Wat kiest de politiek? 34 stellingen, 14 partijen VKK en FDG legden de provinciale staten 34 stellingen voor over uiteenlopende thema’s die van belang zijn voor de leefbaarheid in kleine kernen. 14 partijen die deelnemen aan de provinciale statenverkiezingen lieten weten hoe zij denken over de stellingen: 50Plus, CDA, ChristenUnie, D66, GroenLinks, LB/1A, MenS, PSP’92, PvdA, PvdDieren, PVV, SGP, SP en VVD. Alle resultaten op een rij, klaar voor de verkiezingen! In dit verslag ziet u per stelling een handig overzicht waarin de partijen staan weergegeven in het hokje van hun mening: van ‘helemaal mee eens’ tot ‘helemaal mee oneens’. Indien die is gegeven, staat ook de toelichting van een partij erbij. Wij hopen dat u hiermee een goede keuze kunt maken voor de verkiezingen op 18 maart 2015! Thema’s voor het PlattelandsParlement Wij hebben deze resultaten zelf gebruikt om thema’s te bepalen voor het PlattelandsParlement Gelderland op 28 februari. We zijn van mening dat deze thema’s van groot belang zijn voor de leefbaarheid op het platteland en in kleine kernen. 1. Leefbaarheid en Gemeenschapsvoorzieningen 2. Eigen kracht en initiatief in nieuwe samenwerkingsvormen 3. Wonen en werken Klik hier voor meer informatie over de thema’s en werkwijze Deel ook uw doelstelling Wij nodigen alle inwoners van kleine kernen en het platteland op om deel te nemen aan het PlattelandsParlement en daarbij aan te geven welke doelstellingen zij belangrijk vinden voor de komende vier jaar! Manifest De doelstellingen uit het PlattelandsParlement en de resultaten van de stellingen in dit document worden genoteerd in een manifest dat de Vereniging Kleine Kernen en Federatie Dorpshuizen Gelderland aanbieden aan de informateur die de coalitieonderhandelingen begeleidt. Hiermee streven wij na dat de doelstellingen van het PPG in de coalitieonderhandelingen worden meegenomen. Uiteraard ontvangen alle deelnemers aan het PPG het manifest en ook alle (kandidaat) statenleden die deelnemen aan de verkiezingen. Beleidsdoelstellingen die van onderaf zijn ontstaan, zullen zeer waardevolle input vormen voor het coalitieakkoord!
1
Inhoudsopgave stellingen Klik op een stelling en u komt automatisch op de bijbehorende pagina!
Thema: Economie .................................................................................................................................. 5 1 Samenwerking Duitsland .................................................................................................................. 5 1.1 Een nauwe samenwerking met Duitsland in de grensstreek is noodzakelijk voor de Gelderse economie: voor bedrijven, burgers en bewoners op gebied van werkgelegenheid en leefbaarheid. .......................................................................................................................................................... 5 1.2 Een regierol (initiatief en ondersteuning) voor provincie Gelderland die uitmondt in een grensoverschrijdende Statencommissie is een voorwaarde voor een succesvolle samenwerking tussen Duitsland en Nederland. ....................................................................................................... 5 1.3 De provincie Gelderland moet zich hard maken voor het instellen van tweetalig onderwijs in de grensstreek om krimp te voorkomen ........................................................................................... 5 2 Landbouw.......................................................................................................................................... 7 2.1 De provincie Gelderland gaat voor een sterke agrarische sector waarin ruimte is voor grootschalige landbouw met oog voor behoud van het landschap .................................................. 7 2.2 De provincie zet zich in voor bewustwording van Gelderse streekproducten via een provinciale marketingcampagne ......................................................................................................................... 7 2.3 Een koerswijziging naar een meer kleinschalige landbouw in de vorm van voedselcollectieven (voedselbos, buurtmoestuin) draagt bij aan een leefbaarder platteland. ......................................... 7 3 Recreatie en toerisme ....................................................................................................................... 9 3.1 Verdere uitbreiding van het Gelders wandelnetwerk biedt de economie zoveel perspectief, dat het recht van overpad ingezet moet worden in nauw overleg met grondeigenaren ........................ 9 3.2 Een subsidie voor grondeigenaren voor de stimulering van zogenaamde boerenlandpaden zorgt voor een kwalitatieve wandelverbetering voor de Gelderse natuur ........................................ 9 3.3 Het aantrekkelijk maken en garanderen van toerisme op lokaal niveau doen we door duurzaam toerisme (dat wil zeggen: rekening houden met milieu, mens, natuur en cultuur) ruimte te bieden in de omgevingsvisie. ....................................................................................................... 9 3.4 De Veluwe wordt toeristisch gebied nummer één van Nederland ........................................... 10 3.5 De ontwikkeling van de Veluwe tot toeristisch gebied is alleen mogelijk in samenwerking met de bewoners ................................................................................................................................... 10 3.6 Rondom dorpen worden ‘leefbaarheidscirkels’ getrokken. Hoe dichter een schil bij het dorp ligt, des te meer invloed bewoners hebben op de besluitvorming. Hiermee geven we de dorpsbewoners de ruimte in hun eigen ‘achtertuin’, dus vlak bij het dorp, en de natuur het primaat daar waar de mens te gast is ......................................................................................................... 10 Thema Cultuur ..................................................................................................................................... 12 4.1 Gelderland bezuinigt op cultuurparticipatie. Dit vraagt om actie omdat cultuurparticipatie bijdraagt aan instandhouding van de lokale identiteiten van Gelderland ....................................... 12 4.2 De provincie wil investeren in het behouden en versterken van de lokale identiteit: sociaalculturele kenmerken en cultuur-historisch erfgoed ........................................................................ 12 Thema Verkeer en Vervoer ................................................................................................................. 14 5 Bereikbaarheid Achterhoek............................................................................................................. 14 5.1 De provincie moet mee investeren in de aanleg van dubbelsporen Didam-Doetinchem en Zutphen-Winterswijk om de bereikbaarheid van de Achterhoek te vergroten ............................... 14 6 Openbaar Vervoer .......................................................................................................................... 15 6.1 Voor een vitaal platteland is het van belang openbaar vervoer te garanderen tot in de kleine
2
kernen............................................................................................................................................. 15 6.2 Slimme OV-concepten en alternatieve vormen van vervoer worden in nauwe samenwerking met de bewoners van kleine kernen ontwikkeld waarbij de provincie het proces faciliteert .......... 15 Thema Duurzaamheid ......................................................................................................................... 17 7.1 Lokale energie-coöperaties voor duurzame energie hebben de toekomst. De huidige provinciale regeling voor duurzame energie wordt gecontinueerd ................................................ 17 7.2 De provincie stimuleert dat er in alle Gelderse regio’s regionale energie coöperaties worden opgericht als producent van lokale energie, vergelijkbaar met de AGEM ..................................... 17 7.3 Het instellen van een revolverend Gelders stimuleringsfonds voor zonne-energie met een rente van maximaal 1% moet maatschappelijke gebouwen gaan voorzien van duurzame energie. ........................................................................................................................................................ 17 Thema Leefbaarheid ............................................................................................................................ 20 8 Leefbaarheid en dorpshuizen ......................................................................................................... 20 8.1 De huidige regeling Leefbaarheid en Gemeenschapsvoorzieningen is zo succesvol dat deze recht doet aan continuering ............................................................................................................ 20 8.2 De provincie Gelderland moet blijven investeren in stenen, er zijn nog teveel dorpen zonder een dorpshuis of met een dorpshuis dat niet voorbereid is op de toekomst .................................. 20 8.3 Bewonersinitiatieven die de leefbaarheid bevorderen kunnen blijven rekenen op provinciale cofinanciering omdat dat het verschil maakt (katalysator) bij andere investeerders zoals de gemeente en maatschappelijke fondsen........................................................................................ 20 8.4 Het budget van de regiocontracten (programma Stad en Regio) moet naar rato van het inwoneraantal evenredig verdeeld worden over de steden, de kleine kernen en het platteland. .. 21 8.5 De provincie maakt het mogelijk dat iedere kleine kern beschikt over een ‘supervrijwilliger’ (1 dag per week betaald) die zijn dorpsgenoten betrekt en actief maakt o.a. op het gebied van welzijn, zorg, vervoer, duurzame energie, sport en ontmoeting omdat vrijwilligers een steeds grotere rol krijgen om deze maatschappelijke taken te vervullen. ................................................. 21 9 Ontmoeting/Sport ............................................................................................................................ 