________________________________________________________________________________________________________________________
24e nieuwsbrief, 10 mei 2015 WAAROM IJSHEILIGEN NIET HEILIG ZIJN MOESTUINIEREN OMSTREEKS IJSHEILIGEN MOESTUINPRAKTIJKTIPS ROUNDUP MENGELMOES
LEZERSMOES GROEN EN SMAKELIJK GROENMOESMARKT 2016 TUINTAAL
WAAROM IJSHEILIGEN NIET HEILIG ZIJN Houdt de Kerk zich ook al bezig met moestuinieren? Vraag het aan de medewerkers van ’Het Hof van Lof’ in het Brabantse Megen of vraag het in de Kijktuinen van Nunspeet en ze zullen verwijzen naar Bijbelse invloedssferen. Op zich niet ongewoon, kloosters waren in de Middeleeuwen nu eenmaal de plaats bij uitstek om groenten en kruiden te telen. Dat zien we heden ten dage nog steeds: Ga maar naar de Domkerk en de Mariaplaats in Utrecht, naar de kloosters van Ter Apel, Uden en Postel (B). De kerkelijke kalender beschreef en vereerde trouwens elke dag een bijzonder godvruchtig persoon die vaak eeuwen daarvoor heilig was verklaard. En zo was de kloostergemeenschap op een gemakkelijke manier te duiden wanneer het nachtvorstgevaar was geweken: ‘kijk maar in je kerkboek en als je de namen tegenkomt van …., dan zullen (moestuin)planten die geen vorst kunnen verdragen nog kunnen bevriezen, maar daarna niet meer’. Zo ongeveer stel ik me voor dat de IJsheiligen hun intrede in de groentetuin hebben gedaan. Het zijn bij moestuiniers vaak de enige heiligen waarover men de klok heeft horen luiden. Vraag niet wie het zijn. Sinds we beter met smartphones kunnen omgaan dan met gebedenboeken is het wel zo handig om met een hemels piepje te worden gewaarschuwd dat er volgens ‘weerprofeten’ geen nachtvorst meer is te verwachten. Dat IJsheiligen en weerprofeten niet te vertrouwen zijn zegt meer over onszelf dan over genoemde ‘deskundigen’. De natuur laat zich niet dwingen, noch door piepjes en noch door heiligen. Zeker, de kansen Tekst uit magazine Stadstuinieren op nachtvorst nemen af naarNB. Ook de heiligen van 11 en 15 mei worden wel IJsheiligen genoemd. mate je verder richting zomer komt maar we weten allemaal ook dat hagelstenen in de zomerperiode een normaal natuurverschijnsel zijn. En daar wordt dan door geen enkele heilige tegen gewaarschuwd. Kortom, na 14 mei blijven we gewoon alert en zijn we voorzichtig met uitplanten van al het voorgezaaide tuinspul. Het zou zonde zijn als we al te overijverig de
1
________________________________________________________________________________________________________________________
bloemetjes buiten zetten omdat ze nu eenmaal door tuincentra worden aangeboden of omdat onze voorgezaaide courgettes, meloenen en pompoenen te groot zijn geworden. Ik zag in april in een tuincentrum de tomaatjes al hangen te lonken aan planten van bonsaigrootte. Die kun je tenminste nog naast de geraniums achter het glas van je woonkamer neerzetten of binnenhalen als nachtvorst wordt verwacht. Wist je dat de hiervoor genoemde vruchtgroenten tot de familie van de nachtschaden horen? En dat er een verband bestaat tussen schade door nachtvorst en planten van de nachtschadefamilie? Je zou er nachtmerries van krijgen.
