Inhoudsopgave Voorwoord
11
1. COGNITIEF VERHOOR
13
1.1. 1.1.1. 1.1.2. 1.1.3. 1.1.4. 1.1.5. 1.1.6. 1.2.
17 17 19 21 23 24 25 26
De zes stappen van het cognitief verhoor Verwijder de emotionele barrières Herstel de samenhang, de context Zet aan tot volledige beschrijving Verander de volgorde van de gebeurtenissen Verander het perspectief Specifieke herinneringen Toepassingen
2. FORENSISCHE HYPNOSE
29
2.1. 2.2. 2.3. 2.4. 2.4.1. 2.4.2. 2.4.3. 2.4.4. 2.4.5. 2.4.6. 2.5. 2.5.1. 2.5.2. 2.5.3. 2.5.4. 2.5.5.
29 32 33 35 35 35 37 37 39 41 42 43 45 45 46 47
Historiek Omschrijving Wettelijk kader Uitvoering Waarnemen Het geheugen Het hypnose-interview Suggestibiliteit Meerwaarde De forensisch-hypnotisch deskundige Operationele aspecten Wanneer toepassen Toestemming Procedure voor een hypnoseverhoor Accommodatie Rapportage
3. NEURO-LINGUISTISCH PROGRAMMEREN (NLP)
49
3.1. 3.2. 3.2.1. 3.2.1.1. 3.2.1.2.
50 51 52 55 59
Handboek verhoren 2.indd 5
Neuro-linguïstisch programmeren NLP en verhoren Snel en efficiënt contact maken Matchen Backtracken
19-10-2009 14:11:29
INTERCULTURELE VERHOREN
3.2.1.3. 3.2.1.4. 3.2.2. 3.2.3. 3.2.4. 3.3. 3.4.
77
Sorting by other De representatiesystemen Herkaderen Ankeren Het metamodel NLP en signalen van misleiding NLP en de politiepraktijk
4. INTERCULTURELE VERHOREN 4.1. 4.2. 4.2.1. 4.2.2. 4.3. 4.3.1. 4.3.2. 4.3.3. 4.3.3.1. 4.3.3.2. 4.3.3.3. 4.3.3.4. 4.3.4. 4.4. 4.4.1. 4.4.1.1. 4.4.1.2. 4.4.1.3. 4.4.1.4. 4.4.1.5. 4.4.1.6. 4.4.1.7. 4.4.2. 4.4.3. 4.5. 4.5.1. 4.5.2. 4.5.3. 4.5.4. 4.5.5. 4.5.6. 4.5.7. 4.5.8.
6
Handboek verhoren 2.indd 6
Wettelijke bepalingen Beëdigde tolken Statuut Verhoren met tolken Cultuur G en F structuren volgens Pinto Moderne en traditionele culturen volgens Shadid Hofstede’s cultuurdimensies Machtsafstand Onzekerheidsvermijding Individualisme versus collectivisme Masculiniteit versus femininiteit Hoge en lage context-culturen volgens Hall Cultuurverschillen Non-verbale cultuurverschillen Begroeting Proxemics Oogcontact Non-verbale communicatie Aanraken Tonen van emoties Stiltes Verbale cultuurverschillen De culturele atlas Omgaan met andere culturen Enkele definities Islam Afrikanen Albanezen Chinezen Marokkanen Pakistani Servo-kroaten
60 60 64 65 66 71 75 77 77 81 81 87 92 95 95 97 98 99 100 101 102 103 105 105 106 107 108 111 112 113 113 117 118 119 122 125 126 127 128 130 131
Maklu
19-10-2009 14:11:29
ARGUMENTEREN
4.5.9. 4.5.9.1. 4.5.9.2. 4.5.9.3. 4.5.10. 4.6. 4.7.
Turken De Turkse gemeenschap De Koerdische gemeenschap De Assyrische gemeenschap Zigeuners Culturele differentiatie in de criminaliteit Interculturele verhoordercompetenties
147
133 133 134 135 135 138 142
5. ARGUMENTEREN
147
5.1. 5.2. 5.2.1. 5.2.2. 5.2.3. 5.3. 5.4. 5.5.
