VREUGDE. In dit nummer: COLOFON. 7e jaargang, nummer 1 februari Prijs: 1,50

Thema: Vreugde

Prijs: € 1,50

COLOFON Hooglandse Nieuwe is een blad voor alle geïnteresseerden rondom de Hooglandse Vieringen van de Leidse Studenten Ekklesia. Het verschijnt zes maal per jaar. Redactie Bep van Houten, Tine van Iren, Job van Keulen, Wim Schouten, Edo Schraa, Jan Slotboom, Jenneke van der Wal

7e jaargang, nummer 1

februari 2011

Opmaak Edo Schraa, Jan Slotboom Kleurenversie downloaden www.ekklesia.leidenuniv.nl

In dit nummer:

Abonnement € 20 per jaar Nieuwe abonnees opgeven bij het secretariaat

VREUGDE

Kopij voor het nummer van 17 april (Palmzondag) met het thema 'Leven' Uiterlijk op 3 april aanleveren bij: [email protected] of bij secretariaat LSE, Rapenburg 100, 2311 GA Leiden, t.n.v. Bep van Houten, o.v.v. kopij HN

Vreugde - Wim Schouten Vreugde der wet - Amos Kater Vreugdevol geloven - Jan Halin

2 3 4

Vreugde in de natuur - Bep van Houten

6

Vreugde voor volwassenen - Monique van der Gaag

PASTORES Rob van Waarde (studentenpastor, PKN) Leidsestraatweg 64-9, 3443 BW Woerden 06-4193 5997 [email protected] Elise Woertman (studentenpastor, RK) Boompjes 474, 3011 XZ Rotterdam 06-4510 0439 [email protected]

De vreugde van muziek - Ronald Meester Verscheurde vreugde - Jenneke van der Wal De vreugde van een kind - Edo en Marianke Schraa

7 8 9 21

10

Afscheidspreek over 'Genade' Ranfar Kouwijzer

Christiane Berkvens-Stevelinck (academiepredikant, Rem.) Stadionkade 16II, 1077 VK Amsterdam 020-671 4568, [email protected] www.moederoverste.nl

12

Hooglandse Vieringen

14

Samenstelling LSE-raad per 1-1-2011

15

Bericht van de penningmeester

Henk Schouten (wnd participantenpastor, PKN), Fuchsiadal 15, 2317 HR Leiden 071-521 8723 [email protected]

16

De groep: Stuurgroep Hooglandse Vieringen

17

Het gedicht van: Renate Tuijten

18

Actief en informatief Rabbit School - lezing over Compassie - Beelden van Jezus Leidse hofjes - Kindertehuis in Papua - Humanity House Color your Mind - De Bakkerij 25 jaar

21

Hoogstpersoonlijk - De Vreugde van een kind

22

Ingezonden: Enkele vragen over het Christendom in de 21e eeuw Harry van der Horst

24

Alles Kan een Mens Gelukkig Maken - René Froger

25

Fotopagina afscheid Ranfar Kouwijzer

26

Kinderpagina

Rekeningnummers Voor bijdragen aan het werk van de Leidse Studenten Ekklesia: rekeningnummer 263 5559 t.n.v. Stichting Materiële Voorzieningen LSE te Leiden Voor diaconale giften: rekeningnummer 331 3366 t.n.v. Stichting Diaconaal Fonds Hulpverlening LSE te Leiden. Beide stichtingen zijn erkend door de fiscus. Giften zijn aftrekbaar voor de inkomstenbelasting.

Dit nummer is opgemaakt met het gratis programma Scribus

Hooglandse Nieuwe februari 2011 |

1

redactioneel

Vreugde 'Wantrouw elke drijfveer tot schrijven, behalve de vreugde van het formuleren.' Godfried Bomans Wim Schouten

B

ovenstaand citaat doet mij beseffen hoeveel vreugde er te vinden valt in het spel met woorden dat het schrijven van een redactioneel is. Een spel waarbij ik niet alleen mijn eigen woorden gebruiken mag, maar ook die van al degenen die een bijdrage aan dit nummer hebben geleverd . En dat zijn er, aangetrokken door het thema, tot mijn vreugde dit keer velen. Die grote belangstelling voor het thema “vreugde” is overigens niet verwonderlijk voor een gemeenschap die elke zondag iets te vieren heeft. Vreugde gaat volgens Jan Halin dieper dan blijdschap. Vreugde is geworteld in de ziel en met al je zintuigen te ervaren. Ronald Meester gebruikt daartoe graag zijn oren. Daar moet je volgens hem wel iets voor doen. Zo’n pianosonate nr. 32 van Beethoven moet je leren doorgronden. Maar dan is je beloning ook groot! Ook Bep van Houten vindt dat hoe meer je ergens van weet, hoe meer je je erover kunt verwonderen en hoe meer vreugde je erin kunt vinden. Vol vreugde ziet zij God die via een pimpelmees flirt met de mensheid. Daarbij laat haar protestantse gevoel van verantwoordelijkheid haar vreugde in alle wonderen van de natuur soms verdrijven door de matige manier waarop de mensheid de rol van rentmeester op zich neemt. Dat dempende verantwoordelijkheidsgevoel wil zij 2

| Hooglandse Nieuwe februari 2011

soms wel met een raketje het heelal in schieten. Net zoals Jenneke van der Wal van het Boeddhistische-wijsheden-scheurkalenderblaadje, dat oproept tot demping van emoties, vol enthousiasme een prop maakt. 'Jenneke, stond deze uitspraak van Boedha al op je kalender? "Als een mens door lagere vreugde te verzaken kan komen tot hogere vreugde, moet hij de lagere opgeven en reiken naar de hogere." Boedha en Calvijn hebben meer gemeen dan je zou denken!' Ondanks al het reiken naar het hogere vinden veel van onze auteurs de ware vreugde toch in de kleine dingen die het doen. Zoals Monique van der Gaag, die na een bezoek aan het Humanity House zich weer bewust is van het geluk te leven in een land waar je niet vervolgd wordt, waaruit je niet hoeft te vluchten. Vreugde ook in een uitbottende sering in je tuin. Of zoals Edo en Marianke Schraa-van Schie die ervaren hoeveel vreugde de geboorte van een kind je kan bieden. Vooral wanneer dat je niet zomaar in de schoot geworpen is, zoals de genade waarover Ranfar Kouwijzer in zijn afscheidsdienst preekte. Vreugde, genade en vertrouwen zijn begrippen die blijkens dit nummer van de Hooglandse Nieuwe heel dicht bij elkaar liggen. De Vreugde der Wet van Amos Kater, die vooral voortkomt uit het besef dat de Torah geen begin en

geen einde kent. Het gaat steeds door en het komt steeds goed. Gods menselijke aanwezigheid in het gedicht van Charles Peguy waar Renate Tuijten ons in 'Het verhaal van' op wijst. God voor wie er volgens Ranfar Kouwijzer geen doodlopende steegjes bestaan. Het vertrouwen ook van onze penningmeester die door een eindspurt in uw goedgeefsheid aan het eind van het jaar het tot zijn vreugde toch nog goed zag komen met de LSE- financiën . Naast al dit vreugdevols zijn er ook weer de gebruikelijke rubrieken, zoals de Hooglandse vieringen en 'Actief en informatief'. Al met al is het doorlezen van deze Hooglandse Nieuwe een kleine moeite die u veel vreugde zal schenken.

Amos Kater (1969) woont samen met Gerda Oomkes. Zij kregen drie kinderen, Chaja, Gideon en Abigaël*. Hij werkt bij Collis waar hij verantwoordelijk is voor o.a. adviezen aan bedrijven inzake mobiele betalingsdiensten. Hij is een regelmatige deelnemer aan de Hooglandse vieringen.

Simchàth Torah Vreugde der wet Amos Kater

T

oen mij werd gevraagd om te schrijven over de “Vreugde der Wet”, moest ik wel even denken wat wordt daar nou mee bedoeld? Gelukkig hebben wij thuis het boek “Vervulling en belofte, een christelijke visie op de joodse feesten” van Ds. A.S. Rienstra. Simchàth Torah staat voor het Joodse feest van de vreugde der wet. Simchàth Torah is een vrolijke viering waarbij gedankt wordt voor de Torah (de Wetten), de eerste vijf boeken van de joodse bijbel. Tijdens dit feest leest men in de synagoge uit de Torah eerst het laatste gedeelte van Deuteronomium (over de dood van Mozes) en direct daarna het begin van Genesis (over de schepping van hemel en aarde). Het laatste gedeelte en het begin van de Torah. Dit geeft aan dat het lezen uit de Torah nooit stopt. Op de vooravond van dit feest worden de Torahrollen dansend en zingend door de synagoge gedragen en ook vaak naar buiten. De volgende ochtend lezen in de synagoge ‘de bruidegom van de Torah’ en de ‘bruidegom van Genesis’ achtereenvolgens het eind en het begin van de Torah. Het wordt als een grote eer beschouwd één van deze beide bruidegommen te mogen zijn. Een bijzonderheid op Simchàth Torah is, dat alle kinderen beneden de dertien - die dus nog minderjarig zijn - in de synagoge uitgenodigd worden deze voorlezing door de twee bruidegommen mee te maken. Na afloop van de dienst worden aan de kinderen bruidssuikers uitgedeeld. Het Feest van de Vreugde der Wet is een soort huwelijksfeest. Dat blijkt uit de rondedansen met de Torahrollen, de twee bruidegommen en de bruidssuikers. God heeft hun juist de weg gewezen naar zijn Koninkrijk, de weg van de Torah. Het woord Torah betekent dan ook letterlijk: wegwijzer. De Joden vieren een uitbundig feest

vanwege de Torah, die God hun heeft bekendgemaakt. Dit gelezen hebbende, kwam de behoefte om nog eens verder te kijken en zo pakte mijn partner het volgende boek erbij, namelijk “Sjema Jisraeel, kom nou” van Dick Houwaart. Door

heeft getrotseerd omdat het de Torah had en heeft. Graag wil ik afsluiten met een citaat uit het boek van Dick Houwaart: “Iemand die beweert dat het Joodse volk bestaat en dat bestaan aan iets anders te danken heeft dan aan de Torah, weet

Er is geen begin en einde aan de Torah. dit boek kwam ik te weten dat Simchàth Torah niet in de Torah genoemd wordt. Het feest wordt pas sinds de Middeleeuwen gevierd. Dick Houwaart schrijft: “wat een feest, wat een vreugde, wat een belevenis, ieder jaar weer. Dan krijgt de continuïteit van het joodse volk gestalte. Of je het nu gelooft of niet, met Simchàth Torah zie je dat het joodse volk bestaat door de eeuwen heen”. Echter het mooiste van het hele feest vind ik toch wel de gedachte dat er geen begin en geen einde is aan de Torah. Het is altijd een voortdurend bezig zijn met de Torah. Velen zeggen dan ook dat het Joodse volk de eeuwen

niet waar hij over spreekt. Zelfs de meest verstokte joodse atheïst, zal dat niet kunnen volhouden.” Door het schrijven van deze bijdrage is voor mij weer eens duidelijk geworden hoe belangrijk de Torah is voor het Joodse volk, ik hoop dat ook aan jullie duidelijk te hebben gemaakt. Le Chaim, PS: Simchàth Torah valt dit jaar op 21 oktober.


