Liturgie voor de morgendienst van Pinksteren, 19 mei 2013, Zwijndrecht Votum en zegengroet Zingen: Gezang 103: 1, 2 en 3 Na de Tien Woorden: Psalm 119: 13 en 14 Gebed om opening van het Woord Lezen: Lucas 24: 36-53 Zingen: Liedboek 245: 1-3 Lezen: Handelingen 2: 29-42 Zingen: Opwekking 464 Wees stil (band) Preek over Handelingen 2, 37-39: De Geest verbindt je met Christus Amenlied: Gezang 167: 1-3 (canon) Bediening van de doop aan Chris Manoah Rademaker en Yfke Jacoba Maal (Formulier III). Zingen: kinderopwekking 185 De Heer zegent jou en opwekking 599 Kom tot de Vader (band) Gebed Collecte Slotzang: Opwekking 602 Vrede van God (band) Zegen Thema: De Geest verbindt je met Christus
Wat doet de Geest? Dat was één van mijn vragen tijdens de gesprekken met belijdeniscatechisanten. In het boekje dat het afgelopen seizoen besproken is, worden meerdere antwoorden gegeven. De catechisanten gaven vooral één antwoord: de Geest werkt het geloof in je. De Geest woont in jou en verandert je. Dat is de gedachte die wel het meest populair is. Ik vermoed dat de catechisanten daar niet eens het boekje voor hoefden te bestuderen. Misschien levert dit antwoord ook weer een vraag op: waaraan merk ik het dat de Geest in mij werkt en in mij is komen wonen? Gebeurt er dan iets heel bijzonders? Dat kan je onzeker maken, wanneer je niets bijzonders merkt. Je vraagt je af of de Geest wel in jou woont. Ik hoop dat je na de preek een meer concreet beeld van de heilige Geest hebt. Dat houdt niet in dat de Geest als een pakketje naar je toe komt en dat je het zo kunt aanpakken. De Geest stuit op weerstanden bij een mens. Uit het Oude Testament kennen we het beeld dat de Geest een nieuw hart aan je geeft. Moet je eens kijken wat daarvoor nodig is. De Geest sloopt je oude hart en creëert een nieuw hart. Daar is heel veel kracht voor nodig. Dat is een proces waarbij het er stevig aan toe gaat. De Geest gaat niet altijd zachtzinnig te werk. Dat hoor en zie je ook op Pinksteren in Jeruzalem.
Je bent verbijsterd. Met Pinksteren is het feest in Jeruzalem. Er zijn altijd veel Joden uit de hele 1
wereld die dan in de stad zijn. Vandaag zien en horen ze wonderlijke dingen: een geluid als van een krachtige wind terwijl het niet waait. Vlammetjes als van vuur op mensen en die zelfde mensen spreken in vreemde talen. Dat was eerst. Nu hebben ze al weer een tijd ademloos geluisterd naar een toespraak van één van die mensen. Om je heen hoor je dat het gaat om Petrus, leerling van Jezus. De man vertelt dat God Jezus tot leven heeft gewekt. Hij zit nu zelfs aan de rechterhand van God. Hij heeft van God, zijn Vader de heilige Geest ontvangen. Die Geest heeft Hij hier op die mensen laten neerdalen. Dat is de verklaring van die indrukwekkende tekenen vanmorgen. Je bent verbijsterd. Als het verhaal van Petrus klopt, is de kruisiging van Jezus één grote vergissing. Dan zijn ze daarmee tegen God ingegaan en ook tegen zijn Gezalfde. Dat is de grootste ramp die je kan overkomen: je bent tegen God zelf ingegaan. Dat hakt erin. De grond zakt weg onder je voeten. Je gelooft ook wat Petrus zegt. Er is geen ontkomen aan. Hoe is het mogelijk dat jij en al die andere mensen zo getroffen zijn? Natuurlijk, er zijn een heleboel mensen die hoogstens één keer in het jaar in Jeruzalem komen. Op Pinksteren zie je altijd veel Joden uit de hele wereld. Maar er zijn er ook veel net als jij die gewoon in Jeruzalem of in de omgeving wonen. Mensen die Jezus hebben gehoord en die wonderen van Hem hebben gezien. Toen luisterde je ook ademloos. Hoe is het mogelijk dat je nu zo getroffen bent tot in het diepst van je ziel? Wie heeft je de ogen geopend? Ik heb daar maar één antwoord op. Het is de uitwerking van de heilige Geest die op Pinksteren werd uitgestort. Het is God zelf die door zijn Geest mensen aanraakt en verandert. De Geest staat achter die toespraak van Petrus. De Geest zorgt dat de woorden van deze leerling met zoveel kracht aankomen bij de mensen die ademloos luisteren. De Geest werkt dat diepe besef dat ze zich tegen God hebben gekeerd. Wat moeten we doen? Welke kant kunnen we nog op? Het is heftig wanneer de Geest in je komt en in je gaat werken! Wij hebben nog veel te vaak een beeld van de Geest als zou die op een heel aardige manier binnenkomen. Een veranderingsproces dat gladjes verloopt. Dat is een vergissing. De Geest werkt vaak in je door een hele crisis heen. Je bent verbijsterd. Je ontdekt hoe diep de boodschap van Jezus gaat. Ik weet niet waarom ik eerder niet door Jezus werd getroffen toen ik Hem zelf bezig zag. Ik weet ook niet hoe dat zit bij al die andere mensen die niet gegrepen werden toen ze Petrus hoorden. Ik weet wel dat ik samen met zoveel anderen verbijsterd ben over het nieuws dat Petrus vertelt. Het kan niet anders of de Geest van God spreekt mij aan en verandert mij.