MOESTUINIEREN OMSTREEKS IJSHEILIGEN Er zijn erg veel groenteplanten die geen (nacht)vorst kunnen verdragen en daarom extra aandacht nodig hebben. Te denken valt aan: - Vruchtgroenten zoals tomaten, paprika’s, komkommers, aubergines, meloenen, pompoenen, suikermaïs, courgettes, die we in de openlucht gaan telen; - Bonen, zowel stam/struik- als ook stok/staakbonen; - Aardappelen; - Eenjarige kruiden zoals basilicum, koriander, citroenverbena, bonenkruid, stevia. Er zijn een aantal manieren om met het nachtvorstgevaar om te gaan. Veel moestuiniers willen zo vroeg mogelijk in de openlucht zaaien en in tuincentra gekochte planten uitplanten en vinden daarbij de weergoden aan hun zijde als er in de loop van april zomerse temperaturen optreden. Maar ga nu eens na: de vruchtgroenten mogen niet bevriezen, dus kunnen ze niet voor half mei in de openlucht uitgeplant worden. Het aankoopmoment ligt dus na 15 mei (tenzij de planten in een kasje komen staan). Teel je zelf? Tel dan terug: 15 mei naar buiten betekent tussen 1 en 15 mei afharden, tussen 15 april en 1 mei verspenen en tussen 15 maart en 1 april voorzaaien onder warm glas. Dit zijn zeer algemeen geldende regels en afhankelijk van de (snelle) groei ligt het zaaimoment vroeger of (meestal) later! Raadpleeg de Zaaiagenda als je er niet uitkomt. Wie bovengenoemde groenten vanaf begin mei in de vollegrond uitplant neemt een zeker risico en daar hoeft niets mis mee te zijn als je plantmateriaal achter de hand houdt. Zelf zaai ik meestal te veel groenten, enerzijds om uitval tijdens de groei te tackelen, anderzijds om laat optredende nachtvorstproblemen het hoofd te bieden. Aardappelen worden niet voorgezaaid maar in de periode van half maart tot eind april in de vollegrond gepoot. Vroege aardappelen hebben een relatief kort groeiseizoen en komen omstreeks IJsheiligen vaak al boven de grond uit. Nachtvorst te verwachten? Gooi er een schep zand op als ze al boven de grond uitpiepen. Daar groeien ze gemakkelijk doorheen. Trouwens, als de aardappelen in
2
________________________________________________________________________________________________________________________
geultjes zijn gepoot (niet op ruggen!) dan maak je de geul telkens een stukje dicht nadat de aardappelplanten boven de grond uit komen. Dan heb je ook nooit een probleem met nachtvorst. Op den duur ontstaat vanuit een geul een rug waar de stengel van de aardappelplant doorheen groeit en in diezelfde rug worden daarna aan de langgerekte stengel de aardappelen gevormd.
nachtvorstschade bij aardappelen
Bonen vormen een verhaal apart en dan gaat het niet over tuinbonen. Wie stam-/struikbonen of stok-/staakbonen uitplant let goed op de weersomstandigheden rondom 15 mei. Al is het nachtvorstgevaar wellicht vermeden dan ligt altijd nog het nattevoetengevaar op de loer. Hogere nachttemperaturen gaan in de lente vaak gepaard met neerslag overdag. Bonen kiemen niet in natte grond en de planten zullen een geweldige terugslag krijgen als ze dan uitgeplant worden. Houd je in. Ik weet het, ik heb me meerdere keren laten verleiden en kwam van een koude kermis thuis. Ook hier geldt dus: niet alles uitplanten en houdt wat planten stokbonen uitgeplant, direct na IJsin de wachtkamer. heiligen
AFHARDEN Ook enthousiast ‘mooie’ moestuinplanten gekocht in het tuincentrum? Bedenk wel dat ze in een kas zijn ontkiemd, verspeend, uitgeplant en wederom in een kas voor de verkoop worden aangeboden. Tenminste, als ze er ook in het tuincentrum warmpjes bij staan. Deze ideaal opgegroeide planten moeten bij jou wel naar buiten: het begin van de ellende en dus een grote teleurstelling als ze zichtbaar een (grote) terugslag krijgen. AFHARDEN is hier het toverwoord. Dit betekent: langzaam wennen aan andere weersomstandigheden. Sla je afharden over omdat het toevallig stralend weer is en komt er alsnog nachtvorst of regent het vervolgens langdurig dan kan je opnieuw naar het tuincentrum waar ze je graag weer verwelkomen als je je portemonnaie maar meebrengt. Maar ook je zelf opgekweekte moestuinplantjes moeten afgehard worden. Houd als vuistregel aan dat ze voor het eerst bij warmer wordend weer enkele uurtjes naar buiten mogen, maar niet in de volle zon. Natuurlijk is een en ander afhankelijk van de soort groente. Bonen wennen sneller aan lagere buitentemperaturen dan tomatenplanten. Breidt het aantal buitenuren uit, maar haal de planten gedurende de eerste week van afharden ’s avonds naar binnen. In een tweede week overnachten de planten bijv. in een onverwarmde schuur of garage. In de tweede week verminder je tevens de watergift, want wat je zo trouw en regelmatig zelf binnenshuis hebt gedaan zal in de