23 9.1 Om de leefbaarheid te versterken moet het concept ‘Sportdorp’ (klik hier voor meer informatie) gestimuleerd worden, sporten versterkt immers ook de sociale structuur. .................................... 23 10 Zorg ............................................................................................................................................... 24 10.1 De provincie ondersteunt de opstart van slimme verdienmodellen om maatschappelijke participatie van zorg in de vorm van zorgcoöperaties en buurtzorg een succes te laten worden. 24 11 Educatie ........................................................................................................................................ 25 11.1 Basisscholen in het buitengebied kunnen zich onderscheiden met een zogenaamde ‘onderwijsvisie’ voor de aanwas van nieuwe leerlingen. De provincie ondersteunt dergelijke initiatieven. ..................................................................................................................................... 25 12 Bereikbaarheid breedband............................................................................................................ 26 12.1 Om ondernemerschap te stimuleren en maatschappelijke taken op het gebied van zorg, onderwijs en digitale overheidsdiensten in de toekomst goed te kunnen blijven vervullen is een modern breedbandnetwerk noodzakelijk. ...................................................................................... 26 12.2 De Provincie neemt het voortouw in de aanleg van breedbandnetwerken in de buitengebieden van Gelderland, de zogenaamde ‘niet rendabele gebieden’. ............................... 26 Thema Ruimtelijke Ordening .............................................................................................................. 28 13 Wonen ........................................................................................................................................... 28 13.1 Om krimp op te vangen moet de provincie ruimte en ondersteuning bieden aan nieuwe woonvormen in buitengebieden (denk aan CPO-Huren en flexibele woonbestemmingen in de bebouwde kom) .............................................................................................................................. 28 13.2 Het stimuleren van de buurtwinkel moet ruimte krijgen in het leefbaarheidsbeleid omdat het wonen in krimpgevoelige kernen kan stimuleren ........................................................................... 28
3
14 Leegstand ..................................................................................................................................... 30 14.1 Leefbaarheid in kleine kernen versterk je door leegstaande panden te gebruiken als broedplaats voor maatschappelijke doeleinden en nieuwe ‘werkconcepten’. ............................... 30 14.2 We moeten de regels voor herbestemming van leegstaande gebouwen in krimpgebieden versoepelen. Samen met gemeenten verbindingen leggen tussen scholen, bedrijven, ambachtslieden, kunstenaars en ontwerpers. ............................................................................... 30
4
Thema: Economie 1 Samenwerking Duitsland 1.1 Een nauwe samenwerking met Duitsland in de grensstreek is noodzakelijk voor de Gelderse economie: voor bedrijven, burgers en bewoners op gebied van werkgelegenheid en leefbaarheid. Helemaal mee oneens
Mee oneens
Neutraal
Mee eens
Helemaal mee eens
PVV SGP
PvdDieren MenS
50Plus CDA ChristenUnie D66 GroenLinks PvdA SP VVD LB/1A
PSP’92
1.2 Een regierol (initiatief en ondersteuning) voor provincie Gelderland die uitmondt in een grensoverschrijdende Statencommissie is een voorwaarde voor een succesvolle samenwerking tussen Duitsland en Nederland. Helemaal mee oneens
Mee oneens
Neutraal
Mee eens
CDA ChristenUnie PVV SP
D66 PvdA SGP
50Plus GroenLinks MenS PvdDieren VVD PSP’92
Helemaal mee eens LB/1A
1.3 De provincie Gelderland moet zich hard maken voor het instellen van tweetalig onderwijs in de grensstreek om krimp te voorkomen Helemaal mee oneens PVV
Mee oneens
Neutraal
Mee eens
GroenLinks PvdDieren
ChristenUnie MenS SGP
50Plus CDA PvdA VVD
Helemaal mee eens D66 LB1A SP PSP’92
5
Toelichting per partij op het thema ‘Samenwerking Duitsland’: 50Plus
Economische ontwikkeling mag geen grenzen hebben
CDA
Samenwerking met Duitsland is belangrijk. Goede buren zijn altijd belangrijk, voor de mens en voor de economie. Kennis van de Duitse taal bevordert de kansen voor mensen -zeker in grensstreek- om een baan te vinden. Een grensoverschrijdende Statencommissie is niet noodzakelijk om de samenwerking gestalte te geven.
MenS
De Duitse taal is een absolute must. Zeker voor mensen in de grensregio. Hoewel in de praktijk blijkt, dat Duitsers net over de grens ook vaak prima Nederlands kunnen verstaan. Dat geldt zeker voor plaatsen net over de grens. Gaat men echter dieper Duitsland in, kun je wat lastiger redden met het Nederlands. Een plaats, waar men in de winkels ook Nederlands verstaat is Kleef. Verder is Duitsland een van onze belangrijkste handelspartners.
PvdA
Alleen de oostkant van de provincie grenst aan Duitsland. Daar moet het accent liggen van de samenwerking. Provincie moet als partner van de grensgemeenten ondersteunen bij samenwerken en coördineren, zodat niet elke gemeente “het wiel uitvindt”.
PvdDieren
1.2: we zijn we wel voorstander voor een regiorol van de provincie, maar nog een extra statencommissie is niet zo practisch. 1.3: er moet op de eerste plaats goed nederlandstalig onderwijs zijn.
SGP
De samenwerking met Duitsland is vooral op economisch gebied belangrijk.
SP
De SP is een voorstander van internationale samenwerking op alle gebieden (economie, werkgelegenheid, verkeer, cultuur en onderwijs en in het bijzonder tussen de Gelderse en Duitse grensregio’s.
PSP’92
De PSP’92 is voorstander van grensoverschrijdende samenwerking. Samen sta je sterker. Ook met Duitsland en in Europa moet Gelderland het verschil kunnen maken. Daar profiteert uiteindelijk de Gelderse burger van.
6
2 Landbouw 2.1 De provincie Gelderland gaat voor een sterke agrarische sector waarin ruimte is voor grootschalige landbouw met oog voor behoud van het landschap Helemaal mee oneens
Mee oneens
Neutraal
Mee eens
MenS PvdDieren SP
50Plus D66 GroenLinks
PvdA PVV SGP PSP’92
Helemaal mee eens CDA ChristenUnie LB/1A VVD
2.2 De provincie zet zich in voor bewustwording van Gelderse streekproducten via een provinciale marketingcampagne Helemaal mee oneens PVV
Mee oneens
Neutraal
Mee eens
Helemaal mee eens
50Plus ChristenUnie
GroenLinks
CDA
D66
LB/1A
SGP
MenS
VVD
PvdA PvdDieren SP PSP’92
2.3 Een koerswijziging naar een meer kleinschalige landbouw in de vorm van voedselcollectieven (voedselbos, buurtmoestuin) draagt bij aan een leefbaarder platteland. Helemaal mee oneens
Mee oneens
Neutraal
Mee eens
Helemaal mee eens
LB/1A
50Plus
ChristenUnie
GroenLinks
PVV
CDA
D66
PvdA
VVD
MenS
SP PSP’92
PvdDieren SGP
Toelichting per partij op het thema ‘Landbouw’: 50Plus Net zoals iedere economische sector moet de landbouw letten op volksgezondheid, dierenwelzijn en milieu. Een goede landschappelijke inpassing is CDA van belang. Op deze vier aspecten moeten we sturen, niet op de grootte van een bedrijf. Het CDA heeft voorkeur voor het familiebedrijf ChristenUnie D66
Boeren mogen groter worden, maar er moet daarnaast ook ruimte zijn voor kleinschaligheid Grootschalige landbouw is geen doel op zich en D66 heeft een negatief standpunt t.a.v. megastallen. Landbouw moet gezien worden als een element van 7
leefbaarheid. 2.1 Deze stelling (sterke landbouw en grootschaligheid) bevat twee stellingen, mogelijk zelfs drie. Dat is riskant. We gaan voor een sterke landbouw, we zijn ook niet principieel tegen schaalvergroting (er zijn interessante projecten over grootschalig boeren in een kleinschalig landschap). We zijn tegen megastallen, GroenLinks voor koeien in de wei, voor grondgebonden veehouderij. Wat hier met 'grootschalig' bedoeld wordt is dus niet duidelijk. 2.3 Ook hier staan meerdere stellingen. Is het een koerswijziging of gaat het om het faciliteren van deze ontwikkeling? Of ís de koers dus tegen kleinschalige landbouw in de vormen die genoemd worden? De rol van de provincie is eerder faciliteren dan regisseren. De tegenstelling die in LB/1A sommige stellingen wordt geponeerd tussen kleinschaligheid en grootschaligheid die zien wij niet. Het een sluit het ander niet uit. Grootschalige landbouw kan niet samengaan met behoud van het landschap. Een goede verdeling in landgebruik is 1/3/ bos, 1/3 landvoor de productie van voedsel voor mens en dier, 1/3 land om het vee te weiden. Al het vee moet gevoed kunnen worden door eigen productie. Het halen van voedingsmiddleen van elders/ andere werelddelen brengt onbalans in aardevruchtbaarheid en onrechtvaardigheid bij boeren en gemeenschappen elders op aarde. Het vergroot de kloof tussen arm en rijk. 2015 is het jaar van de bodem. MenS Gelderland zou in samenwerking met de Waterschappen nog veel meer kunnen doen om goed lopende projecten ter verbetering van de vruchtbaarheid van een levende bodem voor iedere boer mogelijk te maken, maatwerk ter plekke. Daarbij kan het gebruik van kunstmest, en bestrijdingsmiddelen worden uitgefaseerd. In elke gemeenschap zou ruimte moeten zijn voor de aanleg van voedselbos en permacultuurtuinen. Het injecteren van de grond met mest uitfaseren. Geen nieuwe injecteurs aanschaffen. Boeren met potstallen in het zonnetje zetten. De PvdA wil een sterke agrarische sector, maar wel in nauwe afstemming met bewoners. Geen megastal pal naast een basisschool. Ruimte voor innovatieve PvdA (biologische) landbouw. Goede ruimtelijke inpassing van grootschalige landbouwbedrijven. En boeren inzetten bij landschapsbeheer. We zijn voor een sterke agrarische akker- en tuinbouwsector, met oog voor het landschap, maar niet voor grootschalige intensieve veehouderij, en niet voor grootschalige monoculturen. Met name duurzame streekproducten, waarbij geen of PvdDieren veel minder gewasbeschermingsmiddelen zijn gebruikt, bijvoorbeeld biologische producten, zouden door de provincie gepromoot moeten worden. 2.3: een voedsel-collectief mag ook wat groter zijn. SGP
De ontwikkeling van de landbouw kan prima ingepast worden in een zorgvuldig natuurbeleid.