3

In gesprek met Jan Halin over: Vreugdevol geloven Jan Halin is onderwijsman, nu werkzaam als docent en onderwijskundige op een PABO. Hij is vice-voorziter geweest van de rk Studentenparochie 'Maria Zetel der Wijsheid'.

Je mag in het Licht staan, omdat je bent gezien met het hart. Dat is voor mij vreugdevol geloven. interview: Tine van Iren

H

oe was jouw gelovige opvoeding?

Als kleine jongen zie ik mij weer zitten in de kerkbanken van onze parochie-kerk en verdwaal ik in de prachtige gebrandschilderde ramen. De woorden die over mij werden uitgestort landden minder dan het spel van kleuren, schaduwen en de voorstellingen die worden uitgelicht en weer verdwijnen als de zon schaduwt. Mijn zintuigen werden geprikkeld; woorden zijn vaak zo beperkt. Bij ons thuis hadden wij een geloofstraditie van vieren; het met elkaar delen van de vreugde in het leven. De feesten werden uitgebreid gevierd. Rituelen kunnen daarbij zo belangrijk zijn.

Welke beelden had je of heb je bij die gebrandschilderde ramen? Bij die ramen heb ik het beeld van een glazenier die werkt met buigzaam lood 4


en daar glas in vlecht tot een voorstelling. Dichtbij is het een bonte verzameling van kleurvlakken; door letterlijk afstand te nemen komen de voorstellingen tot leven. Ook wij zijn glazeniers van leven. Een ieder probeert met het lood dat hem of haar bij de geboorte is gegeven, te komen tot een verhaal vol kleurvlakken waarin licht ruimte krijgt maar waarin een kleurvlak ook mat en dik kan zijn, licht wordt bijna weerkaatst. Lood is giftig; in elk verhaal weerklinkt de rauwheid en bitterheid van het leven, maar in elk levensverhaal ontdek je ook de schitterende kleurvlakken waarin het veelstemmig licht ons heeft aangeraakt. Je mag in het Licht staan, omdat je bent gezien met het hart. Dat is voor mij vreugdevol geloven. Vreugdevolle momenten die energie geven en perspectief.

Geloven is voor jou dus vaak verbonden met vreugde? Ja zeker; in veel kerken en andere religieuze plaatsen voel ik mij opgenomen en voel ik mij verbonden met al die mensen die hier tot rust kwamen in verhalen en beelden. Het veelstemmig spel van licht in de Hooglandse kerk raakt mij, is een bron van vreugde. Er is tijd en ruimte voor ledigheid en stilte.

Komt er bij jou in die ledigheid en stilte naast die vreugde ook verdriet boven of een gevoel van smart? In de stilte ontkom je niet aan verdriet en pijn dat op je pad komt. Soms is dat een loden last. Kleuren lijken te zijn uitgedoofd. Jouw levensverhaal staat niet op zichzelf. Het past in het verhaal van de bijbel, dat boek vol getuigenissen van de zoektocht van mensen naar visioenen van hoop en liefde. Mijn

'Et lux in tenebris lucet' St Janskerk, Hoensbroek

smart is herkenbaar in verhalen van de ander met kleine letter geschreven en met hoofdletter, de Ander. Dat geeft troost.

Hoe zou jij het woord vreugde willen omschrijven? Het heeft te maken met een diepere dimensie dan het woord blijdschap. De vreugde is meer geworteld in de ziel, hoe je de ziel dan ook omschrijft. Het gaat om het geworteld zijn in het leven en in het licht; dan kun je met al je zintuigen de vreugde ervaren.

Zou het niet zinvol zijn om vaker met elkaar de vreugde te delen? We zijn vaak zo kritisch en terughoudend om elkaar te laten merken hoeveel vreugde we aan elkaar beleven. Ja dat zouden we moeten doen, we hebben ook de opdracht om met onze

talenten een licht te zijn voor de ander. Je moet dus in aktie komen, maar daarnaast heb je ook altijd de contemplatie, de stilte nodig. Het gaat dus altijd om de balans; als je niet ook de ledigheid ingaat dan loop je jezelf voorbij. Dat is ook het verhaal van de LSE: mensen die op weg gaan, twijfelen en af en toe verdwalen, maar je kunt altijd weer terugkeren naar die verhalen waar je ook je eigen verhaal in kunt herkennen. Jouw verhaal kan een lichtvonk in de verhalen van de traditie zijn. Wij maken deel uit van een lange trektocht door landen van duisternis naar lichtplaatsen, waarin mensen als mensen worden gezien. In het licht worden gezet. Ik ben daarom zo getroffen door het gedicht van Hans Andreus genaamd Holte van Licht.

Holte van Licht Tegen het lege praten. Holte van licht. Essentie die stralend gebrek aan vorm en omtrek blijft verhullen voor ogen die willen zien en niet kunnen. Maar ik praat met mijn mond en handen en hele lijf er op in totdat het spreekt, antwoord er uit losbreekt. Hans Andreus (1975) Hooglandse Nieuwe februari 2011 |

5

Bep van Houten (1953) is opgegroeid in Den Haag, studeerde Biologie in Leiden, werkte als analist bij Biofysica en als vrijwilliger sinds 2003 bij het IVN als natuurgids, met name in polderpark Cronesteyn. Zij is getrouwd met Hans Feitsma.

Bep van Houten over: Vreugde in de natuur Interview: Job van Keulen

Passie Mijn moeder had een grote liefde voor de natuur en sleurde haar kinderen regelmatig naar één van de mooie parken, duinterreinen of andere groene plaatsen waarvan Den Haag er zoveel heeft. Daar wandelden we en leerden al spelend van alles over de planten en dieren die we tegenkwamen, want mijn moeder was als ouderwets gevormde onderwijzeres een wandelende encyclopedie. We konden er als extra attractie ook onze behoefte aan avontuur bevredigen want je kon er in bomen klimmen en volop spelen (verstoppertje!) in het groen. Kortom: de basale beleving van natuur, die kinderen nu vaak tekort komen. Vakanties brachten we als gezin door in Nederland op primitieve wijze in een huisje bij de boer op het erf. Ik had een voorkeur voor Limburg want daar was het landschap wijds en mooi heuvelachtig. Er waren toen nog van die mooie golvende korenvelden en veel onverharde wegen. Dit alles droeg uiteraard in hoge mate bij aan mijn huidige passie voor de natuur en de vreugde die zij mij verschaft. En die ik ruimschoots uitleef door de rugzakwandelvakanties met Hans in Nederland, Engeland en Frankrijk op lange afstand wandelpaden. Recentelijk liepen we rond op Tenerife, een eiland met een veelheid van soorten planten en dieren, in allerlei microklimaatzones dicht bij elkaar. Nooit zoveel kleuren steen gezien. Maar ook het leven in onze tuin en m’n vrijwilligerswerk bij het IVN draagt bij aan m’n vreugde in de natuur. En de veelheid van informatie die ik nog steeds 6


verzamel in boeken en geschriften over de natuur in al haar vormen.

Verwondering De natuur is een eindeloze bron van vreugde. En van verwondering. Over de soorten- en vormenrijkdom en de afstemming op de omstandigheden en op elkaar. En de afhankelijkheid van elkaar. De plant die een specifiek insect nodig heeft voor de bestuiving. De merel die de grond omwoelt op zoek naar regenwormen en de roodborst die almaar in de buurt van de merel blijft, die de kracht heeft die de roodborst mist, omdat er in de omgewoelde grond voor hem nog allerlei eetbaars te vinden is. De levende natuur met al zijn soorten vormt één groots geheel dat op een verbluffende manier op elkaar werd afgestemd en dat steeds weer blijft doen. En we weten er nog maar zo weinig van. We kennen onze eigen darmflora nog niet eens, daar wordt momenteel stevig onderzoek naar gedaan. Van grondbacteriën kennen we misschien 10%. En het onderzoek naar de diepzee is eigenlijk pas begonnen. Oké, de natuur gedraagt zich naar wat we natuurwetten zijn gaan noemen. Of we die allemaal kennen is nog maar de vraag. Mijn vreugde wordt vaak behoorlijk overschaduwd door de zooi die we als mensheid van onze planeet maken. De ‘rentmeester’ is verworden tot een tiran. We voelen ons in onze stedelijke omgeving geen deel meer van het geheel van de natuur van onze planeet, zijn ons niet bewust van onze afhankelijkheid als deelnemer in het geheel van de levensgemeenschappen op

aarde. Ik heb de Ekklesia hard nodig als tegenwicht en paradoxaal genoeg ook als motor voor m’n protestantse gevoel van verantwoordelijkheid. Maar soms zou ik dat gevoel van verantwoordelijkheid wel eens in een raketje naar het oneindige willen schieten.

Schoonheid Maar dan is er toch weer de schoonheid van wat we vroeger ‘De Schepping’ mochten noemen zonder uitgelachen te worden. Je kunt je er eindeloos in verheugen. En hoe meer je er van weet, hoe meer je ziet en hoe meer je je verbaast. Planten en dieren op het land, in het water en in de lucht in hun kleurenrijkdom en vormverwantschap. Elke soort heeft haar eigen schoonheid, ook de meest alledaagse wilde eend en tuinslak. De dieren niet alleen in rust maar ook en juist in de bij de soort behorende activiteiten. De vogels met een eindeloze variatie van hun fraaie zang. M’n kat die een vergevorderde vorm van yogales zou kunnen geven. Oorwurmen en spinnen die aan broedzorg doen. Niet alleen de planten zelf maar ook de zaden en vruchten zijn mooi om te zien en oneindig gevarieerd. Pollen(stuifmeelkorrels), waar je zo gemeen allergisch voor kunt zijn, micro-organismen als bacteriën, schimmels en virussen vertonen als je ze stevig vergroot een verbluffende schoonheid. Evenals het samenspel van celorganellen. En veel groter: het ‘hemelwijd landschap’ dat Oosterhuis zo fraai kan bezingen. Hij moet een goeie biologieleraar hebben gehad.

