wat kan het KRITNO voor u d.oen?

_A l"

Ao

wat kan het

KRITNO voor u d.oen? MATERIALEN

SPEURT

PROCESSEN

ONTWIKKELT

PBODUCTEN

ONDERZOEKT

PROTOTYPEN

ONTWEBPT

ADVISEERT

PROEFSERIES

MACHINES

KEURT

MATRIJZEN

VERVAARDIGT

KUNSTSTOFFEN EN RUBBER INSTITUUT T N O DELFT POSTBUS 7I TELEFOON 01730.370@ _ SCHOEMAKEBSTBAAT 97

-

-

-

TELEX 3I4S}

wat

het KHITNO voor

doen ?

wat kan het KRITNO voor

doen ?

wat

kan

het KRITNO voor

doen ?

wat

kan

het KRITNO voor

u doen ?

wat

kan

het KRITNO voor

u doen ?

kan

lndien eén van de bovenstaande vragen interesseert, leest

u

dan deze brochure

u

lnhoud pag.

lntroductie

5

lnstltuutsoverzlcht, afdelingen, werkgroepen, voornaamste activiteiten

7

Chemieche research

15

Analytlsch-chemisch onderzoek

17

Mechanlsch-fysisch onderzoek

20

Proceeonderzoek

25

Verwerklng en bewerking van thermoplasten

25

Droge rubber

33

Latex

36

Gewapende kunststoffen

38

Schulmen

41

Produktontwikkeling

43

Voorlichtlng en dokumentatle

45

Faclllteiten biJ andere lnstltuten

53

Register

56

Antwoordkaart

59

I I I

I

r

I E

lntroductie Het Kunststoffen en Rubber lnstituut TNO (KRITNO), gevestigd in het TNO-complex Zuidpolder te Delft, ontstond in 1968 uit een fusie van het Hubberinstituut TNO (opgericht in 1909) en het Kunststoffeninstituut TNO (opgericht in í946). ln dit instituut verrichten thans ongeveer 190 medewerkers onderzoekingen voor vele industrietakken, in het bijzonder voor de kunststoffen- en rubberbranche. Het instituut heeft een staf van ervaren personeel op vrijwel alle gebieden van de rubber- en kunststoffen-chemie, technologie en produktkunde en het beschikt daarbij over modern ingerichte laboratoria en proeffabrieken. Speciale ruimten voor het uitvoeren van opdrachten in confidentiële sfeer z[jn aanwezig; bij vertrouwelijke onderwerpen is geheimhouding gewaarborgd. De inkomsten van het instituut worden verkregen uit opdrachten van industrie en handel en uit een subsidie van de regering. TNO maakt geen winst, zodat bij opdrachten alleen de werkelijk gemaakte kosten in rekening worden gebracht. Resultaten van onderzoekingen komen uitsluitend ter beschikking van de opdrachtgever, normaliter ook eventueel uit de opdracht voortvloeiende octrooirechten. De octrooibegeleiding wordt veelal door TNO uitgevoerd. Naast het uitvoeren van bepaalde projecten kan het KRITNO behulpzaam zijn bij het voorbereiden en uitvoeren van research en productie bij industrieën en instellingen. Deze samenwerking kan op vele wijzen plaats vinden, bijv. door overleg met specialisten in het instituut of door het uitvoeren van werkzaamheden op machines, waaryan de aanschaf voor het bedrijf in eerste instantie (nog) prematuur is. Evaluatiewerk en proefseries komen bij het instituut dan ook herhaaldelijk voor.

Door de aanwezigheid van vele andere instituten in de gehele organisatie TNO (Toegepast Natuurwetenschappelijk Onderzoek) in het algemeen en in het TNOcomplex Zuidpolder in het bijzonder, staat de totale kennis en ervaring op researchgebied, alsmede alle faciliteiten van deze TNO-|nstituten ter beschikking van de opdrachtgever, wanneer door hem één instituut wordt benaderd. ln deze brochure worden de activiteiten en faciliteiten, in het bijzonder de specifieke know-how en de beschikbare apparatuur, summier opgesomd. De geïnteresseerde lezer kan hierin de mogelijkheden vinden, die voor zijn bedrijf van belang kunnen zijn. Het register van onderwerpen, opgenomen achter in dit boekje, vereenvoudigt het naslaan.

Door de antwoordkaart, toegevoegd aan het einde van deze brochure, in te vullen en in te zenden kan informatie over een onderwerp worden verkregen. Een nader gesprek met u wordt dan door ons gearrangeerd; aan een dergelijk gesprek zijn

uwerzuds geen kosten verbonden. Na een dergel'1jk informatief onderhoud kan het instituut, indien men zulks wenst, een voorstel voor ondezoek of advies uitbrengen, waarin tevens een schatting van de kosten en de tijd van de te verrichten werkzaamheden wordt gegeven. De activiteiten van het instituut zijn verdeeld over een achttal afdelingen. ledere afdeling omvat een aantal werkgroepen of secties, waarin gespecialiseerde deeltaken worden uitgevoerd. De hierna volgende bladzijden geven hiervan een indruk door een korte beschruving van de verschillende afdelingen en de vermelding van de voornaamste activiteiten in de afdelingen en de werkgroepen. De namen van de afdelingshoofden en werkgroepleiders zijn hierb'rj aangegeven. De hoofdmoot van de brochure geeft dan de opsomming van aanwezige know-how en beschikbare apparatuur. Het instituut wil ook gaarne uw ideeën uitwerken; gepoogd is in de hierna volgende bladzijden een inzicht te verschaffen op uw vraag:

Wat kan het KHITNO nu voor

m'rj doen?

lnstituutsoverzicht, afdelingen, werkgroepen, voornaamste activiteiten De research van het KRITNO richt zich op de materiaalkunde, de proceskunde en de productkunde. ln een achttal afdelingen zijn de voornaamste researchactiviteiten ondergebracht.

-

-

-

-

De research van de chem ische afde I i n g legtzich toeopde synthese van zowel synthetische als natuurlijke polymeren en hulpstoffen en op modificaties van polymeren. Speciaal de aandacht heeft de toepassingsmogelijkheid van chemische producten in of voor kunststoffen en rubbers. Specifieke researchkennis is aanwezig op het gebied van natuurlijke polymeren (zetmeel, cellulose), thermostabiele polymeren en condensatiepolymeren.

De a n a lyti s che af de I i n g bedientzich van moderne instrumentele analyse-apparatuur; een uitgebreide ervaring is verkregen in het qualitatief en quantitatief analyseren van gecompliceerde rubber- en kunststof compounds en producten, vaak in zeer geringe hoeveelheden. Grondstof- of eindproductcontrole, alsmede identificaties van onbekende verbindingen of mengsels vormen enkele der werkaspecten van deze afdeling. De afdeling houdt zich voortdurend bezig met de ontwikkeling van nieuwe en betere determinatiemethoden. Het verrichten van keuringen, de ontwikkeling van genormaliseerde en gestandaardiseerde onderzoekmethoden en het verkrijgen van inzicht in de mechanisch/ fysische eigenschappen van kunststoffen en rubbers, alsmede van producten hiervan vormen hetwerkterrein van de af de lin g va n me ch a n isc h/ f ys is c h o n d e rzoek. Naast de bepaling van de normale sterkte eigenschappen staan vooral kruip, vermoeiing, spanningscorrosie en veroudering daarbij in het middelpunt van de belangstelling. De beschikking over een grote hoeveelheid materiaalgegevens en de ervaring in verschillende methoden van onderzoek dragen bU tot de belangrijke rol die deze afdeling speelt bij het opstellen van normen en gebruikseisen voor tal van materialen en produkten.

Deservicegedachtedomineertbijde af

deling proef f abriek.

Deze

beheert het machinepark, verzorgt opstellingen, nieuwbouw, verbouw, onderhoud en aanschaf van machines en matrijzen ten behoeve van alle gebruikers. De hoofdgebruikers zijn de researchgroepen in de andere afdelingen. Daarnaast wordt ook apparatuur met bedieningspersoneel ter beschikking gesteld aan de industrie. Het uitvoeren van proefprodukties vindt veelal in deze afdeling plaats. Behalve een universeel park van ver- en bewerkingsmachines wordt beschikt

over een uitgebreide, meestal electronische meet- en regelapparatuur, waardoor verwerkingsprocessen nauwkeuri g kunnen worden geregeld en geregistreerd.

-

-

-

-

I

De wete nsch appe I ij k te ch n i sch e afdeling houdtzich voornamel'tjk bezig met het belangrijke verband tussen de reologie van de smelt en de verwerkbaarheid. Hiertoe worden nauwkeurige metingen o.a. van viscositeit, druk en temperatuur verricht, veelal rechtstreeks aan verwerkingsmachines als spuitgiet- en spuitapparatuur. Met behulp van (gekoppelde) computers worden de gegevens verwerkt, waarbij ook terugkoppeling op de bedieningsorganen van de machine wordt bestudeerd. Een speciale werkgroep houdt zich, door het verrichten van relaxatiemetingen, bezig met de aard en houdbaarheid van vulkanisatiebindingen in rubberprodukten.

De ve rwe rk i n g s afd e I i n g heefttottaak geheel op praktische grondslag de technologie van de vormgeving te bestuderen. Voortdurend worden onderzoekingen verricht ter verkrijging en ter optimalisering van compounds zowel voor de rubber- als voor de kunststoffen-industrie. De afdeling tracht door studie bestaande verwerkingstechnieken te verbeteren en nieuwe procédé's te ontwikkelen. Apparatuur voor vrijwel alle verwerkingstechnieken staat ter beschikking. De ontwikkelingen op het gebied van de bewerking zoals verspanen, l'rjmen en lassen worden gevolgd. De uitgebreide ervaring wordt gebruikt voor het ontwikkelen en vervaardigen van prototypen en voor proefprodukties. De produktontwikkeling, gebaseerd op de belangrijkste verwerkingstechnieken is ondergebracht in een speciale te ch n is c h e af d e lin g. ln deze afdeling wordt materiaalonderzoek verricht geheel toegespitst op de taak produkten te ontwerpen. BU dit ontwerpen wordt uitgegaan van een uitvoerige studie van het gebruiksdoel van het verlangde produkt. Men verzorgt naast het ontwerpen ook handvervaardigde prototypen en men voert de beproeving ervan uit. ln geval een produkt als prototype wordt goedgekeurd is de afdeling in staat de produktieontwikkeling te begeleiden totdat een geslaagde proefproduktie is gerealiseerd. Het verzamelen en uitdragen van de gepubliceerde kennis is de voornaamste lin g voo rlichtin g e n do ku me ntatie. Hiertoe beschikt de afdeling over een vakbibliotheek en een uitgebreide brochuredokumentatie. Een literatuurdienst, waarin de recente gegevens worden samengevat, wordt door deze afdeling verzorgd. Op alle faciliteiten van deze afdeling wordt zowel binnen het instituut als daarbuiten b'rj voortduring een beroep gedaan. Parate gegevens en direkt beschikbare kennis staan kosteloos ter beschikking. Meer uitgebreide gegevens, zowel op technisch als op economisch gebied, worden tegen kostprijs op aanvraag verzameld en gerapporteerd. Ook economische studies en octrooi-recherches kunnen door bemiddeling van deze afdeling worden verzorgd.

taakvan de af de

KUNSTSTOFFEN EN RUBBER INSTITUUT TNO

DIRECTIE

Dr. lr. P. J. Bakker (dl recteur) Dr. H. Geldof (directe ur-advlseur)

CHEMISCHE AFDELING

Dr. P.

SECRETARIAAT

ru-ceueNr

r

)TENSTEN

i

Napjus

ANALYTISCHE AFDELING

Dr. lr.

i

J.

J. H.

van der Neut

AFDELING VOOR MECHANISCH/ FYSISCH ONDERZOEK

lr. J. Th. van Flossum

VERWERKINGSAFDEL]NG

S. Pieterse

WETENSCHAPPELIJK

TECHNISCHE AFDELING AFDELING VOORLICHTING EN DOKUMENTATIE J.

lr. J. van Leeuwen

D. Dresselhuys TECHNISCHE AFDELING

O. F. Bartoo

PROEFFABRIEKEN

O. F. Bartoo

CHEMISCHE AFDELING hoofd: Dr. P. J. Napjus

2 werkgroepen 11 medewerkers

CHEM]E VAN SYNTHETISCHE POLYMEREN

Drs. A. Heslinga

Thermostabiele kunststoffen Zelfdovende kunststoffen Hulpstoffen, antistatica

CHEMIE VAN NATUURLUKE POLYMEREN

J.

