Voorwoord Sjef van Dooremalen

Jaarverslag 2014

Jaarverslag 2014

1

Voorwoord Sjef van Dooremalen Voor u ligt het jaarverslag van 2014 met daarin uiterst waardevolle informatie over hoe onze maritieme maakindustrie heeft gepresteerd in 2014. We kijken naar de opgeleverde schepen in Nederland, de Europese scheepsbouw maar ook naar de wereldwijde ontwikkeling van de scheepsbouw die juist relevant is voor onze exporterende toeleveranciers. Ik breng hierbij ook graag nog even de noodzakelijke organisatorische verbeteringen die de vereniging heeft doorgevoerd het afgelopen jaar naar voren. We zijn nu volledig geintegreerd tot één organisatie, werkend onder één naam met drie duidelijke pijlers. Serieuze kostenbesparingen zijn gerealiseerd en de begroting is op orde. Er is nu extra focus komen te liggen op transparantie, het vergroten van de betrokkenheid met leden en het verbeteren van de relatie met de overheid. De doelstel-

ben oprecht trots op deze innovatieve en technisch hoogwaar-

lingen staan in het NMT jaarplan 2015.

dige industrie die ook in de afgelopen jaren haar kracht heeft

Omdat de vereniging de transparantie over haar activiteiten

kend wordt gezegd: ”It is particularly in difficult times when our

wil vergroten geeft het jaarverslag naast de marktanalyse ook

true strength reveals itself”.

bewezen. Ik refereer aan de NMT Promotiefilm waarin het pak-

informatie over concrete resultaten in het afgelopen jaar. Hier is gekozen voor een overzicht per pijler; Trade, Innovation en

Het is daarom met groot vertrouwen in u, de sector, de nieuwe

Human Capital.

voorzitter en de vereniging dat ik nu de voorzittershamer overdraag. Het gaat u allen goed.

Zoals u weet draag ik op 21 mei 2015 de voorzittershamer van

2

Netherlands Maritime Technology over aan Hans Voorneveld.

Sjef van Dooremalen

Ik heb deze rol met veel plezier vervuld de afgelopen 5 jaar. Ik

Aftredend voorzitter Netherlands Maritime Technology

Voorwoord Hans Voorneveld De omstandigheden waarin de Nederlandse maritieme maakindustrie zich bevindt zijn er in het afgelopen jaar niet beter op geworden. De lage olieprijs, de internationale politieke situatie, de lage rente en de zwakke euro beïnvloeden onze markten. Een diffuus beeld met plussen en minnen. Het is zaak om creatief te zijn en om te blijven innoveren en exporteren. Dan kunnen wij met vertrouwen vooruit kijken. Als uw nieuwe voorzitter wil ik mij graag inzetten voor een gezonde industrie die kan opereren in een eerlijk speelveld. Onze goede relatie met de overheid is daarbij heel belangrijk. Het komend jaar willen wij met die overheid onder meer werken aan een vervanging van de SIS regeling, die in 2015 helaas niet meer beschikbaar is. De regeling hielp bij onze broodnodige innovatie-inspanningen en droeg tevens bij aan een eerlijk

Ik vraag ook van u, onze leden, een inspanning. Laat ons weten

speelveld met de omringende landen. Ook willen wij samen

wat u belangrijk vindt, kom naar onze bijeenkomsten, neem

met de overheid kijken naar de effectiviteit van de garantie-

deel aan onze activiteiten. Een vereniging is immers een

regeling scheepsbouwfinanciering (GSF) en verbeteringen

afspiegeling van de betrokkenheid van haar leden en de inzet

aanbrengen waar dat nodig is.

van de bureaumedewerkers.

Het bestrijden van oneerlijke concurrentie moet hoog op de

Met veel plezier neem ik de voorzittershamer over van Sjef van

agenda blijven. De Jones Act in de VS en de Spaanse Tax Lease

Dooremalen. Namens de leden bedank ik hem hartelijk voor zijn

zijn voorbeelden van zeer verstorende marktpraktijken. Ech-

jarenlange grote inzet voor deze prachtige sector. Samen met

ter, verschillen in interpretatie of handhaving van regelgeving

de leden wil ik verder bouwen aan de toekomst en het succes

op het gebied van Arbo of Milieu kunnen het speelveld ook

van onze maritieme maakindustrie.

beïnvloeden. Hans Voorneveld Om tot een optimale dienstverlening voor onze leden te komen

Voorzitter Netherlands Maritime Technology

op het gebied van export- en innovatieondersteuning, maar ook als het gaat om zaken als onderwijs, arbo of milieu, is een goed georganiseerde en efficiënt ingerichte vereniging nodig, die nauw contact heeft met haar leden. Ook daar, wil ik mij in mijn nieuwe rol, graag voor inspannen.

3

Trade pijler in 2014 Ook in 2014 hield ons team Trade zich intensief bezig met de volgende onderwerpen: exportondersteuning (collectieve beursdeelnames en handelsmissies), wegnemen handelsbelemmeringen, verzamelen marktgegevens, streven naar een level playing field en het beschikbaar houden van financieringsinstrumenten. Zeer actueel blijft het thema exportfinanciering. Het instrumentarium verbetert langzamerhand, maar door een nog wankel level playing field blijft het voor bedrijven lastig om orders binnen te halen. Een belangrijk resultaat in 2014 is de opgestelde, rijksbrede, maritieme strategie waarin aandacht is voor deze thema’s. Het concreet invullen van de werkprogramma’s onder de maritieme strategie is een aandachtspunt voor de komende periode. Evenzo is het noodzakelijk om de invloed in het Haagse netwerk te versterken. Contact met de ministeries en ambassades is er op regelmatige basis, maar onze sector staat nog niet altijd voldoende op de radar. Een actueel voorbeeld van een verstoring van het level playing field blijft de Spaanse Tax Lease. Alhoewel wij erin geslaagd zijn de Spaanse Tax Lease in 2013 door de Europese Commissie als illegaal aangemerkt te krijgen en Spanje veroordeeld is tot terugbetaling van deze illegale subsidies is direct daarna een nieuwe vorm (STL2) in de markt gezet. NMT heeft in reactie hierop wederom een rechtszaak aangespannen maar houdt Spanje tevens in de gaten of ook niet andere vormen van illegale steun aan hun scheepsbouwsector gegeven worden. Daar zijn namelijk wel degelijk aanwijzingen voor. Peter Zoeteman Managing Director

De volgende concrete resultaten werden geboekt in 2014: • 12 Holland Paviljoens op beurzen wereldwijd gerealiseerd. Goed voor in totaal 156 bedrijven welke wij op deze manier hebben kunnen ondersteunen bij hun exportactiviteiten. • Het Holland Paviljoen op de, door de Topsector Water aangemerkte ‘strategische beurs’ SMM, was het grootste in omvang ooit. Het Holland Paviljoen werd op deze beurs tevens voor het eerst uitgevoerd in de nieuwe NMT huisstijl. • In 2014 vonden twee handelsmissies plaats naar Turkije en Miami.

Contactpersonen

• NMT heeft een actieve bijdrage geleverd aan de rijksbrede maritieme strategie. • Ook in 2014 werd de secretarisrol van de Trade Council van Nederland Maritiem Land door NML ingevuld.

