GEEN STEMPEL, GEEN DREMPEL Vroegsignalering en ggz-hulp aan kwetsbare migrantenjeugd Kristel Logghe, Multivation.nl landelijke projectleider EIF-project in 4 gemeenten
Inhoud presentatie • • • • • • •
Kennismaken Aanleiding en doelstellingen Aanpakken Resultaten: successen en uitdagingen Kennisoverdracht en aanbod Discussie en vragen Optie: kijkje in de online training
Kennismaken • • • • •
1995: diploma Gezondheidswetenschappen (2 masters, cum laude) 1995-2000: onderzoeker UM, adviseur BOZ (interculturele zorg) 2000-2004: Actieplan Interculturalisatie GGZ Nederland 2004-2007: Universitair Docent VUmc (interculturele zorg) 2006-heden: Multivation, sociaal ondernemer
Wie zijn jullie? • Naam, professie, organisatie
TOTAAL
4.949.000
100%
Autochtonen West. All. Niet-West. Allochtonen
3.771.000 367.000
76% 7%
Turkije Marokko Suriname Antill./ Arub.
811.000 165.000 171.000 121.000 62.000
16% 3% 3% 2% 1%
Overige n-w
291.000
6%
Aanleiding EIF-project
Migrantenjongeren
Jeugdzorg Nederland Justitiële jeugdinrichtingen Onder Toezicht Stelling Residentiële jeugdzorg Pleegzorg Dagbehandeling Ambulante jeugdzorg Jeugd GGZ
23 % 52 51 33 28 25 21 9
Aanleiding van het project • Migrantenjeugdigen hebben tenminste evenveel ggz- en lvbproblematiek als ‘autochtone’ jeugd Echter: • Zij krijgen minder vaak en/of later dan ‘autochtone jeugd’ hulp in het kader van de Jeugd-GGZ • Zij zijn ondervertegenwoordigd in de vrijwillige, lichte zorg en oververtegenwoordigd in de niet-vrijwillige, zware zorg. (blijkt uit diverse onderzoeken, advies Gezondheidsraad 2012)
Doelstellingen EIF-project 1. Innovatieve manieren van vroegsignalering en ggz/lvb-hulp aan kwetsbare migrantenjeugd en psycho-educatie aan hun ouders 2. Cultuursensitieve jeugd-ggz op lokaal niveau duurzaam beter inbedden in de plaatselijke zorginfrastructuur/transitie 3. Overdraagbare aanpakken ontwikkelen voor bereik doelgroep en organisatie van cultuursensitieve jeugd-ggz op lokaal niveau
Aanpakken binnen het project 1. Training aan professionals (0e, 1e en 2e lijn 1. Vroegsignalering, screening en licht hulpaanbod bieden op scholen en in wijken 2. Laagdrempelige voorlichting aan ouders (en jongeren) 3. Verankering werkwijzen in jeugd-ggz/lvb
Enkele kengetallen.. • Uitvoering in 4 gemeenten: Rotterdam, Gouda, Ede en Nijmegen (penvoerder) met 20 uitvoeringspartners • 50 % = subsidie Europees Integratie Fonds (ca € 550.000) • 50% = co-financiering gemeenten + samenwerkingspartners • Ministerie SZW faciliteert landelijk (budget voor kennisoverdracht, coördinatie en administratie) • Projectperiode: 1-7-2013 tot 1-7-2015 • 2015 + 2016: borging en overdracht/doorontwikkeling
Projectpartners
Verschillende accenten in de 4 gemeenten: Nijmegen: Rotterdam:
Gouda:
Ede:
Consultatie en lichte hulp op scholen en in wijkteams: geen stempel, geen drempel Ontwikkeling train-de-trainer en (live) online leren professionals wijknetwerken/-teams en extra inzet in wijken (MEE, Bureau Frontlijn) Screening op scholen (groep 7) van psychische problematiek gevolgd door hulp, cultuursensitief werken op scholen/binnen JGZ bevorderen Inzet multicultureel expertteam in CJG: intermediair, coaching, consultatie, trainingen
1. Training professionals 0e, 1e en 2e lijn Ede:104 professionals 0e, 1e en 2e lijn zijn getraind Gouda: 44 professionals 0e en 1e lijn zijn getraind
Kwantitatieve resultaten?
