Voorwoord. Beste directeur Beste leerlingenbegeleider Beste preventiepartner

Voorwoord Beste directeur Beste leerlingenbegeleider Beste preventiepartner U weet beter dan ik dat spijbelen niet zo onschuldig is als het soms lijkt. Jongeren spijbelen omdat ze gedemotiveerd zijn, omdat ze thuis problemen hebben of gewoon omdat ze worden omringd door “slechte” vrienden. Kortom: ze zitten slecht in hun vel. Spijbelen is daarenboven vaak een voorspeller van zittenblijven, wat op zich weer een grote voorspeller is van ongekwalificeerde uitstroom. Een ongekwalificeerde uitstroom die in Antwerpen zeer hoog is... Vanaf mijn aantreden als schepen heb ik van het terugdringen van spijbelen dan ook een topprioriteit gemaakt. In Antwerpen zetten we al jaren in op het terugdringen van spijbelen. Hoe vroeger spijbelen wordt gedetecteerd en geregistreerd, hoe sneller het probleem namelijk kan worden aangepakt. We moeten de negatieve spiraal, waarin de jongere zit of kan terechtgekomen, doorbreken. Daarom registreren we in Antwerpen spijbelen al vanaf 10 halve dagen ongewettigd afwezigheid. Dit in tegenstelling tot Vlaanderen, waar men pas vanaf 30 halve dagen “registreert”, alhoewel Vlaanderen nu de Antwerpse weg opgaat door in de toekomst vanaf 15 halve dagen te registreren. De “Antwerpse” aanpak van snel, vroegtijdig en netoverschrijdend werken, mist zijn doel niet. Zo bleek uit het laatste spijbelrapport dat spijbelen sinds het schooljaar 2013-2014 voor het eerst in jaren is gedaald, en dit in tegenstelling tot Vlaanderen waar in dezelfde periode het aantal spijbelaars is toegenomen. De logge tanker is dus gekeerd... Dit schitterende resultaat komt er echter niet zomaar. Het is het gevolg van een doorgedreven engagement en inzet van u als professional op het terrein. Ik wil u dan ook van harte danken voor uw inzet en reken ook de komende jaren op uw steun om verder aan de weg te blijven timmeren. Mijn steun heeft u alvast. Claude Marinower Schepen van Onderwijs

Voorwoord

1

Inleiding In Antwerpen werken onderwijs, welzijn, politie en justitie al jaren samen aan de aanpak van spijbelgedrag. De verschillende partners (Jeugdbrigade, Centraal meldpunt voor risicojongeren, Ondersteuningscentrum Jeugdzorg, Sociale dienst van de Vlaamse Gemeenschap bij de jeugdrechtbank en Jeugdsectie parket Antwerpen) overleggen regelmatig om de samenwerking te stroomlijnen en nieuwe initiatieven te integreren in de bestaande werking. Uit dit overleg ontstond het idee om de spijbelopvolging door de verschillende partners weer te geven in een spijbelactieplan. Dit stappenplan benoemt de belangrijkste actoren en geeft hen een plaats in het groter geheel. Het spijbelactieplan wil binnen het gerechtelijk arrondissement Antwerpen komen tot een uniforme, sluitende en niet-dwingende aanpak van spijbelende jongeren. Een uniforme aanpak voor alle jongeren waarvoor in het gerechtelijk arrondissement Antwerpen hetzelfde stappenplan geldt. Sluitend omdat we zoveel mogelijk jongeren trachten te begeleiden in het stramien van dit stappenplan. Niet-dwingend omdat we jongeren zo lang mogelijk buiten de gerechtelijke hulpverlening willen begeleiden. Enkel de jongeren die niet binnen de vrijwillige hulpverlening kunnen worden geholpen, worden doorverwezen naar de jeugdrechter.

Hoe dit stappenplan gebruiken? Het stappenplan wordt schematisch weergegeven op de affiche “Stappenplan voor spijbelopvolging”. De affiche wordt uitgebreid toegelicht in de brochure. Hou bij het gebruik van de affiche en het schema volgende basisprincipes in het achterhoofd: ➜ dit schema is een ideaalschema om zoveel mogelijk jongeren te bevatten, ➜ de specifieke werking van elke dienst wordt niet in detail uitgeschreven, enkel de mogelijke doorverwijzingen zijn neergeschreven. Het behoort tot het professionalisme van elke dienst om te weten welke de eigen mogelijkheden en beperkingen (bv. beroepsgeheim) zijn, ➜ er wordt enkel die informatie gedeeld die nuttig en nodig is om spijbelen tegen te gaan, ➜ een volgende stap in het schema wordt gezet wanneer de mogelijkheden binnen de behandelende dienst zijn uitgeput. Het zetten van die volgende stap betekent niet dat het dossier wordt losgelaten. De partners blijven zich, indien nodig, engageren om mee oplossingen te zoeken en andere diensten te ondersteunen, ➜ de dienst die doorverwijst naar een andere dienst wordt steeds geïnformeerd over de stand van zaken door de dienst waarnaar verwezen is. Inleiding

