Vrienden van Topinstituut Logistiek streven naar omslag van distributie naar regie Nederland global source for supply chain knowledge

d e c n a v d a l a i c Spe s n i a h C y l p p u S & s c i t s Logi

Jannie van Andel, Karel Kinds, Annerie Vreugdenhil, Ferry Boseker.

Vrienden van Topinstituut Logistiek streven naar omslag van distributie naar regie

‘Nederland global source for supply chain knowledge’ Nederland wordt de bron voor alle kennis over de internationale logistiek en transformeert van distributieland naar regieland. Dit is de ambitie van het nieuwe vierkoppige bestuur van de Vereniging Vrienden van het Nederlands Topinstituut voor Supply Chain Management & Campus. De missiestatement van de vereniging luidt ‘het ontwerpen van een slagvaardig netwerk van, voor en door het bedrijfsleven dat zorgt voor een snelle vernieuwing van de supply chain’. Op 26 november organiseert de vereniging in Breda een feestelijk event voor alle ondernemers in de logistieke sector. Logistiek is voor Nederland een sector van evidente betekenis en grote toegevoegde waarde. Een betekenis die wereldwijd echter niet meer voldoende breed wordt erkend. De daarvoor aanwezige kennis is in Nederland niet van een uitzonderlijk niveau. Sterker nog, ons land behoort ten opzichte van de concurrenten niet langer tot de kopgroep wat logistieke kennis betreft. De Commissie Van Laarhoven heeft daar in het rapport ‘Logistics and Supply Chains’ – dat het nationaal innovatieprogramma logistiek begeleid – terecht op gewezen.

Management, Dinalog genaamd. Enkele weken voor het zomerreces nam de logistieke sector – inclusief wetenschap, kennisinstellingen en overheden – kennis van de eerste stappen die werden gezet om Dinalog en de bijbehorende campus in Breda te kunnen realiseren. Doel van de combinatie topinstituut en campus is zoveel mogelijk synergie tussen wetenschap en praktijk te verkrijgen en nieuwe kennis snel en efficiënt breed toegankelijk te maken.

Ketenregie en -configuratie

Op de dag werd ook de ‘Vereniging Vrienden van het Nederlands Topinstituut voor Supply Chain Management & Campus’ – hierna aangeduid als vereniging Vrienden Topinstituut – in het zonnetje gezet. De vereniging Vrienden Topinstituut telt inmiddels ruim honderdvijftig bedrijven die lid zijn. Daarmee is het regionale karakter verdwenen en is het initiatief uitgegroeid tot een landelijk netwerk van ondernemers die het belang van Dinalog onderschrijven. In de zomerperiode is bovendien een vierkoppig bestuur geformeerd voor de verenging Vrienden Topinstituut, bestaande uit voorzitter Ferry Boseker (Hero Nederland), secretaris/ penningmeester Karel Kinds (ControlPay), aangevuld met Annerie Vreugdenhil (ING) en Jannie van Andel (Unilever).

Wereldwijde ontwikkelingen – waaronder een verdere groei van goederenstromen, toenemende individuele wensen en eisen van bedrijven en consumenten, naast de maatschappelijke behoefte aan meer duurzame logistieke activiteiten – zorgen voor een toename van de complexiteit en dynamiek in de internationale supply chain. Nederland kan – als ondernemers, onderwijzers en overheden de handen ineenslaan – voorzien in de groeiende behoefte aan nieuwe innovatieve ketenregie- en configuratie-activiteiten. De keuze van het Rijk om het innovatieprogramma logistiek financieel te ondersteunen is dan ook logisch. Belangrijk onderdeel van het innovatieprogramma is het Nederlands Topinstituut voor Supply Chain

Landelijk netwerk

De diversiteit van het bestuur van de vereniging Vrienden Topinstituut is groot. Kinds mag bogen op een veertigjarige internationale ervaring bij tal van bedrijven in de logistieke branche. Boseker geeft al jarenlang leiding aan een van Nederlandse grootste foodfabrikanten met bijbehorende logistieke processen. Van Andel is op haar beurt werkzaam als supply chain manager van Nederlands grootste levensmiddelenfabrikant. Terwijl Vreugdenhil directeur corporate clients van ING is.

Horizontale samenwerking Jannie van Andel werd tweeënhalf jaar geleden door Unilever voorgedragen om zitting te nemen in de Commissie van Laarhoven. Volgens Van Andel is het dan ook een logische stap om nu zitting te nemen in het bestuur van de vereniging Vrienden Topinstituut. ‘Als Unilever zijnde willen wij graag met andere ondernemers samenwerken aan innovaties in de logistieke sector. Het hogere doel is een bijdrage leveren aan de supply chain in het algemeen.’ Volgens de Unilever-topvrouw hebben de huidige samenwerkingsverbanden tussen bedrijven in de logistieke sector hun plafond bereikt. ‘Tal van initiatieven zijn de laatste jaren verrezen en de revue gepasseerd. Op een bepaald moment ben je uitgeoptimaliseerd en is de chemie

van de samenwerkingsverbanden uitgewerkt. De verbanden gaan nu een nieuwe fase in waarbij gezocht wordt naar horizontale samenwerking.’ De ambitie van het nieuwe bestuur van de vereniging Vrienden Topinstituut ligt hoog. In het eerste jaar willen de bestuurders de vragen en topics van het bedrijfsleven kanaliseren en een topic-lijst afleveren. ‘Dat is heel ambitieus, maar ook pure noodzaak’, stelt Kinds. ‘Wij moeten de source zijn voor het topinstituut en onderwerpen leveren waarmee het orgaan aan de slag kan. Het is aan onze vereniging om te zorgen dat het initiatief nu handen en voeten krijgt. Wij zijn de markt, zij de denktank en samen moeten we nieuwe producten creëren.’ Het bestuur van de vereniging Vrienden Topinstituut is dan ook pas tevreden als ondernemers die met vraagstukken kampen, daarmee naar het topinstituut gaan. Kinds: ‘Het is zaak kennis te dissemineren. We moeten denken vanuit de toegevoegde waarde voor het bedrijfsleven. Ondernemers en wetenschappers vertrekken vanuit een ander punt, maar moeten wel op een gelijk denkniveau terechtkomen.’ ‘Ze moeten dezelfde pagina kunnen en willen lezen’, vult Boseker aan.

Integreren ‘Nederland heeft altijd een vooraanstaande positie gehad in de logistieke wereldtop. De huidige supply

N.V. Brabantse Ontwikkelings Maatschappij

2 Topinstituut al snel vijftig leden. De afgelopen maanden is het initiatief landelijk getrokken en inmiddels participeren ruim honderdvijftig bedrijven. Volgens het bestuur een logische ontwikkeling. De uitdagingen voor de supply chain is immers global en niet alleen van toepassing voor Zuid-Nederland. ‘Je vormt maar een heel klein stukje van de logistieke keten’, duidt Kinds. ‘Zo komt de aardbei voor Hero’s potje aardbeienjam uit China, maar ook van de boer in Oosterhout. Het is nu de kunst om deze hele supply chain te gaan zien. Het topinstituut heeft een aanjaagfunctie om dit te bewerkstelligen. Ze moet calls en projecten uitschrijven, wij moeten vervolgens clusters vormen en de uitdaging aangaan. Ondernemers dienen op hun beurt bij ons aan te kloppen met hun probleem. De vereniging Vrienden Topinstituut vervult een soort loketfunctie.’

Bedrijvenoverstijgend

chain wordt steeds complexer en internationaler. Door het gebrek aan partnership en verminderde innovatiekracht is de internationale concurrentiepositie van Nederland ernstig verslechterd’, is Van Andel van mening. ‘Dat is een van de redenen waarom de commissie Van Laarhoven de handschoen heeft opgepakt. Iedereen die in de sector actief is voelt dat er iets moet veranderen. Niet voor alle spelers is echter duidelijk wat er moet gebeuren. Als vereniging Vrienden Topinstituut willen wij graag helpen om daar een opening in te schetsen, van multinationals tot het midden- en kleinbedrijf.’ ‘Het topinstituut kan een rol spelen in bewustwording bij het bedrijfsleven dat iedereen kan winnen of verliezen als we niks doen’, stelt Vreugdenhil. ‘De Nederlandse logistieke sector van de lage landen moet niet alleen in de fysieke vorm van logistiek een rol willen spelen. De keten moet stabieler worden en sluitend gemaakt worden. Het topinstituut kan zo een rol spelen om Nederland een sterke concurrentiepositie in Europa op te helpen bouwen. Dit kan zij door de regie te voeren rond de informatie- en financiële stromen van de logistieke keten. Dat is de waarde die Nederland

kan toevoegen. In het ‘dozen schuiven’ zijn de barrières om toe te reden immers niet zo groot. Als je deze tak van sport echter integreert met andere expertises, creëer je een unieke positie. Samengevat, als je als Nederland de regiefunctie wilt, zul je snel moeten integreren, de supply chain opnieuw moeten configureren. Als je nu pusht om een voorsprong te nemen, kan het. Je moet niet te lang wachten, dan wordt je snel ingehaald door de realiteit. In de logistieke keten bestaat nog altijd een lichte huivering om op financieel vlak samen te werken. Het momentum was anderhalf jaar geleden al in de markt aanwezig. Door de kredietcrisis is het echter niet benut. Ik ben overtuigd dat je het momentum nu weer gemakkelijk opnieuw kunt creëren.’

Loketfunctie ‘De vereniging Vrienden Topinstituut kan wensen van ondernemers samenbrengen en een daarmee netwerkfunctie vervullen zodat de juiste sleutel voor het topinstituut gecreëerd wordt’, vervolgt Van Andel. ‘Het draait daarbij niet alleen om Nederland, maar juist ook om vernieuwing grensoverschrijdend op gang te brengen. Hoe dan ook, er moet iets gebeuren.’ Bij de start telde de vereniging Vrienden

‘Dit is een succes als wij de verschillende bedrijfstakken kunnen helpen met innoveren en een netwerk weten te genereren waarmee de wisselwerking met het topinstituut ontstaat’, aldus Van Andel. ‘Het moet zo snel mogelijk in gang gezet worden. Natuurlijk, er is even tijd nodig om enkele zaken helder te krijgen. Maar let wel, als we onze concurrentiepositie willen versterken hadden we gisteren moeten beginnen.’ Van Andel benadrukt dat de vereniging Vrienden Topinstituut een grensoverschrijdende samenwerking nastreeft. ‘Bovendien moet het ook bedrijvenoverstijgend zijn. Dit is een gelegenheid voor het hele bedrijfsleven en dus ook absoluut niet alleen voor de multinationals opgericht. Wij spreken met name graag de uitnodiging naar het midden- en kleinbedrijf uit om mee te denken hoe we dit tot een gezamenlijk succes kunnen maken. Ik ben absoluut overtuigd dat we de toppositie de we hadden weer terug kunnen krijgen. Daarbij is samenwerking essentieel. Samenwerking, samenwerking en nog een samenwerking. Ook dan zal een ondernemer soms een keer verliezen, maar veel vaker nog winnen.’

Aanhaken Een aantal onderzoeksvelden staan de komende jaren volop in de belangstelling schetsen Kinds en Boseker. Op de eerste plaats is dit sustainibility. ‘En dan gaat duurzaamheid in dit geval zeer ver’, stelt Boseker. ‘Het gaat door tot ethisch verantwoord produceren en hoe je je bedrijf daarvoor moet inrichten. Daar bestaat nog geen enkele systematiek voor, het is braakliggend terrein.’ Kinds vult

Dutch Institute for Advanced Logistics Het Nederlands Topinstituut voor Supply Chain Management is een van de concrete uitwerkingen van het innovatieprogramma logistiek. Dit werd begin april door de Commissie Van Laarhoven aangeboden aan de minister van Economische Z aken Maria van der Hoeven en minister van Verkeer en Waterstaat Camiel Eurlings. In totaal stelt het Rijk de komende vier jaar vijfentwintig miljoen euro beschikbaar voor het programma. Een fors deel van dit budget wordt via het topinstituut geïnvesteerd in specifiek wetenschappelijk onderzoek op het gebied van ‘regie op logistieke knooppunten’, ‘Chross Chain Control Centers’ en ‘service logistiek’.

De nieuwe naam van het logistiek topinstituut luidt Dutch Institute for Advanced Logistics (Dinalog). Deze werd begin september bekendgemaakt toen ook het nieuwe bestuur van het topinstituut gepresenteerd werd. Dit bestaat uit voorzitter Willem Heeren van Jan de Rijk Logistics, Remco Overwater van Vanderlande Industries, Fokke van der Veer van Unilever, Enno Osinga van Schiphol, Wando Boevé van ECT en Jan Fransoo van de Technische Universiteit Eindhoven.

Organisatiestructuur De komende vier jaar is het bestuur verantwoordelijk voor de uitvoering van het innovatieprogramma. Het bestuur benoemt op korte termijn een wetenschappelijk en een zakelijk directeur. Ook zijn inmiddels vier commissies benoemd, die enerzijds

de samenwerking met en de aansluiting van het midden- en kleinbedrijf op het innovatieprogramma bevorderen en anderzijds vanuit de human capitalgedachte de post-experience en postmaster opleidingen in supply chain management en logistiek ontwikkelen. Voor 1 november moet het bestuur een samenwerking tot stand brengen met het bedrijfsleven, kennisinstellingen en onderwijspartners. Op de door de ministers gestelde deadline moet de volledige organisatiestructuur, het bedrijfsplan en de meerjarenbegroting bekend zijn. Hieruit moet duidelijk worden hoe bedrijfsleven en kennisinstellingen de ambities zullen realiseren. Ook wordt dan bekend gemaakt hoe de financiële ondersteuning van het Rijk zal worden ingezet. Komend voorjaar moeten Dinalog – op een weliswaar tijdelijke locatie – haar deuren openen.

aan: ‘Duurzaamheid is een van de grote topics en beslaat veel meer dan de stempel ‘CO2-neutraal’. De afgelopen tien jaar is de hele denkwereld op zijn kop komen te staan. Wij moeten aanhaken met de snelheid van de rest van de internationale logistieke sector, wij lopen nu namelijk achter op de wereldtop.’ ‘Daarbij zijn we aanbeland op de rol van Nederland in de internationale supply chain’, stelt Kinds. ‘Als land hebben wij altijd een voorbeeldfunctie vervuld. Die positie erodeert. Wij moeten even tot tien tellen en op adem komen. Daarna gaan we zorgen dat Nederland weer het internationale rolmodel wordt, het topinstituut gaat daarbij een belangrijke rol spelen.’