Muetgeert Polysacchariden en derivaten

ANALYTISCHE AFDELING Dr. lr.

J. H.

van der Neut

W. van der Heul K. C. Huis RUBBERANALYSES

L. de Roo

Klassieke analytische methoden Pyrolyse Hulpstoffen lnstrumentele analyse

Klassieke analytische methoden Pyrolyse Hulpstoffen lnstrumentele analyse BUZONDERE ANALYTISCHE PROBLEMEN

A. C. Maagdenberg

' í0

.

....."..

)

Dunnelaag-, gas-, kolomchromatografie Gelpermeatie Atomaire absorptie UV en lR spectra

/\

....._.._.......___.i

AFDELTNG VOOR MECHANTSCH/FYS|SCH ONDERZOEK 4 werkgroepen

lr. J. Th. van Rossum

24 medewerkers

THERMOHARDERS; KRUIP; VERMOEIING

E. A. H. Algra

Sandwichconstructies Schuimen Gewapende kunststoffen Gewikkelde buizen Vermoeiïng (statisch en dynamisch)

W. J. van Veen Kabels Ozon aantasting Wateropname Zuurstof resistentie

Drs. T. A. der Kinderen Kratten Buizen (thermoplast) Spanningscorrosie van produkten Slagsterkte

Drs. J. D. M. Wisse

Natuurlijke en kunstmatige verouderin g van kunststoffen en rubbers 11

VERWERKINGSAFDELING

hoofd: S.

Pieterse

| |

7 werkOroepen 41 medewerkers

LATEX

DROGE BUBBER

lr. H. V. Dulfer

lr. K. G. Schuijf G. A. Gerritse

Schuimr Schuimrubber Latex-proc rtex-procédé's

Compounderr nderen Vulkaniseren eren ten e en extruderen Spuitgieten Reometrie

VERWERKINGSTECHNOLOGIE

VERWERKINGSTECHNOLOGIE

VAN THERMOHARDERS

VAN THERMOPLASTEN

M. H. B. van der Beek

S. Pezarro Compoun Compounderen wervelsir Coaten, wervelsinteren I Lijmen Umen en lassen Beor Beometrie chuimen, gieten Schuimen, Spuitl Spuitgieten Kalan Kalanderen

Polyesterter- en epoxyharsen rzels, kr Glasvezels, koolstofuezels Polyurethaanethaan- e.a. schuimen polyrnerisatie ln situ polvrne

1

TOEPASSINGSTECHNOLOGIE

TOEPASSINGSTECHNOLOGIE

VAN THERMOHARDERS

VAN THERMOPLASTEN

lr. T. Frieling

G. Hamm

ypen uit ggewapende Prototypen kunststoffen rtoffen

flessent Folies- en flessenblazen Folieverstrekken Extruderen spli Splijtvezels Bouwtoepassingen

rlen Wikkelen

Hand lay-up Persenn

Constructiebere ructieberekeningen

FYSISCHE IECHNOLOGIE

VAN POLYMEBEN

Drs. T. Vijlbrief Metalliseren Reometrie van thermolabiele kunststoffen 12

WETENSCHAPPELUK TECHNISCHE AFDELING hoofd: lr. J. van Leeuwen

2 werkgroepen 7 medewerkers

Dr. N. LuyendUk Helaxatie Langeduurgedrag

H. van der V[jgh A. A. Grimbergen

Spuitgieten Extruderen

Matrijsvulproces Meet- en regeltechnieken

TECHNISCHE AFDELING

J.

C. MolUn

Ontwerp van nieuwe produkten Matr'rjsontwerp Prototypevervaardigin g door lassen, lijmen, plaatvervormen, spuitgieten, spuiten, blazen

lr. R. Zonnveld Modelbelastin gsproeven Belastin gsproeven aan produkten

Constructieberekeningen

13

VOORLICHTING EN DOKUMENTATIE hoofd: J. D. Dresselhuys

6 secties

23 medewerkers

A. H. Kraayenbrink W. J. van der Veen L. M. Goedhart J.

VOORLICHTING LITERATUURDIENST BROCHUREDIENST

SECBETARIAAT PLASTICA BIBLIOTHEEK POSTKAMER EN ARCHIEF

PROEFFABRIEKEN

hoofd: O. F. Bartoo

Coördinator:

4 secties 18 medewerkers

ca. 120 machines

H. M. BrUggemann

TECHNISCHE SERVICE MET INSTRUMENTMAKERS

ALGEMENE DIENSTEN Er zijn een aantal diensten, waarvan de in de Zuidpolder gevestigde instituten gezamenlijk gebruik maken, zoals administratie, personeelszaken, inkoop, expeditie, magaz[jn, telefoondienst, portiers- en bewakingsdienst, technische dienst, constructiebureau en werkplaatsen, kantine, enz. enz. Hierbij zijn 29 medewerkers voor het KRITNO ingeschakeld. 14

Chemische research KNOW-HOW

-

Synthese van potymeren van vrijwel ieder gewenst polymeer c.q. modificatie ervan, op laboratoriumschaal

+ -+

+ + -

polymerisatie via radicaal en ion-initiatie polyaddities; polycondensaties oplossings-, suspensie- en emulsiepolymerisaties blokpolymeren, co- en terpolymeren

Synthese van hulpstoffen

ten dienste van het toepassingsonderzoek in kunststoffen en rubber (weekmakers, harders, anti-oxydantia, UV- en warmtestabilisatoren, vlamdovers, katalysatoren, antistatica, versnellers, emulgatoren enz. enz.)

-

Onderzoek naar de toepassingsmogetijkheden van chemische produkten in of voor kunststoffen en rubbers als hulpstof, als grondstof invoeren van voor het gewenste doel polyfunctionele groepen

-

Specifieke kennis op het gebied van natuurl[jke polymeren en derivaten, zoals zetmeel, cellulose, caseïne fenol-formaldehydeharsen epoxyharsen onverzadigde polyesterharsen voor toepassingen in o.m. lijmen, perspoeders en lamineerharsen

-

Fysisch-chemisch onderzoek, zoals

reologie grensvlakgedrag

+ +

gedrag wisselwerking

-+

structuurviscositeit, thixotropie en plasticiteit porositeit, ionenwisseling, celstructuur, schuimstabil iteit, latices oplosbaarheid, zwelling, moleculairgewicht

+

complexvorming, coacervatie, fase betrekkingen

osmotisch

Voor zover van belang bij toepassingen van kunststof- en rubberprodukten in b'rjv. coatings, lijmen, kitten, impregneermiddelen, textielhulpstoffen, en vele andere produkten. 15

APPARATUUR Behalve de gebruikelijke laboratoriumapparatuur staan voor het chemisch synthesewerk ter beschikking

-

reactieketel, S0 l. tot

í00' c

autoclaven, tot 300o C en 300 ato schudautoclaaf, voor emulsiepolymerisatieonderzoek

rotatieviscosimeter met recorder voor reologisch onderzoek aan Rotovisco gesynthetiseerde proef hoeveel heden

-

-

Werner-Pfleiderer laboratorium-kneedmachine voor compounderen en voor onderzoek naar mechan ische bewerki n gseffecten o p polymere produ kten

-

lena moleculair-destillatieapparatuur, voor de bereiding van zuivere monomeren en hulpstoffen met een hoog moleculairgewicht (telomeren, weekmakers, enz.)

-

apparatuur voor optisch ondeaoek (microscopie, refractometrie, enz.) apparatuur voor electrodialyse

De chemlsche reeearch van het KRITNO richt zich speciaal op die bedrijven, die zelf niet de beschikking hebben over de benodigde hulpfaciliteiten voor chemlechsynthetisch onderzoek.

t0

Analytisch-chemisch onderzoek Het analytisch laboratorium van het instituut beschlkt over een zeer modern instrumentarium voor het analyseren van kunststoffen en rubbers, alsmede voor grond- en hulpstoffen hiervoor. Gecompliceerde compounds kunnen in hun bestanddelen worden gescheiden en ve rvol gens worden de afzonderlijke componenten geïdentif cee rd. De meeste van deze onderzoekingen kunnen zowel kwalitatief als kwantitatief worden uitgevoerd. i

-

monomoren

-

uitgangestoffen voor de bereiding van polyadducten en polycondensat€n

-

hulpstoffen weekmakers

vulstoffen

-

antioxidantia UV-absorbers emulgatoren glijmiddelen blaasmiddelen antistatíca oplos- en verdunningsmiddelen initiatoren versnellers

Analyseren van

-

polymeren niet-vernette en vernette polymeren in verschillende vormen ruwe rubbers en vulkanisaten lijmen, kitten, coatings persstukken gietstukken gelaagde materialen schuimen

foliën enz. 17

Voor het uiwoeren van deze analyses beschikt het lnstituut over de volgende technieken en apparaten:

-

GaechromatograÍle

-

-

Hewlet Packard model 8.l0 Hewlet Packard model 720 Hewlet Packard model 770 voor preparatieve doeleinden

Kolom-, papler- en dunnelaagchromatografie

- Gelpermeatle-chromatografie - Atomalre absorptle lnfrarood spoctra UV en zichtbaar licht Elemsntair-analyse -

Perkin Elmer model 900 (geschikt voor capi I laire-kolommen-techniek)

Waters, model 200 Perkin Elmer model 303 Hitachi model EPI-G Perkin Elmer lnfracord model 137 Bausch & Lomb model 505 koolstof, waterstof en stikstof Hewlet Packard model 185

Klassleke analytische methoden

Voor elk analytisch probleem dient vooraf zorgvuldig te worden ovenrogen hoe, en met welke middelen de analyse moet worden uitgevoerd. Het op nevenstaande pagina afgebeelde schema geeft een globale indruk hiervan.

Í8

Scheiding in de bestanddelen met behulp van:

Onderzoek door middel van: lnfraroodanalyse

Makro. molekulalre bestanddelen

Chemische splitsing, gevolgd door infraroodanalyse, dunnelaag-, papier- of gaschromatografie fo rolyse-gasch romato graf ie Klassieke methoden (groepen) en elementairanalyse

Vulstoffen

-

Klassieke methoden atomaire absorptie

Weekmakers

-

lnfraroodanalyse dunnelaagchromatografie gaschromatografie kwantitatieve elementairanalyse; (polymere weekmakers: als makromolekulaire bestanddelen)

Antioxidantla

-

Dunnelaagchromatografie infraroodanalyse gaschromatografie

Versnellers

-

Dunnelaagchromatografie

Stabilisato16n

-

Dunnelaagchromatografie atomaire absorptie

Oplosmiddelen Blaasmiddelen

-

Gaschromatografie

Emulgatoren

-

Dunnelaagchromatografie

-

Gaschromatografie

PRODUKT

destillatie extractie filtratie precipitatie chromatografie op preparatieve schaal

z

UJ

Lll

o

zo o UJ

UV-absorbers

E

G![middelen Antistatica Verontrelnlglngen (resten monomeren etc.)

19

Mechanisch - fysisch onderzoek aan materialen en produkten Ondezoek van materlaalei genschappen Dit ondeaoek vindt plaats zowel aan materialen, grondstoffen (poeder en granulaat) en halffabrikaten (staf-, plaat- en foliemateriaal), als aan produkten zoals kratten, containers, rubberslangen, electriciteitskabels, waterleidingbuizen, enz.

Voor de bepaling van deze materiaaleigenschappen zijn de methoden veelal genormaliseerd en in nationale of internationale voorschriften vastgelegd (N.E.N.DIN-8.S.-A.S.T.M.-1.S.O., enz.).

Ondezoek van produkteigenschappen Naast contröle van de materiaaleigenschappen, welke in veel gevallen noodzakelijke informatie verschaffen over de toegepaste materialen, maar anderzuds niet voldoende inzicht geven in het te verwachten gedrag van het produkt in de praktijk, vormt ondeaoek van de produkteigenschappen een onmisbare bijdrage tot de kennis van de l«valiteit van het produkt. Dit gebied, dat allerwege van groot belang wordt geacht, kent nog slechts weinig genormaliseerde en algemeen aanvaarde beproevingsmethoden. Daarom wordt veel aandacht besteed aan onderzoek en ontwikkeling van methoden welke tot doel hebben gegevens te verkrijgen over de produkteigenschappen en het praktijkgedrag, zowel op korte termijn als op de lange duur. Hiertoe dienen de eisen, waaraan het produkt in de praktijk zal moeten voldoen zoals mechanische belastingen, verouderingsinvloeden of combinaties van beide, te worden geanalyseerd en de besproevingsmethoden hierop te worden afgestemd.

