Wat is uw winst met
4 seizoenen onderhoud? Werkgroep Opdrachtspreiding Rijnmond: de resultaten in de schilders- en onderhoudsbranche
© Fosag, FNV Bouw, Hout- en Bouwbond CNV
Werkgroep Opdrachtspreiding Rijnmond: de resultaten in de schilders- en onderhoudsbranche
Aanval op winterwerkloosheid levert iedereen geld op
Schilders- en onderhoudswerk uitvoeren in de winter. Een onderwerp dat aanvankelijk deuren deed dichtslaan, in plaats van ze te openen. De vooroordelen omvatten meestal de 3 k’s: kosten, kwaliteit, klimaat. Aangevuld met technische vraagtekens en zorgen over overlast. Gevolg: hardnekkige winterwerkloosheid. Terwijl het ook anders kan. Met de juiste aanpak zijn de kosten lager, is de kwaliteit gelijk en het winterklimaat geen spelbreker meer. Grote opdrachtgevers besluiten het onderwerp voorzichtig te agenderen. Wie durft het aan om het initiatief te nemen? In het voorjaar 2003 stond de werkgroep Rijnmond op en ging aan het werk. Je moet maar durven.
1
Cor Zaagsma:
‘Schilders zijn in mijn optiek geen seizoensarbeiders, zij kunnen het hele jaar door aan het werk blijven.’
‘Premieregeling is onze winst’ Cor Zaagsma, bouwkundig adviseur woningstichting PWS
februari of maart. Maar met deze transitorische kosten kunnen wij
Rotterdam: “Het is onzinnig om alleen te denken aan de reguliere
prima leven.
15 maart – 15 oktober periode. We bekijken de verschillende woningcomplexen en beoordelen het onderhoud op wel of niet
De subsidieregeling is voor ons voorwaarde voor winterwerk.
geschikt voor winteronderhoud. We kijken naar de logistiek,
De winterpremieregeling is van levensbelang om het te blijven
kunnen de schilders aaneengesloten aan een object werken.
doen. En past bij de win-win situatie die je nastreeft. Ons onder-
Soms liggen er mogelijkheden in de combinatie van binnen- en
houdsbudget heeft er baat bij. Het schilderbedrijf kan zijn mensen
buitenwerk. Dat brengen we in beeld en leggen we neer bij de
continuïteit bieden. Je mensen ontslaan is natuurlijk pure kapitaal-
directie. In de boekhouding moet je wel rekening houden met
vernietiging. Schilders zijn in mijn optiek geen seizoensarbeiders,
overloopposten. Een deel betaal je in december, een deel in
zij kunnen het hele jaar door aan het werk blijven.”
>> Op initiatief van het Regionaal Platform Arbeidsmarktbeleid (RPA) Rijnmond en Savantis, Vakcentrum Afbouw en Onderhoud is de werkgroep Opdrachtspreiding Rijnmond in maart 2003 opgericht. Met energieke steun van Sjaak van der Tak, toenmalig voorzitter RPA Rijnmond en wethouder van Sociale Zaken van Rotterdam. De samenstelling van de >>
3
Leo Pijl:
‘In de winter leven we van afgeschermde projecten. Bij ons hebben we nog niemand in de winter naar huis moeten sturen.’
>> werkgroep is breed en roept associaties op met het eens zo populaire poldermodel. Een klein assemblee van woningcorporaties die per organisatie tussen de 20.000 en 60.000 woningen in Rotterdam e.o. beheren en schildersbedrijven uit de regio zet continuïteit in de schildersbranche op de agenda. Aangevuld met werknemersorganisaties FNV Bouw, Hout- en Bouw- >>
5
‘Kwaliteit is aantoonbaar hetzelfde’ Leo Pijl, directeur Pijl Schilders: “Bij het doornemen van de
personeel een succesfactor. Hoe ventileer je, wanneer moet je
planning met mijn vaste opdrachtgevers benoem ik altijd wat de
beginnen en eindigen met aflakken, dat soort zaken. En de
wederzijdse voordelen zijn van een bepaalde aanpak. Bij werk in
communicatie met de bewoners moet actief en open zijn. Hoge
de winter is mijn stelling: de kwaliteit van het werk is hetzelfde.
