Afscheid
Waarom is Michel Szulc-Krzyzanowski geïmigreerd1 Vanaf zijn vroege sequenties in Griekenland tokunstwereld. Is het elders een stuk bepeld aan presentaties in het buitenland en ter om dingen te bereiken? een commerciële markt van collectioen Mexico tot zijn laatstefotoproject 'Wereld"Het feit dat ik in Parijs een galerie ben neurs, dan zouden deze fotografen niet gaan zoeken was o m twee redenen. Ten van Energie en VISTA-fotos is Michel Szulc-eerste omdat er in Parijs galeries zijn die weggaan." toegang hebben tot de internationale Desinteresse van Stedelijk Krzyzanowski regelmatig lange tijd van huis markt. In Nederland kun je daarvoor niet Museum geweest. Maar nu heeft de Johan Cruyjfvan terecht. Als je bijvoorbeeld op de Mois de In ons vorig gesprek heb je o o k bela Photo, het belangrijke foto-evenement hoorlijke kritiek geleverd op het beleid de vaderlandse fotokunst Nederland defini- in Parijs, gepresenteerd wilt worden, lukt van Hripsimé Visser van het Stedelijk je dat niet als individueel fotograaf. En hetMuseum. Heb je sindsdien nog contact tiefverlaten om in het Spaanse kunstenaars-zelfde geldt voor presentaties op kunst- met haar gehad? beurzen waar conservatoren van musea "Nee, zoals mijn collega's hoor ik nooit dorp Caduques. een nieuw leven te beginnen. komen. Daarnaast komen allerlei musea iets van haar. Ik kom herhaaldelijk in de uit de hele wereld naar galeries in Parijs publiciteit. O v e r een bespreking van een In zijn inmiddels voormalig huis in de o m werk te ontdekken, aan te kopen en tentoonstelling in de pers, een publicatie exposities te regelen. Dus het gaat niet zoin een tijdschrift of de uitgave van een foAmsterdamse Derde Helmersstraat spraken zeer o m verkopen, maar datje werk door toboek. Daar verwacht je reacties op, zoveel mogelijk mensen gezien w o r d t omdat steeds kenbaar w o r d t gemaakt dat wij over zijn contract met de Parijse Galerie Het t w e e d e argument is natuurlijk te verik een productief fotograaf ben en dat ik Baudoin Lebon, het beleid van het Stedelijkkopen. Die galeries in Parijs hebben een aan de weg timmer. Anders zou ik ook clientèle die je zelf niet kunt bereiken, niet frequent museale tentoonstellingen Museum, zijn afkeer van epigonisme, het met omzetten in de miljoenen. Bij Galerie in het buitenland hebben, die zelfs hier Baudoin Lebon werken een stuk of zeven aangekondigd worden. Je verwacht dus belang van een creatieve voedingsbodem en mensen in vaste dienst Baudoin Lebon ook dat productieve mensen vanuit de vertegenwoordigt het werk van fotokunpresentatiekant in de gaten gehouden de kunst van het presenteren. stenaars, zoals Mapplethorpe en Witkin, w o r d e n waarmee ze bezig zijn. Dat ze dat op exclusieve basis. W a n n e e r je dat wilt
uit plichtsbesef, vanuit de baan die ze heb-
kopen moet je of naar de veiling of naar
ben en het salaris dat daarvoor betaald
hem toe."
wordt doen, o m daar actief mee o m te gaan. O p atelierbezoek te komen zoals in
"Een ander aspect is dat de
context
de beeldende kunst gebruikelijk is. D e
waarin je leeft en werkt van uitermate
mensen die hier op centrale plaatsen aan
groot belang is voor een kunstenaar. Het
de presentatiekant van de fotografie zitten -zo'n Hripsimé Visser van het Stedelijk
"De directe aanleiding o m w e g te gaan is
bepaalt v o o r een deel de reikwijdte die je
dat ik in november 1999 een contract heb
met je w e r k in je leven kunt bereiken. Dus
Museum,
getekend met Galerie Baudoin Lebon in
hoe vruchtbaarder je context, hoe meer
Nederlands Foto Instituut- je hoort er
Parijs, waarmee ik
je creativiteit uitgedaagd wordt en kan flo-
nooit wat van. Nooit bellen ze je op.
met mijn concep-
reren, hoe meer je oeuvre zich uiteinde-
Nooit komen ze naar openingen van ten-
tuele werk - de se-
lijk kan ontwikkelen. Daarom zie je in de
toonstellingen. Z e wensen zich niet in de
Giersbergen
van
het
quenties van vroe-
geschiedenis ook altijd kunstenaars gaan
Nederlandse
ger en de recente
waar hun talent het meest kan floreren.
