Wallonië Natuur en geschiedenis

Oertijd en oudh

eid

Middeleeuwen en renaissance Industriële revolutie Wetenschappen Hedendaagse kunst Fauna en flora

tie Openluchtrecrea

allonië Schooluitstappen 2013 in W

Wallonië Natuur en geschiedenis

Bereikbaarheid

Wallonië, natuur en geschiedenis Wallonië blijft, in al haar nabijheid, een opmerkelijk boeiende bestemming, met heel wat tradities, cultureel erfgoed, geschiedenis en architectuur.

Nederland

De verschillende hoofdstukken in deze brochure tonen u de mogelijkheden die deze regio te bieden heeft om de leerstof op gepaste wijze te illustreren.

Antwerpen

Brugge

E31

3

Gent

E3 1 E4

0

Brussel

4

Hasselt

7/ E A2

Door met uw leerlingen de taalgrens over te steken, zorgt u voor een unieke en verrijkende ervaring.

42

Dinant

Frankrijk

5

Namur Charleroi

/ E2

Mons

Bovendien bestaat Wallonië uiteraard ook voor een groot deel uit prachtige natuur, wat dan weer mogelijkheden biedt voor een hele serie openluchtactiviteiten. Daarnaast mag u in Wallonië rekenen op een gastvrij onthaal en een flinke dosis gezelligheid.

Verviers

1 E41

E19

A4/

es

Huy

• De nieuwe tijd, met de nieuwe technologie en moderne en hedendaagse kunst.

A3

Liège A26

6

n Valencien

2

/ E4

A15

Tournai A1

• De Industriële revolutie;

ln Kö

Wavre

E429

• De middeleeuwen en de renaissance;

Duitsland

Leuven

7 E1

le Lil

• Van de prehistorie tot de Gallo-Romeinen;

Wallonië

Stu

ttg

art

Wij hopen dat deze brochure een nuttig hulpmiddel zal zijn bij het organiseren van uw schooluitstappen. Het team van Wallonië-Brussel Toerisme staat tot uw beschikking voor verdere informatie en wenst u een gelukkig schooljaar!

Bastogne

11

Belgique

E4

Bouillon

Groothertogdom Luxemburg

Arlon

Frankrijk

Met

Wallonië-Brussel Toerisme

z, St

rasb

ourg

Sint-Bernardusstraat 30 - 1060 Brussel Tel.: 02 509 24 34 - Fax: 02 509 24 62 www.belgie-toerisme.be - [email protected]

Een realisatie van Wallonie Bruxelles Tourisme/ OPT. Omslagfoto’s: Archéosite en Musée d’Aubechies. © Aubechies/Lebrun , « Stagiaires à l'Euro Space Center » © Euro Space Center. De informatie in deze brochure is verzameld met de grootste zorg. De uitgever kan echter niet verantwoordelijk worden gesteld voor eventuele wijzigingen die werden doorgevoerd tussen het ogenblik dat de gegevens verzameld werden en de druk van de brochure.

Voor meer informatie over activiteiten en musea : www.belgie-toerisme.be

Verantwoordelijke uitgever: V. JACOBS Concept en prepress: Adjust.be & Lightlemon Gedrukt in België door Impresor (augustus 2012)

p.2

p. 3

Overzicht P.06 Oertijd en oudheid

Nederland

P.09 Middeleeuwen en renaissance

Antwerpen



Brugge Gent Brussel 3 3

6 1

1

Tournai

Leuven

3

Wavre

4

Mons

3

6

Charleroi 3

1

Frankrijk

Huy

1 3

Namur 3

Verviers



4

3

Dinant

4

3

3

4 1

Bastogne

3

Groothertogdom Luxemburg

3

Arlon

01 - Hôpital Notre Dame à la Rose 02 - Het kasteel van Vêves 03 - Het kasteel van Bouillon 04 - De abdij van Maredsous 05 - De abdij van Stavelot 06 - De abdij van Villers

P.14 Industriële revolutie

Liège

1 1

Duitsland

Hasselt 3

01 - Duidingscentrum van de Mens van Spy 02 - Koninklijk Museum van Mariemont 03 - Archéosite en Museum van Aubechies

6

01 - Mahymobiles 02 - Les Voies d’eau du Hainaut 03 - Le Bois du Cazier 04 - Blegny Mine

P.18 Wetenschappen

01 - Euro Space Center 02 - Het Pass – Wetenschappelijk avonturenpark

P.21 Hedendaagse kunst

01 - Stichting Folon 02 - Fotografiemuseum van Charleroi

P.24 Fauna en flora

01 - Pairi Daiza 02 - Meren van l’Eau d’Heure 03 - Domein van de Grotten van Han 04 - Natuurpark Hoge Venen

P.28 Openluchtactiviteiten Legende van de pictogrammen

p.4

Openingsuren

Parkeergelegenheid 

Tarieven

Website

  Extra informatie

Pedagogisch dossier

Eetgelegenheid

Logies



01 - Récréalle 02 - Dinant Evasion 03 - Durbuy Adventure

P.31 Logies

p. 5

Oertijd en oudheid

Oertijd en oudheid De Mens van Spy, een merkwaardige inwoner

Brussel

Tournai

Ath

Préhistosite de Ramioul

Wavre

L'Homme de Spy

Musée de l'Iguanodon de Bernissart

Charleroi

Liège

Huy

Musée Royal de Mariemont

Mons

Archéoforum de Liège

Verviers

In het duidingscentrum van de Mens van Spy ontvangt de schalkse en bijdehand vertegenwoordiger van de Neanderthalers alle leerlingen van 6 tot 18 jaar. Tijdens een aantal workshops die de rondleiding opleuken, kunnen ze :

Namur

•

Dinant Philippeville

•

Bastogne

•

•

Neufchâteau

•

Arlon

zich inleven in de oertijd. twee mensensoorten vergelijken : de moderne mens en de neanderthaler. ontdekken welke invloed de klimaatveranderingen hadden op Europa. een oeroude levenswijze en bijbehorende technieken leren kennen.

© Laurence Leberger/AWPA

Archéosite et Musée d’Aubechies

de vooruitgang analyseren van een wetenschappelijke discipline : de archeologie.

Contactpunt : Espace de l'Homme de Spy - Route d'Eghezée, 301-303 - 5190 Onoz (Jemeppe-sur-Sambre) Tel : 0032 (0)81 74 53 28 - e-mail : [email protected]

Maison du Tourisme Sambre Orneau - Rue Sigebert 1 - 5030 Gembloux Tel : 0032 (0)81 62 69 66 - e-mail : [email protected] www.hommedespy.be Het hele jaar door geopend, na afspraak, van dinsdag tot vrijdag van 9u30 tot 17u en in het weekend van 13u tot 17u.

Australopithecus, klinkt dat niet wat te barbaars als naam voor onze vegetarische voorouder? En waarom kreeg de homo habilis, vrij vertaald ‘handige mens’, deze benaming toebedeeld? Wat weten we over de homo erectus die vuur leerde maken, over de neanderthaler, wellicht de best gekende oude mensensoort, of over de Cro-Magnonmens, de beroemdste homo sapiens? Laat de oertijd tot leven komen in het Duidingscentrum van de Mens van Spy. Wat gebeurde er in het eerste tijdperk van de geschiedenis, dat over het algemeen beschouwd wordt als de periode voor de uitvinding van het schrift? Welke mediterraanse beschavingen behoorden tot dit tijdvak? Tijdens de verscheidene workshops en demonstraties van het Koninklijk Museum van Mariemont of van de Archeosite van Aubechies gaan uw leerlingen op een leuke manier op zoek naar een antwoord op deze en veel meer vragen.

p.6

A  utobus

Ter plaatse © Laurence Leberger/AWPA

Archeologie in de oertijd en de oudheid

Picknick

Voor groepen van 15 tot 25 personen : Een halve dag met scenografisch parcours en animatieworkshops. Duur : 3 uur - € 9/pers. Een volledige dag met scenografisch parcours, workshop en wandeling naar de grot van Spy. Duur : 5 uur - € 13/pers.

En ook : • D e Prehistosite Ramioul, die01C003 op sublieme wijze en 00 archeologische Contact : Visites van et Séminaires - PHS | Rue Wiertz 60 -het 1047natuurlijke Bruxelles | Tél. : 32 2 284 21 11 18 Waalse erfgoed vertegenwoordigt – www.ramioul.org formulaire en ligne). Attention, pas de salles de pique-nique !