betrokkenheid van het schildersbedrijf, een uitstekend contact
Dat resultaat kunnen we namelijk onderbouwen met controle-
met de opdrachtgever en doen wat je toezegt en belooft. Dat
technieken waarbij weersgesteldheid en temperatuur van de
komt samen in het leveren van goede kwaliteit winterschilderwerk.
ondergrond een rol spelen. Dat maak ik allemaal inzichtelijk. De technische mensen aan opdrachtgeverzijde moeten er wel
In de winter leven we van afgeschermde projecten. Bij ons hebben
achter staan. Hoe professioneler die zijn, des te eerder kom je tot
we nog niemand in de winter naar huis moeten sturen.”
zaken in alle vier de seizoenen. Ook is de instructie van je
Wim van Sluis:
‘Voor de gemeente Rotterdam gaat het om grote besparingen.’
‘De voordelen van opdrachtspreiding’ Wim van Sluis, wethouder Haven, Economie Werkgelegenheid en Milieu gemeente Rotterdam: “De werkgroep Opdrachtspreiding Rijnmond maakt zich sinds 2003 sterk voor een gelijkmatiger aanbesteding van het schilderwerk in onze regio. In die aanbesteding zaten – en zitten – nog steeds te veel pieken en dalen. Met als gevolg voor de schildersbranche: hoge werkdruk in het voorjaar en de zomer, en seizoenswerkloosheid in
>> bond CNV en ondernemersorganisatie FOSAG. Technisch specialisten schuiven desgewenst aan. De sfeer is ondernemend, de missie is duidelijk. De (winter)werkloosheid kan betrekkelijk eenvoudig worden bestreden. In het spreiden van onderhoudswerk ligt een belangrijke oplossing.
>>
7
de winter. Dat is doodzonde. Want met beter plannen valt heel veel te bereiken. Zeker als je bedenkt dat we tegenwoordig de weersinvloeden veel beter kunnen beteugelen dan vroeger. De eerste successen zijn al geboekt. Opdrachten ter waarde van enkele miljoen euro’s zijn verschoven naar de wintermaanden. Met als voordeel: kostenbesparing voor opdrachtgever én opdrachtnemer. De schilders zelf profiteren er ook van. Zij ontvangen het hele jaar door salaris, in plaats van enkele maanden een WW-uitkering of bijstand. Voor de gemeente Rotterdam gaat het om grote besparingen. Wij beheren veel openbare gebouwen. Dat brengt veel schilderwerk met zich mee. Door afspraken te maken over een betere spreiding, kunnen we de kosten aanzienlijk terugbrengen. Bovendien hoeft de gemeente door een betere spreiding minder WW-uitkeringen en bijstand te verstrekken. Zo zitten er voor iedereen voordelen aan. Wat mij betreft breiden we deze aanpak uit naar andere seizoensgevoelige sectoren van de arbeidsmarkt.”
Erna Brand en Ton de Hart:
‘Daarom is onze boodschap aan collega’s die nog twijfelen: ‘Kom maar kijken! De projecten die wij hebben uitgevoerd, zijn het bewijs.’
‘Goedkoper,
Erna Brand (beleidsmedewerker Technisch Beheer) en Ton de Hart (teamleider Planmatig Onderhoud), Com·wonen: “Winterprojecten waren voor ons niet nieuw.
maar ook
Wij deden het al. We hebben daarom vooral onze eigen ervaringen ingebracht. Want overtuigd worden van de mogelijkheden van afgeschermd werken, dat was niet nodig. Natuurlijk hangt het van
maatschappelijker’
het werk af, de grootte van het complex speelt ook mee. Galerijen bijvoorbeeld, lenen zich er goed voor. Maar we hebben deze winter zelfs een straat eengezinswoningen in onderhoud. Dat is ook voor ons nieuw.