Welnu, met die opstelling kun je het an-
fotocultuur
te
begeven.
Vista-foto's - toe-
En recentelijk zijn o o k een aantal fotogra-
ders gaan doen. O.K., jullie laten niets van
gang heb gekregen
fen uit Nederland vertrokken omdat ze
je horen maar ondertussen maken jullie
tot de internatio-
hier blijkbaar niet de goede voedingsbo-
wel tentoonstellingen van buitenlanders
nale
dem vinden: Anton
en bij die van de enkele Nederlander valt
kunstmarkt.
Corbijn, Inez van
Dat is een gewel-
Lamsweerde, Rineke Dijkstra, Jean Ruiter.
op dat steeds hetzelfde clubje gepresen-
dige
doorbraak
Als je kwalitatief goed w e r k maakt en met
teerd wordt.
omdat je uitsluitend met een galerie van
goede voorstellen komt is Nederland een
allure toegang tot de internationale markt
paradijs o m in aanmerking voor subsidies
kunt krijgen. Dus du moment dat ik in die
te komen. In het buitenland gebeurt alles
markt kwam is de optie ontstaan naar het
m e e r op commerciële basis. In Neder-
buitenland te gaan. Vier jaar lang ben ik
land heb ik de afgelopen dertig jaar m'n
bezig geweest o m een contract met een
omvangrijke oeuvre opgebouwd.
galerie te krijgen."
Maar het probleem hier is dat er geen link is tussen het beschikbaar stellen van sub-
Internationale
Frits
sidies o m w e r k te maken en vervolgens
toegang DeFOTOgraaf
het w e r k aan een publiek te laten zien.
(1998, nr. I) heb je stevige kritiek geuit op
W a n n e e r hier mogelijkheden zouden be-
de infrastructuur van de Nederlandse
staan o m w e r k goed te laten zien, gekop-
In ons vorig gesprek voor
fo-
Ik ken Hripsimé Visser, al jaren en jaren de conservatrice
voor
fotografie van
het
Stedelijk Museum in Amsterdam, nog uit de tijd dat ze studente kunstgeschiedenis in Leiden was en daar in een tuinhuisje woonde. Ik had een uitgebreide serie nieuw werk voor het toen te verschijnen Vista-boek, belde haar en vertelde dat ik een vervolg had op mijn door het Stedelijk aangekochte en geëxposeerde sequenties. 'Het lijkt me logisch datje de voortzetting op z'n
n
minst ziet, zodat je kunt weten wat ik doe.' Op de afspraak die w e maakten, kwam ze niet opdagen! Toen ik een half uur later het Stedelijk belde, hoorde ik dat ze in Leeuwarden zat. Op de vriendelijke fax die ik stuurde hoewel toen de relatie al lastig geworden was- belde de volgende dag een kribbige en korzelige Hripsimé en bood me tenslotte
(zonder
excuses
of zelfs
het
woordje sorry) een nieuwe afspraak over zes weken. Ik zei toen: 'Ja, hoor eens even, zo gaat het niet Jij maakt een afspraak met mij, komt niet opdagen en laat niets van je horen. Dus lijkt het me redelijk dat een nieuwe afspraak op kortere termijn moet kunnen.' Dus de week daarna, in het Stedelijk In het restaurant, waar ik op een tafeltje, omringd
door
etende,
drinkende
voorbij lopende mensen mijn
en
nieuwe
werk aan Visser mocht laten zien. Vóór ze de portfolio ging bekijken, zei ze al tegen mei: 'Er is iets wat ik niet begrijp. Jij maakt aan de ene kant fotoprojecten, zoals de Hennie-foto's en aan de andere kant conceptueel werk, zoals de sequenties. Ik kan niet begrijpen hoe jij dat kan doen.' Zij heeft er al een probleem mee dat een fotograaf in twee richtingen werkt. Dus ik heb haar gezegd: 'Ja, hoor eens, er is weinig aan uit te leggen. Ik ben geïnteresseerd en heb motieven voor beide richtingen. Als jij dat niet kan bevatten is er weinig over mijn werkbenadering uit te leggen. Het heeft echter alles te maken met de flexibiliteit van jouw bevattingsvermogen.' Vervolgens ging ze m'n VISTA- foto's bekijken, maar dan weet je al hoe dat gaat. Halverwege de portfolio met vijftig foto's sloeg ze de doos dicht en zei: 'Dit kan mij niet boeien.' Daarmee was het onder-
Uganda.