Peter Zoeteman

Arne Heutink

Michaël Roerade

Marjan Lacet

Sandra Mollema

Ralph Dazert

Jeanine Kwakernaak

Paulien Viola

Harriët Slager

4

Innovation pijler in 2014 Vernieuwing van productaanbod en productieprocessen staat hoog op de prioriteitenlijst van de leden. Om bedrijven daarbij te ondersteunen hebben de medewerkers van de Innovatie pijler in 2014 een breed palet aan activiteiten uitgevoerd. Variërend van het beïnvloeden van belemmerende regelgeving tot het opzetten en uitvoeren van collectieve innovatieprojecten. Er is met succes invloed uitgeoefend op technische regelgeving vanuit IMO voor niche schepen die door Nederlandse bedrijven worden gebouwd. Daarbij is samengewerkt met Europese partners onder de vlag van Sea Europe. Uit de grote toeloop naar een aantal seminars over technische thema’s bleek dat deze werkvorm voldoet aan de behoefte van bedrijven. Door een actieve rol in te nemen in Topsector Water activiteiten hebben veel lidbedrijven kunnen profiteren van overheidsinstrumenten. Een groot aantal bedrijven is gestimuleerd om deel te nemen aan gezamenlijke, regionale, nationale en Europese samenwerkingsprojecten, met Netherlands Maritime Technology in een coördinerende of ondersteunende rol. Marnix Krikke Innovation & Human Capital Director

De volgende concrete resultaten werden geboekt in 2014: • Op aandrang van een ruime meerderheid in de Tweede

voor advies en vragen over de ingediende aanvragen. • Het Europese project Retrofit, gecoördineerd door NMT,

Kamer heeft minister Kamp ook in 2014 €5,2 miljoen budget

werd met succes afgesloten. Bedrijven kunnen met de

beschikbaar gesteld voor de Subsidieregeling Innovatieve

resultaten bepalen welke technieken voor emissiereductie

Scheepsbouw. De regeling is in het najaar doorgelicht door

toepasbaar zijn op de varende vloot.

Ecorys. • Samen met de Duitse organisatie CMT en Damen is het Eu• Op het gebied van regelgeving werden belangrijke succes-

ropese Horizon 2020 innovatieproject Leanships ingediend

sen geboekt. Er is een Nederlandse interpretatie van de

en inmiddels goedgekeurd. Zeventien Nederlandse organi-

effecten van ontluchtingskappen op stabiliteit vastgesteld.

saties en bedrijven nemen eraan deel. In dit project worden

De Nederlandse uitzonderingspositie voor de coating regel-

een aantal veelbelovende technieken gedemonstreerd om

geving (PSPC) is gecontinueerd.

emissies van schepen terug te dringen.

• Met de overheid is overeengekomen dat het na 1 januari

• Het Forum Europa platform heeft een aantal bedrijven

2015 mogelijk blijft om proefvaarten op HFO brandstof

geholpen een plaats in te nemen in consortia voor Horizon

uit te voeren in het Noordzee SECA gebied. Ook werd de

2020 projectplannen. Ook werd bijgedragen aan de oprich-

vrijstelling voor IMO eisen aan het minimum vermogen voor

ting van de Europese organisatie Vessels for the Future,

schepen, <20.000 ton DWT, verlengd.

bedoeld voor het formuleren van een agenda voor maritiem onderzoek in Horizon 2020.

• Het Maritime Design Forum is opgezet om ontwikkelingen op het gebied van ontwerptechnologie te delen. Kennis en

• Binnen het IPC project Shore Support is een sessie georga-

ervaringen uit andere sectoren werden ingebracht in een

niseerd met Bluewater, waarbij 17 toeleveranciers hebben

goedbezocht seminar System Engineering, dat i.s.m. het

nagedacht over de mogelijkheden om vergaande monito-

Maritiem Kennis Centrum werd georganiseerd.

ring en advisering vanaf de wal te kunnen doorvoeren voor FPSO’s.

• NMT heeft als partner van het Platform Schone Scheepvaart drie succesvolle seminars georganiseerd met als on-

• De vergaderingen van de categorieën ‘Scheepsonderhoud

derwerpen ‘Samenwerken in de Retrofit markt’, ‘Inwerking-

& Reparatie’, ‘Kleine scheepsbouw’ en ‘Superjachtbouw’

treding van de Zwavelregeling’ en ‘Emissies in de Haven’.

werden meer thematisch ingericht en deels opengesteld. NMT heeft daarnaast de agenda van de Europese scheeps-

• In 2014 hebben de Provincie Zuid-Holland, gemeente

reparatiegroep ‘SMRC’ op de kaart gezet.

Rotterdam en Stadsregio Rotterdam opnieuw middelen beschikbaar gesteld voor terugdringing van de NOx uitstoot

• De opzet van de Innovatiecommissie is vernieuwd als resul-

van binnenvaartschepen. NMT voert, in opdracht van Pro-

taat van een inspiratiesessie met externe sprekers. In 2015

vincie Zuid-Holland, de regeling uit en fungeert als helpdesk

wordt het jaarthema robotisering. 5

• In de Stuurgroep Duurzaamheid werd kennis gedeeld over mogelijkheden voor het verbeteren van duurzaam ondernemen. • Naar aanleiding van tegenvallende resultaten van inspecties naar arbeidsomstandigheden is de herziening van het Arbopraktijkboek Scheepsbouw met kracht opgepakt. • In september werd in samenwerking met NML het Topsector Water/Maritiem event ‘Filling the Gaps’ georganiseerd om samenwerking tussen bedrijven en kennisinstellingen te stimuleren. Ook werd bijgedragen aan de organisatie van de voorlichting over de MIT subsidieregeling ten behoeve van MKB bedrijven. • De organisatie van de Maritime Innovation Award en de Maritieme Ontwerpersprijs werd gedaan door NMT. • NMT was ook in 2014 partner in het regionale samenwerkingsverband Maritime Delta. Deze samenwerking wordt in 2015 en 2016 gecontinueerd en heeft als doel het innovatief vermogen op te bouwen en de internationale positie van de sector in Zuid-Holland te versterken. Tachtig ondernemingen zijn door de MKB-consulent, werkzaam bij NMT, bezocht en geïnformeerd over mogelijkheden voor subsidie, innovatie en samenwerking met onderwijsinstellingen. Er is een bijdrage geleverd aan het congres ‘Aerospace meets Maritime’ en het Idee Café ‘Composiet of Niet?’ • Een haalbaarheidsstudie is uitgevoerd naar toepassingen van 3D printing technieken in de maritieme industrie, in samenwerking met Innovation Quarter en RDM Campus.