>> Het kan dus anders. Getuige de ervaringen van bedrijven met een actief spreidingsbeleid. Zij hebben nauwelijks te maken met winterwerkloosheid. Branchegenoten die hieraan geen prioriteit geven, kampen niet alleen met een hogere werkloosheid, maar zijn tevens zelfs genoodzaakt om tijdens de piekperiodes ingehuurde (buitenlandse) arbeidskrachten in te >>
9
Het is onze ervaring dat doorwerken in de winter goedkoper is. Maar we voelen ons evenzeer aangesproken op maatschappelijk verantwoord ondernemen. Want het probleem is het meest nijpend voor de schildersbedrijven die hun vakmensen de WW in moeten sturen. Met doorlopend onderhoud kunnen we dit als opdrachtgever voorkomen. Dit kunnen en hoeven we maatschappelijk gezien niet te laten liggen. Daarom is onze boodschap aan collega’s die nog twijfelen: ‘Kom maar kijken! De projecten die wij hebben uitgevoerd, zijn het bewijs.’ De kracht van de werkgroep is dat de boodschap breed is uitgedragen. Het raakvlak is aanzienlijk vergroot. In Nederland is de naamsbekendheid van het 4 seizoenen onderhoud fors gestegen. Het onderwerp leefde niet bij koepels en belangenverenigingen. Het is nu geagendeerd, en dat heeft best veel energie gekost.”
Jos Steegmans:
‘We hebben stevig aan de boom geschud, het staat echt op de agenda. In een homogene ploeg zijn de partijen ermee aan de slag gegaan, je ziet dat de markt nu zijn werk gaat doen.’
Jos Steegmans, voorzitter Platform Arbeidsmarktbeleid Rijnmond: “Het begon met individuele signalen van schilders die
‘Wachten? Nee!
winterwerkloos waren en bij ons hun hart kwamen luchten. Het
Branchepartijen zoeken die wat met je willen.’
model om vakmensen enkele maanden te parkeren bij het UWV en in het voorjaar weer te laten instromen, is niet gunstig. Ook maakt het kabinet bezwaar en noemt dit het afwentelen van het bedrijfsrisico op de maatschappij. Het gevoel van urgentie werd dus nog versterkt toen de wetgever moeilijk ging doen en de werkgever medeverantwoordelijk wilde maken. De instelling van de werkgroep was ‘we kunnen wachten tot de bom valt, maar dat willen we niet, er moeten oplossingen zijn’. Twee groepen opdrachtgevers hebben we op het onderwerp aangesproken: gemeenten en woningcorporaties. De boodschap: ga verstandiger om met het plannen van onderhoudswerk, als je het kunt spreiden, doe het dan ook.
>> zetten. Meer dan eens ontstaat in een regio de situatie dat het ene bedrijf een te geringe werkvoorraad heeft en zijn personeel elders wil onderbrengen, terwijl een collega-bedrijf >>
het werk niet aan kan en extra personeel moet aantrekken.
11
We hadden al snel consensus. Is het een probleem? Ja. Het is
Werklozen in de schildersbranche (2004)
een praktisch en herkenbaar probleem. Kunnen we het binnen de sector oplossen? Ja. Ook de opdrachtgever zag zich als probleemeigenaar. Wat vervolgens echt heeft geholpen is de regionale infrastructuur van de branche. Men heeft een regionale optreedt, ook de schildersbedrijven zijn regionaal georganiseerd. De werknemersorganisaties legden de vinger op de zere plek. Bij het CWI ontstond de merkwaardige situatie dat zij werkloze schilders aan ander werk moeten helpen, waarmee ze indirect verantwoordelijk zijn voor de uitstroom in de branche. Dat trok
aantal werklozen
arbeidsmarktspecialist die ter plekke als vertegenwoordiger
een scheef beeld. We hebben stevig aan de boom geschud, het staat echt op de agenda. In een homogene ploeg zijn de partijen ermee aan de slag gegaan, je ziet dat de markt nu zijn werk gaat doen.”
0 jan feb
mrt apr mei juni juli aug sept okt nov dec
Yde van der Burgh:
‘Nu dankzij de werkgroep voor enkele miljoenen onderhoudswerk is verschoven naar de winter, is mijn reactie: dat kan dus voor meer geld en dat kan dus ook in andere regio’s.’
