Vrijwilligersvakantie verrijkt De koopman en de dominee (5) DOOR SASKIA VAN REENEN 20-07-2007 Nederlanders zijn in toenemende mate uit op 'goed doen'. Ook tijdens hun vakantie in de Derde Wereld. Ze willen meer dan alleen de fotograferende toerist uithangen. Touroperators spelen handig in op de wens van de moderne reiziger en boren een nieuwe markt aan: de vrijwilligersvakantie. Het Elephant Nature Park in Thailand is een populaire bestemming. Vrijwilligers van Commundo bouwen een toilet voor de dorpelingen van_Mae Sutop
Terwijl de nevel optrekt rond de smaragdgroene heuvels, de rivier en de_bamboehutten, schept een groep Nederlandse vrijwilligsters voor dag en dauw bergen olifantenpoep bij elkaar. Minuscule vliegjes zwermen boven de ronde drollen. "Heb jij het ook al zo warm?", vraagt Hettie Tichelaar aan een medereizigster. Het zweet druipt van haar gezicht af. Met de schep in de hand vlucht ze het houten platform op om een olifant van een paar duizend kilo te ontwijken.
'Goed doen'-vakanties Hettie is een van de vijf vakantiegangers die met de reisorganisatie Commundo naar Thailand is vertrokken om twee weken als vrijwilliger in het Elephant Nature Park bij Chiangmai aan de slag te gaan. In dit opvangpark voor olifanten die mishandeld zijn in de bosbouw- of toeristenindustrie, graaft de groep afwateringsgeulen rond de olifantenverblijven zodat de malariamug zich daar niet nestelt. Een babyolifant banjert speels door de kuil en maakt het graafwerk weer ongedaan. Na de arbeid is er tijd voor tempelbezoeken, massages en een jungletocht. Het Elephant Nature Park is een van de vele bestemmingen die Commundo aanbiedt. Dit reisbureau in Amersfoort is gespecialiseerd in 'goed doen'-vakanties in landen als Guatemala, Zuid-Afrika en Sri Lanka. Vrijwilligerswerk waar je per reis rond de 2200 euro voor betaalt. Eigenaar Yolande van Wijk is Commundo uit idealistische motieven begonnen. "Winst is een ondergeschikt doel", zegt ze. Maar de zaken lopen goed. "In 2006 hadden we 130 boekingen, dit jaar bijna het dubbele. Reizigers hebben het materieel goed, een drukke baan, maar missen intermenselijk contact", constateert Van Wijk. Marleen en Ellen aan het werk bij de toiletten Opfrisser_In het olifantenpark vindt een boeddhistische welkomstceremonie plaats. Monniken reciteren mantra's. Vrijwilligster Ellen Rietberg (20) kijkt plechtig toe, met blonde haren ingevlochten in kleurige dreadlocks. Voor vertrek gaf ze de brui aan haar studie Psychologie. In Thailand hoopt ze een nieuw pad uit te stippelen. "Ik heb een opfrisser nodig voor mijn brein. Misschien keer ik zelfverzekerder terug?", zegt ze hoopvol. Ellen wil zich nuttig voelen en niet alleen de strandtoerist uithangen. Hettie Tichelaar (53) dommelt tijdens het religieuze ritueel in slaap. Vermoeid door de warmte en het bikkelen. Ze is ongetrouwd, zonder kinderen en van beroep psychotherapeut. Via het vrijwilligerswerk wil ze de Thaise bevolking en cultuur van binnenuit leren kennen. Ook verwacht ze een zinvolle bijdrage te leveren. "Dat idealistische zit in m'n bloed. Mijn grootvaders werkten allebei in Indonesië. De ene opa preekte als dominee, de ander stichtte als zendeling scholen. "Maar ik ga ze hier niet met een opgeheven vingertje vertellen hoe het moet hoor", grinnikt ze. "Wij doen bewust niet aan kennisoverdracht", zegt Yolande van Wijk van Commundo. Soms komt de reisorganisatie wel
een vrijwilliger tegen die wel zijn westerse ideeën opdringt en bijvoorbeeld per se met een waterpas wil bouwen. Dat wekt wrevel bij de lokale bevolking. Hetty Tichelaar: geen opgeheven vingertje De vakantiewerkers gaan na een paar weken terug naar huis, maar de Nederlandse Annelie Hendriks koos voor een permanent bestaan in Thailand. In 2002 richtte ze de stichting Samsara op. Met donaties uit Nederland bouwt ze schoolkantines, slaapzalen en watertanks voor arme kinderen in bergdorpen bij de Thais-Birmese grens. "Als student plukte ik al koffiebonen in Tanzania en bouwde ik een crèche in Tunesië, vertelt Annelie Hendriks bevlogen. "Werkvakanties zijn goed voor de ontplooiing van de vrijwilligers. Toch vraag ik me af of het ten goede komt aan de ontwikkeling van de bevolking, of het duurzaam is. Destijds had ik geen benul van bouwen. Toen de crèche stond, bleek de deur te ontbreken. Maar ja, door die ervaring ben ik wel in het ontwikkelingswerk beland", betoogt Hendriks. . Annelie Hendriks koos voor een_permanent bestaan in Thailand