3
________________________________________________________________________________________________________________________
vollegrond straks van de weergoden afhangen. Afharden is een wezenlijk onderdeel van de teelt van kwetsbare moestuinplanten. Sla dit dus liever niet over. En dan nog een opmerking waarmee ik eigenlijk had moeten beginnen: afharden begint in feite al binnenshuis vanaf het moment dat zaadjes er beginnen te kiemen. Kiemtemperaturen van 25 ˚C (paprika’s), 20 ˚ C (tomaten), 15 ˚C (bonen) zijn er alleen om te kiemen, niet om verder te groeien. Moestuinplanten vind je bij mij door het hele huis verspreid. Sommige beginnen hun leven in het verwarmingshok, maar ook in woonkamer, keuken, slaapkamer, garage en onder het afdak vind je groenteplanten, vaak afhankelijk van weersomstandigheden en de behoefte om lagere temperaturen te creëren dan waarmee het zaadje begon.
MOESTUINPRAKTIJKTIPS BODEM BEWERKEN Waarschijnlijk weet je dat een gazon vaak elk jaar wordt geverticuteerd. Daardoor kan licht, lucht en water gemakkelijker door de bovenlaag van de zode doordringen wat de gezondheid van het gras ten goede komt. In feite doe je in de moestuin niet anders, maar dan vaker. Groenteplanten moeten in een kort tijdsbestek uitgroeien van zaad tot eetbaar gewas en daarvoor is constante licht-, lucht- en watertoevoer van belang voor een goed op elkaar ingespeeld bodemleven waar de planten uiteindelijk van profiteren. Houd vooral in de beginperiode, als de bodem nog niet bedekt is en vooral op zandgrond snel dichtslibt (hand)schoffel en (hand)hark bij de hand en niet alleen omdat er gelijktijdig onkruid opkomt. Het is gewoon nodig voor een gezonde groei.
verticuteerhark
schoffelhark
cultivator
combihandkrabber
VERTICAAL TUINIEREN IN TUIN EN OP TERRAS Heb je geen ruimte om weelderig groeiende groenten te telen, bijv. omdat je maar in een klein hoekje van je siertuin moestuiniert, in vierkante bakken of in potten op het terras? Let dan eens op volgende mogelijkheden: Pronkbonen, snijbonen, slabonen, lathyrus en OostIndische Kers: laat ze klimmen tegen paal van pergola, langs de muur van je huis, of langs een paal of stok die je er speciaal voor in de grond slaat. Verbind een aantal stokken met dwarsliggers aan elkaar zodra de planten meer dan 2 meter hoogte bereiken, geniet van
4
________________________________________________________________________________________________________________________
het tunneleffect en de dieptewerking die ermee bereikt wordt. Denk je geen ruimte te hebben voor de teelt van pompoenen? Leidt de plant, die zelf maar een klein stukje grond nodig heeft onmiddellijk de hoogte in en laat ze het afdak van schuur, garage of kippenhok bedekken. De pompoenen hebben daarna een prima ondergrond om de last te kunnen dragen. Ik heb ze nog niet in de handel gezien maar de pottenpaal zou uitkomst kunnen bieden voor een ruimte die maar een stoeptegel groot hoeft te zijn. Een pottenpaal bestaat uit een paal – denk aan de paal van een parasol - waarover heen kokers geschoven worden waar platformpjes aan vast zitten. Door de platformpjes telkens een kwartslag ten opzichte van de ondergeplaatste te draaien bouw je een toren waar je al snel een 8-tal bloempotten op kunt plaatsen. Mijn eigen ervaringen betroffen een aantal palen waarover heen bloempotten werden geschoven waarin ik sla, andijvie, selderie en stamboontjes teelde. Door de palen aan de onderzijde in te smeren met vaseline werd tevens het slakkenprobleem aan banden gelegd. Zorg er wel voor dat de palen door hun gewicht niet kunnen omvallen. Beschik je over een terras met afdak? Dan kunnen er tomaten, komkommers en augurken in emmers onder worden geteeld. Heb je bij tomaten vanzelf geen probleem met phytophtora in het blad. Steun de planten wel met in de emmer gestoken stokken.
