VITALE
WIJKEN
1
VOORWOORD Gemeenten en zorginstellingen krijgen andere taken rondom preventie, welzijn en zorg voor kwetsbare groepen. Naast de drie zorgtransities vinden demografische veranderingen plaats en stijgen de zorgkosten. Dit vraagt om een andere invulling van zorg: het stimuleren van zelfredzaamheid en het creëren van zorg op maat. DuCHA (Dutch Centre for Health Assets) is onderdeel van TNO en gespecialiseerd in het creëren van een optimale zorgomgeving. Het onderzoekt, innoveert en verbindt partijen op dit vlak. We adviseren en ondersteunen beleidsmakers met toekomstbestendige oplossingen. In deze brochure vindt u voorbeelden van projecten waarmee we een bijdrage leveren aan het oplossen van zorgvraagstukken.
CONTACT Timon Brussaard MM, MCM E
[email protected] T +31 (0)88 86 62913
TNO.NL
INHOUD
Stimuleren van wonen, zorg en welzijn in de wijk
6–9
Wijkdashboard – Langer zelfstandig wonende ouderen
10–11
Vastgoeddashboard – Effectief herbestemmen zorgvastgoed TOM – De cliënt centraal
12–13
14–15
ICT in de wijk – Toegankelijke ICT vergroot zelfredzaamheid
16–17
STIMULEREN VAN WONEN, TNO biedt zicht op de perspectieven en kansen die het nieuwe beleid biedt in uw gemeente. We werken nauw samen met overheden en partijen in het zorgproces die betrokken zijn bij de invoering van de nieuwe opzet. Daardoor beschikken we over de meest actuele en complete informatie over wat er speelt in politiek en praktijk. Hiermee ontwikkelen we maatwerkoplossingen voor gemeenten, zorginstellingen, woningcorporaties en samenwerkingsverbanden in de zorg.
6
ZORG EN WELZIJN IN DE WIJK ANTWOORD OP CONCRETE ZORGVRAGEN Door de decentralisatie van Jeugdzorg, Wet langdurige zorg (Wlz) en Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo) spelen uiteenlopende vragen bij gemeenten, woningcorporaties en zorgaanbieders. Dit zijn vragen waar TNO vanuit meerdere expertises en ruime ervaring antwoord op kan bieden, zoals: W Hoe zet ik het beschikbare vastgoed goed in? W Hoe differentieer ik de inzet van zorg naar wijkniveau? W Hoe realiseer ik dat mensen met een zorgvraag lang en prettig thuis kunnen wonen? W Hoe zorg ik dat cliënten de zorg ontvangen waar ze behoefte aan hebben? W Hoe zet ik mijn budgetten zo efficiënt mogelijk in?
SLIMME INZET VAN DATA: DOORREKENEN EN VOORSPELLEN De rijke datasets van TNO combineren onderzoeksdata met ‘big data’. Dit zorgt ervoor dat we niet alleen de huidige situatie in beeld kunnen brengen maar ook kunnen voorspellen. Onze onderzoekservaring, analyses en slimme modellen maken het doorrekenen van uiteenlopende scenario’s mogelijk. Daarmee valt de effectiviteit van interventies te voorspellen, zodat partijen hun budgetten effectief inzetten. De tools die uit het onderzoek en advies van TNO volgen, zijn gebruiksvriendelijk: ze tonen complexe informatie over wonen, welzijn en zorg in een heldere geografische weergave. O 7
U KUNT BIJ TNO TERECHT MET ELKE MOGELIJKE VRAAG OP HET VLAK VAN DE WLZ EN DE OVERGANG VAN DE WMO EN DE JEUGDZORG. WAT WERKT IN DE PRAKTIJK TNO is al jaren een onderzoekspartner van het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS). Daarnaast zetten we onze expertise in voor uiteenlopende gemeenten, zorginstellingen en samenwerkende partijen. In deze brochure vindt u enkele voorbeelden van projecten waarmee we een bijdrage leveren aan het oplossen van zorgvraagstukken, zoals: W Vastgoeddashboard dat inzicht geeft in vraagstukken op het vlak van inrichting en herbestemming van zorgvastgoed en het gebruik van beschikbare en potentiële zorginfrastructuur. W Wijkdashboard een interactief, voorspellend geomodel dat beleidsmakers helpt onderbouwde keuzes te maken op wijk- of buurtniveau en door een koppeling van datalayers nieuwe beleidsinformatie kan opleveren. W TOM dit model, ingebed in een living lab, biedt inzicht in de behoefte van de cliënt als het gaat om zorg- en hulpverlening en participeren in de maatschappij en de effecten van specifieke interventies op de kwaliteit van leven. W ICT in de wijk waarbij we adviseren hoe ICT zo kan worden ingericht dat die gebruikt wordt door een zeer brede doelgroep (inclusive design).