KNOW-HOW EN APPAHATUUH op het gebied vanr

-

Treksterkte Druksterkte Buigsterkte Elasticiteitsmodulus dyna mometers met el ectron ische krachtmetln g (lnstron, Zwick, Fran k)

+ -+

krachtmeetbereiken van 10 gram (volle schaaluitslag) tot 5.000 kg. treksnelheden van 0,05 tot 50 cm/min.

drukbank tot 25 ton

20

Slagsterkte

-

Kerfslagsterkte Trekslagsterkte slaghamerapparaat (methoden Charpy, lzod en Dynstat) meetbereiken van 1 kgcm tot 1.500 kgcm kogelvalapparaten

-

->

max. meetbereik 250 g tot 7,5 kg)

-+

max .meetbereik 5 kgm (max. valhoogte 1,5 m, kogelgewichten van 20 g tot 3,a kg)

í5 kgm (max. valhoogte 2 m, kogelgewichten van

Hardheid Rockwell, volgens ASTM (schaal E, L. M. R en a) Shore, volgens ASTM (schaalA, C en D) Barcol (fabr. Barber-Coleman) l.H.H.D. (international rubber hardness degree), vlg. B.S.

hardheidsapparaat volgens DIN microhardheidsmeter (fabr. Wallace)

-

Verwekingstemperaturen ,,Deflection temperature" volgens ASTM (,,heat distortion") Martens temperatuur volgens DIN

Vicat temperatuur, volgens DlN, BS en ASTM

-

Brosheidstemperatuur

-

TorsiestijÍheid

-

Smeltindex

-

Slijtage

,,brittleness temperature" volgens ASTM (fabr. Tinius Olsen)

apparatuur ter bepalíng van de torsiestijfheid als functie van de temperatuur, volgens ASTM en BS (van tot + 100' C) -40'enCBerg) (fabr. Wallace, methode: Clash

apparatuur voor het bepalen van de smeltindex volgens ASTM, BS en DIN (max. temperatuur 275' C)

apparatuur voor sl'ljtage-onderzoek

+ -+

Tinius Olsen

Taber

I volsens ASTM

J

21

-

-à

Bruyn-de Jong, volgens NEN

+ +

Wallace, methode Du Pont-Grasselli, volgens ASTM en ISO Frank, methode DVM, volgens DIN

Kruip apparatuur voor uitvoering van kruipmetingen en statische vermoeiïng, bestaande uit een 7-tal luchtthermostaten met in totaal ca.60 meetplaatsen (max. belasting per meetpunt 500 kg; temp. instelbaar van C tot -15' + '150" C) automatische breu kt'rjdmetin g optische rekmeting d.m.v. kathetometer, nauwkeurigheid 0,Í mm mogelijkheden voor trek-, druk- of buigbelasting apparatuur voor kruipmetingen in compressie, speciaal voor flessenkratten (max. belasting 1.500 kg, max. temp. 50' C) apparatuur voor kruipmetingen in compressie, speciaal voor profielen en i.h.a. kleine produkten geconditioneerd 30-40" C; belasting tot 150 kg.

-

Vermoeiing Universeel vermoeiingsapparaat, voor trek-, druk- en buigvermoeiing (fabr. Frank) (fabr. Hampden) voor flexibele schuimen Roller - shear fatigue tester (fabr. vermoeiingsapparatuur Wallace) De Mattia

Goodrich-flexometer (fabr. Ferry Machine Co.) ter bepaling van de ,,heat build-up" van rubbers volgens ASTM.

-

Veroudering

Natuurlijke en versnelde verouderingsproeven aan kunststoffen en rubbers Natuurlijke veroudering o.m. door buitenexpositie (op rekken onder 45") van proefstukken of produkten en door binnenopslag. Versnelde veroudering door middel van

-.> expositie onder verhoogde temperatuur, vochtigheid en druk Xenotest apparatuur (UV-belichting met of zonder beregening) in vloeistofthermostaten van verschillende temperatuur (water)

C tot + 300' C, in luchtovens en zuurstofbommen, temp. variërend van ato bij kamertemp. drukvariërend tot max.20 ato bU 200'C en max. 100-75' (o.m. Bierer-Davis en Geer-Evans apparatuur) in een ozonatmosfeer (max. ozon conc. 300 p.p.h.m.) in een stoomkabinet (max. 9 ato en 174" C) in klimaatkasten met instelbare relatieve luchWochtigheid (temp. variërend van-20" C tot + 100' C) wals- en persveroudering 22

+

spanningscorrosie apparatuur voor spanningscorrosiemetingen onder tre'kbelasting in vloeistoffen van verschillende aard, bestaande uit een achttal vloeistofthermostaten met in totaal 22 meetpunten, automatische breuktijdmetingen (max. belasting per meetpunt: 100 kg; temp. instelbaar tussen 20o en 100" C)

-

+

spanningsrelaxatiemetingen aan rubbers, met name voor gevulkaniseerde rubbers, welke langdurig aan een constante deformatie zijn onderworpen. Gemeten wordt de spanning als functie van de tijd bij een bepaalde constant gehouden deformatie. De gevonden spanningsafname, die veroorzaakt wordt door chemische en fysische verouderingsprocessen, is afhankelijk van samenstelling en struktuur der vulkanisaten. Met de verkregen informatie kunnen prognoses worden opgesteld voor de verwachte levensduur van vulkanisaten. Apparatuur is aanwezig voor continue en intermitterende metingen, bij temperaturen tussen 30 en 200' C, met rekken variërend tussen 15 en 100 o/o. ZuurstoÍ of stikstof kan langs het proefstuk worden geleid. Drukrelaxatiemetingen kunnen worden uitgevoerd in een temperatuurgebied van 30 tot 100' C.

-+

veroudering van gewapende kunststoffen

Buizenonderzoek barstdrukapparatuur voor het beproeven van buizen onder inwendige waterdruk tot max. 500 ato, voorzien van waterthermostaten tot max. 100" C, automatische breuktijdmeti ng deformatiemetingen bij gewapende kunststofbuizen (o.m. met geluidsdetectie)

slagondezoek aan buizen schedeldrukproeven aan buizen heet- en koudwaterbeproeving van buissystemen

-

Praktijksimulaties apparatuur voor het langdurig blootstellen van leidingsystemen (buizen, koppelingen, fittingen, afdichtingen, enz.) aan afwisselend transport van warm en koud water

+ -r -)

instelbare cyclustijden max.

temp.95' C

max. hoeveelheid warm of koud water per cyclus 40

I

apparatuur voor het blootstellen van rubberslangen aan gesimuleerde praktijkomstandigheden optredend in C.V. systemen

-+ -+

max. temp.

+

continu circulerend

max. druk 10 kg/cmz

95' C

23

apparatuur voor het continu belasten van kratten, pallets en grote produkten, i.h.b. ook voor stapelingen

+

be,lasting instelbaar in stappen van 100 kg tot max. 2.000 kg/mz constante temp. van 21" C.

apparatuur voor slagondezoek aan kratten scho'm'melslagproef, instelbare stootsnelheid tot max. 4,5 m/sec.

-

Percentage open en gesloten cellen yan schuimen apparatuur volgens de Remington-Pariser methode voor het bepalen van het percentage open en gesloten cellen van schuimen, volgens ASTM.

-

Zeefanalyses

-

Microscopische analyse

zeefapparatuur volgens NEN en DIN voor het bepalen van de korrelgrootteverdeling van poedervormig materiaal (33 p tot 9.600 p.)

projectie meetmicroscoop Shadowgraph (fabr. NIKON) (vergr. max. 100 x op beeldvlak van 40 cm diam.)

-

Reometrie van thermoplasten vloeigedrag van thermolabiele en hoogviskeuze kunststoffen d.m.v. parallele plaat viscosimeter (ontwerp en fabr. TNO)

proefextrusie in een plastograaf vloeigedrag van kunststoffen en rubbers d.m.v. capillair reometer (ontwerp en fabr. TNO) temp. van 50 tot 260' C, afschuifsnelheden van t tot'1000/ sec.

-

Door een intensieve medewerking aan het totstandkomen van normbladen (lSO, NEN) is veel ervaring verkregen in het genormaliseerd uiWoeren van mechanisch/ fysisch ondeaoek aan kunststof en rubber materialen en produkten. Een uitgebreid pakket van nationale en internationale normvoorschriften is hiertoe aanwezig.

24

Procesonderzoek VERWERKING EN BEWERKING VAN THERMOPLASTEN

-

Compounderen

Know-how ontwikkelen van speciale compounds onderzoek naar de invloed van hulpstoffen op verwerkings- en materiaaleigenschappen ; weekmakers, icht- en warmtestabilisatoren, kleurstoffen, smeermiddelen, vulstoffen, enz. mengsels van polymere materialen vervaardigen van proefcharges volgens gewenste receptuur voor evaluatiewerk, waaronder proefproducties I

Apparatuur frictie walsen, (fabr. Schwabenthan, Troester, Thropp); capaciteiten van 0,1 tot 15 liter en max. temp. van 170 tot 300' C. discontlnue frictiekneders, (fabr. Banbury, Homrich, Meili); continue frictiekneders

+ +

Ko-kneders (fabr. Buss), 46 en 100 mm O dubbelschroefextruder (fabr. Schloemann) ,77 mm, cap. tot 150 kg/hr

verschillende mengers, waaronder kneedmengers, turbomengers, poedermengers, planeetmengers, (fabr. Papenmeijer, Lödige, Nauta, Werner en Pfleiderer), capaciteiten van 0,3 tot max. 10liter, vacuum-, koel- en verwarmin gsmogelijkheden

laboratoriumcompounderin gsapparatuur (fabr. Mei Ii, Hobart), tot 30 iter I

verschil lende wal uatie-apparatuur, zoals pasta viscosimeter, str'rj kapparatuur,

glans- en helderheidsmeetapparatuur, apparatuur voor smeltviscositeit, apparatuur voor m gratieproeven, wrijvin gscoëff iciënt, statische lading Brabender plastograaf (kneden en extruderen) i

-

Extrusie

Know-how procesregel ing uiterste procescondities

plastificeer-, meng- en transportmechanismen rubberextrusie in correlatie met Mooney-metingen warmte-overdracht d

ubbelschroefextrusie

co-extrusie 25

bijzondere extrusleprocessen, zoals

+ +

foliefabrikage

-+

flessenblazen

+

draad- en kabelommantelen

extrusiecoaten (b'rJv. papier)

schu improf iel extrusie

extrusie van nieuwe kunststoffen en rubbers Apparatuur versch i I lende extruders, 30/45/60, 1 20 mm, fab r. Re ifenhàuse r, Troester,

Berstorff, Frieseke & Hoepfner, National Rubber Mach. met capaciteiten van 2 tot 150 kg/hr. dubbelschroefextruder, fabr. Schloemann, met verschillende schroeven voor extrusie en voor mengen, 77 mm, cap. tot 150 kg/hr. mogelijkheld tot ontluchting bij enkele fabrikaten folie- en plaat-afname apparatuur; buis-aftrek-apparatuur matruzen voor verschillende buizen, profielen, platen, foliën, enz. matrus voor dubbelfolieblazen verschil lende kalibreermatrijzen temperatuur-, druk-, snelheid-, en vermogen- meet- en regelapparatuur

-

Granuleren en malen

-

Folievervaardiging

granuleer- en maalapparatuur, fabr. Condux, Dreher, Alpine, Fellner & Ziegler, Cumberland

Know-how ervaring met de meeste thermoplasten vier vervaardigingstechnieken, t.w.