Kanaliseren Een tweede thema wat meer en meer de aandacht van de ondernemers geniet, is volgens Boseker de opleidingserosie, evenals de globalisatie en congestie. ‘De opleidingen die mensen genieten, sluiten niet aan bij de praktijk van het bedrijfsleven. Op universiteitsniveau wordt bij wijze van spreken uit nood een kassajuffrouw aannemen.’ ‘Dit komt door de ongelooflijk snelle ontwikkelingen die in de logistieke sector plaatsvinden. Via de vereniging proberen wij de ‘wensen’ te kanaliseren en te adresseren’, vult Kinds aan. Volgens Kinds vinden nu te veel kleine en gedifferentieerde zendingen plaats, waardoor de antwoorden en oplossingen te lang op zich laten wachten of zelfs uitblijven. ‘Onze achterban smeekt bijna om in godsnaam toegepaste wetenschap af te leveren en niet een setje wetenschappelijke papers die aan een ringbandje op de plank belanden.’ ‘Hoe we dit gaan doen’, vraagt Boseker hardop. ‘Met een landelijke scope en verbindingen tussen alle lagen van de supply chain. Zie de rol van de vereniging maar deels als distributiecentrum.’

Win-winsituaties In de visie van Vreugdenhil zijn niet alleen duurzaamheid, globalisering en opleidingserosie belangrijke thema’s, maar ook de aandacht voor financiële stromen in de supply chain. Als bancaire instelling streeft ING naar een toename van de aandacht voor dit onderwerp. ‘Veel logistieke bedrijven hebben zich volledig gericht op hun goederenstromen, terwijl de financiële stromen parallel hieraan lopen. Bovendien kun je door financiële stromen te optimaliseren minstens zo veel rendement halen. Als bank zijn wij van oudsher betrokken bij de logistieke sector. Zo geven we sinds jaar en dag letters of credit af bij bedrijven die handelen met toeleveranciers. Wij zitten als bank daarmee op de documentenstroom.’ Vreugdenhil beschrijft een ontwikkeling waarin meer en meer mogelijkheden ontstaan om in de logistieke keten ook financiële innovaties te realiseren. ‘Juist met de opkomst van e-achtige tools gaat een nieuwe wereld open. Middels nieuwe financiële instrumenten willen wij op het gebied van supply chain finance win-winsituaties creëren. De eerste grote multinationals tonen zich bereid hier met ons aan te werken. Dit proces versnelt zich en wordt gedreven door kredietschaarste.’

Credit rating Vreugdenhil signaleert een proces waarin de afgelopen kwartalen – onder druk van kredietschaarste – de grote Nederlandse ondernemingen toeleveranciers uit het midden- en kleinbedrijf onder druk zetten. De multinationals rekken hun betalingstermijnen op, wat de kleinere bedrijven in het hart raakt. ‘De grote ondernemingen staan echter open voor oplossingen vanuit de financiële wereld’, stelt Vreugdenhil. ‘Het betalingsverkeer is een belangrijk onderdeel van de supply chain. ING heeft een nieuwe ‘tool’ ontwikkeld waarmee ze zichzelf tussen de multinational en de toeleverancier plaatst. De bank ‘financiert’ in dit systeem de opgerekte betalingstermijn van het grootbedrijf middels de creditratings van hetzelfde bedrijf.’

3

L ogistic s & S u p p ly C ha i n s

Willem Heeren, bestuursvoorzitter Dinalog:

‘Midden- en kleinbedrijf achter topinstituut scharen’ ‘Het is een hele uitdaging om het Nederlandse bedrijfsleven bij het logistiek topinstituut te betrekken.’ Dit stelt Willem Heeren, directeur van Jan de Rijk Logistics en bestuursvoorzitter van het Dutch Institute for Advanced Logistics (Dinalog).

Een voorbeeld: een multinational wil toeleveranciers pas na tachtig dagen betalen omdat dit een aanzienlijke kostenbesparing oplevert. Op zijn beurt wenst de toeleverancier het geld zo snel mogelijk te ontvangen, maar uiterlijk binnen zestig dagen. Vreugdenhil: ‘Wij bieden als financier de multinational – die over een gunstige creditrating beschikt – de mogelijkheid pas na tachtig dagen te betalen. De toeleverancier kan indien gewenst ons vragen het bedrag dat voor de geleverde diensten of producten wordt betaald door de multinational vroegtijdig over te maken naar haar rekening. Ze kan echter ook kiezen de betaling later te ontvangen en zo rentevoordelen te kunnen benutten vanwege de gunstige credit rating van de multinational. En dit is niet het enige voorbeeld van financiële innovatie voor de supply chain. In samenwerking met het bedrijfsleven en het topinstituut kunnen nog tal van mogelijkheden beschikbaar komen.’ ‘De kredietcrisis is ook een eyeopener’, eindigt Vreugdenhil. ‘Multinationals zien nu de noodzaak om snel oplossingen te genereren. Toeleveranciers zullen op hun beurt blij zijn met elke oplossing doordat ze in een positie verkeren waarbij ze afhankelijk zijn van de grotere bedrijven. Bedrijven moeten de sophistication hebben over de eigen schutting heen gaan kijken. Dit vergt een vastbesloten groep community die bevestigd dat dit de

thema’s zijn waar Nederland een toonaangevende rol wil gaan spelen. Nederland is al de gateway naar Europa als het gaat om goederenvervoer. Het is zaak dit ook voor alle andere facetten van de supply chain te worden. Het topinstituut kan daarbij van enorm belang zijn door kennis over te dragen. Iedereen heeft immers groot belang bij het uitblinken van de BV Nederland.’

De kersverse bestuursvoorzitter Willem Heeren windt er geen doekjes om, Dinalog moet in 2010 een vliegende start beleven. ‘Op de eerste plaats is het van groot belang dat het midden- en kleinbedrijf betrokken wordt bij het topinstituut. Ik merk aan alle gesprekken die ik voer, dat alle stakeholders zich daar zeer goed van bewust zijn. In Nederland zijn heel veel middelgrote en kleine bedrijven actief in de logistieke sector. Het is cruciaal dat zij meedoen. Als bestuur van Dinalog – in samenwerking met de Vereniging Vrienden Topinstituut Logistiek en andere logistieke communities – gaan wij alles in het werk stellen om deze bedrijven te mobiliseren. Samen met hen kan Dinalog – en ook de Supply Chain Campus waar het topinstituut gevestigd wordt – naar ongekende hoogte stijgen.’

Vliegende start ‘De logistieke sector bestaat in Nederland misschien wel uit tienduizend ondernemingen’, ver-

volgt Heeren. ‘Het is een uitdaging om het komende half jaar deze bedrijven te vertellen wat voor hen de meerwaarde is van Dinalog en de campus en ze achter dit initiatief te scharen. Gezamenlijk moeten we hier veel energie in steken. Door vernieuwende concepten en logistieke processen anders in te richten, kom je tot verbeteringen en trek je als land meer bedrijvigheid en werkgelegenheid aan.’ Over het kalenderjaar 2010 is Heeren duidelijk. Op de eerste plaats moet een groot aantal bedrijven innovatieprojecten definiëren waar clusters gezamenlijk aan de slag gaan. ‘En in de breedste zin van het woord gezamenlijk’, stelt Heeren. ‘Vervoerders, universiteiten, hoge scholen en klanten van de logistieke dienstverleners zullen allen moeten participeren om de keten daadwerkelijk te kunnen regisseren en optimaliseren. Verder moeten komend jaar ook de eerste masteropleidingen in de vorm van een aantal cursussen van start gaan.’

Eilandje ‘Als vereniging Vrienden Topinstituut zijn er twee belangrijke zaken die we voor ogen hebben’, besluit Boseker. ‘Ten eerste het stimuleren van professionaliteit in de sector en daarnaast het breder trekken van de scope van het topinstituut dan drie de onderzoeksthema’s zoals beschreven in het nationale innovatieprogramma. Nederland heeft lang in de comfortzone gezeten en is nu met een harde klap terug op de grond geland. Het huis-tuin-en-keukenvervoer is naar Oost-Europese landen verdwenen. Het besef dat wij onze rol als gidsland in de supply chain weer terug moeten krijgen met andere producten groeit meer en meer. Dit was nog geen topic, nu is logistieke kennis echter als nieuw

exportartikel benoemd.’ ‘Nederland s veels te klein voor massale goederenstromen, de toegevoegde waarde ligt voor de BV Nederland in het exporteren van kennis als nieuw product. Wij moeten straks gezien worden als ‘global source for supply chain knowledge’’, stelt Kinds krachtig. ‘Dat is een mooie uitdaging waarvoor we nu gezamenlijk het businessmodel moeten ontwikkelen. Het topinstituut moet daartoe een intensieve samenwerking aangaan met het bedrijfsleven, in dit geval dus met onze vereniging. Voor onze club is ook de aansluiting met gremia als

het Kennisplatform Vitale Logistiek van groot belang voor. Het is zaak om met alle partijen te waken dat het topinstituut een nauwe band met het bedrijfsleven krijgt, anders wordt het een eilandje wordt in de zee van de supply chain. De eerste gesprekken die wij gevoerd hebben met het nieuwe bestuur van het Dinalog geven in ieder geval vertrouwen.’

‘Logistiek sectortopper in 2010’ De logistieke sector groeit in 2010 met een volume van twee procent. Het is de kern van de laatste voorspelling van het Economisch Bureau van ING over de nationale economie. Het is het eerste positieve bericht sinds lange tijd voor de branche. Mooie opsteker is bovendien dat de voorspelde groei er voor zorgt dat transport en logistiek volgens ING tot ‘de sectortoppers in 2010’ behoort. Na een dramatisch eerste kwartaal, waarin zowel het volume als de vervoerstarieven kelderde, is de ergste krimp voor de logistieke sector naar verwachting achter de rug. Het eerste kwartaal is traditioneel het slechtste kwartaal en verschillende vertrouwensindicatoren hebben de bodem bereikt. Zo lijken de komende kwartalen voor het vroegcyclische zeevervoer perspectief te bieden. De groei in de transport- en logistieke sector wordt vanaf het tweede kwartaal in 2010 merkbaar. De groei zal het eerst in het vervoer over water, de zee- en binnenvaart zichtbaar

zijn, gevolgd door wegtransport en luchtvervoer. Met de voorspelde groei komt de branche echter nog niet terug op het oude niveau, dit is pas eind 2013 het geval bij een normale economische ontwikkeling.

Volumegroei Hoewel het voor definitief herstel op dit moment nog veel te vroeg is, zijn volgens ING tekenen van bodemvorming in de transportsector aanwezig: de bedrijvigheid ligt na de terugslag in het eerste kwartaal nog altijd op een laag niveau, maar het vooruitzicht verbetert. Zo heeft de daling van de overslag in de Rotterdamse haven met dertien procent naar verwachting het dieptepunt bereikt. Ook is de weer stijgende Duitse buitenlandse handel een positief teken. Daarentegen zal de ook in 2010 nog sterk krimpende bouwproductie de vraag naar transportdiensten voor dat segment afremmen. Al met al daalt het vrachtvolume dit jaar met ruim tien procent. Het banenverlies piekt in 2009 op 3,8 procent en zal volgend jaar beperkt blijven tot

anderhalf procent. Over beide jaren verdwijnen in totaal twintigduizend banen. ING stelt dat in vergelijking met de bouw en de industrie de daling in de sector transport en logistiek meevalt. Het vroegcyclische karakter, het terugschroeven van lange werkweken en het groeiperspectief op lange termijn zijn hiervoor belangrijke redenen. De beperktere krimp voor 2010 voor de sector vindt zijn oorzaak ook in het schrappen van duizenden door de personeelsschaarste openstaande vacatures in het afgelopen jaar. Hieronder bevinden zich veel chauffeurs maar ook ander logistiek personeel. Het tekort is snel omgeslagen in een overschot. Ook is het gemiddeld aantal gewerkte (over) uren per werknemer teruggelopen. De banenreductie is vooral het gevolg van grote reorganisaties en faillissementen. Tenslotte speelt in de sector mee dat de krimp fors is, maar het groeiscenario voor de lange termijn nog steeds intact is en het perspectief langzaam verbetert. Bron: Economisch Bureau ING

4

Hard werken. Daarmee begint het.

Ondernemers werken graag hard. En laten zich daarbij niet graag beperken. SBA Euro begrijpt dat en stelt bedrijven in staat grenzeloos te ondernemen. We leveren tijdelijke arbeidskrachten die met enthousiasme de handen uit de mouwen steken - soms afkomstig uit Nederland en vaak uit het buitenland. Met hun inzet en productiviteit leveren ze een bijdrage aan het succes van menig Nederlands bedrijf. En daar wordt iedereen beter van.

Boogschutterstraat 5 5015 BX Tilburg T +31 (0)13 464 89 50 F +31 (0)13 464 89 59 E [email protected] I www.sbaeuro.com

135460

Omdat ondernemers niet in grenzen geloven.

5

L ogistic s & S u p p ly C ha i n s

BOM, NHTV en REWIN:

Kennisdistributiecentrum voor vitale bedrijven ‘Het draait ons om de vitaliteit van de branche.’ Met deze woorden benadrukken Marc de Haas (N.V. Brabantse Ontwikkelings Maatschappij), Martin Van der Broek (NV REWIN West-Brabant) en Leo Kemps (NHTV) de rol die de drie partijen als oprichters van het kennisinstellingen- en bedrijvennetwerk Vitale Logistiek willen spelen voor de logistieke sector. Marc de Haas, Martin Van der Broek en Leo Kemps werken gedrieën aan een gemeenschappelijk doel vanuit drie verschillende organisaties. Kemps is directeur van de Academie voor stedenbouw, logistiek en mobiliteit van NHTV. De academie leidt jaarlijks niet alleen honderd logistici op, maar heeft ook een advies- en innovatiecentrum dat in opdracht van het bedrijfsleven onderzoek verricht. Van der Broek is projectmanager Logistiek bij de regionale ontwikkelingsmaatschappij REWIN. ‘De ambitie van onze organisatie is tweeledig. Op de eerste plaats willen we de economische structuur van West-Brabant versterken, daarbij is logistiek een van de speerpuntsectoren. Daarnaast willen wij projecten initiëren waarin het bedrijfsleven en onderwijs samenwerken.’ ‘De N.V. Brabantse Ontwikkelingsmaatschappij (BOM) deelt deze ambitie’, vult Marc de Haas, programmamanager Logistiek bij de BOM, aan. ‘Onze scope is daarbij logischerwijs groter. Wij willen Zuid-Nederland laten uitgroeien tot de place to be voor logistieke bedrijven en instellingen.’