Dàt brengt me altijd weer op adem. En daar ervaar ik soms wat ik weleens genoemd heb het ‘geheim achter de dingen’. Wie of wat veroorzaakt(e) die schoonheid ? En met welk doel? Vanuit de r hoek gezien:, de evolutietheorie, waar je als biologiestudent onvermijdelijk een stevige scheut van mee krijgt, geeft m.i. geen eenduidig antwoord op deze vragen. Wat betreft het doel: de door de mens ervaren schoonheid zou zowel gunstig kunnen zijn voor de reproduc-

tie van de soort - minder stress door de ervaring van schoonheid -, als ongunstig – iets wat te mooi is, wordt misschien taboe verklaard op het menu, dus minder eten. Overigens ben ik opgeleid als biochemicus, niet als evolutiebioloog, erg competent voel ik me niet op dit gebied. De vraag naar de ultieme oorzaak van schoonheid is vanuit de r -wetenschap niet op te lossen. Wanneer je dit soort onbeantwoorde wetenschappelijke vragen met ‘God’ wil beantwoorden, loop

je onvermijdelijk vast. Dan probeer je Onze lieve Heer in een reageerbuis te stoppen. Dat wat betreft m’n wetenschappelijke kant. Maar de vraag naar de ultieme oorzaak van schoonheid als zingevingsvraag is een heel ander gebied. Met m’n geloofsmatige kant zie ik vanuit m’n ooghoek God via een pimpelmees flirten met de mensheid. En ik flirt vrolijk terug.

NAAR PSALM 103 Wie je ook bent en wat je ook doet, je bent je leven lang een kind. Of je nu klein bent of groot, jong of oud, zo oud misschien dat je niet meer weet wie je bent en wat je doet, je bent je leven lang een kind.

Vreugde voor volwassenen

Wie je ook bent, wat je ook doet, zij zorgen voor jou, voor altijd.

Monique van der Gaag

M

ijn sering, die hartje winter, volop in de knop staat. Daarvan word ik blij. Of mijn rode kater, die op schoot springt. Schrijven met mijn lievelingspen. Gekleurd papier. Een vers kopje thee. “Alles kan een mens gelukkig maken!” zong René Froger al. Het is waar, maar een lijst maken met alles wat vreugde geeft, is moeilijker dan ik dacht. Het is de volgorde die lastig is. Wat het

Een kind van je vader, een kind van je moeder, en een kind van God. Zij zorgen voor jou, wat er ook gebeurt.

grootste geluk geeft, mag bovenaan. Gezondheid met stip op één. En daarna… tevredenheid, denk ik. Het kleine, dagelijkse geluk ook willen zien. Genieten van het hier en nu. Vreugde is de afwezigheid van verdriet. Toen ik vanmorgen de kindernevendienst voor het thema Vreugde voorbereidde, gaf de vrije vertaling van psalm 103 door Bette Westera me een diepe vreugde.

Bette Westera


7

De vreugde van muziek … is een onderwerp waar we lang over zouden kunnen praten. Dat mensen vreugde scheppen uit het luisteren naar muziek is evident.

Ronald Meester

M

uziek is kunst, en zoals bij alle kunstvormen kunnen we erdoor geraakt en geëmotioneerd worden. Muziek is nonverbale communicatie; muziek kan iets wat woorden niet kunnen, en is juist hierdoor in staat om vreugde te scheppen. Muziek verbindt ons met dat wat echt is, weerspiegelt onze ziel, en is daardoor van nature spiritueel. Net zoals bij een schilderij of ander kunstwerk is het absoluut niet gezegd dat je onmid-dellijk overtuigd zou moeten zijn van de schoonheid en diepgang van een bepaald muziekstuk: de beste muziek geeft zichzelf vaak niet onmiddellijk prijs. Muziek kan gewoon 'leuk' op de achtergrond zijn maar kan je ook op je grondvesten doen trillen. Je kunt muziek ontleden, en onder de indruk raken van de technische hoogstandjes of briljante ingevingen van de componist of vertolker, maar je kunt het ook gewoon mooi vinden. Muziek is niet te reduceren tot techniek, net zomin als wiskunde is te reduceren tot logica. De meest virtuoze pianisten zijn niet altijd de beste musici. Lang Lang is een onvoorstelbare virtuoos, maar hij kan mij toch vaak niet bekoren. Ik luister liever naar Lazar Berman, bij wie de techniek in dienst van de muziek staat. Bij twee recitals van hem ben ik in de pauze weggegaan, overdon8


derd en geraakt als ik was door de eerste 45 minuten – meer muziek zou bijna onverdraaglijk geweest zijn. Dat waren grote, vreugdevolle momenten. Zelf musiceren is een heel ander verhaal. Vaak ga ik na een lange en meestal hectische werkdag rond half acht ’s avonds aan mijn vleugel zitten. De kinderen in bed of naar boven, tijd voor muziek, tijd om zelf te spelen. Is dat vreugdevol? Pianospelen is vaak niet echt inspirerend en een moeilijk stuk studeren is niet echt leuk - en toch doe ik het bijna elke dag weer. Waarom? Waar die ik al die moeite voor? Niets menselijks is mij vreemd, dus profane zaken als ijdelheid spelen natuurlijk mee. In het algemeen vindt iedereen het heerlijk om iets te doen wat je ligt en waarin je iets kunt bereiken, muziek is hier niet speciaal in. Maar er is meer. Dag in dag uit dezelfde passage, worstelen met vingerzetting, dynamiek, samenspel en noem maar op, dat alles betekent een confrontatie met de muziek en met het instrument. Er is geen betere manier om muziek te 'begrijpen' dan door het zelf te gaan spelen, net zomin er een beter manier is om een bepaald wiskundig vakgebied te gaan begrijpen dan door er ook echt onderzoek in te gaan doen. Musiceren is eigenlijk gewoon een ritu-

eel dat je keer op keer uitvoert in de wetenschap dat je de investering terugkrijgt in die spaarzame maar o zo vreugdevolle momenten dat je boven de techniek kan uitstijgen en opeens een stel noten op het papier tot muziek weet te transformeren. Beethoven is de grootste componist, en dan vooral zijn pianosonates. Het spelen van en het luisteren naar die sonates zijn vreugdevolle, bijna mystieke ervaringen. Luister eens naar zijn Opus 111, en hoor hoe Beethoven zoekt, hoe hij allerlei wegen inslaat, hoe hij worstelt en soms een hoogtepunt bereikt. Eigenlijk net het echte leven. Deze muziek is te mooi om niet gehoord te hebben en zoals bij alle zinvolle dingen geldt ook hier: het komt niet vanzelf, maar als je eenmaal begrijpt wat Beethoven doet, dan is de beloning groot: een moment van echte vreugde.

JENNEKE STEEKT VAN WAL

Verscheurende vreugde

V

De Profundis Hadden wij nimmer nog zwanen gezien, zòuden wij hen op het water ontwaren, o, wij zouden van vreugde vervarenlachen en schreien misschien. Hadden wij nimmer nog zwanen gezien, vlogen zij òver met ruisende slagen, o, wij zouden dit duister verjageneindelijk bevrijd zijn misschien. Ida Gerhardt Uit: Het sterreschip (1979)

orig jaar begon ik aan een scheurkalender met Boeddhistische wijsheden. Ik hing hem op aan de muur van mijn Brusselse badkamertje, recht tegenover de wc. Niet de meest inspirerende plek, zult u zeggen, maar ik kwam toch elke dag langs zo’n spreuk, in de hoop dat ik er iets van op kon steken. Nou ja, elke dag… Omdat ik alleen doordeweeks in Brussel ben, heb ik meer dan een blaadje per dag. En dat komt heel handig uit, want als een spreuk me niet bevalt, gaat hij rats!- eraf en lees ik lekker de volgende! Aldus stak mijn eigenwijsheid de kop op, en wanneer ik op een dag met mijn slaperige hoofd de volgende spreuk tevoorschijn scheur, lees ik ‘als je in de branding staat, is het gemakkelijker met de golven mee te gaan dan je tegen elke beweging te verzetten’. Ik frons mijn wenkbrauwen en loop gedecideerd terug om een pen te pakken. Onder de spreuk krabbel ik: ‘… en in een optrekkende volle metro is het andersom’. Zo. Deze week is er weer zo’n spreuk: ‘Probeer met vreugde naar het leven te kijken, zonder opwinding’. Het doet me denken aan wat de Dalai Lama zei: “Als je een probleem tegenkomt, denk dan goed na. Is er een oplossing, dan is er geen reden u op te winden. Is er geen oplossing, dan heeft het geen nut u op te winden.” “Maar hé!” protesteert mijn enthousiaste zelf, “ik wil toch zeker een gat in de lucht springen als ik een subsidie heb gekregen? Ik wil toch dansen als ik mijn lief weer zie? Ik wil opgewonden mijn handen in de lucht steken als mijn glimlach te groot voelt voor mijn gezicht!” Je niet op te winden helpt om de boosheid en teleurstelling minder erg te maken, maar het haalt ook diepte weg uit de totale vreugde en verwondering die je soms kan overspoelen en voeden tot in je voeten. Dat hoort er óók bij! En terwijl ik me lekker druk maak over opwinding, scheur ik vol vreugde deze spreuk van de kalender … Jenneke van der Wal Hooglandse Nieuwe februari 2011 |

9

Genade Ranfar Kouwijzer: 'Genade wil zeggen dat God jou gevonden heeft.' tesadem van de Heilige zal over je komen, kracht van de Allerhoogste en daarom zal dat kind heilig genoemd worden, zoon van God. De engel praat et verslag van de ontmoeting duidelijk liever over Jezus dan over van de Aartsengel-Gabriël – Maria. Een antwoord op haar vraag is de aankondiger – met het meisje Maria, laat zich lezen als een ab- het niet. Ja, zo hebben wij het wel leren verstaan na 2000 jaar christensurdistische dialoog. Het begint met dom. “Hoe jij zwanger zal worden? O, een onalledaagse groet. Verheug je bevia de heilige Geest…” Maar dát staat genadigde, de Heer is met je en gezeer helemaal niet. Toch is het Maria afgend ben je onder de vrouwen. Maria doende. Zie hier de dienares van de is zeer geschokt door dat woord en Heer; mij geschiede naar uw woord! vraagt zich af wat die begroeting beDe engel kan gaan. Maria staat op en tekent. De engel gaat er op in met de spoedt zich het bergland in, naar een gevleugelde woorden Vrees niet! Want stad van Juda. je hebt genade gevonden bij God – en dan volgt het hele verhaal erachteraan Iedereen kent de vergelijking van Maover een zoon die koning zal zijn van ria met de onvruchtbare aartsmoeders, een koninkrijk zonder einde. Sarah, Rebecca, Hannah. Je kán niet Het lijkt me dat bij dat koninkrijk volzwanger zijn – en toch gebeurt het. Sadoende vragen te stellen zijn. Wie is rah was 90 en dan kan het niet. Rebecde allerhoogste? Waarom moet hij ca en Hannah waren onvruchtbaar – Jezus heten? Een koninkrijk zonder grens en zonder einde, hoe moet ik me en dan kan het niet. Maria heeft nog nooit met een man geslapen en dan dat voorstellen? De troon van David – kan het niet. Je kan niet zwanger zijn wat betekent dat? Het huis van Jakob, – en toch gebeurt het. Lucas doet er alwie zijn dat? Hoe zit het met degenen les aan om de vergelijking met Oudtesdie niet van dat huis zijn? Maar Maria tamentische figuren aan te dragen. heeft een hele andere vraag. Hoe kan dat, want ik heb met geen man gemeen- Niet alleen vanwege die onvruchtbaarheid. Zijn proloog barst van de verschap? Het lijkt wel alsof ze alleen de wijzingen naar het Oude Testament. eerste woorden gehoord heeft ‘je zult Maria (Marjam als je het op z’n heontvangen en baren een zoon’ – en de breeuws uitspreekt) heeft dezelfde rest niet meer. De engel heeft niet naam als Mirjam, de zus van Mozes. gezegd wanneer die zoon komt, niet Jozef is ook al een naam met een gedat het zonder tussenkomst van een schiedenis. En die andere conceptie – man zal gaan, hij legt de nadruk op de die van Johannes de Doper – die door prestaties van die zoon – en wat zegt dit verhaal heen is gevlochten, is ook Maria: hoe gaat dat dan technisch in al een Fundgrube van Oudtestamentizijn werk? Wat een gekke vraag! Wat sche verwijzingen: de stokoude een absurd gesprek. Het lijkt wel zo’n Elizabeth (is vernoemd naar de vrouw kindernevendienstgesprekje. Ingevan de priester Aäron) en Zacharias (= studeerd en boven je macht. De engel de profeet Zacharia) representeren de gaat er ook helemaal niet op in. Gees-

Gemeenschap van mensen, die geroepen is, Ekklesia.