+ + + +

folieblazen

koelrolextrusie waterbadextrusie kalanderen

vervaardigen van 2-laags folie m.b.v. dubbelfoliekop skin coaten Apparatuur extruders, 30/45/60 mm, kalander, 40 cm vlakke spleetmatrijzen, 15 en 40 cm ronde matrijs voor buisfolie 4-12 cm, dubbelfoliematrijs 2e

wikkel-, snU- en afname-apparatuur, fabr. Stahlkontor en Reifenhàuser, max. 60 cm breedte tot 120 m/min

-

Folleveredellng

Know-how biaxiaal verstrekken, discontinu

+ + +

b[j verschillende rekverhoudingen bU instelbare reksnelheid

bij verschillende temperaturen

lineair verstrekken zowel discontinu als continu aanbrengen van neryen, bevlokken Apparatuur BrUckner Laborreckmaschine KARO ll, discontinu, instelbare snelheid -+ geschikt voor simultaan en 2-fasen verstrekking of lineair

-+

temperatuur tot 250' C

+

rekverhouding tot

I

: 10

continu lineair verstrekapparaat, ontwerp en fabr. TNO

+ +

verstrekgraad 1 :11

-+

snelheid max. 110 m/min.

temperaturen tot 250" C

Dornbusch ,,embossing" kalander (40 cm breedte) electrostatische bevlokkingsapparatuur

-

Folietoepassingsmogelijkheden-onderzoek verpakking

krimpfolie splijtvezel

weeflint

-

Fleesenblazen

Know-how venarerking van de meeste thermoplasten, speciaal ervaring met PE, PP, PVC

bepaling van de invloed van procescondities op eindproduktkwaliteit Apparatuur blaasmachines (fabr. Fischer; Kautex), tot ca. 2 I inhoud, met accumulatie en programmeringsmogelijkheden matrijzen van verschillende vorm en inhoud 27

-

Kalanderen

Know-how kalanderen op textieldrager assemblage van foliën fol ie- en plaatvervaardiging Apparatuur Adamson kalander, F-type, max. temp. 200' C, 40 cm breedte, snelheid

tot ca. 10 m/min voedingsapparatuur (walsen, Ko-Kneder, dubbelschroefextruder) assemblage-apparatuur (ontwerp TNO)

-

Persen

Know-how

vervaardiging proefmateriaal (t.b.v. compoundonderzoek) vervaardiging op semi-technische schaal van bijv. vloertegels, bekledingsplaten, schuimplaten

Apparatuur laboratoriumpersen, 20 x 30 cm, tot 300" C etagepersen, 50 x 50 cm en 100 x 100 cm, tot 200' C

-

Spuitgieten

Know-how automatische massatemperatuurbeheersing matrijsvulproces plasticeerproces temperatuurregeling van matrijzen spuitgieten van rubber spuitgieten van thermoplastschuim spuitgieten van thermoharders matrusontwerp en -constructie (ook eenvoudige matrijzen voor proto§pen) spuitgieten van nieuwe materialen

proefseries met nieuwe matr'rjzen spuitgieten van kwalitatief hoogwaardige produkten (maattoleranties, uiterlijk, moeilijk spuitgietbare materialen) Apparatuur spuitgietmachines, o.a. fabrikaat Ankenrverk, Netstal, BUhler, Eckert & Ziegler

28

+

met schotvolumes van

-+

sluitkrachten tot 250 ton

í

cm3 tot 300 cmg

-+ tot 2100 kg/cm2 injectiedruk

+ -+

-)

electronische indicatie van matrijssluitkracht met verticale of horizontale injectie registratie van procescondities

verschillende matruzen van variërende vorm en afmetingen voor het spuitgieten van proefplaatjes en produkten transportabele matrustempereerinstallaties van 0 tot 300' C

-

Coatingsprocessen

Know-how

wervelsinteren, met zowel thermoplastische als thermohardende poedervormige materialen, ook electrostatisch, zoals PE, PVC, PA, EP poederspuiten, vlamspuiten c.q. electrostatisch, zowel thermoplastische als thermohardende poedervormige materialen, zoals PE, PVC, PA, EP gordijngieten, met vloeibare of opgeloste kunststoffen, plastisolen, enz. strijken van pastavormige kunststoffen extrusiecoaten, van papier, draad, kunststoffen, textiel rolcoating lamineren

Apparatuur wervelsinterapparatuur, fabr. Griesheim, en lab.apparatuur voor kleine proefhoeveelheden vlamspuitapparatuur, generator voor electrostatisch spuiten, 90 kV lakgordijngietmachine, fabr. Steinemann, met 2 gietkoppen, breedte ca. 25 cm; max. snelheid tot 120 m/min draadcoatin gsinrichtin g voorbehandelingsapparatuur, bijv. voor hechtingsverbetering door middel van corona-ontladin g, ion isator universele coatinglijn voor rol- en strukcoaten, 60 cm, 3-140 m/min (,,wire-bar;

air-knive") extrusiecoaten

-

Draad- en kabelommanteling extruders, accumulator, opwikkel instal latie

verschillende draadkoppen

-

Pastaverwerking

Know-how van PVC plastisolen of organosolen d.m.v. gieten, dompelen, strijken,,,slush-moulding" 29

Apparatuur gord'rjngietmachine diverse matr'ijzen voor ,,slush mouldlng" laboratoriumapparatuur en handgereedschap

-

Metalllseren van kunststoffen

Know-how voorbehandel i ngsonderzoek metalliseren met Cu, Ni, Au hechtlngsonderzoek galvaniseren Apparatuur ets- en spoelbaden voor kunststof proefplaten en kleine produkten metalliseerbaden (afmetingen 80 x 50 x 40 cm) galvaniseerbaden (afmetingen 80 x 50 x 40 cm)

-

Lassen

Know-how van vele thermoplasten zoals PVC, PE, PP, PC, PMMA van plaat, profiel, buis, folie, enz.

verschillende lastechnieken, t.w.

-+ heet gas lassen -+ verwarmde bekken

+ + +

spiegellassen

-+ -+

inductief lassen infrarood lassen

+

laser lassen

ultrasonoor lassen hoogfrequent lassen

Apparatuur ultrasonoor lasapparaat, met verschillende laskoppen, fabr. Branson hoogfrequent lasapparaat (*, 80 mHz), fabr. Radyne hoogfrequent lasapparaat (c- 27 mHz), fabr. Körting warmte-impuls lasapparaten (fabr. TNO en Herfurth) spiegellasapparatuur

verschillende heet-gas handlasapparaten hoogfrequent generator voor inductief lassen COz--laser 30

infrarood,,line heater" stomplas- en afkantlasmachine voor platen tot 2 m

-

Lfimen

Know-how recept ontwikkeling uitgebreide collectie handelsl'tjmen uitgebreide dokumentatie ervaring in speciale voorbehandel ingstechnieken lijmen voor en van vrijwet alle rubbers, thermoplasten en thermoharders Apparatuur

lImpersen, stoven vacuumzakken autoclaaf

-

Vacuumvormen

Know-how uit verschillende plaatmaterialen, zoals PVC, PE, PS, ABS' PMMA verschllende dleptrekmethoden uitvoerbaar vervaardigen van vacuumvormmal len Apparatuur vacuumvormmachine, fabr. Daniëls, 70 x 70 cm max. verscheidene proefmallen aanwezig

-

Koud Yeníormen

Know-how optimaliseringsonderzoek van de koudvervormingscondities voor verschillende kunststoffen en legeringen Apparatuur

Norton hydraulische excenterpers

31

VERWERKING VAN THERMOHARDEBS

(voor gewapende kunststoffen en schuimen raadplege men de desbetreffende hoofdstukken) Know-how ingieten van kleine objecten en biologische preparaten katalysator- en versnel eronderzoek I

harders, versnellers en reactieve verdunners (transfer)persen

centrifugaal gleten wervelsinteren kl eu rstof, vulstof en lossin gsmi ddel onderzoek onderzoek naar uithardingsreacties WEP-harsen (,,Water Extended Polyester resins")

vlamdoving Apparatuur centrifu gaal gietmachine (Lenze)

wervelsi nterapparatu ur gietmatruzen

(G

rieshe i m)

potlifemeter (Agfa) (transfer)persen (Bucher-Guyer, B.l.P.) etagepersen (Berstorff, Becker & v. HUlen, max. .l00 x .l00 cm) mengapparatuur doseerapparatuur (24 componenten) -+ cap. tussen 500 g en 50 kg/min hardingsovens h

oogf req uent voorverwarmers

geconditioneerde ruimten

BEWERKEN VAN KUNSTSTOFFEN

Know-how en apparatuur zagen, frezen, boren, schaven, draaien

verscheidene verspanende bewerki n gsapparaten 32

DROGE RUBBER

KNOW-HOW ln de sector van de droge rubberverwerking is o.m. ervaring aanwezig in de volgende gebieden:

-

Evaluatie van nieuwe rubbertypen (o.m. vergelijking met bestaande producten) van mengselbestanddelen, bijv. vulstoffen, weekmakers onderzoek van kleurstoffen in rubbermengsels met beoordeling van de

kleurstabilitelt

-

Receptuurontwikkeling en compounderen

voor speciale toepassingen, bijv. rubbermengsels voor hitte- of koudebestendigheid, oliebestendigheid, enz.

-

Vulkanlseereigenschappen

ondeaoek van vulkanisatiesystemen in verband met mechanische eigenschappen, duurzaamheid, enz. beoordeling van het vulkanisatieverloop als functie van de temperatuur, tUd en mengselsamenstelling

-

Verwerkingsgedrag

-

Reometrie

-

Coveren

-

Hechting

-

Speclale technleken

invloed van weekmakers, glijmiddelen, tackifiers, enz. op het verwerkingsgedrag -) extrusie -+ spuitgieten

karakterisering van ongevulkaniseerde rubbermengsels door middel van viscositeits- en plasticiteitsmetingen

loopvlakvernieuwing van personenwagenbanden en truckbanden

van rubber aan textiel, metaal, enz.

ultrahoogfrequente verhitting van ongevulkaniseerde rubbermengsels 33

-

L'rjmen en soluties

-

Prototype-ontwikkeling

ontwikkeling van lijmen en soluties (b'rjv. voor het impregneren van weefsels)

ontwerp van prototypen in rubber, matrusontwerp en -bouw, vervaardiging van Prototypen loopvlakken van autobanden in uiteenlopende samenstellingen afdichtingsringen in verschillende modellen walsbekledingen stempelrubber

-

ProeÍserlee

vervaardiging van proefseries vervaardigen van complete rubbermengsels vervaardigen van rubbervellen door middel van kalanderen

APPARATUUR

-

Compounderen

-

Vulkaniseren

-

Extrusie

open mengwalsen in afmetingen van 200 x 80 mm tot 1000 en 400 mm internal mixers, 1 resp. 5 liter ínhoud

vulkanisatiepersen voor ,,compression moulding" tot max í me vulkanisatiepersen voor,,transfer moulding" autoclaafpers voor dikwandige artikelen tot 10 atm. stoomdruk autoclaaf voor vrije vulkanisatie tot 10 atm. stoom of Iucht, inhoud 21/z mg

Berstorff extruder, 120 mm,8D, 14D, cap. 150 kg per uur (o.m. loopvlakextrusie) Frieseke & Hoepfner meetextruder 45 mm, í 3D, capaciteit 20 kg/uur Troester 45/60 mm, 20-25D, met ontl uchtin gsmogel'rj khei d

-

Spuitgieten spuitgietmachines, fabr. BUhler, Ankerwerk, Netstal, Eckert & Ziegler met

vertikale matrljssluiting

34

Speciale technieken apparatuur voor ruwen van autobanden

persen voor coveren van personenwagenbanden en truckbanden ultrahoogfrequente verhittingsapparatuur, type Magnetron Reometrle Monsanto reometer -+ beoordeling van het vulkanisatiegedrag als functie van ti.;'d en temperatuur, alsmede van de invloed van hoeveelheid en §pe der verschillende mengselbestanddelen op dit gedrag Mooney rotatieyiscosimeter + beoordeling van het scorchgedrag van ongevulkanlseerde rubbermengsels, standaard viscositeitsmeting, metin g van de Mooney-viscositeit b[j verschillende toerentallen en temperaturen Brabender plastograaf -+ beoordeling van het extrusiegedrag van rubbermengsels

+

bepaling van de absorptie van olie aan versterkende vulstoffen

(structuur beoordeling)

+

beoordeling van de invloed van variatie in mengselsamenstelling, ook indien slechts kleine hoeveelheden materiaal beschikbaar zijn

Plasticiteitsmetin gen vol gens Hoekstra, W il I iams en

D ef o

; PRl-toeste

I

Voor apparatuur ten behoeve van de bepaling van mechanische en andere fysische eigenschappen raadplege men het hoofdstuk Mechanisch/Fysisch Onderzoek.

