Waarom gedragen mensen zich soms milieuvriendelijk en soms niet?
Dr. John Gelissen Praatje World School
Waar ik het over ga hebben... • Vinden mensen het milieu belangrijk...??? Zijn ze er bezorgd om??? • Maar gedragen ze zich ook milieuvriendelijk??? • Welke oorzaken bepalen dat mensen zich al dan niet milieuvriendelijk gedragen?
Ter vergelijking... Ik ben bereid om een deel van mijn inkomen aan de bestrijding van milieuverontreiniging te geven (EVS 2008) Zweden Denemarken België Nederland Portugal Spanje
% mensen (helemaal) mee eens
Italië Oostenrijk Duitsland Groot-Britannië Frankrijk 0.0%
10.0%
20.0%
30.0%
40.0%
50.0%
60.0%
70.0%
80.0%
Hoe vaak recycled u glas, plastic, blikjes en kranten? (alleen mensen met mogelijkheid tot recyclen) – Bron: ISSP 2000 Finland Zwitserland Denemarken Portugal Spanje Rusland Bulgarije Slovenië Zweden Noorwegen
% antwoord: 'vaak'of 'altijd'
Nederland Ierland Oostenrijk Verenigde Staten Noord-Ierland Groot-Britannië Oost-Duitsland West-Duitsland 0.0%
10.0% 20.0% 30.0% 40.0% 50.0% 60.0% 70.0% 80.0% 90.0% 100.0%
Hoe vaak laat u de auto staan omwille van het milieu? (alleen mensen met een auto) - Bron: ISSP 2000 Finland Zwitserland Denemarken Portugal Spanje Rusland Bulgarije Slovenië Zweden Noorwegen
% antwoord: 'vaak'of 'altijd'
Nederland Ierland Oostenrijk Verenigde Staten Noord-Ierland Groot-Britannië Oost-Duitsland West-Duitsland 0.0%
10.0%
20.0% 30.0% 40.0% 50.0% 60.0% 70.0% 80.0% 90.0% 100.0%
Twee dingen die opvallen... 1. Binnen landen zijn er mensen die wel mee willen betalen voor bestrijding van milieuverontreiniging en zich milieuvriendelijk gedragen en anderen niet... 2. Tussen landen bestaan er behoorlijke verschillen wat betreft de bereidheid om mee te betalen voor bestrijding van milieuverontreiniging en milieuvriendelijk gedrag...
The 1 Million Dollar question...
Waarom bestaan die verschillen??? Dat is “voer voor sociologen en psychologen”!!! (En nog niemand heeft die 1 Miljoen Dollar gewonnen)
Wat doen een Socioloog en Psycholoog??? • Socioloog: verklaart sociale gedrag van mensen vanuit sociale omstandigheden, beschrijft en verklaart samenleving • Psycholoog: verklaart individuele gedrag van mensen vanuit hun eigen karakterkenmerken
Beide: belangrijke rol in onderzoek naar milieuvriendelijk gedrag!
Hoe beginnen we met ‘verklaren’? • Met een theorie! • Theorie bevat informatie over: – Dat wat we willen verklaren, hier: “waarom zijn sommige mensen milieuvriendelijker dan anderen?” – De mogelijke oorzaken van die verschillen (en hoe die onderling misschien samenhangen)
Hoe komen we aan de ‘oorzaken’? Eerste manier: Goed/logisch nadenken, goed om je heen kijken... Tweede manier: Leren van onderzoek dat al is gedaan door anderen (wetenschappers)
Wat weten we al??? We weten uit eerder onderzoek dat: 1. Het heel erg moeilijk is om te verklaren waarom sommige mensen zich milieuvriendelijker gedragen dan anderen 2. Er heel veel verschillende oorzaken aan die verschillen in gedrag ten grondslag liggen en dat die oorzaken onderling ook met elkaar te maken hebben
Een ‘eenvoudige’ theorie (waarvan we weten dat’ie NIET klopt)
Kennis van het milieu
Milieuvriendelijke houding: ‘Attitude’
Milieuvriendelijk gedrag
Veel meer oorzaken spelen een rol...
Een tikkie ingewikkelder... Situationele kenmerken: bijv. economische beperkingen, sociale druk
Persoonlijkheidskenmerken: Attitude, locus of control, verantwoordelijkheidsgevoel Kennis van milieuproblematiek
Kennis van gedragsstrategieën
Vaardigheid om je milieuvriendelijk te gedragen
Intentie om je milieuvriendelijk te gedragen
Milieuvriendelijk gedrag
(Theorie van Hines et al. , 1986)
Helaas... • Onderzoek heeft laten zien dat ook de theorie op de vorige slide nog niet heel goed verklaart waarom sommige mensen zich milieuvriendelijker gedragen dan anderen... • Nog veel meer sociologische en psychologische oorzaken spelen een rol:
Nog meer mogelijke oorzaken... • • • • • • • •
Opleidingsniveau Geslacht Gelovigheid Institutionele mogelijkheden Verwachte consequenties van het gedrag Motivatie Eerdere gedragspatronen “Free rider” denken
• Kennis • Waarden (bijv. jeugdervaringen, opvoeding, gezinswaarden) • Zich bewust zijn van: – Nabijheid en dringendheid van milieuproblemen
• Cultuur • Welvaart • Lokale milieuomstandigheden
“We willen wel, maar we doen het vaak niet... waarom???”
Ok... • Nu hebben we ‘THEORIE’, so what? • We moeten ONDERZOEKEN of onze theorie met de werkelijkheid overeenkomt of niet • Vanmiddag leer je hoe je daarin de eerste stappen kunt nemen!!!
Samenvattend... • De bezorgheid van mensen om het milieu zien we niet altijd terug in hun gedrag • Er bestaat behoorlijk veel verschil in de mate waarin mensen (uit verschillende landen) milieuvriendelijke houdingen en gedrag hebben • En de verklaring van dat alles is niet zo eenvoudig... • Maar wel héél leuk om te onderzoeken!!!