H

10 | Hooglandse Nieuwe februari 2011

wet en de profeten. Het loflied van Maria lijkt precies op het loflied van Hannah. En er zijn nog veel meer parallellen aan te wijzen. Dit is een grote kerstcitatenkwis. Hier wordt jou ingeprent dat er zaken van Oudtestamentische allure aan de orde zijn. De suggestie is zo sterk dat één levensgroot verschíl niet opvalt … De bijbel is gespecialiseerd in doodlopende steegjes. Het kan zo niet verder, maar hé – kijk eens, er is toch nog een ongedachte uitweg. Adam en Eva verdreven uit het paradijs, het volk gevangen in Egypte, doden in een grot, maar hé – kijk eens ... De rode draad die al dat soort verhalen met elkaar verbindt is: je zit op de bodem; er is geen licht meer; als de nood het hoogst is, is de redding nabij. Onze God heeft wonderen gedaan. Kijk de psalmen er maar op na. In het diepst van mijn ellende bracht hij verlossing. God is uniek in crisisinterventie. Nu gaan we naar Maria, een partenoi, oftewel een maagd. En dat zegt de Schrift niet vanwege een preoccupatie met defloratie (al betreft het dan het Midden Oosten). Het is gewoon een alledaags Grieks woord. De normale term voor meisje; mejuffrouw. Een tiener die nog niet getrouwd is – en dus gezien de culturele context ook nog virginaal. Getrouwd nog niet, maar ze heeft al wel een vriendje. Hoe dan ook: we kunnen hier moeilijk spreken van een onvruchtbare situatie. Dit is een blakend meisje met een hele toekomst voor zich. Zoontjes mogen dan belangrijk zijn in de oudheid, maar Maria kon nog best een jaartje wachten. Had de Heilige Geest dat meisje met rust gelaten, niks aan de

Lucas 1:26-39 (Naardense bijbel) In de zesde maand wordt de aankondig-engel Gabriël gezonden van God naar een stad in Galilea wier naam is Nazaret, tot een maagd in ondertrouw met een man wiens naam is Jozef uit het huis van David; de naam van de maagd is Maria. Binnengekomen bij haar zegt hij: verheug je, begenadigde, de Heer is met je!- een gezegende ben je onder de vrouwen! Maar zij is door dit woord zeer geschokt en vraagt zich af wat deze begroeting wel betekent. De aankondig-engel zegt tot haar: vrees niet, Maria, want je hebt genade gevonden bij God; zie, je zult in je schoot ontvangen en baren een zoon en zijn naam noemen: Jezus,- hij zal groot zijn en 'Zoon van de Allerhoogste' worden genoemd; de Heer God zal hem geven de troon van zijn vader David; hij zal koning

hand. Het is eerder zo dat deze goddelijke bemoeienis haar pas in de problemen bracht. De evangelist Mattheus vertelt dat Jozef haar in zijn goedheid aanbood om de verloving in stilte te beëindigen. En Lucas vermeldt ook dat ze stante pede haar biezen pakt om een tijdje bij verwanten in de bergen te gaan logeren. Het zijn het soort goddelijke tussen-komsten waar je vriendelijk voor zou bedanken, had je de keus. ‘Helpen wie geen helper heeft’, is de slogan van de diaconie. Dit is eerder een kwestie van ‘helpen wie geen helper nodig heeft’.

zijn over het huis van Jakob in alle eeuwen, en aan zijn koninkrijk zal geen grens en geen einde zijn! Maria zegt tot de aankondig-engel: hoe zal dit zijn, daar ik met geen man gemeenschap heb? Ten antwoord zegt de aankondig-engel tot haar: geestesadem van de Heilige zal over je komen, kracht van de Allerhoogste zal je overschaduwen; daarom zal wat voortgebracht wordt heilig genoemd worden, Zoon van God; en zie, Elisabet, die aan jou verwant is, ook zij heeft in haar ouderdom een zoon ontvangen,het is nu de zesde maand voor haar die onvruchtbaar werd genoemd; want 'geen woord van bij God zal machteloos zijn'! Dan zegt Maria: zie hier, de dienares van de Heer; mij geschiede naar uw woord! Dan gaat de aankondig-engel bij haar weg. In die dagen staat Maria op en spoedt zich het bergland in naar een stad van Juda.

matige roeping, kan je nou zeggen: daar was ik naar op zoek? Ja, zo’n beetje half en ongericht. Ik wil wel iemand, ik wil wel iets. Maar wat het écht is: de

Ave Maria, gratia plena! Gegroet Maria, vol van genade – die aankondiging brengt de engel. Maria ontvangt genade; Maria heeft die genade niet nodig. Ze heeft er niet om gevraagd en ze heeft hem niet gezocht. Genade kan je niet zoeken. Het is goed dat in een Anonieme kunstenaar, Antwerpen, ca 1520 gemeenschap die zichzelf graag omschrijft als een gemeenschap van zoekers, nog eens te onderstrepen. Je kan ene die jou je geliefde noemt, dit ene de waarheid zoeken; je kan geluk kindje van wie jij de mama of de papa zoeken; en kennis kan je zoeken. Maar bent, - daarvan zeg je toch niet: dit heb genade kan je niet zoeken, die kan je al- ik voor elkaar gebokst, dit heb ik georleen maar vinden. Genade wil zeggen ganiseerd, alle opties onderzocht en de dat God jou gevonden heeft. Dat God beste overgehouden? Het wezenlijke een mens gevonden heeft die niet naar wordt je zomaar in de schoot geworHem op zoek was, die zich eerder nog pen. Gratis. Als genade. van Hem afkeerde. Genade vinden – die zegswijze wordt in de Schriften Maria leeft van genade. En stuk voor nooit gebruikt voor iets waar een mens stuk moeten we het daarvan hebben: zelf aan bijdraagt. Het overkomt je. De dat iemand anders gein in ons heeft. Goede Herder zoekt en vindt het verloDat heeft iets ongemakkelijks, iets ren schaap – dat is het. Dat vinden kwetsbaars. Je hebt het niet in de hand; noemt de bijbel genade. Ik heb de over- wat er zomaar is, zou ook weer zomaar tuiging dat dat patroon – niet gezocht kunnen verdwijnen, toch? In feite wel. en toch gevonden – eigenlijk opgaat Net zoals bij de liefde. Op een dag was voor alle belangrijke dingen in het het er: zag die ander iets in jou. Wat leven. De liefde, ouderschap, je vakeen kracht om uit te leven. Na jaren en

jaren voelt het misschien als min of meer vanzelfsprekend, maar dat is het nooit. Het blijft iedere dag een wonder, het wordt nooit een schat in een doosje. Met gevonden zijn door God is het al net zo. Dat is geen status, geen graad. Het is dynamiek, relatie, geschenk – en dus kwetsbaar. Vrees niet! Misschien wordt dat daarom wel zo vaak gezegd. Relationeel leven vergt moed en overwinnen van angst. Vrees niet! Het wordt aan Petrus gezegd bij de opstanding, en aan de engelen in de kerstnacht en op veel plaatsen in de Schrift. Je hebt genade gevonden bij God. Vrees niet! Dat is een kerstboodschap. Een bericht van de andere kant, omdat het gaat om het soort vrees dat je niet uit jezelf te boven kan. “Ik zie iets in jou!”, “Ik wil iets met jou!”, dat moet je van een ander horen – er is geen ander medicijn tegen de vrees dan dat. Hoe zal dat geschieden? Een vraag waar je geen antwoord op krijgt, omdat het de vraag is naar de mogelijkheid van de openbaring. Gods Geest zal over je komen en de kracht van de allerhoogste zal je overschaduwen. Dit antwoord is alleen maar God zelf. De Heilige Geest zal het doen. God zelf zal erin voorzien. Het is de gelovende mens die dat erkent. Mij geschiede naar uw woord.

Amen.

Preek van Ranfar Kouwijzer in zijn afscheidsdienst op zondag 19 december 2010 in de serie 'De toekomst in de bijbel' Hooglandse Nieuwe februari 2011 |

11

Hooglandse Vieringen Iedere zondagochtend om 11.45 uur Hooglandse Kerk Leiden

foto: Maarten Combrink (10 jr)

Overzicht vieringen Enkele begrippen uit de 'Catechismus van de Compassie' 20 februari Karin van den Broeke 27 februari Jan Delhaas

Roeping Rechtvaardigheid

Zondag voor de vasten 6 maart

Corine van der Loos

Poëzie 13 maart 20 maart 27 maart

Christiane Berkvens Jac van der Hoeven Christiane van den Berg

Fernando Pessoa (1888-1935) K.P. Kavafis (1863-1933) Wis!awa Szymborska (1923)