Nijmegen: 138 professionals 0e, 1e en 2e lijn zijn getraind Rotterdam: 191 professionals 0e,1e en 2e lijn zijn getraind Rotterdam: train-de-trainer + e-learning module ontwikkeld 2. Vroegsignalering, screening en preventief/licht hulpaanbod scholen/wijken Nijmegen: 140 consultaties aan leerkrachten geboden Ede: 40 consultaties geboden/expertteam mee op huisbezoek Ede: 6 gezinnen duobegeleiding door het expertteam en GGZ Gouda: 9 klassen gescreend, 14 IB/ers docenten consultatie geboden, 11 kinderen doorverwezen Nijmegen: 107 kortdurende hulptrajecten verzorgd Rotterdam: extra ondersteuning aan 33 gezinnen geboden via MEE/Bureau Frontlijn 3. Voorlichting aan ouders. Ede: 22 voorlichtingen in gemeenschap/op scholen verzorgd + film ontwikkeld Gouda: 20 ouders voorgelicht via school/CJG Nijmegen: 68 ouders bereikt via wijkaanpak/outreachend werken Nijmegen: 35 voorlichtingsactiviteiten georganiseerd Nijmegen: 2 x 2 trainingen gegeven aan doelgroepkinderen Rotterdam: 9 voorlichters gezondheid getraind, eigen methodiek ontwikkeld Rotterdam: 74 voorlichtingsbijeenkomsten georganiseerd voor 476 ouders 4. Structurele verankering werkwijzen binnen keten van J-ggz/lvb-partners. Projectgroep en stuurgroep geïnstalleerd met de uitvoeringspartners in elke gemeente. 47 Overdrachtsdocumenten: 7 algemene presentaties, 6 borgingsplannen/procesbeschrijvingen 24 methodieken/training- en voorlichtingsmaterialen en 10 onderzoeksrapporten
Kwalitatieve resultaten: Training aan professionals Succes- en leerpunten: • Vraag groot naar praktische kennis, werkers enthousiast (Ede, Nijmegen) • Trainingsdag JGZ-artsen en –assistenten groot succes (Gouda), evenals Masterclass voor 2e lijns ggz-professionals (Ede) • Nadruk op gedrag en aanpak werkt(i.p.v. op problemen/stoornissen/diagnose (Nijmegen) • Wijknetwerken/wijkteams: Casuïstiek centraal, goede intake cruciaal (Rotterdam)
Training aan professionals: cultuursensitief werken Na training passen deelnemers hun aanpak aan (uit reflectieverslagen): • • • • • •
Ze verdiepen zich meer in de achtergrond van de cliënt Hebben meer open houding t.o.v. cliënt uit andere cultuur Proberen goed te luisteren, zonder vooroordelen tegemoet treden Controleren vaker of ze elkaar begrijpen Maken cultuurverschil onderwerp van gesprek Hebben niet alleen oog voor culturele achtergrond cliënt, maar ook voor het individu
Training aan professionals Uitdagingen • Transitie jeugdzorg: vertraging (Rotterdam), overbelaste professionals, kennis vertrekt door verschuivingen (Ede, Rotterdam) • Bereik leerkrachten op scholen: geen behoefte/prioriteit (Gouda) • Weerstand professionals (“we kunnen het al”) • Training op maat geslaagd, maar past niet in uren trainers (Rotterdam) • Kansen e-learning aanbod/live online leren Inzetten voor intervisie/casuïstiekbespreking Overdracht naar onderwijs Doorontwikkeling
Psycho-educatie aan ouders Succesfactoren • Enorm netwerk en bereik via Voorlichters Gezondheid, methodiek sluit aan bij leefwereld ouders (Rotterdam) • Voorlichting significant effectief (onderzoek EUR): meer kennis, beter herkennen + weg naar hulp, minder schaamte, meer durven (R) • Outreachend en vindplaats gericht werken: ongedwongen momenten, laagdrempelig (Ede, Nijmegen) Uitdagingen • Opkomst van ouders via scholen (door wantrouwen) zeer laag (Gouda) • Andere verwijzers/huisartsen betrekken (Ede)
Vroegsignalering, screening, lichte hulp: Nijmegen Succesfactor ‘geen stempel, geen drempel’ • Nauwe samenwerking scholen gericht op verbinding en versterking • Geen intake/dossier/formulier/diagnose, wèl hulp: kort, laagdrempelig en doelgericht. • Regelmatige overdracht/advies aan andere hulpverleners. • Ouders hebben vertrouwen/minder angst, werken samen en voelen zich gesteund, problemen verminderen, meer inzicht in eigen aandeel, ruimte om cultuuraspect in te brengen Uitdaging • Veel vragen en eigenlijk te weinig uren
