21-11-2010
Zorguitgaven, 1972-2009 miljard euro (bron:CBS)
Macro-economie, gezondheid en zorg Johan Polder NVAG Jubileumcongres 19 november 2010 1
Zorguitgaven, 1972-2009
Zorguitgaven, 1972-2009
miljard euro
miljard euro Zorgverzekeringswet “Boter bij de vis”
Budgettering
Structuurnota gezondheidszorg
Zorguitgaven & Binnenlands Product
Zorguitgaven & Binnenlands Product
miljard euro, 1972-2009
miljard euro, % (1972-2009)
1
21-11-2010
Collectieve uitgaven
Collectieve uitgaven
miljard euro (bron: CPB)
miljard euro, aandeel zorg in % (bron: CPB)
Het koekoeksjong
Inhoud 1.
2. 3. 4.
Waarom stijgen de zorguitgaven? Dilemma’s voor de toekomst Gezondheid en welvaart Oplossingen voor de dilemma’s van de toekomst
2
21-11-2010
Prijs- en volume
Volume ontwikkeling
Waarom stijgen de uitgaven?
1971-1980 %
1981-1990 %
1991-2000 %
2001-2007 %
4,1 3,0 1,1
2,2 2,4 -0,1
2,2 3,2 -1,0
5,6 2,2 3,5
10,2 7,7 2,6
2,1 1,7 0,3
2,8 2,3 0,5
2,9 2,7 0,2
Zorg Bruto binnenlands product Zorg ten opzichte van BBP
Op basis van lange macro-economische tijdreeksen
Demografie
Prijsontwikkeling Zorg Bruto binnenlands product Zorg ten opzichte van BBP
Bevolkingsontwikkeling 1900-2050 Bron: CBS
Twee nuanceringen 1. Rol kosten laatste levensjaar in verouderende bevolking
1.000 personen
18.000
70%
16.000
60%
14.000 12.000
Vergrijzing als kostenbom
50%
Red
40%
Toename
10.000 8.000 6.000
30%
2.
4.000
20%
levensverwachting van mannen sterker toeneemt dan van vrouwen
10%
1900
1920
1940
0-19 jaar
1960
1980
2000
20-64 jaar
2020
2040
0% 1900
65+
Rol huishoudenspositie Als
2.000 0
Herring Hypothese levensverwachting
1920
1940
1960
1980
2000
2020
2040
Kostenontwikkeling 1999-2003 Bron: Zorg voor euro’s-2
Totaal zorg
Waarom stijgen de uitgaven?
Op basis van lange macro-economische tijdreeksen
Demografie Technologie, autonoom Technologie, beïnvloedbaar door beleid Ziekte van Baumol
Gehandicaptenzorg Verpleging, verzorging en thuiszorg Ziekenhuizen Eerstelijnszorg
Geestelijke gezondheidszorg Genees- en hulpmiddelen
0,0
2,0
4,0
6,0
8,0
10,0
12,0
14,0
Jaarlijkse groeivoet (%)
prijsontwikkeling
demografie
overig volume
3
21-11-2010
De ziekte van Baumol
Waarom stijgen de uitgaven?
Op basis van lange macro-economische tijdreeksen
Demografie: 1% Technologie, autonoom: 1% Technologie, beïnvloedbaar door beleid: 1% Ziekte van Baumol: 1%
Modelvoorspelling zorgvraag Ziekenhuizen (bron: VTV 2010)
Internationaal, 1995-2006
Inhoud
Drie dilemma’s 1.
2. 3. 4.
Waarom stijgen de zorguitgaven? Dilemma’s voor de toekomst Gezondheid en welvaart Oplossingen voor de dilemma’s van de toekomst
1.
Arbeidsmarkt
2.
Arbeidsparticipatie
3.
Arbeidsproductiviteit
4
21-11-2010
1. Arbeidsmarkt
Meer gezondheid, meer zorg
Hoogconjunctuur wel het geld, niet de mensen Laagconjunctuur – wel de mensen, niet het geld
2. Arbeidsparticipatie
Sinds jaren tachtig sterk toegenomen 55+,
en vooral: vrouwen en economie van geprofiteerd Zonder dat mantelzorg in de knel kwam
3. Arbeidsproductiviteit
Zorg
Rek is er uit
Vrouwen
willen niet nog meer werken Communicerende vaten: week heeft 168 uur
Inhoud
Economische groei nodig om zorg te bekostigen Krimpende beroepsbevolking dus arbeidsproduciviteit omhoog Arbeidsproductiviteit zorg blijft achter, ziekte Baumol Zorg relatief duurder Verdere economische groei nodig ….. …….
Health is wealth 1.
2. 3. 4.
Waarom stijgen de zorguitgaven? Dilemma’s voor de toekomst Gezondheid en welvaart Oplossingen voor de dilemma’s van de toekomst
5
21-11-2010
De zorguitgaven zijn gezond!
Voorbeeld: Tuberculose 1947 streptomycine / 1968 eindplaatje bereikt
Levensverwachting
Infectie-
Hart- en
ziekten
vaatziekten
+ 1,4
+2
(jaar) Kwaliteit van leven
Kankers
M: + 0,3 V: + 0,85
+ 0,2
+1
Minimaal
Gemiddelde kosteneffectiviteit (€/QALY)
3.800
2.000
16.000 – 18.000
(2.900 – 5.300)
(1.600 – 3.500)
Aandoeningen
Tuberculose, bronchitis, griep, longontsteking
Beroerte, coronaire hartziekten
(ziektejaarequivalenten)
Borstkanker, Colorectumkanker
Welvaart & gezondheid gaan hand in hand
Opbrengsten gezondheidszorg sinds 1950 Meerding WJ, Polder JJ, Hollander AEM, de, Mackenbach JP. Hoe gezond zijn de zorguitgaven? De kosten en opbrengsten van gezondheidszorg bij infectieziekten, kankers, en hart- en vaatziekten - Zorg voor euro's - 6. Bilthoven: Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu; 2007. RIVM-rapport 270091002.
Robert Fogel (2004) The Escape from Hunger and Premature Death, 1700–2100
“The increasing share of global income spent on healthcare expenditures is not a calamity; it is a sign of the remarkable economic and social progress of our age” (p. 107). “Public policy should not be aimed at suppressing the demand for health care. Expenditures on health care are driven by demand, which is spurred by income and by advances in biotech that make health interventions increasingly effective” (p. 95).
30% van de economische groei door betere voeding en gezondheid
6
21-11-2010
Baten van gezondheid
Zorgkosten
Curatieve
zorg “The pain is in the gain” – langdurige zorg
Onderwijs Schoolverzuim
Schoolprestaties
Baten van gezondheidszorg
en uitval
Bedrijfsleven / economie Arbeidsparticipatie
en verzuim Arbeidsproductiviteit
Inhoud
Innovatie Doorwerkeffecten op de economie Werkgelegenheid Lagere beroepen Dempen recessie Welvaart door AWBZ Physiocraten en zorgboeren
1. Innovatie en productiviteit 1.
2. 3. 4.
Waarom stijgen de zorguitgaven? Dilemma’s voor de toekomst Gezondheid en welvaart Oplossingen voor de dilemma’s van de toekomst
2. Voldoende mensen
3. Voldoende tijd (168 uur per week)
7
21-11-2010
Vrije tijd….
4. Voldoende geld
4. Voldoende geld
4. Voldoende geld
(miljard euro)
(miljard euro)
(miljard euro)
Koekoeksjong = Kip met gouden eieren
Health of nations = Wealth of nations
8