35

LATEX

KNOW-HOW

-

Latex compoundering

voor dompelen (handschoenen, ballonnen, spenen, enz.) voor verwerking tot schuimrubbers ervaring met natuurrubberlatex ervaring met polyisopreenlatex ervaring met SBR latex (verschillende soorten) waarbij vele vulstoffen, antioxydantia en versnellers worden toegepast

-

Schulmrubberuervaardiging volgens Dunlop procédé volgens Talalay procédé zowel continu als discontinu

-

Dompelen met latex en rubbersoluties eruaring met natuurrubberlatex ervaring met polyisopreenlatex ervaring met acrylonitril latex ervaring met rubbersoluties

-

Bereiding van rubbersoluties

-,,Carpet

backing"

het continu aanbrengen van vlakschuim of geprofileerd schu'im onder tapijten

-

LIjmen op rubberbasls zelfklevende llj'men contactl'rjmen

hotmeltlijmen

ontwikkeling en beproeving

-

Venrerken van latex in textlel en papier (non-wovens, enz.)

-,,Flow

caating"

vervaardigen van holle rubbervoorwerpen (bijv. speelgoed, reproductie van kunstvoorwerpen)

36

-

Vervaardlgon van rubbermafifzen bijv. voor het gieten van gipsen of kunststoffen objecten

APPARATUUR

-

Grote en kleine discontinue mixers voor het opschuimen van latex Grote en kloine continue mixers voor het opschuimen van latex (fabr. Oakes) Vulkanisatie-ovens en droogstoven lnfraroodtunnel en vulkanisatietunnel voor ,,carpet backing"

Likrollen voor het aanbrengen van soluties Solutlemolens Apparatuur voor latexkeurlng pH, viscositeit, geleidbaarheid, stabiliteit

-

Rolstelling en kogelpotten voor het vervaardigen van dispersies van versnellers, vuletoffen, aravel, enz.

-

Dompelbaden Dompelmallen

37

GEWAPENDE KUNSTSTOFFEN

ln hoofdzaak glasvezelgewapende polyester- en epoxyharsen. N ieuwe ontwikkelingen : koolstofuezelwapeningen, gewapende thermoplasten. KNOW.HOW

-

Uithardingstechnieken en -recepturen van onvezadigde polyesterharsen (verschillende harstypen, initiatie- en versnellersystemen, temperatuurinvloed) van epoxyharsen (verschillende modificaties, harders, reactieve verdunners,

vulstoffen)

-

Onderzoek aan glasvezelwapeningen

-

Verwerkingstechnieken

vervaardigen van genormaliseerde proefplaten onder nauwkeurig gecontroleerde condities voor het bepalen van mechanische en andere fysische eigenschappen van het wapeningsmateriaal onderzoek naar de hechting tussen wapening en kunststofmatrix (o.m. met behulp van NOL-ring apparatuur)

lamineren volgens de hand lay-up methode, waaronder vacuumzak en

spuittechniek persen (premix, prepreg, preform)

wikkelen centrifugaalgieten onderzoek naar de verwerking van lossingsmiddelen, vulstoffen, kleurstoffen, vlamdovers, enz.

-

Prototype-ontwikkeling

-

Proefseriee

-

Sandwichconstructies

van minuscule afmetingen tot objecten van grote dimensies uiwoering van modelontwerpen en mallenbouw

in die geval'len waarbij wegens te kleine series of bij zeer speciale ontwikkelingen de industrie (nog) geen interesse toont

met deklagen uit glasvezelgewapende polyester- of epoxyharsen met kunststofschuim als kern met kern uit balsahout, honingraat, enz.

38

-

Constructie-ontwerpen en berekenlngen adviezen omtrent voorgelegde ontwerpen en berekeningen conetructieberekeningen voorafgaande aan prototypevervaardiging constructiebereken praktfikproeven

in

gen voor speciale toepass

-

Koolgtofyezels en moderne composletmaterialen

-

Langeduurgedrag

-

i

n

gen

Ervaring in het verwerken van koolstof- en boronvezels in epoxyharsen, wlkkelen met koolstofuezels bestudering van het mechanisch gedrag en de mechanische eigenschappen van composieten en composietmaterialen in het algemeen, moderne ontwikkelingen op dit gebied

onderzoek naar de natuurlijke en versnelde veroudering van gewapende polyester- en epoxylaminaten door middel van:

+ + +

opslag in water bij verschillende temperaturen

-+

chemischeaantasting

buitenexpositie UV-veroudering, enz.

Gewapende thermoplasten ervarlng in het verwerken van gewapende thermoplasten zoals glasvezelgewapend polyamide, polypropeen, polystyreen, polycarbonaat, enz. enz. d.m.v. extrusie, spuitgieten, persen vervaardígen van proefcharges uit thermoplast en wapeningsmateriaal (bijv. zgn. ,,concentrates") onderzoek naar de mechanische eigenschappen van gewapende thermoplasten; veroudering, vermoeiing

APPARATUUH

-

Laminer€n outillage voor alle gebruikelijke handverwerkingsmethoden ter veÍvaardiging van gewapende kunststof laminaten en vormstukken (prototypen en proefseries) glas-hars spuitmachine, fabrikaat Drostholm, type C-l met katalysator injectiesysteem. Capaciteit ca. 9 kg/min, voor de vervaardiging van laminaten volgens de ,,spray-up" methode glas-hars spuitmachine, fabrlkaat MAS, type BK lll, 2-componenten Bysteem, capaclteit tot ca. 30 kg/min, idem voor ,,spray-up" methode

NOL-ring apparatuur voor het onderzoek naar de hars-glas eigenschappen gelt'rjdenmeter, voor het meten van de geltijd van polyesterharsen 39

-

Persen (preform, premix, prepreg)

verschillende persen, o.m. Ankenarerk, Berstorff, Becker & v. HÍillen, met afmetingen tot 1000 x 1200 mm, met sluitkrachten variërend van 130-520 ton en max. temperaturen tot 200' C, met 1-5 daglichtopeningen verschillende persen van kleinere afmetingen tot 280' C preform-installatie met draaitafel van I x 1 m voor het vervaardigen van glasvezel preforms, uitgerust met bindhars-spuitpistool en glasvezelcutter (Brenner) oven met 2 venrvarmingssecties, met doorvoerwagens, fabrikaat Smulders, 2x2mx1t/2m x 1,35 m max.200o C voorverschillende doeleinden, o.m. voor preform uitharden en naharden van gewapende kunststofprodukten apparatuur voor premixbereiding, Meili (Banbury) en Buss Ko-Kneders,

Werner-Pfleiderer

-

Wikkelen Goldsworthy QCM Í0A polair en transversaal wikkelmachine voor precisiehydraulisch gestuurd, programmeerbaar, wikkelwerk; electronisch (digitaal) voor max. diameters van 25 cm en -lengtes van 50 cm Transversaal wlkkelmachine, ontwerp en bouw TNO, electrisch-mechanisch gestuurd, voor max. diameters van 30 cm en lengtes van í50 cm. Voor veruaardiging van doorgaans rotatie-symmetrische vormstukken van vezelgewapende kunststoffen b'rjpassende hulpapparatuur voor bovenstaande machines, zoals kerngietinrichting, hardingsovens, hydraul ische losinrichting voor buizen

-

Centrifugaal gieten

-

Mallen- en modellenbouw

Centrifugaalgietmachine, fabr. Hans Lense, diameter 20 cm, lengte 200 cm tot 3.000 rpm met mogelijkheid voor opereren in vacuum en in inerte atmosfeer; uitgerust zowel met trommel als met cylindervorm

in hout, kunststof (bijv. sandwich) of metaal. Verschillende bewerkingsmachines voor hout en kunststof zijn beschikbaar, zoals lint- en cirkelzagen, vlakbank, vlakschuurmachine, enz.

zU verwezen naar de apparatuur persen, naar de schuimapparatuur onder het alsmede genoemd onder lamineren en hoofdstuk schuimen.

Voor de uiWoering van sandwichconstructies

Een groot deel van de apparatuur is opgesteld in een geconditioneerde ruimte van 1 5 x 20 x 5 m, met geveldeur voor transport van zeer grote proefstukken.

Temperatuur en vochtigheid kunnen in deze ruimte worden geregeld en constant gehouden. 40

SCHUIMEN

KNOW-HOW

-

Thermohardschuimen in situ schuimen, blokschuimen,,,spraying",,,moulding" van vele thermohardende kunststoffen, zoals polyurethaanschuim fenol formal dehydeschu im

epoxyschuim ureumformaldehydeschuim in combinatie met kunststof c.q. andere materialen als deklagen tot sandwichconstructieg receptuurontwikkel i ng, proefcharges, onderzoek naar de geschi ktheid van hulp- en grondstoffen als schuimcomponent onderzoek naar de mechanischfysische eigenschappen

-

Thermoplagtschulmen blokschuimen, chemisch en physisch geblazen schuimen epuitgieten extruderen compoundbereidlng

ervaring met thermoplasten als PS, PE, ABS, PA, PVC mechanisch onderzoek economische calculaties in vergelijking met massief thermoplast

-

Bubberschuimen

-

Verouderingsonderzoek aan flexlbel schulm

ervaring met natuurrubberlatex, polyisopreenlatex en verschillende soorten SBR-latex volgens Dunlop en volgens Talalay procédé's, zowel continu als discontinu continu aanbrengen van vlakschuim of geprofileerd schuim onder tap[jten (,,carpet backing")

vermoeiingsslmulatleproeven aan matrassenschuim e.d. praktijkproeven aan schulmkussens

41

APPARATUUR

-

Thermohardschulm

Viking 4-componenten schuimapparatuur continu en ,,shots" gewijs' max cap. 54 kg/min.

Pyles 2-componenten schuimspuitapparatuur

Viking 2-componenten schuimspuitapparatuur dlverse mallen voor het maken van proefprodukten en proefcharges lab. apparatuur, speciaal gericht op evaluatieonderzoek van schuimcomponenten en grondstoffen

-

Thermoplagtschulm

lnrichting voor,,expandable bead" schuimprocédé verschillende spuitgietmachines en extruders, waarop met schuimcompounds kan worden gewerkt verschillende speciaal hiervoor ontl rorpen proefmatrijzen zowel voor spuitgieten ale voor extrusie compounderingsapparatuur voor het bereiden van thermoplastische schuimcompounds

-

Rubberschulmen

-

Verouderlng Ílexlbele schulmen

42

Oakee menger complete liJn voor ,,carpet backing"

,,roller shear fatigue tester", fabr. Hampden

Produktontwikkeling Het instituut houdt zich intensief bezig met produktontwikkelingswerkzaamheden, hetzij door nieuwe ontwerpen en constructies, hetzij door nieuwe materiaaltoepassingen, of door het wijzigen van bestaande ontwerpen met het oog op kwaliteitsverbetering of produktievereenvoudiging. De eigen ontwikkelingen hierin worden gericht op nieuwe veelbelovende produkten, soms ook op nieuwe materialen of op het verweryen van meer kennis t.a.v. constructiemethoden. Wanneer in opdracht wordt gewerkt, wordt in vele gevallen de totale ontwikkelingsgang verzorgd, te beginnen bij de door de opdrachtgever te stellen eisen tot en met het begin van de produktie. Alle stadia worden daarbij in nauw overleg met opdrachtgever en andere betrokken partfien doorlopen: schetsontwerp, constructietekeningen, eventuele proefmatrijzen, prototypen, beproeving van modellen, definitief ontwerp, fabricagevoorbereiding, opstel/en van keuringseisen en tenslotte ook produktiekeuringen. Soms kan ook worden volstaan met een of meer fasen van een dergelijke complete ontwikkelingsgang. Daarbij wordt gebruik gemaakt van alle kennis en faciliteiten die het instituut of zusterinstellingen te bieden hebben, zoals know-how t.a.v. langeduurgedrag onder belasting, lichtveroudering of blootstelling aan corrosieve invloeden; voorts van faci iteiten t.a.v. ve rvaard gin g van proef m atrljzen, a le moge ijke beproevin gssystemen, het maken van voorcalculaties en dergelijke. Behalve service laboratoria staan daarvoor ook ervaren constructeurs, monteurs en instrumentmakers ten dienste. I

i

I

I

Door het systematisch vergaren van kennis van de eigenschappen en gedragingen van alle kunststoffen en rubbers die voor produktontwikkeling in aanmerking komen, is het mogelljk tot een optimale keuze van de grondstof te komen. Ook t.a.v. de verwerkings- of bewerkingsmethode staat veel know-how ten dienste, en deze wordt door voortdurende research nog steeds uitgebreid. Van groot nut is daarbiJ de aanwezigheid van machines en apparaten voor vr'rjwel alle venverkings- en bewerkingssystemen in onze proefruimten. Niet alleen voor het maken van prototypen maar ook voor het beproeven van het juiste fabricageeysteem, voor het beproeven van matrijzen en andere fabricagemiddelen en, wanneer dlt noodzakelUk blukt, voor het vervaardigen van kleinere proefseries om vormgevingsdetails en dergelijke te kunnen vaststellen.