Lundi > jeudi : 10h et 15h

• H skelet et echte Vendredi : 10h van een 130 miljoen jaar oude Iguanodon Bernissartensis in het Museum van de Iguanodon van Bernissart – www.bernissart.be  Peu de possibilités aux abords immédiats Les jours fériés

Gratuit

Métro : ligne 2-6 (Trône)

Train : gare SNCB Bruxelles - Luxembourg • De  volledige Luikse van de oertijd tot in de moderne tijd, in het Les visiteurs doiventgeschiedenis, être âgés d’au moins 14 ans et tous munis d’une pièce Archeoforum vanêtre Luik – www.archeoforumdeliege.be www.europarl.europa.eu d’identité.

Cantine des Visiteurs (contact communiqué après confirmation de la réservation via le

> Onglet « Le Parlement » > Visites > Visites à Bruxelles > Formulaire

p. 7

Oertijd en oudheid

Het Koninklijk Museum van Mariemont, een wereldreis doorheen de beschavingen Het museum telt talrijke collecties : Egyptische, Griekse, Romeinse, GalloRomeinse en oosterse antieke voorwerpen, maar ook een uitzonderlijke bibliofiele collectie en een kostbare verzameling porselein uit Doornik. © Musée royal de Mariemont

Leerlingen gaan hier waarnemen, vragen stellen, hypotheses uitwerken en staven, gegevens opzoeken in het leerrijke museum en verwerken, presenteren ... Met de voorwerpen in het museum als uitgangspunt benaderen ze een beschaving en een levenswijze die verschilt van en/of gelijkt op wat ze kennen. Er zijn twee werkwijzen : ofwel wordt een bepaalde beschaving belicht (Egypte, Griekenland, Rome, Gallo-Romeins, Merovingen, het Verre Oosten) ofwel wordt er rond een bepaald thema gewerkt tijdens het bezoek en de interactieve en zintuiglijke workshops.

Contactpunt : Chaussée de Mariemont, 100 - 7140 Morlanwelz - Tel : 0032 (0)64 21 21 93 - e-mail : [email protected] www.musee-mariemont.be M  useum : alle dagen geopend behalve op maandag (tenzij het een feestdag is); van april tot september van 10u tot 18u en van oktober tot maart van 10u tot 17u. Gesloten op 1 januari en 25 december. Park : alle dagen geopend vanaf 9u van april tot september, vanaf 10u van oktober tot maart. Gesloten vanaf 17u van november tot maart, vanaf 18u van april tot oktober (vanaf 19u op zon- en feestdagen van mei tot augustus).

Voor één groep van max. 25 leerlingen : € 75 voor de gids en € 1 voor de toegang tot het museum of € 2 voor de permanente tentoonstellingen.

Middeleeuwen en renaissance Brussel Hôpital Notre Dame à la Rose Beffroi et Cathédrale de Tournai

Tournai

Ath

Château de Beloeil

Mons

Liège

Wavre Abbaye de Villers

Verviers Citadelle de Namur

Charleroi Namur Abbaye de Maredsous

Philippeville

Huy

Abbaye de Stavelot

Château de Modave Château de Vêves

Dinant Bastogne

Château de Bouillon

Picknick in de brasserie (na afspraak) Vrije picknick in het park.

Neufchâteau Arlon

www.musee-mariemont.be Voor 12 tot 18-jarigen : Mytho-etymo-logie; dag rond de thematiek ‘parfum’.

Autobus.

Archéosite en Museum van Aubechies-Beloeil, archeologische reconstructies van het neolithicum tot de Gallo-Romeinse periode

© Archéosite

Bovendien kunnen ze ook enkele ambachtelijke demonstraties bijwonen : vuur maken, brood bakken op neolithische wijze, weven, smeden, pottenbakkerij of beenbewerking. Een workshop om uw leerlingen in te wijden in oude technieken behoort eveneens tot de mogelijkheden : prehistorische muziek, paleolithische schilderkunst, gerold aardewerk, Romeinse kookkunst, binnenvaart, legionairs, gladiatoren.

Contactpunt : Archéosite® en Museum van Aubechies – Beloeil – Rue de l’Abbaye 1y – 7972 Aubechies (Beloeil) Tel : 0032 (0)69 67 11 16 - e-mail : [email protected]

www.archeosite.be Het hele jaar door geopend van maandag tot vrijdag, alleen na afspraak. Autosnelweg Bergen-Doornik (E42), uitrit Blaton,  wegwijzers. Autosnelweg Brussel-Lille (A8), uitrit Frasnes, wegwijzers. Picknick

p.8

Autobus

 Rondleidingen (min. 20 ll. – max. 140 ll.) Module 1 : de oertijd (1 uur) Module 2 : de Gallo-Romeinse tijd (1 uur) 1 module : € 4/ll. – 2 modules : € 7/ll. – 3 modules : € 9.50 / ll. Module 3: Verklaringenscentrum van de vereringen en geloofsovertuigingen in de oudheid Ambachtsdemonstratie : € 16/demonstratie voor een groep van ca. 15 ll. (30 min.) Workshop : € 8/ll (3 uur)

Van heerlijkheden tot koningshuizen Het belang en de bloei van de godsdienst verklaart waarom de meest monumentale religieuze gebouwen uit deze tijd dateren. Ons land telt nog een groot aantal abdijen waar u de kans krijgt zich onder te dompelen in de typische architectuur en het middeleeuwse leven. Ontdek samen met uw leerlingen het erfgoed uit de middeleeuwen in onder meer het Onze-Lieve-Vrouw met de Roos hospitaal.

© OPT_Kouprianoff

Tijdens de rondleiding doorheen de Archéosite komen uw leerlingen oog in oog te staan met de geschiedenis van de volkeren die elkaar opvolgden van in het neolithicum tot in de Gallo-Romeinse tijd. Talrijke archeologische reconstructies van gemeubelde woningen brengen hen terug in de tijd naar het hart van de oude beschavingen die onze regio bevolkten.

En laat hen wegdromen in versterkte burchten zoals het kasteel van Bouillon; het oudste overblijfsel van de feodaliteit in België.

p. 9

Middeleeuwen en renaissance

Middeleeuwen en renaissance

Het kasteel van Vêves, een opmerkelijk voorbeeld van de militaire architectuur uit de 15de eeuw Het kasteel van Celles, alias van Vêves, is een van de meest opvallende voorbeelden van de militaire architectuur uit de 15de eeuw. Aan het einde van middeleeuwen was het kasteel een versterkte burcht, maar in de renaissancetijd ondergingen de gebouwen een volledige transformatie. De zorgvuldige decoratie in het kasteel brengt de bezoekers terug naar vroeger. Hij maakt een reis doorheen de tijd van de middeleeuwen tot nu.

Na 10 jaar in de steigers voor restauratiewerken is het OnzeLieve-Vrouw met de Roos hospitaal, uitzonderlijk erfgoed in Wallonië, weer tot in de details te bewonderen. Dit godshuis werd opgericht in 1242 en vormt een unieke herinnering aan het leven en het hospitaalwezen in onze contreien van in de middeleeuwen tot nu. Dankzij de rijke geschiedenis van dit domein en de uitgebreide collecties – in een moderne opstelling – vormt het hospitaal een uitzonderlijke bestemming voor talrijke schoolgroepen : kunstgeschiedenis, de religieuze denkwereld, medicatie, geneeskunde en gezondheidszorg komen uitgebreid aan bod tijdens uw bezoek, dat u naar wens kunt invullen.

Dit uitzonderlijke erfgoed, dat sinds haar oprichting bewoond wordt door dezelfde familie, bezorgt uw leerlingen de mogelijkheid om dagdagelijkse voorwerpen uit de middeleeuwen te bekijken en de woonomstandigheden van de leenheren uit deze periode te ontdekken.

© Château de Vêves

© J.C Andrieu

Hôpital Notre Dame à la Rose (Onze-Lieve-Vrouw met de Roos hospitaal), een volledig autarkisch hospitaaldomein

Dankzij de spectaculaire ligging op een rotspunt figureert het kasteel van Vêves ook geregeld als onderwerp voor postkaartjes van de Belgische Ardennen !

Contactpunt : Kasteel van Vêves – Route de Furfooz 3 – 5561 Celles

Tel : 0032 (0)82 66 63 95 – e-mail : [email protected]

Contactpunt : Hôpital Notre Dame à la Rose - Place Alix de Rosoit - 7860 Lessines - Tel : 0032 (0)68 33 24 03

www.chateau-de-veves.be

e-mail : [email protected]

www.notredamealarose.com

.

 roepen zijn welkom op weekdagen vanaf G 9u15, op zaterdag en zondag vanaf 10u.. Sluitingsdagen : van 20 december tot 5 januari, in het weekend vanaf 01/11 tot 15/03. Rondleiding (en eventueel animatie) per groep van max. 25-27 personen.

