VRAGEN EN ANTWOORDEN LAGE EMISSIEZONE
‐
‐
‐
‐
‐ ‐
‐
We willen vanaf 4 januari 2016 een lage emissiezone invoeren in Antwerpen. Dat wil zeggen dat voertuigen vanaf dan aan bepaalde milieuvoorwaarden moeten voldoen vooraleer ze de stad binnen mogen. Op die manier wordt het wagenpark versneld schoner en krijgen we een betere luchtkwaliteit. We willen dit systeem uitwerken in nauwe samenwerking met de Vlaamse en de federale overheid. Want verschillende aspecten zoals een specifiek verkeersbord, de toegangsvoorwaarden, de handhaving enzovoort zijn hun bevoegdheden. We willen de lage emissiezone invoeren in de kernstad, inclusief kaaien, Leien en Singel. Op de Singel maken een paar wegvakken geen deel uit van de lage emissiezone om de bereikbaarheid voor doorgaand verkeer te behouden. De toegangsvoorwaarden waar we vanuit gaan zijn: o Vanaf 2016: voor diesel minstens Euro norm 3 plus roetfilter; voor benzine minstens Euro norm 1; o Vanaf 2020: voor diesel minstens Euro norm 5; voor benzine geldt minstens Euro norm 2. Er komt normaal gezien een specifiek verkeersbord dat de lage emissiezone aankondigt. Aan de invalswegen van de stad willen we een netwerk van camera’s met automatische nummerplaatherkenning (ANPR) installeren. Alle auto’s die de stad in‐ of uitrijden en niet voldoen aan de Euro norm worden geflitst en beboet. De camera’s werken met een databank waarin alle nummerplaten opgenomen zijn die aan de toegangsvoorwaarden voldoen. Voor sommige types voertuigen geldt een vrijstelling (vb. prioritaire voertuigen). Sommige groepen die onevenredige lasten moeten dragen door de invoering van de lage emissiezone zullen een (tijdelijke) ontheffing kunnen aanvragen. Die categorieën worden later bepaald.
REGLEMENTAIR KADER Moet er niet eerst een wetswijziging gebeuren? De stad werkt samen met de Vlaamse en federale overheid om een reglementair kader voor de invoering van een lage emissiezone in te voeren. Dat is er nu nog niet, maar er wordt aan gewerkt. We werken stelselmatig toe naar invoering tegen 2016, zodat inwoners en bedrijven tijd hebben zich aan te passen. GEBIEDSAFBAKENING Waar geldt de lage emissiezone? Waarom precies de kernstad ? Lage emissiezones zijn vooral efficiënt in de dichtbevolkte zones rond het centrum. De lage emissiezone heeft een groot effect op ultrafijn stof. De uitstoot daarvan heeft vooral gezondheidseffecten in de onmiddellijke omgeving en de inwoners en weggebruikers daar. De kernstad is ook een duidelijk afgebakende zone, wat het eenvoudiger maakt voor weggebruikers en voor de handhaving. Een kleinere zone heeft veel minder gezondheidseffect dan we willen. Een grotere zone is moeilijker te organiseren en moeilijker te handhaven. 1
Welke stukken van de Singel vallen niet onder de lage emissiezone? Voertuigen die niet conform de toegangsvoorwaarden zijn, moeten over alternatieven kunnen beschikken zodat ze de lage emissiezone kunnen ontwijken zonder een overtreding te moeten begaan. Dit kan door enkele wegvakken op de Singel buiten de lage emissiezone te houden: ‐ het wegvak tussen Kolonel Silvertoplaan en Generaal Lemanstraat (omwille van bereikbaarheid van randparkings (vb. Desguinlei) voor verkeer komende van Gent en Brussel) ‐ het wegvak tussen Turnhoutsebaan en Stenenbrug (omwille van plaatselijk verkeer tussen Deurne Noord en Deurne Zuid). Delen van de Singel niet, de Ring niet … wat is dan het rendement? Op de Ring kan de stad geen lage emissiezone invoeren, de stad heeft daar geen bevoegdheid over. Op de Singel houden we enkele wegvakken buiten de lage emissiezone omwille van doorstroming en bereikbaarheid van