Tuinieren in dakgoten. Zie: http://littlehousebigheart.com/2012/03/08/get-out-of-the-gutter/
5
________________________________________________________________________________________________________________________
AANAARDEN Aanaarden is te vergelijken met het opwerpen van een berg aarde bij een belt- of bergmolen. Alleen de functie is anders. De meest bekende manieren van aanaarden in de moestuin vinden we bij asperges en aardappelen. In feite wordt ermee bereikt dat het zonlicht de stengel niet kan bereiken waardoor geen groene kleur zoals van bladgroen gevormd kan worden. De stengel wordt dus bewust bleek gehouden. Witte asperges die bovengronds vergroenen worden hard en oneetbaar terwijl de aardappelknollen die aan de stengels van de plant groeien door de groene kleur de giftige stof solanine vormen. Aanaarden is er dus een must.
aardappel aanaarden
knolvenkel aanaarden
prei aanaarden
Minder bekend is het aanaarden van planten waarbij dat nuttig maar niet noodzakelijk is. De op hoge poten staande koolplanten zouden kunnen omvallen als we de voet niet verstevigen. Prei wordt aangeaard om lange witte schachten te vormen. Bleekselderie, Knolselderie, knolvenkel, je kunt ze allemaal aanaarden. Dat aanaarden in de natuurlijke moestuin nog andere functies heeft dan hiervoor genoemd vertel ik graag in de zomerperiode in relatie tot onkruidbestrijding. AARDBEIEN Rond IJsheiligen is de vruchtvorming bij aardbeien al op gang gekomen. Hoewel de planten vorstbestendig zijn zijn de vruchten dat niet. Goed afdekken tegen nachtvorst is noodzaak. Tot half mei moet de grond kans krijgen om op te warmen. Maar zodra de vruchtvorming begint wordt de grond rondom de plant met stro bedekt, niet alleen om schone vruchten te oogsten, maar ook om te voorkomen dat ze gaan rotten als ze door hun gewicht op een natte grond komen te liggen. Insecten zijn nodig voor de bestuiving. Zorg er dus voor dat ze toegang kunnen krijgen (bijv. tunnels aan de uiteinden openlaten). Hommels bestuiven bij lagere temperaturen dan bijen. Als de witte kroonblaadjes snel afvallen dan weet je dat de aardbei goed bestoven is. Als aardbeien er misvormd uitzien dan komt dat omdat het vruchtvlees niet op elke plaats gelijkmatig is gegroeid. En dat vindt zijn oorzaak weer in de vruchtzetting. Als niet alle meeldraden verkleurd zijn na de bevruchting is dat een signaal dat geen egale vorm zal ontstaan.