houd algelopen en stond ik binnen tien minuten w e e r buiten. Ik heb in de afgelopen dertig jaar heel vaak werk aan consewatoren van musea laten zien, maar zo'n behandeling heb ik nog nooit meegemaakt. Zo'n ervaring bepaalt ook hoe je je hier in Nederland voelt. Aan de ene kant is het fantastisch dat je subsidies kunt krijgen om vernieuwend werk te maken, maar aan de andere kant heb je van doen met types als Visser. Die stelt zich niet alleen zo naar mij op, maar ook naar an-
directie niet meer bereiken dan een knul-
Hoe
lig achteraf zaaltje, een desinteresse in
contract te krijgen?
verloopt
zo'n
proces
om
een
Nederlandse fotografie. Visser is daar al
"Voor zo'n contract is presentatie een be-
twintig jaar of zo en wordt nooit gewikt
grip dat je goed moet analyseren en be-
en gewogen. De Nederlandse fotografie-
grijpen. Je denkt: 'ik maak een mooie
wereld durft zich er niet kritisch over uit
portfolio, een doos met vijftig prachtige
te laten en ondertussen heeft ze daar een
foto's en hoor vervolgens of ze een con-
buitengewoon negatieve invloed op."
tract met me willen of niet' Maar zo gaat
dere fotografen.
"Sinds november werk ik nu samen met
het niet. Je moet integreren in processen.
Dat zie je ook terug in het beleid van het
Galerie Baudoin Lebon en kom in een an-
Je moet processen die in deze wereld
Stedelijk Museum. Zelden kiest ze een
dere wereld terecht, van respect, van din-
plaatsvinden doorgronden.
Nederlandse fotograaf om te exposeren.
gen keurig afhandelen en zich houden aan
Kijk, als je de galerie belt en meneer
In een enkel geval kan ze blijkbaar bij de
afspraken."
Baudoin Lebon te spreken vraagt, vragen
9
ze wie je bent. O p het horen van een
o m opnieuw oud w e r k te laten zien."
v r e e m d e naam zeggen ze dat meneer
Je hebt toch al een heel leven achter je?
o m de hoek. Daar is het altijd bomvol met
Lebon in een bespreking zit. Ais je belt
"Dat telt niet. W a t telt is wat je nu maakt,
allerlei hotemetoten, want de Beurs is vlakbij. Een hoop kabaal, obers die rond-
een chique restaurant een paar straten
met de boodschap: Ik ben Aloys Ginjaar
de kwaliteit ervan, wat de galeriehouder
en ik heb een prachtig portfolio van vijf-
v o o r mogelijkheden ermee
inschat. Je
rennen, het menu waar je een keuze uit
tigfoto's die ik graag wil tonen, zeggen ze
kunt met je nieuwe foto's een t w e e d e af-
maakt. Ondertussen moet je natuurlijk
dat meneer Baudoin Lebon het daarvoor
spraak afdwingen waarin je die man over-
goed nadenken wat met de man te be-
te druk heeft. J e denkt: ' H o e slaag ik erin
tuigt. Vervolgens laatje ook het heel oude
spreken. Het w e r d snel duidelijk dat hij tij-
toegang tot die man te krijgen en hoe
w e r k zien, zoals mijn sequenties.'