randparkings. Dat vermindert enigszins het totale effect van de lage emissiezone, maar de zone kernstad is groot genoeg in gebied en aantal inwoners dat er een substantiële vermindering van de blootstelling aan vervuilende stoffen blijft. COMMUNICATIE Hoe en hoe lang op voorhand wordt dit (internationaal) gecommuniceerd? Welke kanalen van communicatie en hoeveel keer? We plannen een langdurige informatie‐ en sensibiliseringscampagne om de invoering, het waarom ervan en de modaliteiten van de lage emissiezone bekend te maken. Inwoners, bedrijven, bezoekers zullen duidelijk geïnformeerd worden over de toegangsvoorwaarden zijn en welke alternatieven er zijn. We voorzien ook overleg met de sectorfederaties (transport, bedrijven …) over de invoering van de lage emissiezone. Hoe weet iemand van buiten Antwerpen / buiten Vlaanderen / buiten België op voorhand dat deze regel geldt? We plannen een langdurige informatie‐ en sensibiliseringscampagne om de invoering, het waarom ervan en de modaliteiten van de lage emissiezone bekend te maken. We bepleiten de invoering van een specifiek verkeersbord dat in de wegcode wordt opgenomen. Buitenlanders die in een ander land rijden worden geacht de lokale wegcode te kennen. Hoe wordt de lage emissiezone aangekondigd? Bedoeling is dat er een specifiek verkeersbord voor gemaakt wordt dat het begin en het einde van de lage emissiezone zone aangeeft. Andere steden die ook een lage emissiezone willen invoeren werken dan met hetzelfde bord. Het maken van een verkeersbord is een federale bevoegdheid. De stad verwacht dat dat bord er komt. 2
Dit bord kan in de nieuwe rijopleiding opgenomen worden, maar hoe moet ik, met jaren rijervaring, dit nu weten? Zoals met elk nieuw verkeersbord of elke aanpassing aan de verkeersregels die worden ingevoerd. We plannen een langdurige informatie‐ en sensibiliseringscampagne om de invoering, het waarom ervan en de modaliteiten van de lage emissiezone bekend te maken. Hoe zal de automobilist gewaarschuwd worden zonder teveel hinder, maar wel duidelijk genoeg, inclusief de gevolgen ? We plannen een langdurige informatie‐ en sensibiliseringscampagne om de invoering, het waarom ervan en de modaliteiten van de lage emissiezone bekend te maken. TOEGANGSVOORWAARDEN Welke normen worden van toepassing? Dit hangt mee af van het Vlaamse en federale kader dat voor lage emissiezones ontwikkeld zal worden. De norm moet hoog genoeg zijn om effect te hebben op milieu en gezondheid. Tegelijk mag de norm niet te hoog zijn omdat er dan teveel voertuigen gevat worden en er geen draagvlak meer is. In principe zullen de volgende normen gelden:
Wat betekenen die Euronormen (gewone burger kent euronorm van zijn auto niet)? De Euro normen zijn Europese milieustandaarden waaraan de motoren van voertuigen moeten voldoen. Ze zijn bedoeld om de uitstoot van vervuilende stoffen aan banden te leggen. Nieuwe personenwagens zijn op dit moment van het type Euro 5, vanaf najaar 2015 zijn ze van het type Euro 6. Nieuwe vrachtwagens zijn op dit moment al van het type Euro 6. Euro 3 is in voege sinds 2001, Euro 4 sinds 2006. Diesels vanaf bouwjaar 2006 kunnen de stad zonder problemen in. Diesels van bouwjaar tussen 2001 en 2006 moeten een roetfilter hebben. Dus: 2015: o benzine: wagens geproduceerd vanaf juli 1992 zijn ok o diesel: wagens geproduceerd vanaf 2006 zijn ok wagens geproduceerd in de periode 2001‐2005 zijn ok als ze een roetfilter hebben 3
2020 0: o benzine:: wagens gepproduceerd vvanaf 1996 zijn ok o diesel: personenwaggens geprodu uceerd vanaff 2011 zijn okk, vrachtwaggens geproduceerd vanaf 2008 zijn okk.