Geen ontwikkelingshulp_"Commundo doet niet aan ontwikkelingshulp", benadrukt Yolande van Wijk. De eigen beleving in een Derde Wereldland beklijft volgens haar beter dan het storten van geld aan een ontwikkelingsorganisatie. "Reizigers keren huiswaarts als ambassadeurs van een project." Bovendien doneert Commundo 100 euro van elke deelnemer aan het Elephant Nature Park. Dat geld komt bovenop de vrijwilligersbijdrage van 450 dollar", zegt Yolande van Wijk." Van dit bedrag kan een Thais kind twee jaar lang leven en studeren. Het natuurproject koopt er olifanten mee vrij, betaalt er voer van en ondersteunt omringende dorpen. Van Wijk controleert niet of het geld goed besteed wordt. Wel vindt ze de vrijwilligersbijdrage van het olifantenpark aan de hoge kant. Recent heeft de parkleiding zelfs de prijzen verhoogd, omdat de vraag toeneemt en het natuurproject voor maanden is volgeboekt. De eigenaar van Commundo vindt dit strijdig met haar sociale bedrijfsfilosofie. Ze verzucht: "De vercommercialisering in de branche neemt toe. De goede intenties van vrijwilligers raken ondergeschikt. Vrijwilligersvakanties worden een zakelijk product." Commundo
verloor een natuurproject in Thailand, omdat een concurrerende Nederlandse reisorganisatie het project afkocht en voor zichzelf claimde. Het Elephant Nature Park in Thailand koopt mishandelde olifanten vrij Naast het werk in het olifantenpark gaan de Nederlandse vrijwilligers ook iets bouwen in het dorp Mae Sutop. Daar leven de Karen, een Thais bergvolk, in houten paalwoningen. Het olifantenpark beslist welk dorp hulp ontvangt. De ontwikkeling van de bevolking is bijzaak. Voornaamste doel is het winnen van de harten van de Thai. Zodat die diervriendelijk en zonder prikstok olifanten temmen. Voorzieningen_"Ik lust wel een kopje thee, we hebben net urenlang in de pick-up truck gezeten. Maar we moeten eerst zand wegscheppen voor de constructie van een hurktoilet", zegt Hettie Tichelaar na aankomst. De wc krijgt een betonnen vloer en wordt provisorisch opgetrokken uit bamboe en palmbladeren. Ook Annelie Hendriks van Samsara bouwt sanitaire voorzieningen voor de Karen. Ze betwijfelt of het toilet van de groep overeind blijft in de regentijd. "Samsara bouwt duurzaam, alles van cement en kunststof muren. Anders rot het gebouw zo weg. En het zijn de Thai die het bouwwerk doen, want aan arbeidskrachten is hier geen gebrek", licht Hendriks toe. De dorpelingen in Mae Sutop zijn niet gewend aan buitenlanders en kijken_werkloos vanaf de heuvel toe terwijl begeleiders van het olifantenpark en vrijwilligers stenen uit de rivier versjouwen. De Nederlanders delen ook medicijnen uit. Met een injectienaald spuiten ze ontwormingsmiddel in de opengesperde mondjes van de kinderen. Die danken beleefd met de wai-groet: met gevouwen handen buigen ze licht door de knieën. Aanleg van een hurktoilet voor de Karen Rijke westerling_Het dorpshoofd mompelt verlegen: "We zijn blij met jullie inzet." Hij wenst meer; een goed waterleidingnet en hygiënische toiletten voor alle dertig huishoudens." Hetty Tichelaar vraagt zich hardop af of de bevolking niet meer behoefte heeft aan gereedschap dan aan mankracht? Uit de Nederlandse tassen komen even later laarzen, potloden en knuffels tevoorschijn. "Dat geeft je een goed gevoel, zo'n dankbare
glimlach van een kind", zegt Ellen Rietberg. "Het heeft iets romantisch dat primitieve leven hier. We slapen net als de bewoners op de grond onder een klamboe." Hettie Tichelaar krijgt het even te kwaad. Ze zegt: "Ik voel me net de koloniale zendeling die kraaltjes uitdeelt, de rijke westerling." Na anderhalve dag keert de Commundo groep haastig terug naar Chiangmai. De klus in Mae Sutop is nog niet af. De blauwstenen wcpot hangt in een gat in de grond. De vloer is gestuukt, de muren en het dak ontbreken nog. Eén schep blijft in het dorp achter.