Op weg naar Pasen 3 april 10 april 17 april Palmpasen

Christiane Berkvens Elise Woertman (StuK) Rob van Waarde

de hel

Paastijd 22 april 23 april 24 april

Goede Vrijdag (21.30 uur) Paasavond (21.00 uur) Pasen

Schola cantorum Elise Woertman Christiane Berkvens

1 mei

Dag van de arbeid

Christiane Berkvens

Mattheüspassie - Heinrich Schütz

Cor van Bree

Z

ondag 6 maart staat op zichzelf: het is de zondag vóór het begin van de Vasten (9 maart); Corine van der Loos gaat voor. De eerste drie zondagen van de Vastentijd zijn aan poëzie gewijd. Op 13 maart is Christiane Berkvens aan de beurt met een gedicht van de Portugese dichter Fernando Pessoa (1888-1935). In het uitgekozen gedicht maakt de 12 | Hooglandse Nieuwe februari 2011

dichter duidelijk wat hij onder vrijheid verstaat; ‘Vrijheid’ * is trouwens de titel ervan. Lezen en studeren komen er niet best van af. Op 20 maart houdt Jac van der Hoeven een meditatie naar aanleiding van ‘Ithaka’ ** van de Griekse dichter Konstantinos Petros Kavafis (1863-1933). Het reisdoel is Ithaka (denk aan Odysseus) maar haast je niet: het gaat om de

mooie reis zelf, en het is Ithaka die je die mooie reis schenkt. Op 27 maart staat een gedicht van de Poolse dichteres (ook Nobelprijswinnares) Wis!awa Szymborska (geboren 1923) centraal, namelijk 'Psalm' * (uit de bundel ‘Uitzicht met zandkorrel’). Mogelijk wordt uit de Bijbel ook psalm 8 of psalm 104 gelezen, psalmen waarin de heerlijkheid van de

schepping bezongen wordt. Al met al geen Nederlandse poëzie, alsof die niet bestaat. Daar moeten we in de toekomst wat aan doen! Daarna volgt de tweede helft van de Vastentijd. Op 10 april is er een dienst die Elise Woertman samen met de studenten van de STUK (Studentenkern) heeft voorbereid. Het thema is ‘de hel’. Op het eerste gezicht niet een onderwerp dat men zo vlak vóór Pasen verwacht. Of toch wel? We kunnen denken aan de helse ervaringen die Jezus op zijn lijdensweg heeft moeten on-

dergaan, maar we kunnen ook denken aan het “nedergedaald ter helle” uit de geloofsbelijdenissen. We wachten gespannen af wat we op die zondag te horen zullen krijgen. De zondag daarop, Palmpasen, wanneer we de intocht in Jeruzalem gedenken, gaat Rob van Waarde voor. In de Goede Week is er geen viering van Witte Donderdag. Wegens het gebrek aan belangstelling zoals zich dat vorige jaren manifesteerde, lijkt het beter in ieder geval dit jaar over te slaan. Laten diegenen die de viering missen,

dat te kennen geven! Op Goede Vrijdag wordt door de schola de Mattheüspassie van de Duitse componist Heinrich Schütz (15851672) uitgevoerd. Op de avond van Pasen is er de bekende Paaswake met processie, met als liturg Elise Woertman. Let wel: de Goede Vrijdag-viering begint om 21.30 uur, de Paasavond-viering om 21.00 uur! ______________ * zie hieronder ** zie pagina 23

Vrijheid

Psalm

Hoe heerlijk, ach hoe licht Is het verzaken van een plicht, Het boek dat voor ons ligt Blijft ongelezen, dicht! Lezen vergt geduld. Studeren stelt niets voor. De zon verguldt. Zonder één moeilijk woord.

O, hoe gebrekkig sluiten de grenzen van de mensenstaten! Hoeveel wolken drijven straffeloos over, Hoeveel woestijnzand sijpelt niet van land tot land Hoeveel steentjes rollen in provocerende sprongetjes Bergafwaarts naar vreemde landouwen.

De rivier stroomt voort, uiteindelijk, Zonder eerste druk. En de bries die blaast, Zo vanzelfsprekend ochtendlijk, Heeft, daar ze tijd heeft, geen haast ... Boeken zijn vellen papier met inkt bedrukt. Studeren is iets dat onduidelijk verduidelijkt Het verschil tussen niemendal en niets. Hoeveel beter is het, wanneer het mist, Te wachten op Dom Sebastião, Of hij nu komt of niet! Groots is poëzie, goedheid, schone kunsten ... Maar kinderen zijn 's werelds schoonste gunsten, En bloemen, muziek, maanlicht, en de zon die op z'n hoogst Teleurstelt als hij niet doet groeien maar verdroogt. En al het overige is dus Jezus Christus, Die geen verstand van financiën had, Noch, naar verluidt, een bibliotheek bezat ... Fernando Pessoa (vertaling van Liberdade uit Cancioneiro)

Moet ik hier elke vogel noemen, zeggen hoe hij vliegt Of uitgerekend neerstrijkt op de slagboom aan de grens Al is het maar een mus –zijn staart hangt buitenslands, Terwijl zijn snavel thuis is. En stilzitten is er niet bij! Van de ontelbare insecten beperk ik me tot de mier Die zich tussen de linker- en de rechterschoen van de grenswacht Niet geroepen voelt te antwoorden op diens ‘waarvandaan? waarheen?’ Ach, als je heel die chaos precies kon overzien, Op alle continenten tegelijk! Smokkelt de liguster van de overkant niet net Blaadje nummer honderdduizend over de rivier? Wie anders dan de inktvis met zijn brutaal lange armen Schendt de heilige zone van de territoriale wateren? Kunnen we eigenlijk wel van enige orde spreken, Als zelfs de sterren niet uit elkaar te schuiven zijn En we dus nooit zullen weten welke voor wie schijnt? En dan nog dat verfoeilijke neerdalen van mist overal! En dat stuiven van de steppe waar je ook maar kijkt. Alsof hij nergens recht doormidden wordt gesneden! En die stemmen die op gedienstige luchtgolven weerklinken: Dat gepiep dat om iets roept, gepruttel dat niets betekent! Waarlijk vreemd vermag alleen te zijn wat menselijk is, De rest is gemengd bos, mollenwerk, wind. Wis!awa Szymborska Uit: Grote getallen (1976) Uit het Pools vertaald door Gerard Rasch, Meulenhoff Hooglandse Nieuwe februari 2011 |

13

Samenstelling LSE-raad per 1 januari 2011 leden van het dagelijks bestuur

Hans Nuiver voorzitter

Edwin Teeuw vice-voorzitter PR

Piet van Poppel secretaris 1

Johan de Groot penningmeester

vacature participantenpastor

overige leden van de raad

Kees de With secretaris 2 (archief, documentatie, secretariaat, PR)

Wouter Nijkamp ntb

Marianke van Schie jeugd & jongeren

Arie Hoeflaak beheer Rap 100

Elise Woertman studentenpastor

Ben Blonk pastoraat

vacature StudentenKern

Jan de Bruijne ntb

Vertrokken uit de LSE-raad

correctie In het vorige nummer (december 2010) is in het artikel over het Messiaans Beraad een onjuist bijgeschrift geplaatst bij de foto op pagina 14. Het bijschrift had moeten luiden: 'De vreemdeling is de naaste bij uitstek, die onze hulp het hardst nodig heeft. Zonder titel, acrylschilderij van Doritha Hoffman, themaserie Dageraad'

Hanno Wisse vice-voorzitter

Jan Slotboom secretaris


Ranfar Kouwijzer participantenpastor

Bericht van de penningmeester

H

et is vaak van belang om je als penningmeester bezorgd of hooguit voorzichtig optimistisch uit te laten als het gaat om de opbrengsten uit giften en collecten. Maar dat sluit niet goed aan bij het thema van deze uitgave van Hooglandse Nieuwe: Vreugde. De penningmeester is heel content met de afloop van het jaar 2010. In de vorige uitgave van dit blad was het beeld van de bijdragen nog niet zo rooskleurig. Maar dat is helemaal goed gekomen. De grafiek bij dit artikel spreekt boekdelen. Er was sprake van een formidabele eindsprint waardoor het eindresultaat eindigde met ruim

€ 45.000. Dit is het gemiddelde van de twee voorgaande jaren. En dat waren goede jaren. De collecte-opbrengst was ca. 23.000 euro; dat is meer dan in 2008 en 2009! Zo mogen we toekomst met optimisme tegemoet zien. Hartelijk dank aan alle donateurs! In 2011 zal een nieuwe organisatiestructuur vormgegeven worden. We zullen meer direct contact gaan onderhouden met onze nieuwe leden. Daar rekenen we u ook bij. Zo proberen we meer zekerheid te krijgen over de betaalbaarheid van onze activiteiten: uitgaven voor beroepskrachten, kosten van onze Schola, huur en onderhoud van ruimten waaronder Rapenburg

100, kosten van ons secretariaat, website, etc. De begroting 2011 (zie hieronder) toont een overzicht van kosten voor dit jaar, maar ook van reserveringen voor de iets langere termijn. U ziet dat een 20 procent hogere opbrengst aan giften is begroot. Dit is omdat we streven naar een 70%-aanstelling van een nieuwe participantenpastor. Uw giften zijn daarom wederom welkom op rekening 2635559 t.n.v. Stichting Materiële Voorz. Leidse Studenten Ekklesia. Groetend, Johan de Groot, penningmeester [email protected]

Begroting 2011


15

De groep: Stuurgroep Hooglandse Vieringen

Cor van Bree

Tine van Iren

Judith van Nie

Wim de Ru

Jan de Wit

Cor van Bree

E

r zullen maar weinig ecclesiagangers zijn die er zich over verbazen dat een dienst over het algemeen zonder haperingen verloopt. Toch is dat helemaal niet zo vanzelfsprekend: heeft de pastor zijn of haar preek wel bij zich? Komt de student die Actie en Informatie zal doen, wel op het juiste moment naar voren? Wordt de collecte op een goede manier aangekondigd? Loopt Actie en Informatie niet uit de hand? Enzovoort. Natuurlijk gaat er van tijd tot tijd iets verkeerd maar dat wordt dan meestal creatief opgelost, soms zonder dat de kerkgangers het merken. Er gaat overigens aan iedere dienst heel wat vooraf. Achter de schermen vindt het nodige overleg plaats, bijvoorbeeld over de te zingen liederen. En op het secretariaat moet ervoor gezorgd worden dat alles keurig op papier komt te staan. En zo is er meer te noemen.

dat er gaten vallen. De stuurgroep moet er immers voor zorgen dat er iedere zondag een pastor beschikbaar is en dat bekend is waarover zij of hij het in de preek zal hebben. Een enkele keer is er een themavrije zondag maar meestal wordt er met series van twee of drie diensten gewerkt. Hierbij wordt naar een afwisseling van Bijbelse en meer algemene series gestreefd. Een en ander betekent veel organiseren: bijvoorbeeld mogelijke pastores bellen of e-mailen, en veel nadenken over geschikte onderwerpen. Uiteraard worden in de vergaderingen ook de diensten van de afgelopen tijd geëvalueerd; daar kan voor de toekomst weer iets uit geleerd worden.

de voorzitter) en twee studenten, verder als vast lid de dirigent van de schola. Op den duur bleek het nogal moeilijk om studenten te vinden; daarom is hun aantal in de praktijk tot één teruggebracht. Verder draaien er nu drie oudere participanten mee, van wie één (de ondergetekende van dit stuk) als vast notulant en daarmee formeel als boventallig lid (“zonder stemrecht”) functioneert.