Het hele jaar door geopend na afspraak

€ 3,20/leerling : toegang tot het domein + € 55/gids. Duur : 30 min

Picknick

€ 6/pers. (min. 20 pers.) / € 6,50 (minder dan 20 pers. Optie picknick : € 0,50/kind.

 Autobus

Cafetaria en picknick

Het kasteel van Bouillon, het oudste overblijfsel van de feodaliteit in België

Autobus Ter plaatse of op aanvraag

De versterkte burcht : dit goed bewaarde kasteel is het oudste en het meest interessante overblijfsel van de feodaliteit in België. Bezoekers ontdekken de ophaalbrug, de kelders, de vergeetputten, de grote zalen … Het kasteel wordt in één adem genoemd met Godfried van Bouillon, leider van de eerste kruistocht (1096).

En ook :

• Een van de grootste Europese burchten op de Citadel van Namen – www.citadelle.namur.be • Het kasteel van Beloeil met haar 25 ha grote park, een prestigieus domein in België – www. chateaudebeloeil.com • Het kasteel van Modave, op een rotspunt dat 60 m boven de vallei van de Hoyoux uitsteekt, met haar klassieke gevel en oude tuinen in Franse stijl – www.modave-castle.be • Het talent van de Franse scenograaf Yves Devraine in de Archeoscoop van Bouillon en het multimediaspektakel over de geschiedenis van de eerste kruistocht – www.archeoscopebouillon.be

“Scriptura”, het museum van het onderwijs van de middeleeuwen tot nu, bevindt zich in de zaal van het arsenaal, waar ook veel oude graffiti te zien is. Deze tentoonstelling behandelt de evolutie van het leerproces van het onderwijs van vroeger tot nu.

© Jacques Barras

• Het oudste belfort van België, gelegen in Doornik, dat behoort tot het Unesco werelderfgoed en in diezelfde stad de Onze-Lieve-Vrouwkathedraal, die door velen beschouwd wordt als het mooiste religieuze monument in de westerse wereld – www.doornik.be

Roofvogeldemonstratie : geniet van dit mooie spektakel (30 min.) met valken, gieren, arenden, uilen en andere roofvogels in vrije vlucht en van een leerrijke tentoonstelling over deze dieren.

Contactpunt : Kasteel van Bouillon – Esplanade Godefroid 1 – 6830 Bouillon Tel. : 0032 (0)61 46 42 02 – e-mail : [email protected]

www.bouillon-initiative.be Het hele jaar door geopend na afspraak voor schoolgroepen Cafetaria tegenover het kasteel en in de stad

p.10

 Autobus Ter plaatse B  ezoek aan het kasteel : (roofvogeldemonstratie en scriptura inbegrepen) : € 4,50/leerling. Gids : € 30/gids/35 pers. 1 gratis toegang per 20 personen

p. 11

Middeleeuwen en renaissance

Middeleeuwen en renaissance

© Abbaye de Maredsous

Na de ontvangst en wat uitleg volgt een rondleiding door de abdij die de basis vormt voor de schattenjacht in de namiddag. Daarna volgt nog een demonstratie in het keramiekatelier. Het middagmaal wordt gegeten in het onthaalcentrum (drie formules : picknick/broodmaaltijd/warme maaltijd). In de namiddag vindt in de omgeving van de abdij een schattenjacht plaats in groepjes van twee en met behulp van een stripverhaal. De winnaars krijgen een prijs en na afloop krijgt iedereen een koekje van Maredsous en een drankje. Er is een tweede formule : de zelfde programma, maar met aankomst en terugreis met de railbikes (Falaën-Maredsous) en zonder de keramiek demonstratie.Alle inlichtingen op de website www.tourisme.maredsous.be / praktische info / reservatie voor scholen

Contactpunt : Onthaalcentrum van de Abdij van Maredsous – rue de Maredsous 11 – 5537 Denée – Tel : 082 / 698 284 E-mail : [email protected]

www.tourisme.maredsous.be  Van oktober tot maart Geopend van 10u tot 18u op weekdagen en van 10u tot 19u in het weekend Van april tot september Geopend van 10u tot 18u op weekdagen, van 10u tot 19u op zaterdag en van 10u tot 20u op zondag

De prijs is afhankelijk van de gekozen maaltijdformule : Package school 1 : 9.65€, 13.85€, 16.05€ Package school 2 : 10.28€, 14.48€, 16.68€ Cafetaria en picknick Voorzien bij de reservering Autobus

Tijdens de zomervakantie (juli en augustus) Geopend van 10u tot 19u van maandag tot zaterdag en van 10u tot 20u op zondag

De abdij van Stavelot, een voormalige benedictijnenabdij met drie musea en een tentoonstellingsruimte

De abdij van Villers, een van de mooiste cisterciënzerdomeinen in Europa De abdij van Villers en haar unieke omgeving lenen zich perfect voor een schooluitstap. Bestuderen uw leerlingen de middeleeuwen, de romaanse kunst en de gotische kunst? Dan kunnen ze in de abdij de theorie omzetten naar de praktijk aan de hand van twee activiteiten : Laat ons de abdij ontdekken met onze vijf zintuigen (met gids) De leerlingen worden opgesplitst in groepjes en nemen deel aan spelletjes die de vijf zintuigen op de proef stellen. Zo ontdekken zij het dagelijkse leven van de monniken. Een animatie die observatie, nadenken en plezier combineert. Parcours voor vrij bezoek. Een “sleutel op deur” bezoek ! (zonder gids) U komt de Abdij bezoeken met uw leerlingen van het 4de, 5de of 6de leerjaar onderwijs ? Dan zal ons ‘kant-en-klaar’ parcours pakket aan uw behoeften voldoen !Hierin vindt u het benodigde materiaal om uw bezoek voor te bereiden en om uw leerlingen op een interactieve en leuke manier te begeleiden. Hiervoor hoeft u enkel dit gratis dossier te downloaden : [http://nl.villers.be/node/200]

Contact : Abbaye de Villers - Rue de l'Abbaye, 55  - 1495 Villers-La-Ville - Tel : 0032 (0)71 88 09 80 E-mail : [email protected]

www.villers.be

Picknick

Laagseizoen : van 01/11 tot 31/03 : 10u – 17u (gesloten op dinsdag)

€ 4 tot € 6 per leerling, gratis voor de begeleidende leerkrachten

Hoogseizoen : van 01/04 tot 31/10 : 10u – 18u (dagelijks geopend) Sluitingsdagen : 24/12, 25/12, 31/12 en 1/1 Bij sterke wind (vanaf 80 km/u) kan het domein uitzonderlijk gesloten worden voor publiek

© E.T.C.

De abdij van Stavelot, in de 17de eeuw opgericht door de H. Remaclus, is een uitzonderlijk domein dat behoort tot de Waalse erfgoedlijst. Een vijfsterrenbestemming in Wallonië! De abdij bestaat vandaag uit een bijzondere archeologische site en drie leerrijke musea (Historisch Museum van het Vorstendom Stavelot-Malmedy, Museum van het Circuit van Spa-Francorchamps, Guillaume Apollinaire Museum). In 2013 ontvangt de abdij meerdere interessante tijdelijke tentoonstellingen, ‘Les Gestes du Patrimoine’ (8/03-26/05/13), ‘Les Européens. Photographies de Henri Cartier-Bresson’ (07/07-06/10/13). De pedagogische dienst zorgt, naast een vrij bezoek, voor interactieve, ludieke en leerrijke animatie voor alle leeftijden (alleen na afspraak).