Waarom m geldt voor d diesel een ho ogere Euronoorm dan voo or benzine? D De gezondheeidseffecten op de lokalee bevolking vvan diesel zijn groter dann van benzine e. O Oorzaak zijn de roetdeeltjes die in dee onmiddellijjk nabijheid van de uitstooot circulere en en iingeademd w worden. D De toegestan ne euronorm men zijn niet met de natte vinger bep paald maar ziijn gebaseerd op een eerg uitgebreide haalbaarrheidsstudie voor een lagge emissiezone in Antweerpen. Met deze n normen worrdt een optim maal evenwiccht bekomen n tussen effe ecten op luchhtkwaliteit en m maatschappelijke aanvaa ardbaarheid.. Hoeveel kost een roeetfilter? EEen roetfilter voor een p personenwaggen kost ongeveer 600 eu uro. Er is eenn Vlaamse rroetfilterpremie van 600 0 euro. De koost om je waggen aan te passen is dus eigenlijk 0. EEen gesloten n roetfilter vo oor een vracchtwagen kosst ongeveer 5.000 euro. Bedrijven ku unnen d daarvoor een n ecologieprremie krijgenn (35% voor K KMO’s, 25% voor grote bbedrijven). GEVATTE VOERTUIG GEN: WIE WE EL beurt er met parkeerkaarrten voor bew woners / bew wonerskaartten in de ker nstad? Wat geb H Het zou onlo ogisch zijn om m voertuigenn van een bepaalde leeftijd te verbiedden in de sta ad rond tte rijden, maaar er dan we el een parke erkaart voorr uit te reiken n. De voorwaaarden voor p parkeerkaartten voor bew woners zullenn dus aangepast worden n aan de toeggangsvoorwa aarden vvan de lage eemissiezone.. maatregel? W Wie een schoonere auto kaan betalen heeft geen prrobleem, de sociaal Is dit geeen asociale m zwakkere wel? H Het is asociaal om inwon ners in het al gemeen en m mensen die extra vatbaaar zijn voor de ggevolgen van n een slechte e luchtkwalitteit (kinderen, ouderen, zieken) bloot ot te blijven sstellen aaan de uitsto oot van oude e vervuilendee wagens. De e negatieve g gezondheidsseffecten van n de o oudere geneeraties voertu uigen zijn duuidelijk gedoccumenteerd. De lage em missiezone is een 4
selectieve maatregel die precies die categorie voertuigen eruit haalt om een zo groot mogelijke groep mensen te beschermen. Voor bepaalde categorieën gebruikers zullen er wel vrijstellingen of ontheffingen zijn. Die categorieën en voorwaarden worden later bepaald. Geldt de LEZ ook voor buitenlandse voertuigen? Wat met al die buitenlandse nummerplaten? Die gaan zeker niet in de databank zitten met nummerplaten die aan de toegangsvoorwaarden voldoen? De lage emissiezone geldt voor alle voertuigen die in de kernstad willen rijden. Net zoals in andere landen met lage emissiezones geldt dat ook voor buitenlandse voertuigen. Zij moeten zich in regel stellen door zich vooraf te registeren (via een internettoepassing) voor ze de stad binnen komen om te vermijden dat ze geflitst worden of door een ontheffing te betalen. Dus het LEZ‐beleid verplicht mij om voor 4/1/2016 een nieuwe wagen te kopen? Of een recentere tweedehandse wagen. Of een fiets. Over hoeveel auto’s gaat het? 2016 ± 75% voldoet vanzelf ± 15% voldoet mits roetfilter ± 10% voldoet niet 2020 ± 85% voldoet vanzelf ± 15% voldoet niet Is er onderscheid tussen particulier en professioneel vervoer (taxi’s, schoolbussen, …) Er is in regel geen onderscheid. Bepaalde categorieën van voertuigen zullen wel van een vrijstelling kunnen genieten (bijvoorbeeld prioritaire voertuigen, specifieke werkvoertuigen …). Voor andere categorieën zal er een ontheffing kunnen gevraagd worden. Die categorieën en voorwaarden worden later bepaald. Is er onderscheid tussen voertuigen die ‘residentieel’ zijn in de LEZ tegenover externen die de LEZ binnenkomen? Geen onderscheid. De lage emissiezone geldt voor alle voertuigen die in de kernstad willen rijden. Het zou onlogisch zijn om