Uitdagingen De drie rondetafeldeelnemers zien de komende jaren drie grote uitdagingen in het verschiet liggen voor de branche. Op de eerste plaats de noodzaak van meer ketenefficiëntie. Tal van ontwikkelingen in de logistieke sector – van congestie tot schaarser wordende grondstoffen, handelsrestricties en -barrières – vragen om een betere en duurzamere beheersing van de supply chain. ‘Naast een product, verwachten klanten steeds vaker een compleet servicepakket. Producenten passen zich aan door de transitie te maken naar product- en serviceleverancier. De supply chain wordt hierdoor langer en complexer en dient efficiënter te worden ingericht’, duidt Kemps. ‘De tweede uitdaging hangt hier mee samen’, vertelt Van der Broek. ‘Er worden meer en meer eisen aan de logistieke keten gesteld door toenemende schaarste op tal van fronten. Denk daarbij niet alleen aan schaarse grondstoffen, maar ook aan schaarse ruimte. De overtuiging groeit dat logistieke bedrijfsactiviteiten zo ingericht moeten worden dat deze zo min mogelijk schadelijk effect hebben op klimaat en milieu, ruimte en infrastructuur en veiligheid. Een voorbeeld zijn de binnensteden die steeds moeilijker te bereiken zijn door venstertijden en voertuigrestricties. Daarnaast zijn magazijnen en distributiecentra niet langer in iedere gemeente automatisch welkom. Het gevolg? De vraag naar innovatieve en duurzame concepten voor ketenregie en -configuratie om de toenemende schaarste de baas te kunnen.’ ‘Logistieke ketens en netwerken worden steeds mondialer’, vult De Haas aan. ‘Inspelen op de toenemende complexiteit die hiermee samenhangt, vormt de derde uitdaging. De nieuwe eisen van consumenten leiden tot de stijgende complexiteit. Nederlandse bedrijven kunnen door continu te blijven innoveren in processen en systemen hun logistieke ketens en netwerken blijven besturen en beheersen en zo uiteindelijk een duurzaam concurrentievoordeel behalen.’

Daadkracht Zowel Van der Broek als de Haas en Kemps zien een belangrijke rol weggelegd voor de vereniging Vrienden Topinstituut. De bedrijven in deze vereniging hebben de komst van topinstituut Dinalog ondersteund: ‘De ondernemers staan voor de geschetste uitdagingen. Samenwerking tussen het topinstituut en het bedrijfsleven is dan ook onontbeerlijk om deze uitdagingen aan te kunnen en de Nederlandse logistieke sector naar de internationale top te brengen.’ De drie zien het kennisnetwerk Vitale Logistiek als een goed voorbeeld van de daadkracht die de regionale

Marc de Haas

Martin van der Broek

Leo Kemps

ondernemers, overheden en kennis- en onderwijsinstellingen uitstralen. ‘Het kennisnetwerk richt zich op kennisontwikkeling en -circulatie in het logistieke werkveld en wil bedrijven helpen met praktische en laagdrempelige oplossingen. Dit proces hebben we via diverse onder de aandacht van het midden- en kleinbedrijf gebracht’, stellen De Haas, Van der Broek en Kemps. ‘Binnen de provincie Brabant neemt Midden-Brabant een toonaangevende positie binnen de logistieke sector in. Mede op initiatief van het regionaal economisch samenwerkingsprogramma van Midden-Brabant, De ideale connectie, is het kennisnetwerk Vitale Logistiek tot stand gekomen. Het kennisnetwerk kan - wat aansluit bij de doelstellingen van De ideale connectie, rekenen op een sterke krachtenbundeling van ondernemers, onderwijs en overheid.’

ketens efficiënter te organiseren, omdat dit een van de manieren is hoe de verschillende logistieke bedrijven hun concurrentiepositie kunnen verbeteren’, stelt Van der Broek. ‘Een voorbeeldproject rond dit thema is ‘Bundeling goederenstromen’. In dit project proberen we onderlinge samenwerking tussen verladers te stimuleren.’

ding van de Joint Strike Fighter gecoördineerd moeten worden. Die operatie is ongelooflijk complex, maar het zit in de genen en het dna van de Nederlandse logistieke sector om dit soort zaken te realiseren. De functie van control tower kun je overigens alleen vervullen als je daadwerkelijk logistieke goederenstromen binnen je landsgrenzen hebt. Het belang van de aanwezigheid van logistieke mainports als de Rotterdamse haven en Schiphol zijn daardoor ongekend groot.’

Gesneden koek ‘Onze ambitie is om de regio optimaal te laten profiteren van het nationale innovatieprogramma’, stelt Van der Broek. ‘Dit kan door regionale projecten te laten aansluiten bij de nationale agenda. Voor projectinitiatieven zoals Bundelen goederenstromen, OneLogistics en Supply Chain Finance geldt dit bijvoorbeeld al.’ Kemps: ‘Tot nu toe onderschatten we de kracht van de samenwerking in Zuid-Nederland en nemen het als gesneden koek aan, terwijl de samenstelling van het Kennisnetwerk Vitale Logistiek an sich zeer uniek is.’ ‘Het bijzondere aan dit kennisnetwerk is de bottomup werkwijze. Het bedrijfsleven signaleert in het werkveld problemen en die worden middels projecten die het netwerk creëert, aangepakt’, vult De Haas aan. Ideeën over hoe ondernemers gezamenlijk in projecten de kansen kunnen verzilveren die de drie grote uitdagingen voor de logistieke sector met zich meebrengen, hebben de drie rondetafeldeelnemers genoeg. ‘Bij de eerste uitdaging is het belangrijk

Performance based ‘Het tweede thema dat de komende jaren meer een meer een rol gaat spelen is dus schaarste’, vertelt Kemps. ‘Zo wordt bij transport de CO2-uitstoot een beperkende factor. Hoe groen het moet worden, weten we allemaal nog niet. Vast staat dat de overheidsregulering op dit vlak steeds strenger wordt. Het is dan ook slim om te innoveren op alles wat schaars wordt, dit houdt bijvoorbeeld dus ook fossiele brandstoffen in. De laatste grote uitdaging waar de sector voor staat, is zoals eerder gezegd inspelen op de toenemende complexiteit van de logistieke keten. De klanten die bediend moeten worden stellen steeds meer eisen aan de logistieke dienstverleners. Goed voorbeeld hiervan is volgens De Haas de Amerikaanse vliegtuigbouwer Lockheed Martin. Het bedrijf bracht recent een bezoek aan ZuidwestNederland om een indruk te krijgen van het niveau van logistieke sector. ‘Waar Lockheed Martin vroeger vliegtuigen leverde, verlangen diens klanten nu dat het bedrijf vlieguren levert. Hierdoor worden alle onderdelen van het productieproces voor de vliegtuigbouwer steeds belangrijker. Logisch gevolg is dat ze haar toeleveranciers ook afrekent op basis van ‘performance based logistics’. Het is onze ambitie om daarvoor in Zuidwest-Nederland via het project OneLogistics een control tower in te richten van waaruit de logistieke processen rond de instandhou-

Kennisdistributiecentra Volgens de drie rondetafeldeelnemers is het belangrijk dat logistieke ondernemers de kansen pakken die voor het oprapen liggen. Die zien de drie namelijk genoeg. ‘Wij proberen op een ‘down to earth’manier elk bedrijf aan te spreken. Het committent van het midden- en kleinbedrijf neemt door deze benadering hand over hand toe’, stelt Van der Broek: ‘Ik zie de kleinere ondernemers gewoon steeds minder innovatieschuw worden. Dat is ook de bedoeling van de projecten die wij initiëren. Deze brengen succesverhalen voort die een aanjaagfunctie vervullen.’ ‘Alles wat niet in het nationale innovatieprogramma past, proberen wij in regionale projecten van de grond te krijgen’, aldus Kemps. ‘Wij laten via kennisdistributiecentra de kennis die Dinalog voortbrengt, landen bij het midden- en kleinbedrijf en vice versa. Een goede wisselwerking tussen het topinstituut en het bedrijfsleven is immers van groot belang. Het gaat om kennistransport, de vragen van ondernemers moeten namelijk ook bij de wetenschappers terechtkomen. Kortom, het draait ons om de vitaliteit van de branche.’

De NHTV, BOM en NV REWIN zijn al dan niet gezamenlijk betrokken bij de volgende projecten en gremia: Safefficient: inrichting van efficiënte

ketens door toepassing van innovatieve concepten op het gebied van douane, datastromen en financiën; Dubbelslag: dit project is erop gericht om zowel de goederenstroom als de informatie- en financiële stromen tussen diverse verladers te organiseren; OneLogistics: dit project ontwikkelt een model om een ‘control tower’ in te richten voor de logistieke systemen ten behoeve van het onderhoud van defensiesystemen;

Bundelengoederen stromen Zuid­ west-Nederland: realisatie van samen-

werkingsverbanden van verladers en dienstverleners met het doel efficiënter te vervoeren; Move-it: samenwerkingsproject om logistiek personeel meer continuïteit te geven; Vitale Logistiek: een breed kennisnetwerk dat tot doel heeft bedrijven te helpen met praktische en laagdrempelige oplossingen op het gebied van logistiek in de breedste zin van het woord;

LogiXperience: project op logistiek gebied met als doelstelling de ontwikkeling van een centrum waarin bedrijfsleven, kennisinstellingen en eindgebruikers elkaar ontmoeten en samen nieuwe producten testen en ontwikkelen. Freight Factory: bouw en ingebruikname van een multi-agent gebaseerd informatiesysteem dat real-time opde hoogte is van transportorders, de actuele transportplanning en dergelijke van deelnemende transporteurs.

6

MACHINEONDERHOUD & PROCESOPTIMALISATIE

MAAK ER MEER VAN MET NUMAC Numac weet met preventief en correctief onderhoud, professioneel advies én automatiseringsoplossingen op maat het maximale uit machines te halen. En dat levert nog al wat op. In de vorm van meer winst, meer werkplezier, meer machinebeschikbaarheid en minder kosten per voortgebracht product.

MACHINEONDERHOUD & PROCESOPTIMALISATIE

0686 8571

MAAK ER OOK MEER VAN MET NUMAC. KIJK VOOR MEER INFORMATIE OP WWW.NUMAC.NL

7

L ogistic s & S u p p ly C ha i n s

Dubbelslagproject oefentuin voor Cross Chain Control Center ‘Het Dubbelslagproject is een opmaat naar een Cross Chain Control Center, een regiecenter van waaruit in de toekomst in West-Brabant meerdere supply chains gezamenlijk gecoördineerd en geregisseerd worden.’ Dit stelt Arn van der Vorst, directeur van Mepavex Logistics. De logistieke dienstverlener uit Bergen op Zoom gaat de komende maanden samen met zijn klanten in het project Dubbelslag goederenstromen bundelen om synergie te creëren en kostenvoordelen te realiseren. Mepavex Logistics, wat staat voor MEeus PAckaging, Veem en Expeditiebedrijf, werd ruim veertig jaar geleden opgericht als opslagbedrijf voor Meeus Transport. Anno 2009 is het een logistieke dienstverlener die zich bezighoudt met het gehele traject van fysieke distributie. In totaal beschikt de onderneming over meer dan 120.000 vierkante meter opslagruimte, verdeeld over negen warehouses op industrieterrein Noordland in Bergen op Zoom. ‘Grote klanten zijn onder meer Sabic Innovative Plastics, Lamb Weston Meijer en Nuplex Resins’, vertelt Van der Vorst. ‘Typerend voor onze warehouses is de hoge mate van automatisering, wat leidt tot een voorraadnauwkeurigheid van ruim 99 procent.’

Opmaat Mepavex Logistics is een van de deelnemers in het project Dubbelslag. Dit project, dat door het bedrijf is geïnitieerd in samenwerking met NV REWIN West-Brabant en waarin ook de NHTV participeert, is gericht op de organisatie van goederen-, informatie- en financiële stromen tussen diverse verladers. Mepavex Logistics is daarbij de regisseur die de verschillende stromen van de verladers samenbrengt en organiseert om zo synergie en kostenvoordelen te realiseren. Het project is de opmaat naar de realisatie van een Cross Chain Control Center (4-C) in West-Brabant. Een 4-C is een regiecenter van waaruit meerdere

supply chains gezamenlijk gecoördineerd en geregisseerd worden met behulp van de modernste technologie, geavanceerde software concepten en supply chain experts. Bijzonder aan 4-C is de integratie van alle logistieke stromen; van goederen-, tot fysieke, informatie- en financiële stromen. In het nationale innovatieprogramma Logistiek is de ambitie geformuleerd dat Nederland internationaal een leidende positie moet verkrijgen in het opzetten en verankeren van 4-C-activiteiten. ‘De urgentie om 4-C te realiseren, is hoog’, stelt Van der Vorst. ‘De complexiteit van de supply chains van verladers neemt zo sterk toe dat individuele oplossingen voor ketenregie niet meer voldoen. Bovendien leidt een gezamenlijke aansturing en bundeling van informatie- en goederenstromen van meerdere supply chains tot een beter overzicht, snellere schakeling en een lagere druk op het milieu. Dubbelslag creëert een win-winsituatie voor alle deelnemers en is een mooie opmaat naar een 4-C in West-Brabant.’

Pluspunt ‘Het Dubbelslagproject is een prima voorbeeld hoe een 4-C aangepakt zou kunnen worden’, vertelt Bas Holland, business developer van het Advies & Innovatiecentrum van de NHTV-academie voor Stedenbouw, Logistiek en Mobiliteit. ‘In het project gaan drie verladers en een dienstverlener kijken hoe ze - delen van - hun supply chain kun-

Arn van der Vorst nen combineren om verspilling in de vorm van ‘lege kilometers’ te voorkomen. Groot pluspunt van dit project is de directe betrokkenheid van een logistieke dienstverlener. Sterker nog, de regie ligt bij deze partij. Bij gedachten over 4-C wordt met regelmaat het belang van de verladers te nadrukkelijk voorop gesteld. In succesvolle 4-C’s komen echter van alle kanten winnaars naar voren. Je kunt Dubbelslag zien als een oefentuin voor 4-C en straks hopelijk ook als een best practice.’ Van der Vorst vult aan: ‘Kijkend naar West-Brabant pleit ik ervoor dat verladers, vervoerders en logistieke dienstverleners gezamenlijk een 4-C realiseren. Wij zijn bereid daar het voortouw in te nemen, als logistieke hotspot moeten we dit naar mijn mening zelfs doen.’

Slimmer vervoeren Dat Mepavex Logistics bereid is initiatief te tonen, werd enkele jaren geleden duidelijk toen het bedrijf

met veel overredingskracht de verladers op industrieterrein Noordland wist te overtuigen van de toegevoegde waarde van een inlandterminal. ‘Wij zagen de randweg naar Rotterdam meer en meer vol lopen, de keuze om per water te vervoeren was dan ook een logische’, stelt Van der Vorst. ‘De watersnelweg Schelde-Rijnkanaal is vanuit onze locatie slechts vijf minuten varen. Daardoor kan de Markiezaat Container Terminal op termijn groeien naar een jaarlijkse overslag van zo’n vijftigduizend teu (twenty feet equivalent unit).’ Het Dubbelslagproject is volgens Van der Vorst een direct gevolg van de komst van de inlandterminal. ‘Samen met de ontwikkelingsmaatschappijen REWIN en BOM en de NHTV hebben wij geprobeerd verladers te bewegen slimmer te vervoeren. Nu wordt bijvoorbeeld gebruik gemaakt van veel verschillende reders voor het containervervoer over water. Als verladers besluiten minder reders te gebruiken en uniformiteit creëren – en bij die carrier tien tot vijftien euro meer betalen per teu – kunnen ze verderop in de keten misschien wel vijftig euro besparen doordat ze gebruik maken van dezelfde reder. Hierdoor zijn minder handelingen van verschillende reders nodig en worden de kosten logischerwijs lager. Als logistieke dienstverlener vinden wij het onze plicht verladers hier op te attenderen.’ ‘Het slimme met het aangename combineren, is in de kern de kracht van het Dubbelslagproject’, besluit Holland. ‘De kennis die we in dit project vergaren, is in de toekomst bruikbaar in de gehele sector.’ Van der Vorst: ‘ Wij willen het wiel niet opnieuw uitvinden. Het gaat om het verbinden van de verschillende schakels in de supply chain.’