Contactpunt : Abdij van Stavelot – 4970 Stavelot – Carla Zurstrassen, verantwoordelijke van de pedagogische dienst Tel. : 0032 (0)80 88 08 78 – e-mail : [email protected]

www.abbayedestavelot.be Alle dagen geopend van 10u tot 18u (gesloten op 25/12, 01/01 en op Laetarezondag en -maandag) Cafetaria en picknick Voorzien tijdens de reservering Voor autobussen

p.12

 Vrij bezoek aan de tijdelijke tentoonstelling : € 3 per leerling Rondleiding van de tijdelijke tentoonstelling : Niveau : voor iedereen Prijs : € 4/leerling (begeleiders gratis) Duur : 1½ uur Groep : van 15 tot 25 leerlingen (max. 2 groepen) Visite All-in Bezoek (vrij bezoek van de drie musea en de tijdelijke tentoonstelling) : 3,50/leerling Andere schoolanimatie : € 4-6/leerling (zie website)

© Abbaye de Villers-la-Ville asbl

De abdij van Maredsous, een actief kloosterdomein

A  utobus

Aantal leerlingen max. 100 Duur : ca. 2 uur, middagmaal inbegrepen Op aanvraag via www.villers.be

Wist u dat ? • Er op 22 juni 2012 bij de abdij van Villers een nieuwe tuin in middeleeuwse stijl werd geopend voor publiek? Het is de eerste keer dat de Fondation Yves Rocher – Institut de France de oprichting van een historische tuin buiten de Franse landsgrenzen steunt. Niet minder dan zeventig geneeskrachtige planten werden uitgekozen op basis van de medische naslagwerken van Hildegard van Bingen, een abdis uit de 17de eeuw, en geplant op een terrein omgeven door hoge muren in het hart van de ruïnes van de abdij. Visites De middeleeuwse kloostertuin werd ontworpen op- 1047 basisBruxelles van historische bronnen en21 11 18 Contact : et Séminaires - PHS 01C003 | Rue Wiertz 60 | Tél. : 00 32 2 284 heeft tegelijkertijd een gebruiks-, een symbolische en een meditatieve functie. De omgeving nodigt formulaire en ligne). Attention, pas de salles de uit tot herbronnen.

Lundi > jeudi : 10h et 15h Vendredi : 10h

pique-nique !

• Er in het kantoor van de priores van het Onze-Lieve-Vrouw met de Roos hospitaal boven de haard een de doek possibilités immédiats spionageportret hangt dat u met doordringende ogen aankijkt? ziet eraux heelabords geheimzinnig  PeuHet Les jours fériés Gratuit Métro : ligne 2-6 (Trône) uit met de gaatjes waar de pupillen horen te zitten. Door die gaatjes kan u het witte doek zien dat Train : gare SNCB Bruxelles - Luxembourg een restaurateur uit doivent de 19e être eeuw aand’au de rugzijde Les visiteurs âgés moins van het portret plaatste.. Waar het portret vroeger precies14 ans hing, is – uiteraard stond het toen niet op de schoorsteenmantel – maar we et niet tousduidelijk être munis d’une pièce www.europarl.europa.eu d’identité. weten wel wat de functie ervan was. Van in een aangrenzende> kamer, achter>het portret, Onglet verborgen « Le Parlement » Visites > Visites à kon de priores (moeder overste) op een discrete manier het gedrag van de zusters observeren en Bruxelles > Formulaire Cantine des Visiteurs communiqué hun gesprekken volgen… De(contact voorloper van de verborgen camera, zeg maar! après confirmation de la réservation via le

p. 13

Industriële revolutie

Industriële revolutie Mahymobiles, een wereldreis door de eeuw van de automobiel

Brussel Blegny Mine Mahymobiles

Wavre

Ath

Les Voies d'Eau du Hainaut

Mons

Liège Cristal Discovery

Huy

Charleroi

Bois du Cazier

Verviers

De auto maakt deel uit van ons dagelijkse leven, maar wie weet hoe en waar dit voertuig haar begindagen beleefde?

Namur

Het automuseum Mahymobiles stelt permanent meer dan driehonderd voertuigen tentoon die deel uitmaken van de prestigieuze Mahycollectie.

Dinant Philippeville

Tijdens het bezoek komen de leerlingen meer te weten over de geschiedenis van de automobiel vanaf het eerste ontwerp tot vandaag en ontdekken ze de merkwaardige verzameling miniaturen en de retrospectieve van tweewielers (fietsen en motorfietsen).

Bastogne Neufchâteau

Contactpunt : Mahymobiles Musée de l’Auto – Rue Erna 3 – 7900 Leuze-en-Hainaut – Tel. : 0032 (0)69 35 45 45

Arlon

e-mail : [email protected]

www.mahymobiles.be

Groep van min. 25 personen :

Het hele jaar door geopend na afspraak voor groepen van min. 25 personen of vanaf het forfaittarief van € 150 Cafetaria of picknick indien de drankjes ter plaatse aangekocht worden.

In de loop van de geschiedenis eisten de industrie en de machines hun plaats op in de economie. Hoe kunnen we deze periode laten herleven? Dompel uw leerlingen onder in de wereld van de mijnbouw dankzij de pedagogische programma’s van sites zoals Blegny-Mine of Bois du Cazier. De technische vooruitgang van de daaropvolgende eeuw ligt binnen handbereik in musea zoals Mahymobiles, die de geschiedenis van de auto uit de doeken doet en de leerlingen vanuit een nieuwe invalshoek laat kijken naar dit dagdagelijkse transportmiddel.

p.14

© Jean-Luc Deru - Photodaylight

Geschikt voor kinderen van 8 tot 12 jaar en van 12 tot 16 jaar

Van de landbouwmaatschappij naar de mechanische productie van non-foodmiddelen

© Mahymobiles-Michel Weber

Tournai

Volwassenen : € 6 Leerlingen +12 jaar : € 6 Kinderen -12 jaar : € 4 Gratis toegang voor één leerkracht per groep van 25 leerlingen + gratis toegang voor de chauffeur Optioneel : € 40 voor een rondleiding (groep van max. 35 kinderen, duur : 1 uur)

Wist u dat ? • D e RenaultVisites 10 CV ‘coupé -de uit| Rue 1908 de60laatste nieuwe| Tél. : aanwinst van21de Contact : et Séminaires PHSville’ 01C003 Wiertz - 1047 Bruxelles 00 32 2 284 11 18 Mahycollectie is en de bijnaam ‘Doornroosje’ kreeg? Deze wagen stond honderd formulaire werd en ligne). Attention, pas de door salles de jaar lang een :donker plekje in een garage te Stavelot, amper geraakt Lundiin > jeudi 10h et 15h pique-nique ! de des tijds tand Vendredi : 10h en wordt tentoongesteld door Mahymobiles sinds 15 juni 2012. Les jours fériés

Gratuit

 Peu de possibilités aux abords immédiats Métro : ligne 2-6 (Trône) Japan is Bruxelles dankzij- het unieke Train :gekend gare SNCB Luxembourg

• De kristalbewerking een kunst is die tot in Les visiteurs doivent être âgés d’au moins Europese kristal dat tentoongesteld wordt in het kasteel van Val Saint Lambert: 14 ans et tous être munis d’une pièce www.europarl.europa.eu Cristal discovery – www.cristaldiscovery.be d’identité. Cantine des Visiteurs (contact communiqué après confirmation de la réservation via le

> Onglet « Le Parlement » > Visites > Visites à Bruxelles > Formulaire

p. 15

Industriële revolutie

Industriële revolutie Unesco werelderfgoed

Blegny-Mijn, daal 60 m af in een steenkoolmijn

Neem uw leerlingen mee aan boord op ontdekkingstocht naar deze uitzonderlijke sites : het historische Centrumkanaal met de hydraulische scheepsliften die deel uitmaken van het Unesco werelderfgoed, de kabellift van Strépy-Thieu en het Hellend Vlak van Ronquières. Drie kunstwerken uit drie periodes om meer te weten te komen over fysica, technologie, geschiedenis, mobiliteit en milieu.

Blegny-Mijn is een van vier authentieke steenkoolmijnen in Europa waarvan de ondergrondse galerijen toegankelijk zijn voor het publiek via de oorspronkelijke toegangsschacht.

Bij het historische Centrumkanaal brengt de excursie ‘Cantine des Italiens’ (heen en terug) u met een treintje en per boot langs een machinezaal waar een gids de werking van deze industriële monumenten verklaart. De rondvaart per boot voert u langs een of meerdere hydraulische liften. Bij de kabellift van Strépy-Thieu kunt u deelnemen aan een rondvaart voorzien van uitleg waarbij een versassing inbegrepen is. Op de zesde verdieping verhaalt een film de geschiedenis van de bouw van dit technologische hoogstandje en krijgt u meer uitleg over het werkingsprincipe. Tijdens het spektakelparcours ‘Land van Uitblinkers’ maakt u kennis met beroemde Belgische personages die elk in hun vakgebied hun stempel op de geschiedenis van ons land hebben gedrukt.

De boottocht die aanvangt bij het Hellend Vlak van Ronquières brengt u naar de grote sluis van Ittre. In het bouwwerk zelf kunt u het spektakelparcours ‘Een boot, een leven’ volgen, dat u onderdompelt in de wereld van de binnenvaart vanuit het oogpunt van een kind. Een filmprojectie belicht de geschiedenis en de bouw van dit uitzonderlijke waterwerk.

