1
Wat is doping ? (I)
Herkomst van de uitdrukking "Doop" (Nederlands) (18de eeuw): Zuid-Afrikaanse drank
"Dope" 1889 de eerste keer vermeld in een Engels woordenboek
"Doping" (Internationaal)
LMH
2
Wat is doping ? (II) Doping
"Doperen"
Gebruik van verboden substanties en/of methoden
Om prestatie te verbeteren
LMH
3
Wat is doping? (III) Vrijetijdssport Competitiesport
≠ Drugmisbruik
Doping
Drugmisbruik is niet alleen een “sport” probleem maar ook een maatschappelijk probleem! LMH
4
Dopingdefinities Europese Unie: (www.europa.eu.int) Doping in de sport betekent het gebruik van substanties en/of methoden die de sportprestatie op een kunstmatige wijze verbeteren, gebruikt zowel tijdens competitie als in de voorbereiding er van, en op een wijze die niet overeenstemt met de ethiek van de sport en schade kan berokkenen aan de fysieke en psychische gezondheid van de sporter.
WADA: (www.wada-ama.org) Doping wordt omschreven als het gebruik van substanties of methoden die voor de gezondheid van atleten eventueel gevaarlijk kan zijn en/of ervoor geschikt is hun prestatie te verbeteren, of de aanwezigheid van een substantie in het lichaam van een atleet of het vaststellen van het gebruik van een methode die op de lijst staat die aan de Olympische Beweging Anti-Doping Code toegevoegd is.
Praktische definitie: Doping is alles wat op de dopinglijst staat. LMH
5
EFFECTEN EN NEVENEFFECTEN VAN DRUGS Geneesmiddelen kunnen levensreddend zijn wanneer ze therapeutisch toegepast worden
Misbruik van geneesmiddelen voor dopingdoeleinden bij sport zijn onethisch en potentieel gevaarlijk voor de gezondheid van een atleet
Eventuele schade Hart
Nieren
Atleet
Lever
Locomotorisch systeem Geslachtsstelsel LMH
6
1886: Dood van de Britse fietser Linton
HISTORIE VAN DOPING I
1
1960 (Rome): Dood van Knut Enemark Jensen tijdens de Olympische Spelen Stimulantia
Acties tegen doping 1964: IOC definitie van doping
Sport: Anabole fase
1967: Stimulantia Narcotica etc.
1972:
Dopingcontroles IOC Medische Commissie: Eerste lijst Munich van verboden 0 2079 dopingcontroles substanties
LMH
7
HISTORIE VAN DOPING II
Jaren 70 en 80
Duitse Democratische Republiek: Overheid organiseert doping 1984: Nieuwe detectiemethode om misbruik van anabole steroïden op te sporen
1988: Het Olympisch Charter
Toe te schrijven aan het gebruik in de sport :
1. Wereld Conferentie tegen doping in Ottawa
1986: 1987: Maskerende middelen worden verboden
1985: Bètablokkers worden verboden
Verbod van diuretica
LMH
8
1988 (Seoel): Hernieuwde dopinglijst voor de Olympische Spelen
Jaren 80: Toename van bloeddoping & erytropoëtine (EPO) misbruik bij duursport
HISTORIE VAN DOPING III
1988: Het vroegere West-Duitsland begon met de "out-of-competition controles"
Jaren 80: Begin van misbruik van het groeihormoon (GH)
1993: Toevoeging aan de lijst: "en aanverwante substanties"
De IOC doping lijst wordt voor de Olympische Spelen 1992 (Barcelona) met ACTH, EPO, GH uitgebreid
GH
2
LMH
9
HISTORIE VAN DOPING IV
Jaren 90: Toename van drugmisbruik in de fitness sport
1998: Tijdens de Tour de France deed zich een groot dopingschandaal voor
Acties tegen Doping in de sport 3 LMH
10
ANTI-DOPING LIJST (Medische Commissie van het IOC en WADA; 01-09-2001)
SUBSTANTIES
Verboden groepen van substanties
Bijzonderheden
METHODEN
Groepen van substanties die onder bepaalde omstandigheden verboden zijn
Verboden methoden
Sommige substanties hebben concentratielimieten Sommige substanties mogen onder medisch voorschrift en toezicht ingenomen worden LMH
11
VERBODEN GROEPEN VAN SUBSTANTIES (Medische Commissie van het IOC en WADA; 01-09-2001)
A. Stimulantia (vb.):
C. Anabole middelen:
•
amfetamine
1. Androgene-anabole steroïden
•
efedrine
•