Contactpersonen

Marnix Krikke Sanne de Vleeschhouwer Nick Bakker

Oscar Lauf

Joëlla Lucas

6

Annemarie Labee

Michael Goldan

Sieger Sakko

Sander den Heijer

Robin Brink

Human Capital pijler in 2014 Het succes van uw onderneming wordt voor een belangrijk deel bepaald door de beschikbaarheid en de kwaliteit van medewerkers. De Human Capital pijler van NMT heeft daar in 2014 stevig op ingezet. Er werd allereerst in de basis gewerkt aan de beschikbaarheid van betrouwbaar cijfermateriaal, o.a. door de bijdrage van NMT aan de opzet van een arbeidsmarktmonitor met maritieme partners binnen NML. Tevens werd bijgedragen aan waarborging van de kwaliteit van het onderwijs door beïnvloeding van maritieme onderwijsdossiers van het MBO en HBO. De meeste energie is echter gestoken in bevordering van bekendheid met de maritieme wereld bij jongeren en het verbinden van bedrijven aan het onderwijs. Met succes werd een projectmatige aanpak en werkvormen die aanslaan bij jongeren en die aansluiten op de behoefte van het bedrijfsleven gevonden. De belangstelling voor de trainingen van NMT nam in 2014 toe. Met deze trainingen werd een goede bijdrage geleverd aan de kwaliteit van vele maritieme professionals. Marnix Krikke Innovation & Human Capital Director

De volgende concrete resultaten werden geboekt in 2014:

(250 studenten namen deel aan de 2014 editie), Multipurpose schip voor de tropen (de via dit project ontwikkelde

• In samenwerking met NML en Ecorys is een eerste studie

werkvorm wordt nog steeds toegepast op de RDM Campus),

naar de arbeidsmarkt in de sectoren scheepsbouw en toele-

SpeedSolving sessies (deze sessies, waarbij groepen stu-

vering uitgevoerd.

denten op creatieve wijze een probleem benaderen, hebben een vaste plaats gekregen in diverse opleidingen).

• NMT heeft bijgedragen aan de opstelling van beroepscompetentieprofielen voor de MBO- en HBO opleiding Maritieme Techniek.

• Via het project Strategisch Personeelsbeleid werden diverse regionale workshops georganiseerd met het doel bedrijven handvatten te geven voor hun personeelsbeleid.

• Met succes is gestreden voor behoud van de 4-jarige MBO opleiding Scheeps- en Jachtbouw.

• Het NMT trainingenaanbod is uitgebreid met een training over de Wet Arbeid Vreemdelingen.

• Verschillende MBO docenten gaan dankzij docentenstages beter inzicht krijgen in de actuele ontwikkelingen in het

• In december werden de eerste certificaten uitgereikt aan

bedrijfsleven. Met deze activiteit, welke een project is van

tien deelnemers aan de nieuwe leergang Projectmanage-

het Centrum voor Innovatief Vakmanschap, is in 2014 een

ment, die in samenwerking met Xelvin Jacht- en Scheeps-

start gemaakt.

bouw wordt uitgevoerd.

• De bestaande Human Capital commissie van NMT is her-

• In 2014 zijn zestien reguliere trainingen verzorgd en tien

noemd naar ‘Commissie West’ en tevens uitgebreid. ‘Com-

in-company. Daarmee zijn in totaal 270 professionals

missie Noord’ is nieuw opgezet in 2014.

bijgeschoold.

• In het kader van het Topsector Water programma zijn zeven

Contactpersonen

studiebeurzen uitgereikt en gefinancierd door vier maritieme bedrijven (Wärtsilä, Koninklijke De Vries, Damen, Royal IHC). • NMT leverde een bijdrage aan de Maritime Week door de organisatie van de recordpoging maritieme gastlessen. In totaal vonden 406 gastlessen plaats, opnieuw een record!

Marnix Krikke

Annette Opstal Elena Stroo-Moredo Christina Syropoulos

• Het EFRO project Proeftuin Maritieme Innovatie (PMI) is in 2014 afgerond. Vanuit de PMI zijn collectieve innovatieprojecten uitgevoerd in samenwerking tussen bedrijven en studenten. Deze drie succesvolle PMI activiteiten hebben een blijvende plaats verworven: Maritime Innovation Experience

Linda te Veldhuis

7

Ledentevredenheidsonderzoek 2015 Een vereniging is van en voor de leden. Ook het beleid wordt door de leden bepaald. Om onafhankelijk te kunnen meten hoe de tevredenheid is onder leden van Netherlands Maritime Technology hebben zij afgelopen februari een uitnodiging gehad om deel te nemen aan een tevredenheidsonderzoek.

Conclusies

ten doel gesteld om 85% van de leden persoonlijk bezocht te

NMT wordt gezien als professioneel, verbindend en pro-actief.

hebben. Tijdens deze bezoeken wordt gekeken of het betref-

Ruim de helft vindt dat de NMT-kernwaarden (pro-actief en

fende bedrijf voldoende bekend is met het NMT-aanbod en

betrokken) worden waargemaakt. 15% weet echter niet waar

of er misschien nog meer uit het lidmaatschap gehaald kan

NMT voor staat en 19% staat daar neutraal tegenover. Slechts

worden.

3 op de 10 respondenten ervaren een clubgevoel binnen de Een ander naar voren gekomen actiepunt is het (nog) trans-

vereniging.

paranter zijn over wie NMT is en wat NMT doet. Ook dit is een NMT heeft een positieve invloed op het imago Nederlandse

bestaand actiepunt voor 2015. Dit jaar worden daarom de

maritieme technologie, maar de sector krijgt wel te weinig

contactpersonen bij de lidbedrijven onder de loep genomen

media-aandacht.

en via een beter ingericht CRM kan de communicatie gerichter verzonden worden.

De sterkste punten van NMT zijn: • Branchevertegenwoordiging en –verbinding

Derde hoofddoelstelling voor 2015 is het verbeteren van de

• Aanwezig en actief

positionering richting de overheid. Focusgebieden hierbij zijn

• Informatieverstrekking

exportbevordering, innovatiestimulering en het behouden van een level playing field. 45% vindt dat NMT momenteel een sterke positionering richting de overheid heeft.

Als verbeterpunten zijn genoemd: • De communicatie en informatie over NMT en wat NMT doet • Meer aandacht voor mkb

Doelstellingen 2016

• Stimulering samenwerking tussen bedrijven en meer

De verbeterpunten die niet aansluiten op de doelstellingen voor 2015 worden meegenomen in de voorbereidingen van

naamsbekendheid NMT

het beleid en het jaarplan 2016. In 2017 wordt het tevredenBevestiging actiepunten 2015

heidsonderzoek herhaald om de verbeteringen te meten en

Uit het onderzoek is naar voren gekomen dat NMT moet gaan

mogelijke nieuwe behoeften te inventariseren. Het volledige

werken aan het vergroten van de betrokkenheid van en het

rapport van het tevredenheidsonderzoek is te downloaden op

persoonlijk contact met de leden. Voor 2015 heeft NMT zich

www.maritimetechnology.nl.

Toename leden

31-12-2014

31-12-2013

278

259

Toeleveranciers

8

83

84

Werven

37

35

Dienstverlening

398

378

41% is tevreden over de mate van persoonlijk contact

9

10

Jaarcijfers 2014

11

Zeescheepsnieuwbouw

In totaal zijn er in 2014 67 zeegaande schepen opgeleverd. De orderintake betrof 99 schepen met een waarde van €1 miljard. Het is gebleken dat reders in nauwe samenwerking met de werf veelal de scheepsfinanciering rond kunnen krijgen wanneer brandstofbesparing en duurzaamheid key-elementen zijn. Nederlandse zeescheepsnieuwbouw blijft zonder uitzondering sterk op de nichemarkten offshore, bagger en short sea. De opleveringen zijn hoger dan in 2013, waarmee de dalende trend van de laatste jaren doorbroken is. In 2014 zijn diverse pijpenleggers, baggerschepen, tankschepen, opentop en reguliere shortsea schepen, offshore windfarm schepen en ander offshore materieel gebouwd. Door de lage olieprijs en de verscherpte emissie regelgeving lijkt de vraag naar nieuwbouwschepen toe te nemen. De eerste signalen hiervoor zijn eind 2014 opgemerkt door de opdracht voor enkele series shortsea schepen, waarvan een aantal met opentop notatie.

