VOORWOORD UNIZO en WES kregen van de Vlaamse Overheid groen licht voor de uitvoering van het project Commerciële Inspiratie: een trajectbegeleiding voor gevestigde detailhandelaars, dienstverleners en horeca-uitbaters op vlak van de vernieuwing van hun zaak. Het project is een actie die kadert in de uitvoering van de startnota ‘Winkelen in Vlaanderen’. Met de startnota werd de visie op detailhandel en kernversterking uit het Vlaamse regeerakkoord 2009-2014 verfijnd. Er werden beleidsinitiatieven aangekondigd om het evenwicht tussen periferie en kern te herstellen. Daarnaast voorzag de startnota ook maatregelen om de sector van de detailhandel en de lokale besturen die een detailhandelsbeleid willen voeren, te versterken. Commerciële Inspiratie is één van de ondersteunende maatregelen via het economisch beleid. Bovendien is het een van de belangrijkste acties uit het programma Vlaanderen in Actie. De basisopzet van Commerciële Inspiratie bestaat erin om bij gevestigde detailhandelaars een proces op gang te brengen zodat zij gaan nadenken over de rol van hun fysieke zaak en het winkelen in de toekomst. Binnen een periode van vier jaar worden minstens 600 detailhandelszaken individueel begeleid door coaches en experten. Het is de bedoeling dat de detailhandelaar tijdens dit proces leert zodat hij ook in de toekomst deze denkoefening blijft maken. Bijkomend is Commerciële Inspiratie gericht op kernversterking zoals voorzien in de startnota kernversterkend winkelbeleid. Steden en gemeenten zijn dan ook een noodzakelijke speler in het verhaal. In deze brochure vindt u meer informatie over het project.
3
1. Initiatiefnemers Het project Commerciële Inspiratie is een initiatief van het Agentschap Ondernemen en wordt uitgevoerd door UNIZO en WES. Het Agentschap Ondernemen heeft als taak het economisch beleid van de Vlaamse Regering uit te voeren en in te staan voor de operationele beleidsvoorbereiding. Haar missie is om ondernemers en ondernemerschap in Vlaanderen te stimuleren. UNIZO, de Unie van Zelfstandige Ondernemers wil zelfstandige ondernemers en kandidaat-ondernemers verenigen, informeren en adviseren, hun belangen behartigen en aangepaste sociale en bedrijfseconomische dienstverlening aanbieden. Dit alles om de kansen voor de onderneming te optimaliseren. WES Onderzoek & Strategie voert onderzoeks- en adviesopdrachten uit voor openbare besturen, private organisaties en bedrijven in binnen- en buitenland. De focus ligt op volgende domeinen: regionale/lokale economie, centrumbeheer, detailhandel, toerisme en vrije tijd en citymarketing.
4
2. Het wijzigende detailhandelslandschap 2.1. Evolutie detailhandel Het detailhandelslandschap verandert: onlinehandel, globalisering, instant economy (snelle levertijden), duurzaam ondernemen, technologische innovaties (sensoren, elektronica, intelligente verpakkingen), alomtegenwoordige communicatienetwerken en –technologie, etc. Al deze evoluties zetten de klassieke, fysieke detailhandelszaken onder druk.
2.2. Evolutie consument Ook de consument verandert. Hij wordt gemiddeld genomen grijzer, koopt en vergelijkt online, is prijsbewuster en milieubewuster. De consument wordt ook steeds meer een marketeer. Sociale media laten hem toe positieve en negatieve mond-tot-mond communicatie op gang te brengen, advies te geven en online gesprekken te voeren. Dit alles heeft een weerslag op het detailhandelslandschap. Ondanks deze digitale mogelijkheden wil de consument ook nog steeds producten zien, voelen en beleven.
5
3. Aanpak Commerciële Inspiratie plaatst de consument en zijn omgeving centraal. De detailhandelaar leert marktgedreven nadenken over zijn toekomst. Met behulp van een persoonlijke coach, bijgestaan door experten, onderzoekt hij zijn onderscheidend vermogen. Daarbij leren we hem de opportuniteiten kennen op het vlak van sociale media, e-commerce, m-commerce en andere maatschappelijke trends. Gedurende het hele proces focussen we op het bijbrengen van aangepaste technieken en methodes. Dit heeft als doelstelling de ondernemer in staat te stellen deze oefening ook in de toekomst te laten herhalen. Elke stad of gemeente krijgt een hoofdcoach toegewezen. De visie van de stad of gemeente inzake kernversterkend beleid, lokale aandachtspunten, de economische en demografische situatie etc. zijn immers noodzakelijk voor een optimale begeleiding van de detailhandelaar. Verder staat de coach in voor een tweemaandelijkse terugkoppeling over de stand van zaken.
