Psychologie Psychologie gaat over alles wat mensen doen, voelen en denken. Psychologen willen het menselijk denken en han delen begrijpen, verklaren, voorspellen en indien gewenst veranderen. Zo proberen sommigen te begrijpen hoe het komt dat kinderen spelenderwijs een taal leren, terwijl anderen de samenhang trachten te verklaren tussen de activiteit van een neurotransmitter in de hersenen en depressiviteit. Psychologen ontwikkelen ook methoden om gedachten of gedrag van mensen te veranderen. Ze helpen mensen van hun slechte gewoonten af, zoals roken of slecht naar anderen kunnen luisteren. Ook leren ze angstige mensen af om elke gebeurtenis als bedreigend te zien, bijvoorbeeld elk nachtelijk geluid in huis toeschrijven aan een inbreker of elk pijntje in het lichaam beschouwen als een voorbode voor een nare ziekte. Uit deze voorbeelden blijkt dat het terrein van de psychologie enorm breed is. Je kunt het zo gek niet verzinnen of psychologen hebben er onderzoek naar gedaan.
Wat is Psychologie? De opleiding Psychologie leidt psychologen op die greep proberen te krijgen op het menselijk gedrag door er theorieën over te formuleren en die vervolgens door middel van onderzoek te toetsen. Omdat ons gedrag wordt gestuurd door uiteenlopende factoren, zijn er ook veel verschillende theorieën. Neem het gegeven dat werkende vrouwen veel meer tijd besteden aan het huishouden dan werkende mannen. De psycholoog die zich vooral bezighoudt met genetisch onderzoek naar de verschillen tussen mannen en vrouwen denkt hier anders over dan de psycholoog die zich richt op wat mannen en vrouwen met de culturele paplepel wordt ingegoten. Beiden zullen vanuit hun eigen theorie heel verschillende ideeën hebben over het al of niet verhelpen van die scheve taakverdeling binnenshuis.
Psychologie: scala aan mogelijkheden “De beslissing om Psychologie in Maastricht te gaan
‘mensen met problemen helpen’. In mijn derde jaar ga
studeren was voor mij redelijk intuïtief. Terugkijkend naar
ik me verder specialiseren in cognitieve psychologie,
de eerste twee jaar van deze studie kan ik concluderen dat
omdat ik het interessant vind de processen te bestuderen
mijn intuïtie destijds tot de juiste keuze heeft geleid. Het
die aan het gedrag van mensen ten grondslag liggen.
Probleemgestuurd Onderwijs draagt bij aan een fijne sfeer
Verder ben ik van plan om in datzelfde jaar keuzevakken
tussen de studenten, waardoor je snel leuke contacten
te gaan volgen aan een partneruniversiteit in Australië.
opbouwt.
Door het internationale karakter van de UM is dat heel
Ik vind het erg verrijkend om te leren dat Psychologie
makkelijk te organiseren.”
op zo veel verschillende aspecten van de maatschappij van toepassing kan zijn. Psychologie in Maastricht is een studie die veel verder reikt dan het clichébeeld
Irene Blanken, Nederland
Tweedejaarsstudente Psychologie
35
Als je in Maastricht psychologie komt studeren, maak je kennis met al die verschillende benaderingen. Het onderscheid met andere psychologie-opleidingen is, dat naarmate je vordert in de studie, het accent steeds meer komt te liggen op twee belangrijke invalshoeken: de cognitieve psychologie en de biologische psychologie.
Cognitieve psychologie Een van de centrale stellingen in de cognitieve psychologie is dat ons gedrag niet zozeer wordt veroorzaakt door de gebeurtenissen om ons heen, maar door de interpretatie ervan. Niet de krakende tak in het donkere bos bepaalt of de eenzame wandelaar angstig wegrent, maar de interpretatie van het geluid. Wie onervaren en angstig is, zal het geluid al gauw toeschrijven aan iets engs. Wie vertrouwd is met bosgeluiden zal het geluid anders verklaren en daarmee anders reageren. Tussen de prikkel van buiten (de stimulus) en onze reactie erop (de respons) vinden dus allerlei, vaak onbewuste, ‘denkprocessen’ plaats. Dit worden cognitieve processen genoemd.