Kleine matruzen, proefmatrijzen, mallen, modellen, in staal, aluminium, kunststof, hout, e.d. worden in eigen beheer ontworpen en gebouwd. Enkele hoofdl'rjnen van de produktontwikkelingsmogelijkheden nogmaals kort weergegeven:

-

ontwerp en constructie

-

prototypebouw van versch i lende elastomeren

-

44

zijn onderstaand

produktvoorbereiding en -contröle prototypebouw van gewapende kunststof (lamineren) prototypebouw van thermoplast m.b.v. alle ver- en bewerkingsmethoden, bijv. lassen, lijmen, warmvervormen van plaat en staf, extrusie, spuitgieten, enz. I

matrijsontwerp en -bouw voor spuitgieten, extrusie, e.d. malontwerp en -bouw voor gewapende kunststofprodukten vervaardigen van proefseries prototypebeproevi

n

g (vo gens pra ktijks imulaties) I

constructieberekeningen aan ontwerpen, zowel in thermoplast, rubber, als in thermohard

,

Voorlichting en dokumentatie Wie problemen heeft waarbij kunststoffen of rubbers een rol (kunnen) spelen, kan zich vrijblijvend wenden tot de afdeling voo/lichting en dokumentatie van het instituut: telefoon 01730 - 370q), toeetel 2855 of postbus 71, Delft Deze voorlichting is gratis; in vele gevallen kan direct een oplossing worden gegeven. Jaarlijks worden momenteel ongeveer 5.500 adviezen verstrekt. lndien voor de oplossing van het probleem ondeaoek nodig is dan wordt dit medegedeeld. De vragensteller kan dit onderzoek öf zelf doen öf het door het instituut laten verrichten. ln het laatste geval wordt van tevoren een schatting van de benodigde tijd en de daaraan verbonden kosten gegeven.

Een b r o c h u r e - d o k u m e n t a t i e, thans ca. 80.000 brochures omvattende, is tot uw beschikking.

va kb ib lio th e e k, met ca.5.000 boeken en ca.260 vakt'rjdschriften is voor iedereen toegankelijk. Geinteresseerden kunnen een abonnement nemen op de I i te ra tu u r- e n b ro ch u re d ie n st om op de hoogte te blijven van water in de kunststoffenen rubberwereld omgaat. lnformatie hierover treft u op de volgende pagina's aan. Een uitgebreide

Voor algemene informatie is er bovendien een belangrijke verzameling monsters.

-

Opleiding Op verzoe,k kan het instituut introductiecursussen verzorgen voor (nieuwe) personeelsleden in de rubber- en kunststoffenindustrie (op verschillend niveau; zowel sterk praktisch gericht als met een meer theoretisch karakter)

DE AFDELING VOORLICHTING EN DOKUMENTATIE ONTVANGT U GAARNE 45

LITERATUURDIENST

Toelichting Het Kunststoffen en Rubber lnstituut TNO stelt een weeklijst samen van literatuurgegevens uit circa 220 tijdschriften op het gebied van de kunststoffen en rubbers in de ruimste zin des woords (grondstoffen, hulpstoffen, halffabrikaten, eindprodukten, machines, verwerkingsmethoden, toepassingen, keuringen en analyses).

Doordat de lijsten direct na ontvangst van de tijdschriften worden samengesteld en veaonden, is de abonné zeer snel op de hoogte van de laatste publikaties. Bovendien maakt de groepsindeling (zie bijlage) naar interessegebied het de abonné mogelijk op snelle wijze te bepalen welke artikelen hij wil bestuderen uit de grote hoeveelheid Iiteratuur. Met een antwoordkaart kan de abonné per omgaande post de gewenste fotocopieën van de volledige tekst van de publikatie in zijn bezit krijgen.

Door de weeklijsten te bewaren, legt de abonné zijn eigen literatuurdokumentatie aan. De jaarlijkse uitgave van een trefwoordenregister (,,index") vergemakkelijkt het gebruik van deze dokumentatie. Het register is samengesteld uit alle literatuurgegevens die in de loop van het kalenderjaar werden aangegeven.

.

f

kwartaal)

t

De abonnementsprijs bedraagt (incl. lndex)

f

Extra abonnement Fotocopieën (afrekening per

150,- per jaar + 4%BTW 10,- per jaar + 4 % BTW 0,45 per pas.

+

12%BTW

Uitvoering

Wordt in één van de tijdschriften (zie één der volgende pagina's) waarop het Kunststoffen en Rubber lnstituut TNO is geabonneerd, een interessant artikel gesignaleerd, dan wordt dit opgenomen in de weekliist onder vermelding van:

46

naam tijdschrift, gevolgd door jaargang, nummer, jaartal en pagina

titel van het artikel, indien nodig gevolgd door een korte inhoudsomschrijving en de naam van de auteur enkele algemene gegevens betreffende het artikel, t.w.: aantal pagina's, afbeeldin gen, graf ieken, tabel len, teken in gen en iteratuurreferenties voor zover deze voorkomen fotocopieën kunnen worden aangevraagd als het genoemde artikel wordt gevolgd door de letter ,,F" alle aangeduide Iiteratuurgegevens worden voorafgegaan door een volgnummer met jaaraanduiding. I

ledere weekliJst gaat vergozeld van een los blad, waarop de volgnummere van ds artikelen etaan ingedeeld naar intereseegebled. Hlervoor werd e€n groopslndellng gemaakt, waarvan de omschrijving ateeds aan de achteniJde van dlt loeee blad staat vermeld (zle volgende pagina).

Bij gebruik van de dienet kieet de abonné zfin lntereseegebied en gaat na of de in deze groep genoemde nummers publlkatles vertegenwoordigen dle voor hem van belang z[n. Vervolgene kunnen met behulp van de rode antwoordkaaÉ de door hem gewenste fotocopieön van deze voor hem belangr[ke publikatles worden beste]d.

47

Ondetrverpenl iJet-literatu urdienst

G-groep

(grondstoffen en hulpetoffen, beneveng hun keurlng en analyse)

I G.2 G. 3 G. 4 G.5

thermoplastische kunststoffen

M-groep

(methodieken en machlnes)

G.

M.

I

M.2 M.3 M.4 M.5

thermohardendekunststoffen elastomeren hulpstoffen (w.o.: weekmakers, katalysatoren, stabillsatoren, kleurstoffen, vulstoffen e.d.) keuring en analyse

verwerkingstechnieken van thermoplastlsche kunststoffen (w.o.: spuitgieten, extruderen, kalanderen, struken, gleten, dompelen, e.d.) bewerkingstechnieken van thermoplastische kunststoffen (w.o.: vacuumvormen, hoogfrequent lassen, bedrukken, machinaal bewerken e.d.) ver- en bewerklngstechnieken van thermohardende kunststoffen (w.o.: persen, spuitpersen, nabewerken e.d.), met ultzondering van met glas(vezel) gewapende kunststoffen ver- en bewerken van met glas(vezel) gewapende kunststoffen

verwerkings-enbewerkingsapparatuur,matrijzenbouw

T-groep

(toepassingenyankunststoffen)

l Í.2 T.3 T. I T.5 T. 6 T. 7 T.8 T.9 T. l0 T.tÍ T.12 T.t3 T. 14 T. 15 T. 16 T. 17 T. 18

oppervlaktebescherming en -bedekking en verfindustrie (algemeen) bouw, weg- en waterbouwkunde, mijnbouw, houtverwerkende- en meubelindustrie

E-groep

(economlsche berichten, tentoonstelllngen, foto-overzichten)

V-groep

(veiligheld,toxicologie)

T.

48

electrotechniek

lijmen en kitten verpakkingssector, papierindustrie werktuig- en apparatenbouw, gieterutechniek, ook fijnmechaniek en optiek isolatie (thermlsch en acoustisch) en schulmen (algemeen) huishouding, galanterieën, speelgoed, sport, kunst, reclame, kantoor, hobby medische,farmaceutische,cosmetischeenbiologischetoepassingen tran§port- en verkeerswezen; militaire toepassingen

textlelsector,bedrUfskleding lederwarenindustrie,kunstleder chemische-envoedingsmiddelenindustrie land- en tuinbouw, veeteelt, visseru folies buizen, slangen autobanden e.a. grafi8che sector

BROCHUREDIENST

Reeds direct na de oprichting van het Kunststoffeninstituut TNO in 1946 werd een aanvang gemaakt met het vezamelen en dokumenteren van vooral technische

brochures. Dit zijn brochures die overal ter wereld worden uitgegeven door de industriële- en handelsondernemingen die zich bewegen op het gebied der kunststoffen en synthetische rubbers (grondstoffen, hulpstoffen, halffabrikaten, eindprodukten, machines en hulpapparatuur). Het aantal in onze dokumentatie opgenomen brochures bedraagt ca. 80.000. Het is begr[jpelijk, dat de waarde van een dergelijke verzameling voor vele doeleinden zeer groot is. ledereen kan van deze dokumentatie gebruik maken, d.w.z.: alle brochures liggen ter inzage op het Kunststoffen en Rubber lnstituut TNO. De brochures kunnen niet worden uitgeleend. Van de nieuw onWangen brochures wordt wekelijks een lijst samengesteld, waarin een indicatie over de inhoud van de brochure is opgenomen. Bovendien wordt in deze lijst, behalve naam en adres van de fabrikant, de naam vermeld van de bij ons bekende vertegenwoordiger in Nederland, waar de brochures te verkrijgen zijn.

Op de wekelijkse uitgave van de besproken lijst kunt u zich abonneren. De abonné verschaft zich hiermede een goed inzicht in het nieuws op de rubber- en kunststoffenmarkt in al haar facetten. De abonnementsprljs bedraagt

Extra abonnement

.

f Í00,- per Jaar + 4% BTW f í0,- per jaar + 4%BïW

49

TUDSCHRIFTEN OPGENOMEN IN DE LITERATUURDIENST

De bibliotheek van het instituut heeft abonnementen op vak-tiJdschriften uit de volgende landen:

Nederland België Frankrijk

Canada

lndia Mexico Denemarken Zweden

Hongarije Brazillë Argentinië

Australië Zuid-Afrika

Japan

Rusland

Tschechoslowakije

ltalië Spanje U.S.A.

W.) Groot-Brittannië Zwitserland Duitsland (O. &

Roemeniè

(De aanduiding (H.O.) achter het tUdschrift betekent ,,Huis Orgaan")

1.

Adhàsion Adhesives Age Advances in Colloid and lnterface Science 4. ,AEG Ontladingen (H.O.) 5. Amber Hi Lites (H.O.) 6. Analytical Chemistry 7. Angewandte Chemie 8. Angewandte Makromolekulare Chemie 9. Applled Plastlcs and Relnforced Plastic Beview 10. Australian Plastics and Rubber

2. 3.

-

-

Journal 'I

1. Australian Rubber

12. Automatie

13.

Beck lsoliertechnik (H.O.)

Blick vom Hochhaus (H.O.) Bouwwereld (Misset) Braces Today (H.O.) Brítish Plastics

Bulletin British Society of Hheology Cahiers du Centre Scientifique et Technique du Bàtiment

26. Canadian Plastics 27. Caoutchouc Manufacture et Plastiques Colombes lnformations Kléber (H.O.) Carbon Black Abstracts Cellulose Chemistry and Technology Chemical Engineerlng Chemical and Engineering News Chemical Week Technik lngenieur Chemie Chemie en Techniek

-

28. 29. 30. 31. 32. 33. 34. 50

-

(H.O.)

52. Deltawerken 53. Dow Diamond (H.O.) 54. Dupont Bullding with Elastomers (H.o.)

17. BedrUf en Techniek 18. Belgian Plastics 19. Beursweek (H.O.)

20. 21. 22. 23. 24. 25.