6
________________________________________________________________________________________________________________________
ROUNDUP BOERENBOND EN ROUNDUP Het onkruidbestrijdingsmiddel RoundUp zit al jarenlang in de beklaagdenbank vanwege haar ziekmakende en milieuschade veroorzakende werkzame bestanddeel glyfosaat. Eindelijk Einde is een (halfslachtig) vonnis door ons parlement geveld: het mag vanaf 1 januari a.s. niet meer aan particulieren worden verkocht. Intratuin besloot daarom een half jaar geleden om het per direct uit de schappen te halen. Zo niet de Boerenbond. Deze organior satie verklaart doodleuk aan Groenmoes dat ze de wettelijke regelgeving in acht neemt en tevens haar voorlichtende publiekspublieks taak uitoefent. Voor mij is dat ongerijmd. VAARWEL ONKRUID Tot mijn stomme verbazing stond er geen VAARWEL ROUNDUP boven de tekst tekst van een reclame van tuincentrumketen ‘Life & Garden’. Zou men niet weten dat RoundUp uit de handel moet worden genomen? Zo naïef zal men er toch niet zijn? Is het een laatste kans om nog snel van de laatste voorraden af te komen? Maar dan wordt het toch zeker niet aangekondigd als ‘de nieuwe manier van onkruid bestrijden’ omdat het in gelvorm gelvorm wordt aangeboden? Het wordt helemaal bizar als je weet wat de naam ‘Life and Garden’ betekent en wat de groenvisie van het bedrijf is: promoten van biodiversiteit in de tuin, promoten van biologische producten en reductie van gebruik van gewasbeschermingsmiddelen. mingsmiddelen. Kom op, en bestrijd RoundUp in plaats van er aan te verdienen. Zo maak je je als groenbedrijf met groene visie wel erg ongeloofwaardig! Life & Garden kreeg bovenstaande tekst toegestuurd en schrok zich rot. Het bedrijf wil zich inderinder daad graag profileren als een groen bedrijf dat opschuift richting biodivers en biologisch. De actie om RoundUp in de markt te zetten bleek een activiteit van een enkele franchisehouder te zijn die daarop vanuit het landelijk management in niet mis te verstane bewoordingen te horen kreeg dat dit niet door de beugel kon, Life & Garden onwaardig. Daarmee dus toch een VAARWEL ROUNDUP en hulde aan Life & Garden die snel wist te handelen en imagoschade wist te beperken.
DE MOORD OP DE STOKROOS Ik wil er niet meer omheen: de volkstuinvereniging waarvan ik deel uitmaak gebruikt nog steeds het wondermiddel RoundUp.. Jaren geleden vertelde een bestuurslid vol trots dat RoundUp niet meer werd gebruikt maar dat was overgestapt op glyfosaat. Van de regen in de drup. Nee, eigenlijk omgekeerd: van erg, via erger tot ergernis. Voel ik me nog wel thuis bij een vereniging die geen
7
________________________________________________________________________________________________________________________
enkele inspanning doet om natuurlijk moestuinieren kansen te geven? Let wel: dat ik in mijn eigen tuin ecologisch heel logisch vind wordt beschouwd als een privéopvatting die niet strijdig mag zijn met het verenigingsreglement. Volgens mij betekent ‘natuurlijk’ o.a. dat er zaadjes kunnen overwaaien naar plaatsen die buiten de eigen bevoegdheid liggen om er iets mee te doen. ‘Natuurlijk’ betekent o.a. dat wortels uitlopers kunnen krijgen en zich op die manier verplaatsen naar andere invloedssferen. ‘Natuurlijk’ betekent o.a. dat er geen chemische middelen worden gebruikt om aardappelziekte en coloradokevers te bestrijden. Van al die natuurlijke dadendrang zouden medetuiniers immers maar last kunnen hebben. Ik ben de laatste die onenigheid met de tuinburen zou willen hebben en die is er dus ook niet. Het grootste gedeelte van mijn tuin grenst aan gemeenschappelijk gebied (tuinpad, verbrede entree, grens van het complex). Mijn stokrozen vonden daar eveneens een vruchtbare bodem en vermeerderden zich er nog meer dan in mijn eigen tuin. Eén keer is het gelukt om ze tot bloei te zien komen (zie foto), maar dat is al weer jaren geleden. Sindsdien wordt er 2x per jaar met RoundUp gespoten. Nog net voordat dit enkele weken geleden voor het laatst gebeurde heb ik nog wat zaailingen vermanend kunnen toespreken om ze vervolgens te verbannen naar de plek waar ze vandaan kwamen: mijn volkstuin. Voor de meeste plantjes kwam mijn omgekeerde guerilla-gardening-actie te laat. Ze staan weg te kwijnen na zo veel grof geweld. Een lichtpuntje heb ik toch ontdekt: er heeft zich een tapijt aan paardenbloemen gevormd die RoundUp-bestendig is tenzij ze wisten dat de gifspuit zou gaan komen en snel in bloei schoten zonder stengel te vormen. Dat zou extra tijd gekost hebben. Reactie van een bestuurslid: er is afgesproken dat er naar een alternatief gezocht wordt. Ook ik heb vernomen dat er recent weer gespoten is met Roundup, wat ik ten zeerste betreur. Ik bespreek dit opnieuw in het bestuur!