12

Orderportefeuille bouw zeeschepen

2012

2013

2014

x 1000

700 600 500 400 300 200 100

594

393

720

478

698

548

totaal

export

totaal

export

totaal

export

0

2012

2013

2014

miljoenen euro’s

3.000 2.500 2.000 1.500 1.000 500 0

€ 2.040

€ 1.566

€ 3.331

€ 2.676

€ 2.956

€ 2.447

totaal

export

totaal

export

totaal

export

2012

2013

2014

in aantallen

150 125 100 75 50 25 0

129

88

143

99

156

122

totaal

export

totaal

export

totaal

export 13

Ontvangen bouwopdrachten zeeschepen

2012

2013

2014 x 1000

700 600 500 400 300 200 100

166

98

527

347

343

260

totaal

export

totaal

export

totaal

export

0

2012

2013

2014

miljoenen euro’s

3.000 2.500 2.000 1.500 1.000 500 0

€ 764

€ 632

€ 2.332

€ 1.803

€ 1.018

           € 833 

totaal

export

totaal

export

totaal

export

2012

2013

2014

in aantallen

150 125 100 75 50 25 0

14

61

39

136

99

99

76

totaal

export

totaal

export

totaal

export

Afgeleverde zeeschepen

2012

2013

2014 x 1000

350 300 250 200 150 100 50

335

178

235

94

267

160

totaal

export

totaal

export

totaal

export

0

2012

2013

2014

miljoenen euro’s

1.500 1.250 1.000 750 500 250 0

€ 1.040

€ 709

€ 660

€ 322

€ 1.225

€ 998

totaal

export

totaal

export

totaal

export

2012

2013

2014

in aantallen

150 125 100 75 50 25 0

95

55

77

43

67

43

totaal

export

totaal

export

totaal

export 15

Maritieme toeleveranciers

De Nederlandse maritieme toeleveringsindustrie levert pro-

De opkomst van offshore windenergie compenseerde deels de

ducten en diensten aan scheepswerven, rederijen, offshore,

terugval in opdrachten uit de olie- en gaswinning. Opdrachten

binnenvaart, visserij, jachtbouw, marine en havens. De belang-

uit de megajachtbouw en de (buitenlandse) bouw van schepen

rijkste productgroepen zijn elektrotechnische en werktuig-

voor de overheid bleven komen, terwijl er daarnaast sprake

kundige installaties, ingenieursdiensten, nautische

was van een licht positiever sentiment in de short sea sector,

componenten, constructiedelen, coatings, interieurbouw en

die lange tijd in zwaar vaarwater opereerde. De exportquote

technische onderhoudsdiensten.

was met circa 52 procent wat lager dan de 55 procent van 2013.

Goed jaar De verwachte omzetgroei over 2014 is er inderdaad gekomen.

In het algemeen werd 2014 door de meeste toeleveranciers

Toeleveranciers profiteerden van de opleving van orders in

als een zeer goed jaar ervaren, waarbij de productiecapaciteit

2013 en in het eerste deel van 2014. De totale omzet van de

vaak tot het uiterste benut moest worden.

toeleveranciers steeg in 2014 met €400 miljoen naar €3,8 miljard. Het aantal eigen werknemers steeg van 17.361 personen

Versterken van vestigingen in Nederland

in 2013 naar 18.080 personen in 2014. Daarnaast was er een

De bedrijven behouden hun kennis en regiefunctie bij de Ne-

stijging waar te nemen in het aantal ingeleende krachten van

derlandse vestigingen. De bedrijven hechten grote waarde aan

2.257 personen in 2013 naar circa 3.000 personen in 2014. Het

hun positie in een sterk cluster en in een stabiele en innova-

totaal aantal maritieme toeleveranciers in Nederland wordt

tieve thuismarkt. De groei zit vooral in exportactiviteiten en bij

geschat op circa 670 bedrijven, waaronder veel MKB-bedrijven.

activiteiten van buitenlandse vestigingen. De trend om meer buitenlandse vestigingen op te zetten of joint ventures aan

16

Was het in 2013 nog de offshoresector die de toon zette, in

te gaan werd minder sterk. Gedwongen door de ‘local content’

de loop van 2014 begonnen de opdrachten uit deze sector

eisen van bekende en opkomende scheepsbouwlanden buiten

terug te lopen onder invloed van de sterk gedaalde olieprijs.

Europa, bedoeld om de eigen maritieme clusters te stimule-

ren, blijven bedrijven investeren in buitenlandse vestigingen.

brandstofprijzen. Evengoed was er wel sprake van een duide-

Daarnaast zien veel bedrijven voordelen in het samen optrek-

lijke toename in de verkopen van scrubbersystemen aan vooral

ken met leading partners uit de maritieme industrie in nieuwe

veerdienstrederijen uit Noordwest-Europa en Scandinavië,

markten. Er zijn echter ook vele bedrijven die bewust de keuze

omdat deze partijen een vast vaargebied kennen dat geheel

maken om de productsamenstelling en systeemintegratie in

of gedeeltelijk onder de nieuwe regelgeving valt. Wat betreft

Nederlandse vestigingen te versterken. Daarmee willen ze

inbouw van Ballast Water Treatment Systems (BWTS) laat de

behoud van kwaliteit, flexibiliteit in productie en controle op

hausse ook nog steeds op zich wachten, omdat het verdrag

planning waarborgen.

over invoering van BWTS nog steeds niet geratificeerd is.

Retrofitting

Innovatief vermogen

Per 1 januari 2015 is op grote delen van de Noordzee en de

Het versterken van het innovatievermogen bij de Nederlandse

gehele Baltische Zee regelgeving van kracht geworden die

vestigingen van bedrijven had ook in 2014 prioriteit. Deze

beperkingen oplegt aan de uitstoot van zwavel in de uitlaat-

doelstelling werd deels gerealiseerd door te investeren in

gassen van schepen. Van de verwachte hausse in aanvragen

innovatie binnen de eigen bedrijven, maar ook door strategi-

voor de inbouw van scrubbersystemen voor reiniging van de

sche acquisitie van ondernemingen of juist het opzetten van

uitlaatgassen was in 2014 nog niet echt veel te merken. Veel

nieuwe bedrijven (spin-out). De trend om op te schuiven in de

reders kijken nog de kat uit de boom en kunnen nog volstaan

keten, naar ontwikkeling van geïntegreerde systemen met een

met gebruik van laag-zwavelige gasolie door de sterk gedaalde

hogere toegevoegde waarde, zette verder door.