Sabic IP, Lamb Weston Meijer en Nuplex Resins bundelen goederenstromen:

Grote toekomst weggelegd voor combineren logistieke processen Sabic Innovative Plastics, Lamb Weston Meijer en Nuplex Resins. Het zijn drie verschillende ondernemingen die participeren in het project Dubbelslag. Daarnaast is het ministerie van Economische Zaken medefinancier van het project via het Pieken in de Delta-programma. De fabrikant van engineerings plastics, aardappelverwerker en kunstharsfabrikant gaan samen met dienstverlener Mepavex Logistics proberen synergie te behalen door het bundelen van goederenstromen. Dubbelslag kan bovendien de opmaat zijn naar een Cross Chain Control Center (4-C). ‘Onze deelname aan het Dubbelslagproject is gestoeld op twee belangrijke zaken’, vertelt

Bart Descornez, logistiek manager bij Sabic Innovative Plastics. ‘Op de eerste plaats moet het service- en onderhoudsniveau omhoog. Wij zitten nu op een betrouwbaarheidspercentage van 96 tot 97 procent. Dat zijn uitdagende cijfers om vast te houden, zeker gezien de ambitie om de kosten daarbij te reduceren.’

Duurzaamheid ‘Dubbelslag is voor Lamb Weston Meijer een mogelijkheid het logistieke proces op meerdere vlakken te verbeteren’, stelt John van der Steen, distributiemanager bij Lamb Weston/ Meijer. ‘Zo creëert het project een mooie kans om de CO2-uitstoot omlaag te brengen. Meer en meer eisen onze klanten – waaronder grote fastfoodketens – een ‘duurzamer’ product.

Steeds vaker dienen wij dan ook specificaties hierover voor te leggen. De leverbetrouwbaarheid – die ligt op 99 procent – mag echter onder geen beding verslechteren. Langs deze weg denken wij toch kostenvoordelen te kunnen realiseren. Ik zie voor West-Brabant een grote toekomst weggelegd in het combineren van verschillende goederenstromen. In mijn optiek is het logisch dat deze regio uiteindelijk een 4-C realiseert.’ ‘Het verhogen van de duurzaamheid en kostenreductie zijn ook voor ons reden om mee te doen aan Dubbelslag’, aldus Wim van den Bersselaar, supply chain manager bij Nuplex Resins. ‘De kosten moeten omlaag met behoud van het serviceniveau. Daarbij wil ik opmerken dat de inlandterminal een

belangrijke rol kan spelen.’ ‘Het bundelen van goederenstromen heeft automatisch een positief effect op de uitstoot van schadelijke stoffen’, vult Descornez aan. ‘Dubbelslag biedt bedrijven de mogelijkheid om voorop te lopen. In mijn optiek zou het goed zijn om in de vervolgfase dieper de keten in te gaan. Logischerwijs geldt hoe meer bedrijven participeren, hoe groter het kostenvoordeel. Dubbelslag kan een opmaat zijn voor een 4-C in West-Brabant. Als Sabic IP staan wij hier niet onwelwillend tegenover. Echter, we verbinden wel belangrijke voorwaarden aan een 4-C. Zo moet het voor alle drie onze businessunits van toegevoegde waarde zijn en duidelijke afspraken tussen de afzonderlijke deelnemers zijn ook een must.’

8

Onze wereld draait om u MOL Logistics: Uw logistieke schakel wereldwijd Uw logistieke vraagstukken kunt u met een gerust hart aan ons overlaten. Wij zijn dé specialist voor: x Wereldwijd transport x Multimodale wensen x Op- en overslag x Douane- en fiscale zaken Klantgerichtheid en het niveau van onze dienstverlening zijn de sleutel tot succes!

www.mol-logistics.nl

Douane & Fiscale Activiteiten Luchtvracht

Supply Chain Oplossingen Warehousing & Value Added Services Wegtransport

Zeevracht

MOL Logistics (Netherlands) BV E : [email protected] T : 013 5373 373 F : 013 5373 575

Tilburg • Rotterdam • Schiphol

9

L ogistic s & S u p p ly C ha i n s

Regierol knooppunten:

Logistieke keten op alle niveaus intelligenter aansturen ‘Een van de grote uitdagingen voor de logistieke sector is het middels slimme innovaties nog efficiënter aansturen van verschillende stromen binnen het logistieke netwerk.’ Dit stelt Peter de Langen, hoogleraar Goederenvervoer en Logistiek aan de Technische Universiteit Eindhoven (TU/e). De Langen is niet alleen hoogleraar, maar ook werkzaam bij de strategieafdeling van Havenbedrijf Rotterdam. Hij bezet sinds 1 januari voor een periode van vier jaar als hoogleraar de leerstoel Goederenvervoer en Logistiek. Deze wordt gesubsidieerd door de provincie Noord-Brabant. De Langen verricht aan de TU/e onderzoek naar goederenvervoerstromen. Met name de positie van het achterland in relatie tot grote mainports staat daarbij centraal in de vorm van een efficiënt multimodaal netwerk. Dit laatste thema is een van de drie onderzoeksgebieden die in het nationaal innovatieprogramma Logisitek & Supply Chains centraal staan. Het thema ‘regierol van knooppunten’ beslaat daarbij de regievoering over transportbewegingen en informatiestromen rondom de Nederlandse mainports en knooppunten in het achterland.

Multimodaal netwerk In de optiek van De Langen horen drie subdoelen bij de Nederlandse ambitie om de internationale regierol van knooppunten te claimen. ‘Als eerste moeten we gebruik maken van de bestaande infrastructuur. Daarbij moeten we een modal shift realiseren die duurzaamheid creëert. De meeste kansen liggen daarbij in vervoer per schip. Internationaal gezien loopt Nederland namelijk niet voorop als het gaat om vervoer per spoor.’ Verder wordt de concurrentiepositie van Nederland als ‘gateway to Europe’ volgens De Langen sterk verbeterd als ons land de werking van het multimodale netwerk verbetert. ‘De aanwezigheid van Schiphol en de Rotterdamse haven is daarbij van groot belang. Deze mainports creëren volume en de daarmee samenhangende connectivity. Kortom, het zijn ‘megaassets’. Vanuit grote logistieke centra op deze mainports en knooppunten kunnen verschillende stromen – van informatie-, tot goederenen financiële stromen – als onderdeel van het netwerk met slimme innovaties nog efficiënter aangestuurd worden.’

Regiefunctie ‘Het is een én-én-verhaal’, vervolgt De Langen. ‘Toekomstige kansen voor Nederland liggen niet alleen bij het exporteren van logistieke kennis, maar ook nog altijd in het creëren van volumes. Dit laatste is noodzakelijk om kennis op te kun-

Peter de Langen nen bouwen. Concreet moeten middels innovatieprojecten nieuwe concepten en technieken voor drie samenhangende types van regie gecreëerd worden: op regie over informatiestromen, infrastructuur en het netwerkstructuren.’ ‘De meer intelligente en efficiënte aansturing van de verschillende logistieke stromen moet op alle niveaus in de keten plaatsvinden. Van verlader, tot transporteurs, logistieke dienstverleners en het havenbeheer’, aldus de hoogleraar. ‘Voor infrastructuur kun je het bijvoorbeeld zoeken in slimme regels waardoor het spoor intensiever

benut kan worden. Voor informatiestromen kun je denken aan een platform waar je met de douane informatie uitwisselt. Voor netwerkstructuren is het verbeteren van de verbindingen tussen de binnenvaartterminals en de zeehavens een aardig voorbeeld. Dat is een cruciale voorwaarde om een regiefunctie op watertransport te verkrijgen.’

Besef ‘Voor verladers en vervoerders is dit onderdeel van het innovatieprogramma een succes als

ze zien dat de kwaliteit van het multimodale netwerk verbetert’, vervolgt De Langen. ‘Voor al deze bedrijven bestaan tal van mogelijkheden om slimmer en efficiënter te werken, vaak beseffen ze dit nog niet. Overigens genoot dit thema al de aandacht, het is niet zo dat ondernemers nu pas in beweging schieten. Het innovatieprogramma kan zaken die al in gang gezet waren echter wel versnellen en verdiepen.’

Brabantse Strategische Visie Goederenvervoer De provincie Noord-Brabant heeft in 2007 samen met het bedrijfsleven, kennisinstellingen, belangenorganisaties en verschillende gemeenten en andere samenwerkingsverbanden de Brabantse Strategische Visie Goederenvervoer (BSVG) opgesteld. Met de BSVG wil Brabant zich versterken als duurzame logistieke topregio. In samenwerking met partners werkt de provincie aan het beter stroomlijnen en beheersbaar maken van goederenstromen in Brabant om zo het hoofd te kunnen bieden aan de verwachte toename van het goederenvervoer. Globalisering en groei van de wereldhandel zijn goed voor de economie. Ze zorgen echter ook voor een forse toename van het goederenvervoer over weg, water, spoor en in de buisleidingen. Dat geldt zeker voor de provincie Brabant, waar het goederenvervoer een factor van belang is. Als de huidige groeitrend zich doorzet, kent Brabant in 2025 een verdubbeling van het goederenver-

voer. Deze groei is bevorderlijk voor de economie, maar minder positief voor de bereikbaarheid, het leefklimaat en het milieu.

Nieuwenhuizen aan refereert zijn multimodaliteit; kennis en innovatie; en bewust, slim schoon en veilig goederenvervoer.

Actielijnen

De BSVG borduurt voort op het algemene goederenvervoerbeleid op Europees, Rijks, provinciaal- en regionaal niveau. De provincie zorgt daarbij voor een goed samenspel tussen het Rijk, de gemeenten, kennisinstellingen, belangenorganisaties en het bedrijfsleven waaronder de verladers en vervoerders. ‘We regisseren, coördineren en dragen financieel bij, omdat heel Brabant daarbij gebaat is’, stelt Nieuwenhuizen. ‘Het toverwoord is multimodaliteit. We proberen aantrekkelijke vervoersalternatieven te creëren om zo beter te schakelen tussen spoor, water én wegen. Samenwerking staat daarbij centraal. Alleen als alle partijen samenwerken kunnen we Brabant bereikbaar houden en streven naar een versterkt Brabant als topregio voor duurzaam goederenvervoer. Daarbij geldt: beter samen en samen beter.’

‘Onze provincie vormt het achterland van de havens van Rotterdam en Antwerpen. Door de strategische ligging hebben de industrie en logistieke sector zich sterk kunnen ontwikkelen in Brabant’, vertelt verkeersgedeputeerde Cora van Nieuwenhuizen. ‘Er vindt dan ook veel goederenvervoer plaats van en naar Brabant en door de provincie naar de omliggende economische regio’s. Samen met onze partners hebben we de BSVG opgesteld om de toppositie die onze provincie bekleedt, te behouden. Er is immers een brede, multimodale aanpak nodig.’ ‘De organisatie van de BSVG verloopt via drie actielijnen’, vervolgt Van Nieuwenhuizen. ‘Per actielijn werken een ambassadeur, een coördinator, een projectleider en een projectteam aan diverse projecten.’ De drie actielijnen waar Van

10 Vereniging Vrienden Topinstituut Logistiek trappen af met inhoudelijk seminar Jan Baan en Lorike Hagdorn spreken op 26 november tijdens het Event van de Vereniging van Vrienden Topinstituut Logistiek & Supply Chains. Baan zal het tijdens het evenement, dat plaatsvindt bij de MustSee Bioscoop in Breda, hebben over de mogelijkheden die nieuwe it-oplossingen de logistieke sector bieden en zijn visie geven op de regie van internationale supply chains. Hagdorn zal stilstaan bij het belang dat de logistieke sector heeft bij de komst van topinstituut Dinalog. Jan Baan stond aan het hoofd van Baan, een bedrijf van wereldfaam toen alles wat it heette nog goud werd. De onderneming was actief in de markt voor Enterprise Resource Planning, (ERP). Het concurreerde succesvol met grote bedrijven zoals SAP en Peoplesoft. Met het barsten van de dotcom-bel ging ook het bedrijf ten onder. Baan bleef echter ondernemen. In 2001 richtte hij een nieuw softwarebedrijf op: Cordys. Als bestuursvoorzitter richt hij zich op productontwikkeling, terwijl hij de zakelijke leiding overlaat aan Wim Heijting.

BPM Baan spreekt onder meer over Business Process Management-software (BPM), bij deze software draait het om de optimalisatie van totale, integrale, bedrijfsprocessen in plaats van deelactiviteiten ‘Door internet is alles nu met alles verbonden’, vertelt Baan. ‘BPM beweegt zich tussen bedrijfsprocessen en ict in. Enerzijds is het een applicatie om processen te modelleren en te beheren. Anderzijds kunnen via de pakketten afkomstig uit de it-wereld verbindingen met de onderliggende infrastructuur worden gemaakt. In het ideale geval zouden de bedrijfsprocessen in de backoffice direct reageren op wat klanten aan de voorkant doen.’ De grote verdiensten van BPM zitten volgens Baan in de supply chain. ‘Daar zijn onvoorstelbare voordelen te behalen, vooral in de logistiek. Je communiceert voortaan met de leverancier van je leverancier en met de afnemer van je afnemer. En veranderingen die voorheen acht weken duurden, hebben straks een doorlooptijd van een dag. Daarbij gaat het niet meer om de afzonderlijke klanten, maar om het inspelen op veranderingen in de voorraadketen, de supply chain. Eindgebruikers en proceseigenaren kunnen straks vanuit hun webbrowser zelf de bedrijfs- en logistieke processen aanpassen.’

Slimmer benutten Lorike Hagdorn is sinds afgelopen zomer het boegbeeld bij TNO voor de mainports en het thema ‘Nederland als logistiek regieland’. Hagdorn blijft daarnaast als deeltijdhoogleraar Transport, Distributie en Logistiek verbonden aan de Vrije Universiteit. In haar nieuwe functie bij TNO wil Hagdorn alle ‘logistieke’ kennis van TNO verbinden met het bedrijfsleven, de overheden en kennisinstellingen.

‘De link met het logistiek topinstituut Dinalog is daarbij vanzelfsprekend sterk’, betoogt Hagdorn. ‘De

logistieke sector krijgt de komende jaren met een aantal uitdagingen te maken. De belangrijkste is het inspelen op schaarste. De sector moet nieuwe concepten ontwikkelen om de infrastructuur – en daarbij rekening houdend met het milieu – veel slimmer te benutten. Onder meer door de spreiding van logistieke goederenstromen kan de bestaande infrastructuur nog aanzienlijke kostenvoordelen opleveren als bijvoorbeeld in andere timeslots vervoerd wordt. Daarbij moeten bedrijven goede afspraken maken met alle betrokken partijen, van leveranciers tot transporteurs.’