6
4. Doelgroep 4.1. Steden en gemeenten De realisatie van het project Commerciële Inspiratie is enkel mogelijk in samenwerking met steden en gemeenten. Lokale overheden zijn een noodzakelijke partner. Dit heeft twee redenen: 1. Commerciële Inspiratie kadert binnen de economische initiatieven in de uitvoering van de startnota ‘Winkelen in Vlaanderen’. Bovendien is het één van de belangrijkste acties uit het programma Vlaanderen in Actie. Het project wil gevestigde detailhandelaars aanzetten om na te denken over hun toekomst binnen het snel evoluerend detailhandelslandschap. Deze evoluties kunnen zowel betrekking hebben op opportuniteiten als op bedreigingen. Ondernemers hebben alle belang bij een meedenkende overheid die het vernieuwingsgedrag stimuleert. 2. Commerciële Inspiratie is een ondersteuningsmaatregel voor de uitvoering van het kernversterkend beleid van de Vlaamse Regering. Het uitgangspunt van dit kernversterkend beleid is dat een goede detailhandel bijdraagt aan vitale weefsels en tegelijk dat attractieve steden en gemeenten ook gunstige omstandigheden scheppen voor ondernemerschap in de detailhandel. Indien een groot aantal detailhandelszaken in een kern van een stad of gemeente kan deelnemen, ontstaat een dynamiek tussen de detailhandelaars. Bovendien wordt de ondernemingszin van nieuwe detailhandelaars geprikkeld. Uiteindelijk zal dit leiden tot een krachtiger en meer consumentgericht detailhandelsapparaat in de kern(en) van een stad of gemeente. Bovendien kijken de detailhandelaars met meer vertrouwen naar de toekomst. 7
4.2. Detailhandelaars Binnen de uitvoering van het project Commerciële Inspiratie ligt de focus op gevestigde detailhandelaars, dienstverleners en horeca-uitbaters, bij voorkeur uit een stads- of gemeentekern. De ondernemers beschikken over een commerciële ruimte waar ze consumenten ontvangen en realiseren minstens 50% van hun omzet via consumenten. De detailhandelaars dienen begaan te zijn met het nieuwe winkellandschap en zijn gemotiveerd om toekomstgericht op zoek te gaan naar opportuniteiten voor zijn zaak.
8
5. Projectverloop 5.1. Steden en gemeenten Inschrijvingsmodaliteiten Aan dit project kunnen, gespreid over 4 jaar, minstens 600 detailhandelaars deelnemen. Zij kunnen slechts deelnemen als hun stad of gemeente aanvaard wordt als deelnemer. Ieder jaar kan er minstens één stad of gemeente per provincie deelnemen. Indien de beschikbare capaciteit voorzien in het project het toelaat, kunnen er meerdere steden of gemeenten per provincie per jaar deelnemen. UNIZO-WES en het Agentschap Ondernemen selecteren op basis van de motivatie vermeld in de inschrijvingsformulieren de deelnemende steden en gemeenten. Elke stad of gemeente ontvangt hiervan een schriftelijke terugkoppeling.
Verloop traject Na aanvaarding, wordt een hoofdcoach toegewezen aan de stad of gemeente. De stad of gemeente krijgt daarnaast ook een persoonlijke login voor een afgeschermd gedeelte van de website. Hierop staan onder andere volgende gegevens: Contactgegevens Overzicht deelnemende detailhandelaars Lokale situatieschets (infra)
Voortgangsrapport (infra) Eindrapport (infra) Communicatiemateriaal
9
A. Kennismaking Bij aanvang van het traject vindt een kennismakingsgesprek plaats tussen de hoofdcoach en de contactpersoon van de stad of gemeente. Het project wordt in detail toegelicht, specifieke selectiecriteria voor detailhandelaars worden vastgelegd en praktische afspraken besproken. De stad of gemeente heeft naast een financiële rol ook een faciliterende rol (bv. werving handelaars, logistieke ondersteuning).