8
Het inzetten van deze projecten is maar één van de mogelijkheden die we bieden op het vlak van de decentralisatie van de zorg. TNO onderzoekt, ontwikkelt en implementeert uiteenlopende oplossingen voor de inzet van zorgvastgoed en ontwikkeling van zorginfrastructuur. W CONTACT Timon Brussaard MM, MCM E
[email protected] T +31(0)88 866 29 13
9
WIJKDASHBOARD
ONDERBOUWDE BELEIDSKEUZES MAKEN
10
Naast een geschikte woning zijn er uiteenlopende factoren die bepalen of een oudere langer thuis kan wonen. Behalve de meer voor de hand liggende factoren als de aanwezigheid van openbaar vervoer, bankjes of winkelcentra in de buurt, zijn ook factoren zoals sociale binding, veiligheid en persoonlijke kenmerken van belang. Maar welke factoren zijn daarbij echt van invloed én beïnvloedbaar? Dit brengt TNO in beeld met het Wijkdashboard. Dit interactieve voorspellende model helpt beleidsmakers onderbouwde keuzes maken bij diverse vraagstukken op wijkof buurtniveau. Bovendien zorgt het ervoor dat het effect van beleidsinterventies gemonitord kan worden.
Samen met gemeenten identificeren we de voor het vraagstuk relevante indicatoren. Daarbij gebruikt TNO informatie uit verschillende bronnen zoals datasets en rekenmodellen die voortkomen uit wetenschappelijk onderzoek bij gemeenten. Met het dashboard worden fysieke kenmerken gekoppeld aan sociale kenmerken en dynamische gegevens aan statische gegevens. De kennis die hierdoor ontstaat, maakt het mogelijk om uitkomsten van beleidsscenario’s of interventies te voorspellen. Ook biedt het instrument mogelijkheden om samenwerking en datasharing te realiseren. De uitkomsten worden daarbij helder gevisualiseerd in een geoplatform, een dashboard dat de uitkomsten van de verschillende indicatoren in het gekozen gebied laat zien. Doordat het mogelijk is aan de knoppen te draaien, ziet de gebruiker meteen welk effect een interventie heeft op één van de mogelijke vraagstukken, zoals langer thuis wonen. Ook laat het zien of en welke kostenbesparing bepaalde keuzes opleveren. W CONTACT Ing. Norman Egter van Wissekerke E
[email protected] T +31 (0)88 866 29 15
HET DASHBOARD VISUALISEERT DE UITKOMSTEN HELDER. DE GEBRUIKER ZIET METEEN WELK EFFECT EEN INTERVENTIE HEEFT EN WELKE KOSTENBESPARING DIT OPLEVERT
11
Vastgoeddashboard
OPTIMALE INZET VAN ZORGVASTGOED Wanneer mensen langer zelfstandig thuis wonen, vraagt dat om een andere inzet van het bestaande en nieuw te realiseren zorgvastgoed. In opdracht van het ministerie van VWS ontwikkelde TNO het Vastgoeddashboard. Deze tool brengt de financiële gevolgen van de zorgtransitie tot 2020 in kaart. Daarbij geeft hij inzicht in de mogelijkheden van herbestemming van het zorgvastgoed en de beschikbare zorginfrastructuur in een bepaald gebied. De tool is nu ook beschikbaar voor provincies, gemeenten, zorgkantoren, corporaties en andere vastgoedbezitters.