De SP wil niet meer kwantiteit maar meer kwaliteit: Behoud van de waardevolle kleinschalige landschappen (waar juist veel soorten goed gedijen). Ruimte voor biologische boeren, maar ook voor initiatieven als stadslandbouw (brengt voedselproductie weer dicht bij mensen) en voedselcollectieven (rechtstreeks SP contact tussen consumenten en boeren waardoor de boeren een betere prijs krijgen).We stellen voor een campagne te starten: 'Made in Gelderland' waarin de aandacht voor eerlijke Gelderse producten wordt gepromoot. Zo maken we een keuze voor duurzamere landbouw en veeteelt aantrekkelijker.
De PSP’92 wil meer ruimte voor landbouw. Ook in de steden is vraag naar deze sector. Stadslandbouw kan sociale cohesie versterken en er voor zorgen PSP’92 dat onze provincie groen in én blijft.
8
3 Recreatie en toerisme 3.1 Verdere uitbreiding van het Gelders wandelnetwerk biedt de economie zoveel perspectief, dat het recht van overpad ingezet moet worden in nauw overleg met grondeigenaren Helemaal mee oneens PVV
Mee oneens
Neutraal
Mee eens
Helemaal mee eens
CDA
50Plus
ChristenUnie
D66
PvdDieren
SGP
GroenLinks
VVD
LB/1A
PSP’92
MenS PvdA SP
3.2 Een subsidie voor grondeigenaren voor de stimulering van zogenaamde boerenlandpaden zorgt voor een kwalitatieve wandelverbetering voor de Gelderse natuur Helemaal mee oneens
Mee oneens
Neutraal
Mee eens
Helemaal mee eens
PvdDieren
PVV 50Plus
CDA
D66
ChristenUnie
GroenLinks
VVD
SGP
LB/1A
MenS
SP
PvdA PSP’92
3.3 Het aantrekkelijk maken en garanderen van toerisme op lokaal niveau doen we door duurzaam toerisme (dat wil zeggen: rekening houden met milieu, mens, natuur en cultuur) ruimte te bieden in de omgevingsvisie. Helemaal mee oneens
Mee oneens
Neutraal
Mee eens
Helemaal mee eens
PVV
50Plus
PvdDieren
VVD
MenS
ChristenUnie
CDA
D66
SGP
GroenLinks
SP
LB/1A PvdA PSP’92
9
3.4 De Veluwe wordt toeristisch gebied nummer één van Nederland Helemaal mee oneens MenS
Mee oneens
Neutraal
Mee eens
Helemaal mee eens
PVV
SGP
VVD
D66
50Plus CDA SP PvdDieren ChristenUnie GroenLinks LB/1A PvdA PSP’92
3.5 De ontwikkeling van de Veluwe tot toeristisch gebied is alleen mogelijk in samenwerking met de bewoners Helemaal mee oneens
Mee oneens
Neutraal
Mee eens
Helemaal mee eens
MenS
VVD
PVV SGP
CDA
D66
PvdDieren
50Plus
ChristenUnie
PSP’92
GroenLinks
SP
LB/1A PvdA 3.6 Rondom dorpen worden ‘leefbaarheidscirkels’ getrokken. Hoe dichter een schil bij het dorp ligt, des te meer invloed bewoners hebben op de besluitvorming. Hiermee geven we de dorpsbewoners de ruimte in hun eigen ‘achtertuin’, dus vlak bij het dorp, en de natuur het primaat daar waar de mens te gast is Helemaal mee oneens
Mee oneens
Neutraal
Mee eens
PVV
MenS
SGP
ChristenUnie
VVD
D66
SP
50Plus
GroenLinks
CDA
PvdA
PvdDieren
Helemaal mee eens LB/1A PSP’92
Toelichting per partij op het thema ‘Recreatie en toerisme: ChristenUnie De andere Gelderse streken zijn ook belangrijk Voor Gelderland liggen de kansen in het stimuleren van recreatie en toerisme, D66 waarbij diverse stakeholders een rol te vervullen hebben om het maatschappelijk doel te bereiken. 10
Een stelling met veel sub-stellingen. Leefbaarheidscirkels kunnen een praktisch instrument zijn, maar hoeven niet te resulteren in een primaat voor de mens in de directe omgeving van het dorp. Het dorp kan ook kiezen om, vlakbij, hoogwaardige GroenLinks natuur de ruimte te geven. De kern is de invloed van bewoners over hun eigen leefomgeving, niet de keuze voor 'mens of natuur', dat is een vreemde tegenstelling. Gelderland is in zijn totaliteit een mooie provincie. De grote verscheidenheid per regio verdienen elk hun aandacht. Ook de Achterhoek en Rivierenland moeten niet LB/1A vergeten worden. Lokaal Belang Gelderland / 1 Achterhoek is van mening dat burgerparticipatie een voorwaarde is bij de totstandkoming van beleid. Recreatie is mooi. Maar de natuur en vooral de dieren moeten hun rust hebben. Hoe zouden wij het als mensen vinden als er van de paarde-ogen, honde-ogen en vosse-ogen ons ‘s nachts voortdurend zaten aan te gapen? Ik denk, dat we dan knettergek zouden worden. Zo is het met die beesten ook. Leven en laten leven in MenS rust. Er moeten wat ons betreft dan ook echte stiltegebieden komen, waar geen mensen mogen komen. Hoezo, alleen meebeslissen als het dichtbij is? Alle bewoners hebben overal belang, ook als het verder weg is. Gewoon geen grootschaligheid op de Veluwe. De Veluwe is al toeristische trekpleister nummer 1 van Nederland! De politieke cultuur van de provincie Gelderland is gebaseerd op partnerschap, dus nauw overleg en samenwerking met gemeenten, ondernemers en burgers. Maar de wet PvdA bepaalt wie formeel zeggenschap heeft over wat. Inwoners van gemeente A kunnen wel overleggen met gemeente B, maar zij nemen geen beslissingen die betrekking hebben op gemeente B . Dus ‘leefbaarheidscirkels’: ja, zoveel mogelijk inspraak van bewoners en onderlinge afstemming, maar de wet stelt kaders. 3 1: ons zijn nog geen voorbeelden bekend waar dit nodig is. PvdDieren 3.2: Op gemeentelijk niveau is daar meer zicht op. 3.4: Mits de rust in de natuur gewaarborgd blijft. SGP
SP
De ontwikkeling van de landbouw kan prima ingepast worden in een zorgvuldig gekozen beleid als het gaat over reactie en toerisme. De toeristische sector is belangrijk in Gelderland. Elke streek heeft haar eigen gezicht en mogelijkheden of dat nou de Veluwe is, het Rivierengebied of de Achterhoek. De sector wordt gedragen door kleine ondernemers, vaak familiebedrijven, die volgens de SP beschermd dienen te worden. Kleinschalige recreatie mag niet verdrongen worden. Recreatieve voorzieningen moeten ook toegankelijk zijn voor mensen met lage inkomens. De natuur en de cultuur waarvoor mensen (toeristen) graag voor komen is ook kwetsbaar. De bouw van grote stallen of kassen, het schrappen van buslijnen en spoorwegovergangen, de bezuinigingen op musea en festivals – het zijn bedreigingen voor natuurliefhebbers, wandelaars, kunstliefhebbers en daarmee ook voor de ondernemers.
De PSP’92 Gelderland wil dat bewoners meer inspraak en meer zeggenschap PSP’92 krijgen over hun eigen leefgebied. De leefbaarheidscirkel is een goede
suggestie en deze kan ook in de steden en grotere dorpen worden toegepast.