Contactpunt : Rue des Clercs 31 – 7000 Bergen – Tel. : 0032 (0)78 05 90 59 – e-mail : [email protected] http://voiesdeau.hainaut.be Bezoek : van 15 maart tot 31 oktober. Rondvaart Ronquières en Strépy-Thieu, van mei tot 15 september Historisch Centrumkanaal : van april tot oktober

Voorzien van een jas en een helm dalen de leerlingen langs de liftschacht 30 en 60 meter af om meer te leren over het werk en het dagelijkse leven van de ‘koempels’. Vervolgens komen ze alles te weten over het sorteer- en het wasproces dat de steenkool doorloopt vooraleer het vervoerd wordt. Blegny-Mijn biedt u ook de mogelijkheid aan om in één dag een rondleiding in de mijn te combineren met een bezoek aan het Mijnmuseum, waar acht eeuwen van mijnontginning belicht worden, en met een tocht met een boemeltreintje langs de boomgaarden van het land van Herve.

Contactpunt :  Blegny-Mijn – Rue Lambert Marlet 23 – 4670 Blegny – Tel. : 0032 (0)43 87 43 32 – e-mail : [email protected]

Vanaf € 3,25 voor een bezoek + 1 workshop in Ronquières en tussen € 8,75 (4-12 jaar) en € 12,75 (1318 jaar) voor een bezoek aan een van de sites en een rondvaart. Cafetaria en picknick

S  chooltarieven 2013 voor een bezoek aan de mijn  Leerlingen ≤ 18 jaar : € 6,20 Leerlingen > 18 jaar : € 7,60 Eén begeleider gratis per 20 betalende leerlingen

Autobus

www. canalducentre.be

www.blegnymine.be Alle dagen geopend tot 20/12/2013 Cafetaria of picknick

Schooltarieven 2013 voor de supercombinatie Groepen alleen na afspraak, alle dagen tot 30/11/2013 Leerlingen ≤ 18 jaar : € 9,90 Leerlingen > 18 jaar : € 12,20 Eén begeleider gratis per 20 betalende leerlingen

Bois du Cazier, een museumdomein van de drie grote industriële sectoren van Wallonië Unesco werelderfgoed

Aangeboden bij de reservering Moderne en kwaliteitsvolle logies, gelegen achter het domein Andere programma’s mogelijk (meer info op de website) Uurregeling afhankelijk van het gekozen programma

© Jean-Luc Deru - Photodaylight

De voormalige mijnsite, Bois du Cazier, is vandaag een interessant museumdomein (Ruimte 8 augustus 1956, Industriemuseum, Glasmuseum) in een beboste omgeving met drie terrils of steenbergen die heringericht werden met wandelpaden. De mijninstallatie biedt pedagogische en ludieke programma’s aan voor schoolgroepen van de lagere school tot hogescholen rond diverse thema’s : het leven in de mijn – de industrie en de smederijen – de immigratie en de multiculturele samenleving – het glas – de terrils en de hernieuwbare energie, in de vorm van rondleidingen, wandelingen met een verhaal, creatieve en fotografische workshops, demonstraties, animaties, rollenspelen…

Contactpunt : Rue du Cazier 80 – 6001 Marcinelle – Tel. : 0032 (0)71 29 89 30 – e-mail : [email protected] www.leboisducazier.be Geopend van dinsdag tot vrijdag : van 9u tot 17u In het weekend : van 10u tot 18u Cafetaria en picknick Ter plaatse Autobus

p.16

Unesco werelderfgoed

© FTPL

© FTPH - C. Carpentier

De Voies d’eau (waterwerken) van Henegouwen, water als energiebron

€ 3,50/leerling Eén gratis begeleider per groep van 25 personen Rondleiding : -15 jaar : € 30/groep en +15 jaar : € 50/groep (max. 25 personen) (combineer twee bezoeken en geniet van een voordeeltarief : € 80/groep)

Wist u dat ? • De Waalse mijnsites Blegny-Mijn en Bois du Cazier op 1 juli 2012 eveneens werden toegevoegd aan het Unesco werelderfgoed? • Deze grote uitvinders ons dagelijkse leven mee bepaald hebben ? Contact : Visites et Séminaires - PHS 01C003 | Rue Wiertz 60 - 1047 Bruxelles | Tél. : 00 32 2 284 21 11 18 - Jean Joseph Etienne Lenoir ontwierp de verbrandingsmotor in 1860. formulaire en ligne). Attention, pas de salles de

Lundi > jeudi : 10h et 15h - J ean-Jacques Daniel Dony stond aan de basis vanpique-nique ! de zinkindustrie in het begin van Vendredi : 10h de 19de eeuw. Peu de possibilités aux abords immédiats Les jours fériés

Gratuit

-



Métro : ligne 2-6 (Trône) Train : gare SNCB Bruxelles - Luxembourg Les visiteurs doivent être âgés d’au moins Georges Nagelmackers richtte in 1876 de Compagnie internationale des Wagons-Lits, 14 ans et tous être munis d’une pièce www.europarl.europa.eu de Orient Express en de Transsiberian op. d’identité. > Onglet « Le Parlement » > Visites > Visites à

- Zénobe Gramme vond de dynamo uit in 1889.

Cantine des Visiteurs (contact communiqué après confirmation de la réservation via le

Bruxelles > Formulaire

p. 17

Wetenschappen

Wetenschappen

Euro Space Center, ruimteklassen Brussel

Wavre

Ath

Pass - Parc d'aventures scientifiques

Liège Huy

Charleroi

Verviers

Namur

Mons

© Euro Space Center

Tournai

Een ludiek kenniscentrum over de ruimtevaart met drie thema’s naar keuze :

Dinant Philippeville Euro Space Center

Bastogne

De astronautenopleiding : simulatie van de ruimtemissie van een Amerikaanse raket in een team van acht personen waarbij alle procedures doorlopen worden. Simulaties met trainingstoestellen (moonwalk, multi-axis, draaistoel, gewichtloosheidsmuur), atelier voor het bouwen en lanceren van microraketten, atelier met integratie van een satelliet in de witte zaal, tentoonstellingen en filmvoorstellingen over de astronomie, de ruimtevaart en het Internationale Ruimtestation, het planetarium … De raketten : bouw en lancering van waterraketten, microraketten, tweetrapsraketten en miniraketten waarbij de principes van propulsie en stabiliteit uitgelegd worden, de creatie van een bergingssysteem voor de raket, de observatie van de trajecten…

De astronomie : opbouw en lezen van een hemelkaart (oriëntatie in de hemel), bouw van een telescoop door elke deelnemer, bouw en gebruik van een zonnewijzer en een astrolabium, observatie van de zon overdag en de sterrenhemel ’s nachts …

Neufchâteau Arlon

Contactpunt : Euro Space Center – Rue devant les hêtres 1 – 6890 Transinne – Tel. : 0032 (0)61 65 01 33/34 e-mail : [email protected] – [email protected]

www.eurospacecenter.be Zie ‘bezoeken’ > ‘prijzen en openingsuren’ op de website Cafetaria en picknick Autobus

Leren uit ondervinding

© S. Brison

Op de website kunt u het pedagogisch dossier en de Educatieve Programma’s downloaden + pedagogisch dossier over de ruimteklassen voor leerkrachten op aanvraag  omfortabele logies in themakamers voor zes C à zeven personen. Voor een groep van min. 7 personen : € 66/nacht. Reservering : 0032 (0)61 65 01 33, 34 of 35

Ruimte-excursies Rondleiding langs het spektakelparcours ‘A Space Odyssey’ : € 7,50/pers. + € 35/gids. Eén gratis toegang per 20 deelnemers. Programma’s ‘ISS Missie’, ‘Ariane Missie’ en ‘Doel Maan’ : respectievelijk € 16,50, € 25 en € 28/pers. Een gratis toegang per 10 deelnemers.