kan ik mijn foto's laten zien?' Dat kan luk-
dens zo'n lunch absoluut geen zakelijke dingen wilde bespreken. Je moet niet
ken via netwerken. Dan moet je op zoek
Huwelijk
zeuren over tentoonstellingen
gaan naar mensen die al een relatie met
" W a t je dan gaat proberen is -we hebben
koopprijzen. Het gaat dan over politiek,
en ver-
Baudoin Lebon hebben, die hem daad-
het nog steeds over presentatie- jezelf
reizen, het leven, enzovoorts, neutrale
werkelijk aan de telefoon krijgen. Dat
een positie te geven ten opzichte van die
onderwerpen. Dat heeft uitsluitend tot
maakt het proces dubbel zo lang, want ik
galeriehouder. Dat die man gaat begrij-
doel o m te zien of het met elkaar klikt. O f
moet
vôôr
pen: 'Het zijn niet alleen de foto's die hier
er perspectief in de samenwerking zit
Baudoin Lebon zit. En als je niet w e e t wie
nu op tafel liggen, maar hier is een foto-
Toen hij zei: W e gaan nu lunchen', begreep ik dat er een doorbraak was, want
zoeken
naar
iemand die
die daar w e e r v o o r zit moet je die ook
graafmet een historie, met een positie en
zoeken. H o e m e e r geïntegreerd je met
reputatie in de fotokunstwereld, iemand
dat doet hij niet als hij niet vermoedt mo-
je contacten bent, hoe dichter je bij de
die in naslagwerken en catalogi staat, ie-
gelijkheden te zien o m samen te werken
bron kunt komen en hoe sneller het
mand met een historie aan belangrijke
en m e beter wil leren kennen.
gaat."
tentoonstellingen.' Daarmee geef je ook
Het zakelijke gedeelte ben ik toen vrijwel
een indicatie w a t j e marktpositie kan wor-
volledig naar de achtergrond gaan schui-
den. W a n t hij moet niet alleen met je
ven. Ik dacht: 'Dat komt wel. Als je echt ja-
geduurd.
w e r k aan de slag maar ook met jouw po-
renlang wilt samenwerken, moet je prio-
"Ja, want als je erin slaagt een afëpraak te
sitie als kunstenaar. Hij moet vertrouwen
riteitgeven aan het zien of het klikt.' Dat is
krijgen, moet je niet denken dat die man
krijgen in wie jij b e n t
natuurlijk ook presentatie. Na die lunch
daar in alle kalmte in een stoel zit en je op
Daar komt qua presentatie nog iets an-
zorgde hij ervoor dat ik steeds met nieuw
een tafeltje een portfolio neerlegt. Dat hij
ders bij. Als je een contract met een gale-
werk
dat dan zorgvuldig bekijkt en je allerlei
rie aangaat, kun je dat haast vergelijken
trouw was. Consistent in mijn benadering.
vragen stelt. De eerste keer kun je en pas-
met een huwelijk Er moet heel veel we-
Doorslaggevend
sant de foto's laten zien, terwijl hij d o o r de
derzijds vertrouwen zijn. Dat contract is
maanden met nieuw w e r k kwam. Hij be-
galerie lopend dingen regelt met één van
uiteindelijk een velletje papier dat juri-
greep: 'Dit is iemand die productiefis.'
zijn secretaresses en tussendoor naar de
disch waarde heeft, maar wie gaat proce-
O v e r mijn documentaire w e r k heb ik pas
foto's kijkt. Tien minuten later sta je w e e r
deren in het geval van contractbreuk? N a
gesproken toen hij er eens zelf over be-
buiten. Dat lijkt het Stedelijk Museum wel,
zes maanden kom je voor een derde
gon. Hij zei: W a t ik zo interessant aan
maar vergeet niet dat Visser mij en m'n
keer terug. Je moet dan w e e r nieuw w e r k
jouw w e r k vind is dat jij in t w e e richtingen
Maar
dat heeft alles bij elkaar vier jaar
naar Parijs terugkwam was
dat
en
hem
ik elke
zes
werk al jaren kende en ik voor Baudoin
hebben, dus werkt je je in de tussenlig-
durft te werken. Dat betekent dat je heel
Lebon een nieuw contact was. Daarnaast
gende periodes te pletter. Dat leidt wel
goed begrijpt waar fotografie over kan
is Visser in de internationale fotografiewe-
tot een hoge productie en het w e r k t heel
gaan en wat je met fotografie kan doen.'
reld een mug en Lebon een mogol"
stimulerend.