11
Thema Cultuur 4.1 Gelderland bezuinigt op cultuurparticipatie. Dit vraagt om actie omdat cultuurparticipatie bijdraagt aan instandhouding van de lokale identiteiten van Gelderland Helemaal mee oneens PVV
Mee oneens
Neutraal
Mee eens
Helemaal mee eens
VVD
SGP
50Plus
LB/1A
CDA
PvdA
ChristenUnie
SP
D66
PSP’92
GroenLinks MenS PvdDieren 4.2 De provincie wil investeren in het behouden en versterken van de lokale identiteit: sociaal-culturele kenmerken en cultuur-historisch erfgoed Helemaal mee oneens
Mee oneens
Neutraal
Mee eens
Helemaal mee eens
VVD
SGP 50Plus
PVV ChristenUnie
CDA
D66
MenS
GroenLinks
PvdDieren
LB/1A PvdA SP PSP’92
Toelichting per partij op het thema ‘Cultuur’:
50Plus Cultuur is de bron van je identiteit Cultuur en sport zijn belangrijk om de onderlinge samenhang in dorpen en kernen te bevorderen. Daarmee zijn ze niet alleen een economische factor of belangrijk CDA voor de gezondheid of creativiteit van het individu zelf, maar zijn ze voor een hele gemeenschap belangrijk. Daar gaat het het CDA om. ChristenUnie D66
De ChristenUnie heeft onlangs een rapport over het evenementen beleid laten maken. Dat is te downloaden op onze website D66 wil cultuurbeoefening stimuleren en is zeer voor behoud van cultuur-historisch erfgoed
Dat betekent, met een kleiner budget, ook juist keuzen voor de cultuur van de GroenLinks kleine en eigen schaal. Waarbij uiteraard de draagkracht of het draagvalk van de omgeving ook zichtbaar moet zijn. Cultuur is een belangrijke economische drager en draagt bovendien bij aan de leefbaarheid. Gelderland is een provincie met bijzondere culturele diversiteit en LB/1A geschiedenis. Men voelt zich verbonden met stad en streek en de Gelderlander bestaat eigenlijk niet. en dat is prima. Lokaal Belang wil investeren in festivals , 12
culturele evenementen en instellingen die het lokale en regionale karakter versterken. Cultuur gaat een speerpunt worden van onze partij. Hier willen we flink op ingaan zetten. Ondanks alle digitalisering blijft het cultuur-historisch erfgoed van belang. Dit erfgoed geeft de band met het Gelders verleden aan. Het vertelt ons waar we vandaan komen als inwoner van Gelderland en wellicht ook waar we naar toe gaan. Weliswaar is ook veel al toegankelijk gemaakt via het internet, maar dan moet je wel weten waar je naar zoekt. Via oude boeken kom je op sporen, waar je via het web niet zo gauw opgekomen zou zijn. Wat ons betreft mag er ook aandacht komen voor de lokale geschiedenis, de geschiedenis van de streek behoud van MenS bibliotheken met boeken Dit dient te onderwezen op school en bij volksuniversiteiten. Zonder daarbij chauvinistisch te worden. Cultuur is ook gediend bij een meer ontspannen leven. Een proef met een onvoorwaardelijk basisinkomen voor ieder op een plek in Gelderland zou aan kunnen tonen wlek ee nvoordelen dit heeft, niet alleen voor cultuur. Cultuur verandert en moet ook veranderen: duurzamer leven met de aarde, meer leren van alle mensen die in een gebied wonen, waar zij hun wortels ook hebben. Werken aan een Geldelander die open staat voor de ander, in gelijkwaardigheid en met respect. De PvdA maakt zich sterk voor cultuur en cultuurparticipatie, vooral voor de jeugd. Er moet een sterke provinciale culturele infrastructuur zijn waar alle lokale PvdA cultuurinstellingen op kunnen terugvallen. Een levendige en vitale cultuur is onmisbaar voor kwaliteit van leven. PvdDieren
De Partij voor de Dieren wil dat de provincie ruime middelen vrijmaakt voor regionale cultuur. Wij zijn tegen bezuinigingen op cultuur.
SGP De SGP koestert het cultureel erfgoed van Gelderland. Volgens de SP is cultuur en het behoud daarvan veel te belangrijk om alleen aan de markt over te laten. Overheden moeten daarin investeren, omdat cultuur anders volstrekt afhankelijk wordt van de grillen van de commercie en liefdadigheid. Juist in crisistijd kunnen kunst en cultuur een signaal zijn van nieuwe hoop en creativiteit. Dat kan in musea, door het bezoeken van monumenten, in SP muziekscholen en fanfares, in zangkoren en toneelclubs, op poppodia, in ateliers voor beeldende kunst en in andere kleinschalige culturele centra. Vorig jaar presenteerde de SP het bibliotheekplan "Gelderland Leest". Hierin wordt onze visie verwoord hoe we een fijnmazig netwerk van kwalitatief goede bibliotheekvoorzieningen voor iedereen in Gelderland kunnen behouden en waar nodig opbouwen.
13
Thema Verkeer en Vervoer 5 Bereikbaarheid Achterhoek 5.1 De provincie moet mee investeren in de aanleg van dubbelsporen Didam-Doetinchem en Zutphen-Winterswijk om de bereikbaarheid van de Achterhoek te vergroten Helemaal mee oneens PVV
Mee oneens
Neutraal
Mee eens
Helemaal mee eens
LB/1A
50Plus
CDA
ChristenUnie
GroenLinks
D66
PvdA
MenS
PvdDieren
SGP
SP VVD PSP’92
Toelichting per partij op het thema ‘Bereikbaarheid Achterhoek’: 50Plus Eerst kijken naar financiele haalbaarheid van deze oplossing CDA
Deze verbinding moet kwalitatief beter. Belangrijk is dat de verbinding betrouwbaar is en daardoor de bereikbaarheid van de Achterhoek wordt verbeterd.
ChristenUnie Doel is niet totaal dubbelspoor, maar capaciteit en betrouwbaarheid vergroten D66 is voor goede (grensoverschrijdende) OV-verbindingen. Het is echter niet aan de provincie, maar aan het Rijk om specifieke oplossingen aan te bieden. De OVD66 bereikbaarheid van de Achterhoek en Rivierenland is zeker van belang, daarvoor zijn meer oplossingen denkbaar. Ook digitale bereikbaarheid vindt D66 zeer van belang. Dit is, ook in ons verkiezingsprogramma, voor GroenLinks een belangrijk thema: GroenLinks bereikbaarheid, ook van het platteland, is een wezenlijk deel van het versterken van de vitaliteit van de platteland. Het lijkt ons zinvol het hele traject dubbelsporig te maken. Af en toe zou er dan ook MenS een goederen trein over kunnen gaan. Door het aanleggen van een traject tot in Duitsland is een aparte Noordtak overbodig. Bereikbaarheid van het platteland is de beste verdediging tegen verdere leegloop. PvdA Maak het makkelijk voor jong en oud om voor school en werk naar de stad te reizen. SGP
Bereikbaarheid per spoor is van groot belang van de ontwikkeling van de Achterhoek
Door goede keuzes op het gebied van verkeer en mobiliteit worden mensen en gemeenschappen met elkaar verbonden. Rijksbezuinigingen zorgen voor een SP verslechtering van het openbaar vervoer. De bevolkingskrimp op het platteland vraagt om slimme vervoersoplossingen. De SP vindt daarom dat de provincie fors moet investeren in de bereikbaarheid van steden en dorpen.
Het spoor in de Achterhoek is al jaren een pijnpunt. Er moet nu eindelijk worden geïnvesteerd in het spoor. Overigens, dit geldt voor meer PSP’92 spoortrajecten. Investeren in de trein en de bus heeft voorrang boven het investeren in autoverkeer. Openbaar vervoer is ook duurzamer voor de toekomst… 14
6 Openbaar Vervoer 6.1 Voor een vitaal platteland is het van belang openbaar vervoer te garanderen tot in de kleine kernen. Helemaal mee oneens
Mee oneens
Neutraal
Mee eens
Helemaal mee eens
VVD
D66 PVV
GroenLinks
50Plus
SGP
CDA ChristenUnie LB/1A MenS PvdA PvdDieren SP PSP’92
6.2 Slimme OV-concepten en alternatieve vormen van vervoer worden in nauwe samenwerking met de bewoners van kleine kernen ontwikkeld waarbij de provincie het proces faciliteert Helemaal mee oneens
Mee oneens
Neutraal
Mee eens
Helemaal mee eens
VVD
D66 PVV GroenLinks SGP 50Plus CDA ChristenUnie LB/1A MenS PvdA PvdDieren SP Psp’92
15
Toelichting per partij op het thema ‘Openbaar Vervoer: 50Plus Vervoer op afroep kan een oplossing zijn Bereikbaarheid is het doel. Voor iedereen. Welke vorm van OV dat regelt is CDA afhankelijk van de plaats en het aantal reizigers. Het moet praktisch en uitvoerbaar zijn. D66 wil burgers stimuleren tot cqfaciliteren in creatieve oplossingen/alternatieven D66 Voor OV is afhankelijkheid van Rijksoverheid ivm de 10-minuten intercityverbindingen, waarbij aansluitende verbindingen intact dienen te blijven Deze slimme en toekomstgerichte vormen kunnen ook weer een nieuwe basis voor lokaal ondernemerschap zijn. Zo zien we een snelle groei van de elektrische GroenLinks deelauto in cooperatief verband (denk maar aan LochemEnergie). Goed voor inkomen, voorkomen van isolement, milieu. LB/1A
Openbaarvervoer is een voorwaarde voor de leefbaarheid van kleine kernen en dorpen
Openbaar is onmisbaar voor sociale contacten, werk en ontspanning. Zonder je te verplaatsen kom je nergens. Bezuinigingen op het openbaar vervoer dienen dan ook een halt toe geroepen te worden. Er dient meer geluisterd te worden naar de wensn van eindgebruikers. Er zal gekeken moeten worden naar de vervoersconcepten van bedrijven als Uber and Snappcar. Dit betekent, dat we af moeten van die langdurige concessies. Deze concessies zijn dusdanig in flexibel dat er geen bijsturing meer mogelijk is. Of ze moeten dusdanig gewijzigd worden dat wel mogelijk. De lijnen dienen zo min mogelijk geknipt te worden. Zo recht MenS mogelijke lijnen, maar dan wel voldoende halteringen. Geen HOV-lijnen (Halte Overslaand Vervoer). Goede analyse van verkeersstromen is essentieel. Flexibel inzet van personeel en bussen. Slimmer vraagafhankelijk vervoer door nog betere informatievoorziening en nog handigere apps, bestellen bus, taxi met behulp van Uberachtige app of callcentrum. In de verre toekomst zelfsturende auto’s. Vooral ‘s avonds of ‘s nachts handig als er weinig mensen op de weg zijn. Deze zin zou ik weghalen Een volle bus is het meest duurzaam. Voordeliger of gratis OV kan helpen bij de bewustwording zuiniger om te gaan met energie. De provincie Gelderland loopt al voorop bij het introduceren van flexibele vormen PvdA van openbaar vervoer. Geen grote, dure, lege bussen, maar maatwerk voor zoveel mogelijk plekken in de provincie. SGP De SGP heeft altijd gepleit voor slimme OV-concepten en niet voor lege bussen Volgens de provincie en vervoerders rijden er op het platteland teveel bussen rond met lage bezetting. Dat is echter niet de schuld van reizigers of dorpsgemeenschappen. Vervoerders en provincie hebben te weinig gedaan om lege bussen met (nieuwe) reizigers te vullen. Ook op het platteland is de trein vaak SP van groot belang in het openbaar vervoer. Goede aansluitende buslijnen naar omliggende dorpen zijn dus van groot belang. Op de rustige momenten van de dag moet een busrit op afroep kunnen worden geboekt. Het is ook mogelijk dat een buslijn tijdens de spits voor vaste reizigers rijdt en in de daluren vooral toeristen vervoert of mensen naar de markt in een grotere plaats brengt.