Er staat uw leerlingen een unieke ervaring te wachten in het Euro Space Centrum, waar ze leren over onze levensomstandigheden en de rol die de astronomie daarbij speelt. Ze observeren trajecten, simuleren ruimtemissies en creëren zonnewijzers. Het Wetenschappelijk Avonturenpark biedt animaties en leerrijke experimenten aan met een veelvoud aan thema’s om op een actieve en ludieke manier te ontdekken wat wetenschap en techniek betekenen voor onze maatschappij.

p.18

Ruimteklassen Verblijf in volpension op het domein met activiteiten begeleid door gespecialiseerde monitoren en gedetacheerde leerkrachten van het nationale onderwijs. Halftijds (vier uur per dag) Duur : 3 dagen (€ 149/pers.) tot 8 dagen (€ 409/pers.) Voltijds (zeven uur per dag) Duur : 2 dagen (€ 140/pers.) tot 5 dagen (€ 393/pers.) Een gratis begeleidende leerkracht per tien deelnemers. Voor elke bijkomende begeleider : € 28/overnachting. Optioneel supplement van € 2/pers./maaltijd voor voorgerecht en dessert bij middag- en avondmaal

Wist u dit ? • De Europa-2-raket die voor de gevel van het Euro Space Center ligt, is een prachtig stuk ruimtearcheologie dat deel uitmaakte van de eerste lanceringsprogramma’s van de Europese landen. De programma’s werden stopgezet toen deze raket onderweg was naar Kourou voor de lancering. Na haar terugkeer in Le Havre raakte ze in juli 1975 verzeild in Redu als onderdeel van een tentoonstelling over de ruimte. Daarna bleef ze een tijdje liggen aan de zoom van een bos totdat ze in 1994 een nieuwe bestemming kreeg bij het Euro Space Center als trotse voorganger van de Arianeraket.

p. 19

Wetenschappen

Hedendaagse kunst De scholen in het Pass

Brussel Fondation Folon

Waar plezier en wetenschappen samengaan Het Pass is een originele, ongewone plaats waar de wetenschap ‘ludiek wordt omgegooid’, waar alle vormen van leren en vragen stellen worden gestimuleerd en waar u de dingen anders leert zien. Het Pass is gelegen op de site van een oude steenkoolmijn die in ere werd hersteld door de architect Jean Nouvel en is uniek in België.

© OPT Ricardo de la Riva

In totaal zijn er 7 interactieve tentoonstellingen over uiteenlopende thema’s, workshops (tv-studio, cyberspace, robotica, laboratoria, enz.), een terril te beklimmen, wetenschappelijke observatieposten en een Beeldenpaleis. In het Pass leren de leerlingen ‘al doende’, ze gebruiken hun vijf zintuigen, ze zijn in beweging, stellen vragen, formuleren hypothesen en controleren die… Zo worden ze de spellers van hun eigen leerproces.

Kies één tentoonstelling (1 uur) + één animatie (1,5 uur) + de fi lm in het Beeldenpaleis over de duurzame ontwikkeling. Hulpmiddelen aangepast aan het niveau van de leerlingen van de 2de kleuterklas tot het middelbaar. Voor elk programma zijn er activiteiten die worden geleid door een animator en momenten voor meer individuele ontdekking van de tentoonstellingen met behulp van gratis aantrekkelijke pedagogische hulpmiddelen die ook nuttig zijn om de activiteiten in de klas voor te bereiden of nadien voor te zetten. Contactpunt : Rue de Mons 3 – 7080 Frameries – Tel. : 0032 (0)70 22 22 52 Fax : 0032 (0)65 61 21 99 – e-mail : [email protected]

www.pass.be

Cafetaria of picknick

Tijdens de schoolperiode in België : tijdens de week geopend van 9u tot 16u (gesloten op woensdag) Gesloten : van 30 augustus tot en met 30 september 2013 en van 30 november 2013 tot en met 12 januari 2014.

€ 7,50/leerling (omkadering en hulpmiddelen inbegrepen) Gratis voor begeleidende leerkrachten.

En ook :

p.20

© X. Claes

• De Université Catholique de Louvain, die sinds 1425 met gepaste trots de vooruitgang van onze kennis beoogt via het onderwijs – www.uclouvain.be

Autobus

Tournai

Musée Hergé

Liège

Wavre

Ath

Verviers Huy

Musée de la Photographie de Charleroi

Mons

Charleroi

Namur

Musée Félicien Rops

MAC'S

Philippeville

Dinant Bastogne Neufchâteau

6

Arlon

De hedendaagse kunst in al haar vormen

© Folon, ADAGP, 2012

Een aangepast pedagogisch aanbod voor iedereen, van de kleuterschool tot het middelbaar.

Het werk van Jean-Michel Folon (etsen, aquarellen en beelden) doet u wegdromen in de pittoreske omgeving van de hoeve bij het kasteel van La Hulpe. In het Fotografiemuseum van Charleroi ontdekken uw leerlingen de geschiedenis en het mechanisme van fotografische creaties. Stimuleer hun artistieke talenten door hun creativiteit de vrije loop te laten.

p. 21

Hedendaagse kunst

Hedendaagse kunst

In de hoeve bij het kasteel van La Hulpe worden een vijfhonderdtal werken tentoongesteld. Vijftien zalen vol aquarellen, schilderijen, etsen, voorwerpen, beelden, affiches en illustraties gepresenteerd in een originele en interactieve scenografie van de hand van de kunstenaar. De pedagogische dienst van de Stichting Folon biedt meerdere animatievormen aan en combinatiemogelijkheden met andere bezienswaardigheden :

© Folon, ADAGP, 2012

• Vrij bezoek : vervolledigd met twee pedagogische koffers • Rondleiding : door gidsen die binnen de stichting opgeleid werden en aangepast aan de leeftijd van de leerlingen/ studenten  • Creatieve workshops : initiatie aquarel en thema’s die door de kunstenaar behandeld werden • Gecombineerd bezoek : met andere activiteiten/musea

Fotografiemuseum van Charleroi, een van de belangrijkste fotografiemusea in Europa Laat kinderen op een ludieke manier kennismaken met de creatieve mogelijkheden van de fotografie. Er worden talrijke formules aangeboden op maat van elke groep. Een leuke rondleiding aangepast aan de wensen van de groep wakkert de kritische blik aan. U kunt kiezen voor het ontdekkingsparcours of de permanente collecties. Tijdens de workshops steken de leerlingen zelf de handen uit de mouwen : • Zilver : de magie van de ontwikkeling. Deelnemers maken een fotogram. • Digitaal : een workshop rond beeldbewerking. • Chemigram : een combinatie van de fysica van de schilderkunst en de chemie van de fotografie, zonder fototoestel, zonder vergrotingsapparaat, maar met veel licht. Laat je verrassen door het resultaat!

© Musée de la Photographie

De Stichting Folon, een originele en interactieve scenografie

Contactpunt : Ferme du Château de La Hulpe – Drève de la Ramée 6A – 1310 La Hulpe Tel. : 0032 2 653 34 56 – e-mail : [email protected]

http://www.fondationfolon.be Alle dagen geopend behalve op maandag. Van dinsdag tot vrijdag van 9u tot 17u Zaterdag en zondag van 10u tot 18u Gemiddelde duur van een bezoek : 1½ uur Gesloten op 24, 25 en 31 december en 1januari. Privébezoek en nocturnes

Contactpunt : Maison du tourisme du pays de Charleroi – Place Charles II 20 – 6000 Charleroi

Tel. : 0032 (0)71 86 14 14 – e-mail : [email protected]. Musée de la Photographie – Avenue Paul Pastur 11 – 6032 Charleroi – Tel. : 0032 (0)71 43 58 10

Tarief schoolgroepen : € 4/leerling Cafetaria en picknick Autobus Niet alle GPS-systemen herkennen het adres  van de Stichting Folon. Gebruik dan het adres ‘Chaussée de Bruxelles 111 – 1310 La Hulpe’ en volg daarna de wegwijzers ‘Fondation Folon’ of ‘Gaillemarde’

www.paysdecharleroi.be Picknick

A  utobus

 Tarief/dag : € 13/persoon. Tarif : € 4 Schoolgroepen : gratis toegang voor de begeleidende leerkracht per 14 leerlingen of op vertoon van de leerkrachtenkaart

Het museum is geopend van dinsdag tot zondag van 10u tot 18u Duur van de schoolbezoeken  Van 10u tot 16u Verloop van een bezoek 10u tot 12u30 (2 x 1¼ uur) = 2 activiteiten 12u30 tot 13u30 : middagpauze. 13u30 tot 16u (2 x 1¼ uur) = 2 activiteiten Groep  Min. 10 pers. en max. 14 pers. per groep (max. 4 groepen tegelijkertijd)

En ook : • Een indringende kijk op het leven en het werk van de geestelijke vader van Kuifje en Bobbie in het Hergémuseum te Louvain-La-Neuve – www.museeherge.com • Het Museum Félicien Rops in een oud herenhuis in het hart van het oude stadsgedeelte van Namen, niet ver van het geboortehuis van de kunstenaar – www.museerops.be

p.22

En ook : • Het MAC’s, het Musée des arts contemporains de la Communauté française de Belgique (Museum van hedendaagse kunst van de Franse gemeenschap van België), onder leiding van Laurent Busine, dat internationale tentoonstellingen ontvangt op het domein Grand Hornu, en dat onlangs toegevoegd werd aan het Unesco werelderfgoed – www.mac-s.be

p. 23

Fauna en flora

Fauna en flora Pairi Daiza, een uitzonderlijke natuurlijke omgeving om kennis te maken met andere culturen en dieren

Brussel

Tournai

Liège

Wavre

Verviers

Pairi Daiza

Huy

Charleroi

Ga met uw leerlingen op zoek naar wonderbaarlijke dieren in de Afrikaanse savanne, op de bodem van de zee en in het tropische regenwoud !