Hij vindt het fantastisch en is nu bezig om
D e derde keer vroeg hij aan me: "Wat wil
het project W e r e l d van Energie' aan de
"Als je dan na 10 minuten w e e r buiten
je eigenlijk?' Daardoor kon hij duidelijk-
man
staat, neig je ertoe je afgezeken te voelen,
heid krijgen of datgene wat hij wil met wat
France'.
maar je kunt ook denken 'Dit is mij gelukt
jij wilt samenvalt. Ik heb hem gezegd: W a t
Bij de derde keer dat w e gingen lunchen
Dit is stap één in een proces waarin meer-
ik wil is niet datje foto's van m e verkoopt,
dacht ik
dere stappen volgen.' Het is dodelijk om
maar dat jij en ik samen mijn w e r k naar
eens een keertje wat gebeuren, want dit
daar negatief op te reageren door naar
buiten brengen. Dat zal uiteindelijk leiden
kan allemaal wel heel lang duren. Maar
buiten te treden met: 'Ik ben afgezeken en
tot verkoop, tentoonstellingen en publica-
iets forceren is niet verstandig' Toen w e
dit leidt tot niets.' Dan verlies je de motiva-
ties, maar in eerste instantie wil ik - samen
w e e r in de galerie kwamen, riep hij zijn
tie, de energie en uitstraling om door te
met jou - mijn w e r k naar buiten brengen.
secretaresse. Die gaf een formulier en hij
gaan. Vervolgens moet je keihard werken
Ik wil met jou voor de komende jaren
zei plotseling: 'Ik geloof dat het moment
om binnen afzienbare tijd, binnen zes
gaan samenwerken, dus ik wil een langlo-
gekomen is o m het contract te tekenen.'
te
brengen
binnen
'Énergie
de
ongedurig: 'Er moet nou wel
maanden, w e e r een nieuwe serie foto's te
pende overeenkomst en een langlopend
Het kwam als een verrassing. Hij liet me
hebben. Een reden o m de galerie opnieuw
commitment.'
het contract zien en zei: 'Als je er wat in
te bellen. Omdat je geaccepteerd bent na
Ik denk dat dat een belangrijk element in
wilt veranderen, laat dat m e maar weten.'
een eerste afspraak, heb je min of meer
presentatie is, dat een ander begrijpt wat
Het is een buitengewoon goed contract.
het recht o m opnieuw een afspraak te ma-
je precies wilt en dat je zorgt dat wat jij
Er is natuurlijk de regel: vijftig procent bij
ken. Daarbij moet je dan wel nieuw werk
wilt in het verlengde van die ander ligt.
verkoop voor hem, maar hij werkt ook
tonen, want je kunt geen afspraak maken
Hij nodigde me uit o m te lunchen. Naar
met voorschotten."
Hypes en epigonen
rijk er voor te zorgen datje presentatie er
natuurlijk goed gepresenteerd
Je vertelt me dat bij presentaties strategie
indrukwekkend en goed verzorgd uitza-
"Dat betwijfel ik enigszins. De kwaliteit van
belangrijk is, dat je in 1976 Maurice Coriat,
gen. Als je met foto's in een los mapje
het werk is verschoven naar de hype
de art-director van ZOOM
kwam aanzetten, werkte dat niet zo goed.
erom heen. Uit het eerdere verhaal blijkt
zocht In een grote opzichtig metallic ge-
Nu moeten je foto's veel meer in een
dat er heel wat aan vooraf gaat voordat
spoten koffer. Coriat zou toen hebben ge-
context functioneren, het gaat niet alleen
die fotograaf een contractuele afspraak
zegd: 'Je hoeft die niet open te maken, je
meer om de kwaliteit van de foto's."
met een galeriehouder heeft. W a n n e e r
met werk op-
worden?
die galeriehouder het werk heeft gezien
werk is al aangenomen.' Is de presentatie van je foto's altijd zo belangrijk geweest?
Maar je werk moet er toch wel goed uit-
"In 1976 was de situatie in de fotografie-
zien?
wereld heel anders dan nu. In de loop der
"Dat weet ik niet eens. Je ziet toch gere-
jaren moest je je qua presentatie aanpas-
geld op tentoonstellingen werk dat niet
sen. In de jaren zeventig had je gemakke-
optimaal gepresenteerd is, maar waar
lijk toegang tot de mensen die toen be-
een hype omheen hangt, waardoor het
langrijk waren. Je kon Lemagny van de
gerechtvaardigd lijkt te zijn om het te pre-
Bibliothèque Nationale of Maurice Coriat
senteren. W a n t daar hebben w e het nu
opbellen, daar had je zo een afspraak
over, over hypes."
mee. Men had oog voor de kwaliteit van
Als jij een jou nog onbekende
fotografie die je liet zien. Het was belang-
houder
galerie-
werk wil laten zien, moet het
China, het eiland Nan 'ao een
en tot een beslissing is gekomen, zal hij al een heleboel over die fotograaf weten en zal er een zekere interesse bestaan. Hij ziet
blijkbaar
marketingmogelijkheden.