Vroegsignalering, screening, lichte hulp: Ede Succesfactoren • Oplossings- en systeemgericht werken: uitgaan van eigen kracht en vragen gezin/signalen professionals: ouders voelen zich serieus genomen, schept veiligheid/openheid -> tijdig, passende hulp • Praktische formule: combinatie lichte begeleiding - specialistische zorg • Trajecten sluiten goed op elkaar aan, korte lijnen ketenpartners, actieve participatie in CJG -> hulp snel ingezet Uitdagingen • Verwijzers (nog) onvoldoende geïnformeerd • Vertrouwen winnen, schaamte overwinnen kost veel tijd
Vroegsignalering, screening, lichte hulp: Rotterdam Succesfactoren bij extra ondersteuning gezinnen • Combinatie training in vroegsignalering LVB en learning on the job door MEE: geleerde beklijft beter in praktijk • Wegnemen stressfactoren op alle leefgebieden bij gezinnen + aan vaardigheden werken + inzet studenten uit diverse culturen (fris, open) door Bureau Frontlijn Uitdagingen • Organisatorisch kruistte opstart wijkteams uitvoering EIF-project -> veel vertraging
Vroegsignalering, screening, lichte hulp: Gouda + +
Aansluiten bij bestaande screening JGZ in groep 7 op 9 scholen welkom
+-
Scholen kenen wegen naar hulp GGZ/MEE en motiveren van gezinnen?.. (want weinig hulpvragen/doorverwijzingen..) Waarom migrantenjeugd dan toch ondervertegenwoordigd in de ggz? -> diepgeworteld wantrouwen (blijkt uit evaluatie met betrokkenen)
-
+
Vergroot bewustzijn en meer deskundigheid op scholen en bij JGZ van etnisch-culturele verschillen in gedrag van kinderen
Inzoomen op werkzame factoren:
resultaten onderzoek Nijmegen - Kenniscentrum HAN Sociaal (onder uitvoerders, professionals, ouders en jeugdigen)
Sleutelfactoren • Dichtbij de mensen: aansluiten en niet oordelen • Laagdrempelig, flexibel hulpaanbod zonder stempel en wachtlijst • Niet overnemen, maar versterken Uitdaging: handelingsverlegenheid professionals • Buiten de gebaande paden gaan inspireert • Speelt alleen cultuur? (aanpak werkt ook bij andere ggz-doelgroepen!) • Werkwijze: start bij houdingsaspect Emotionele alliantie: aansluiten, luisteren en present zijn -> voorwaarde voor: Taakalliantie: durven en kunnen handelen ter preventie van 2e lijns zorg Culturele diversiteit personeel blijkt werkzame factor ! (onderzoeken EUR, HAN en gemeente Ede/Monitor)
Andere winstpunten? Systeem en borging • Lokale netwerk rond jeugd-ggz verstevigd: partners weten elkaar sneller te vinden + wat ze aan elkaar hebben, eerder/sneller geschakeld • Regierol gemeente is succes in de praktijk • Doe-modus werkt! (in plaats van alleen praten over transitie) • Veel enthousiasme, gebruik gemaakt van elkaars kennis! (4 gemeenten) • Borgingsplannen klaar + agenda’s voor de toekomst
Verankering en borging Aanbevelingen • Doorbouwen op wederzijds leren + blijven begeleiden in 0e en 1e lijn • Meer kleine, laagdrempelige interventies • Uitbreiden naar andere doelgroepen + meer professionals in de wijk • Leggen van verbindingen met verwijzers Uitdagingen • Op agenda houden in roerige tijden • Verbreden bewustwording cultuur-sensitieve aanpak in eigen organisaties • Daadwerkelijke plaatsing in 2e lijns-ggz van migrantenjeugd
Kennisoverdracht en aanbod • Landelijk congres gericht op kennisoverdracht en state of the art kennis ggz migrantenjeugd op 19 november in Nijmegen • www.ggzmigrantenjeugd.nl voor alle informatie over congres, documenten en kennisdeling • Bestuurlijke conferentie in Rotterdam (2015-2016) • Op EU-niveau aansluiten bij voorzitterschap NL/Jeugdzorg
Aanbod andere organisaties/gemeenten Verspreiding live online leren ‘training cultuursensitief werken en vroegsignalering ggz- en lvb-problematiek migrantenjeugd’: • Opleiden 8 trainers: 2 bijeenkomsten op lokatie, 2 live online lessen, 3 online oefensessie’s en nazorg, gebruik licentie • Doorontwikkeling online training voor andere professionals? Overdracht methodieken psycho-educatie aan ouders: • train-de-trainer (voor afdelingen preventie ggz) of inhuren voorlichters om zelf voorlichtingen te geven
Ter afsluiting • Vragen? • Discussiepunten? • Tips? E-mail:
[email protected], 06 23753471
Extra: Kijkje in de live online school
• Cursuspagina
Het aanbod
8 trainers opgeleid tot LOL trainer voor: 5 Live Online sessies van 1,5 uur Tussentijds zelfstudie in online school •
E-learning modules GGZ en LVB
•
Toetsen
•
Praktijkopdrachten
•
Studiemateriaal
© 2014 Learning Connected
Cursusmateriaal
Online modules
Live online sessies