>> Hoe staat de opdrachtgever hierin? Zakelijk, maar ook is er aandacht voor het maatschappelijk aspect. Voor drie woningcorporaties uit de werkgroep, Com·wonen, De Nieuwe Unie en PWS, is jaarrond onderhoud allang geen noviteit meer. Zij brengen vooral ervaringen in. En steken niet onder stoelen of banken dat het financiële voordeel, door de meerjarenonderhoudscontracten en de winterpremieregelingen, een van de voorwaarden is om tot >>
13
‘We kunnen elkaar opporren’ Yde van der Burgh, beleidsmedewerker sociale zaken en
regio’s. Het effectieve is dat de vertegenwoordigers van woning-
arbeidsmarktbeleid FNV Bouw: ”In dezelfde periode dat de
corporaties hun invloed kunnen aanwenden op het verlenen van
FNV in Den Haag demonstreerde tegen het weigeren van WW bij
opdrachten. Dat geldt ook voor de schildersbedrijven, de onder-
cyclische werkloosheid, ben ik gevraagd plaats te nemen in de
nemers kunnen zelf sturing geven aan de planning. In het grotere
werkgroep. De kracht van de werkgroep is dat we in verschillende
verband willen we nu een zelfde soort gezelschap optuigen,
geledingen aan één doel werken, we kunnen elkaar opporren. Ik
bijvoorbeeld in Den Haag, Amsterdam en Groningen.
zit er niet uitsluitend om consequent de werknemersbelangen te verdedigen. Het gaat ons er vooral om hoe we afspraken kunnen
Het is een leuke werkgroep om naar toe te gaan. Het is een soort
maken dat er iets gebeurt. Nu dankzij de werkgroep voor enkele
stage, een proeftuin om te kijken wat je op lokaal niveau allemaal
miljoenen onderhoudswerk is verschoven naar de winter, is mijn
van de grond kunt krijgen. Die ervaringen kunnen we weer gebrui-
reactie: dat kan dus voor meer geld en dat kan dus ook in andere
ken in andere regio’s.”
Peter van den Broek:
‘Opdrachtgevend Nederland: laten we tot zaken komen.’
‘Nederland veroveren’
Peter van den Broek, arbeidsmarktadviseur bij Savantis en voorzitter werkgroep Opdrachtspreiding: “Waar we nu als werkgroep staan, moet je zien als een begin. Het is het begin van een proces. De doelstelling is messcherp: schilders in Nederland het hele jaar rond aan het werk. Een verschuiving van zo’n tien procent van het onderhoudswerk van de zomer naar de winter. Einde aan de winterwerkloosheid. Dat moet werkelijkheid worden. Met die boodschap gaan we Nederland veroveren. De werkgroep zet zijn werk in wisselende samenstelling voort. Niet alleen woningcorporaties, maar ook gemeenten willen we interesseren voor opdrachtspreiding. En hen wijzen op het financiële en het maatschappelijke belang. De gemeente die de schilders op straat laat zetten, moet zelf de gevolgen onder ogen
>> gespreid onderhoud over te gaan. Ons onderhoudsbudget heeft er baat bij, zo stellen de verantwoordelijke hoofden van dienst. De werkgroep bereikt dat vier van de vijf opdrachtgevers tot spreiding van opdrachten overgaan dan wel hun spreiding intensiveren. De resultaten op een rijtje: 1| Circa 4 miljoen euro aan uitgevoerde winterprojecten in Rijnmond (winter 2003/2004). 2| Intensivering van winterwerk bij woningcorporaties Com·wonen, de Nieuwe Unie en PWS. Ook eengezinswoningen komen in aanmerking voor onderhoud in de >> 15
zien: een toename van het aantal ww’ers en bijstandsgerechtigden. Volkomen ongewenst en volstrekt onnodig. Wij laten opdrachtgevers zeker niet in de kou staan, we gaan hen actief ondersteunen. Arbeidsmarktadviseurs en verschillende experts staan voor hen klaar. We helpen onderhoudmanagers en gebouwenbeheerders met de aanpak, de richtlijnen en de criteria waaraan winteropdrachten moeten voldoen. We lichten toe wat de financiële kwintessens zijn. Elders in het land richten we nieuwe werkgroepen op met specialisten die klaar staan voor opdrachtgevers. Ik kan niet genoeg benadrukken dat we het hebben over een gezamenlijk belang. Continuïteit in kwaliteit, prijs en levertijd. Het behoud van vakmanschap, van goede kwaliteit schilderwerk voor een aanvaardbare prijs. Opdrachtgevend Nederland: laten we tot zaken komen.”
Jan van Walsem:
‘Deze aanpak getuigt van een bewonderenswaardige Rotterdamse werklust.’
