de website eruit zien? 49. Hoe vind je de plaatjes? 50. Wat vind je van het kleurgebruik op de website? 51. Welk cijfer geef je het design van de website? 52. Welk cijfer geef je de inhoud van de website? 53. Heb je nog tips om de website te verbeteren? 54. Heb je nog tips om de website bekend te maken onder jongeren? 55. Ken je de instelling Tactus Verslavingszorg? 56. Wat vind je van het feit dat deze website een onderdeel is van Tactus Verslavingszorg?

Bedankt voor je deelname aan dit interview. Voor je medewerking aan dit onderzoek, krijg je een waardebon ter waarde van vijftien euro. Veel plezier ermee!


- 63 -


Bijlage 4. Bericht op fora Beste moderator, Voor mijn afstudeeronderzoek voor de opleiding Sociaal Pedagogisch Hulpverlening aan de Saxion Hogeschool, Enschede, ben ik aan het onderzoeken wat de mening van blowers is over de online zelfhulp website Watwiljijmetwiet.nl. Begin 2006 heeft op jullie forum een oproep gestaan, waarin blowers werden gevraagd mee te denken over de ontwikkeling van deze zelfhulp website. In korte tijd hebben daar zo’n 500 respondenten aan meegewerkt. Inmiddels heeft Tactus Verslavingszorg de website ontwikkeld en is de site online. Voor mijn onderzoek zou ik graag de mening horen van uw forumbezoekers. Ik zou daarom graag onderstaand bericht willen posten op uw forum. Het gaat hierbij om het invullen van een vragenlijst over de desbetreffende website. Ik hoor graag of u dit bericht toestaat. Met vriendelijke groet, Nynke Horstman Bericht op het forum: Sinds begin maart 2008 is de website www.watwiljijmetwiet.nl online. Deze zelfhulp website is bedoeld voor jongeren die cannabis gebruiken. Op de website vind je veel informatie over hasj/wietgebruik, tips om te stoppen of te minderen met blowen, filmpjes en opdrachten die je kunnen helpen je gebruik te veranderen. Voor mijn afstudeeronderzoek voor de opleiding Sociaal Pedagogische Hulpverlening onderzoek ik de mening van blowende jongeren over de website www.watwiljijmetwiet.nl. Heb je zelf ervaring met blowen? Dan zou ik je willen vragen de website te bekijken en de vragenlijst in te vullen. Deze vragenlijst is een onderdeel van een evaluatieonderzoek. Je kunt de vragenlijst invullen door te klikken op de volgende link via de homepage van de website www.watwiljijmetwiet.nl Let wel op: Om de vragen te kunnen beantwoorde, is het wel belangrijk dat je minimaal één keer de website hebt bezocht. Jouw mening wordt gebruikt om de website verder vorm te geven en te verbeteren. Wanneer je de vragenlijst invult kun je meedingen naar een waardebon van 25 euro. Het invullen van de vragenlijst kost ongeveer 5 minuten. Aan het begin van de vragenlijst wordt gevraagd een emailadres in te vullen. Als je deze niet wilt invullen, dan kun je een willekeurige letter invullen. Ik wil je alvast heel erg bedanken voor het invullen van de vragenlijst. Voor opmerkingen of vragen over het onderzoek ben ik te bereiken via email [email protected]. Nynke Horstman


- 64 -


Bijlage 5. Benaderde fora Naam

Link

Topic

Scholieren forum

http://forum.scholieren.com/

Drugs & Alcohol

Forum Verslaving.pagina.nl

http://www.prikpagina.nl/list.php?f=702

n.v.t.

Drugsforum

http://www.drugsforum.nl

Drugs

Wietforum

http://wietforum.nl

Algemeen

Partyflock

http://www.partyflock.nl

Drugs

Fok forum

http://forum.fok.nl

Uitgaan & vrije tijd

De onderzoeker heeft toestemming gekregen om het bericht te plaatsen op het forum voor verslaving.pagina.nl, Partyflock.nl, Wietforum.nl en Drugsforum.nl. Het forum van scholieren.com heeft het verzoek afgewezen, maar heeft wel de website opgenomen in de lijst van links op hun website.


- 65 -


Bijlage 6. Overige resultaten online vragenlijst Algemene vragen Hoe ben je geinformeerd over deze site?

Frequentie

Internet

Percentage

10

66,7

Radio

1

6,7

Via school

1

6,7

Anders, namelijk Totaal

Antwoord namelijk'

op

3

20,0

15

100,0

'anders Frequentie

Missing

Percentage

12

80,0

Drugsforum.nl

1

6,7

Mail

1

6,7

Wietforum

1

6,7

15

100,0

Totaal

Wat is de reden dat je deze site bezoekt?

Frequentie

Percentag e

1

6,7

9

60,0

3

20,0

Ik wil informatie over hasj/wietgebruik Uit nieuwsgierigheid Vanuit beroepsmatige interesse Anders, namelijk Totaal

Heb je de site al eerder bezocht?

2

13,3

15

100,0

Frequentie

Nee, dit is de 1e keer

Percentage

11

73,3

Ja, een enkele keer

2

13,3

Ja, regelmatig

2

13,3

15

100,0

Totaal

Ben je van plan de website nog eens te bezoeken?

Frequentie

Percentage

Zeker wel

2

13,3

Waarschijnlijk wel

5

33,3

Misschien

3

20,0

Waarschijnlijk niet

2

13,3

Zeker niet

3

20,0

15

100,0

Totaal


- 66 -


Stellingen Blowen is minder onschuldig dan ik dacht

Frequentie

Percentag e

Helemaal mee eens

2

13,3

Mee eens

5

33,3

Niet mee eens

7

46,7

Helemaal mee oneens

1

6,7

15

100,0

Frequentie

Percentag e

2 9 3

13,3 60,0 20,0

1

6,7

15

100,0

Totaal

Cannabisgebruikers baat hebben bij zelfhulpwebsite

zullen deze

Helemaal mee eens Mee eens Niet mee eens Helemaal niet mee eens Totaal Je kunt wel stoppen met hasj/wietgebruik, maar wilt.

als

je Frequentie

Percentage

Helemaal mee eens

6

40,0

Mee eens

6

40,0

Niet mee eens

3

20,0

15

100,0

Totaal


- 67 -

Wat Wil Jij Met Wiet?

Recommend Documents