Parc Naturel des Hautes Fagnes

Trouw aan haar educatieve roeping van ‘wereldtuin’ ontwikkelde Pairi Daiza een reeks pedagogische programma’s voor alle kinderen van de kleuterklassen tot het middelbaar.

Namur

Mons

Dinant

Lacs de l'Eau d'Heure

Kiest u voor een bezoek aan Pairi Daiza ? Goed zo ! U heeft nu drie mogelijkheden :

Philippeville Domaine des Grottes de Han

Bastogne

Vrij ontdekken : leid uw klas naar eigen goeddunken rond in het park. Pedagogische animaties : ontdek de bewoners van het park onder leiding van een animator die de kennis van uw leerlingen uitbreidt en verdiept.

Neufchâteau

Groene klassen in externaat : ga een hele dag op uitstap met een animator.

© Pairi Daiza

Ath

Contactpunt : Pairi Daiza – Domaine de Cambron – 7940 Brugelette – Tel. : 0032 (0)68 25 08 35 e-mail : [email protected]

p.24

Cafetaria of picknick

Alle dagen geopend vanaf Pasen tot Allerheiligen van 10u tot 18u (tot 19u in juli en augustus)

Autobus

Vrij bezoek – scholen : € 13/pers. Eén gratis toegang per 15 leerlingen* Animatie van 75 min. voor ca. 20 leerlingen : € 55* Contacteer ons voor de tarieven van de groene klassen in externaat.

Een nauwkeurige observatie van onze natuurlijke omgeving

*De Directie behoudt het recht om, zonder voorafgaande verwitting, wijzingen aan te brengen aan de tarieven.

© Domaine des Grottes de Han

Nu er volop gedebatteerd wordt over ecologische vraagstukken en de duurzame ontwikkeling een belangrijke onderwerp is geworden in Europa, zullen uw leerlingen zeker geraakt worden door een bezoek aan de wilde dieren in het reservaat van de grotten van Han of aan Pairi Daiza. Of maak een respectvolle wandeling door het natuurpark van de Hoge Venen of langs de meren van l’Eau d’Heure. Stuk voor stuk doorgewinterde ‘European Destinations of Excellence’, modelbestemmingen voor een duurzame toeristische ontwikkeling

www.pairidaiza.eu

 m te reserveren, gelieve het reservatieformulier O te downloaden en ingevuld terug te sturen, via fax op het nummer 0032 (0)68 45 54 05 of via e-mail naar [email protected] Opgelet : volgende gebouwen sluiten om 17u30: Nautilus, Nosy Komba, Tropicalia, Madidi en Mersus Emergo.

• Dit jaar zal een jaar worden met veel geboortes in Pairi Daiza. We verwachten onder andere kleintjes van de lemuren, de doodshoofdaapjes, de kangoeroes, de penseelzwijntjes, de pelikanen, enz. • Pairi Daiza werd, eind januari 2013, bekroond met de prestigieuze Belgian Travel Award en werd verkozen tot " beste themapark van België ". Een mooie beloning die nog bij een andere komt, voortvloeiend uit onze 955.000 bezoekers in 2012 : Pairi Daiza werd de meest bezochte dierentuin van België.

p. 25

Fauna en flora © Bossiroy - FTPN

Fauna en flora

Les Lacs de l’Eau d’Heure, uitgeroepen tot ‘European Destination of Excellence’, bieden een waaier aan sportieve, strand-, recreatieve en culturele activiteiten. © Bossiroy - FTPN

Dit unieke domein in Wallonië omvat in totaal 1800 ha waarvan meer dan 600 ha wateroppervlak en is een gemeenschappelijke creatie van de mens en de natuur. Het toeristische centrum is in volle ontwikkeling en biedt een reeks activiteiten aan die het ontdekken waard zijn.

Contactpunt : Les Lacs de l’Eau d’Heure – Route de la Plate Taille 99 – 6440 Boussu-Lez-Walcourt Tel. : 0032 (0)71 23 95 91 – e-mail : [email protected]

Talrijke parkeermogelijkheden

www.lacsdeleaudheure.be Tarief per activiteit op de website  Vakantiedorp aan de rand van het meer Cafetaria’s en picknickplaatsen

Ontvangst van groepen, na reservering, het hele jaar door : rondleiding langs de grootste stuwdam van België het hele jaar door. Amfibiebus Le Crocodile Rouge, Natura Parc en nautische activiteiten van april tot november

Het Domein van de Grotten van Han, de natuur op ware grootte © Domaine des Grottes de Han

Het Domein van de Grotten van Han in de Belgische Ardennen omvat vier bezienswaardigheden.  De grot met haar weelderige kalkafzettingen. Vertrek met de honderd jaar oude tram, beleef een klank-en-lichtschouwspel en bezoek de gigantische Koepelzaal (145 m). Het wildpark is een haven van rust over 250 ha. U bezoekt het domein met een safaricar die speciaal ontworpen werd om ten volle te genieten van de wilde dieren. U rijdt ook langs de gouffre van Belvaux waar de rivier aan haar ondergrondse reis begint en ontdekt het nieuwe verblijf van de beren De nieuwe tentoonstelling PrehistoHan, neemt u mee doorheen de eeuwen van het tijdperk van de mammoet tot het neolithicum. Prehistorische dieren, archeologische overblijfselen en interactieve opstellingen gidsen u door het eerste deel van de expositie. Een interactieve filmvoorstelling in 3D belicht op ludieke en dynamische wijze de archeologische opgravingen die in de grotten van Han ondernomen worden. Han van Weleer : het Huis van het plattelandsleven en de vergeten beroepen dompelt u onder in de sfeer van vervlogen tijden; vijftig scènes uit het dagelijkse leven rond 1900, negentig mannequins die de beroepen uit die tijd tonen en 2000 voorwerpen en werktuigen voor een sprong naar het niet zo verre verleden.

Contactpunt : Domein van de Grotten van Han – Rue J. Lamotte 2 – 5580 Han-sur-Lesse Tel. : 0032 (0)84 37 72 13 – e-mail : [email protected]

www.grotte-de-han.be

Voor autobussen

Bekijk de openingstijden op de website

 Pass Han = Grot + Reserve + PrehistoHan + Han van Weleer (volledige dag) : € 11/pers.

Restaurant en picknick Op www.grotte-de-han.be

p.26

Natuurpark Hoge Venen, een actieve bewustmaking Begin 2013 wordt er een nieuw interactief museum over de Hoge Venen ingehuldigd! Het Natuurparkcentrum van Botrange is het Huis van het Natuurpark Hoge Venen. Sinds 1984 komen hier jaarlijks duizenden bezoekers over de vloer. Het centrum speelt een belangrijke rol in de ontvangst van bezoekers, het verstrekken van informatie en de bewustmaking voor het belang van het natuurlijke erfgoed van het natuurpark. Het centrum vormt tevens het vertrekpunt voor talrijke uitstapjes en wandelingen met gids. Het aanbod omvat ook een ‘groene boetiek’, een restaurant, een uitgebreid pedagogisch programma voor leerlingen van 4 tot 18 jaar, huifkartochten, verhuur van elektrische fietsen en ski’s, een tuin met geneeskrachtige planten, een speelplein … U kunt ook kiezen voor de sportieve nieuwkomer in het aanbod : de terreinsteps. De tochten op steps onder leiding van bekwame gidsen en met de nodige aandacht voor de natuur, worden georganiseerd voor groepen van min. 20 personen (leeftijd min. 9 jaar).

© OPT J. L. Flemal

Les Lacs de l’Eau d’Heure, een voorbeeld voor duurzame toeristische ontwikkeling in Europa

De doelstelling van deze tochten is het ontdekken van de natuur; het gaat dus niet om een sportieve uitdaging. Een tocht met de step kan gecombineerd worden met een bezoek aan andere natuurlijke of historische bezienswaardigheden zoals de abdij van Stavelot, het kasteel van Reinhardstein, de stuwdam van Gileppe of de railbike van de Hoge Venen. Kortom : een ruim aanbod voor de promotie van een zacht toerisme met respect voor de natuur. Contactpunt : Natuurcentrum Botrange – Huis van het Natuurpark Hoge Venen-Eifel ?