Ketenregisseurs In de visie van Hagdorn moeten ketenregisseurs tot stand komen die vanuit de knooppunten de regie voeren. ‘Deze partijen onderhouden geen direct contact met bijvoorbeeld de verladers, maar proberen de gebruikers van de infrastructuur te beïnvloeden door middel van het faciliteren van mobiliteit naar het achterland.’ Een derde uitdaging en tevens kans is volgens Hagdorn trade facilitations. ‘Producenten uit het Verre Oosten overwegen meer en meer goederen

via andere Europese havens dan Rotterdam en Antwerpen naar het economisch sterk groeiende Oost-Europa te vervoeren. Dit willen ze bijvoorbeeld via de Roemeense haven Constanza doen. Als de Nederlandse logistieke sector slim is, gaat ze met de Aziatische producenten om tafel om te bekijken hoe vanuit Nederland de hele logistieke afhandeling voor deze producten geregeld kan worden. Van de goederen-, tot de financiële en informatiestromen. Dan voert Nederland de regie over de supply chain.’ ‘Als onze logistieke sector dit soort zaken op de rit krijgt, creëer je niet alleen een aanzienlijk concurrentievoordeel, maar komt ook een competence center tot stand wat je op andere plaatsen in de wereld kunt uitrollen’, besluit Hagdorn. ‘Het logistiek topinstituut moet het benodigde onderzoek uitvoeren en pilots- en demonstratieprojecten initiëren. Daarbij moet het topinstituut niet van tijdelijke aard zijn – zoals het innovatieprogramma logistiek – maar structurele voet aan de grond krijgen. Het is daartoe essentieel dat ook het bedrijfsleven in de breedste zin aanhaakt bij dit instituut.’

11

L ogistic s & S u p p ly C ha i n s

Programma ‘Vriendendag’ Dinalog Donderdag 26 november – 9.00-14.30 uur De MustSee Bioscoop aan het Chasséveld in Breda is op 26 november het toneel van de ‘Vriendendag’ van het Topinstituut Logistiek Dinalog. Gedurende de dag worden alle betrokken partijen en vertegenwoordigers uit de logistieke sector niet alleen bijgepraat over de stand van zaken rond de Vereniging Vrienden van het Nederlands Topinstituut voor Supply Chain Management & Campus, maar zullen zij ook meegenomen worden in enerverende presentaties over de toekomst van de logistieke sector. Diverse sprekers zullen gedurende de dag hun opwachting maken, te weten:

belichten en een oproep doen aan het bedrijfsleven zich middels de Vereniging Vrienden Topinstituut Logistiek te verbinden aan en te communiceren met Dinalog.

hij een nieuw softwarebedrijf op: Cordys. Baan geeft tijdens de Vriendendag zijn visie op de supply chain van de 21e eeuw en de rol die it-oplossingen kunnen spelen bij de optimalisatie van de supply chain.

die voor Nederland bestaan om Cross Chain Control Centers (4-C’s) te ontwikkelen. Beckman licht onder meer de stand van zaken rond de eerste 4-C pilot toe.

Ferry Boseker – Vereniging Vrienden Topinstituut

Annerie Vreugdenhil – Financial Engineering binnen de supply chain

Karel Kinds is secretaris/penningmeester van de Vereniging Vrienden Topinstituut Logistiek en chief executive officer van de Bredase logistieke dienstverlener Control Pay. Kinds zal in zijn rede spreken over de mogelijkheden die voor de Nederlandse logistieke sector bestaan om de internationale supply chain te regisseren.

Lorike Hagdorn - Visie Topinstituut Logistiek

Jan Baan – Visie ontwikkeling supply chain

Lorike Hagdorn is boegbeeld bij TNO voor de mainports en het thema ‘Nederland als logistiek regieland’ en deeltijdhoogleraar Transport, Distributie en Logistiek bij de Vrije Universiteit. Hagdorn zal de toegevoegde waarde van Dinalog voor het bedrijfsleven

Jan Baan geniet het meeste bekendheid vanwege zijn eigen ERP-softwarebedrijf Baan. Dit concurreerde succesvol met grote bedrijven zoals SAP en Peoplesoft. Met het barsten van de dotcom-bel ging de onderneming echter ten onder. In 2001 richtte

Ferry Boseker is niet alleen Director Operations bij Hero Nederland, maar ook voorzitter van de Vereniging Vrienden Topinstituut Logistiek. Boseker zal in zijn toespraak stilstaan bij de nut en noodzaak van de vereniging en een beeld van de nabije toekomst schetsen.

Colofon Bedrijvig Brabant Deze Bedrijvig Brabant special ‘Advanced Logistics & Supply Chains’ is tot stand gekomen door een samenwerkingsverband tussen N.V. Brabantse Ontwikkelings Maatschappij, NHTV en NV REWIN West-Brabant. Fotografie: Marco Magielse, Bram Saeys en Robert van den Berge. Redactie en projectmanagement: Edwin Gelissen, (T). 0413 339 371 / 06 - 300 848 75. Voor meer informatie: www.dewinter.nl

MEDIAMAKERS N.V. Brabantse Ontwikkelings Maatschappij Het doel van de N.V. Brabantse Ontwikkelings Maatschappij (BOM) is het versterken van de economische groei- en innovatiekracht van Brabant. De BOM ondersteunt bedrijven door te organiseren en te participeren. Het samenbrengen van bedrijven, kenniscentra, gemeenten en specialisten in doelgerichte clusters, leidt tot resultaten die bedrijven alleen moeilijker kunnen boeken. Gevestigde bedrijven kunnen vaak zonder problemen een beroep doen op financiële dienstverleners. Starters en pas gestarte bedrijven hebben daar meer moeite mee. Toch zijn hun ideeën vaak interessant. Daarom participeert de BOM in kansrijke initiatieven, door het verstrekken van risicodragend kapitaal. Voor meer informatie: Marc de Haas N.V. Brabantse Ontwikkelings Maatschappij Programmamanager Logistiek (T). 088-8311184 (E). [email protected]\ (I). www.bom.nl N.V. Brabantse Ontwikkelings Maatschappij

NHTV De Academie voor stedenbouw, logistiek en mobiliteit (SLM) is onderdeel van NHTV internationaal hoger onderwijs Breda. De academie kent een aantal verschillende Nederlandstalige en Engelstalige opleidingen. Sinds 1 januari 2009 is bovendien het Advies- & Innovatiecentrum van de Academie

voor Stedenbouw, Logistiek en Mobiliteit (AICSLM) een feit. Het AIC-SLM heeft als belangrijkste speerpunten kennisontwikkeling en kenniscirculatie voor de academie én voor het werkveld. Dit gebeurt door in opdracht van of in samenwerking met het werkveld – bedrijfsleven en/of overheid – trainingen te verzorgen en adviesopdrachten, projecten of onderzoek uit te voeren op het gebied van logistiek, verkeerskunde en planologie. Voor meer informatie: Leo Kemps, NHTV Directeur Academie Stedenbouw, Logistiek en Mobiliteit (T). 076-5332203 (E). [email protected] (I). www.nhtv.nl en www.aic-slm.nl

NV REWIN West-Brabant De regionale ontwikkelingsmaatschappij NV REWIN West-Brabant heeft als doel het bevorderen van de werkgelegenheid in de regio West-Brabant en het versterken van de economische structuur, door bedrijven te stimuleren en in West-Brabant te investeren. REWIN informeert bedrijven bij kantoor- en bedrijfsvestiging, adviseert bij groei en financiering en ontwikkelt regionale projecten. REWIN is de uitvoeringsorganisatie van achttien West-Brabantse gemeenten, het Zeeuwse Tholen, SES West-Brabant en de Kamer van Koophandel. Voor meer informatie: Martin van der Broek NV REWIN West-Brabant Projectmanager Logistiek (T). 076-5646785 (E). [email protected] (I). www.rewin.nl

Annerie Vreugdenhil is een van de vier bestuursleden van de Vereniging Vrienden Topinstituut Logistiek, daarnaast is zij werkzaam als directeur Corporate Cliënts Nederland bij ING. Vreugdenhil spreekt over de mogelijkheden van financial engineering binnen de logistieke keten. Innovaties zijn namelijk niet alleen mogelijk in de fysieke goederenstromen, maar juist ook in de virtuele geldstromen.

Tim Beckman – Pilot Cross Chain Control Center Tim Beckman is director contract logistics bij Kühne + Nagel. Hij spreekt tijdens Vriendendag over de kansen

Karel Kinds – Supply Chain in Control

Gedurende en aan het einde van de dag zal er uitgebreid de mogelijkheid zijn om uw netwerk te onderhouden en in gesprek te gaan met de gastsprekers.

Deelname is op uitnodiging en hieraan zijn geen kosten verbonden.

12 Partners bedankt! De initiatiefnemers van deze publicatie NHTV, N.V. Brabantse Ontwikkelings Maatschappij en NV REWIN West-Brabant bedanken hun partners voor de krachtige samenwerking die onder andere heeft geleid tot de projecten zoals die zijn beschreven in deze publicatie. Dankzij deze partners zijn we een vitaal netwerk dat het bedrijfsleven in de regio toegang biedt tot samenwerkingspartners, relevante kennis en andere kansen, zoals het nieuwe nationale innovatieprogramma Logistiek en Supply Chains.

De bedrijven en partners die we bedanken vanwege een inhoudelijke bijdrage aan de diverse artikelen in deze publicatie: • Vereniging Vrienden van het

• De Rijk Logistics

• TNO

• GreenCityDistribution

Topinstituut Logistiek & Supply

• Mepavex Logistics

• Cordys

• AIDC Consultants

Chains

• Sabic IP

• TU Delft

• Groenewout

• ING

• Lamb Weston/Meijer

• Döhler Holland

• Rabobank

• Hero

• Nuplex Resins

• IJS Global

• Vanderlande Industries

• ControlPay

• TU/e

• Faes Group

• NV Regio Venlo

• Unilever

• Seacon Logistics

• AllGreenVehicles

Daarnaast bedanken we de deelnemers van het kennisnetwerk VitaleLogistiek:

De in deze publicatie

beschreven initiatieven zijn tot stand gekomen door een financiële bijdrage

REAP West Brabant

van participerende bedrijven, kennisinstellingen en

medefinaciering van onder andere:

REAP Midden-Brabant

13

L ogistic s & S u p p ly C ha i n s

Logistieke sector moet investeren in expertise douane, veiligheid en financiën:

Nederland kan leading worden in trade facilitations’ Expertise op de vakgebieden douane, veiligheid en financiën geven Zuidwest-Nederland een uitstekende kans om de regiefunctie voor internationale goederenstromen te versterken. Belangrijke steun in de rug is de wetgeving rondom Single European Authorization (SEA). Dit biedt bedrijven de mogelijkheid om economische douaneprocessen vanuit een regiecenter in Nederland aan te sturen in meerdere Europese lidstaten. ‘SEA creëert ruimte voor fiscale innovatie die leidt tot minder administratieve rompslomp en meer paperless werken’, stelt Yao-Hua Tan, hoogleraar Informatie- en Communicatietechnlogie aan de Technische Universiteit Delft. ‘Een SEA kan een grensoverschrijdend depot zijn waarbij de administratieve controle beperkt blijft tot één lidstaat’, vertelt Tan. ‘Als we het versneld implementeren van SEA’s geredigeerd vanuit Nederland nu stimuleren, kan dit voor het aantrekken en verankeren van de ketenregie en -configuratie in Nederland grote voordelen bieden. Ons land kan dan leading worden in het vakgebied trade facilitations waaronder douane, veiligheid en financiën vallen.’

van een beeldscherm met bijbehorend SAP-systeem. Dit zorgt ervoor dat de chauffeurs precies weten wat in het vat zit en waar dit naar toe moet. Het minimaliseert de kans op fouten.’

World Class

AEO-certificaat ‘Door veiligheidsmaatregelen na de aanslagen op elf september is de internationale regelgeving enorm verzwaard, met name voor grensoverschrijdend transport naar landen buiten de Europese Unie’, vervolgt Tan. ‘Voor de logistieke sector heeft dit geleid tot ongekende hoge administratieve lasten op het gebied van douane, veiligheid en financiën. De vraag is hoe je dit terug kunt dringen met behoud van de gestelde veiligheidseisen.’ Tan is coördinator van het Europese onderzoeksproject ITAIDE waarin samen met het bedrijfsleven nieuwe it-innovaties worden ontwikkeld om dit probleem op te lossen. ‘De traditionele handelswijze – transactiegebaseerd toezicht genaamd – is gebaseerd op het controleren van transacties en het open maken van containers. Dit kan soms leiden tot dagen vertraging in het verschepen van de containers. Deze controlevorm is voor de douane bovendien steeds moeilijker uitvoerbaar door toename in volume en complexiteit van internationale transporten. Het is logischer om te streven naar ‘systeem-gericht toezicht’, waarbij de overheid het interne controlemechanisme van de bedrijven controleert. Die mechanismen bestaan voor zeventig procent uit itsystemen en zijn efficiënter te checken.’ De douane moet in haar controlerende taak veel terughoudender worden, en veel minder fysieke controles verrichten. Nu gooit ze het distributieproces overhoop. Als de douane zich terugtrekt ontstaat voor alle partijen een win-winsituatie. Momenteel werkt de Nederlandse douane aan de invoering van het Authorized Economic Operator (AEO)-certificaat dat ondernemingen kunnen verdienen als ze de interne controle van hun organisatie goed inrichten. Als je een dergelijk certificaat bezit, controleert de douane je verzendingen niet of nauwelijks. ‘Een bekend begrip in deze systematiek is ‘zelf-in-controle-zijn’. Een bedrijf moet door goede interne beheersingsprocedures laten zien dat het de controle heeft over zijn logistieke en bedrijfsprocessen. It speelt daarbij een belangrijke rol.’

transport kunnen delen met elkaar en de douane. Het gevolg? De douane hoeft alleen te controleren of Heineken’s ERP-systeem betrouwbaar is, vandaar de term systeem-gericht toezicht.’ ‘Helaas is het lastig om te zeggen wanneer deze itoplossingen gemeengoed worden’, stelt Tan. ‘In veel gevallen is het nog steeds in de wet vastgelegd dat allerlei gegevens met papieren formulieren aangeleverd moeten worden door het exporterend bedrijf. Gelukkig is deze wetgeving op Europees niveau nu snel aan het opschuiven naar digitale oplossingen. Ik denk daarom dat dit soort oplossingen in een termijn van vijf jaar juridisch haalbaar zijn. Een ander punt is de kostprijs van dit soort technologie. Voor producten met een hoge marktwaarde, zoals bijvoorbeeld mobiele telefoons, is het rendabel. Echter, voor producten met een lage marktwaarde rendeert deze elektronica nog niet. Toch denk ik dat over vijf jaar wereldwijd twintig procent van de containers over een dergelijk systeem beschikt.’