MENGELMOES SAMENTUINEN De Brabantse Milieufederatie (BMF) en Velt gaan dit jaar 3 Samentuinen ondersteunen. Uit de 12 aanmeldingen is de keuze gevallen op Buitengewone Samentuin in Berlicum (voor mensen met een geestelijke beperking), Samentuin ‘Achter de kerk’ in Haaren en Leer en Beleefmoestuin d’n Ekker in
8
________________________________________________________________________________________________________________________
Oisterwijk. De ondersteuning bestaat uit een inhoudelijke en een financiële bijdrage. In Berlicum, Haaren en Oisterwijk gaat men er met plezier samen in tuinen. WORMENHOTEL Na het bijen- en insectenhotel is er nu ook een wormenhotel. Nota bene op het bordes van enkele gerenommeerde Amsterdamse hotels! Op 8 mei j.l. is op de Nieuwmarkt het eerste hotel feestelijk geopend. Het is een activiteit van Foodguerilla die op deze manier aandacht vraagt voor bodem en bodemleven als belangrijk middel om goed en gezond voedsel wereldwijd te verbouwen.
LEZERSMOES: REACTIES VAN LEZERS Jan Leuverink vraagt zich af welke connectie Groei & Bloei heeft met Syngenta. Ter informatie van nieuwsbrieflezers: Syngenta is een Zwitserse zaden- en chemiereus die in één adem wordt genoemd met Monsanto, Bayer, BASF en Dupont. Nieuwsbrieflezer Jan Leuverink merkte op dat er door Groei & Bloei tasjes in omloop waren gebracht met de opdruk van genoemd bedrijf. Dat deed de wenkbrauwen fronsen waarna Groenmoes op 7 april j.l. Groei & Bloei om opheldering vroeg. Na dat antwoord volgt hierna mijn reactie: Antwoord van Groenmoes Groenmoes heeft de landelijke organisatie van Groei & Bloei om een toelichting gevraagd die erop neer komt dat de focus zou liggen op ‘jonge mensen met groen en de naam Groei & Bloei’. De naam Syngenta op het tasje was niet eens opgevallen en onbedoeld op de achtercover terecht gekomen. Toch vreemd: de neutrale toeschouwer krijgt juist dit beeldmerk onder ogen en ziet de naam Groei & Bloei wazig op de achtergrond. Tonny Sanchez twijfelt aan haar keuze voor bloemenzaadjes Ik heb in een opwelling een heleboel bloemenzaad gekocht bij de Liddl van Gartenland. Bij thuiskomst ging ik twijfelen, is ook dit simpele bloemenzaad, vergeetmijnietjes/oostindische kers, afrikaantjes etc behandeld met voor bijen giftige pesticiden? Zijn zaden voor particulier gebruik niet behandeld met neonicotinoiden? Ik vind het leuk om zaadjes en stekjes te vragen aan andere tuiniers, maar ik lees dat bepaalde chemische stoffen wel 5 jaar in plant en nazaten actief kunnen blijven. En ik wil juist zo graag de bijen en vlinders helpen, door mijn tuin vol bloemen te zetten. Antwoord van Maarten Vosselman (biologsich zaadteeltbedrijf De Bolster) Een zeer terechte vraag! Kort gezegd: zolang het biologische zaden zijn is er geen gebruik gemaakt van pesticiden/bestrijdingsmiddelen. Bij de productie van zaden wordt dus alles op biologische wijze gedaan en bestrijdingsmiddelen zijn absoluut verboden. Hiervoor moet het
9
________________________________________________________________________________________________________________________
bedrijf zijn gecertificeerd en als dit in orde is dan mag het bedrijf het biologische keurmerk gebruiken (http://www.bionext.nl/onder nemers/beleid-regelgeving/europees-bio-keurmerk). Op de website van Gartenland zie ik geen keurmerk/certificaat en het is dus niet officieel biologisch. Wel geven ze aan ‘random’ samples te nemen om actieve ingrediënten van pesticiden te testen. Daarnaast zullen de zaden (NA de oogst) hoogstwaarschijnlijk niet nog behandeld/ontsmet zijn met pesticiden. Dit wordt wel vaker gedaan voor de professionele niet-biologische sector; maar in dit geval zeer waarschijnlijk niet. Wel kan er tijdens het productieproces van de zaden (dus op het land