Route de Botrange 131 – 4950 Robertville Tel. : 0032 (0)80 44 03 00 – Fax : 0032 (0)80 44 44 29 – e-mail : [email protected]

www.botrange.be Wandeling met gids : vanaf € 3/kind Animaties/veenklassen : vanaf € 5/kind Huifkartocht : € 80/groep kinderen Steps : vanaf € 10/kind Alle dagen geopend van 10u tot 18u, gesloten op 25 december en 1 januari.

Cafetaria en picknick Autobus  Gastenverblijf op 1,5 km of jeugdherberg op 10 km afstand Ter plaatse

Grot + PrehistoHan : € 8/pers. Wildpark + Han van Weleer : € 6,50/pers. Zie website voor andere mogelijkheden.

p. 27

Openluchtactiviteiten

Openluchtactiviteiten

Récréalle, een recreatiecentrum op de oever van de Semois Brussel

Ath

In de meanders van de Semois liggen prachtige groene landschappen verborgen. De rivier ontspringt in België en stroomt door onze mooie regio naar Frankrijk.

Liège

Wavre

Tournai

Weelderige uitkijkpunten en charmante dorpjes volgen elkaar op en staan garant voor een sprookjesachtig verblijf met ontspannende activiteiten voor uw leerlingen!

Verviers

20 km van Bouillon bevindt zich dit mooie recreatiecentrum op de oever van de Semois. Récréalle biedt een uitgebreid pedagogisch en sportief programma op maat met mogelijkheid voor een picknick of een volledige maaltijd.

Huy

Charleroi Namur

Dinant Evasion

Dinant

Durbuy Aventure

Afvaart van de Semois per kajak : 7, 12, 22 of 27 km vanuit Bouillon via Poupehan, Alle of vanuit Alle naar Vresse, Membre of Bohan. Kleedkamer en douches ter plaatse.

© Récréalle

Mons

Philippeville

Contactpunt : Récréalle recreatiecentrum – Rue Léon Henrard 16 – 5550 Alle s/Semois Tel. : 0032 (0)61 50 03 81 – e-mail : [email protected]

Bastogne

 Autobus

www.recrealle.be

Récréalle

Dagformules met allerlei mogelijkheden. Programma’s op maat, met de nodige aanpassingen, of in functie van de weersomstandigheden..

Het hele jaar door geopend voor groepen na afspraak.

Neufchâteau

Restaurant, snack, frituur, picknick (met drank)

10 formules van € 19 tot € 43 (zie website)

Dinant Evasion : fun, ontspanning en emotie De Lesse kronkelt en kabbelt door een landschap met middeleeuwse kastelen, natuurparken, prehistorische grotten en spectaculaire rotsformaties. Twee stuwdammen zorgen voor extra pit. Sensatie en plezier gegarandeerd, in alle veiligheid! NIEUW : de tweepersoonskajak ‘Klassiek’, stabiel en zelfledigend, ideaal voor schoolkinderen. Ontdek ook Dinant Aventure, een domein van 17 ha met een bijna eeuwenoude geschiedenis en een verbazingwekkende biologische diversiteit.

© Dinant Evasion

De ludieke en verrassende klimtrajecten zijn aangepast voor alle leeftijden zodat iedereen kan meegenieten! Tijdens een parcours van 2½ tot 6 uur voor de moedigsten gaat u de strijd aan in onderlinge samenwerking. Een plezierige uitdaging voor groot en klein! De ‘challenges’ worden steeds begeleid door gediplomeerde monitoren.

Contactpunt : Dinant Evasion – Place Baudouin 2 – 5500 Dinant – Tel. : 0032 (0)82 22 43 97 – e-mail : [email protected]

Veel plezier! Ontdek het natuurlijke Waalse erfgoed tijdens een sportief uitstapje.

www.dinant-evasion.be Ons kantoor is het hele jaar door geopend : Van 16/10 tot 31/03 : van 9u tot 16u Van 01/04 tot 15/10 : alle dagen van 8u30 tot 18u Telefonisch bereikbaar het hele jaar door van 8u tot 20u  Afvaart van de Lesse : Alle dagen van 01/04 tot 31/10 behalve de eerste zaterdag van juni. Van 15/03 tot 01/04 en van 01/11 tot 15/11 alleen na afspraak.  Autobus

 e afvaart per kajak is afhankelijk van de D weersomstandigheden. Bij overvloedige neerslag kan het niveau van de Lesse van de ene op de andere dag sterk variëren. Dinant Evasion is dan genoodzaakt de activiteiten te staken voor uw veiligheid. In geval van droogte kan de Waalse Regio het kajakken op de rivier verbieden voor de bescherming van de natuur.In beide gevallen probeert Dinant Evasion de klanten te verwittigen en een vervangend programma aan te bieden

Op aanvraag

Cafetaria + snackbars aan de oever van de rivier en aan de aankomstplaats. Picknick op het domein Aventure + aanmeerplaatsen langs de Lesse.

p.28

Bekijk op de website de verschillende kajakmodellen en de tarieven. Voor elke prijsaanvraag voor voordelige schooltarieven, gelieve het contactformulier op de website te gebruiken : "schoolgroepen en verenigingen" > "contacteer ons"

.

p. 29

Openluchtactiviteiten

Durbuy adventure, de school van het avontuur Excursies, schoolreizen, klasuitstapjes, bosklassen ... Als leerkarcht of directeur organiseert u geregeld dergelijke activiteiten voor een of meerdere klassen of zelfs voor de hele school! Het programma van Durbuy Adventure zal u dus zeker interesseren.

© Durbuy Adventure

Wilt u eens iets nieuws proberen in plaats van de klassieke uitstapjes? Zoekt u een idee dat cultuur, sport, geschiedenis en milieu combineert in één dag en op dezelfde plaats? Wilt u daar ook nog rijke en gevarieerde didactische aspecten en het nodige comfort aan toevoegen, zoals klaslokalen en didactisch materiaal voor elk thema? Dan kunt u terecht bij Durbuy Adventure. Alle inspanningen om scholen te ontvangen hebben slechts één doel voor ogen : op een leuke manier dingen leren en ontdekken en plezier beleven tijdens sportieve uitdagingen.

Bij Durbuy Adventure wordt er immers niet alleen gesport, maar wordt er ook gewerkt rond vorming, de bewustmaking voor de natuur, het erfgoed en diverse technieken. Verder wordt er ook aandacht geschonken aan waarden zoals zelfvertrouwen, moed, solidariteit, hulpvaardigheid en groepsgeest. De formules zijn uiteraard aangepast aan de leeftijd van de leerlingen en de doelstellingen van de leerkrachten : zich uitleven, spelen, leren, samenwerken, opbouwen, ontdekken. De veiligheid van de kinderen en de begeleiders staat altijd voorop. Daarom nemen we strenge maatregelen om een maximale veiligheid te kunnen garanderen. Beleef dus een verstandig avontuur, in alle veiligheid in het hart van de Belgische Ardennen. Ontdek onze activiteiten, verblijfformules en maaltijdaanbiedingen voor verbazingwekkend aangenamen prijzen. Aanbiedingen alleen voor scholen!

Contactpunt : Durbuy Adventure – Rue de Rome 1 – 6940 Rome (Durbuy)

Tel. : 0032 (0)86 21 28 15 – e-mail : [email protected]

www.durbuyadventure.be Bekijk de openingstijden op de website Cafetaria en picknick Autobus

p.30

Programma halve dag – 4 activiteiten : € 39/leerling. Programma volledige dag – 4 activiteiten : € 43/leerling. Programma twee dagen/1 nacht 8 activiteiten – 4 maaltijden : € 129/leerling Programma drie dagen/2 nachten 11 activiteiten – 6 maaltijden : € 168/leerling Voor elk programma wordt een korting van 10% tot 50% toegekend afhankelijk van het aantal deelnemers. De activiteiten zijn gratis voor leerkrachten

Besoin des sources pour appliquer l

allonië Schooluitstappen 2013 in W

Wallonië Natuur en geschiedenis

Wallonië-Brussel Toerisme (WBT/OPT asbl) Sint-Bernardusstraat 301060 Brussel - België Toeristische informatie: van 9u tot 12u en van 13u tot 17u. Tel. 02/509 24 34