voertuigen van een bepaalde leeftijd te verbieden in de stad rond te rijden, maar er dan wel een parkeerkaart voor uit te reiken. De voorwaarden voor parkeerkaarten voor bewoners zullen dus aangepast worden aan de toegangsvoorwaarden van de lage emissiezone. Is er een uitzondering voor kleinhandel enz. (vb. leveringen en niet enkel vrachtwagens, maar ook stationwagens, personenwagens) Er is in regel geen onderscheid. Bepaalde categorieën van voertuigen zullen wel van een vrijstelling kunnen genieten (bijvoorbeeld prioritaire voertuigen, specifieke werkvoertuigen …). Voor andere categorieën zal er een ontheffing kunnen gevraagd worden (zie verder). Die categorieën en voorwaarden worden later bepaald. 5
GEVATTE VOERTUIGEN: WIE (MISSCHIEN) NIET Wat is het verschil tussen een vrijstelling en een ontheffing? Vrijstellingen dienen voor categorieën van voertuigen die niet aan de toegangsvoorwaarden moeten voldoen (bvb. prioritaire voertuigen zoals brandweerwagens, aangepaste voertuigen van mindervaliden, oldtimers met een O in het kenteken ...). Ontheffingen dienen voor doelgroepen die onevenredige lasten oplopen door de lage emissiezone. Met een ontheffing wordt de LEZ voor een bepaalde tijd en tegen betaling toch toegankelijk, ook al voldoet de wagen niet aan de voorwaarden (bvb. mensen die hoogst zelden met de auto in Antwerpen moeten zijn). Vrijstellingen en ontheffingen worden mee uitgewerkt in het hoger beleidskader. De exacte modaliteiten omtrent vrijstellingen en ontheffingen moeten nog vastgesteld worden. Uitgangspunt hierbij is dat de vrijstellingen en ontheffingen het doel van de lage emissiezone niet mogen ondermijnen, namelijk de luchtkwaliteit verbeteren. Wie krijgt een vrijstelling? Vrijstellingen dienen voor categorieën van voertuigen die niet aan de toegangsvoorwaarden moeten voldoen (bvb. prioritaire voertuigen zoals brandweerwagens, aangepaste voertuigen van mindervaliden, oldtimers met een O in het kenteken ...). Vrijstellingen en ontheffingen worden mee uitgewerkt in het hoger beleidskader. De exacte modaliteiten omtrent vrijstellingen en ontheffingen moeten nog vastgesteld worden. Wie krijgt een ontheffing? Ontheffingen dienen voor doelgroepen die onevenredige lasten oplopen door de lage emissiezone. Met een ontheffing wordt de LEZ voor een bepaalde tijd en tegen betaling toch toegankelijk, ook al voldoet de wagen niet aan de voorwaarden (bvb. mensen die hoogst zelden met de auto in Antwerpen moeten zijn). Vrijstellingen en ontheffingen worden mee uitgewerkt in het hoger beleidskader. De exacte modaliteiten omtrent vrijstellingen en ontheffingen moeten nog vastgesteld worden. Wie bepaalt de categorieën voor ontheffing en op welke basis? Wie bepaalt wanneer welke uitzonderingen er toegelaten zullen worden ? Vrijstellingen en ontheffingen worden mee uitgewerkt in het hoger beleidskader. Een aantal categorieën zullen waarschijnlijk in het reglementair kader opgenomen zijn. Voor de andere zal de stad zelf keuzes maken. Wat met aangepaste oude auto’s voor gehandicapten? Wordt zeker mee bekeken in de bepaling van de categorieën die voor vrijstelling of ontheffing in aanmerking komen. Wat met gepensioneerden van zekere leeftijd (boven 70, 75, 80? die met oude auto zitten die zich geen nieuwe auto kunnen veroorloven)? De modaliteiten voor vrijstelling en ontheffing moeten nog verder uitgewerkt worden. Of leeftijd een criterium kan zijn is niet zeker. 6