Biologische psychologie In de biologische psychologie wordt ervan uitgegaan dat alles wat we bewust of onbewust waarnemen, doen en denken, berust op patronen van hersenactiviteit. Bedenk dat ons brein meer neuronen bevat dan er sterren zijn in het heelal en het zal duidelijk zijn waarom de menselijke hersenen worden beschouwd als de meest complexe structuur ter wereld. Verschillende technieken, waaronder de nieuwste ‘brain-imagingtechnieken’, maken het mogelijk in het levende brein te kijken en te meten waar activiteit plaatsvindt wanneer je een bepaalde handeling verricht of aan iets denkt. Daarnaast wordt ook het effect gemeten van het gebruik van psychofarmaca, die ons denken, handelen en waarnemen kunnen veranderen. Voorbeelden zijn tranquillizers die de werking van het centrale zenuwstelsel afremmen of stimulantia, zoals amfetamine en cafeïne, die het centrale zenuwstelsel juist activeren.
De opleiding De Nederlandstalige bacheloropleiding duurt drie jaar. Het onderwijs wordt aangeboden in cursussen, die blokken worden genoemd. De eerste twee jaren van het programma bieden een kennismaking met diverse vraagstukken en thema’s uit de psychologie. Voorbeelden: waarom gehoorzamen mensen zo makkelijk aan autoriteiten, waarom beginnen pubers met roken terwijl duidelijk is dat roken ongezond is, wat is verslaving, hoe komt het dat naarmate mensen ouder worden bepaalde geheugencapaciteiten achteruitgaan, zijn de hersenen van schizofrenen ‘anders’ en is intelligentie aangeboren? Behalve blokken over de belangrijke psychologische thema’s zijn er ook blokken waarin kennis wordt opgedaan over de methoden en technieken van psychologisch onderzoek. Naast een kennismaking met de psychologie en haar onderzoeksmethoden worden trainingen gegeven in een aantal belangrijke academische en beroepsvaardigheden. Zo zijn er trainingen in schriftelijk presenteren (een artikel schrijven), mondeling presenteren (een voordracht houden), en gesprekstechnieken. Daarnaast wordt aandacht besteed aan het samenstellen en bijhouden van een portfolio, programmeren, en het bedenken en afnemen van psycho logische tests. Ook leer je de verworven vaardigheden toepassen in een zelf op te zetten en uit te voeren onderzoek. Aan het einde van het tweede studiejaar kies je uit een van de twee bachelorvarianten: biologische psychologie of cognitieve psychologie. Aan het begin van het derde studiejaar volg je in beide varianten een vast programma. Daarna stel je voor een groot deel je eigen programma samen: je volgt keuzeonderwijs en schrijft je bachelorscriptie. Het keuzeonderwijs kan worden gevolgd aan de Faculty of Psychology and Neuroscience, aan andere faculteiten van de Universiteit Maastricht, aan andere universiteiten in Nederland, of in het buitenland. Op die manier kun je je programma optimaal laten aansluiten bij je interesses. Als afronding van de bachelorstudie schrijft iedere student een scriptie: de bachelorthesis. Met dit individuele eindproduct laat je zien dat je in staat bent alle opgedane kennis en vaardigheden ook daad werkelijk toe te passen.
Denken en gedrag “Het leuke aan cognitieve psychologie is dat het heel
voor mezelf de stof door te nemen en op zoek te gaan
breed is. Je onderzoekt hoe mensen denken en hoe
naar dingen die ik interessant vind.
dat denken zich vertaalt in gedrag. Mensen blijken
Volgend jaar wil ik de master Psychology & Law gaan
extreem veel fouten te maken in hun denken en dat
volgen. Ik ben erg geïnteresseerd in het werk in dit veld.
zie je vervolgens terug in hun gedrag. Het is dan ook
Ook heeft de Universiteit Maastricht de experts op dit
erg interessant om de dingen die je leert, toe te passen
gebied in huis en ik denk dat ik nog veel van hen kan
in andere situaties.
leren.”