Chemisch Weekblad Chemische lndustrie Chemische Rundschau Chemische Technik Chempress Chimie èt lndustrie La Chimie des Peintures Ciba Aspekte (H.O.) Ciba Review (H.O.) zl4. Ciba Technical Notes (H.O.) 45. Civiele Verdedlging 46. Coating 47. Composites 48. Computer Praxis 49. De Constructeur 50. Contact (H.O.)

s1. Com

BASF

14. Battelle Research Outlook 15. Bauen mit Kunststoffen

i6.

35. 36. 37. 38. 39. 40. 41. 42. 43.

-

55. Dupont Delrin (H.O.) 56. Dupont Elastomer Blàtter (H.O.) 57. Dupont Elastomer Notebook (H.O.) 58. Dupont Journal of Teflon (H.O.) 59. Dupont Magazine (H.O.) 60. Elektuur 61. Elonco bulletin (H.O.) 62. Endeavour (H.O.) 63. Euromarkt Nieuws 64. Europa Chemie 65. European Chemical News 66. Farbe und Lack 67. Fibre Science-Technology 68. Flache und Farbe (H.O.) 69. ,,Fluon" Engineering News (H.O.) 70. Focus 71. French Engineering lndustrles (H.O.) 72. Furanews (H.O.) 73. Fussboden Zeltung 74. General Radio Experimenter (H.O.)

75.

GFKT

-

lnformationsdienst fUr

die

Kunststoffwirtschaft Gesellschaft zur Förderung der Kunststofftechnik

76. Glas - und lnstrumenten - Technik 77. Good Chemco news (H.O.) 78. Gummi, Asbest und Kunststoffe 79. Gummibereifung 80. Handelsbelangen 8'1. Hercules Chemist

82. 83. 84. 85. 86.

Heron -

(H.O.)

(H.O.) (H.O.) (H.O.) (H.O.) (H.O.) 87. (H.O.) 88. (H.O.) 89. (H.O.) 90. Review 91. 92. lndustrial Design 93. lndustrial and Engineering Chemistry 94. lndustrial and Engineering Chemistry; fundamentals 95. lndustrial and Engineering Chemistry; process, design and development 96. lndustrial and Engineering Chemistry; product research and development 97. lndustrie Chimique Belge 98. lndustrie- und Handels-Kurier (H.O,) 99. lnformationen A.V.K. '100. De lngenieur 101. Het lngenieursblad '102. lniection Molding Newsletter 103. lnstrument informatie (H.O.) 104. lnstrumentatie (H.O.) 105. lnstrumentation (H.O.) 106. lnstrumenten (H.O.) 107. lnsulation 108. J.V. nieuws (H.O.) 109. Japan Plastics 110. Japan Plastics Age 11. Jornal de Plasticos 112. JOT (H.O.) 113. Jrnl. of the ACS 114. Jrnl. of Applied pneumatics (H.O.) 115. Journal of Applied Polymer Science Í16. Journal of Cellular Plastics 117. Joumal of Chemical & Engineering Data í18. lournal of Chromatographic Science 1í9. Jml. of Chromatography 120. Journal of Colloid and lnterface Science í21. Jrnl. of Composite Materials 122. loumal of Elastoplastics Society 123. lrnl. of Electroanalytical Chemistry 'I

Hewlett Packard Joumal Heijbroek Nieuws Hoechst Heute Hule Mexicano y Plasticos l.C.l. Magazine l.C.l. Plastics Today IGT Nieuws IGT Techniek lndian Plastics

124. lml. of the lRl 125. Journal of Materials (ASTM) 126. Joumal of Physical Chemistry 127. Journal of Polymer Science Part A í; polymer chemistry 128. lournal of Polymer Science Part A2l, polymer physics

Í29. Journal of Polymer Science Part

B;

polymer letters Í30. Journal of Polymer Science Part C; polymer symposia 131. Jrnl. of the Rubber Besearch lnstitute of Malaya Mitteillungen (G.K.V.) 132. K. 133. K. Plastlc Zeitung 134. Kautschuk und Gummi, Kunststoffe 135. Kolloid zeitschrift und Zeitschrift fUr Polymere 136. KOVO-Export (H.O.) í37. Krommenie Nieuws (H.O.) 138. Kunststoff-Berater '139. Kunststoff und Gummi (Kunststofftechnik)

-

140. Kunststoff Bundschau 141. Kunststoffe '142. Kunststoffe im Bau 143. Kunststoffe Plastics

I44. Labo (H.O.) 145. Leitz Mitteilungen (H.O.) 146. Lonza-Kunstst. Nachrichten (H.O.) 147. Machines Franqaises (H.O.) '148. Die Makromolekulare Chemie 149. Maschinenmarkt (H.O.) 150. Materiale Plastice (H.O.) 151. Materialprufung 152. Materials Engineering 153. Materials Research and Standards (ASTM) '154. Materie Plastiche ed Elastomerl 155. Messen + Steuern (H.O.) 156. Metaal en Kunststof '157. Mikronlek 158. Mitteilungen des Chemischen Forschungsinstitutes der Wlrtschaft Oesterreichs '159. Mitteilungen aus dem Deutschen

Kunststoffinstitut 160. Mitteilungen (lKV) 161. Modern Packaging 162. Modern Plastics '163. Modern Tire Dealer 164. Molykote (H.O.) 165. Monsanto lnternational (H.O.) 166. Monsanto Magazine (H.O.) 167. M.S. News (H.O.) 168. M0anyag es Gumi 51

169. Nachrichten aus Chemie und Technlk (H.O.)

í70. National Bureau of Standards; 171. Natural Rubber News 172. Nature 173. Natuur en Techniek

217. 218. 219. 220. 221.

Í74- Nederlands Chemische Industrie

222.

175. Nederlandse Ondememing

223.

technical news bulletin

Í76.

Nederlandse Rubberindustrie Í77. Neue Verpackung '178. New Scientist 179. Normalisatie Í80. L'Officiel de8 Plastiques et du Caoutchouc 18,l. Oil, Paint and Drug Reporter 182. Packung und Transport lm Chemlebetrieb 183. Paint, Oil and Colour Joumal 184. Pensez Plastiques 185. Philips Technisch TUdschrift 186. Planters' Bulletin 187. Plaste und Kautschuk 188. Plastic 189. Plastic Journal 190. Plastica 191. Plasticos 192. Plasticos em Revista 193. Plastics (New Zealand) 194. Plastics in Australia Í95. Plastlcs Deslgn and Processlng 196. Plastics lndustry News, lapan 197. Plastics News 198. Plastics, Paint and Rubber 199. Plastics and Polymers 200. Plastics and Rubber Weekly 201. Plastics Technology 202. Plastics Week 203. Plastics World 2O4. Plastiques et lndustrie 205. Plastiques lnformations 206. Plastiques Modernes et Elastomères 207. Plaswàrlden 208. Plastverarbeiter 209. Poliplasti 210. Polymer 2.l1. Polymer Age 212. Polymer Engineering and Science 213. Polytechnisch TiJdschrift A 214. Polytechnisch T!dschrift B 215. Polytechnisch TiJdschrift E

224.

225. 226. 227.

228. 229. 230. 231. 232. 23Í].

234. 235. 236.

Polytechnisch TlJdschrift; procestechniek Popular Plastics Prodoc (H.O.) Promeubel Memares Flaadgevend lngenieur Radio Electronica Reddingwezen, Het Regelungstechnik und ProzeszDatenverarbeitung Flegelungstechnische Praxis Beinforced Plastics (L) Resin News Resin Review (Bohm & Haas) (H.O.) Revista de Plasticos Modernos Revue Générale des Caoutchoucs et Plastiques Hheologica Acta Bheology Abstracts Flohm and Haas Beporter (H.O.) Bubber Age Rubber Chemistry & Technology Rubber Developments Rubber Joumal

-

237. Flubber News 238. Rubber Statistical Bulletin 239.

Rubber World

240. Schweizer Archiv 241. Sclentlfic American 242.

Sigma

243. 244. 245. 246.

Society of Plastics Englneers Jrnl. South AÍrican Standards Bulletin, The Soviet Plastics Soviet Rubber Technology

247.

Synopsis (H.O.)

248. Tecnoslntesi (H.O.) 249. Test, Der 250. Tin and its uses 251. Toegepaste Fotografie en Film 252. Tudschrift voor Chemie en lnstrument

T!dschrlft voor Oppervlaktetechnieken van Metalen 254. Vanderbilt News 253.

255. 256. 257. 258. 259. 260. 261. 262.

Verfkronlek Verpackungs-Rundschau Verpakking Verre Textile-Plastiques Benforcés Vraag en Aanbod Wear Western Plastics WetenschappelUk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrlf (VWCB)

HunDe blbllotheek heeft voortg de beschikklng over: Chemical Abstract§; macromol. sections garlan Technlcal AbstÍacts Llteratur-Schnelldlenst; KunststoÍÍe und Kaubchuk Plaatlca Abgtrac'te RAPRA-Abstracts.

-

52

-

-

-

Faciliteiten bii andere instituten ten dienste van polymeer research en ontwikkeling Behalve de in de hiervoorgaande pagina's genoemde onderzoekmogel[jkheden kunnen bij het polymeer en hulpstoffen research en ontwikkelingswerk nog tal van specialistische technieken worden toegepast die b'lj verschillende zusterinstituten zijn ondergebracht. De noodzaak tot het gebruik van deze technieken en daarmede de inschakeling van deze zusterinstituten wordt door de projectleider bepaald en geïnitieerd, zulks in nauw overleg met de opdrachtgever. Kosten worden voorshands begroot en besproken. ook deze werkzaamheden worden op vertrouwelijke wijze uitgevoerd en de resultaten zijn eveneens exclusief het eigendom van de opdrachtgever. Het zou te ver voeren in het kader van deze mededelingen een uitvoerig overzicht te geven van alle mogelijkheden, die de andere TNO-instituten bieden. Volstaan zij met de vermelding van enkele faciliteiten, welke nogal eens worden benut.

-

Brandeigenschappen beoordeling naar brandvedraging, brandoverslag, enz.

-

Dampspanningsosmometrie bepaling van molecuulgewicht van polymeren

-

Economisch-technisch onderzoek

-

Electrische eigenschappen

economische gegevens over produktie, import, export van kunststoffen en rubbers

bepaling van diëlectrische constante en diëlectrische verlieshoek bepaling van geleidingsvermogen, kruipstroomvastheid en oppervlakteweerstand bepaling van doorslagsterkte bepaling van de electrostatische lading

-

Fysisch/technologische processen destillatie, extractie, filtratie, sproeidrogen, absorptie, enz. enz.

-

Gasadsorptie bepaling van het actief inwendig oppervlak van absorbentia, katalysatoren via B.E.T. methodiek

-

-

Gasdoorlatendheid bepaling van de snelheid waarmee gassen door film- of plaatmateriaal diffunderen Kernepinresonantie spektrometrle struktuurbepaling

-

Kleurechtheid

-

Massaspektrometrie

-

Mlcroholografie

-

Microscopisch onderzoek

-

Octroolrecherche en octÍooidocumentatie

onderzoek vol gens internati onaal gebru i kel ijke normen

opheldering van moleculaire strukturen, identificatie van onbekende verbindingen

microscopische registratie van doorzichtige objecten die niet of moeilijk m.b.v. microtomie tot optimale preparaatdikte gesneden kunnen worden

interferentle, donker veld, polarisatie

uiwoering van octrooirecherches in binnen- en buitenland opsporen van octrooischriften uitvoerige octrooidocumentatie is aanwezig met ingangen op vele gebieden van kunststoffen- en rubberchemie, verwerking, toepassingen, e.d'

-

Radioisotopen synthese van gemerkte verbindingen, tracer-analyse Raster-etectronenmicroscopie (,,stereoscan")

ruimtelijke afbeelding met grote scherptediepte van ruwe oppervlakken geschi kt voor breukvlakonderzoek, oppervl aktestru kturen van technische materi al en, kristalvorm en korrel g rootte-ondeaoek

-

Rotechtheld van materialen

-

Röntgenfluorescentie analYse

54

bepaling van de rotechtheid van kunststoffen en rubbers d.m.v. een begraaftoets

kwalitatief en h^/antitatief, voor snelle bepaling van elementen met een atoomnummer hoger dan 11, in vloeibare en vaste materialen

-

Thermische elgenschappen bepaling van de warmtegeleidingscoëffidiënt bepaling van de linaire uitzettingscoëfficiënt bepaling van de K-waarde van constructies

-

Thermogravimetrische analyee

-

Ultracentrifuge

het meten van de gewichtsverandering van een monster bij verhitting in een bepaalde atmosfeer

bepaling van de sedimentatieconstante (moleculairgewicht van hoogmoleculaire

stoffen)

-

Ultragnelle Íotografle

-

Verpakkingen

het vastleggen van bijv. breukverschijnselen, of van procesuitvoeringen waarb'rj het materiaal c.q. het produkt een tijdsafhankelijke struktuur of vorm heeft

onderzoek naar geschiktheid als verpakkingsmateriaal d.m.v. trommelvalproeven, slagproeven, stootproeven, e.d.