Moet er betaald worden voor een ontheffing? De modaliteiten moeten nog verder uitgewerkt worden, maar in principe ja. Bedoeling van een ontheffing is dat ze tijdelijk en niet gratis, precies om er voor te zorgen dat niet‐ conforme voertuigen onbeperkt blijven rondrijden. HANDHAVING Hoe gaat de controle met ANPR precies in zijn werk? ANPR staat voor automatische nummerplaatherkenning. Dat wil zeggen dat camera’s de nummerplaten van voertuigen herkennen waarna door een geautomatiseerd systeem gecheckt zal worden of het voertuig al dan niet aan de voorwaarden voldoet. Als het voertuig niet aan de voorwaarden voldoet en er geen vrijstelling of ontheffing uitgereikt is, geeft het systeem een seintje en kan de eigenaar van het voertuig beboet worden. Hoe worden buitenlandse voertuigen die niet in orde zijn beboet? // Geldt die automatische nummerplaatherkenning inclusief beboeting ook voor buitenlandse nummerplaten? Om ervoor te zorgen dat alle voertuigen, zowel binnenlands als buitenlands, evenwaardig beboet zullen worden, zullen we overleg plegen met de federale overheid om hieromtrent een kader te creëren Wat als de boete niet wordt betaald? Om ervoor te zorgen dat alle voertuigen, zowel binnenlands als buitenlands, evenwaardig beboet zullen worden, zullen we overleg plegen met de federale overheid om hieromtrent een kader te creëren. Is dit geen asociale maatregel? Wie een boete kan betalen heeft geen probleem, de sociaal zwakkere wel? Voor bepaalde categorieën gebruikers zullen er wel vrijstellingen of ontheffingen zijn. Die categorieën en voorwaarden worden later bepaald. Het is asociaal om inwoners in het algemeen en mensen die extra vatbaar zijn voor de gevolgen van een slechte luchtkwaliteit (kinderen, ouderen, zieken) bloot te blijven stellen aan de uitstoot van oude vervuilende wagens. De negatieve gezondheidseffecten van de oudere generaties voertuigen zijn duidelijk gedocumenteerd. De lage emissiezone is een selectieve maatregel die precies die categorie voertuigen eruit haalt om een zo groot mogelijke groep mensen te beschermen. Privacy gevoeligheid van de ANPR (hoe lang worden de data bewaard, beveiliging, gebruik enkel voor,…) Uiteraard wordt het systeem ingevoerd binnen de regels van de privacy regelgeving. Dit moet mee geregeld worden in het reglementair kader. De wet op de privacy maakt initiatieven zoals deze mogelijk mits aan de nodige voorwaarden is voldaan. Is er een periode vlak na de invoering waarin je eerst een waarschuwing krijgt en pas de volgende keer een boete ? 7
We plannen een langdurige informatie‐ en sensibiliseringscampagne om de invoering, het waarom ervan en de modaliteiten van de lage emissiezone bekend te maken. Inwoners, bedrijven, bezoekers zullen duidelijk geïnformeerd worden over de toegangsvoorwaarden zijn en welke alternatieven er zijn. Boete hoeveel? (parkeerboete, lichte/zware overtreding?) Deze modaliteiten zullen mee uitgewerkt worden in het kader van het hogere beleidskader. Hoe weet de databank welke voortuigen er diesel / benzine, welke Euronormen en of er roetfilters zijn? Er wordt een databank gecreëerd, liefst gekoppeld aan de DIV‐databank, waarin de voertuigen die voldoen aan de toegangsvoorwaarden op genomen zijn. De ontwikkeling van de LEZ‐databank wordt mee opgenomen in de samenwerking met de hogere overheden. In België ingeschreven voertuigen die bij inschrijving voldeden aan de toegangsvoorwaarden moeten geen verdere stappen ondernemen om de LEZ te betreden. Hun milieukenmerken zijn immers al gekend bij hun inschrijving. Andere voertuigen, zoals wagens waarin achteraf een roetfilter is geïnstalleerd of buitenlandse voertuigen, zitten nog niet in de databank. Zij kunnen zich via een website laten opnemen in de databank. Zo is de erkenning en registratie van alle toegelaten voertuigen en vervolgens de geautomatiseerde handhaving mogelijk. EFFECTEN Wat verwacht je als resultaat van deze LEZ? Wat levert het concreet op? Uit de haalbaarheidsstudie