Als het werk er niet heel goed uitziet, kan het hype zijn, je kunt ook scoren met werk dat er niet goed uitziet. Het betekent datje de processen -die aan het uiteindelijke succes ten grondslag liggen- voor een goede presentatiestrategie moet zien te doorgronden. Daar is geen
'uur varen van de Chinese kust, windenergie.
garantie voor. Soms blijkt het toch niet te
moet richten op alles er omheen. Later
werken omdat het menselijk niet klikt"
hebben ze natuurlijk de foto's van het
Voor ambachtelijke
te maken. O p zo'n moment is presente-
vakfotografen
is het
toch belangrijk hoe werk wordt gepresenteerd. "Ik kan alleen spreken vanuit mijn ervaring in de kunstsector en de fotoprojectenhoek. Voor W e r e l d van Energie' ben ik met multinationals gaan praten over ze dat zouden financieren. Ik had daar een miljoen gulden voor nodig en heb die ook binnengehaald.
Die
financiers
hebben
vooraf nooit gevraagd om foto's te mogen zien. Die verstrekten aanmerkelijke geldbedragen op basis van je naam, je reputatie en de kwaliteit van het plan. De presentatie is niet altijd het laten zien van foto's, maar betekent dat je je veel meer
project gezien en krijg je met hun oordeel ren van je werk natuurlijk wèl belangrijk Die bijeenkomsten met grote sponsors zijn wel in Hotel Krasnapolsky gehouden, in een sjieke zaal van het Tropen Instituut en in een vergaderruimte van het N.O.B.complex. In Krasnapolsky met een buffet toe, dat ook bij de presentatie hoort. Z o zit de wereld in elkaar. In ons vorig gesprek zei ik al dat wanneer je het werk van Rineke Dijkstra puur fotografisch bekijkt, zij een imitator is van August Sander. Er is een hype ontstaan en Rineke Dijkstra moest overal getoond worden. Die methode van stilstaande
mensen
van voren fotograferen doet nu bijna ie-
dereen, lopen ook de
conservatoren
voorop. Het is heel gemakkelijk om succes te hebben. Hans Aarsman is onlangs naar China geweest en doet precies hetzelfde als Rineke Dijkstra. Imiteren leidt tot succes. Mensen stilstaand à la Sander fotograferen en hup Aarsman hangt in het Amsterdams
Historisch
Museum.
Dat soort fotografie heeft niks met inhoud te maken, maar haakt in op de hype en het gevoel er omheen. W a a r conservatoren als lemmingen achteraan rennen. Als je dat goed weet te bespelen, kun je succes hebben, met luchtballonnen de hemel verduisteren. Vandaar dat ik uit Nederland vertrek, ik wil niet in een sfeer van epigonisme en klungeligheid creatief zijn."
Kleinschalige zonne-energie in Bolivia.
12
ken o o k uitspraken doet die mensen zich
goed met publiciteit, met uitnodigings-
aantrekken, dan hang je, zeker hier in
kaarten, met interessante openingen. Zij
werk?
Nederland."
is iemand met een stimulerende rol, die
"Ik denk dat een jonge fotograaf moet kie-
Ik heb van Jerven Ober, voormalig
zen wat hij precies wil. Daar kun je twee
teur van het Van Reekum Museum
kanten mee op. O f kiezen voor puur fo-
Apeldoorn
tografie en daarin vernieuwing trachten te
een eerste aßpraak
bewerkstelligen óf succesvol worden. Dat
je werk erin kwam. Hij was
zijn t w e e verschillende dingen. Als hij voor
omdat je met je hele hebben en houwen
hoogte houdt."
puur de fotografie kiest en daarin ver-
kwam.
