Voorlichtingsplan 2GETHER IN BALANCE
Studenten Voeding en Diëtetiek 1F: Jill Picauly Kelsey Picauly Arzu Pinar Marieke Stoter Chantal Soeters
12043249 11007222 12038261 12023566 12079243
Samenvatting De diëtistenpraktijk 2GETHER IN BALANS heeft propedeuse studenten van de opleiding Voeding en diëtetiek de opdracht gegeven een voorlichtingsplan op te stellen om mensen te overtuigen van het feit dat het belangrijk is om zich te laten testen op diabetes. Het doel van de voorlichting is om 50-75 mensen te overtuigen om zich te laten testen op diabetes mellitus type 2. Het is het belangrijk te onderzoek in welke doelgroep en omgeving een voorlichtingsplan van diabetes het hardst nodig is. Allereerst is er een algemene analyse uitgevoerd over diabetes mellitus type 2 en type 1. Het gaat hier om de risicofactoren, gevolgen en de ziekte diabetes mellitus type 1 en type 2. Vervolgens is uit deze analyse een doelgroep gekozen waaruit het voorlichting plan voor word opgesteld. De doelgroep, Turkse bevolking, is gekozen wegens verhoogd risico op diabetes mellitus type 2. De doelgroep waarop word gefocust zijn Turken. Om deze doelgroep te bereiken en hier meer informatie over te winnen zijn er analyses uitgevoerd. Er is een algemene analyse gemaakt waarin de algemene achtergrond, leefstijl en cultuur van Turkse vrouwen werd besproken. Vervolgens is er een analyse/onderzoek geweest over de vergrootte kans en de prevalentie van diabetes mellitus type 2 onder de Turkse bevolking. Daarnaast is er ook een wijkanalyse van Rotterdamse wijken gemaakt. Deze analyse dient als onderzoek om de doelgroep te kunnen bereiken. Nadat de analyses zijn uitgevoerd is er naar een locatie/faciliteit gezocht waar deze groep bijeen komt en te bereiken is. De gekozen locatie om de doelgroep, in dit geval alleen Turkse vrouwen, te bereiken is de sportschool ‘Woman’s World’. Hier is voor gekozen omdat de vrouwen die hier sporten al bewust met gezondheid bezig zijn en de stap om zich te laten testen op diabetes daarom kleiner is. Daarnaast is het een plek waar de vrouwen zich vertrouwd voelen en samenkomen, wat he makkelijker maakt deze doelgroep te bereiken. Om het voorlichtingsplan zoveel mogelijk aan te passen aan de wensen van de sporters bij ‘Woman’s World’ zijn er interviews gehouden naar de vraag naar voorlichting en eventueel de mogelijkheid om zich eventueel te laten testen op diabetes mellitus type 2. Het voorlichtingsmodel bestaat verschillende fasen die onderverdeeld zijn in een voorbereidende fase, hoofdfase en actiefase. Als slot is er een discussie om de en nadelen van ons plan toe te lichten 1. De voorbereideinde fase houdt in dat er mensen ingelicht worden over onze voorlichting. Hierbij worden o.a. folders gemaakt en e-mails verzonden met uitnodigingen. 2. De hoofdfase beschrijft hoe de presentaties gegeven zullen worden. Het gaat hierbij om voorlichting over diabetes in drie verschillende presentaties. De presentatie is bedoeld om mensen bewust te maken van de gevaren van diabetes zodat er uiteindelijk meer mensen zich laten testen op diabetes. 3. Als laatst is er een actiefase. Deze fase beschrijft de uiteindelijke doelen van de voorgaande fases. Deze fase zal uiteindelijk moeten leiden tot het laten testen van diabetes. Wanneer deze fases zijn doorlopen zal er een mogelijkheid zijn, wanneer men daadwerkelijk diabetes mellitus type 2 heeft, om een apart abonnement af te sluiten waarbij men een consult heeft inbegrepen. Hoe vaak dit consult plaats zal vinden zal overlegd worden met de desbetreffende sportschool. 1