Openbaar vervoer is een basisvoorziening. De provincie Gelderland is en blijft verantwoordelijk voor de bereikbaarheid van het platteland en de steden. PSP’92 Bereikbaarheid is een van de voorwaarden van sociale cohesie in heel Gelderland. Mensen trekken anders weg, en dan versnelt de krimp in de Achterhoek alleen maar… de PSP’92 wil een leefbaar Gelderland.
16
Thema Duurzaamheid 7.1 Lokale energie-coöperaties voor duurzame energie hebben de toekomst. De huidige provinciale regeling voor duurzame energie wordt gecontinueerd Helemaal mee oneens
Mee oneens
Neutraal
Mee eens
Helemaal mee eens
PVV
50Plus
CDA
VVD
MenS
ChristenUnie D66 GroenLinks LB/1A PvdA PvdDieren SGP SP PSP’92
7.2 De provincie stimuleert dat er in alle Gelderse regio’s regionale energie coöperaties worden opgericht als producent van lokale energie, vergelijkbaar met de AGEM Helemaal mee oneens VVD
Mee oneens
Neutraal
Mee eens
Helemaal mee eens
PVV 50Plus
ChristenUnie
CDA
GroenLinks
PvdA
MenS
SGP
PvdDieren LB/1A D66 PSP’92
SP
7.3 Het instellen van een revolverend Gelders stimuleringsfonds voor zonne-energie met een rente van maximaal 1% moet maatschappelijke gebouwen gaan voorzien van duurzame energie. Helemaal mee oneens PVV
Mee oneens
Neutraal
Mee eens
Helemaal mee eens
VVD 50Plus
MenS
GroenLinks
D66
SP
SGP
ChristenUnie
PvdA
CDA PvdDieren LB/1A PSP’92
17
Toelichting per partij op het thema ‘Duurzaamheid: 50Plus Investeren in innovatie is een duurzaam proces Ook in Gelderland worden we geconfronteerd met het uitputten van de aarde. Inwoners van Gelderland beseffen dat maar al te goed en zijn bereid om zelf verantwoordelijkheid te nemen. Bij velen is de knop al om. Zo richten buurtgenoten zelf energiecoöperaties op om stroom op te wekken en werken ook gemeenten CDA aan dit soort plannen. Vaak hebben die plannen extra steun nodig welke het CDA op grond van zijn principe van rentmeesterschap de komende jaren volop wil geven. De provincie kan een uitstekende ondersteunende rol vervullen om de veelheid aan plannen en initiatieven samen te smeden tot daadwerkelijke resultaten. ChristenUnie D66
D66 is voor zonnepanelen op openbare gebouwen als scholen e.d. Er zijn diverse manieren waarop stimulering plaats kan vinden. 7.1 We vinden dat deze regelingen (er zijn er overigens meerdere) moet worden versterkt. Dat is meer dan slechts gecontinueerd. 7.2 In deze stelling zitten weer een heel aantal stellingen: GroenLinks vindt dat burgercooperaties de volle ruimte moeten krijgen. De AGEM is een overheidsinitiatief. Dat kán zinvol zijn, maar de overheid heeft meer een faciliterende, soms initierende rol en het is de vraag of dít de beste route is. Goed dat AGEM ook burgercooperaties in de Achterhoek ondersteunen kan. Tweede stelling in de stelling is 'regionaal'. Doelt u op een schaalgrote van de huidige regio's, zoals Achterhoek, Stedendriehoek? In de Stedendriehoek is juist gekozen voor burgercooperaties die op gemeentelijk niveau opereren. Als u dit alles ook bedoelt, dan is GroenLinks het er helemaal mee eens, maar als het echt om regionale cooperaties gaat, dan hebben we een reserve. Dat bepalen de cooperaties vooral zelf wel.
7.3 U maakt het verschrikkelijk moeilijk! GroenLlinks is heel sterk vóór zonneenergie. Maar voor maatschappelijk vastgoed is dit niet zo simpel dat met een revolverend fonds met een rente van 1% dit gaat werken. De meeste GroenLinks maatschappelijke organisaties (bv overheden, scholen, sportcomplexen) zijn midden- tot grootverbruikers. Die betalen een zodanig laag elektriciteitstarief dat zon-pv ook bij een rente van 1% niet 'uit' kan, dus niet uit een revolverend fonds te financieren is (immers, dat zou zoveel rendement betekenen dat de lening afbetaald kan worden, terwijl de investering niet (financieel) rendeert. Veel slimmer is om zon pv op maatschappelijk vastgoed te leggen en in te zetten als postcoderoos initiatief van een burgercooperatie. Ook dat kan maar nauwelijks 'uit'. Hiervoor is vooral crowdfunding van belang als instrument, waarbij de provincie bv voor elke ton die collectief wordt vergaard een 10.000 Euro (10%, nu is het met een beperkt budget nog 25%) toe voegt. Dán zou het zeker kunnen. Een revolverend fonds of garantiestelling kan dan belangrijk zijn als steun omdat de cashflow van de cooperatie nog zó laag is (vaak) dat er een risicoprobleem is. Maar uw voorstel zal niet werken. We vermoeden dat u bedoelt als het inzetten van financiele instrumenten op maatschappelijk vastgoed te voorzien van zon-pv en daarmee zijn we het helemaal eens. Opm algemeen: We zijn wat verrast door het feit dat u energiebesparing en duurzame renovatie helemaal niet noemt. Dát is de grootste klapper, ook voor de werkgelegenheid en juist voor Gelderland van cruciaal belang. Voor Lokaal Belang Gelderland / 1 achterhoek is het vanzelfsprekend dat openbare gebouwen worden voorzien van zonnepanelen. Lokaal Belang kiest LB/1A voor groen, schoon en duurzaam. De provincie dient een integraal milieubeleid uit te voeren. Waarbij voorop staat dat de gemeente haar eigen duurzaamheids- en klimaatagenda bepaalt. Dwang en verplichtingen vanuit de provincie zijn
18
onacceptabel. In de ene gemeente passen windmolens bijvoorbeeld wel en in de andere niet. Lokaal Belang zal de lokale partijen nadrukkelijk betrekken bij de invulling van beleid. wij streven naar maximale burgerparticipatie. Laat de burgers mee profiteren een door coöperatie op te zetten dan ontstaat er vanzelf meer draagvlak als inwoners zelf er van profiteren. Eerst het huidig economisch systeem veranderen. Dit systeem dwingt ons tot onduurzaamheid. Geen groei om de groei. De paradox van de energiebesparing!! Hoe meer energiesparing, hoe meer verbruik. Hier dient rekening mee gehouden te worden. Doel is niet energiebesparing, maar minder energieverbruik. Kan alleen veranderen als we minder opgefokt verkwistend zouden leven. Meer tijd zouden nemen voor de dingen en voor elkaar. Meer zouden genieten van moment. Dit MenS betekent, dat het woord moeten zo snel mogelijk vervangen dient te worden door in staat gesteld om... Wij zijn voor een vervangen van fossiele econoie naar een hernieuwbare energie economie en voor lokale opwekking en lokaal gebruik. Grote nieuwe infrastructuur, zoals 380 KV leidingen zijn niet nodig. Zij zijn slechts bedoeld om nog meer handel in nog meer energie mogelijk te maken. Meer investeren in duurzame energie, ja graag! Dat wil de PvdA zeker. Maar over PvdA dat rentepercentage kun je niet simpelweg stellen dat het 1% is. Daar zijn wettelijke regels voor, daar moet de provincie zich aan houden. 7.1: Ja, maar het moet wel kosteneffectief 7.2: Geen mestvergisters PvdDieren 7.3: Ja, maar alleen waar lening nodig is. Het financieel rendement van zonnepanelen is zo hoog dat er ook al leasemogelijkheden zijn. PVV
als er een stimuleringsfonds nodig is voor alternatieve energie dan is het kennelijk niet rendabel
SGP
Inzetten op besparing op het huidige energiegebruik is verreweg de beste oplossing
De SP is voor nóg meer inzetten op energiebesparing, door verdere aanpak van de isolatie van huurwoningen. Ook een omschakeling naar duurzame,hernieuwbare energie is nodig, zoals zonne-energie, aardwarmte, bepaalde vormen van SP biomassa en windenergie. We zullen wel altijd kritisch kijken naar de effectiviteit van dit beleid. De maatregelen van de provincie moeten wel echt verschil maken, anders gaan we niet verantwoord om met gemeenschapsgeld. PSP’92
Zonne- en windenergie hebben voor de PSP’92 de toekomst. Wij zetten in op nieuwe energie.