Omzet en personeel maritieme toeleveranciers

Omzet (miljarden euro’s)

Werkgelegenheid (FTE’s)

10

25.000

9

22.500

8

20.000

7

17.500

6

15.000

5

12.500

4

10.000

3

7.500

2

5.000

1 0

4,95 19.859 2010

3,3

17.975 2011

3,4

17.616 2012

3,42

17.361

2013

3,8 18.080

2.500 0

2014

17

Reparatie, Conversie en Onderhoud

De totale omzet voor de Nederlandse reparatiewerven bedroeg

*Op 1 januari 2015 is de SECA van kracht geworden. Er zijn ruim

in 2014 €558 miljoen (2013: 515 miljoen). De sector bood

1600 schepen, varend op op HFO, actief in de SECA. Deze schepen

werkgelegenheid aan 2.700 personen (2013: 2.635 personen).

hebben de keuze tussen varen op laagzwalige brandstof met

Evenals in 2013 werden grote conversie-opdrachten gemeld op

minder dan 0,1% zwavel (MDO), installatie van een scrubber of

de Nederlandse zeescheepsreparatiewerven. De omzet steeg

ombouw naar LNG voorstuwing om te kunnen voldoen aan de

aanzienlijk. De offshore markt blijft de niche waarin de grote

zwavelnorm. Vanwege het grote aantal schepen zouden vele

projecten geboekt worden. De verwachting voor het nieuwe jaar

retrofits te verwachten zijn. Door de lage olieprijs hebben veel

is dat dit er door de aanhoudende lage olieprijs anders uit zal

scheepseigenaren echter voorlopig besloten hun schepen op MDO

zien. Door de lage olieprijs is er eind 2014 meer reguliere repara-

te laten varen.

tie uitgevoerd aan schepen. Dit is een trendbreuk: de afgelopen jaren werd door de aanhoudende tegenvallende vrachttarieven flink bezuinigd op regulier onderhoud door scheepseigenaren. De verwachte run op droogdokslots om retrofits uit te voeren voor de inbouw van scrubbers, om zo te voldoen aan de nieuwe zwavelnorm per 1 januari 2015, is uitgebleven. Er zijn op Nederlandse werven in 2014 een aantal pilotprojecten uitgevoerd, maar vrijwel alle grote scrubber retrofits zijn in Oost-Europa uitgevoerd. *

18

Omzet en personeel reparatie, conversie en onderhoud

Omzet (miljoenen euro’s)

Werkgelegenheid (FTE’s)

1000

5.000

900

4.500

800

4.000

700

3.500

600

3.000

500

2.500

400

2.000

300

1.500

200

1.000

100 0

420

1780

2010

487

1950

2011

551

2000

2012

515

2635

2013

558

2700

500 0

2014

19

Binnenvaart en zeegaande schepen tot 100GT

Hoofdlijnen

buiten Europa te boeken. Creativiteit en doorzettingsvermo-

Deze categorie omvat zeegaande schepen tot 100 GT en alle

gen zijn daarbij sleutelwoorden.

typen vaartuigen voor de binnenwateren. In 2014 ontvingen de werven bouwopdrachten voor 108 schepen (2013: 122

Visserij

stuks). Er werden 108 schepen opgeleverd (2013: 114 stuks).

In 2014 werd de eerste bouwopdracht verleend in het kader

Bedrijfsvaartuigen en klein baggermaterieel

van het Masterplan Duurzame Visserij. Het als revolutionair bestempelde schip, met een zeer laag brandstofverbruik, zal

Deze categorie omvat een breed scala aan niet-ladingvervoe-

medio 2015 worden opgeleverd. Als de hooggespannen ver-

rende vaartuigen zoals sleep- en duwboten, werkpontons,

wachtingen uitkomen, zal dit zeker leiden tot vervolgopdrach-

patrouilleboten en klein baggermaterieel. In 2014 werden 61

ten en mogelijk de redding inluiden van de traditionele visserij

orders genoteerd (2013: 61).

op platvis. Inclusief dit MDV schip werden in het verslagjaar 4 vissersschepen gecontracteerd (2013: 1). De visserijwer-

Binnenvaart

ven haalden hun omzet evenals in de voorafgaande jaren uit

De West-Europese binnenvaart zat in 2014 nog in een diep dal

onderhoud en reparatie van de inmiddels sterk uitgedunde

maar er zijn lichte tekenen van herstel. Reparatie en onder-

visserijvloot, maar ook uit bouw/verbouw van andere schepen

houd worden echter nog vaak uitgesteld. Financiering van

zoals sleepboten en onderzoekvaartuigen.

nieuwbouwprojecten is uitermate moeilijk, waardoor kansrijke projecten in veel gevallen toch niet doorgaan. In 2014 werden

Maritieme toeleveranciers aan deze categorie

28 ladingvervoerende schepen gecontracteerd (2013: 41),

Er zijn voor de maritieme toeleveringsindustrie voor deze

voornamelijk tankschepen. Voor personenvervoer (voorname-

categorie geen aparte statistische gegevens. Door de verwe-

lijk riviercruiseschepen) werden 12 opdrachten geboekt (2013:

venheid met bouw en onderhoud van schepen vertoont de

18). Uitwijken naar markten buiten West-Europa is verre van

omzet van deze bedrijven echter ongeveer dezelfde conjunc-

eenvoudig. Desondanks lukt het een aantal bedrijven dat van

turele golfbewegingen.

oudsher vooral in de binnenvaart actief was om exportorders

20

Opgeleverde schepen 5 x 1.000.000

2013

2014

700

aantal

600

300

500

250

400

200

300

150

200

100

100

50

0

555

114

608

108

7

aantal

7

aantal

0

Opdrachten 5 x 1.000.000

2014

2013

700

aantal

600

300

500

250

400

200

300

150

200

100

100

50

0

708

122

570

108

7

aantal

7

aantal

0

21

Grote jachtbouw

2014 was voor de superjachtbouw een aardig jaar en ook de

hetzelfde bedrag 22 jachten zijn besteld. De bestelde jachten

vooruitzichten zijn ronduit goed te noemen. Het aantal en de

in 2014 zijn langer, er is zelfs een aantal jachten besteld dat de

totale waarde van de opgeleverde jachten was iets lager dan

magische 100 meter grens passeert.

in 2013. Dit is waarschijnlijk een na-ijleffect van de crisis. De orderboeken raken echter behoorlijk vol en zijn zelfs voller dan

Het orderboek heeft in 2014 het orderboek van 2007 (de laat-

voor de crisis. De marktpartijen spelen uitstekend in op de ten-

ste piek van voor de crisis) overstegen. In totaal staan er nu 70

dens van een groeiende markt en in lengte groeiende schepen.

jachten genoteerd met een totale waarde van ruim €4 miljard.

Op diverse werflocaties is in nieuwe faciliteiten geïnvesteerd. Daarnaast laten verschillende werven aan de wereld zien dat men ook in Nederland terecht kan voor een jacht van meer dan honderd meter. In 2014 zijn er 16 jachten langer dan 24m opgeleverd. De totale waarde was circa €649 miljoen, wat iets lager is dan in 2013. Zowel in aantal als in lengte is er een lichte afname te zien ten opzichte van 2013. In 2014 zijn 22 orders geplaatst voor jachten langer dan 24m. De totale waarde hiervan is bijna €1,5 miljard. De waarde is vergelijkbaar met 2013. Opvallend is wel dat waar er in 2013 36 jachten werden besteld voor dit bedrag, er nu voor nagenoeg