zelf) gebruik gemaakt zijn van bestrijdingsmiddelen. Je hebt dus geen zekerheid dat de zaden helemaal vrij zijn van pesticiden en mogelijk schadelijk zijn voor de natuur. Wil je dus zeker zijn dat je zaadjes koopt waarop geen resten van bestrijdingsmiddelen zitten dan zit je bij biologische zaden sowieso goed. Alex Langenberg is bekend met de werking van bentoniet (aan zandgrond toe te bentoniet voegen vanwege het vochtvasthoudend vermogen; zie nieuwsbrief 23) en merkt hierover het volgende op: Ik vermoed dat bentoniet gewoon bij o.a. Albert Heijn verkocht wordt. Een aantal jaren geleden kochten wij klontvormende kattenbakkorrels. En deze klontvormende korrels bleken visueel dezelfde eigenschappen te hebben als de officiële, schone bentoniet die ik in mijn lessen gebruikte voor het afdichten, op het maaiveld, van peilbuizen voor milieu onderzoek /grondwatermonsters. Leverancier Eijkelkamp in Giesbeek. https://www.eijkelkamp.com/producten/verbruiksartikelen/bentonietkorrels.html Als je ca. 3 cm droge bentoniet doet onderin een klein limonadeflesje, 0.3 l, en dan de fles vult met water, dan staat de andere dag de bentoniet tot bijna bovenaan vanwege de enorme zweleigenschappen. Antwoord van Groenmoes Bentoniet is gewoon in tuincentra verkrijgbaar. Ga er maar niet voor naar AH, want zoals je zelf al schrijft vormen natte kattenbakkorrels een koek (waarvoor deze vorm van bentoniet ook bedoeld is) die je niet in je tuin wilt hebben. Ook met perliet kan je vocht vasthouden (wordt vaak in potgrond gebruikt) maar deze korrels hebben als nadeel dat ze altijd aan de oppervlakte blijven liggen en zodoende eerder op een veld lijken waarop het net gehageld heeft. Joeki Etteger heeft na aankoop van de Zaaiagenda een vraag over wisselteelt en te vermijden combinaties Onlangs heb ik de zaaiagenda gekocht van Hans van Eekelen, reuze handig maar... er staat bij iedere groente etc. ook: te vermijden combiTe vermijden combinaties… naties. Vaak zijn dat dan toch groenten uit dezelfde groep bv prei en snijbiet. Nu heb ik maar een kleine moestuin en als ik wisselteelt wil toepassen kan het niet anders dan dat deze bij elkaar komen te staan. Of ik zou maar beperkt uit één groep kunnen zaaien. Hoe schadelijk is het echt? Ik kon in de inleiding geen toelichting vinden over 'te vermijden combinaties'. Misschien iets voor een volgende druk? Antwoord van Groenmoes
10
________________________________________________________________________________________________________________________
Je tipt twee situaties aan die in de Zaaiagenda uitgebreider aan bod hadden kunnen komen. Naar mijn mening zijn er nog veel meer aanvullingen denkbaar maar daarmee zou dit boek - dat zo praktisch tisch mogelijke informatie wil bieden - toch weer op een handboek gaan lijken. Dat heb ik dus willen vermijden. Die handboeken bestaan al en daar vind je de aanvullende informatie terug. Wat wisselteelt betreft heb ik op pag. 17, eerste alinea, aangegeven dat er situaties denkbaar zijn (bijv. een minituin) dat wisselteelt er geen functie heeft. In mijn boek over de minimoestuin (de stoeptegeltuin) is dat wel toegelicht omdat het er functioneel is. Wat combinatieteelt betreft heb ik overwogen om geen goede en n slechte combinaties op te nemen omdat er tegenstrijdige meningen over bestaan. Omdat ik weet dat half moestuinminnend Nederland erbij zweert kon ik er niet omheen en heb me beperkt tot vermijdbare combinaties. Ten behoeve van de vernieuwde uitgave van hett praktijkboekje voor de moestuin dat nu omgedoopt is tot 'van zaaien tot oogsten' zijn alle beschikbare bronnen hierover geraadpleegd en zijn goede en slechte combinaties opgenomen als er geen enkele tegenspraak te vinden was. En dan nog volgden er aannames, aannames, geen bewijzen.