Jan van Walsem, voorzitter FOSAG, ondernemersorganisatie schilders-, onderhouds-, metaalconserverings- en glasbranche: “Als je kijkt naar de marktverhoudingen, is onze markt vraaggestuurd geworden. De vraag verandert en daar hebben onze ondernemers mee te maken. Aan de aanbodkant gaan de ontwikkelingen in een hoog tempo: verftechnologie, steigerbouw, afschermingtechnieken. Dit met elkaar gecombineerd leidt tot een nieuw aanbod, namelijk het kunnen doorwerken in een geconditioneerde omgeving. Dit maakt het 4 seizoenen onderhoud
‘Nieuw aanbod maakt 4 seizoenen onderhoud mogelijk’
mogelijk.
>> winterperiode (2004/2005). 3| Uitvoering van proefprojecten en/of agendering van gespreid onderhoud bij woningcorporaties De Combinatie, Vestia en Woonbron Maasoevers voor winter 2005/2006. 4| Werkgroep treedt op als klankbord voor de campagne 4 seizoenen onderhoud van FOSAG, Hout- en Bouwbond CNV en FNV Bouw. 5| ‘Rijnmond’ staat model voor nieuwe regionale werkgroepen in Noord-, Midden- en Zuid-Nederland. In de nieuwe werkgroepen onderzoeken en plannen opdrachtgevers en opdrachtnemers onderhoudsprojecten >> 17
Er is de schildersbranche daarom veel aan gelegen om opdrachtgevers bij te praten, velen zullen verrast zijn door alle nieuwe mogelijkheden. Onze achterban verwacht dat FOSAG hierin het voortouw neemt. Dat doen wij graag, want daar zijn wij voor. Wij hebben het gesprek geopend met diverse marktpartijen en onze rol als netwerkorganisatie maximaal benut. We proberen de bruggenbouwer te zijn, de schilder kan daarmee zijn opdrachtgever tegemoet treden. Vanuit dat perspectief gezien waren wij razend benieuwd of de pilot van de werkgroep in Rijnmond datgene zou laten zien, wat wij in ons hoofd hadden. Het blijkt inderdaad zo te werken! Een woord van dank is op zijn plaats richting de opdrachtgevers, in het bijzonder de woningcorporaties, die meteen enthousiast zijn aangeschoven in de groep en veel tijd hebben geïnvesteerd. Met recht en rede mag dit een werkgroep worden genoemd. Wij houden van aanpakken, deze aanpak getuigt van een bewonderenswaardige Rotterdamse werklust.”
Wim Wols:
‘ We schrijven het onderhoud naar de vier seizoenen toe.’
‘De schilder zit op ons te wachten’
Wim Wols, senior adviseur en plv. hoofd Gebouwenbeheer gemeente Ridderkerk: “De mensen van de schildersbedrijven zitten erop te wachten. Echt, ze verwachten het van je als overheidsinstelling. En dat is helemaal terecht. Wij werken met gemeenschapsgeld. En daar komt bij: ook wij zijn in de toekomst gebaat bij kwalitatief onderhoud. Want zonder projecten in de winter komen de schilders zonder werk te zitten. Met als gevolg dat zij verkassen naar een andere branche. Weg vakkennis. Weg kwaliteit. Zo ver willen wij het niet laten komen. De gemeente Ridderkerk besteedt al jaren winterschilderwerk uit. Onze ervaring? Het is in ieders voordeel. In de praktijk is het gewoon een kwestie van tijdig plannen en goede afspraken maken.
>> voor komende winters, in weer en wind bijgestaan door een arbeidsmarktadviseur en technisch specialisten. De nieuwe regionale netwerken maken deel uit van de meerjarenaanpak 4 seizoenen onderhoud. Feit is dat door inzet van de werkgroep Rijnmond gedurende de huidige winter, alleen in Rotterdam al, voor enkele miljoenen euro’s meer aan schilderwerk is uitgevoerd dan gepland. De komende jaren zal deze ontwikkeling zich voortzetten.