Inhoudsopgave
Samenvatting
Blz. 1
Inhoudsopgave
Blz. 2
Inleiding
Blz. 3
Methode
Blz. 3
Analyses:
blz. 4
1.1Diabetes Melltius type 2
Blz. 4
1.2Algemene achtergrond informatie 1e generatie Turkse vrouwen
Blz. 6
1.3Wijk analyse
Blz. 7
1.4Waarom hebben Turkse vrouwen een grotere kans op diabetes 2? Blz. 8 1.5 Analyse interviews
Blz. 10
2. Voorlichtingsplan:
blz. 13
2.1 Fase 1: Voorbereiding
Blz. 13
2.2 Fase 2: Hoofdfase
Blz. 14
2.3 Fase 3: Actiefase
Blz. 15
Discussie
Blz. 16
Literatuurlijst
Blz. 17
Bijlagen: Bijlage 1:Percentage Turkse afkomst
Blz. 18
Bijlage 2: Prognose aandeel allochtonen in bevolking, 2005-2050
Blz. 19
2
Inleiding De diëtisten praktijk in 2GETHER IN BALANCE heeft propedeuse studenten van de opleiding Voeding en Diëtetiek de opdracht gegeven om een voorlichtingsplan uit te werken. Dit voorlichtingsplan is bedoeld om mensen, in dit geval de Turkse bevolking te overtuigen dat het belangrijk is om zich te laten testen op diabetes mellitus type 2. Diabetes mellitus type 2 word vaak niet gelijk opgemerkt doordat de symptomen geleidelijk aan verschijnen. Hierdoor zijn er veel mensen die lijden aan diabetes mellitus type 2, maar er pas achter komen wanneer de ziekte al in een verder stadium is. Om dit te voorkomen is er een voorlichtingsplan opgesteld wat gericht is op preventie en controle. Het doel van het voorlichtingsplan is om mensen te overtuigen van het feit dat het belangrijk is zicht te laten testen op diabetes mellitus type 2. Het is de bedoeling dat de uitwerking van dit voorlichtingsplan 50 – 70 mensen zal werven die zich laten testen op diabetes mellitus type 2.
Methode Kwalitatief onderzoek is ingezet om een beeld te krijgen van de behoefte, wensen en ervaringen van de doelgroep. Hieronder valt literatuur onderzoek, observatieonderzoek en interviews. Voor de hierboven geschreven analyses is er gebruik gemaakt van de methode literatuur onderzoek en verschillende bronnen, artikelen en onderzoeksrapporten geraadpleegd. Verder is er informatie verzameld via Google en het RIVM. Hierbij zijn de volgende trefwoorden gebruikt: “Diabetes Mellitus type 2”, “Diabetes”, “Turkse cultuur”, “Rotterdam Zuid”. Voor de bronnen zie de literatuurlijst (bladzijde 17). Voor de wijkanalyse is er gebruik gemaakt van de methoden literatuur onderzoek en observatie onderzoek. Via internet zijn er verschillen bronnen geraadpleegd om tot globale informatie te komen over de Turkse bevolking in de wijken. In de wijken is er geobserveerd naar: de cultuur, de doelgroep, soorten winkels en omgeving om een indruk te krijgen in hoeverre er aspecten van de Turkse cultuur daadwerkelijk aanwezig waren.
Verder is er gebruik gemaakt van de methode interviews om inzicht te krijgen in de beleving, mening en ideeën over de kennis en het laten testen van Diabetes Mellitus type 2. Er is gekozen voor de locatie Woman’s World, dit is een sportschool voor alleen vrouwen. De vrouwen die hier sporten zijn bewust bezig met hun gezondheid, waardoor de stap tot kennis over diabetes en zich te laten testen kleiner is. Het interview bestond uit topics met daarbij opgestelde vragen. De resultaten zijn hierna gelabeld en de antwoorden zijn verwerkt en gegroepeerd.