Ik ben vooral in Maastricht komen studeren vanwege het Probleemgestuurd Onderwijs. Het spreekt mij erg aan om in kleine groepen samen te werken, maar toch
36
Bachelors Gedrag & Maatschappij | 2009
Bart Zuidberg, Nederland
Derdejaarsstudent Cognitieve Psychologie
Honours programma
Het honours programma van de Faculty of Psychology and
Neuroscience is een aanvullend onderwijsprogramma voor excel-
lente studenten die een inhoudelijke verbreding en verdieping van
kennis en inzicht willen. Het programma start in het tweede studie-
jaar en duurt een jaar. Bachelorstudenten die alle eerstejaarsvakken
in één keer hebben gehaald en die tot de beste twintig van hun jaar behoren (gemiddelde score over alle eerstejaarsvakken), worden
uitgenodigd voor het honours programma. Meer informatie vind je op: www.psychology.unimaas.nl
Onderzoeksgericht
Vanaf de start wordt in de Maastrichtse opleiding veel aandacht besteed aan onderzoek. Naarmate je in de studie vordert, sluit
het onderwijs steeds meer aan bij het onderzoek van de docenten. Op deze wijze ben je verzekerd van actuele informatie, betrokken
docenten en een constante scholing in het doen van wetenschappelijk onderzoek. Net als in het onderwijsprogramma, waar de
biologische psychologie en de cognitieve psychologie de basis
vormen van zowel de twee bachelorvarianten als de twee masterspecialisaties, kent het onderzoeksprogramma dezelfde twee
centrale richtingen. Op deze wijze worden onderwijs en onderzoek zo goed mogelijk met elkaar geïntegreerd.
Na de bachelor Masteropleidingen Na het behalen van je bachelordiploma kun je doorstromen naar een eenjarige, Engelstalige masteropleiding. Daarmee word je Master of Science in Psychology (MSc). De Faculty of Psychology and Neuroscience van de Universiteit Maastricht biedt twee specialisaties aan binnen deze master: Applied Cognitive Psychology en Biological Psychology. Beide specialisaties hebben drie tracks waaruit studenten er één moeten kiezen. Elke track bestaat ongeveer voor de helft uit theoretische blokken en voor de andere helft uit een onderzoeksstage en het schrijven van een masterthesis. De specialisatie Applied Cognitive Psychology heeft de volgende tracks: • Health and Social Psychology • Psychology and Law • Work and Organisational Psychology De specialisatie Biological Psychology heeft de volgende tracks: • Neuropsychology • Developmental Psychology • Cognitive Neuroscience Naast de eenjarige masteropleiding bestaat er ook een tweejarige Research Master: Cognitive Neuroscience, Neuropsychology and Psychopathology. Met ingang van het academisch jaar 2008-2009 is hieraan Fundamental Neuroscience als vierde specialisatie toegevoegd. Dit is een programma dat speciaal is ontwikkeld voor excellente
studenten die hun carrière op het gebied van onderzoek willen voortzetten. De toelating voor dit programma is beperkt en vindt plaats op basis van selectie. Alle masterprogramma’s bieden een verdere specialisatie op het derde jaar van de bachelorfase. De precieze inhoud van de tracks wordt uitgebreid beschreven in de masterbrochure. Voor een volledig overzicht van de masteropleidingen aan de Universiteit Maastricht kun je www.unimaas.nl/masters bezoeken.
Carrièremogelijkheden Afgestudeerde psychologen houden zich bezig met diverse werkzaamheden op heel verschillende werkplekken. Zo kun je na de studie adviseur, manager, behandelaar of onder zoeker worden. Je kunt op plekken terechtkomen als univer siteiten, ziekenhuizen, bedrijven en overheidsinstellingen, maar je kunt ook een eigen praktijk oprichten. Psychologen kom je overal tegen: zowel in de ouderenzorg als in de jeugdzorg, zowel bij de rechtbank als bij sportorganisaties, zowel op vakantie als op de werkplek, zowel in Nederland als in de rest van de wereld.