" W a t ook opmerkelijk is, is dat wanneer je
Waaraan
moeten
fen denken
over
beginnende presentatie
fotogravan
hun
direcin
gehoord, dat jij daar ooit voor met een busje met al overrompeld
naar openingen toekomt, opbelt, contact onderhoudt. Zij belde en vroeg of ik aan die Japan-tentoonstelling wilde meedoen. Zij wist van mijn W o r l d of Energy-project, omdat zij zich oriënteert en zich op de
nieuwing tracht te bewerkstelligen is dat
"Het heeft wel gewerkt, want hij heeft
als
een lijdensweg. Zie dat maar eens te fi-
toen een tentoonstelling gemaakt en het
grote tentoonstelling wilt hebben, je aan-
Nederlandse
nancieren: met subsidies en zelffinancie-
Museum heeft o o k werk gekocht."
gewezen bent op de provincie. Het zijn uitsluitend
ring. Het is een moeilijke keuze, die ik niet veel mensen meer zie maken. Misschien
Jouw aanpak
is nogal opmerkelijk
in Ne-
ook omdat ze weinig kans krijgen werk te
derland.
laten zien. Kies je voor succes, dan is dat nu
van
heel makkelijk.. Je moet dan een slimme
"Ik spreek geregeld andere fotografen die
presentatiestrategie ontwikkelen en je fo-
met hun w e r k het publiek proberen te
tografie daarop aanpassen. G e w o o n kijken
bereiken. Zij hebben met dezelfde men-
wat populair is en waar iedereen achter-
sen te maken als ik, zij vertellen precies
Of heb je daar zelf nooit
wat
De
fotokunstenaar
Beyerd
in
een
Breda,
het
Noord-Brabants Museum in D e n Bosch, het Arnhems G e m e e n t e Museum en het Groninger Museum die het aandurven
gemerkt?
om
grote
tentoonstellingen
Nederlands
fotograaf
te
van
een
maken.
In
Amsterdam lijkt dat niet mogelijk,-"
aan loopt Kijk maar naar Erwin Olaf; een
hetzelfde te zijn overkomen. Dat ze deni-
Creatieve
epigoon van Robert Mapplethorpe op z'n
grerend behandeld worden, dat geen ini-
"Nu gaat twintig kubieke meter archief
Hollands. Hij is dat stijltje blijven herhalen
tiatieven komen o m het w e r k te willen
weg
en is een succesvol fotograaf. Het is geac-
zien. Onlangs had ik een gesprek met een
Austria Instituut is m e gevraagd o m m'n
uit
voedingsbodem
Nederland.
Door
het
Maria
cepteerd, buitenslands voorgekauwd en
internationaal zeer gereputeerde Neder-
oudere w e r k alvast daar te laten. Dat doe
geautoriseerd. Komt met inhoudsloos ge-
landse fotografe. Zij wordt ook
nooit
ik natuurlijk niet Anders zou ik het gevoel
lul regelmatig op de televisie en speelt de
door het Stedelijk en het
Nederlands
krijgen met een been in het graf te staan.
rol van laf aftreksel van Mapplethorpe. Hij
Foto Instituut benaderd o m w e r k te mo-
Uiteindelijk komt mijn archief onder be-
heeft niets zelf bedacht, laat staan dat hij
gen zien. Als fotografe met een enorme
paalde voorwaarden w e l in een Neder-
zo ver in het leven als Mapplethorpe durft
reputatie en interessant werk, wordt zij
lands archief terecht.
te gaan. Olaf heeft de sleutel tot succes
totaal genegeerd. Ga niet op geruchten af,
gevonden en dat is gebaseerd op presen-
maar vraag andere fotografen een v o o r
Wat
tatie in de polder."
een wanneer ze het laatste zijn gebeld
werk na je emigratie? Houdt je nog con-
"Ik ben niet uit op succes. W a t mijn foto-
door het Stedelijk?
tacten met Nederland?
projecten betreft, tracht ik hardnekkig om
Kijk
ook
naar w a t
wèl
geëxposeerd
gaat er allemaal
veranderen Wereld
gie' is toch door Nederland
in je
van Ener-
mogelijk ge-
maatschappelijk relevante onderwerpen
wordt. Inventariseer de fotografen die de
maakt
te fotograferen, o m die onder de aan-
afgelopen jaren w e l in het Nederlands
"Omdat hier geld voor gevonden is. Dat is
dacht van zoveel mogelijk mensen te
Foto Instituut w e r d e n gepresenteerd. Dan
heel uniek Dat zie ik niet gauw in andere
brengen, dat men gaat discussiëren. O f
blijkt het een kleine groep intimi van de
landen gebeuren. Maar wat in ieder geval
dat nu geld oplevert is secundair, ik doe
conservator te zijn. Het gaat mij er niet
zal veranderen is dat het huis, tuin en keu-
dit vanuit ideologie, niet vanuit materialis-
o m of mijn werk op die plekken terecht-
kenwerk zal afvallen. Bijvoorbeeld foto's
tisme. In mijn conceptueel werk, zowel
komt, ik ontneem die mensen niet hun
verkopen aan kranten en tijdschriften. Dat loopt grotendeels via Hollandse Hoogte.