22

Onwikkeling jachtbouw in euro’s

Opgeleverd

miljoenen euro’s

1.200 1.000 800 600 400 200 0

1.103 2010

702 2011

657 2012

807 2013

649 2014

miljoenen euro’s

Ontvangen opdrachten 1.500 1.250 1.000 750 500 250 0

659 2010

480 2011

589 2012

1.428

1.480

2013

2014

miljoenen euro’s

Orderportefeuille 4.500 4.000 3.500 3.000 2.500 2.000 1.500 1.000 500 0

2.050

1.819

2.196

2.665

4.096

2010

2011

2012

2013

2014

23

Zeescheepsbouw

Binnenvaart en zeegaande schepen tot 100GT

Orderportefeuille per 31 december 2014

Orderportefeuille per 31 december 2014 aantal

GT

5 mln

38.900

423

64.679

163

1.699

31

1.268

28

870

9

524

5

99

1

108.039

660

GT

5 mln

30.300

269

94.010

212

2.155

47

16

1.626

27

22

4.541

46

356

5

198

2

133.186

608 

GT

5 mln

20.300

225

83.534

211

2.570

50

aantal

GT

CGT

vracht- en tankschepen

52

196.257

273.833

passagiersschepen

offshore

45

178.284

281.636

vracht- en tankschepen

13.388

72.421

sleep- en duwboten

48.036

70.083

18

435.965

697.973

bedrijfsvaartuigen incl. klein zeegaand baggerschepen

3

workboats, sleepboten en diversen baggerschepen

52 7

totaal

156

Opgeleverde schepen aantal

GT

CGT

vracht- en tankschepen

14

82.097

95.556

offshore

20

61.569

88.227

10.007

45.154

19.628

38.351

173.301

267.288

workboats, sleepboten en diversen baggerschepen

27 6

totaal

67

Ontvangen opdrachten GT

CGT

vracht- en tankschepen

34

113.984

162.952

offshore

26

12

vissersschepen

2

veerboten

1

totaal

79 

Opgeleverde schepen aantal 14

passagiersschepen

31

vracht- en tankschepen 18

bedrijfsvaartuigen incl kl. zeegaand baggerschepen

32.348

84.198

vissersschepen

workboats, sleepboten en diversen

5

35.216

5

49.267

veerboten 34

totaal

21

sleep- en duwboten aantal

baggerschepen

22

99

8.549

46.390

190.097

342.807

2

totaal

108

Ontvangen opdrachten aantal 12

passagiersschepen

28

vracht- en tankschepen

19

sleep- en duwboten bedrijfsvaartuigen incl kl. zeegaand

26

2.050

33

baggerschepen

16

3.826

41

652

8

248

2

113.180

570

vissersschepen veerboten

24

4 3

totaal

108

Jachtbouw Orderportefeuille per 31 december 2014 aantal

jachtbouw

70

GT

CGT

miljoen €

76.470

220.992

4.096

GT

CGT

miljoen €

11.726

41.146

649

GT

CGT

miljoen €

26.773

74.254

1.480

Opgeleverde schepen aantal

jachtbouw

16

Ontvangen opdrachten aantal

Marinebouw jachtbouw

22

Orderportefeuille per 31 december 2014 aantal

Marinebouw marinebouw

0

Orderportefeuille per 31 december 2014 Opgeleverde schepen aantal aantal

marinebouw marinebouw Opgeleverde schepen Ontvangen opdrachten

marinebouw marinebouw

0 2

aantal aantal 2 0

Ontvangen opdrachten aantal

marinebouw

0

25

26 6,7%

100.391

6.701

1.000 CGT

6,1%

88.674

5.451

1.000 CGT

2,5%

261.016

6.541

1.000 GT

5,3%

128.013

6.831

1.000 CGT

Orderportefeuille 2010

5,4%

111.442

216.967 2,5%

6.036

1.000 CGT

5.489

1.000 GT

Orderportefeuille 2011

3,0%

160.368

4.744

1.000 GT

Orderportefeuille 2012

3,4%

182.863

6.304

1.000 GT

Orderportefeuille eind 2013

7,6%

108.146

197.389 4,2%

8.181

1.000 CGT

8.278

1.000 GT

Orderportefeuille eind 2014

** bron : CESA-Netherlands Maritime Technology

* bron : IHS Fairplay

Percentage SEA Europe t.o.v. wereld

Totaal wereld *

SEA Europe **

2010



Percentage SEA Europe t.o.v. wereld

Totaal wereld *

SEA Europe **

2011



Percentage SEA Europe t.o.v. wereld

Totaal wereld *

SEA Europe **

2012



Percentage SEA Europe t.o.v. wereld

Totaal wereld *

SEA Europe **

2013



Percentage SEA Europe t.o.v. wereld

Totaal wereld *

SEA Europe **

2014



Wereldscheepsbouw

8,5%

45.592

3.884

1.000 CGT

5,6%

53.839

3.042

1.000 CGT

7,9%

24.713

1.948

1.000 CGT

6,4%

30.823

1.978

1.000 CGT

3,1%

77.621

2.376

1.000 GT

6,8%

38.581

2.626

1.000 CGT

Ontvangen opdrachten 2010

3,2%

53.190

1.691

1.000 GT

Ontvangen opdrachten 2011

3,9%

38.928

1.529

1.000 GT

Ontvangen opdrachten 2012

2,9%

102.847

3.030

1.000 GT

Ontvangen opdrachten 2013

4,5%

86.230

3.849

1.000 GT

Ontvangen opdrachten 2014

6,7%

36.450

2.447

1.000 CGT

6,3%

38.068

2.392

1.000 CGT

4,9%

47.967

2.361

1.000 CGT

5,3%

51.093

2.691

1.000 CGT

4,6%

96.013

4.412

1.000 GT

8,4%

51.573

4.353

1.000 CGT

Opgeleverde schepen 2010

2,6%

101.475

2.682

1.000 GT

Opgeleverde schepen 2011

2,2%

95.339

2.072

1.000 GT

Opgeleverde schepen 2012

2,8%

70.521

1.974

1.000 GT

Opgeleverde schepen 2013

3,0%

64.607

1.944

1.000 GT

Opgeleverde schepen 2014

27

Orderportefeuille per 31/12/2014

Ontvangen opdrachten 2014

Opgeleverde schepen 2014

Bron: IHS Fairplay 1) Bron: Netherlands Maritime Technology 2) Lidlanden SEA Europe (European Ships and Maritime Equipment Association)