Aan welke vereisten moeten de leden van de stuurgroep voldoen? Ze moeten uiteraard in de eerste plaats goed kunnen organiseren, verder regelmatige kerkgangers zijn met goede contacten in de geloofsgemeenschap. Ze hoeven, behalve uiteraard de pastor, niet desDe stuurgroep Hooglandse Vieringen be- kundig te zijn op theologisch of liturstaat sinds 1997, toen er een reorganisa- gisch gebied, maar het spreekt vanzelf tie van de LSE heeft plaatsgevonden. dat een zodanige belangstelling tot aanDe organisatie van de diensten is toen beveling strekt. van het pastoresteam naar de, nieuw op- Het spreekt vanzelf dat er al die jaren gerichte, stuurgroep overgeheveld. Dit een nauw contact is geweest met het Dit stuk gaat over dingen die nog verbetekende een taakverlichting voor de pastoresteam. De stuurgroep kan wel der in de tijd terug liggen. Het is het werk van de stuurgroep Hooglandse Vie- pastores, die nu ook minder in theologi- van alles bedenken, maar de pastores sche discussies verstrikt konden raken, moeten het allemaal wel kunnen en ringen. Men zal het niet willen gelohet betekende ook een grotere inbreng willen uitvoeren. Doordat er steeds ook ven, maar deze groep houdt als steleen pastor in de groep zat en dus als regel aan dat ze met de planning van de van de “leken”. De groep zou uit zes (wisselende) leden bestaan: een pastor, trait d’union fungeerde, heeft dit diensten een half jaar vooruit moet twee oudere participanten (onder wie praktisch nooit problemen gegeven. werken. Dat is nodig om te voorkomen 16 | Hooglandse Nieuwe februari 2011

Omdat we tegenwoordig nog maar weinig vaste pastores hebben, is er nu vooral contact met het Liturgisch Team (in oprichting). Binnen dit team, dat (ongeveer) twee keer per jaar bijeenkomt, vindt er binnen een bredere kring van pastores die regelmatig bij ons voorgaan, inhoudelijk overleg over de diensten plaats. Via een pastor en de vaste notulant die deze functie ook in het Liturgisch Team vervult, bestaat er tussen de beide groepen een personele band. Binnenkort zal het functioneren van deze nieuwe groep, uiteraard mede in verhouding tot de stuurgroep, geëvalueerd worden.

Behalve de stuurgroep Hooglandse Vieringen zijn er nog vele andere groepen die zich op de een of andere manier met de diensten bezighouden. Het was indertijd een goed idee van Myrthe Leydens om die groepen één keer per jaar, om ervaringen uit te wisselen, bij elkaar te roepen. Ze bedacht daar de naam Hooglands Onderhoud voor. Het is de stuurgroep die dit Hooglandse Onderhoud tegenwoordig, met de hulp van het Secretariaat, organiseert. Wil de stuurgroep haar taken goed vervullen, dan moet ze gevoed worden door suggesties vanuit de gemeenschap waarvoor zij haar werk verricht.

Die kunnen in het Blauwe Boek genoteerd worden, waarop van tijd tot tijd bij Actie en Informatie geattendeerd wordt. Maar ook mondelinge suggesties zijn te allen tijde welkom!

Het gedicht van: Renate Tuijten

Verbazingwekkend

E

en bijdrage in de vorm van een gedicht/lied dat je aanspreekt…het is een gedicht dat me al jaren steun geeft. Graag wil ik het hier ook met anderen delen. Wellicht hebben ook anderen het gedicht bewaard. Het is namelijk een gedicht dat ergens in de jaren tachtig tijdens een gezamenlijke viering van de Leidse kerken in de Marekerk werd voorgelezen. Zover ik me herinner was het een dienst in het kader van stellingname tegen kernwapens. Wat me aansprak en nog steeds aanspreekt is de 'menselijke'

aanwezigheid van God erin. Het vertrouwen in 'dat het goed komt', een vertrouwen waarmee ik zelf behoorlijk bezig kan zijn. Want naast dat het toekomst biedt, roept het bij soms ook weerstand op. “Hoe zo vertrouwen? Ik doe m'n uiterste best om te vertrouwen en toch loopt het leven vaak niet zoals ik zou willen!” Zo zoekend pakt ik het gedicht dan weer op, doe een kaars aan … en ga actief of afwachtend door met hopen!

De hoop zegt God, die verbaast me die is verbazingwekkend! Dat de mensen zien hoe alles gaat, en dat ze geloven, dat het morgen beter zal zijn, dat ze zien hoe alles vandaag gaat en dat ze geloven dat het beter zal zijn, morgenochtend, dat is verbazingwekkend Het is het grootste wonder van mijn genade Ik sta er zelf verbaasd van onsterfelijk en onuitblusbaar als een kleine vlam een rillende vlam schijnt door de duisternis van de wereld; een aarzelende vlam, schijnt door de duisternis van de tijd een zorgelijke vlam, komt in het donker van de nacht een vlam die niet meer te doven is, zelfs niet door de adem van de dood Wat mij verbaast zegt God, dat is de hoop Ik heb er niet van terug Charles Peguy (1873-1914) Hooglandse Nieuwe februari 2011 |

17

Actief en informatief Rabbit School De afgelopen jaren heeft u de Rabbit School regelmatig gesteund. Het gaat goed met de kinderen, jong volwassenen en leerkrachten van de school, mede door uw hulp. Een groeiend aantal kinderen en jong volwassenen krijgt onderwijs en een beroepsopleiding. De leerkrachten worden verder geprofessionaliseerd. Dit kan alleen doorgaan met uw steun en betrokkenheid. Naast het mooie wat er de afgelopen jaren is bereikt, zijn er ook een aantal tegenslagen geweest. De organisatie waar de Rabbit School was ondergebracht bleek niet altijd even geschikt om de werkzaamheden van de school te ondersteunen. En het aantal toeristen dat Cambodja bezoekt is door de crisis behoorlijk gedaald, waardoor het Rabbit Cafe niet voldoende gasten trekt om het hoofd boven water te houden. Gelukkig heeft het enthousiaste Cambodjaanse team ook oplossingen gevonden: de school wordt ondergebracht bij New Humanity Cambodia, waardoor

de school in de toekomst beter in staat zal zijn meer kinderen te bedienen. Voor de beroepstraining wordt het activiteitenprogramma aangepast waardoor de jong volwassenen geholpen worden, terwijl er een alternatieve opzet van het cafe wordt uitgedacht. Nu de Rabbit School vanaf 1 januari 2011 onder New Humanity zal vallen, kunnen krachten gebundeld worden om kinderen met een mentale beperking een betere toekomst te geven.

New Humanity heeft meer mogelijkheden om op termijn donoren te vinden, maar voor het komende jaar zullen uw giften nog van groot belang zijn voor het kunnen uitvoeren van de scholingsactiviteiten voor de kinderen van de Rabbit School. Heel hartelijk dank voor uw steun de afgelopen jaren, en het komende jaar. Ik wens u alvast een goed 2011 toe. Jan Berkvens

Compassie is onmisbaar

Lezing: Uit de kunst Datum: woensdag 6 april 2011 Plaats: Lokhorstkerk, in de Vermeerzaal Tijd: 20.00 uur – 22.00 uur.

Met deze woorden schaart Herman Wijffels zich bij de wereldwijde oproep van vooraanstaande geestelijke leiders om van de compassie de kern van het menselijke handelen te maken. De in 2009 gelanceerde Charter for compassion (www.charterforcompassion.org) stelt dat de meeste religieuze en seculiere levensbeschouwingen de Gulden Regel als belangrijkste richtsnoer hanteren. Ook de Europese cultuur stoelt op het begrip compassie, dat nauw verweven is met gerechtigheid, verbondenheid, vrede, enzovoorts. Maar is dat zo? Waar zien we dat? Christiane Berkvens-Stevelinck en Ad Alblas laten zien, aan de hand van beelden en verhalen over kernbegrippen uit onze cultuur, dat compassie de essentie is van ons bestaan. Zij schreven er een boek over: Catechis-


mus van de compassie (Skandalon, 2e dr. 2010). Een cultureel catechismus, waar we zelf de antwoorden op moeten vinden.

Beelden van Jezus

Door gangen en poorten naar de Leidse Hofjes Dvd-rom, met boek 'om Gods wille' Het is een vreugde om een dak boven je hoofd te hebben, het is vreugde om in een huis te wonen. De geschiedenis laat zien dat het allemaal niet zo gewoon/gemakkelijk is om aan een huis te komen. Met andere woorden nu niet en toen ook niet. Meer dan 500 jaar geleden werden de eerste hofjes in Leiden gesticht door particulieren, meestal afkomstig uit de rijke burgerij en de lage adel. Arme oudere mensen konden hierin gratis wonen en kregen wegens goed gedrag eenmaal per jaar brandstof en soms wat

Wie is Jezus Christus? Daarover wordt in allerlei culturen heel verschillend gedacht. In een vijftal middagen of avonden (naar keuze) willen we kijken welke ‘beelden’ er bestaan. Aan de orde (kunnen) komen: - Joodse Messiasverwachtingen en Jezus - Jezus als profeet en soefi in de Islam - Jezus als voorouder en genezer in Afrika - Jezus als goeroe en avatara in India - Jezus als Bodhisattva of als Yangpricipe

- De Germaanse en de Spaanse Jezus Alle middagen of avonden zijn ook afzonderlijk te bezoeken. Dinsdagmiddagen 14.30 - 16.00 uur, 1, 8 en 22 februari, 8 en 22 maart. Dinsdagavonden 20.00 uur - 21.30 uur, 1, 15 en 22 februari, 8 en 22 maart. We beginnen op tijd! Plaats: Rapenburg 100. Van te voren aanmelden per e-mail wordt zeer op prijs gesteld. Leiding: Henk Schouten [email protected]

levensmiddelen van de diaconie. Als tegenprestatie waren de bewoners verplicht om ter kerke te gaan en te bidden voor ieders ziele heil. De dvd-rom beschrijft de geschiedenis van de stichters, bewoners, regenten, de restauraties en renovaties tot heden. De 600 illustraties in kleur en zwart-wit en acht filmpjes verlevendigen deze dvd, die 600 pagina's bevat, inclusief een volledige Engelse vertaling. De dvd-rom is in combinatie met het boek te verkrijgen voor € 34,95 in de boekwinkel. Beide kunnen los besteld worden bij de uitgever, waar ook meer informatie is te verkrijgen. www.barabinsk.nl en telefonisch: 071- 5314265