Het Vastgoeddashboard zorgt voor de koppeling van uiteenlopende data. Zo neemt hij zorggegevens, wijkkenmerken en financiële gegevens mee. Daarmee ontstaat een beeld van de diverse scenario’s binnen een wijk, stad of willekeurig aggregatieniveau. Het Vastgoeddashboard toont de financiële gevolgen van de zorgtransitie op al deze niveaus. Zo kunnen de betrokken partijen vanuit een uitgebreide informatieset beslissingen nemen over vraagstukken op het vlak van zorginrichting, herbestemming van vastgoed en ontstaat inzicht waar samenwerking mogelijk is. W CONTACT Ir. Henk Sijsling E
[email protected] T +31 (0)88 866 29 41
BETROKKEN PARTIJEN KUNNEN MET COMPLETERE INFORMATIE BESLISSINGEN NEMEN OVER VRAAGSTUKKEN OP HET VLAK VAN ZORGINRICHTING, HERBESTEMMING VAN VASTGOED EN ONTSTAAT INZICHT WAAR SAMENWERKING MOGELIJK IS
13
TOM
DE CLIËNT CENTRAAL Met de komst van de participatiesamenleving wordt van burgers meer zelfredzaamheid verwacht. Dit stelt eisen aan, maar biedt ook mogelijkheden voor, mensen met een zorgvraag. TNO faciliteert het oplossen van vraagstukken en uitdagingen op dit vlak met TOM (Three Level Outcome Model). Dit model meet welke vorm van zorg- en hulpverleningsinterventies het beste voorziet in de behoefte van degene met de zorgvraag of een specifieke populatie. Daarbij kijkt het naar drie niveaus: cliënt, organisatie en beleid. In Nederland wordt TOM landelijk uitgezet in samenwerking met de Nederlandse Patiënten en Consumenten Federatie (NPCF). Ook bestaan inmiddels proeftuinen in verschillende gemeenten waarbinnen interventies in de praktijk worden gebracht.
TOM zorgt ervoor dat: W Interventies passen bij de behoefte van een cliënt of populatie. W Inzicht ontstaat welke interventies leiden tot het gewenste resultaat, gezien vanuit het welbevinden van degene met de zorgvraag. W Partijen inzicht krijgen in de (kosten)effectiviteit van interventies, wat kansen biedt voor kwaliteitsverbetering en het ontwikkelen van kosteneffectieve producten en diensten. W Beleidsmakers hun plannen kunnen vormgeven op basis van effectinformatie, zodat zorg, welzijn, wonen en preventie op populatie- en individueel niveau beter op elkaar aansluiten. W
14
CONTACT Drs. Paul Gielen E
[email protected] T +31 (0)88 866 35 42
TOM ZORGT VOOR INTERVENTIES DIE PASSEN BIJ DE BEHOEFTE VAN DEGENE MET DE ZORGVRAAG OF SPECIFIEKE POPULATIE ÉN BIEDT INZICHT IN DE EFFECTIVITEIT
15
16
ICT IN DE WIJK
TOEGANKELIJKE ICT VERGROOT
BETROKKENHEID De juiste inzet van ICT kan zelfredzaamheid en betrokkenheid van burgers stimuleren. TNO adviseert hoe ICT zo kan worden ingericht en ingezet dat het laagdrempelig en bruikbaar is voor een zeer brede doelgroep. Bij dit ‘inclusive design’ betrekken we eindgebruikers vroeg in het traject. Het resultaat is ICT die aansluit op de wensen en mogelijkheden van de beoogde eindgebruiker. Of het nu gaat om domotica, e-health, sociale media, robotica of digitale informatievoorzieningen. TNO adviseert en ondersteunt op twee manieren bij ICT: W Bij productontwikkeling. TNO heeft ruime ervaring in het ontwerpen, ontwikkelen en evalueren van ICT in uiteenlopende contexten. Onze experts adviseren bij het productontwikkelproces en over het praktisch toepassen van ICT. Daarbij wordt ‘inclusive design’ ingezet: een manier van ontwerpen die bij uitstek geschikt is voor doelgroepen voor wie het gebruik van ICT een uitdaging is, zoals ouderen, laaggeletterden en verstandelijk beperkten. W Bij de aanschaf van producten en diensten. Door onze ruime ervaring kunnen we partijen goed begeleiden als ze een ICT-product aanschaffen. Daarbij formuleren we de wensen en eisen vanuit het gebruiksperspectief, zodat goed onderbouwde keuzes vanuit cliëntperspectief worden gemaakt. W
CONTACT Kim Kranenborg MA E
[email protected] T +31 (0)88 866 58 56
WERKEN AAN LAAGDREMPELIGE ICT DIE GEBRUIKT WORDT DOOR EEN ZEER BREDE DOELGROEP
17
PARTNERS
TNO werkt met veel partners samen om de projecten tot een succes te maken. In de beschreven kennisprojecten hebben we in 2013–2014 samengewerkt met vele organisaties, waaronder: W W W W W W
Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport gemeente Rotterdam gemeente Groningen gemeente Nieuwegein Nederlandse Patiënten en Consumenten Federatie provincie Gelderland
19
TNO.NL 20 14-6593 september 2014