37
Er wordt vaak onderscheid gemaakt tussen psychologen die vooral willen ‘weten’ en psychologen die vooral willen ‘helpen’. De eerste groep verricht meestal fundamenteel wetenschappelijk onderzoek aan universiteiten of bedrijven. Zij bestuderen bijvoorbeeld de wijze waarop neurotransmitters zorgen voor de overdracht van prikkels in de hersenen of ze onderzoeken de mogelijke relatie tussen persoonlijkheids eigenschappen (extraversie, betrouwbaarheid) en de mate van succes op school, in het werk of in de sport. De antwoorden op hun vragen leiden tot meer inzicht in het menselijk functioneren, zonder dat per se het nut van deze kennis voor de praktijk direct zichtbaar is. Bij onderzoek naar een minuscuul gebied in de hersenen bijvoorbeeld kan pas later blijken dat de opgedane kennis heeft geleid tot de ontwikkeling van een nieuw medicijn ter voorkoming van dementie. Psychologen die niet zozeer willen ‘weten’ maar ‘helpen’, richten zich juist wel heel direct op het nut voor de praktijk.
Zij willen de tijdens de studie opgedane kennis graag toepassen door de problemen van individuen, groepen en/of organisaties op te lossen. Denk daarbij aan het maken en afnemen van toetsen (zoals de CITO-toets), het geven van geheugentrainingen aan bejaarden, het behandelen van mensen met eetstoornissen, het geven van leiderschapstrainingen aan managers, het maken van voorlichtingscampagnes voor condoomgebruik, enzovoort. De bovenstaande beschrijvingen zijn van toepassing op studenten met de afgeronde Master of Science in Psychology. Wij raden iedereen aan om na het voltooien van de driejarige bacheloropleiding ook de masteropleiding Psychologie te doen aan de Universiteit Maastricht. In de masterbrochure vind je meer informatie over de beroepsperspec tieven van onze afgestudeerden in de biologische en cognitieve psychologie.
Bewustzijn “Enkele jaren geleden verzorgde ik als verpleegster
Gedurende je studie hier aan de Universiteit Maastricht
volledig verlamde patiënten. Omdat deze mensen op
heb je de unieke mogelijkheid om de theorie in praktijk
geen enkele wijze kunnen communiceren, wist noch de
te brengen. Dit kan door middel van diverse hersen
familie noch ik of ze zich bewust waren van wat er zich
onderzoeksmethoden, zoals fMRI (functional Magnetic
om hen heen afspeelde. De machteloosheid die ik toen
Resonance Imaging), electroencephalography of trans-
voelde, heeft mij enorm gemotiveerd in mijn huidige
cranial magnetic stimulation. Deze methoden worden
onderzoek.
behandeld in het blok onderzoeksmethoden van de richting Biologische Psychologie in jaar 3, waarin ik
Bij het meten van de hersenactiviteit van verlamde
je misschien tegenkom als tutor!”
patiënten werd ontdekt dat de hersenactiviteit die verbonden is met opgeslagen cognitieve (bv. denken) en visuele functies (bv. zien) bij sommige patiënten vergelijkbaar is met die van gezonde mensen. Ik probeer deze hersensignalen te gebruiken voor de ontwikkeling van alternatieve manieren van communicatie.