147 148 148 150 155 159 161 163
Definitie Drogredenen of schijnargumenten Drogredenen in de bekrachtiging (confirmatio) Drogredenen in de weerlegging (refutatio) Drogredenen als ontwijking Voorbereiding van de argumentatie Presentatie Verder verloop
6. RATIONALISEREN, PROJECTEREN en MINIMALISEREN (RPM)
169
6.1. 6.2. 6.2.1. 6.2.2. 6.2.3. 6.3. 6.3.1. 6.3.2. 6.3.3. 6.3.4. 6.4. 6.4.1. 6.4.2. 6.4.3.
169 171 173 175 177 179 179 180 181 183 184 186 188 190
Psychologische basis RPM in verhoren Rationaliseren Projecteren Minimaliseren Het bepalen van de passende RPM De persoonlijkheid van de verdachte Het motief van het misdrijf De achtergrond van de verdachte Inschatting van de ontvankelijkheid op de gepresenteerde RPM Metaforen en verhaalthemas Ontwerpen van metaforen en verhaalthemas Vertellen van metaforen en verhaalthema’s Ontwikkeling van metaforen en verhaalthema’s in verhoren
7. ANALYTISCH VERHOOR
193
7.1. 7.2. 7.3. 7.4. 7.4.1.
193 195 198 202 202
Maklu
Handboek verhoren 2.indd 7
Wetenschappelijke input bij verhoortechnieken Respect voor de verhoorde Instellen van rapport en vertrouwen Emoties Verwerking van emoties in de hersenen
7
19-10-2009 14:11:29
CONFRONTATIEVERHOOR
7.4.2. 7.4.3. 7.5. 7.5.1. 7.5.2. 7.6. 7.7.
231
Omgaan met emoties Herkennen van emoties bij de verhoorde Verhoorstrategieën De verhoortechniek van Inbau, Reid, Buckley en Jayne Generalistische aanpak Sturen van het verhoor Gedragsobservatievragen
204 205 212 212 216 217 226
8. CONFRONTATIEVERHOOR
231
8.1. 8.2. 8.2.1. 8.2.2. 8.3. 8.3.1. 8.3.2. 8.3.3.
231 232 232 233 233 233 234 235
Wettelijke basis Voor- en nadelen Voordelen van een confrontatieverhoor Nadelen van een confrontatieverhoor Praktische uitvoering Voorbereiding van het confrontatieverhoor Begin van het confrontatieverhoor De eigenlijke confrontatie
9. AUDIOVISUEEL VERHOOR VAN VOLWASSENEN 9.1. 9.2. 9.3. 9.3.1. 9.3.2. 9.3.3. 9.3.4. 9.3.5. 9.3.6. 9.4. 9.4.1. 9.4.2. 9.4.3. 9.4.4. 9.4.5. 9.4.5.1. 9.4.5.2. 9.4.5.3. 9.4.5.4. 9.4.5.5. 9.4.5.6. 9.4.5.7.
8
Handboek verhoren 2.indd 8
237
Wettelijke basis 237 Voor- en nadelen 240 Bespreking van de wetsbepalingen 244 Vooronderzoek 245 Te gronde 246 Rechtspleging voor hof van assisen 247 Inhoud van het proces-verbaal 248 Juridisch statuut van de opnames 256 Videoverhoor en vrijheidsbenemingen 259 Praktische modaliteiten van het verhoor 260 Competenties van de verhoorder 261 Inrichting videoverhoorkamer 261 Verloop van het verhoor 263 Verhoorstrategie 266 Bijstand van deskundigen tijdens het videoverhoor 267 Begrip deskundige 268 De deskundige is geen onderzoeksambtenaar 271 Taken 272 Verbod van delegatie 273 Deskundigen bij het politieverhoor 274 Opstellen van schriftelijk rapport 276 Conclusie betreffende de aanstelling van deskundigen bij verhoren 277
Maklu
19-10-2009 14:11:30
VIDEO-, TELEFOONCONFERENTIE EN GESLOTEN TELEVISIECIRCUIT
279
10. VIDEO-, TELEFOONCONFERENTIE EN GESLOTEN TELEVISIECIRCUIT
279
10.1. 10.1.1. 10.1.2. 10.1.3. 10.1.4. 10.2. 10.3. 10.4.