2

Algemene uitgangspunten ➜ Het Centraal meldpunt voor risicojongeren heeft een centrale rol in de opvolging van spijbelaars die schoollopen in de stad Antwerpen. ➜ De spijbelambtenaar geeft vorm aan en communiceert over het Antwerps spijbelbeleid. Hij is een coach en adviseur voor scholen met hun schoolteams, en volgt de spijbelbegeleidingen van het Centraal Meldpunt op, in functie van structurele ondersteuning van scholen. Daarnaast doet hij stadsbreed beleidsvoorbereidend werk. ➜ Voor jongeren die binnen de stad Antwerpen wonen, is de Jeugdbrigade bevoegd. Voor jongeren die buiten de stad Antwerpen wonen, is de politiezone van de woonplaats van de jongere bevoegd. Beiden hebben een gelijkaardige werking. ➜ De Jeugdbrigade of de politiezone van de woonplaats van de jongeren, de Jeugdsectie parket Antwerpen en de consulent van de Sociale dienst van de jeugdrechtbank koppelen steeds terug naar het Centraal meldpunt voor risicojongeren. ➜ Het Centraal meldpunt voor risicojongeren koppelt terug naar het Ministerie van onderwijs en vorming.

Inleiding

3

Stappenplan spijbelopvolging Een jongere spijbelt herhaaldelijk Wanneer een jongere spijbelt, past de school haar intern spijbelactieplan toe. Wanneer een jongere 10 halve dagen spijbelt, brengt de school het Centrum voor leerlingenbegeleiding (CLB) op de hoogte. De CLB-medewerker start zijn opvolging.

SCHOOL

CLB Jongere spijbelt 10 halve dagen

Opvolging door het Centrum voor leerlingenbegeleiding Het CLB maakt deel uit van het Netwerk rechtstreeks toegankelijke jeugdhulp (NRTJ) van de Integrale jeugdhulp. De spijbelopvolging past binnen de verplichte opdracht van het CLB. De CLBmedewerker opent een leerplichtdossier voor de jongere en voert de acties uit. Het CLB blijft verantwoordelijk voor het zorg- en leerloopbaantraject van de jongere ook wanneer de opvolging ontoereikend is, en: ➜ doet beroep op het Centraal meldpunt voor risicojongeren (enkel voor Antwerpse jongeren en jongeren op Antwerpse scholen) voor ondersteuning, advies en doorverwijzing naar de projecten Uitvalpreventie.

SCHOOL

CLB

CMP

Jongere spijbelt 10 halve dagen

Projecten

Stappenplan spijbelopvolging

4

➜ Het CLB verwijst de jongere en de ouders door naar één van de partners binnen het NRTJ.

SCHOOL


Rechtstreeks toegankelijke jeugdhulp

➜ Het CLB verwijst de jongere door naar de Intersectorale toegangspoort als niet-rechtstreeks toegankelijke jeugdhulp zich opdringt èn vrijwillige hulpverlening mogelijk is. De toegang tot de Intersectorale toegangspoort verloopt via de CLB-medewerker. Hij maakt voor de aanmelding gebruik van een aanvraagdocument (A-document).

SCHOOL


Niet-rechtstreeks toegankelijke jeugdhulp

➜ Indien het CLB van oordeel is dat er sprake is van een verontrustende situatie waar aanklampende of zelfs gedwongen hulp noodzakelijk is, maar deze niet vrijwillig kan worden georganiseerd, kan de CLB-medewerker het dossier aanmelden bij de gemandateerde voorzieningen voor situaties van verontrusting: de Ondersteuningscentra jeugdzorg en de Vertrouwenscentra kindermishandeling. De CLB-medewerker maakt voor de aanmelding gebruik van een M-document. ➜ Indien de school en het CLB van mening zijn dat een politionele tussenkomst effect kan hebben op het spijbelgedrag van de jongere, kan de school een aanmelding doen bij het CMP.