38
Bachelors Gedrag & Maatschappij | 2009
Drs. Bettina Sorger, Duitsland
PhD student, capaciteitsgroep Cognitieve Neurowetenschappen
Internationalisering
Ongeveer dertig procent van de psychologiestudenten volgt een
ling van studenten. Dit zijn onder meer universiteiten in België,
Duitsland, Frankrijk, Groot-Brittannië, Italië, Noorwegen, Polen,
deel van het onderwijs, meestal het keuzeonderwijs, in het buiten-
Portugal, Spanje, Zweden en Zwitserland. Buiten Europa zijn uitwis-
tricht. Speciaal voor deze uitwisselingsstudenten wordt bij sommige
Canada, Chili, Costa Rica, Indonesië, Mexico, de Verenigde Staten en
land. Andersom volgen buitenlandse studenten onderwijs in Maas-
blokken een Engelstalige onderwijsgroep aangeboden. De Faculty of Psychology and Neuroscience heeft met een groot aantal buiten-
selingsovereenkomsten afgesloten met universiteiten in Australië, Zuid-Afrika. Het aantal partneruniversiteiten groeit nog steeds.
landse universiteiten overeenkomsten afgesloten voor de uitwisse-
Toelating
Wiskunde
Nederlands diploma
moeten over voldoende wiskundevoorkennis beschikken.
• Einddiploma vwo-nieuwe stijl; alle profielen. • Einddiploma vwo-oude stijl (gymnasium of atheneum); met wiskunde A of B. Voor toelating moet een beschikking worden afgegeven door de voorzitter van de examen
Studenten die psychologie in Maastricht willen studeren,
Studenten met een wiskundedeficiëntie kunnen een zomer-
of avondcursus volgen. Informatie over wiskundecursussen en -toetsen kun je opvragen bij de afdeling PR & Voorlichting van
de Faculty of Psychology and Neuroscience.
commissie van de Faculty of Psychology and Neuroscience. • Hbo-diploma, propedeuse of bachelor; aangeraden wordt een aanvullende wiskundecursus te doen vóórdat je met de
Numerus fixus
De Maastrichtse opleiding Psychologie kent geen numerus fixus.
opleiding start. Belgisch diploma • Diploma secundair onderwijs; te weten ASO, KSO, TSO of BSO (BSO alleen wanneer het zevende jaar als ‘doorstroming’ is gevolgd). • Een ander Vlaams diploma van ten minste vergelijkbaar
Aanmelding en inschrijving Informatie over de aanmeldings- en inschrijvingsprocedure kun
je vinden op pagina 86 van deze brochure en op www.unimaas.nl.
niveau; een relevante HOBU-opleiding die je hebt afgerond of waarvan je beschikt over een onvoorwaardelijke bevordering tot het tweede jaar.
Contactinformatie
Duits diploma
PR & Voorlichting
Zeugnis der Allgemeinen Hochschulreife (Abitur), plus een certificaat Staatsexamen Nederlands als tweede taal niveau II (NT2). Voor meer informatie over taalcursussen en het NT2examen kun je onze website raadplegen: www.psychology.unimaas.nl
Faculty of Psychology and Neuroscience Universiteit Maastricht Postbus 616
6200 MD Maastricht Nederland
Telefoon: +31 43 388 2209/1554 Overige diploma’s • Studenten met een ander diploma dan hierboven genoemd,
E-mail:
[email protected] Internet: www.psychology.unimaas.nl
moeten beschikken over een diploma dat vergelijkbaar is met het Nederlandse vwo-diploma. Voor een overzicht van de diploma’s die daarvoor in aanmerking komen kun je www.unimaas.nl bezoeken. • Diegenen wiens moedertaal niet Nederlands is, dienen een certificaat Staatsexamen Nederlands als tweede taal niveau II (NT2) te behalen. • Colloquium doctum, toelatingstoets voor mensen die 21 jaar of ouder zijn (zie voor meer informatie: www.psychology.unimaas.nl).
Voor meer informatie over vrijstellingen kun je
Verdiepingsdagen De Faculty of Psychology and Neuroscience wil je zo optimaal mogelijk informeren over de studie en organiseert daarom Verdiepingsdagen. Voorwaarde is wel dat je éérst een UM
Bachelor Open Dag bezoekt. De data van de verdiepingsdagen in 2008/2009 zijn: donderdag 4 december 2008, dinsdag 3
maart 2009, donderdag 23 april 2009 en donderdag 14 mei 2009.
www.psychology.unimaas.nl bezoeken.
39