2
Je doop is een omwenteling. Wat moeten we doen, broeders? De boodschap van Petrus is overgekomen. Maar hoe moet het verder? Welke stappen kun je nu nog zetten? Petrus geeft een helder antwoord: bekeer je. Het antwoord is dus niet dat het inderdaad hopeloos is. Ze hebben zich tegen God en zijn Gezalfde gekeerd en dat is niet te herstellen. In de toespraak van Petrus lag het antwoord al opgesloten. Hoe verbijsterend ook, maar er is een opening. Bekeer je van je verzet tegen God en tegen Jezus Christus. Neem afstand van je oude denken en je oude manier van leven. Daar komt een heleboel voor in de plaats: de naam Christus gaat je leven vullen: laat je dopen in de naam van Jezus Christus, tot vergeving van je zonden. De naam van Christus is heel belangrijk. De leerlingen vertellen straks dat je alleen in de naam van Jezus gered wordt. Met die naam is Jezus aanwezig in zijn gemeente. In die naam leef je. Dopen in of op de naam van Christus betekent dat je nu bij Christus hoort. Het zet een dikke streep onder je bekering. Ook in Hd. 2 wordt al duidelijk dat de doop niet allereerst een vrolijk feest is. Petrus nodigt de mensen uit zich te bekeren van hun oude leven en zich te laten dopen in de naam van Christus. De doop is een breuklijn in je leven die de overgang markeert. In Romeinen 6 wordt die overgang ook onderstreept: in de doop heb je deel aan de dood van Jezus en aan zijn opstanding, dood en leven. Jouw leven staat in het teken van de naam van Jezus Christus. Je ontvangt door Hem vergeving van je zonden. Ik herinner nog even aan het beeld van de Geest uit het Oude Testament dat ik eerder noemde. De Geest geeft je een nieuw hart. We staan er vaak niet bij stil, maar dat gaat gepaard met sloopwerkzaamheden: je oude hart wordt gesloopt en de Geest schept een nieuw hart. Je ontvangt een hart waarmee je kunt leven voor God en naar Hem luisteren. Zo heftig is het werk van de Geest. Dat is ook zichtbaar op Pinksteren in Jeruzalem. Mensen worden helemaal stilgezet en ze worden geraakt in hun hart. Dat doet de Geest. Ze spreken hun verlangen uit: wat moeten we doen? Ze krijgen onderwijs in de Doop: ga je verbinden met Jezus Christus. Hij is de enige naam door wie je gered wordt. De doop markeert het sloopwerk en de nieuwbouw in je leven. De doop is de eerste paal van je nieuwe huis. Dat huis kun je niet meer vergelijken met het oude. Je woont er helemaal in de sfeer van de naam van Jezus en van de heilige Geest.