SCHOOL

CLB

CMP

Jeugdbrigade



5

Opvolging door het Centraal meldpunt voor risicojongeren Het CMP kan het CLB vragen om verder op te volgen indien blijkt dat alle begeleidingsmogelijkheden van het CLB nog niet zijn uitgeput. Het CLB zet de opvolging dan verder. Wanneer een jongere het meest gebaat is bij een opvang- of begeleidingsproject, zorgt het CMP voor de aanmelding in samenspraak met het CLB. Indien blijkt dat een politionele tussenkomst geschikt is, adviseert het CMP de school om de Jeugdbrigade op de hoogte te brengen. Indien de jongere buiten de stad woont, maakt de school de melding over aan de politiezone van de woonplaats van de jongere. Indien de jongere buiten het arrondissement afdeling Antwerpen woont, maakt de Jeugdbrigade de melding in een proces verbaal over aan de Jeugdsectie parket Antwerpen. De Jeugdsectie parket Antwerpen maakt dit proces verbaal over aan de ambtgenoot van het bevoegde parket. Voor jongeren die op geen enkele school meer terecht kunnen, neemt het CMP contact op met het Lokaal overlegplatform. Het CMP koppelt terug naar het CLB van de betrokken school. LOP

SCHOOL

CLB

CMP

Jeugdbrigade


Rechtstreeks toegankelijke jeugdhulp

Niet-rechtstreeks toegankelijke jeugdhulp

Projecten

Verontrustende Opvoedingssituatie + geen vrijwilligheid

Ondersteuningscentrum Jeugdzorg


6

Opvolging door de jeugdbrigade of politiezone van de woonplaats van de jongere Wanneer de jongere niet gekend is voor spijbelproblemen bij de Jeugdbrigade/politiezone van de woonplaats van de jongere, nodigen zij de jongere (optioneel indien leerling lager onderwijs) en zijn/haar ouders uit. Tijdens dit gesprek wordt een spijbelcontract opgesteld waarin duidelijk vermeld staat dat de jongere zich verbindt om regelmatig naar school te gaan (indien leerling secundair onderwijs) of dat de ouders er zich toe verbinden om hun kind regelmatig naar school te laten gaan (indien leerling lager onderwijs). ➜ Indien het spijbelcontract wordt nageleefd, onderneemt de Jeugdbrigade/politiezone van de woonplaats van de jongere geen verdere stappen. ➜ Indien het spijbelgedrag aanhoudt, stelt de Jeugdbrigade/politiezone van de woonplaats van de jongere een proces verbaal op dat naar de Jeugdsectie parket Antwerpen wordt doorgestuurd. Jeugdbrigade

PROCES VERBAAL

Spijbelcontract

PARKET

Jongere leeft contract niet na

Wanneer ten aanzien van de jongere (indien leerling secundair onderwijs) of lastens de ouders (indien leerling lager onderwijs) reeds een proces verbaal voor inbreuken op de wet op de leerplicht werd opgesteld door de Jeugdbrigade/politiezone van de woonplaats van de jongere, wordt onmiddellijk een proces verbaal opgesteld dat aan de Jeugdsectie parket Antwerpen wordt overgemaakt. De Jeugdbrigade/politiezone van de woonplaats van de jongere koppelt terug naar de school, het Centrum voor leerlingenbegeleiding en het Centraal meldpunt voor risicojongeren. Het niet naleven van het spijbelcontract en het opmaken van het proces verbaal door de Jeugdbrigade/politiezone van de woonplaats van de jongere is een signaal voor het CLB dat de situatie nog altijd verontrustend is. Dit betekent dat een aanmelding voor een onderzoek “maatschappelijke noodzaak” bij het Ondersteuningscentrum jeugdzorg zich opdringt. De CLB-medewerker maakt voor de aanmelding gebruik van een M-document.


7

PROCES VERBAAL

Spijbelcontract Jongere leeft contract niet na

Verontrustende Opvoedingssituatie + geen vrijwilligheid

Maatschappelijke noodzaak


Opvolging door jeugdsectie parket Antwerpen Wanneer de jongere gekend is bij de jeugdrechter en een procesverbaal werd opgesteld, maakt de Jeugdsectie parket Antwerpen het dossier over aan de jeugdrechtbank. De jeugdrechter informeert de consulent van de sociale dienst van de Vlaamse Gemeenschap bij de Jeugdrechtbank. ➜ De consulent neemt contact op met het CLB. Indien nodig organiseert de consulent een ronde tafel. Deze ronde tafel brengt alle actieve actoren samen die reeds hebben gewerkt rond het problematisch (spijbel)gedrag. Samen wordt gezocht naar mogelijke oplossingen. ➜ Wanneer blijkt dat de ouders onwillig en niet gemotiveerd/geïnteresseerd zijn, vermeldt de consulent dit in een verslag aan de jeugdrechter.