3
1. Analyses 1.1 Diabetes Mellitus type 2 Diabetes mellitus ofwel suikerziekte is een chronische stofwisselingsaandoening waarbij er een te hoog bloedglucose gehalte is. Het lichaam is namelijk niet meer in staat om het glucose te verwerken. Diabetes mellitus bestaat uit twee types. Bij diabetes Mellitus type 1 is er een te hoog glucose in het bloed, omdat het lichaam te weinig of geen insuline aanmaakt. Bij diabetes mellitus type 2 komt dit doordat de lichaamscellen minder reageren op insuline dan normaal en dus ongevoelig worden voor insuline.5 Tussen 2001 en 2011 is het aantal mannen met diabetes meer dan verdubbeld en bij de vrouwen toegenomen met 65%. De prevalentie van diabetes zal in de periode 2011-2030 verder toenemen. Op 1 januari 2011 waren er 801.000 mensen met diabetes, waarvan 90% diabetes mellitus type 2 heeft. Het aantal mannen en vrouwen met diabetes is het hoogst tussen de leeftijden 70 en 80.4 Diabetes Mellitus type 2 uit zich meestal na het 40ste levensjaar. Na deze leeftijd zal de kans op diabetes toenemen met de leeftijd zowel bij mannen als bij vrouwen. 1 Door overgewicht komt diabetes type 2 op steeds jongere leeftijd voor. Om te meten of iemand diabetes heeft zal deze naar de huisarts moeten. De huisarts meet met een glucosemeter het bloedglucosegehalte. Bij een meting waarbij de cliënt nuchter is en het bloedglucose gehalte hoger is dan 6 mmol/l is diabetes de diagnose. Bij een niet nuchtere cliënt heeft deze diabetes als het bloedglucose gehalte hoger is dan 11 mmol/l.3 De oorzaken van diabetes kunnen zijn dat het genetisch is. Er is 30 tot 40 % kans om de ziekte te ontwikkelen als eerstegraads familieleden diabetes hebben. Daarnaast kunnen omgevingsfactoren zoals een hoge energie inname en een inactieve leefstijl oorzaken zijn voor het krijgen van diabetes. Dit komt doordat het resultaat hiervan een te hoog lichaamsgewicht is. Verder kunnen bepaalde medicijnen zoals Prednison de kans op diabetes vergroten. Echter bij de meeste gevallen van diabetes mellitus type 2 is de oorzaak overgewicht. Door een te hoog vet gehalte zal het lichaam resistent worden tegen insuline. Als mogelijk oorzaken van insulineresistentie is de toename van vrij vetzuren in de poortader, vetopslag in lever- en spierweefsel en de afgifte van adipocytokinen door vergrote vetcellen. Deze insulineresistentie verhoogd de glucose waarden in het bloed. 1 Uit diverse Nederlandse studies blijkt dat het aantal mensen dat lijdt aan diabetes mellitus hoger is bij allochtonen dan bij autochtonen. Bij de Turkse afkomst is de prevalentie(aantal mensen met de ziekte diabetes mellitus) twee tot drie hoger dan onder de autochtonen bevolking. Bovendien is het zo dat bij allochtone vrouwen de prevalentie hoger is dan bij allochtone mannen. Verder ontstaat diabetes mellitus bij de allochtone bevolking op jongere leeftijd in vergelijking met de autochtonen bevolking.2 De kans om diabetes Mellitus te krijgen hangt af van verschillende risicofactoren. Erfelijkheid en overgewicht vergroten de kans op diabetes. Net als een hoge bloeddruk, hart- en vaatziekten en vetstofwisselingsstoornissen. Ook roken en zwangerschapsdiabetes in het verleden verhogen de kans. Daarnaast is het zo dat diabetes vaker voorkomt bij Hindoestanen, Turken en Marokkanen. Ook komt diabetes bij deze groepen vaker op jongere leeftijd voor: al vanaf 35 jaar. 3 Verder komt diabetes vaker voor bij mensen die laag opgeleid zijn dan mensen met een hoge opleiding. 2 De symptomen van diabetes mellitus type 2 zijn niet duidelijk. Vaak zijn het vage klachten zoals veel eten, veel drinken, vaak urineren, duizeligheid en moeheid. 5 De gevolgen van diabetes mellitus zijn dat er een verhoogde kans is op hart- en vaatziekten, oog- en nieraandoeningen. Ook is het zo dat 4