Aantal GT CGT % Aantal GT CGT % Aantal GT CGT % 1.000 1.000 CGT 1.000 1.000 CGT 1.000 1.000 CGT België 0 0 0 0,0% 0 0 0 0,0% 0 0 0 0,0% Bulgarije 2) 2 5 11 0,1% 2 5 11 0,3% 1 2 5 0,2% Kroatië 2) 30 588 412 4,8% 15 395 245 6,2% 7 41 57 2,2% Tsjechië 1 3 5 0,1% 0 0 0 0,0% 0 0 0 0,0% Denemarken 2) 1 1 3 0,0% 1 1 3 0,1% 3 1 5 0,2% Estland 3 2 7 0,1% 2 1 4 0,1% 0 0 0 0,0% Finland 2) 9 351 404 4,7% 6 230 266 6,8% 3 105 120 4,6% Frankrijk 2) 7 729 659 7,7% 3 501 461 11,7% 2 1 4 0,2% Duitsland 2) 28 1.491 1.444 16,8% 13 581 559 14,2% 15 519 489 18,9% Griekenland 2) 2 2 6 0,1% 0 0 0 0,0% 0 0 0 0,0% Hongarije 0 0 0 0,0% 0 0 0 0,0% 2 2 6 0,2% Italië 2) 26 1.460 1.633 19,0% 8 629 668 17,0% 10 312 320 12,4% Letland 4 2 7 0,1% 4 2 7 0,2% 4 2 9 0,3% Litouwen 2) 1 0 2 0,0% 0 0 0 0,0% 3 10 20 0,8% Nederland 1) 2) 156 436 698 8,1% 99 190 343 8,7% 67 173 267 10,4% Polen 2) 66 182 330 3,8% 28 87 162 4,1% 45 136 226 8,8% Portugal 2) 2 8 14 0,2% 0 0 0 0,0% 0 0 0 0,0% Roemenië 2) 82 2.214 1.215 14,1% 32 824 456 11,6% 44 326 322 12,5% Slowakije 0 0 0 0,0% 0 0 0 0,0% 0 0 0 0,0% Slovenië 0 0 0 0,0% 0 0 0 0,0% 0 0 0 0,0% Spanje 2) 48 203 336 3,9% 25 92 160 4,1% 32 69 159 6,2% Zweden 0 0 0 0,0% 0 0 0 0,0% 0 0 0 0,0% UK 2) 9 13 34 0,4% 8 11 28 0,7% 8 7 20 0,8% Totaal EU-28 477 7.690 7.220 246 3.549 3.373 246 1.706 2.029 Albanië 0 0 0 0,0% 0 0 0 0,0% 1 0 1 0,0% Noorwegen 2) 42 195 313 3,6% 33 133 221 5,6% 21 67 114 4,4% Russische Federatie 48 287 338 3,9% 3 22 35 0,9% 15 53 75 2,9% Servië/Montenegro 2 0 2 0,0% 0 0 0 0,0% 4 4 11 0,4% Turkije 2) 124 400 667 7,8% 66 170 301 7,7% 92 175 319 12,4% Oekraïne 9 33 57 0,7% 0 0 0 0,0% 5 19 33 1,3% Totaal Overig Europa 225 915 1.377 102 325 557 138 318 553 Totaal EU28 + Noorwegen 519 7.885 7.533 279 3.682 3.594 267 1.773 2.143 Totaal SEA Europe-landen 2) 635 8.278 8.181 339 3.849 3.884 353 1.944 2.447 Totaal EU + Overig Europa 702 8.605 8.597 100% 348 3.874 3.930 100% 384 2.024 2.582 100%



Europese scheepsbouw

Kerncijfers Nederlandse scheepsbouw

Jaaromzet gehele Nederlandse industrie *

2 0 09 totaal in miljarden euro’s

201 0

waarvan voor export

232,5

123

-20%

-23%

20 11

totaal in miljarden euro’s

waarvan voor export

265,3

145,9

14,1%

18,6%

% t.o.v. 2008

totaal in miljarden euro’s

20 12

waarvan voor export

totaal in miljarden euro’s

20 13

2 014

waarvan voor export

totaal in miljarden euro’s

waarvan voor export

totaal in miljarden euro’s

waarvan voor export

274

150,7

272,2

149,7

283,9

160,1

277,2

156,4

3,3%

3,3%

-0,7%

-0,7%

4,3%

6,9%

-2,3%

-2,3%

% t.o.v. 2009

% t.o.v. 2010

% t.o.v. 2011

% t.o.v. 2012

% t.o.v. 2013

Jaaromzet Nederlandse scheepsbouw- en reparatiewerven

2 0 09

totaal in miljarden euro’s

waarvan voor export

3,2

2,2

-29%

-28%

201 0

totaal in miljarden euro’s

waarvan voor export

3,4

2,4

6,2%

% t.o.v. 2008

9,3%

20 11

totaal in miljarden euro’s

waarvan voor export

3,7

2,4

8,8%

% t.o.v. 2009

-0,4%

20 12

totaal in miljarden euro’s

waarvan voor export

3,6

2,1

-3,5%

% t.o.v. 2010

-13,9%

20 13

totaal in miljarden euro’s

waarvan voor export

3,8

2,3

6,4%

% t.o.v. 2011

10,5%

2 014

totaal in miljarden euro’s

waarvan voor export

4,6

3,1

21,1%

34,3%

% t.o.v. 2013

% t.o.v. 2012

Jaaromzet maritieme toeleveranciers

2 00 9

totaal in miljarden euro’s

waarvan voor export

201 0

totaal in miljarden euro’s

5,4

3,1

4,95

-6%

1%

-8,3%

% t.o.v. 2008

waarvan voor export

2,7 -13,2%

2011

totaal in miljarden euro’s

waarvan voor export

3,3

2,0

-33,3% -25,9%

% t.o.v. 2009

20 12

totaal in miljarden euro’s

waarvan voor export

3,4

2,1

2,1%

% t.o.v. 2010

3,8%

20 13

totaal in miljarden euro’s

waarvan voor export

3,4

1,9

0,3%

% t.o.v. 2011

-9,6%

2 014

totaal in miljarden euro’s

waarvan voor export

3,8

2,0

12,4%

6,3%

% t.o.v. 2013

% t.o.v. 2012

Jaaromzet totaal Nederlandse scheepsbouwcluster

2 00 9 totaal in miljarden euro’s

7,3

4,7

-17%

-11%

% t.o.v. 2008 * Bron: CBS

28

201 0

waarvan voor export

totaal in miljarden euro’s

2011

waarvan voor export

7,2

4,5

-1,2%

-5,3%

% t.o.v. 2009

totaal in miljarden euro’s

20 12

waarvan voor export

6,2

3,8

-13,3% -15,6% % t.o.v. 2010

totaal in miljarden euro’s

20 13

waarvan voor export

6,1

3,6

-1,2%

-4,6%

% t.o.v. 2011

totaal in miljarden euro’s

2 014

waarvan voor export

6,4

3,6

3,9%

-0,9%

% t.o.v. 2012

totaal in miljarden euro’s

waarvan voor export

7,5

4,3

17,6%

19,8%

% t.o.v. 2013

Werkgelegenheid Nederlandse scheepsbouw- en reparatiewerven

2008

2009

2010

2011

2012

2013

2014

14.400

13.540

13.083

12.200

11.850

12.000

13.600

1%

-6%

-3,4%

-6,7%

-2,9%

1,3%

13,3%

% t.o.v. 2007

% t.o.v. 2008

% t.o.v. 2009

% t.o.v. 2010

% t.o.v. 2011

% t.o.v. 2012

% t.o.v. 2013

2013

2014

Maritieme toeleveranciers

2008

2009

2010

2011

2012

23.133 10%

21.000 -9%

19.859 -5,4%

17.975 -9,5%

17.616 -2,0%

% t.o.v. 2007

% t.o.v. 2008

% t.o.v. 2009

% t.o.v. 2010

% t.o.v. 2011

17.361 * -1,4% % t.o.v. 2012

18.080 4,1% % t.o.v. 2013

* excl. 2.257 man tijdelijk personeel

Totaal Nederlandse scheepsbouwcluster

2008

2009

2010

2011

2012

2013

2014

37.533 6%

34.540 -8%

32.942 -4,6%

30.175 -8,4%

29.466 -2,3%

29.361 * -0,4%

31.680 7,9%

% t.o.v. 2007

% t.o.v. 2008

% t.o.v. 2009

% t.o.v. 2010

% t.o.v. 2011

% t.o.v. 2012

% t.o.v. 2013

* excl. 2.257 man tijdelijk personeel

Totaal Nederlandse scheepsbouwcluster Maritieme toeleveranciers Nederlandse scheepsbouw- en reparatiewerven Omzet (miljoenen euro’s)

Werkgelegenheid (FTE’s)