19
Thema Leefbaarheid 8 Leefbaarheid en dorpshuizen 8.1 De huidige regeling Leefbaarheid en Gemeenschapsvoorzieningen is zo succesvol dat deze recht doet aan continuering Helemaal mee oneens
Mee oneens
Neutraal
Mee eens
Helemaal mee eens
D66
50Plus
CDA
PVV VVD
MenS
ChristenUnie
SGP
GroenLinks
SP
LB/1A PvdA PvdDieren PSP’92
8.2 De provincie Gelderland moet blijven investeren in stenen, er zijn nog teveel dorpen zonder een dorpshuis of met een dorpshuis dat niet voorbereid is op de toekomst Helemaal mee oneens
Mee oneens
Neutraal
Mee eens
Helemaal mee eens
VVD
D66
PVV
CDA
50Plus
ChristenUnie
MenS
GroenLinks
SGP
LB/1A
SP
PvdA
PSP’92
PvdDieren
8.3 Bewonersinitiatieven die de leefbaarheid bevorderen kunnen blijven rekenen op provinciale cofinanciering omdat dat het verschil maakt (katalysator) bij andere investeerders zoals de gemeente en maatschappelijke fondsen Helemaal mee oneens
Mee oneens
Neutraal
Mee eens
Helemaal mee eens
VVD
50Plus
D66
PVV
MenS
CDA
SGP
ChristenUnie
SP
GroenLinks LB/1A PvdA PvdDieren PSP’92
20
8.4 Het budget van de regiocontracten (programma Stad en Regio) moet naar rato van het inwoneraantal evenredig verdeeld worden over de steden, de kleine kernen en het platteland. Helemaal mee oneens
Mee oneens
Neutraal
Mee eens
LB/1A
VVD
MenS
PVV
PvdA
SP
PvdDieren
50Plus
D66
PSP’92
SGP
Helemaal mee eens ChristenUnie
CDA GroenLinks 8.5 De provincie maakt het mogelijk dat iedere kleine kern beschikt over een ‘supervrijwilliger’ (1 dag per week betaald) die zijn dorpsgenoten betrekt en actief maakt o.a. op het gebied van welzijn, zorg, vervoer, duurzame energie, sport en ontmoeting omdat vrijwilligers een steeds grotere rol krijgen om deze maatschappelijke taken te vervullen. Helemaal mee oneens
Mee oneens
Neutraal
Mee eens
PvdA
SP
LB/1A
D66
VVD PVV PSP’92
CDA
MenS
50Plus
GroenLinks
PvdDieren
SGP
Helemaal mee eens ChristenUnie
Toelichting per partij op het thema ‘Leefbaarheid en Dorpshuizen’: 50Plus Dorpshuis een spil in de zorg en cultuur Plekken om elkaar te ontmoeten zijn belangrijk voor dorpen, kernen en wijken. Daarin zit geen verschil tussen steden en platteland. Van belang is dat ingespeeld CDA wordt op de behoefte van de gemeenschap. Het CDA wil goede plannen ondersteunen. Goed zijn plannen die de sociale samenhang bevorderen en daarmee de leefbaarheid ten goede komen. ChristenUnie
De ChristenUnie wil de regiocontracten ook voor plattelandsprojecten beschikbaar stellen
D66 vindt leefbaarheid van groot belang, met name het probleem van leegstand in de winkelgebieden in de kernen/binnensteden. Via inzet van herverkaveling wil D66 D66 hier oplossingen voor bieden en geeft graag toelichting op ons standpunt in deze. GroenLinks vindt de dorpshuizen van groot belang. We vinden dat hierin, in eigendom en beheer, veel meer geinnoveerd mag worden. De Vereniging Kleine Kernen faciliteert dat ook. GroenLinks vindt niet dat onvoorwaardelijk in 'stenen' gestopt moet worden. Dat gebeurt, gelukkig, nu ook niet. Een investeringsprogramma in vrijwilligers en opbouwwerk is belangrijk. De gemeente GroenLinks heeft hierin een belangrijke rol. GroenLinks vindt dat de kanteling van taken en rollen goed gefaciliteerd moet worden. Of de 'supervrijwilliger' daar het beste instrument voor is, is lastig te beoordelen. De financiering hiervan creëert ook nieuwe afhankelijkheid en het lijkt erop of er één model is om dit uit te voeren. Daarom zijn we het niet eens met stelling 8.5. Lokale ondernemers moeten betrokken worden bij de ontwikkeling van Dorpshuizen. Budgetten moeten niet worden verdeeld op basis van LB/1A inwoneraantallen maar op basis van nut en noodzaak.
21
Het is niet de taak van de provincie om "supervrijwilligers" in dienst te nemen dat valt eerder onder verantwoordelijkheid van de gemeenten. Een plek waar mensen samen kunnen komen is essentieel. Waar die plek is mij om even. Die plek moet ook de beschikking hebben over aparte kamertjes, computers en over internet. Wij denken ook aan het bewaren van alle MenS kerkgebouwen door deze te betrekken bij een sociale functie in de samenleving. Zo kan daar ook een dorpshuis worden gevestigd. Uiteraard in goede samenwerking met de bewoners van de dorpen. Investeren in stenen is lang niet altijd de beste oplossing. Er is al zoveel leegstand! Dorpshuizen: JA!, maar eerst kijken naar mogelijkheden voor transformatie; geen leegstand creëren door nieuwbouw. Bouw liever die oude school om tot een mooi dorpshuis! PvdA Verder is het financieren van een ‘supervrijwilliger’ natuurlijk gewoon een betaalde baan scheppen. Het idee is sympathiek, maar moet nader worden uitgewerkt. Echte vitaliteit in een dorpskern komt juist doordat bewoners zich onbetaald inzetten voor hun leefomgeving. Elke vrijwilliger is “onbetaalbaar”.
Het gaat de PSP’92 niet om de stenen, maar om de functie van het dorpshuis. Ontmoeting en een eigen plek om te organiseren is belangrijk voor elke dorpskern en stadswijk. De Stad&Regiocontracten kunnen hier ook een PSP’92 bijdrage aan leveren. Hier moet goed gekeken worden naar succesvolle projecten en niet naar inwonersaantallen. Vrijwilligerswerk is vrijwillig, en nooit betaald. Wel moet vrijwilligerswerk ondersteund worden door de overheid. SGP Leefbare kleine kernen vormen de ruggengraat voor hechte Gelderse samenleving. De provincie moet in haar beleid rekening houden met de behoeften van mensen die wonen in kleine kernen. Het in stand houden van de basisvoorzieningen is essentieel om het welzijn van de bewoners en de leefbaarheid in kleine kernen te behouden. Denk daarbij niet alleen aan het dorpshuis maar ook aan het behoud van de basisschool (inclusief kleine bibliotheekvoorziening), een buurtsuper, SP pinautomaat en een klein verzorgingstehuis. Een verdeling van geld na inwoneraantal zou niet eerlijk zijn, want steden bieden ook voorzieningen voor hun omgeving. Extra investeringen in het buitengebied kunnen beter gefinancierd worden uit andere middelen dan de stad en regiocontracten. VVD
Thema leefbaarheid is veelal een zaak van de gemeente en bewoners van die gemeente: de provincie heeft beperkte verantwoordelijkheid
22
9 Ontmoeting/Sport 9.1 Om de leefbaarheid te versterken moet het concept ‘Sportdorp’ (klik hier voor meer informatie) gestimuleerd worden, sporten versterkt immers ook de sociale structuur. Helemaal mee oneens PVV
Mee oneens
Neutraal
Mee eens
Helemaal mee eens
SGP
ChristenUnie
50Plus
CDA
D66
PvdDieren
GroenLinks
VVD
LB/1A MenS PvdA SP PSP’92
Toelichting per partij op het thema ‘Ontmoeting/Sport’: 50Plus Sport verbindt en verbroedert mensen Sport is belangrijk voor de gezondheid van de Gelderlanders en bevordert de CDA onderlinge samenhang in dorpen en kernen. Daarmee is sport voor de hele gemeenschap belangrijk. Daar gaat het het CDA om. D66
Sportdorp is een middel geen doel op zich. Dat sporten gestimuleerd moet worden staat buiten kijf en dit is dan ook allereerst een taak van de individuele gemeenten.
We zijn heel duidelijk over het feit dat breedtesport een belangrijke rol heeft in onze GroenLinks samenleving en dat we hier een hogere prioriteit aan geven dan grootschalige en commerciële sportevenementen.. LB/1A
Lokaal Belang Gelderland / 1Achterhoek wil investeren in de amateur / breedte sport. sport is goed voor de gezondheid en versterkt de sociale cohesie
niet alleen een sportdorp is belangrijk, ook een speelplek is belangrijk. Kinderen moeten kunnen spelen in een groene bosomgeving. Een ruimtelijke ordening die MenS ruimte maakt voor gemeenschappelijke grond, te gebruiken als voedselbos/speelbos, met multifunctionele opzet, zonder energie verspilling en herrie van motoren. Sport is onmisbaar voor een vitale samenleving. De PvdA heeft zich de afgelopen PvdA jaren voortdurend sterk gemaakt voor initiatieven op sportgebied. Daar gaan we absoluut mee door!! PvdDieren Sympathiek idee. We willen graag de breedtesport in heel Gelderland stimuleren
Sport is goed voor de sociale cohesie en de gezondheid van de mens. Het is PSP’92 daarnaast voor velen een grote hobby om te sporten of om sport te kijken.