coffeïne
•
cocaïne
(vb. nandrolon, stanozolol, ... ) 2. bèta-2-agonisten (vb. clenbuterol, ... ) en aanverwante substanties
en aanverwante substanties
D. Diuretica (vb): •
furosemide,
en aanverwante substanties
B. Narcotica (vb.): •
heroïne
•
morfine
en aanverwante substanties
E. Peptidehormonen, mimetica en analoga (vb.): •
hCG, LH, ACTH, hGH, IGF-1, EPO, insuline en aanverwante substanties LMH
12
VERBODEN GROEPEN VAN SUBSTANTIES: STIMULANTIA Worden vaak illegaal door drugmisbruikers in vele Europese landen ingenomen
Geschiedenis
Amfetamines Efedrine Cocaïne Coffeïne
en aanverwante substanties
Cocamisbruik door oude Inca’s om vermoeidheid te verminderen Vaak gebruikt: Guarana (coffeïne)
Limiet in urineconcentratie bij atleten (12µg/ml)
2e Wereldoorlog
Tijdens de jaren 60: Fietsers overleden na misbruik van stimulantia
LMH
13
VERBODEN GROEPEN VAN SUBSTANTIES: STIMULANTIA
STIMULANTIA Centraal zenuwstelsel
Doel van het misbruik: Euforie
Onderdrukking van: • Benauwdheid • Paniek • Eetlust
*
Uitstellen van vermoeidheid
Regulering van emoties en gedrag Activiteitstimulering van bepaalde regionen van het centraal zenuwstelsel
Omwille van hun euforisch effect worden stimulantia frequent gebruikt zowel in als buiten de sport. LMH
14
VERBODEN GROEPEN VAN SUBSTANTIES: STIMULANTIA Cardiovasculaire neveneffecten
Gastrointestinale neveneffecten
50 kg
Respiratoire neveneffecten
AMFETAMINE- OF COCAïNE MISBRUIK
Neveneffecten van het centrale zenuwstelsel
Algemene intoxicatie Systeem, musculoskeletale en huid neveneffecten LMH
15
VERBODEN GROEPEN VAN SUBSTANTIES: NARCOTICA
Doel van het misbruik: • Pijnstillend
Analgetica Euforie
Narcotica
Afhankelijk van het soort narcotica
Analgetica Sederend LM
16
VERBODEN GROEPEN VAN SUBSTANTIES: NARCOTICA
NEVENEFFECTEN
Pupilvernauwing Ijlhoofdigheid
Verslaving
Jeuk
Duizeligheid
Verandering van humeur
• Ziek voelen • Misselijkheid LM
17
VERBODEN GROEPEN VAN SUBSTANTIES: ANABOLE MIDDELEN
1. Androgene-Anabole Steroïden (AAS) (vb. nandrolon, testosteron)
Anabolica
Kern spiercel
2. β2-Agonisten (vb. clenbuterol, fenoterol)
Toename van proteïnesyntheses
BIOMEDISCHE NEVENEFFECTEN
Toename van spiermassa
LMH
VERBODEN GROEPEN VAN SUBSTANTIES: ANABOLE MIDDELEN
18
NEVENEFFECTEN
Mannelijk: Gynaecomastie
Verkleinen van de testikels
Cardiovasculaire systeembeschadiging
Vrouwelijk: Diepere stem
Leverbeschadiging Verschillende hormoonveranderingen Beschadiging van het skeletsysteem
Blokkade van spermatogenesis Eventuele vergroting van de prostaatklier
Meer acne Gewichtstoename Psychologisch gedrag verandert
Hirsutisme Mannelijkheid Abnormale menstruatie die tot onvruchtbaarheid leidt LMH
VERBODEN GROEPEN VAN SUBSTANTIES: ANABOLE MIDDELEN
19
PLOTSE HARTDOOD BIJ AAS-MISBRUIKERS 02 en e j bi bole d n a na t a s l tsti er die kte r a h ld brui i e u g lin odyb n ge e l. 72 s t e a 1 b : o d t l ï 6 o P ge ne 5;8 a jari ster 9 m 9 1 ker y c g i lo D o i d r Ca
Ana bole
ster har oïdem tstil stan isbruik d en Med Ken ned J Au y et st 1 99 3 al. ; 15 8:3 46
Anab ol plots e steroïd eling e e ha misbruik rtsti Een path lstan en ologi d: sche stud Fine ie schi et al . Arch Path ol La 2001 b Med ;125 : 253
ens d j i t and effer t s l i t arts ewichth h e g ne G n e i l g – e o s r n and Plot htheffe e l o c b gewi ikte ana ïden t al. e e u Luk 41 stero gebr 4 1 : 1;35 9 9 1 S ci c i s en J For
LMH
VERBODEN GROEPEN VAN SUBSTANTIES:
20
DIURETICS Doel van het misbruik : • Gewichtsverlies • Betere verschijning van de spieren • Maskerend gebruik van andere dopingstoffen
Deze effecten dragen risico’s voor de gezondheid LMH
VERBODEN GROEPEN VAN SUBSTANTIES: DIURETICS
21
NEVENEFFECTEN Gebreken van het evenwicht van de elektrolyt
Dehydratie
2