. 19
We schrijven het onderhoud naar de vier seizoenen toe. We hebben een eigen deskundige die schilderwerk onder zijn hoede heeft. Met de gebruikers, bijvoorbeeld van een school, gymlokaal of peuterspeelzaal moet je afspreken welke werkzaamheden er gebeuren en wanneer deze plaatsvinden. Onze ervaring is dan dat de werkzaamheden niet als hinderlijk worden ervaren door de gebruikers. Met de schildersbedrijven leggen wij onze kwaliteitseisen duidelijk vast. Daar hoort een bepaalde prijs bij. Met bestekken wordt nog wel eens te makkelijk omgesprongen, en dan krijg je achteraf gedoe over de kwaliteit. Waarom shoppen de gemeenten niet vaker bij elkaar? Vraag gerust je collega naar een bestek voor een school of een programma van eisen. Mijns inziens zouden de gemeenten veel meer bij elkaar in de keuken moeten kijken en zich afvragen of er geen samenwerkingsverbanden te leggen zijn. Ik kan mij voorstellen dat andere gemeenten iets kunnen opsteken van Ridderkerk over onderhoud in de winter.”
In wisselende samenstelling bestaat de werkgroep uit: Jan Bartels, woningstichting PWS | Rob Bitterlich, Platform Arbeidsmarktbeleid Rijnmond | Erna Brand, Com·wonen | Ron Brans, Savantis | Peter van den Broek, Savantis Tonne Broekman, Vestia | Yde van der Burgh, FNV Bouw | Roel van Dijk, Hout- en Bouwbond CNV | Ton de Hart, Com·wonen | Kees van den Heuvel, K. van den Heuvel Schilders | Toon Janse, schildersbedrijf Hoftijzer | Henk Krauwel, Taskforce Jeugdwerkloosheid | Henk Lubbers, Schildersbedrijf Groen | Leo Pijl, Pijl Schilders | Henny de Roos-Plat, FNV regio Zuidwest | George van Scheijndel, de Nieuwe Unie | Okke Spruijt, FOSAG | Fulco de Vente, FOSAG Charles van der Wijngaart, Woonbron Maasoevers | Cor Zaagsma, woningstichting PWS
©Luchtfoto Aeroview-Rotterdam
Een van de eerste leden van de werkgroep was Co Nootenboom van woningcorporatie De Nieuwe Unie. Co is in 2004 overleden. Wij hebben Co leren kennen als een enthousiast en actief lid van de werkgroep. Met dit boekje willen wij hem herdenken.
21
foto Henk Snaterse
De werkgroep Rijnmond bijeen (vlnr): Kees van den Heuvel (Schildersbedrijf Van den Heuvel), Yde van der Burgh (FNV Bouw), Henny de Roos-Plat (FNV Bouw), Hans Lubbers (Schildersbedrijf Groen, Papendrecht), Charles van der Wijngaart (Woonbron Maasoevers), Ron Brans (Savantis), Roel van Dijk (Hout- en Bouwbond CNV), Henk Krauwel (Taskforce Jeugdwerkloosheid), Okke Spruijt (FOSAG), George van Scheijndel (de Nieuwe Unie), Martin Verspeek (2 in beweging). Zittend Peter van den Broek (voorzitter, Savantis), Rob Bitterlich (secretaris, Regionaal Platform Arbeidsmarktbeleid Rijnmond). Permanente leden van de werkgroep (niet op de foto): Cor Zaagsma en Jan Bartels van woningcorporatie PWS en Erna Brand van Com•wonen.
23
Voor meer informatie over 4 seizoenen onderhoud kunt u terecht op www.4seizoenenonderhoud.nl Ook kunt u contact opnemen met Okke Spruijt, hoofd Projecten, Marketing en Communicatie van FOSAG. Telefoon 0182-571444 of email
[email protected]
Kijk voor meer informatie over het Platform Arbeidsmarkt op www.platformarbeidsmarkt.nl U kunt ook contact opnemen met Rob Bitterlich, accountmanager van het RPA Rijnmond: telefoon 010-2815158 of email
[email protected]
Meer informatie over Savantis is te vinden op www.savantis.nl Of neem contact op met Peter van den Broek, arbeidsmarktadviseur regio Midden: telefoon 06-53994340 of email
[email protected]
Colofon: concept en redactie 2 in beweging, Utrecht | ontwerp Ontwerpwerk, Den Haag fotografie Marsel Loermans, Den Haag | druk drukkerij Artoos, Rijswijk
Wat is uw winst met
4 seizoenen onderhoud? Werkgroep Opdrachtspreiding Rijnmond: de resultaten in de schilders- en onderhoudsbranche
© Fosag, FNV Bouw, Hout- en Bouwbond CNV