B. Lokale situatieschets Tijdens een tweede gesprek bespreekt de hoofdcoach het lokale handelsklimaat met de contactpersoon van de stad of gemeente. Volgende zaken komen aan bod: Visie van de stad op de toekomst van de handelskern (bv. detailhandelsplan, commercieel strategisch plan) Toekomstige initiatieven: ruimtelijke (bv. parkeerplaatsen, autovrije straten, verfraaiingswerken centrum), bouwkundig (bv. bouw rusthuis), economisch (bv. subsidies, besparingen), Cijfergegevens: o.a. verkregen via FOD Economie en gemeentelijke profielschetsen (bv. aantal inwoners, gemiddelde leeftijd, aantal handelspanden, aantal sectoren, leegstand, gemiddeld inkomen, etc.) Gemeentelijke feitenfiche (Kennisnetwerk Detailhandel) SWOT-analyse (analyse van sterkten-zwakten-opportuniteiten en bedreigingen) Op basis van dit gesprek maakt de hoofdcoach een beknopte situatieschets op van het lokale handelsklimaat. Dit dient als vertrekpunt om de detailhandelaar te begeleiden en hem te situeren binnen het lokale detailhandelslandschap.
10
C. Voortgangsrapport Elke stad of gemeente kan de voortgang van de individuele inspiratietrajecten van haar ondernemers continu opvolgen via het afgeschermd gedeelte van de website. Tweemaandelijks ontvangt ze een online voortgangsrapport.
D. Eindrapport Na afloop van alle begeleidingstrajecten in de stad of gemeente ontvangt deze een eindrapport. Volgende zaken komen hierin aan bod: Overzicht begeleide detailhandelaars en resultaten Lokale situatieschets Relevante suggesties of knelpunten (geformuleerd door de deelnemende detailhandelaars) Dit rapport bespreekt de hoofdcoach samen met de contactpersoon van de gemeente of stad tijdens het laatste overlegmoment.
Evaluatie Op het einde van het begeleidingstraject ontvangt de stad of gemeente een evaluatieformulier.
11
5.2. Detailhandelaars Infosessie In samenspraak met de stad of gemeente wordt een infoavond vastgelegd. Hier ontvangen geïnteresseerde ondernemers informatie over het verloop, de reden en doelstellingen van het project Commerciële Inspiratie.
Inschrijvingsmodaliteiten Detailhandelaars dienen zich kandidaat te stellen voor een individueel inspiratietraject. In functie van de beschikbare capaciteit selecteren de hoofdcoach en stad of gemeente de weerhouden deelnemers. In eerste instantie zijn de algemene selectiecriteria (zie 4.2) doorslaggevend. Nadien kan rekening gehouden worden met specifieke selectiecriteria van de stad of gemeente. Na aanvaarding van zijn inschrijving ontvangt de detailhandelaar een login waarmee hij toegang krijgt tot een afgeschermd gedeelte van de website. Op de website kan hij onder andere terecht voor volgende zaken: Contactgegevens Overzicht sessies (infra) Beeldmateriaal en presentaties Trendboekje
Financieel handboekje SWOT-analyse van de zaak Lokale situatieschets Inspiratierapport
Het weigeren van een kandidaat-ondernemer gebeurt steeds in functie van zijn motivatie en de beschikbare capaciteit in de stad of gemeente. De ondernemer ontvangt hiervan een schriftelijke verantwoording. 12
Verloop traject Iedere detailhandelaar krijgt een vaste coach. Alle contactmomenten, met uitzondering van de brainstorm (infra), vinden plaats in de handelszaak van de ondernemer.
A. Intakegesprek Dit is het eerste verkennend gesprek tussen de detailhandelaar en coach. Samen onderzoeken zij de huidige situatie van de handelszaak. Hierbij worden ook cijfergegevens bekeken. Op deze manier komen de sterktes en zwaktes van de zaak aan het licht. Vervolgens bekijken zij samen de maatschappelijke trends die een impact hebben op het detailhandelslandschap. Als voorbereiding op de volgende sessie, dient de ondernemer de meest relevante trends voor zijn zaak te selecteren.
B. Ideegeneratie Tijdens de tweede sessie vindt een brainstorm plaats. Een brainstorm helpt om snel tot nieuwe ideeën en projecten te komen. Hiervoor nodigt de ondernemer enkele stakeholders uit (zijnde collega’s, klanten, investeerders, familie, etc.). De geselecteerde trends (zie vorige sessie) en situatieschets van het lokale handelsklimaat vormen het vertrekpunt.