• • • •
Zwakheid Sufheid Vermoeheid Verhoogd tromboserisico
• •
Spierkrampen Hartdysritmia (veroorzaakt door hypokaliemia) LMH
VERBODEN GROEPEN VAN SUBSTANTIES: PEPTIDE HORMOONEN
22
GROEIHORMOON Doel van het misbruik: • Vergrote spiermassa • Verlaging van lichaamsvet • Vergrote lichaamslengte • Verbeterde prestaties • Toename van de trainingsmotivatie
BIOMEDISCHE NEVENEFFECTEN
Acuut • Infectie • Vasthouden van water • Hoofdpijn • Vermoeidheid/ zwakke spieren • Pijn in gewrichten en spieren • Verhoogde bloedglucose
Chronisch • Acromegalie • Diabetes mellitus • Aritmieën • Tumoren LMH
VERBODEN GROEPEN VAN SUBSTANTIES: PEPTIDE HORMOONEN
23
VERBETERING VAN HET UITHOUDINGSVERMOGEN
OEFENINGENTRAINING
Aërobe training
DOPING
4
Training op hoogte
Bloedtransfusie (= bloeddoping)
Drugmisbruik met erytropoëtine (EPO) LMH
VERBODEN GROEPEN VAN SUBSTANTIES: PEPTIDE HORMOONEN
NEVENEFFECTEN VAN rHu-EPOMISBRUIK ZWETEN
EPOMISBRUIK Vergroot aantal rode bloedcellen (vergroot hematocriet)
Dehydratie
Verminderde stroomsnelheid
Verhoogd tromboserisico 5 L
24
25
VERBODEN METHODEN:
Farmacologische, chemische en fysieke manipulatie van het monster
Bloeddoping
Verhoging van het zuurstoftransport
Administratie van kunstmatige zuurstofdragers
6
LMH
26
VERBODEN METHODEN: VERGROTING VAN HET ZUURSTOFTRANSPORT
BLOEDDOPING
Ï hematrocriet en hemoglobine
Eventuele biomedische neveneffecten:
Duuratleet
Bloedklonten
Infecties Icterus Jeuk Stilstand van de ademhaling
Overbelasting van de bloedsomloop Anafilactische reactie LMH
27
VERBODEN METHODEN: VERGROTING VAN HET ZUURSTOFTRANSPORT
KUNSTMATIG ZUURSTOFDRAGERMISBRUIK
Eventuele biomedische neveneffecten: Bloedklonten
Infecties Icterus Jeuk
7
Stilstand van de ademhaling
Overbelasting van de bloedsomloop Anafilactische reactie LMH
VERBODEN METHODEN: FARMACOLOGISCHE, CHEMISCHE EN FYSIEKE MANIPULATIE VAN HET MONSTER
28
“PLASMA-EXPANDER” MISBRUIK Ï hematrocriet en hemoglobine
Dopingmaskering
8
De biomedische neveneffecten lijken vanwege de slechts tijdelijk maskerende bijwerking op bloeddoping LMH
29
GROEPEN VAN SUBSTANTIES DIE ONDER BEPAALDE OMSTANDIGHEDEN VERBODEN ZIJN: BÈTABLOKKERS
ALCOHOL
CANNABINOïDEN bijv. Hasjiesj, Marihuana
LOKALE ANAESTHETICA GLUCOCORTICOSTEROÏDEN er zijn sportspecifieke verschillen LMH
30
FITNESS SPORTEN:
VOEDINGSSUPPLEMENTEN Het is beter goed uitgebalanceerde voedingssupplementen te nemen.
voeding
te
nuttigen
dan
extra
De meeste voedingssupplementen (inclusief carbohydraat drinks, creatine, proteïne, aminozuren, vitaminen en mineraalstoffen) zijn niet verboden. Bepaalde supplementen bevatten variabele hoeveelheden van dopingstoffen (bijv. prohormonen) die niet op het etiket staan. Deze stoffen hebben óf een natuurlijke oorsprong óf ontstaan door gecontamineerde uitrusting tijdens de productie. Dergelijke toebereidingen kunnen gezondheidsproblemen veroorzaken en kunnen de atleet een misdaad laten begaan zonder het weten. Excessieve inname van bepaalde supplementen (vooral aminozuren, vitaminen en mineraalstoffen) kunnen gezondheidsproblemen veroorzaken. Atleten moeten heel voorzichtig zijn bij de keuze van supplementen in een bekende samenstelling door goed bekend staande producenten. LMH
31
ALGEMENE DOPINGSANCTIES:
Doping in de sport is onethisch en verboden
Aan doping schuldig bevonden atleten worden bestraft L
32
Bijzondere vermeldingen – de foto's werden ter beschikking gesteld door: 1.
Dr. Achim Schmidt, Köln/Germany
2.
Prof. Dr. Friedhelm Beuker, Düsseldorf/Germany
3.
Dr. Achim Schmidt, Köln/Germany
4.
Fischer GmbH, Ried im Innkreis/Austria
5.
Dr. Achim Schmidt, Köln/Germany
6.
Prof. Dr. Klaus Müller, Kreischa/Germany
7.
Fischer GmbH, Ried im Innkreis/Austria
8.
Dr. Achim Schmidt, Köln/Germany
L