Het bedrijf ziet veel toekomstmuziek in innovatieve it-oplossingen die het logistieke proces kunnen vereenvoudigen. ‘Nagenoeg alles is binnen ons bedrijf geautomatiseerd, ook de douaneprocedures. Alle bedrijfsprocessen worden horizontaal gecontroleerd en elektronisch aan de douane gemeld onder het motto ‘Being in control of Customs’. Daarnaast voeren wij samen met de Nederlandse douane pilotprojecten door om tot een efficiëntere douaneafwikkeling te komen. Voor het productieproces is slechts één keer een menselijke handeling vereist. Daarna is het product gereed om bij onze afnemers aan te bieden’, stelt Werner Ludwig, Managing Director bij Döhler. ‘Alles moet zo simpel zijn als mogelijk, maar niet simpeler. Een mooi voorbeeld uit ons logistieke proces zijn de heftrucks. Deze zijn allemaal voorzien

Vereenvoudigen Een van de in Brabant gevestigde bedrijven die veelvuldig in aanraking komt met de Nederlandse douane, is foodfabrikant Döhler in Oosterhout. Het bedrijf is Europa’s grootste producent van fruitsappen en -concentraten die ze als halffabricaat levert aan ondernemingen in de voedselindustrie zoals Campina en Hero. Vaten met grondstoffen komen vanuit de hele wereld – van Kenia, tot Brazilië en Nieuw-Zeeland – naar Nederland. Meer en meer komen deze in vaten en containers via de haven van Rotterdam per schip naar Oosterhout. Het bedrijf produceert hier jaarlijks 160.000 ton halffabricaten. De organisatie is zo ingericht dat dit de komende jaren kan groeien tot 300.000 ton.

Dataverkeer Een van de deelnemers aan het ITAIDE-project is de Nederlandse bierbrouwer Heineken. Het bedrijf verscheept jaarlijks veertigduizend containers bier naar de Verenigde Staten. ‘In ITAIDE is een smart container seal, met de naam TREC, gebruikt om de douanecontroles te vereenvoudigen. De container bevat een tracking-and-tracing apparaat dat allerlei zaken in en rond de container registreert en als het ware digitaal beveiligt. Deze gegevens worden opgeslagen in het ERP-systeem van Heineken. Daarnaast is een service–oriented architectuur (SOA) gebruikt, waarmee de douane direct in het ERP-systeem van Heineken kan kijken en daardoor zo precies weet wat er in een container zit. Deze SOA-oplossing is mede ontwikkeld in dit project. Het is een architectuur waarmee alle partijen in de supply chain gegevens over het container-

Ludwig ziet de komende jaren ook uitdagingen in het verschiet liggen op het vlak van handelsfacilitatie. ‘De douane in Rotterdam controleert onze ladingen steekproefsgewijs. Dit neemt veel tijd in beslag. Wij zien het communicatietraject met de douane graag vereenvoudigd en versneld worden. Daarnaast is er nog het feit dat een tot twee procent van onze ladingen ‘sneuvelt’ door het optreden van de douane. Als vaten opengemaakt worden voor controle, bederven de producten die erin zitten tijdens het verdere vervoer. Dit leidt tot groot ongenoegen bij onze afnemers en tot een aanzienlijk kostenverlies.’ Ludwig pleit dan ook voor de invoering van slimme it-oplossingen zoals die door Tan gesuggereerd worden. In de ogen van de ondernemer kan daarmee een ‘lastige’ tussenschakel als de douane fysiek verdwijnen uit de logistieke keten. ‘Als de douane zijn controles digitaal kan uitvoeren zorgt dit niet alleen voor tijdswinst, maar is in het kader van veiligheid ook nog ons intellectueel eigendom beter beschermd. Als bedrijf streven wij naar world class manufacturing, dat denken we te kunnen realiseren in 2012. Belangrijke onderdelen hiervan zijn world class maintenance en logistics. Daartoe zullen belangrijke drempels zoals ik die schetste, genomen moeten worden.’

Werner Ludwig

Safefficient verbetert aansluiting schakels logistieke keten Het project Safefficient moet verschillende schakels in de logistieke keten – van zeehaven tot inlandterminal, logistieke dienstverlener en verlader – beter op elkaar laten aansluiten. Het doel is wachttijden verminderen en veiligheid laten toenemen door het creëren van zogenaamde ‘green lanes’ bij de douane. Het Safefficient-projectteam werkt een visie op regie voor douane, veiligheid en financiën uit. Via pilotprojecten wil zij de regie in Nederland verankeren en een Center of Excellence realiseren. Dit center verzorgt de noodzakelijke kennisbundeling en de verspreiding hiervan.

Deelnemende bedrijven in het project zijn onder meer Döhler, Bavaria, Sony, Mars, Fujifilm, FEI Company en Ericsson.

Betrouwbaar en veilig Douane-expertise en -wetgeving bieden (Zuidwest-)Nederland een uitstekende kans om de regiefunctie op internationale goederenstromen te versterken. Door verschillende schakels in de keten beter op elkaar aan te laten sluiten, ontstaat een kortere wachttijd en meer efficiëntie. Goederenstromen kunnen zo ongehinderd naar de mainports getransporteerd worden (export) en vice versa (import).

Bovendien wordt veiligheid gewaarborgd. Daardoor zijn de overdracht en de behandeling van goederen betrouwbaar en veilig. Niet voor niets heeft het project dan ook Safefficient. Tenslotte liggen er kansen om de fiscale afhandeling van goederenstromen te koppelen aan financiële transactiestromen zoals bijvoorbeeld Europese afhandeling van btw. De Nederlandse bankensector beschikt namelijk over één van de meest efficiënte transactieinfrastructuren. Dit bezorgt Nederland een kans om een aanzienlijk deel van het Europese betalingsverkeer te gaan aansturen.

14 Hoogleraar Geert-Jan van Houtum:

Nederland kan wereldleider worden in service logistiek ‘Wetenschappelijke vraagstellingen zijn onvoldoende gemotiveerd door het bedrijfsleven en best practices worden te weinig gedeeld. Het onderzoek vindt bovendien te verspreid over de verschillende universiteiten plaats.’ Het zijn volgens hoogleraar Geert-Jan van Houtum de uitdagingen in het vakgebied service logistiek waar Nederland de komende jaren voor staat. reserveonderdelen voor het onderhoud van kapitaalintensieve systemen’, vertelt Geert-Jan van Houtum, hoogleraar Reliability, Quality and Maintenance aan de Technische Universiteit Eindhoven (TU/e). ‘In brede zin is het de realisatie van de beschikbaarheid van kapitaalintensieve systemen tegen een zo laag mogelijke total cost of ownership. In Nederland zijn bedrijven als ASML en DAF Trucks hier al ontzettend goed in, anderen echter nog niet.’

Instand­houdingsgericht

Geert-Jan van Houtum Service logistiek – de after-sales service van productlevering tot aan het einde van de levenscyclus van een product – is een van de drie speerpunten van het nationale innovatieprogramma logistiek. ‘In smalle zin beslaat service logistiek alles rond

De TU/e is een van de deelnemers in OneLogistics. Dit project is een gezamenlijk initiatief van de ontwikkelingsmaatschappij BOM, de Faes Group en IJS Global. Binnen OneLogistics werkt de TU/e samen met deze partijen aan een model om een ‘control tower’ in te richten voor de logistieke systemen voor het onderhoud van defensiesystemen. De TU/e maakt daarbij de analyse van alle relaties tussen de verschillende activiteiten in de logistieke keten gericht op retourlogistiek; van transport tot warehousing en

onderhoudswerkzaamheden. OneLogistics moet leiden tot een integrale logistieke oplossing waarmee de klant – die verantwoordelijk is voor het onderhoud aan militaire systemen – volledig ontzorgd wordt rondom alle aspecten van logistiek. De klant kan zich zo concentreren op haar eigen corebusiness, terwijl de deelnemers van OneLogistics door de intensieve samenwerking meer waarde kunnen toevoegen dan nu het geval is.  OneLogistics is volgens Van Houtum een mooi voorbeeld van de kansen die voor de Nederlandse logistieke sector aanwezig zijn in het vakgebied service logistiek. Het project is immers gericht op het verwerven van  de positie van logistiek regiecenter voor het Europese Joint Strike Fighter-programma. ‘Bedrijven leveren meer en meer een serviceconcept in plaats van een product. Zij worden afgerekend op de prestatie van de machine gedurende de gehele levenscyclus. De ontwerpen van de geleverde systemen zijn tot nu een gegeven, daardoor moet het service logistiekpersoneel alle zeilen bijzetten om

Johan Faes van de Faes Group over OneLogistics:

Spare part wereldwijd binnen 48 uur leveren

Uitdaging In OneLogistics wordt in clusterverband een model ontwikkeld voor een ‘control tower’. Vanuit deze toren moeten de logistieke stromen voor het onderhoud van defensiesystemen aangestuurd worden. Faes: ‘Binnen het project zijn wij de specialist in het verpakken en vervoeren van militaire goederen, een zeer specifieke tak van sport vanwege de complexe regelgeving. Defensie stelt namelijk niet alleen hoge kwaliteitseisen aan het daadwerkelijke transport, maar ook aan warehousing, codering, procedures, traceability, veiligheid en een combinatie van dit alles.’

‘OneLogistics is een concept waarmee ondernemingen in de aerospace & defense sector volledig ontzorgd worden wat betreft het logistieke proces’, vertelt Rene de Koning van IJS Global. Het bedrijf is actief in logistieke dienstverlening in de breedste zin van het woord, met daarbij een specialisatie voor bepaalde sectoren zoals aerospace & defense, pharma, medtech en relief. ‘Alle zaken die met logistiek te maken hebben, niet alleen vervoeren maar ook van het verpakken van goederen tot douaneafhandeling en exportlicenties worden voor hen geregeld. Individuele bedrijven missen de kennis om dit proces volledig in te richten. Vervoeren van a naar b kan iedereen, het totale logistieke concept voor de rekening nemen zoals OneLogistics dat doet kan echter geen enkele partij. De kracht van OneLogistics ligt dan ook in de samenwerking tussen de verschillende deelnemers. Vanuit meerdere Amerikaanse bedrijven is interesse getoond voor dit concept, omdat deze ondernemingen het lastig vinden de ‘oversteek’ naar Europa te maken.’ ‘In het project gebruiken we de modernste trackingen tracing-technologieën’, duidt de ondernemer. ‘In eerste instantie richten we ons op het logistieke proces rond de instandhouding van de Joint Strike Fighter (JSF). Daarbij gaan we te werk volgens het ‘performance based logistics’-concept. Dit omdat fabrikant Lockheed Martin geen vliegtuig, maar vlieguren verkoopt. Als gevolg hiervan worden leveranciers van het bedrijf afgerekend op prestaties. Het mag bijvoorbeeld niet gebeuren dat een kleinere leverancier in het Zuidwesten van de Verenigde Staten een product niet op tijd kan leveren. Elk spare part moet binnen 48 uur overal ter wereld geleverd kunnen worden, een gigantische logistieke uitdaging.’

Bundelen

Een derde thema dat Van Houtum als onderzoeksgebied aanwijst, is de bundeling van service logistiekactiviteiten. De hoogleraar ziet mogelijkheden tot het genereren van ‘pooling’-effecten als verschillende ondernemingen service engineers gezamenlijk benutten. ‘Je creëert een netwerk van bedrijven waarbij de engineer die het dichtst bij de job is, de klus uitvoert. Zo kun je reisuren besparen, maar belangrijker nog de availability van productiesystemen verhogen omdat mankementen sneller verholpen worden.’ ‘Tot nu toe zijn wetenschappelijke vraagstellingen onvoldoende gemotiveerd door het bedrijfsleven’, besluit Van Houtum. ‘Bovendien moeten best practices intensiever gedeeld worden. Het logistieke wetenschappelijke onderzoek vindt nu verspreid over de Nederlandse universiteiten plaats. Het topinstituut kan dit bundelen. Nederland kan wereldleider in het vakgebied service logistiek worden.’

Service logistiek ook voor Brabant

Een Fourth Party Logistics partij (4PL’er) is een ketenregisseur die in de regel zonder eigen materiaal voor de supply chain de beste oplossingen zoekt. Hierbij worden Third Party Logistics partijen (3PL’ers) ingeschakeld om transport, opslag, maar vaak ook planning en voorraadbeheer uit te voeren. In West-Brabant moet via het project OneLogistics een 4PL’er verrijzen die de supply chain rondom militaire systemen regisseert. ‘Bij het horen van onze bedrijfsnaam denkt iedereen aan kisten en koffers’, vertelt Johan Faes, directeur van de Faes Group. ‘Die maken wij sinds jaar en dag, als bedrijf hebben we de laatste jaren echter extra activiteiten ontplooid. Zo schuiven wij meer en meer op richting de logistiek, omdat wij vinden verpakkingen en logistiek onlosmakelijk verbonden zijn. Mede daarom participeren wij in het project OneLogistics.’

een hoge up-time te realiseren. De komende jaren moet het Topinstituut Logistiek twee ontwikkelingen stimuleren om deze situatie te verbeteren. Allereerst moet instandhoudingsgericht ontwerpen sectorbreed geïmplementeerd worden. Daarnaast is het zaak met remote monitoring en diagnostics de conditie van systeemonderdelen te meten, zodat onderhoud tijdig plaatsvindt en machines niet onnodig stil liggen.’

Johan Faes

Ketenregisseur De operatie wordt volgens Faes extra bemoeilijkt door de strenge Amerikaanse wet- en regelgeving zoals ITAR. ‘Deze wetten eisen van een vervoerder de garantie dat de goederen niet in verkeerde handen vallen. Een lastige klus, want hoe kan ik zeker weten dat iets niet terecht komt bij een terroristengroep? Een van de gebruikte methoden om dit te regelen, is certificering van alle partijen binnen de supply chain. Daarnaast kun je afspraken over hoe – extra beveiligd – onderling te communiceren.’ In het project OneLogistics wordt gestreefd naar de realisatie van een control tower op 4PL-niveau. ‘Dit wordt een 4PL’er die zich gaat richten op de logistieke processen rondom militaire systemen’, vertelt Faes. ‘Daarvoor zijn alle denkbare disciplines aan boord, van specialisten op het vlak van taxesen tariffs tot compliance en douanewetgeving. Een performance based logistics-concept moet bovenal presteren, daarom is een KPI-systeem aangemeten.’ ‘OneLogistics moet een regiecenter worden dat gevestigd is in de nabijheid van Logistiek Centrum Woensdrecht’, vervolgt Faes. ‘Alleen dan kunnen diensten als zwaar beveiligd transport aangeboden worden. Lockheed Martin is zeer content dat met OneLogistics het logistieke proces rondom de JSF ook aan deze kant van de oceaan goed ingevuld kan worden.’

De ontwikkelingsmaatschappijen N.V. BOM en NV REWIN West-Brabant zien in het vakgebied service logistiek veel kans voor Brabantse bedrijven. ‘De thematiek after-sales service is de dagelijkse actualiteit voor de kleinere en middelgrote systeemleveranciers in Brabant’, duidt Martin van der Broek van REWIN. ‘Ondernemingen als Flowserve, Fri-Jado, Saval en Csi zijn volop bezig hun after-sales service te versterken.’ Marc de Haas van de BOM vult aan: ‘Zowel het innovatieprogramma logistiek en het logistiek topinstituut moeten ook voor deze bedrijven een versterking op het vlak van service logistiek opleveren. Dit zijn ondernemingen die uitstekend passen in onderzoeks- en demonstratieprojecten en wij helpen ze hier graag bij.’