C. Opvolggesprek De financiële bedrijfsinformatie, SWOT-analyse, lokale situatieschets en lijst van gegenereerde ideeën vormen de basis van dit gesprek. De ondernemer en coach selecteren samen enkele (financieel) haalbare acties. 13
D. Inspiratierapport De coach werkt de geselecteerde acties uit tot concrete actieplannen. Vervolgens giet hij alle informatie in een inspiratierapport. Dit rapport wordt toegelicht tijdens de laatste sessie. Het rapport omvat volgende aspecten: Schets van de zaak Relevante trends Overzicht gegenereerde ideeën SWOT-analyse
Lokale situatieschets Actieplannen met inspirerende voorbeelden (doorverwijzing naar Agentschap Ondernemen of experten)
Het rapport laat de ondernemer toe om later zelfstandig de methodiek te herhalen en creatief na te denken over de toekomst van zijn onderneming.
Expertinterventie Gedurende het traject wordt de coach bijgestaan door een panel van experten. Deze hebben expertise op alle domeinen die tijdens het inspiratietraject aan bod kunnen komen, zoals sociale media, e-commerce, financiering, starten/overlaten, subsidies etc.
Evaluatie Na de laatste sessie volgt een online evaluatie van het traject. Na zes en twaalf maanden neemt de coach opnieuw contact op met de detailhandelaar om de behaalde resultaten te evalueren.
14
6. Communicatiemateriaal UNIZO-WES stelt materiaal ter beschikking van de stad of gemeente, waarmee zij onder andere handelaars kan inlichten over het project: Draaiboek voor steden en gemeenten Wervingsbrief, -folder en -tekst voor detailhandelszaken Persberichten (-uitnodiging, -tekst, -bundel) Beeldmateriaal: logo, banner Website (publiek/intranet) Alle externe communicatie moet steeds afgetoetst worden met de hoofdcoach.
15
7. Praktische informatie Inschrijvingsmodaliteiten Stad of gemeente Inschrijvingsformulier Deelnameprijs: 400 euro (excl. BTW) per deelnemende detailhandelaar Minstens 10 (max 50) deelnemende handelszaken
Detailhandelaar Inschrijvingsformulier Deelnameprijs: 300 euro (excl. BTW)
Selectiemodaliteiten Stad of gemeente Capaciteit: minstens één stad/gemeente per provincie per jaar Selectie in samenspraak met Agentschap Ondernemen: In functie van de beschikbare capaciteit Op basis van het inschrijvingsformulier Aanvaarding/Gemotiveerde weigering/Wachtlijst
16
Detailhandelaar Wie: detailhandelaars, horeca-uitbaters, dienstverleners Selectiecriteria UNIZO-WES/Agentschap Ondernemen: Ligging in kern (merendeel) Inkomsten 50% B2C Commerciële ruimte Gesprekspartner is zaakvoerder of beslissingnemer Specifieke selectiecriteria in overleg met stad/gemeente Aanvaarding/Gemotiveerde weigering/Wachtlijst
Individueel begeleidingstraject Stad of gemeente Faciliterende rol (werving handelaars, logistieke ondersteuning) Duur: tot afloop laatste coaching (max 6 maanden) Kennismaking: Duur: 1 à 2 uur Afsprakennota: materiaal, selectiecriteria detailhandelaars Lokale situatieschets Duur: 1 à 2 uur Bespreking lokale handelsklimaat Voortgangsrapport Online opvolging van voortgang met tweemaandelijks rapport Overzicht deelnemende detailhandelaars met status traject Eindrapport Duur: 1 à 2 uur Bij afloop: overzicht van alle begeleidingstrajecten Incl. lokale situatieschets en relevante suggesties/knelpunten Evaluatie
17
Detailhandelaar Duur: 3 – 6 maanden Infosessie Alle geïnteresseerde detailhandelaars uit de stad of gemeente Locatie: te voorzien door stad of gemeente Datum: in samenspraak met stad of gemeente Duur: ’s avonds (+/- 2 uur) Sessie 1: Intakegesprek Individueel gesprek in eigen zaak Datum: in samenspraak met ondernemer Duur: ½ dag Sessie 2: Ideegeneratie 4 – 6 detailhandelszaken op een gezamenlijk moment Locatie: te voorzien door stad of gemeente Datum: in samenspraak met ondernemers en stad of gemeente Duur: avond (+/- 2 uur) Sessie 3: Opvolggesprek Individueel gesprek in eigen zaak Datum: in samenspraak met ondernemer Duur: ½ dag Sessie 4: Inspiratierapport Individueel gesprek in eigen zaak Datum: in samenspraak met ondernemer Duur: 2 uur Evaluatie Online evaluatieformulier Telefonisch na 6 en 12 maanden
18
Een initiatief van:
Commerciële Inspiratie Willebroekkaai 37 - 1000 Brussel T 02 21 22 574 - F 02 23 09 354 www.commercieleinspiratie.be