Je ontvangt de heilige Geest. Petrus geeft hier aan de mensen onderwijs in de doop. Wat betekent die doop? Misschien denk je: merkwaardig dat hier alleen de doop op de naam van Christus genoemd wordt. Wij kijken er naar vanuit de doop in de naam van de Vader, de Zoon en de heilige Geest. Maar Petrus noemt de Geest hier ook meteen: laat u dopen en dan zal de 3
heilige Geest u geschonken worden. Petrus geeft hier onderwijs, zoals we dat ook kennen van Jezus. In de ontmoeting met zijn leerlingen zegt Jezus in Lucas 24 dat in de naam van de messias, de Gezalfde, alle volken opgeroepen zullen worden om tot inkeer te komen, opdat hun zonden worden vergeven. De leerlingen moeten daarvan getuigen. Jezus zal er voor zorgen dat de belofte van zijn Vader aan hen wordt ingelost. Blijf in de stad tot jullie met kracht uit de hemel zijn bekleed. Petrus geeft dat onderwijs van Jezus nu door aan de mensen die voor hem staan. En ook hij bevestigt de belofte van de Geest. In Lc 24 en Hd. 1 zijn het nog de leerlingen die de beloofde Geest zullen ontvangen. Op Pinksteren in Jeruzalem ontvangen nog veel meer mensen die belofte. De catechisanten hebben gelijk: de Geest komt in je wonen en werken. Ik hoop ook dat je nu duidelijk is dat dat antwoord te gemakkelijk kan zijn. Alsof het gladjes verloopt wanneer de Geest in jou gaat wonen. De Geest is in en bij jou aanwezig, al wanneer je de eerste vragen stelt naar Jezus. Wanneer je benieuwd bent wat Hij betekent. De Geest zorgt ook voor een schokeffect: je bent verbijsterd wanneer je ontdekt hoe je leven zonder God er uit ziet. Je bent verdrietig wanneer je merkt hoe je je altijd tegen God hebt gekeerd. De Geest vervult je steeds meer. Ieder die in Jezus gelooft, ontvangt ook de Geest. Tegelijk is er sprake van een groeiproces. De Geest is bij jou bezig met slopen en bouwen, verwijderen en nieuwbouw. Dat is de dynamiek van de Geest zoals die ook op Pinksteren zichtbaar wordt in mensen. De belofte van de Geest is een belofte van overvloed. God gaat van zijn Geest uitgieten, zei Joel. Jesaja tekent het beeld van water dat bij bakken tegelijk uit de lucht komt. Je ontvangt de Geest en je zult je er ook voor open stellen. De Geest kent een geweldige dynamiek en Hij werkt onder jongeren en ouderen. Je leven lang. Individueel en in de hele gemeente. De Geest creëert die gemeente die aan Christus is verbonden. De Geest bewerkt een gemeenschap die samen in Christus leeft. De Geest werkt dus ook in de kerk. Hij brengt die kerk bij elkaar. De Geest is zichtbaar: Hij brengt de kerk altijd weer tot nieuw leven. Dat deed de Geest in Jeruzalem toen mensen tot leven kwamen. Dat doet de Geest ook hier.
Die belofte gaat heel ver. De belofte is voor u, uw kinderen en allen die ver weg zijn en die de Heer onze God tot zich zal roepen. De Heer, onze God, is de God van Israël. Zo klinkt het de hoorders van Petrus in de oren. Met deze woorden legt Petrus een verbinding met het slot van de profetie van Joel die hij in zijn toespraak heeft aangehaald. “Ieder die de naam van de Heer aanroept zal ontkomen, …. Zoals de Heer heeft beloofd; ieder die hij roept zal worden gered.” 4
Petrus legt zo nadruk op de belofte van God. Je ontvangt de Geest. Die belofte is voor kinderen en voor mensen die ver weg zijn. In die kinderen komt het verbond van God met Abraham naar je toe, een verbond met jou en met je kinderen. Bij mensen ver weg dachten ze toen allereerst aan de Joden die in heel de wereld woonden. Zij hoorden het toen in Jeruzalem ook. Maar de lezers van dit boek van Lucas, de heiden Theofilus en zijn vrienden, dachten direct aan zichzelf. Vergeleken met het joodse volk komen zij van heel ver weg. De kring wordt steeds groter. Je ontvangt de Geest. Mensen ver weg ontvangen die belofte ook. Voor het besef van de mensen toen was dat een gigantische doorbraak. De Geest is niet een kabbelend beekje dat keurig tussen de oevers blijft. De Geest is ook een krachtige rivier die buiten de oevers treedt en grote gebieden overstroomt. De belofte van God gaat veel verder dan wij denken. De kracht van de Geest is in heel de wereld zichtbaar. Overal werkt de Geest. De Geest is zichtbaar, overal, in kinderen, jongeren en ouderen. Alle mensen zoals de profeet Joel zei: ieder die de naam van de Heer aanroept zal worden gered. Overal op aarde leeft een nieuwe gemeenschap die de Geest van Jezus ademt. De heilige Geest is de Geest die de kerk bij elkaar brengt. De Geest die jou en al die anderen verbindt met Christus. Pinksteren is het feest van de verbinding. Verbinding tussen God en mensen. Verbinding zonder grenzen. Verbinding met Jezus door de Geest. Verbinding tussen generaties en door alle tegenstellingen heen. De belofte van de Geest gaat veel verder dan je denkt. Die belofte raakt ook jou. Ga je zo Pinksteren vieren? Amen
5