diaconie) geef ik u wat achtergrondinformatie over dit kindertehuis. Mijn broer Nico Dister ofm (franciscaan) is docent in Papua en heeft in 1992 het kindertehuis Putri Kerahiman opgericht dat nu aan 200 kinderen huisvesting biedt. De kinderen zijn ofwel wees of ze komen uit een-oudergezinnen die te arm zijn om hun kind thuis op te laten groeien. De Papua’s zijn door de transmigratieppolitiek een minderheid in eigen land en behoren tot de economisch zwakkeren in hun samenleving. Alleen met scholing zijn de Papua’s in staat om aan de armoede te ontsnappen. Met opgeleide mensen kan het land zich op den duur ontwikkelen Met het project ‘Onderwijs Papua – Kindertehuis Putri Kera- Kinderen’ laat mijn broer de kinderen van Putri Kerahiman onderwijs himan in Papua volgen, ieder op zijn eigen niveau, van kleuterschool tot middelbaar onDe LSE steunt sinds drie jaar het derwijs. Het project draagt zorg voor kindertehuis ‘Putri Kerahiman’ in Sentani, West Papua, Indonesie. Op ver- het schoolgeld, het examengeld, schooluniformen en schoeisel. Zonder dit is zoek van Wil Heesakkers (voorzitter

toelating tot de scholen niet mogelijk. Het kindertehuis krijgt geen overheidssubsidie en is afhankelijk van donateurs in Nederland en Indonesie. Daarnaast heeft mijn broer diverse bedrijfjes opgericht waarvan de inkomsten bestemd zijn voor het kindertehuis. Zo heeft hij een taxibedrijf, een transportbedrijf, een bakkerij en een varkensfokkerij. Op dit moment wordt dertig procent van de onkosten van Putri Kerahiman gedekt door inkomsten vanuit Papua. Ieder jaar hoopt hij dit met tien procent te verhogen, zodat in 2017 de stichting Putri Kerahiman zichzelf kan bedruipen en niet meer afhankelijk is van Nederlandse donateurs. Tweemaal per jaar wordt via een nieuwsbrief verslag gedaan door mijn broer van het wel en wee van de stichting. De uitgangscollecte van de kerstnachtviering is bestemd voor Putri Kerahiman. Jo Dister


19

Vreugdevolle ervaring Monique van der Gaag Oudejaarsavond 1999 was spannend. Voorzien van flessen water, kaarsen en een mega-zaklamp met batterijen gin-

Colour your Mind In het kader van de strijd tegen racisme en discriminatie zal Colour Your Mind 2011 dit jaar de vorm krijgen van een "Wandeling voor gelijke behandeling". Onder muzikale begeleiding zullen de deelnemers zich in de vorm van een demonstratieve optocht verplaatsen door het centrum van Leiden. Onderweg worden flyers uitgedeeld met daarop een oproep tot gelijke behandeling van mensen ongeacht

gen we de jaarwisseling in. Op het ergste voorbereid. De klok sloeg twaalf en het millenniumjaar brak aan. Het was bijna een teleurstelling, dat het licht gewoon bleef branden. Ook de kraan gaf water. Er gebeurde niets bijzonders. Ook niet met de grote computers in de wereld. Geen nationale ramp in Nederland of daarbuiten. Geen radiospotjes, die opriepen het huis onmiddellijk te verlaten. Geen paniek, geen hulptroepen, geen evacuatie.

Als remedial teacher geef ik anderstaligen Nederlands. Ik kan me niet voorstellen, wat het betekent om huis en haard achter te moeten laten. Geen keuze. Je leven in gevaar. In een vreemd land met een onbegrijpelijke taal het loket naar een menselijk bestaan te moeten vinden. Het is dan ook een indringende ervaring, om in het Humanity House aan den lijve te mogen ervaren wat er zoal op het pad van een vluchteling komt. Met knikkende knieën stapte ik jubelend van vreugde weer naar buiten. Van harte aanbevolen: het Humanity House aan de Prinsegracht 8, Den Haag. Sinds december 2010 geopend op initiatief van het Nederlandse Rode Kruis. www.humanityhouse.org/nl/museum

huidskleur, sexuele geaardheid, culturele of levensbeschouwelijke achtergrond. De deelnemers zullen hun gezicht verbergen achter een portretfoto van een andere Leidenaar. Een speelse verwijzing naar de reclamecampagne "Moet jij je eigen ik verstoppen om geaccepteerd te worden?" De wandeling vindt plaats op zaterdag 19 maart 2011 en start om 14.00 uur bij Diaconaal Centrum De Bakkerij aan de Oude Rijn in Leiden.

Diaconaal centrum De Bakkerij De Bakkerij bestaat in 2011 25 jaar!

Diaconaal Centrum De Bakkerij, midden in Leiden aan de Oude Rijn, is al eeuwenlang een plek waar hulp gegeven wordt aan (arme) Leidenaren, vanuit de kerken. Sinds de 17de eeuw was hier de Armenbakkerij waar brood gebakken werd voor de armen. Tegenwoordig is Diaconaal Centrum De Bakkerij een modern centrum voor hulp en dienstverlening. De Diaconie Protestantse gemeente Leiden


geeft vanuit de kerken hulp aan ieder die dat nodig heeft, dichtbij en ver weg, voor korte of langere duur. Daarnaast heeft een aantal maatschappelijke organisaties hier een werk- of vergaderplek. Voor informatie over de activiteiten in dit jubileumjaar zie www.debakkerijleiden.nl

Hoogstpersoonlijk Gedoopt

In de dienst van zondag 23 januari 2011 zijn gedoopt (vlnr): David Jacobus Cornelisse, Maaike Almut van den Berg, Jurre Pieter Jacob Schraa en Gabriël Nicolaas de Haan. Foto: Jacqueline Takken. Zie voor meer foto's: http://picasaweb.google.com/jmtakken.53/23012011Doopdienst#

De vreugde van een kind Edo en Marianke Schraa-van Schie

D

e vreugde van een kind is …. eigenlijk onbeschrijfbaar! Na een langere periode waarin onze kinderwens maar niet vervuld werd, waren wij uiteindelijk toch zwanger. Heel veel vreugde en wij konden ons geluk niet op toen we de beruchte twaalfweken grens passeerden.

Op 20 november 2010 is onze zoon Jurre geboren. Zowel de productie als de aflevering kostte wat moeite. Echter als dat kleine wondertje er dan eindelijk is … onbeschrijfbaar! Om uiteindelijk iedereen te laten weten dat wij de gelukkige ouders van Jurre

waren geworden, hebben we extra ons best gedaan op het geboortekaartje. Zoals in een voorgaande HN te lezen is, houden wij erg van wandelen. Wij hebben voor Jurre zijn eerste bergschoenen gekocht en tezamen met onze eigen bergschoenen een foto op het strand gemaakt. Dit is de voorkant van het geboortekaartje geworden. Om het kaartje nog persoonlijker te maken hebben wij een gedichtje voor Jurre geschreven.

maakt. ‘De bruiloft in Kana’ sprak ons zeer aan; de boodschap dat het gewone eigenlijk heel bijzonder is. Veelal wordt in verwachting raken en een voldragen zwangerschap als iets vanzelfsprekends en gewoons gezien. Het blijft echter heel bijzonder. Er zijn geen woorden voor de emoties die men meemaakt tijdens een zwangerschap en bevalling. Wij prijzen ons zeer gelukkig dat wij een gezonde zoon in ons midden hebben. Hetgeen ook niet altijd vanzelfsprekend is. Om in het thema Met kleine stapjes begint jouw leven, van onze hobby te blijven hebben we Een nieuw wandelavontuur vangt aan. Jurre als dooptekst Psalm 116 vers 9 Wij zullen je veel steun en liefde geven, meegegeven. “Ik mag wandelen in het Zodat je stevig in je eigen schoenen land van de levenden onder het oog kunt staan. van de HEER.” Het is heel apart om te ervaren hoeveel Op 23 januari 2011 is Jurre door Elise geluk je als ouders kunt beleven van de Woertman gedoopt in de dienst waarin vreugde van je kind. Als Jurre na een Henk Schouten voorging. Tijdens de gebroken nacht een van zijn stralende voorbereidingen van de doopdienst glimlachen geeft, dan kun je er weer met de andere ouders moesten we een li- een hele nacht zonder moeite tegenaan! turgie samenstellen. Voor ons was de keuze voor de schriftlezing snel geHooglandse Nieuwe februari 2011 |

21

Ingezonden

Wilt u reageren? Stuur uw reactie naar de redactie (zie colofon)

Harry van der Horst heeft zich eind 2002, na zijn laatste buitenlandse plaatsing als officier van de Koninklijke Luchtmacht, met zijn vrouw definitief in Leiden gevestigd. Toen begonnen zij de vieringen van de LSE geregeld te bezoeken. Momenteel nemen zij deel aan de bijeenkomsten 'Beelden van Jezus' van Henk Schouten.

Enkele vragen over het Christendom in de 21e eeuw Harry van der Horst Inleiding Het Christendom heeft als religie in de ongeveer 2.000 jaar van haar bestaan veel invloeden gekend die haar hebben gemaakt tot wat zij nu is, met alle verscheidenheid van haar deelkerken. Hoe staat het in de 21e eeuw met de Christelijke religie? Ontwikkelt zij zich nog, of is de kerk uitgeleerd? Hieronder volgt een korte en qua onderwerpen zeer beperkte synopsis van informatie die vrij te verkrijgen is in bibliotheken en op internet. De focus is gericht op de rol van Jezus van Nazareth. De status van Jezus van Nazareth De wijze waarop tegen Jezus van Nazareth werd aangekeken heeft in de loop van de geschiedenis enige wijziging gekend. Jezus gezien door zijn tijdgenoten. Voor zover bekend was Jezus in zijn tijd een van de vele predikers, of profeten, een volkse man met veel autodidactische kennis van 'de wet' en 'de profeten', dus zonder officiële opleiding. Hij werd om zijn grote kennis van de geschriften aangesproken met 'rabbi', leraar. (Ondanks deze kennis nam hij het overigens toch niet altijd zo nauw met de religieuze regels: hij genas mensen op de sabbat en hij liet op die dag zijn discipelen koren plukken.) Hij begon zijn openbare leven pas na zijn dertig22 | Hooglandse Nieuwe februari 2011

ste en het grootste gedeelte van zijn activiteiten vond plaats rond het Meer van Galilea, de 'achterhoek' van het toenmalige jodendom. Daar was Jezus voor zijn tijdgenoten een (omstreden) toverdokter en wonderman, eigenlijk een sekteleider. Pas aan het einde van zijn leven bezocht hij Jeruzalem, maar daar was hij niet meer dan slechts een obscure prediker uit de provincie. Jezus is daar slechts een paar weken, of hooguit maanden, actief geweest. De status van Jezus van Nazareth als 'Zoon van God' is geen claim van Jezus zelf. Professor Elaine Pagels (kerkhistorica) van de universiteit van Princeton heeft opgemerkt dat Jezus zichzelf nooit 'Zoon van God' heeft genoemd, maar wel 'Zoon des mensen' en alle goede mensen noemde hij 'kinderen van God'. In de tijd van Jezus werd een vrome Jood, die trouw de wet naleefde eveneens 'Zoon van God' genoemd. Deze uitdrukking werd ook in de heidense wereld gebruikt, bijvoorbeeld voor politiek machtige mensen, zoals Alexander de Grote en Julius Caesar. Overigens spreekt alleen het evangelie van Johannes van Jezus als een Goddelijk wezen. De Goddelijke status van Jezus is vastgelegd in het jaar 325 door het Eerste Concilie van Nicea, dat bijeengeroepen was door keizer Constantijn de Grote om een einde te maken aan de onenigheid in de

kerk, die de rust in zijn rijk bedreigde. De deelnemende 318 bisschoppen hebben over o.a. de Goddelijke status van Jezus gestemd en met een marginaal stemmenverschil besloten Jezus als Gods Zoon te beschouwen. Deze Goddelijke status van Jezus van Nazareth is sindsdien gehandhaafd in de Christelijke kerken. De twee naturen van Jezus (de Goddelijke en de menselijke) werden in de tweenaturenleer verenigd en vastgelegd door het Concilie van Chalcedon in het jaar 451. Parallelle mythen Er zijn diverse parallelle mythen in de Oudheid die veel gelijkenis vertonen met ons Bijbelverhaal over Jezus en die in tijd aan het Bijbelverhaal voorafgingen, of daarmee min of meer gelijkliepen. Professor Keith Hopkins (historicus) van de universiteit van Cambridge stelt daarbij dat we normaliter ook de verhalen over Jezus een mythe zouden noemen. Er is een eerder analoog Jezusverhaal bij de Egyptenaren, dat Osiris (broer en man van Isis) als centrale persoon kende, die op 25 december zou zijn geboren en ook, na te zijn gestorven, wederopstond. De wederopstanding uit de dood was trouwens geen ongewoon gegeven in de Egyptische mythologie, aldus professor Gilles Quispel