GROEN EN SMAKELIJK Vorig jaar hebben een aantal nieuwsbrieflezers rond dit GROEN & SMAKELIJK tijdstip kennis kunnen maken met de digitale voorloper van de groene bezoekersgids ‘Groen en Smakelijk’. Over de gids zelf moet ik tot mijn eigen teleurstelling melden dat deze in dit jaar niet meer zal z verschijnen. Ik heb de race tegen de klok verloren en het zou wel erg veel van het goede zijn geweest om te proberen om in hetzelfde kalenderjaar twee publicaties te laten verschijnen. Omstreeks 15 maart j.l. is het vernieuwde praktijkboekje bezoekgids voor het bloemenbloemen en voor de moestuin estuin uitgebracht onder de naam ‘Van Zaaien voedsellandschap tot Oogsten’. Daardoor kon ik niet tijdig beginnen aan de van Nederland en Vlaanderen monsterklus waarvan ik niet vermoedde dat er ca. 3.000 tot 4.000 e-mailcontacten mailcontacten (en de verwerking ervan) mee gemoeid zouden zijn. De uitgever vroeg me onlangs o of ik er nog mee door wilde gaan en het antwoord was volvol Auteur: Hans van Eekelen / Groenmoes mondig ja, maar dan uit te brengen op de volgende Geplande verschijning: 20 maart 2016 uitgeverij KNNV te Zeist Groenmoesmarkt in maart 2016. Een goede traditie om dan een nieuwe titel uit te brengen. Voor de actualiteit van de dag is al wel informatie beschikbaar. In de vorige nieuwsbrief maakte ik je attent op de rubriek ‘Groen en Smakelijk’ op de website van Groenmoes. Bezoekersinformatie wordt er – in beknopte vorm – regelmatig aangevuld. Houd dit item dus in de gaten. Bij het uitkomen van deze nieuwsbrief sbrief zijn op de Groenmoeswebsite ca. 500 meldingen te vinden van te bezoeken eveneevene menten.
11
________________________________________________________________________________________________________________________
GROENMOESMARKT 2016 In 2016 zal de Groenmoesmarkt voor de 4e keer worden gehouden. Wederom is het begin van de lente het ijkpunt. De voorlopige datum is daarom vastgesteld op ZONDAG 20 MAART 2016. Iedere keer ben ik weer beduusd van de geweldige toeloop naar dit evenement, het walhalla, of zo je wilt het mekka van de ware moestuinier. Het verplicht me in ieder geval om weer een aansprekende groep deelnemers aan te trekken, maar het voordeel is ook wel dat er al veel toezeggingen zijn gedaan, direct na afloop van de markt in 2015.
TAALTUIN Gelezen: “Belangstelling vanuit land- en tuinbouw voor proef oneerlijke handelspraktijken nog steeds beperkt”. Groenmoes: tip voor LTO-Nederland: probeer het eens met eerlijke handelspraktijken. Gelezen: Groente- en fruitgroothandel Van Gelder biedt voortaan ook ‘BijtRijp’ fruit aan. Ze voert bijv. 5 merken sinaasappels waarvan er 1 bijtrijp is. Groenmoes: waarom verkoopt men fruit dat niet te eten is?
Eerst was er ‘ready-to-eat-fruit’ - Nu is er ‘bijtrijp-fruit’ Groenmoes: zie ik daarom geen reclame meer voor kunstgebitten?
Best, 10 mei 2015, Hans van Eekelen
Op 10 mei 2015 zijn er 1.975 nieuwsbriefabonnees
Wil je geen nieuwsbrief meer ontvangen? Stuur een e-mail naar
[email protected] met de mededeling ‘uitschrijven’ en de berichtgeving zal worden stopgezet.
NB. Bij deze nieuwsbrief hoort een Groenmoescolumn over ‘de nadelen die aan stadslandbouw zijn verbonden’; vanwege de omvang van de column wordt deze separaat verzonden.
12