PARKET

JEUGDRECHTBANK Ronde tafel Jongere gekend bij jeugdrechtbank


8

➜ Indien de Jeugdsectie parket Antwerpen op de hoogte wordt gebracht van deze nota en de jeugdrechter heeft de jongere reeds één of meerdere malen bij beschikking of vonnis aan het ouderlijk milieu toevertrouwd, met als voorwaarde stipt school te lopen, maar de spijbelproblematiek desondanks blijft voortduren, kan het parket de ouders correctioneel vervolgen. JEUGDRECHTBANK

Ouders onwillig

CORRECTIONELE OPVOLGING

Wanneer een proces verbaal werd opgesteld maar de jongere nog niet gekend is bij de jeugdrechtbank, gaat de parketcriminoloog na bij het Ondersteuningscentrum jeugdzorg of het CLB de betreffende jongere bij hen heeft aangemeld. ➜ Indien dit het geval is, nodigt de parketcriminoloog de jongere (optioneel indien leerling lager onderwijs) en de ouders uit. In dit gesprek wordt er gewezen op de wet op de leerplicht en op de mogelijke gevolgen bij gebrek aan medewerking.

PARKET

Jongere niet gekend bij jeugdrechtbank

Spijbelopvolging parket (criminoloog)




9

Onderzoek naar maatschappelijke noodzaak tot hulpverlening door het Ondersteuningscentrum jeugdzorg Het Ondersteuningscentrum jeugdzorg gaat na of er sprake is van verontrusting (ontplooiingskansen in het gedrang) en of hulpverlening maatschappelijk noodzakelijk is. ➜ Voor het onderzoek “maatschappelijke noodzaak” (MANO) organiseert het Ondersteuningscentrum jeugdzorg een ronde tafel met alle actieve actoren die reeds hebben gewerkt rond het problematisch (spijbel)gedrag. Er wordt tijdens deze ronde tafel een minimaal te respecteren ondergrens gesteld met betrekking tot het voldoen aan de leerplicht. Het onderzoek resulteert in een teambeslissing en eindigt met een formele uitspraak over al dan niet “maatschappelijke noodzaak tot hulpverlening”. Wanneer het Ondersteuningscentrum jeugdzorg oordeelt dat hulpverlening niet maatschappelijk noodzakelijk is, wordt het dossier bij het Ondersteuningscentrum jeugdzorg afgesloten. Wanneer het Ondersteuningscentrum jeugdzorg meent dat hulpverlening maatschappelijk noodzakelijk is en de jongere en de ouders alsnog bereid zijn om deze te aanvaarden, volgt het Ondersteuningscentrum jeugdzorg de situatie verder op. Verontrustende Opvoedingssituatie + geen vrijwilligheid



Medewerking

Geen maatschappelijke noodzaak

Opvolging Ondersteungscentrum Jeugdzorg

Einde Dossier Ondersteungscentrum Jeugdzorg

Wanneer blijkt dat jeugdhulpverlening maatschappelijk noodzakelijk is, maar: ➜ gepaste jeugdhulpverlening niet wordt aanvaard en als de minimale veiligheid niet is gegarandeerd of de ontplooiingskansen in het gedrang zijn; ➜ er weigering is tot meewerken aan het onderzoek naar maatschappelijke noodzaak kan het Ondersteuningscentrum jeugdzorg de minderjarige en zijn ouders doorverwijzen naar het parket met het oog op het vatten van de jeugdrechter. Stappenplan spijbelopvolging

10

PARKET

Geen medewerking



Wanneer een dossier door het Ondersteuningscentrum jeugdzorg naar de Jeugdsectie van het parket van Antwerpen wordt doorverwezen De Jeugdsectie parket Antwerpen: ➜ vordert de jeugdrechter. De jongere krijgt een consulent toegewezen. De consulent neemt contact op met het CLB. Indien nodig organiseert de consulent een ronde tafel. Deze ronde tafel brengt alle actieve actoren samen die reeds hebben gewerkt rond het problematisch (spijbel)gedrag. Samen wordt gezocht naar mogelijke oplossingen. De consulent koppelt terug naar het CLB.

PARKET

JEUGDRECHTBANK Ronde tafel


11

Het Lokaal overlegplatform verwittigt het Ministerie van onderwijs dat op zijn beurt de Jeugdsectie parket Antwerpen op de hoogte brengt Wanneer het Lokaal overlegplatform (LOP) door het CMP op de hoogte wordt gebracht van spijbelaars, waar men geen oplossing voor heeft, verwittigen zij het Ministerie van onderwijs. Het Ministerie van onderwijs brengt de Jeugdsectie parket Antwerpen rechtstreeks op de hoogte. De Jeugdsectie parket Antwerpen (in casu de parketcriminoloog) koppelt terug naar het Centraal meldpunt voor risicojongeren. LOP

CMP


12

Ministerie van Onderwijs

PARKET

Voorwoord. Beste directeur Beste leerlingenbegeleider Beste preventiepartner

Recommend Documents