Daarom steunt de PSP’92 sport als middel én als doel. SGP Topsport is geen taak voor de provincie. Sporten is voor veel mensen een aangename vrijetijdsbesteding. Sport is goed voor de fysieke en de mentale gezondheid van mensen. Daarnaast is het belangrijk voor de mens als individu en voor de samenleving als geheel. Meedoen SP aan sport voorkomt sociale uitsluiting. Sport heeft een belangrijke functie op het gebied van zorg, welzijn en gezondheid. Hoe jonger mensen met sporten beginnen, hoe langer zij doorgaans actief blijven. Redenen genoeg voor de SP om sporten te stimuleren en toegankelijke sportvoorzieningen te bevorderen.
23
10 Zorg 10.1 De provincie ondersteunt de opstart van slimme verdienmodellen om maatschappelijke participatie van zorg in de vorm van zorgcoöperaties en buurtzorg een succes te laten worden. Helemaal mee oneens
Mee oneens
Neutraal
Mee eens
Helemaal mee eens
PVV
D66
50Plus
CDA
ChristenUnie
GroenLinks
PvdDieren
LB/1A
SGP
MenS
VVD
PvdA SP PSP’92 Toelichting per partij op het thema ‘Zorg’: 50Plus Goede initiatieven moeten ondersteund worden. Maatschappelijke participatie in de vorm van buurtzorg en zorgcoöperaties kunnen leiden tot de opstart van slimme CDA verdienmodellen. Het CDA meent dat de provincie vanuit innovatiebudgetten hier ook een bijdrage aan zou kunnen leveren. ChristenUnie Dit kan als onderdeel van de “plattelandscontracten D66
Het terrein van de zorg is juist gedecentraliseerd naar de gemeenten en zij hebben deze taak en uitdaging op het bord liggen.
Een belangrijk onderwerp, waarbij we naast het coöperatief organiseren van thuiszorg en de zwaardere buurtzorg ook het opzetten en versterken van 0de en GroenLinks 1ste lijns samenwerking cruciaal vinden. Daarbij hoort ook een goede ondersteuning van innovatieve initiatieven van combinaties van maatschappelijk werk, jeugdwerk, huisartsen, onderwijs, oa gericht op preventie. Investeren via bijvoorbeeld een revolving fund is een van de mogelijkheden, het is LB/1A echter aan de gemeenten om hier beleid voor te ontwikkelen. De provincie kan faciliteren Wij zijn groot voorstander van een regionale Gelderse munt of alternatieve waardesystemen. MenS Gedacht kan worden aan de invoering van een onvoorwaardelijk basisinkomen, waardoor alle verhoudingen gunstiger worden. Of een deel van de huur te betalen in social currencies. PvdA
De PvdA wil graag investeren in leefbaarheid door initiatieven van onderop te steunen. Inzet van bewoners is de beste garantie voor een vitale samenleving.
Ondanks dat zorg en welzijn geen provinciale kerntaak meer is vindt de PSP’92 Gelderland dat de provincie een verbindende functie heeft. Deze moet PSP’92 op een goede manier worden ingevuld. Het aanjagen van slimme verdienmodellen is een goed voorbeeld hier van. SGP
Oog voor elkaar. Omzien naar elkaar hieraan moeten wij heel veel aandacht besteden
De SP wil dat Gelderland een provincie is waar het voor iedereen goed wonen en SP leven is, ook voor mensen die bijvoorbeeld zorg nodig hebben. Iedereen heeft recht op kwalitatief goede zorg. 24
11 Educatie 11.1 Basisscholen in het buitengebied kunnen zich onderscheiden met een zogenaamde ‘onderwijsvisie’ voor de aanwas van nieuwe leerlingen. De provincie ondersteunt dergelijke initiatieven. Helemaal mee oneens
Mee oneens
Neutraal
Mee eens
Helemaal mee eens
CDA
D66
50Plus
LB/1A
PVV VVD PSP’92
PvdA
ChristenUnie
PvdDieren
GroenLinks MenS SGP SP
Toelichting per partij op het thema ‘Educatie’: CDA D66
Dit is echt een onderwerp voor de rijksoverheid of het schoolbestuur. Daar gaat de provincie niet over. D66 ondersteunt duurzaamheid door zonnepanelen op de schooldaken. Over aanwas van leerlingen gaat de Provincie eenvoudigweg niet.
Ja, absoluut. Maar niet onvoorwaardelijk. Goede samenwerking in onderwijsland is daarvoor cruciaal. Het onderwijsveld is ook achterop geraakt door matige GroenLinks organisatie en samenwerking. Net als bij de zorg zijn ook hier innovatieve ontwikkelingen (ook coöperatief) van belang.. MenS
Om onderwijs aan kleine klassen mogelijk te maken is een basisinkomen als startsituatie een uitkomst.
Het probleem van basisscholen in het buitengebied is niet de kwaliteit, maar de terugloop van het aantal leerlingen. Onderlinge concurrentie door een PvdA ‘onderwijsvisie’ lost dat probleem niet op. Samenwerking wel. Natuurlijk is een onderwijsvisie belangrijk, maar dat geldt voor elke school, in stad en op het platteland. Wellicht kan de provincie een onderzoek doen waar alle basisscholen mee PvdDieren geholpen zijn waar dit speelt. Maar als alle scholen dit doen is het geen punt van onderscheid meer dat voor nieuwe aanwas kan zorgen. PSP’92 De PSP’92 Gelderland vindt dat er overal ruimte moet zijn voor basisscholen. SGP Initiatieven om scholen zo lang mogelijk in stand te houden zijn zeer welkom In krimpgebieden (niet alleen in het buitengebied!) moet je duidelijk maken hoe je SP op lange termijn wilt handhaven als kleine school en slimme manieren bedenken om aan landelijke normen te voldoen c.q. uitzonderingen te bereiken.
25
12 Bereikbaarheid breedband 12.1 Om ondernemerschap te stimuleren en maatschappelijke taken op het gebied van zorg, onderwijs en digitale overheidsdiensten in de toekomst goed te kunnen blijven vervullen is een modern breedbandnetwerk noodzakelijk. Helemaal mee oneens
Mee oneens
Neutraal
Mee eens
Helemaal mee eens
ChristenUnie
50Plus
CDA
SGP
D66
VVD MenS
GroenLinks LB/1A PvdA PvdDieren PVV SP PSP’92
12.2 De Provincie neemt het voortouw in de aanleg van breedbandnetwerken in de buitengebieden van Gelderland, de zogenaamde ‘niet rendabele gebieden’. Helemaal mee oneens
Mee oneens PVV
Neutraal
Mee eens
Helemaal mee eens
ChristenUnie
50Plus
SGP
CDA
VVD
GroenLinks
D66 MenS PSP’92
LB/1A PvdA PvdDieren SP
Toelichting per partij op het thema ‘Bereikbaarheid breedband’: 50Plus Om mee te blijven doen is communicatie snelheid en bereikbaarheid erg belangrijk Provincie neemt via revolving fund en goedkope lange termijn leningen het voortouw bij de aanleg van breedband in geheel Gelderland en daarbij vooral in die gebieden waar het vooralsnog voor de markt niet rendabel genoeg is om het aan te leggen. De provincie maakt hierin het verschil. CDA Het CDA is enthousiast over het plan “glasvezel” zoals momenteel in de Achterhoek wordt uitgewerkt. Dit model kan ook in de rest van de provincie worden uitgerold. Het CDA heeft ongeveer 100 miljoen gereserveerd om dit in 2019 in heel Gelderland te hebben geregeld. D66
D66 wil digitale bereikbaarheid en daarmee breedband in de gehele provincie beschikbaar krijgen.
Dat gebeurt nu ook en ís belangrijk. In Nederland (en buitenland) zijn hierbij ook initiatieven van bewoners/ondernemers om hierin zelf op te treden. GroenLinks Verdienmodellen van bedrijven die glasvezel aanleggen zijn gericht op kort rendement, waardoor de investeringskosten hoog zijn. Kapitaalvoorziening naar een langzamer business case in gezamenlijk beheer maakt van de zogenaamde 26
'niet rendabele gebieden' juist zeer rendabele gebieden. Zeker als daar zelfwerkzaamheid bij betrokken is.. Omdat er vanuit onderwijs en ondernemerschap meer en meer verlangd wordt om te beschikken over een snelle internetverbinding zal er werk van gemaakt moeten worden om de buitengebieden te voorzien van moderne breedbandverbindingen. MenS Mensen in het buitengebied met kinderen in de schoolgaande leeftijd en ondernemers kunnen evt. glasvezel aangelegd krijgen op kosten van de provincie. Mocht blijken dat er met weinig extra kosten ook de anderen aangesloten kunnen worden, zal dit wat ons betreft natuurlijk ook gebeuren. PvdA Dat doet de provincie al! En daar gaan we mee door, als het aan de PvdA ligt! PSP’92
De provincie Gelderland moet in goed overleg met marktpartijen zien te bewerkstelligen dat ook in het buitengebied breedband wordt gerealiseerd.
SGP De SGP heeft steeds gepleit voor breedband voor de gehele provincie. Behalve breedband moet er aandacht komen voor de slechte mobiele (telefoon) bereikbaarheid die ertoe leidt dat in delen van Gelderland het noodnummer 112 SP niet mobiel te bereiken is. De SP wil dat er op dit punt snel verbeteringen komen en dat de provincie daarin het voortouw neemt.