(kerkhistoricus), van de universiteiten van Leuven en Harvard. De Mythe van Osiris is door Pythagoras uit Egypte meegenomen naar Griekenland, waar, volgens de overlevering, Dionysos als Gods Zoon (of godmens) op 25 december werd geboren. Na zijn dood (in sommige versies van de mythe aan het kruis) verrees hij weer uit de dood. Dionysos werd vereerd met wijn en brood. Op de huidige locatie van het Vaticaan vereerden de Romeinse heidenen in de eerste tot de vierde eeuw Mithras, Veelvoorkomende elementen in de Mithhraslegende zijn zijn geboorte op 25 december uit een maagd, zijn status als Gods Zoon, zijn dood met Pasen, zijn opstanding na drie dagen, zijn hemelvaart en zijn geprofeteerde terugkomst aan het eind der tijden om het laatste oordeel te vellen. Ook andere typische Jezusverhalen komen voor bij Mithras. Zo heeft Mithras op een bruiloft water in wijn veranderd, had hij 12 discipelen, een laatste avondmaal en werd hij in een graf in de rotsen gelegd. Men vierde de eredienst met brood en wijn. De Evangeliën in de Bijbel Er waren veel evangeliën, veel meer dan in latere eeuwen in de Bijbel zijn opgenomen. Het wekt de indruk dat de selectie van de Evangeliën een arbitraire aangelegenheid was. Het zijn sowie-

so vooral religieuze verhalen, geen geschiedenislessen. Dat is maar goed ook, want zij spreken elkaar onderling nog wel eens tegen. Als in de beschrijvingen in de Evangeliën bekend wordt dat Jezus is opgestaan schrijft Marcus over één man in het wit die het meedeelt aan drie vrouwen, laat Lucas het drie vrouwen en drie mannen horen van twee engelen en hoort, volgens Johannes, Maria Magdalena het van twee engelen, terwijl tenslotte bij Mattheus twee vrouwen één engel zien. Enkele conclusies Jezus was geen Zoon van God, maar een man met veel kennis van de religieuze wetten uit zijn tijd en een diepe wijsheid. Een profeet. Keizer Constantijn legde in de vierde eeuw om praktische bestuursredenen de basis van het Christelijke geloof vast. Het Christendom heeft de heidense godsdiensten overleefd. Maar we hadden ook Mithraïsch kunnen zijn, i.p.v. Christelijk. De Evangeliën hebben een hoog mythisch gehalte. Enkele overwegingen Bovenstaande informatie en nog heel veel meer is algemeen toegankelijk. Ze-

ker theologen en anderen die zich bezig houden met theologische vraagstukken hebben er kennis van. Toch wordt er mijns inziens binnen de Christelijke kerken weinig mee gedaan. Wat mij bevreemdt, omdat het zou kunnen bijdragen aan een meer relativerende kijk op religies in zijn algemeenheid en de Christelijke religie in het bijzonder. Waarbij die relativerende kijk volgens mij volstrekt niet automatisch tot ongeloof of geloofsverlies behoeft te leiden. Met behoud van het Christelijk geloof zou het echter geen kwaad kunnen om ons geregeld bewust te zijn van de betrekkelijke waarde van de eigen religieuze standpunten in een steeds kleiner wordende wereld waar diverse religies in toenemende mate gedwongen worden om naast elkaar te leven. Ook bij het ontlenen van politieke en maatschappelijke standpunten aan het Woord Gods zou enige prudentie niet misstaan. Enkele vragen Waarom verdiepen we ons niet wat meer collectief in objectieve kerkhistorische studie? En waarom zeggen we niet (parafraserend op het Moslimgezegde: 'Allah is groot en Mohammed is Zijn profeet'): 'God is groot en Jezus is Zijn profeet'?

Ithaka Als je de tocht aanvaardt naar Ithaka wens dat de weg dan lang mag zijn, vol avonturen, vol ervaringen. De Kyklopen en de Laistrygonen, de woedende Poseidon behoef je niet te vrezen, hen zul je niet ontmoeten op je weg wanneer je denken hoog blijft, en verfijnd de emotie die je hart en lijf beroert. De Kyklopen en de Laistrygonen, de woedende Poseidon zul je niet treffen wanneer je ze niet in eigen geest meedraagt, wanneer je geest hun niet gestalte voor je geeft. Wens dat de weg dan lang mag zijn. Dat er veel zomermorgens zullen komen waarop je, met grote vreugde en genot zult binnenvaren in onbekende havens, pleisteren in Phoenicische handelssteden om daar aantrekkelijke dingen aan te schaffen van parelmoer, koraal, barnsteen en ebbehout, ook opwindende geurstoffen van alle soorten, opwindende geurstoffen zoveel je krijgen kunt;

dat je talrijke steden in Egypte aan zult doen om veel, heel veel te leren van de wijzen. Houd Ithaka wel altijd in gedachten. Daar aan te komen is je doel. Maar overhaast je reis in geen geval. 't Is beter dat die vele jaren duurt, zodat je als oude man pas bij het eiland het anker uitwerpt, rijk aan wat je onderweg verwierf, zonder te hopen dat Ithaka je rijkdom schenken zal. Ithaka gaf je de mooie reis. Was het er niet, dan was je nooit vertrokken, verder heeft het je niets te bieden meer. En vind je het er wat pover, Ithaka bedroog je niet. Zo wijs geworden, met zoveel ervaring, zul je al begrepen hebben wat Ithaka's beduiden. K.P. Kavafis vertaald uit het Grieks door Hans Warren en Mario Molengraaf, Gedichten, Bert Bakker, Amsterdam 1991


23

Alles Kan een Mens Gelukkig Maken René Froger

Ik kan niet zeggen dat ik iets tekort kom Geen idee, geen benul wat de smaak van honger is Als ik geen zin heb om te koken Dan loop ik even naar de markt voor een moot gebakken vis Als ik morgen geen zin heb om te werken Dan stel ik al het werk tot overmorgen uit En als de kleuren van m'n huis me irriteren Dan vraag ik of de buurman 't vandaag nog overspuit Een eigen huis,een plek onder de zon En altijd iemand in de buurt, die van me houden kon Toch wou ik dat ik net iets vaker, iets vaker simpelweg gelukkig was Ik kan niet zeggen dat ik iets tekort kom Geen idee, geen benul wat gebrek aan liefde is Vandaag kocht ik m'n derde videorecorder Van nu af aan is er dus geen programma dat ik mis M'n vader en m'n moeder zijn nog allebei in leven Dankzij hun heb ik een fijne jeugd gehad En voordat jij en ik vanavond vroeg onder de wol gaan Gaan we met z'n tweeën drie keer uitgebreid in bad Een eigen huis, een plek onder de zon En altijd iemand in de buurt, die van me houden kon Toch wou ik dat ik net iets vaker, iets vaker simpelweg gelukkig was Een eigen huis Ja alles, alles kan een mens gelukkig maken Een zingende merel, de geur van de zee Ja alles, alles kan een mens gelukkig maken De zon die doorbreekt, een vers kopje thee Een eigen huis, een plek onder de zon En altijd iemand in de buurt, die van me houden kon Toch wou ik dat ik net iets vaker, iets vaker simpelweg gelukkig was


Afscheidsdienst van Ranfar Kouwijzer zondag 19 december 2010 foto's: Jacqueline Takken

Hans Nuiver, voorzitter van de LSE-raad, stak vuurwerk af als symbool voor Ranfars verbale kwaliteiten.

Jasper Radder, voorzitter van de Algemene kerkenraad, overhandigt Ranfar het boek 'Uitgelezen'. Hooglandse Nieuwe februari 2011 |

25

Vreugde Als een zonnestraal door mijn slaapkamerraam schijnt, ben ik blij, want ik weet dat er een mooie dag komt. Als ik een kaartje thuis krijg, ben ik blij, want iemand heeft aan mij gedacht. Superblij word ik als Poes “goedemorgen” tegen mij zegt. Het klinkt ongeveer zo: “Miauw!” In de kindernevendienst vroeg ik eens waar jullie zoal blij van worden. “Als er in de straat een hond voorbij loopt”, zei er één. “Als ik heel veel cadeautjes krijg”, zei een ander. “Ik word blij van Sinterklaas!”, riep een kleine jongen. “En ik van grote getallen!”, riep een grote jongen. “Noem er eens één!”, daagde ik hem uit. “Negenhonderdduizend miljoen”, antwoordde hij braaf. “En zet er maar 400 nullen achter!”, voegde hij er ondeugend aan toe. Tjonge, daar zou ik ook blij van worden, als ik van getallen hield. Maar ik houd meer van woorden net zoals een ander jochie, dat blij wordt van ‘spelling’.

Toen gingen we aan het werk. Omdat ik blij word van gekleurd papier, lag er voor elk kind een rood, geel, groen en blauw blaadje klaar. En een schaartje en lijm. De opdracht was: knip uit waar je blij van wordt en plak dat op het witte vel, waar al een lachende smiley staat. De kinderen begonnen ijverig te knippen en te plakken. Ik zag prachtige blije zonnetjes verschijnen en tot mijn grote vreugde ook enkele blije rode katten.

Ben je blij, vertel het mij; mail naar [email protected]


VREUGDE. In dit nummer: COLOFON. 7e jaargang, nummer 1 februari Prijs: 1,50

Recommend Documents