279 280 282 284 286 286 289 290
Wetsbepalingen Toepassingsgebied Anonieme en bedreigde getuigen Toepassing van de wet Franchimont Valse getuigenis Processen-verbaal Juridisch statuut en gebruik van de cassette Praktische uitvoering
11. VERHOREN IN MORALITEITSVERSLAGEN
293
11.1. Historiek 11.2. Doel en belang 11.2.1. De ‘misdadige’ mens 11.2.2. Misdadiger en gerechtelijke psychiatrie 11.2.3. Misdadiger en straf 11.2.4. Besluit 11.3. De opstellers 11.4. Het opstellen 11.4.1. Verhoor van de verdachte in het moraliteitsonderzoek 11.4.2. Verhoor van moraliteitsgetuigen 11.4.2.1. Situeren van de getuige 11.4.2.2. Vooroordelen 11.4.2.3. Beweringen laten beargumenteren 11.4.2.4. Beweringen laten definiëren 11.4.2.5. Broncontrole 11.4.2.6. Generaliseren 11.4.2.7. Letten op verbanden tussen uitspraken 11.4.2.8. Categoriseren 11.4.2.9. Beoordelen 11.4.2.10. Attitudes 11.4.2.11. Interpretaties 11.4.2.12. Meningen i.v.m. de gepleegde feiten 11.4.3. Samenvattend verslag 11.5. Handleiding voor het opstellen van moraliteitsverslagen 11.5.1. Familie (afstamming) 11.5.2. Verstandelijke ontwikkeling 11.5.3. Gezondheid 11.5.4. Militie 11.5.5. Werk
293 295 296 297 300 301 302 304 305 306 307 309 310 311 312 313 314 314 315 317 318 320 321 323 324 325 326 327 328
Maklu
Handboek verhoren 2.indd 9
9
19-10-2009 14:11:30
KEUZECONFRONTATIES
11.5.6. 11.5.7. 11.5.8. 11.5.9. 11.5.10. 11.5.11. 11.5.12. 11.5.13. 11.5.14. 11.5.15.
339
Gezin Verblijfplaats Materiële en financiële toestand Karakter – persoonlijkheid – gedrag Vrienden en kennissen Ontspanning Sociale activiteiten Buurt Gerechtelijke antecedenten Andere inlichtingen
329 330 331 333 335 335 335 335 336 337
12. KEUZECONFRONTATIES
339
12.1. Fouten bij herkenningen 12.1.1. Waarnemen en inprenting 12.1.2. Retentie-fase 12.1.3. Reproductie 12.1.4. Verhoren over persoonsbeschrijvingen 12.2. Persoonsbeschrijvingen en fotos 12.2.1. Persoonsbeschrijvingen 12.2.2. Foto’s 12.3. Soorten keuzeconfrontaties 12.3.1. Opsporingsconfrontatie 12.3.2. Bewijsconfrontatie 12.3.2.1. De enkelvoudige confrontatie 12.3.2.2. De meervoudige confrontatie 12.3.2.3. Sequentieel of simultaan 12.4. Aandachtpunten voor het proces-verbaal en het verhoor 12.4.1. Proces-verbaal over het verloop van de keuzeconfrontatie 12.4.2. Proces-verbaal met verhoor van de getuige
342 343 350 353 353 356 356 358 360 363 365 366 368 377 380 382 385
Bijlage 1: Fenomenen Bijlage 2: Informeel consent Bijlage 3: Onderwerpen voor metaforen en verhaalthema’s Bijlage 4: Signalement opgegeven door getuige
389 393 395 413
Bibliografie Trefwoordenlijst Beschrijving auteur
415 477 484
10
Handboek verhoren 2.indd 10
Maklu
19-10-2009 14:11:30