27
Thema Ruimtelijke Ordening 13 Wonen 13.1 Om krimp op te vangen moet de provincie ruimte en ondersteuning bieden aan nieuwe woonvormen in buitengebieden (denk aan CPO-Huren en flexibele woonbestemmingen in de bebouwde kom) Helemaal mee oneens
Mee oneens
Neutraal
Mee eens
Helemaal mee eens
VVD
PvdDieren PVV
50Plus
CDA
ChristenUnie
D66
PvdA
GroenLinks LB/1A MenS SGP SP PSP’92
13.2 Het stimuleren van de buurtwinkel moet ruimte krijgen in het leefbaarheidsbeleid omdat het wonen in krimpgevoelige kernen kan stimuleren Helemaal mee oneens
Mee oneens
Neutraal
Mee eens
Helemaal mee eens
VVD
PVV 50Plus
PvdDieren
PvdA
CDA
GroenLinks
ChristenUnie
D66
LB/1A
PSP’92
MenS SGP SP
Toelichting per partij op het thema ‘Wonen’: 50Plus Nieuwe of herontdekte woonvormen moet mogelijk zijn kijk ook over de grens. Nieuwe fenomenen, zoals leegstand als gevolg van krimp vraagt creatieve oplossingen. Daarbij moet ook creatief nagedacht worden over de vraag hoe het CDA doel voorop staat, namelijk leefbaarheid, en de regels daaraan dienstbaar kunnen zijn. ChristenUnie Het winkelbestand is vooral afhankelijk van de koopmentaliteit van de inwoners D66
D66 wil regels voor herbestemming eenvoudiger maken en wil een extra bedrag uit de NUON-middelen beschikbaar maken voor vitalisering van steden en dorpen.
Ik zou hierbij ook clustermogelijkheden van woningen bij kleine kernen als deel van de rood-voor-rood regeling noemen. Bouwrechten zijn dan verplaatsbaar. Uiteraard GroenLinks is de buurtwinkel van groot belang. Wel op basis van een sluitende exploitatie, dus directe betrokkenheid van de omgeving om te zorgen dat de buurtwinkel ook renderend is. MenS De provincie ontwikkelt een plan met “Krimp Als Kans”. De nieuwe tijd, waarin een 28
agrarische sector ontstaat waar minder energie wordt gebruikt biedt heel veel mogelijkheden om zinvol werk te doen in permacultuur en voedselbossen, waarin voedselproductie samen gaat met een rijke biodiversiteit en een gezond ecosysteem en een gastvrije gemeenschap zal de krimp stoppen. Alles wat een mens nodig heeft is beschikbaar. Alles wat een mens niet nodig heeft ook niet nastreven. Daardoor ontstaat een ideaal leefklimaat. Flexibele woonvormen: ja, maar niet op basis van nieuwbouw. Wel moet de provincie in overleg met bewoners kijken naar mogelijkheden om leegkomende PvdA gebouwen, zowel in dorpskernen als in het buitengebied, in te zetten voor andere bestemmingen. De provincie neemt de regie om gemeenten samen te laten kijken naar de invulling van huidige en toekomstige woonbehoeften. PvdDieren
13.1: Dit moet vooral van de bewoners uitgaan. 13.2: Het belangrijkste is dat bewoners inkopen doen bij hun buurtwinkel.
Er moeten voldoende woningen aanwezig zijn in het buitengebied. Dit moet in PSP’92 elk segment goed geregeld zijn. Een buurtwinkel is een must. Zeker als het
openbaar vervoer te wensen over laat. SGP
Leefbaarheid kleine kernen wordt steeds belangrijker. Wonen en winkelen bij elkaar
De SP zet zich al jaren in voor stevige provinciale investeringen in de bouw, met name op het gebied van betaalbare en goedkope (huur)woningen. Dit om werkloosheid aan te pakken, jongeren op te kunnen leiden en te zorgen voor meer SP en beter passende, kwalitatief hoogwaardige, betaalbare woningen in steden en dorpen. Zo lanceerden we het plan ‘Gelderland bouwt mee’ om met een investering in betaalbare woningen de crisis te lijf te gaan. We zijn dan ook blij dat de provincie Gelderland er voor heeft gekozen om te investeren in wonen.
29
14 Leegstand 14.1 Leefbaarheid in kleine kernen versterk je door leegstaande panden te gebruiken als broedplaats voor maatschappelijke doeleinden en nieuwe ‘werkconcepten’. Helemaal mee oneens
Mee oneens
Neutraal
Mee eens
Helemaal mee eens
VVD
50Plus CDA PVV
ChristenUnie D66 GroenLinks LB/1A MenS PvdA PvdDieren SGP SP PSP’92
14.2 We moeten de regels voor herbestemming van leegstaande gebouwen in krimpgebieden versoepelen. Samen met gemeenten verbindingen leggen tussen scholen, bedrijven, ambachtslieden, kunstenaars en ontwerpers. Helemaal mee oneens
Mee oneens
Neutraal
Mee eens
Helemaal mee eens
VVD
50Plus CDA PVV
ChristenUnie D66 GroenLinks LB/1A MenS PvdA PvdDieren SGP SP PSP’92
Toelichting per partij op het thema ‘Leegstand’: 50Plus Leegstand is dood in de pot dus ieder andere bestemming moet bevorderd worden Leegstand als gevolg van krimp vraagt om creatieve oplossingen. Daarbij moet ook CDA creatief nagedacht worden over de vraag hoe het doel voorop staat, namelijk leefbaarheid, en de regels daaraan dienstbaar kunnen zijn. ChristenUnie Dit is een speerpunt van de ChristenUnie D66 wil dat provincie samen met gemeentes in de krimpgebieden zoekt naar mogelijkheden voor “nieuwe groei”, zoals biologische landbouw en veeteelt, D66 duurzame energiewinning, toerisme, recreatie en natuur om leegstand op te lossen en te voorkomen.
30
GroenLinks LB/1A
Te veel betutteling is onnodig, gemeenten zijn zeer wel in staat om eigen afwegingen te maken.
Deze opmerkingen gelden niet alleen voor de krimpgebieden, leegstand komt vooral ook voor in grote steden die niet krimpen, door een waardeloos beleid voor ruimtelijk on ordening Dit had zomaar in ons verkiezingsprogramma kunnen staan. De leegstand is schrikbarend hoog. Terwijl aan de andere kant ook een groot tekort is aan ruimte. Er zal ge-experimenteerd moeten worden met nieuwe vormen van werkgelegenheid. Binnen het huidig geldsysteem vallen er altijd mensen buiten de boot. Dit kan en moet anders. We moeten fundamenteel anders aankijken tegen werk. Zie daartoe o.a prof Guy Standing ( universiteit van Londen) en het werk van Enno Schmidt over het onvoorwaardelijk basisinkomen. De versoepeling van regels mag niet tot gevolg hebben dat ook de milieuregels versoepeld worden, of meer wegen worden aangelegd. MenS Kijk wat er gebeurt met de harde eis van de V&D aan de winkelpandeigenaren om de huur te verlagen. De roep om lagere winkelhuren zal zich doorzetten. Evenals de huren van woninghuizen. Mensen en bedrijven krijgen het niet meer bolgewerkt. Mensen worden min of meer gedwongen om nog harder te werken, nog productiever te zetten, met nog minder loon genoegen te nemen, nog meer te betalen. En andere bedrijven volgen om zich niet uit de markt te prijzen. Waardoor er een overvloed aan spullen op de markt belanden. Die vervolgens belanden bij de diverse kringloopwinkels. Waarvan ook een groot gedeelte weggegooid wordt en een deel ervan wordt hergebruikt. Te denken valt aan ijzer, hout, papier, metaal en printplaten. De passie voor het vakmanschap en tijd voor elkaar is iets van lang vervlogen tijden. Das war einmal. Die tijd kan weer terug keren iedere zaak zou een inname en reparatiepunt moeten hebben, ook in de steden De provincie is bezig een beleid te ontwikkelen voor omgaan met leegstaande gebouwen. Daarbij moeten bewoners intensief worden betrokken. De creativiteit PvdA van bewoners is onmisbaar en kan verrassende nieuwe concepten opleveren. Ook financiële steun van de provincie (vervolg op het Impulsplan Wonen) is daarbij noodzakelijk. PvdDieren Mits de herbestemming geen onaanvaardbare overlast geeft voor de omwonenden
Leegstand is voor de komende jaren een groot probleem. We zien dat in de PSP’92 steden, maar ook op het platteland. We moeten er voor zorgen dat er geen
spookdorpen ontstaan. Creatieve functies kunnen de leefbaarheid versterken. SGP Leeg staande gebouwen geschikt maken voor wonen of werken. Er is een groeiende leegstand van kerken en kloosters, onder meer als gevolg van teruglopend kerkbezoek. Verouderende fabrieksgebouwen met een belangrijke historische waarde worden verlaten. Leegstaande gebouwen zijn de ideale ruimtes SP voor broedplaatsen voor creatieve mensen. Er kan samen met gemeenten gezocht worden naar verbindingen tussen scholen, bedrijven (maakindustrie), kunstenaars, creatieve ambachtslieden, designers en ontwerpers. VVD De omgevingsvisie is net vastgesteld door de provincie.
31