10.0

50.000

9.0

45.000

8.0

40.000

7.0

-1,2%

-13,3%

6.0 5.0

-8,3%

-33,3%

4.0 3.0

6,2%

8,8%

2.0

2,1%

30.000 20.000 15.000

12,4%

0,3%

10.000

1.0

-8,4%

-2,3%

-0,4%

7,9%

-5,4%

-9,5%

-2,0%

-1,4%

4,1%

-3,4%

-6,7%

-2,9%

1,3%

13,3%

5.000

0 2009

-4,6%

25.000

21,1%

6,4%

-3,5%

35.000

17,6%

3,9%

-1,2%

0 2010

2011

2012

2013

2014

2008

2009

2010

2011

2012

2013

29

Summary

New construction of seagoing vessels

Other shipbuilding categories

Although the order boom witnessed in 2013 initially continued

In addition to yards focused on the production of non-cargo-

into 2014, the fall in oil prices towards the end of the year

carrying seagoing vessels or short sea cargo vessels, there are

caused a slowdown in business from the offshore oil & gas

numerous yards that produce other specialised vessels. These

sector. Overall, while new orders worldwide were about 15%

range from large inland cargo and river cruise vessels to small

lower than in 2013, they still stood at a comparatively high

port tugs and pilot tenders below 100 gross tonnes. Some

level. Dutch yards had a relatively good year and took orders

108 inland and small seagoing vessels were delivered in 2014.

for 99 new vessels, with a total value of over one billion euro.

Inland tankers, small cutter suction dredgers, river cruise

This ensured that the Netherlands stayed in the top five of

vessels and tugs & workboats made up over 90% of these

European shipbuilding nations.

deliveries. The number of inland tankers and cargo vessels declined further, while no fewer than 14 river cruise vessels

At the end of the year, the Dutch order book stood at 156

were delivered, with a healthy order book promising another

vessels with a total tonnage of 698,000 CGT, only marginally

bumper year for river cruise deliveries in 2015.

down on the previous year’s tally of 720,000 CGT. The downward trend in deliveries that had been apparent since

Dutch superyacht builders signed another 22 new contracts

2007 was finally ended. Dutch yards delivered 67 vessels with

worth close to €1.5 billion in 2014. While this is a lower number

a total tonnage of 267,000 CGT, up on the previous year’s total

than in 2013 (36), the total value of the ordered yachts is

of 235,000 CGT. These deliveries represented a total value of

actually slightly higher than in 2013, indicating the increasing

over €1.2 billion, over 80% of which was generated by vessels

size and value of the new orders. Deliveries were down

built for foreign owners. Cargo and offshore vessels each

compared to 2013, with 16 superyachts worth €649 million

accounted for about a third of deliveries, with the remainder

being completed.

evenly split between dredgers and tugs/workboats. New

30

business from the short sea cargo and project cargo segments

The order book at the end of 2014 contained 70 superyachts

increased, as did orders from the offshore wind industry.

worth over four billion euro. The value of the order book has

thus surpassed the previous record figure of €3.5 billion in

maritime companies. Some of these are independent niche

2007. Several yards are expanding their construction facilities

players, others are affiliated with larger Dutch shipbuilding

to cope with increasing demand. While some export markets

groups, and a number are subsidiaries of international

for the superyacht builders became slightly more unstable

companies. The majority are SMEs.

during 2014, other export markets compensated for this thanks to the weaker euro.

As expected, equipment suppliers had a very good year in 2014 as all the vessels ordered during 2013 and at the start of 2014

Maintenance, repair and overhaul

started to be completed at yards worldwide. The total turnover

The turnover of the Dutch repair yards in 2013 amounted

of the Dutch marine equipment industry increased to €3.8

to €558 million, a solid increase over 2013 when the total

billion (compared to €3.4 billion in 2013). Dutch equipment

was €515 million. Yards still received a lot of work from the

suppliers profited from growing demands for environmentally

offshore oil and gas industry during 2014, but a decline in

friendly and fuel-saving solutions, despite the falling oil price.

work from this industry is expected in 2015. The falling oil

This was a very encouraging sign. It should be noted that many

price also had several positive effects. Cargo ship owners had

sulphur scrubbers retrofitted on ferries and RO-ROs are made

greater financial capacity thanks to the lower bunker fuel

in the Netherlands.

price, which resulted in an increase in work on cargo vessels towards the end of the year. The situation regarding sulphur scrubber retrofits remains pretty much unchanged from the

Total employment and turnover in the Dutch shipbuilding and marine equipment industry

year before. Thanks to lower fuel prices, many shipowners can afford to take a ’wait and see’ approach for another year. Large

Total employment in the Dutch shipbuilding and marine

scale retrofitting of car ferries and RO-ROs has yet to start

equipment industry was 31,680 full-time jobs in 2014, an

taking place at Dutch repair yards.

increase of almost eight percent compared to 2013. This total does not include the 3,000 temporary hires in the equipment

Equipment suppliers

industry (of which there were 2,257 in 2013). The total

Shipbuilding in the Netherlands is closely interlinked, with

turnover of shipbuilders and suppliers combined was €7.5

approximately 670 suppliers providing services and marine

billion, an increase of €1.1 billion on 2013.

equipment to national and international yards and other

Ralph Dazert

31

Colofon

TEKST Netherlands Maritime Technology, Rotterdam

ONTWERP Stijlmeester, Utrecht

VORMGEVING Stan van Oss, Doetinchem

FOTOGRAFIE

Het overnemen van (delen van) de tekst is toegestaan, mits de

Met dank aan de onderstaande bedrijven voor het gebruik van

bron wordt vermeld.

fotomateriaal: Feadship

omslag voorzijde, 1

KOSEQ 2

netwerk van werven, toeleveranciers en dienstverleners. Zij

Niestern Sander BV, Royal

maken gezamenlijk het onmogelijke mogelijk, overal ter wereld

6

Royal IHC

10

en onder elke omstandigheid. Op maritiem-technologisch

Alphatron Marine BV

11

gebied gaan deze bedrijven, groot en klein, altijd een stap

Bakker Sliedrecht Electro Industrie BV

11

verder op zoek naar nieuwe uitdagingen en mogelijkheden.

Royal Bodewes

12

Lankhorst Ropes

16

Vanuit een gezamenlijke passie en trots voor de sector zet de

Keppel Verolme BV

18

bureauorganisatie achter Netherlands Maritime Technology

19, 22

zich graag in om het netwerk op allerlei wijzen te faciliteren.

Damen Shipyards Scheepswerf De Kaap

20

Netherlands Maritime Technology behartigt de belangen van

Barkmeijer Stroobos BV

21

het netwerk, biedt professionele ondersteuning bij projecten

Van Voorden BV

25

en voert onafhankelijke onderzoeken uit. De centrale thema’s

MARIN 30 De Waal BV Huisman

zijn Trade, Innovation en Human Capital.

31 32

Samen zorgen we ervoor dat de Nederlandse maritiem-tech-

omslag achterzijde

nologische sector een sterke, vooroplopende sector blijft die

Rotterdam Offshore Group BV

32

Netherlands Maritime Technology is een hecht en succesvol

Overige foto’s zijn afkomstig van Studio Rogier Bos.

meespeelt op wereldniveau.

OPLAGE

Rotterdam

2.750 stuks

Mei 2015

Netherlands Maritime Technology Willemswerf • Boompjes 40 • 3011 XB Rotterdam Postbus 23541 • 3001 KM Rotterdam T  +31 (0)88 44 51 000 E [email protected] I www.maritimetechnology.nl