55

Register van onderwerpen A 39, 43, 4s

Adviezen Af

d

ic

u

htings ring e n

3t

Afkantbank Analyses Atomaire absorptie Autoclaaf voor vulkaniseren Automatische massatemPeratuurbeheersing

17 18

34

32

Doseerapparatuur Draadcoating Druksterkte Dubbelschroefextrusie

Dunlop

N 20 25

schuimrubberprocédé

36, 41

Dunnelaag chromatografie Du Pont-Grasselli Dynstat methode

18

22 21

2Í3

E

B

Barcol Barstdrukapparatuur Bevlokkken Bewerkingsmachines Biaxiaal verstrekken Bibliotheek Bierer-Davis apparatuur Blokschuimen Brabender plastograaf B

21

23

24 32, 40 27

45, 50 22 41

35 53

ran deig enschap pe n

,,Brittleness temperature" Brochuredienst Brosheidstemperatuur Bruyn-de Jong slijtageapparatuur Buigsterkte Buizenonderzoek

21

Etagepersen

49

Extrusie

21

22 20 23

Capillair reometer ,,Carpet backing"

24

36,42

Centrifugaal gieten Charpy methode Clash en Berg

32,

Q 21

2l 29

Coaten

53

N 53 16

54 29 29 18

32 27 15

28,32, 40 25

33, 34

26,

41

F 27

22,41

latex Folievervaardiging Foliewikkelapparatuur Frank sliJtage-apparatuur Fysisch-chemisch onderzoek Fysisch-technologische processen ,,Flow casting" van

36 26 27

22 15 53

39

Co

25. 33. 34, 36 39 39, 44 31, 36 29 33

D Dampspanningsosmometrie ,,Deflection temperature" Defo plasticiteitsmeting De Mattia vermoeiingsapparatuur Dokumentatie Dompelen

56

Extrusie van rubber Extrusie van schuim

Flessenblazen Flexibel schuim

c

m posietmateria len Compounderen ,,Concentrates" Constructi eberekeningen ContactlUmen Corona ontladingen Coveren

Economisch/technisch onderzoek Elasticiteitsmodulus Electrische eigenschappen Electrodialyse ElectronenmicroscoPie Electrostatisch poederspuiten Electrostatisch wervelsinteren Elementair analyse ,,Embedding" ,,Embossing" Emu lsiepolymerisatie

G

Galvaniseren Gasadsorptie Gaschromatografie Gasd oorlate nd heid

Geer-Evans apparatuur Gelpermeatie

Geltljdmeter 53 21

33 22 45 29. 36

Gewapende kunststoffen Gieten Glansmeting Glas-hars spuitmachines Glasvezels Goodrich flexometer

30 53 18

g

22 18

39 38, 44 29

25 39 38 22

GordUngieten Grafietvezels Granuleerapparatuur

N

M

39 26

Malbouw

H

Hand lay-up Harders Hardheid Hardingsovens

38 32 21

Helderheidsmeting Hoekstra plasticiteitsmeting Hoogfrequent lassen Hoogf requent vooryerwarment

Hot-melt lumen Hulpstoffen

Modelontwerp Moleculalr destillatleapparatuur Moleculalr gewicht

38

30 30

Í8

lonenwisseling ln situ schuimen lnternal mixers

41

t.R.H.D.

21

lzod methode

21

í5

u

K

n í5,

38

3l 24 27 22

Kruíp

22. 39 30

Lassen

30

Latex Likrollen Literatuurdienst Loopvlakken

36 37

6

u 3r, 34.

36

25

§,44 16

15, 53, 54 35

45 35

apparatuur 38,

39 24

o

Octrooidokumentatle Octrooirecherche

54

Bl

Open en gesloten cellen van schuimen 24 Oplelding Organosolven,rerklng Osmotisch gedrag Ozonresistentie

Persen

Planeetmengers Plasticlteltsmetingen Plastificeerproces Plastisolverwerking Poedermengers Poederspuiten Polyaddlties Polycondensati es

L

L[men

NOL-ring onderzoek en Normallsatie

25 26

39

24,54

N

P

21

54

reometer Monsterverzameling Mooney rotatieviscoslmeter

Papierchromatografie Parallele plaat viscosimeter Pasta vlscosimeter

% I8

20 25 25 30

Monsanto

54

g

4

21

21

Koud velormen Krattenondezoek Krimpfolle

Langeduurgedrag Laser

onderzoek

30

I

Kalanderen Katalysatoronderzoek Kerfslagsterkte Kernspinresonantie Kleurechtheld Kneedmengers Koelrolextrusle Kogelvalapparatuur Ko-Kneders Kolomchromatografie Koolstofvezels

Mechanischfyslsch

Mengers

28

25,26,8,37,

Microholografie Microscopisch onderzoek Migratie van weekmakers

32

lnductief lassen lnfrarood lassen lnfrarood spectra

Matruzen

21

31,36

í5, 25, 33,

21

at

30 25 35

2.

44

Massaspektrometrie Matrijsvulproces

Mengwalsen Metalliseren Microhardheldsmeter

32, 40

,,Heat build-up" van rubbers ,,Heat distortion" Heetgas lassen

§,40,

Martens temperatuur

Polymerisaties Potllfe-meting Praktukslmulatles Preform Premix Prepreg Pre-toestel Procesonderzoek Produktonderzoek

45

Í5,

n »

53

í8 24 25

28, 38, ,m 25

24, 35 25

N 25

N í5 í5 t5

'32,39

23

38, ,10 38, 40 38, 40 35 25 20, 43

57

Produktontwikkeling Proefseries Prototype-ontwi kkel ng i

4Í]

28,

U,44

u,44

R

Radicaal polymerisaties

15

Radio-isotopen Basterel ektronenmicroscopie Bemington-Pariser Reometrie Rockwell

54

il

24

15, 24, 33, 35

55 32 25 21 21

62 32 21

20 25

21

Flolcoating

Roller-sheer fatigue tester Röntgen-f luorescentie

Rotechtheíd Rubberschuimen Bubbersoluties Rubberverwerking

Thermogravimetrische analyse Thermohardverwerking Thermoplastverwerki ng Tinlus Olsen slUtageappaÍatuur Torsiestijfheid Tracer analyse Transfer persen Trekslagsterkte Treksterkte Turbomengers

n

U

22 54 54

Ultracentrlfuge Ultrahoogfrequent verhitting Ultrasnelle fotografie Ultrasonoor lassen

36, 4Í 34, 36

U

ltràvioletspectra

55

35 55 30 18

33

v S Sandwichconstructi es Sche d e d ru kp roeven Schuimen Schuimrubber Schuim-,,spraying" Schui mspuitapparatuur Scorchgedrag Shore Slaghamerapparaat Slagsterkte ,,Slush moulding"

n

Vacuumvormen Vermoeiing Veroudering Verpakkingen Versnellers Verstrekken Verwekin gstemperatuur Venrrerking Vicat-temperatuur Vlamdoving Vlamspuiten Vloeigedrag

21

Voorlichtlng

45

21, 25

Vulkaniseren

33, 34

38

n

I

41

36, 4t 41

42

35 21 21

20

SlUtage

Smeltindex Solutiemolens Soluties Spanningscorrosie Spanningsrelaxatie Spectografie Spiegellassen SpliJtvezel

Spuitgieten

Spuitgieten van rubber Spultgieten van schuim Statische lading ,,Stereoscan"-technl ek Stomplasapparatuur striJkapparatuur Suspensiepolymerisatie Synthese

Temperatuurregellng Thermische eigenschappen

58

22 22 27, 55 32 27 21

25 21

15,32

n 24

37

í8,

'27

u

w

23 23

Wallace slljtageapparatuur

S 30

B 28, 33, 34

n,41 25 54

N 25

Walsbekleding Warmvervormen Waterbadextrusie

WeeÍlint ,,WEP"-harsen Wervelslnteren Wikkelen Williams plasticlteitsmeting WrUvingscoèfficiént

15

x

15

xenotestapparatuur

21

Zeefanalyses

22

u 3Í

% 27 32

N,32 38, 40 35 25

"2

z

T

Taber sliJtageapparatuur Talalay echul mrubberprocédé

31

36, 4í 26,

n 55

Zelfklevende lImen Zetmeel en derlvaten Zichtbaar licht spectra

24

3l;36 t5 18

Mocht u nador wlllcn wordon gclnformect{ ovor óón oÍ mocr rcrcarchmogdlfthcdon van hct lnrtltnrt, of gelntercceccrd zlfn ln ccn abonnom.nt op dc lltcratrun cn/oÍ broctrurcdlcnst, of ccn lníormadcf goprck wllton yoonen mct ccn mcdcwrrkar van hrt lnctltuut dlc gorpcclallsccd lr op cen bcpaald torrcln, dan venoclorn u{l u dc bflgcvocgdc antwoordksaË lngevuld aan on toc tc zcndcn. U kunt vcrzckcrd zlln van ccn pÍomptc rurcdo

t,

I

fr,

INTERNANONAAL GEBBUIKELUKE AFKORTINGEN VOOB KUNSTSTOFFEN EN RUBBEBS

Acrylonltril-ButadieenStyreen

CA

Cellulose Acetaat

CP

Cellulose Propionaat

CAB

Cellulose-Aceto-Butyraat

CR

Chloropreen Rubber

EC

EthylCellulose

EP

Eporyhars

EPR

Etheen Propeen Rubber

EPT

Etheen-Propeen Terpolymeer rubber Etheen Vinyl-Acetaat

EVA

copolymeer GEP/ GUP

Glasvezelgewapende Epoxy/Onverzadigde Polyesterhars lsobuteen/lsopreen Rubber (butylrubber)

IR

Polyisopreen

MF

Melamine Formaldehyde

NBR

Nitrilrubber

PA

Polyamide

PB

Polybuteen

PC

Polycarbonaat

SCHOEMAKERSTBAAT 97 DETFT TELEFOON 01730 - 37000 TELEX

3l'l$l

Polyetheen (H.D. c.q. = hoge c.q. lage dichtheid)

L.D.

Polyetheen Tereftalaat (lineaire polyester) PF

Phenol-Formaldehyde

PIB

Polyieobuteen

PMMA

Polymethyl methacrylaat

POM

Polyoxymethyleen (acetaalhars)

PP

Polypropeen

PPO

Polyphenyloxyde

PS

Polystyreen

PTFE

Polytetrafluoretheen

PUB

Polyurethaan

PVAC

Polyvinylacetaat

PVAL

Polyrvlnylalcohol

PVB

Polyvinylbutyral

PVC

Polyvinylchloride

PVDC

Polyvinyl i deenchl oride

PVF

Polyvinylfluoride

PVFM

Polyvinylformal

SAN

Styreen-Acrylonitrll

SBR

Styreen Butadieen Rubber

sr

Sillconen

UF

Ureum Formaldehyde

UP

Onverzadigde polyesterhars

TELEX

3l'[Ít

POSTBUS

7T

TETEFOON 01730-370(n DET"FT

Afzender:

Adres:

KUNSTSTOFFEN EN

RUBBER INSTITUUT TNO Telefoon:

POSTBUS 7I DELFT

MUne Heren,

Naar aanleiding van uw brochure ,,Wat kan het KRITNO voor u doen?" verzoek ik u:

O mij nader telefonisch te willen informeren over onderzoek op het gebied van

O in uw instituut een gesprek te kunnen hebben over het onderwerp

waartoe ik uw telefonische actie zal afwachten.

O mij te willen noteren voor een abonnement op een exemplaar uw literatuurdienst

[

-

brochuredienst

f]

van