die de stad heeft laten maken blijkt dat de gezondheidsbaten de kosten voor invoering, beheer en handhaving van de lage emissiezone veruit overschrijden. Er zullen veel minder inwoners aan te hoge concentraties blootgesteld worden, wat leidt tot uitgespaarde gezondheidskosten en minder verlies aan gezonde levensmaanden. FINANCIEEL Wat kost de invoering hiervan? Kost dit niet veel geld in tijden van besparingen? Kan daar niets nuttiger mee gebeuren (sociaal / ecologisch / …)? Invoeren van lage emissiezone heeft een grote maatschappelijke opbrengst in de vorm van gezondheidsbaten. Die overstijgen veruit de kosten die we moeten maken voor de invoering en handhaving ervan. Gezien het belang van dit project voorzien we in het meerjarenbudget budget worden om de invoering, het beheer en de handhaving te financieren. De bijdragen uit ontheffingen en boetes zullen dienen om de werking van de lage emissiezone te financieren. Zijn de voordelen van de LEZ ten opzichte van die grote onkosten bewezen ? Uit de haalbaarheidsstudie die de stad heeft laten maken blijkt dat de gezondheidsbaten de kosten voor invoering, beheer en handhaving van de lage emissiezone veruit overschrijden. Er zullen veel minder inwoners aan te hoge concentraties blootgesteld worden, wat leidt tot 8
uitgespaarde gezondheidskosten en minder verlies aan gezonde levensmaanden (ong. 25 dagen minder verlies). Wordt het geïnde geld van boetes voor iets specifieks bestemd of is het gewoon om de stadskas te spijzen? We gebruiken het geld om de lage emissiezone te beheren en te handhaven. Op die manier zijn het de vervuilers die betalen. VERGELIJKING Waarom is er niet gekozen voor een vignet zoals in Duitsland? Uiteraard hebben we de buitenlandse voorbeelden goed bestudeerd. Met het Duitse vignetsysteem is enkel een visuele controle mogelijk en dan nog alleen als het voertuig stilstaat. Dat is dus zwak qua handhaving. Wij hebben geopteerd voor een kwalitatiever systeem dat in aanvang weliswaar duurder en complexer is om in te voeren, maar waarvan het effect wel groter zal zijn. De pakkans met een vignetsysteem is namelijk aanzienlijk lager dan met een ANPR‐systeem. Het vignettensysteem heeft ook als nadeel dat iedereen een vignet moet aankopen, tegen een bepaalde kostprijs, ook als zijn voertuig aan de normen voldoet. In ons systeem zijn er geen kosten voor de voertuigen die aan de toegangsvoorwaarden voldoen. Het zijn met andere woorden enkel de vervuilers die betalen. Waarom alleen in Antwerpen en niet in andere Vlaamse/Belgische steden? Bedoeling van onze vraag aan de Vlaamse en federale overheid voor een hoger beleidskader is dat eenzelfde systeem ook in andere steden kan ingevoerd worden en dat daar dan ook dezelfde voorwaarden gelden als in Antwerpen. Hoe verhouden de toegangsvoorwaarden zich met die van andere steden zoals Londen? ‐ Stockholm, Göteborg, Malmö … (Zweden): Euro 3 tot uiterlijk 2015 toegelaten, Euro 4 tot 2016 toegelaten, Euro 6 tot 2020 toegelaten ‐ Berlijn (en andere Duitse steden): Euro 4 sinds 2010 voor alle voertuigen Zijn andere Belgische steden dit ook al aan het doen of plannen ze dit ook te doen ? Van Gent is geweten dat zij de invoering van een lage emissiezone zullen overwegen als er een hoger beleidskader is. Van andere steden kennen we geen plannen. Kan niet beter beslist worden dat vanaf dan die wagens niet meer door de keuring geraken ? Zo wordt het (Belgische) wagenpark veel sneller en breder schoon. Wij lossen met de lage emissiezone een lokaal probleem (sterke luchtverontreiniging) op met een lokale maatregel. Dit probleem is niet overal even groot, dus moeten ook niet alle wagens vanaf een bepaalde leeftijd afgekeurd worden. 9