Control tower voor meerdere sectoren ‘Een project als OneLogistics kan voor meerdere sectoren interessant zijn’, vertelt Van der Broek. ‘Een 4PL’er kan voor branches waar veel kleine bedrijven in operereren met een relatief vergelijkbaar product – denk bijvoorbeeld aan de mobiele werktuigensector voor (land) bouwmachines – van grote waarde zijn. Deze systemen worden vanuit verschillende dealers en regionale verkoopkantoren geleverd. Onder meer via Hitachi in Oosterhout of het recent in Roosendaal gevestigde Terex. Deze bedrijven kennen dezelfde uitdagingen van een hoogwaardige en kosteneffectieve after-sales service voor hun geleverde vloot. Een gezamenlijk regiecenter kan een oplossing bieden. Ondernemingen kunnen zo niet alleen kosten besparen, maar ook het service level verhogen. Als ontwikkelingsmaatschappijen komen wij graag in contact met bedrijven die gezamenlijk dit soort uitdagingen willen aangaan en willen uitwerken.’

15

L ogistic s & S u p p ly C ha i n s

Bedrijfsleven werkt aan sluitende business case voor stedelijke distributie:

De kans is reëel dat dit een exportproduct wordt voor de BV Nederland Werken aan stedelijke distributie is werken aan duurzame bereikbaarheid, economische vitaliteit en leefbaarheid in de stad. Stedelijke distributie kan alleen verbeterd worden door samenwerking tussen alle partijen die bij de bevoorrading een rol spelen. Het thema haalde het nationale innovatieprogramma logistiek net niet. Toch geniet het onderwerp van het bedrijfsleven de volle aandacht. Reden voor de ontwikkelingsmaatschappijen BOM en NV REWIN West-Brabant en kennisinstituut NHTV om met bedrijven te zoeken naar sluitende business cases. Stedelijke distributie draait om het organiseren van ketens zodat moeilijk bereikbare plaatsen in binnensteden toch beleverd kunnen worden. Goederenstromen bundelen en regisseren zijn de essentiële onderdelen voor succesvol concepten. Ook de keuzes voor ‘groene’ voertuigen in de vorm van elektric en smart vehicles zijn van grote importantie.

Slimmer Problemen rond het thema stedelijke distributie lijken tot nu toe onoplosbaar. Mooie initiatieven mislukken, andere initiatieven blijven alleen overeind met subsidie of raken verstrikt in ambtelijke molens, maar ze leiden nauwelijks tot minder vrachtwagens in de binnenstad. Hiervoor zijn meerdere redenen aan te wijzen. Op de eerste plaats ontbreekt het aan eenduidige cijfers en statistieken over stedelijke distributie. Initiatieven kijken vooral naar de winkelbevoorrading. Maar, de vraag is of de stromen bouwmaterialen, horeca en catering, leveringen aan kantoren en alle pakjes van webwinkels niet een veel grotere stroom zijn dan die winkelbevoorrading. Zonder juiste en complete cijfers zijn alle plannen gebaseerd op drijfzand. Nog belangrijker bij alle cijfers is begrip voor de onderliggende bevoorradingskarakteristieken. Alle goederenstromen gaan pas bewegen als iemand een beslissing neemt. Door beslissingen te beïnvloeden kun je komen tot een slimmere stedelijke distributie. Een andere oorzaak van het uitblijven van succesvolle oplossingen, is de wispelturigheid van lokale overheden. Besluitvorming duurt lang en beslissingen over vergunningen en ruimtelijke ordening worden keer op keer uitgesteld. Ondertussen wil de logistieke sector vooruit en smeekt ze om de uitrol van stedelijke distributieconcepten met een sluitende business case.

onale overheden. Dat betekent dat hier op constructieve wijze de handen ineen geslagen dienen te worden en dat is vaak niet gemakkelijk.’ ‘Voor bedrijven die actief zijn in stedelijke distributie, liggen grote kansen te wachten’, stelt Mart Noordam van AllGreenVehicles. ‘Daarbij maak ik wel de kanttekening dat ze een levensvatbaar businessmodel dienen te hanteren, teren op subsidie levert op de lange termijn niks op.’ Noordam ziet binnen het thema stedelijke distributie veel ruimte voor het gebruik van elektrisch vervoer. ‘Als je met emissievrije auto’s de binnenstad in kan, omzeil je

De congestie neemt de laatste jaren in de Nederlandse binnensteden hand over hand toe. De venstertijdenregeling is daar in de visie van Menheere mede debet aan. Meer en meer auto’s moeten immers vroegtijdig de stad in- en uit. ‘De distributiekosten van goederen die de stad in moeten, worden daardoor sky high’, stelt Menheere. ‘De regelingen zijn op zich zeer begrijpelijk, de oplopende kosten liggen echter permanent bij de vervoerders. Met het Greencitydistribution-concept proberen wij hier een einde aan te maken.’

butie op landelijke schaal uit te kunnen voeren. ‘Door de bundeling van vracht voor de binnensteden aan de rand van de stad, rijden minder vrachtauto’s in de binnenstad en zijn er minder voertuigbewegingen, waardoor de luchtkwaliteit, de verkeersveiligheid en de leefbaarheid in de binnensteden wordt verbeterd’, stelt Menheere. ‘De ambitie is de meest toonaangevende ‘groene’ stadsdistributeur van Nederland te worden.’

Specialisme

Greencitydistribution start eind oktober met een pilot vanuit het centrale distributiecentrum in Tilburg. Als deze opstart goed verloopt hoopt het bedrijf achtereenvolgens de gemeente Breda en Helmond ook aansluiten op het concept. ‘Dit concept gaat slagen omdat wij geen bedreiging vormen voor de huidige integrators, stadsdistributie wordt namelijk steeds meer een specialisme’, stelt Menheere. ‘Wel is het zo dat gemeenten en winkeliers nog moeten ontdekken dat ons concept een ontlasting voor de binnensteden is. Wij zijn overtuigd een passende oplossing voor handen te hebben en willen in drie tot vijf jaar dit concept in vijftig steden uitrollen. In het eerste jaar is de ambitie de vijf grote Brabantse steden bedienen.’

Emissievrij ‘Binnen de commissie Van Laarhoven is stedelijke distributie een van de vijf thema’s geweest die genomineerd waren om in het innovatieprogramma opgenomen te worden’, memoreert Roel Menheere. ‘Helaas heeft het thema het programma uiteindelijk niet gehaald. Stedelijke distributie is in Nederland al twintig jaar een lastig vraagstuk. Door de milieuproblematiek is het de laatste jaren hoog op de lokale politieke agenda’s komen te staan. De belangrijkste reden waarom nog altijd geen passende oplossing gegeneerd is, is naar mijn idee de versplintering in de aanpakken. Stedelijke distributie is altijd een domein waar vaak tegenstrijdige belangen spelen van zowel het bedrijfsleven - winkeliers, retailketensm logistiek dienstverleners en dergelijk – en lokale en regi-

het los- en laadverbod waarin gesteld wordt dat je alleen ’s nachts en ’s morgens in alle vroegte met vrachtwagens de stad in mag. Het is zaak de goederen aan de randen van de steden te verzamelen en ze met emissievrije elektrische voertuigen in de stad te distribueren.’

Exportproduct ‘Onze buurlanden zijn zeer zeker geïnteresseerd in deze concepten’, betoogt Noordam. ‘Vanuit Duitsland, Frankrijk en België is al interesse getoond in de concepten die in Nederland ontwikkeld worden voor stedelijke distributie. Hoe meer innovatieve concepten we ontwikkelen, des te reëler is de kans dat dit een exportproduct wordt voor de BV Nederland.’

‘De propositie is groen en goedkoper, dit deden de Romeinen ook al. Ons concept is gebaseerd op het verzamelen van goederen aan de rand van de stad. Een kledingmerk laat nu haar producten fabriceren in Azië, verscheept ze vervolgens naar de haven in Rotterdam, vervoert ze met vrachtwagens naar landelijke warehouses, vanuit daar worden ze vervolgens verspreid naar regionale vervoerders en uiteindelijk belandt de kleding bij de winkeliers. Dat is natuurlijk niet heel handig. Deze keten kan vergaand geoptimaliseerd worden.’ Greencitydistribution heeft een sluitende businesscase op aardgas aangedreven voertuigen ontwikkeld waardoor het mogelijk wordt stadsdistri-

16 For turnkey supply of maintenance workshop equipment

Gemco International B.V. P.O. Box 1713, 5602 BS Eindhoven Science Park Eindhoven 5053 5692 EB Son Tel: 040-2643600 Fax: 040-2643770 E-mail: [email protected] www.gemco-international.nl

17

L ogistic s & S u p p ly C ha i n s

LogiXperience wordt dé logistieke ontmoetingsplaats ‘In LogiXperience willen wij het innovatieproces in de logistieke supply chain stimuleren door te katalyseren en samenwerking te bevorderen.’ Aan het woord is Jeff van Hek. Hij is initiatiefnemer van LogiXperience: een multifunctioneel logistiek centrum met uitgebreide demonstratie- en testruimtes dat de komende jaren in Breda moet verrijzen. Doelgroep is iedereen die zich op professionele manier bezighoudt of wil gaan houden met de logistieke keten. LogiXperience wil samenwerkingen en kruisbestuiving tussen hen en de organisaties waarvoor zij werken bevorderen. LogiXperience moet verrijzen op de Supply Chain Campus in Breda. In het center worden diverse supply chains via de modernste gaming-, virtualisatie- en visualisatietechnieken zichtbaar gemaakt en zijn state-of-the-art producten en technologieën uit de logistieke sector te zien. Het center zal naar verwachting in het eerste kwartaal van 2012 haar deuren openen.

fundament ontstaan voor de haalbaarheidsstudie die eind november wordt opgeleverd’, vertelt Van Kuijk. ‘Wat nu al vaststaat, is dat voor de eerste exploitatiejaren van LogiXperience subsidie nodig zal zijn. Bij de subsidieaanvraag horen intentieverklaringen van ondernemers die het centrum in de toekomst willen ondersteunen. Na twee à drie jaar moet het initiatief namelijk op eigen benen kunnen staan.’

Kloppend hart

Katalyseren

‘De Supply Chain Campus wordt het kloppend hart van Dinalog, het Topinstituut Logistiek’, vertelt Marcel de Heer, accountmanager Kennis en Onderwijs van de gemeente Breda. De Heer is lid van de werkgroep die nadenkt over hoe de campus ingericht dient te worden. Als locatie voor de campus is gekozen voor het nieuwe bedrijventerrein Rithmeester Park, langs de A16. Over een paar jaar komt daar op het veertien hectare grote terrein een modern gebouw met daarin onderzoek- en opleidingsinstituut Dinalog. ‘Een ander belangrijk onderdeel van de campus wordt LogiXperience’, duidt De Heer. ‘Dit experience center kan een verbindende schakel tussen de theorie en de praktijk vormen. Het kan een essentiële rol gaan vervullen bij demonstratieprojecten en kennisuitwisseling.’ Op de Supply Chain Campus zal volgens De Heer naast Dinalog en LogiXperience ook ruimte zijn voor dependances van onderwijsinstellingen of kantoren van bedrijven. Volgend jaar na de zomer kunnen de eerste bouwvergunningen worden afgegeven. Over twee jaar moet de eerste spade de grond in.

De mogelijkheden voor de bezoekers van LogiXperience zullen talrijk zijn. Zo kunnen ze zich virtueel op internationale logistieke knooppunten begeven. Bezoekers wanen zich het ene

LogiXperience mikt op iedereen die zich op professionele manier bezighoudt met logistiek en daarnaast op dat deel van de arbeidsmarkt dat niet beseft dat het logistieke handelingen verricht, terwijl die essentieel zijn voor de logistieke keten. Verschillende competentielagen raken elkaar in het centrum, het is een ontmoetingsplaats met een creatieve voedingsbodem. Workshopruimtes, breakout-sessieruimtes, loungehoeken en een bar. Het zijn volgens Van Hek de zaken die niet mogen ontbreken in het nieuwe centrum. ‘De kern van het concept is simpel: een whiteboard, statafel en koffiezetapparaat zijn in beginsel al genoeg. Deze drie zaken moeten de mensen op de vloer op krijgen, de mouwen laten

Van Hek. ‘Daarna kan het alleen nog maar professioneler worden.’ Van Kuijk vult aan: ‘De jaren na het openingsjaar zijn spannender dan het begin. De uitdaging is om te blijven prikkelen en inspireren, ook op de lange termijn. Daartoe moeten we voldoende verkeer met bezoekers creëren. Een van de pijlers daarbij is het programma, dat moet aansluiten bij een voortdurend veranderende markt. Zo kan iedere maand een verschillend thema bevatten, van pharma in januari tot fashion in april, transport in september en luchtvaart in oktober. LogiXperience moet aan thematische zaken herkenbaar zijn. Bovendien moet de kwaliteit marktconform zijn.’

Mari van Kuijk, Jeff van Hek en Wouter Speelman.

Hersenspinsels ‘Diverse aanbieders van logistieke oplossingen en diensten lieten de afgelopen maanden weten niet tot die tijd te willen wachten’, vertelt Jeff van Hek, directeur van AiDC Consultants B.V. en bedenker van het LogiXperience-concept. ‘Veel bedrijven willen al eerder structureel om tafel zitten en gezamenlijk naar buiten treden.’ Sinds de lancering van LogiXperience afgelopen juni staat het initiatief volop in de belangstelling. De voortgang van het concept geschiedt de laatste maanden dan ook in een razendsnel tempo. Bij initiatiefnemer Jeff van Hek deden de eerste hersenspinsels die tot LogiXperience moeten leiden zich zo’n vier jaar geleden voor. De ondernemer besefte destijds dat hetgeen waar de logistieke markt behoefte aan heeft in Nederland nog niet aanwezig is: ‘Als je de logistieke keten met behulp van innovatie wilt optimaliseren, grijpt bijna iedereen als eerste naar producten en systemen. Hieruit blijkt dat als je nieuwe processen wilt bedenken, je een creatieve voedingsbodem nodig hebt. Dit is dan ook de basisgedachte van LogiXperience: een omgeving scheppen die innovatie stimuleert.’