de sequenties als Vista, gaaf het over be-
recht over kwaliteit te beslissen. Daar zijn
wustzijn. H o e kunnen de beschouwers
ze in principe v o o r opgeleid, dat schijnen
Het verkopen van series aan kranten en
van die foto's meer bewust w o r d e n van
ze te moeten weten. Ik vind wel dat ze
tijdschriften is een hoop gedoe en levert
dingen die o m hen heen en in henzelf ge-
zich, vanuit hun functie, op de hoogte
relatief niet veel op. Omdat ik door wil
beuren, als het w a r e therapeutische foto-
moeten houden. Dat zijn ze verplicht aan
gaan met mijn fotoprojecten doe ik geen
grafie. Mijn succes is dat mensen het werk
de Nederlandse fotografie, aan hun inko-
tijdschriftenreportages meer. Het vervolg
zien en het effect kunnen toepassen in
men en aan hun baan. Dat ik nu over-
op W e r e l d van Energie' wordt 'De wereld
hun leven."
rompelend werk of niet, doet er helemaal
van het gehandicapte kind'. 'Hennie 5', 24
niet toe. Structureel wenst men geen ken-
jaar van het leven van één vrouw in beeld
nis van veel Nederlandse fotokunstenaars
gebracht, rond ik v o o r mijn vertrek af en
te nemen."
komt in mei 2001 in boekvorm uit. En ik
Overrompeltaktiek Heb je nooit gedacht dat als een
contact
niet goed gaat het ook aan jou kan lig-
' W a a r ik wèl respectvoor heb is Suzanne
gen? Je hebt in het Nederlandse
Dechert
een
waar niet iedereen
de
Melkweg
Galerie
in
porseleinkast
Amsterdam die zich zeer openstelt v o o r
overrompeltaktiek
wat nationaal en internationaal gebeurt.
reldje als een olifant in de rondgelopen,
fotowe-
van
tegen kan.
"Ja, dat is duidelijk. Als je naast foto's ma-
Zij maakt consistent in hoog tempo interessante tentoonstellingen. Verzorgt het
ben aan het praten met een paar grote bedrijven die een heel groot project willen in de vorm zoals ik W e r e l d van Energie' heb gedaan. Tenslotte ga ik heel hard door met het conceptuele Vista-werk. Deels in Mexico en deels in Spanje, want
rond Cadaques is een heel groot natuurpark met woeste landschappen. Het is er zeer verlaten en er is niemand te zien. Het is een heel geschikt Vista-foto terrein. Eind jaren tachtig heb ik een jaar in Cadaques gewoond. Z o d o e n d e ken ik daar veel mensen met wie ik in contact ben gebleven. Salvador Dali heeft er
gewoond,
Pablo Picasso, Marcel Duchamps en Man Ray zijn er ook via Dali gekomen o m een tijd te wonen. Deze traditie heeft zich voortgezet, er w o n e n nog steeds veel kunstenaars. Het bloeit en groeit in Cada-
ques. Daar spreek je elke dag mensen van een heel hoog creatief niveau. Die inspirerend en stimulerend iets te vertellen hebben. Die mij aanleiding geven o m enthousiast mijn eigen dingen te doen. Hier maak ik dat niet mee, hoe zou je dat in Amsterdam
moeten doen? W a a r
ont-
moet je die mensen? Z e komen niet meer bij elkaar. Het heeft te maken met dat je een voedingsbodem zoekt waar je op
tistieks doen en er het geld voor hebben. Ik heb er een heel groot huis van een Spaanse parlementariër gekocht. W a a r ik tezamen met andere Nederlandse fotografen workshops ga organiseren. Er is fabuleus licht, die schilders en Man Ray gingen er niet v o o r niets heen. Een heel inspiratieve omgeving met talloze mogelijkheden o m te fotograferen."
kunt floreren. Dat kun je in zo'n dorp als Cadaques vinden. Cadaques werkt als een filter. Er komen alleen mensen die iets ar-
Aloys Ginjaar