Development team Het LogiXperience-projectteam – bestaande uit Mari van Kuijk, Wouter Speelman en Mohammed Lasgaa van Groenewout, Jeff van Hek en Martijn Schmit van AiDC Consultants B.V. en Twan van Lankveld van de BOM – is sinds de lancering van het idee bezig met de validatie in de markt. Bovendien is de provincie Noord-Brabant projectpartner. Daartoe is onder meer een development-team opgericht en een grootschalige enquête uitgezet onder de decisionmakers van de logistieke sector. Inmiddels zijn digitaal al ruim driehonderd reacties binnengekomen. Speelman: ‘Ondertussen werken we met het development team het concept van het centrum verder uit. Dit orgaan komt iedere vijf weken bij elkaar om de vorderingen te bespreken en advies uit te brengen.’ ‘Via het development-team is ook het

Ondernemers over LogiXperience Remco van Gils van Vanderlande Industries:

Jan Besselink van PDG (Onderdeel van Transport & Logistiek Nederland):

‘Wij participeren als bedrijf in LogiXperience om het bewustzijn van de markt voor onze sector en logistieke oplossingen te vergroten. LogiXperience kan niet alleen toekomstige werknemers interesseren voor de branche, maar ook een koppeling maken tussen theorie en praktijk. Het Topinstituut Logistiek heeft een theoretische benadering, LogiXperience een praktische benadering. Het is van cruciaal belang deze twee zaken te verbinden. Dit ervaringscentrum moet uitgroeien tot dé internationale praktijkruimte van de logistieke sector.’

‘LogiXperience kan een permanent draaipunt worden waar gebruikers en toeleveranciers elkaar ontmoeten onder de aanwezigheid van state-of-the-art-technologieën. Het initiatief is een succes als iedereen zijn weg naar het center weet te vinden en het daarmee dé ontmoetingsplek wordt voor de internationale logistieke wereld.’

moment in de luchtvrachtafhandeling op een internationaal vliegveld en op het andere moment in de control tower van een grote containerterminal. ‘Voor veel mensen moet innovatie sexy en stoer zijn. Echter, het combineren van bewezen technieken is ook al innoveren’, stelt Van Hek. ‘In LogiXperience willen wij dit proces bevorderen door in de test- en demonstratieruimte innovatie te katalyseren en samenwerking te creëren. Dit centrum wordt een grote-mensen-speeltuin.’

Ton Jongeneelen van Rabobank Breda: ‘LogiXperience kan tot iets groots uitgroeien. Het kan een prominente denktank worden voor iedereen die zich op welke manier dan ook met logistiek bezig

opstropen en bieten laten rooien. Als we de logistieke prestatie van de bezoekers kunnen verhogen, ligt voor de BV Nederland een verbeterpotentie van vele miljoenen euro’s in het verschiet.’

Zwarte cijfers ‘Voor ons is LogiXperience een succes als we over drie jaar, of eerder, zwarte cijfers schrijven’, vervolgt

houdt. Het kan een bron voor innovatie zijn en vormt een belangrijk element van het toekomstige logistieke park in Breda. Het is een drijver en pijler om Breda op de internationale kaart te zetten.’

Johan Kerver van EVO: ‘LogiXperience kan een van de vehikels worden om wetenschappelijk onderzoek van het Logistiek Topinstituut toepasbaar te maken. Daarnaast is het initiatief de manier om een grote diversiteit aan werknemers – van mbo tot hbo, universiteit en post-hbo – de looks en feels van de logistieke sector te laten ervaren.’

De drie partners besluiten: ‘LogiXperience heeft een internationale scope en nergens ter wereld bestaan voor zover wij weten vergelijkbare initiatieven. Dit is de ultieme kans voor het midden- en kleinbedrijf van de BV Nederland om dé logistieke ontmoetingsplaats te creëren.’

148605

18

19

L ogistic s & S u p p ly C ha i n s

Breda werkt aan ontwikkeling Supply Chain Campus:

‘In 2014 denkt iedereen bij logistiek aan Zuidwest-Nederland’ ‘De komst van het Topinstituut Logistiek naar Breda is voor heel Zuid-Nederland een opsteker. Nu de samenwerking met Rotterdam en ook Amsterdam geïnitieerd is, moeten we samen met het bedrijfsleven en de wetenschap een instituut van nationaal formaat wegzetten en faciliteren.’ Aan het woord is Peter van der Velden, burgemeester van Breda. Hij en zijn ambtenaren zijn druk bezig met de voorbereidingen voor de realisatie van de Supply Chain Campus.

‘Logistieke sector moet kansen verzilveren’ ‘Nederland is met de twee mainports en de industriële mainport Brainport nog steeds de gateway van Europa. Toch beginnen we te zakken op die internationale logistieke ranglijsten. In het mondiale vervoer is de laatste jaren veel veranderd. De economische uitdaging is vernieuwingen en doorbraken in de logistieke keten realiseren door nieuwe kennis en concepten toe te passen bij bedrijven.’ Dit stelt Mich van der Harst. Van der Harst is lid van de Programmacommissie Pieken in Delta Zuidwest-Nederland. Binnen de logistieke sector is Van der Harst een boegbeeld. Hij was voor Alexander Sakkers zes jaar lang voorzitter van Transport en Logistiek Nederland en bestuurder bij Nederland Distributieland. Bovendien vervulde hij eerder de functie van Directeur-Generaal Industrie op het ministerie van Economische Zaken.

Peter van der Velden Breda wordt de thuisstad voor het logistiek topinstituut Dinalog. Na een spannende ‘race’ met Amsterdam en Rotterdam als concurrenten kreeg de gemeente begin april van minister van Economische Zaken Maria van der Hoeven de mededeling dat zij haar keuze voor het prestigieuze Topinstituut Logistiek op de stad heeft laten vallen.

de wetenschappelijke kennis die het topinstituut gaat ontwikkelen straks ook bij het midden- en kleinbedrijf te laten toepassen en relevante kennisvragen van het bedrijfsleven bij het topinstituut en het innovatieprogramma te laten landen. De wetenschap moet immers niet bedreven worden vanuit een ivoren toren.’

2012

De gemeente Breda heeft de afgelopen maanden diverse bedrijven op de deur horen kloppen met de vraag of er ruimte beschikbaar is voor hun onderneming op de nieuw te realiseren campus. De voorbereidingen voor de realisatie zijn in volle gang, weet Van der Velden te melden. ‘Het is nog niet zo dat het komend jaar klaar is, maar de eerste tekeningen van de inrichting van het terrein zullen in 2010 wel gereed zijn.’ Hoe de campus er over enkele jaren uitziet, kan de burgemeester zich al volledig voorstellen. ‘In 2014 rijd ik rond deze tijd vanaf een zakelijke bespreking in Antwerpen naar Rotterdam en maak ik onderweg een tussenstop bij de Supply Chain Campus. De kruisbestuiving die dan op Rithmeesterpark plaatsvindt tussen wetenschappers, studenten en ondernemers, is zo fascinerend dat ik te laat kom voor mijn meeting in Rotterdam. Degene met wie ik

Van der Hoeven kreeg vanuit Zuid-Nederland een ‘aanbod’ van de Provincie Noord-Brabant en de gemeente Breda. Zij hebben de handen ineen geslagen en dragen gezamenlijk 10,2 miljoen euro bij aan de ontwikkeling van Dinalog, maar belangrijker nog aan de ontwikkeling van de bijbehorende Supply Chain Campus. De locatie – Rithmeesterpark langs de A16 – is bekend en de bouwplannen zijn in voorbereiding. Het daadwerkelijke bouwproces neemt tot en met 2012 in beslag. Het topinstituut wordt tot die tijd ondergebracht in een net opgeleverd gebouw, tegenover de toekomstige campus. ‘Op de eerste plaats was het een goed bericht dat Dinalog naar Breda komt’, stelt Peter van der Velden, burgemeester van Breda. ‘Alle stakeholders in ZuidNederland hebben zich gezamenlijk ingespannen om het topinstituut naar dit deel van het land te halen en dat is gelukt. Het toont eens te meer de waarde van het zuiden aan voor de BV Nederland.’

Eerste tekeningen

‘Logistiek is mede door de aanwezigheid van de mainports voor Nederland een sector van enorme betekenis en toegevoegde waarde’, betoogt

een afspraak heb, heeft daar echter alle begrip voor. In 2014 denkt iedereen bij logistiek namelijk aan Zuidwest-Nederland en aan Breda in het bijzonder. De internationale uitstraling van de campus past

Van der Harst. ‘Het nationaal innovatieprogramma Logistiek & Supply Chains, Pieken in de Delta en de komst van het Topinstituut Logistiek zijn stuk voor stuk initiatieven om de aanwezige logistieke kennis weer naar een internationaal uitzonderlijk niveau te brengen. De logistieke sector moet daartoe wel de kansen verzilveren. Succesvolle samenwerking tussen het bedrijfsleven en het topinstituut is een cruciale voorwaarde. De komende periode is het zaak input vanuit het bedrijfsleven, draagvlak bij ondernemers te creëren en kennis te delen. Het midden- en kleinbedrijf speelt daarbij een evidente rol.’

immers bij de ambitie van Breda. Meer en meer profileren wij ons als internationale netwerkstad.’

Lily Jacobs

Spin-off ‘Het is nu zaak een stevig nationaal instituut van formaat weg te zetten’, vervolgt Van der Velden. ‘Na de bekendmaking van de stad waar het Topinstituut Logistiek gevestigd wordt, hebben Rotterdam en Amsterdam dit sportief opgepakt. Inmiddels onderhouden onze gemeenten intensief contact zodat we het topinstituut tot een nationaal en internationaal succes kunnen maken. De totstandkoming is voor het imago van de gehele logistieke branche een goede ontwikkeling. Het kan deze Nederlandse sector een internationale voorsprong geven. Voor Zuid-Nederland zal de komst van Dinalog bovendien tot spin-off leiden in de vorm van logistieke ondernemingen die naar het gebied komen. Daar zijn al recente voorbeelden van, onder meer in Oosterhout en Roosendaal.’ Van der Velden toont zich in zijn nopjes met de ontwikkeling van de Vereniging Vrienden van het Topinstituut Logistiek & Supply Chains. ‘Het laat de grote betrokkenheid van het bedrijfsleven zien’, stelt de burgervader. ‘Bovendien kent de vereniging inmiddels een landelijke dekking met zo’n honderdvijftig leden. Dit netwerk is een perfect vehikel om

‘Dinalog wordt een nationaal instituut’ ‘Het is een compliment voor Brabant.’ De nieuwe gedeputeerde Economische Zaken van de provincie Noord-Brabant windt er geen doekjes om, ze is in haar nopjes met de komst van het logistieke topinstituut Dinalog naar Breda. In de ogen van de Lily Jacobs toont het eens te meer aan dat de provincie een belangrijke en erkende rol speelt voor de BV Nederland. Zoals de indrukwekkende cijfers bevestigen: jaarlijks wordt zo’n tachtig miljoen ton goederen naar of door Brabant getransporteerd. ‘Maar, dit instituut wordt niet van Breda, niet van Brabant, maar van heel Nederland.’ Jacobs laat zien direct slagvaardig willen te opereren. De tijd van ‘juichen’ is volgens de

gedeputeerde voorbij. ‘De hand moet aan de ploeg om het topinstituut op 1 januari succesvol te kunnen openen.’

Samenwerking De bestuurster roemt de samenwerking die Breda zoekt met de mainports Rotterdam en Amsterdam bij de ontwikkeling van Dinalog. ‘Natuurlijk, binnen onze provinciegrenzen is veel expertise in huis. Zie bijvoorbeeld de ontwikkeling van de World Class Maintenance organisatie. De ervaring, gecombineerd met de bereidheid samen te werken overtuigt mij dat dit een succes gaat worden. Twee zaken zijn in mijn optiek van groot belang: het topinstituut moet de opleiding van personeel ondersteunen en faciliteren, maar belangrijker nog kennis creëren

waarmee hoogwaardige werkgelegenheid voor de BV Nederland in de toekomst gegarandeerd wordt.’ ‘Dinalog is over een aantal jaren een succes als een aantal zaken bereikt zijn’, besluit Jacobs. ‘Ten eerste moet het instituut zelfstandig – zonder overheidsfunding – kunnen bestaan, een intensieve samenwerking met het bedrijfsleven zoals we zien met de vereniging Vrienden van het Topinstituut is daarvoor een randvoorwaarde. De logistieke sector kan zo gebundeld haar vraagstukken bij Dinalog neerleggen. Een twee punt wat hier mee samenhangt: het kennisorgaan moet helpen in de erkenning en realisatie van Nederland als internationale hotspot voor supply chains. Alleen dan kunnen we kennis exporteren naar andere landen.’

20

Zeker nu West-Brabant voor de tweede maal op rij is uitgeroepen tot Nederlands Logistieke Hotspot Nr. 1 vormt Breda een schitterend decor voor Dinalog, Dutch Institute for Advanced Logistics, en de bijbehorende Campus. Dinalog bevindt zich er als het ware als de spin in het web en kan er profiteren van de perfecte strategische ligging tussen de mainports Rotterdam en Antwerpen; de nabijheid van Europese luchthavens; goede bereikbaarheid per spoor en over de weg. Alle vervoersmodaliteiten komen samen in West-Brabant en tegen die gunstige achtergrond heeft de logistieke sector zich hier als een sterke bedrijfstak kunnen ontwikkelen. Een bedrijfstak die klaarstaat om met Dinalog samen te werken, getuige de enorme vlucht die de Vereniging Vrienden van het Topinstituut voor Logistiek heeft gemaakt sinds de oprichting op 10 maart 2009. Breda wenst de inmiddels meer dan 150 leden vanuit heel Nederland een warm welkom in Breda bij de vele activiteiten die Dinalog en de vrienden ervan zullen ontwikkelen.

Het instituut opent begin 2010 haar deuren op een

organisaties boven en onder de rivieren, in binnen- en

steenworp afstand van de Campus in wording, zodat

buitenland, tussen culturen en mensen.

de route ernaartoe voor velen al deel wordt van het gewoontepatroon. Voor de Gemeente Breda staat

Tegen deze Bredase achtergrond kan Nederland erin

2010 in het teken van de planontwikkeling van Dinalog,

slagen de ambities in het Innovatieprogramma Logistiek

the Campus. In 2011 volgen bouwvoorbereidingen

waar te maken. In Breda wordt de kennisbron gevormd

en in 2012 zijn de bouwactiviteiten volgens plan in

waarmee Nederland als regisseur van multinationale

volle gang.

goederenstromen weer een Europese marktleiderspositie krijgt.

Dinalog -instituut, campus en vrienden van- zet Breda als logistiek kenniscentrum op de nationale en

Dinalog, nogmaals welkom in Breda, een netwerkstad

internationale kaart. De stad heeft de grond goed voor-

pur sang. Onderdeel van een regio met een sterke

bewerkt: een mooie locatie, enthousiaste partners in het

logistieke traditie, strategisch gelegen tussen de logis-

bedrijfsleven en een onderwijsaanbod dat er mag zijn!

tieke centra van de Randstad, de Vlaamse Ruit en het

Informatie

Ook de attitude van Breda, West-Brabant en eigenlijk

oostelijke achterland. Een multi-modale logistieke

Gemeente Breda,

van heel Zuid-Nederland, nl. niet concurrerend zijn maar

hotspot, die naast de bekende vervoersmodaliteiten

Economische Zaken

complementair, vormt een succesfactor voor Dinalog.

kan bogen op een opvallend sterk organiserend

(076) 529 37 50

Breda schakelt met groot gemak tussen bedrijven en

vermogen inclusief dat van de totale onderwijskolom.

[email protected]