mensen met diabetes 4x zoveel kans hebben op een verhoogde cholesterol dan mensen zonder diabetes. Daarnaast zal een langdurig hoog bloedsuikergehalte de bloedvaten aantasten. Verder kan diabetes tot leiden tot meer ernstige gevolgen zoals blindheid, een diabetische voet en nierfalen. Ook psychologische klachten zoals aanpassingsproblemen, depressie en seksuele problemen. Patiënten met diabetes type 2 hebben een verhoogde kans tot overlijden dan mensen zonder diabetes.3 De zorgkosten voor diabetes bedroegen in 2007 1,0 miljard euro. Van al deze kosten ging 53% naar de zorg voor vrouwen en 47% naar de zorg voor mannen.6
5
1.2 Algemene achtergrond informatie 1e generatie Turkse vrouwen In dit hoofdstuk zal achtergrond informatie wat onderzocht is over de 1e generatie Turkse vrouwen naar voren komen. Het doel is om de doelgroep zo goed mogelijk te leren kennen. Hier zijn verschillende bronnen voor geraadpleegd. Cultuur Voeding speelt onder de Turkse Nederlanders een belangrijke rol in het dagelijkse leven en cultuur. Er wordt voornamelijk met verse producten gekookt. Voeding is een manier om gastvrijheid te tonen. Gastvrijheid is zeer belangrijk binnen de cultuur. Zo worden de kookkunsten van de gastvrouw tentoongesteld aan de gasten7. Voedingsgewoonte Drie keer per dag kan er warm gegeten worden. Dit kan natuurlijk wisselen. Turks brood, wat voornamelijk genuttigd wordt, is wit brood. Bruin brood wordt ook genuttigd, maar is minder populair. Vaak wordt er bij alle maaltijden brood gegeten. Traditioneel wordt er gekookt. Verschillende koolhydraatcomponenten kunnen tegelijkertijd genuttigd. Porties zijn vaak groter vergeleken met ADH.(1) Gerechten zoals rijst worden met roomboter klaargemaakt, waardoor deze meer calorieën bevatten, dus meer energie leveren. Om voorbereid te zijn voor onaangekondigde gasten, wordt er meer gekookt. Vaak wordt het -in de pan- overgebleven voedsel ook opgegeten omdat het zonde is om weg te gooien. Er wordt namelijk dagelijks vers gekookt. Sommige Turkse vrouwen eten de hele dag door. Naast gastvrijheid werden hierbij oorzaken gegeven zoals; verveling, frustratie, stress en emotionele problemen7. Leefgewoonte De 1e en 2e generatievrouwen zijn over het algemeen huisvrouwen. Huisvrouwen hebben geen werk en zorgen ervoor dat het huishouden, boodschappen en kinderen verzorgen gebeurd. Overdag wordt er tijd besteed aan visite, koken en schoonmaken. Kinderen/jongeren die thuis komen van school hebben altijd hun eten klaarstaan op tafel. Dagelijkse beweging is ook niet erg populair. Uit onderzoek wat door het CBS is uitgevoerd, is namelijk gebleken dat slechts 42% wekelijks sport beoefend. Ook is gebleken dat 49% een BMI heeft van >258. Ook is gebleken dat 9% leidt aan diabetes en 19% ernstig overgewicht heeft.9
6
1.3 Wijk analyse Voor het selecteren van de wijken om het voorlichtingsplan uit te voeren, is er een literair onderzoek uitgevoerd. Er is gekozen voor Rotterdam Zuid omdat in deze regio van Rotterdam veel allochtonen wonen. De verwachting is dat het aandeel van deze groep in de komende 12 jaar zal groeien. Uit de percentages die in bijlage 1 te vinden zijn, blijkt dat gemiddeld 10,4% van de mensen in Rotterdam zuid van Turkse afkomst zijn. De wijken die hier boven het gemiddelde uitkomen zijn: Afrikaanderijk, Feijenoord, Hillesluis, Bloemhof en Tarwewijk. Het voorlichtingsplan wordt vooral gericht op deze vijf wijken, omdat hier het percentage het hoogst is. Komende decennia zal de allochtone bevolking blijven groeien zie bijlage 2. In 2005 waren het 3,1 miljoen allochtonen. In 2050 zullen het 5,4 miljoen allochtonen zijn. Het aandeel eerste en tweede generatie allochtonen zal in de totale bevolking toenemen. Deze was in 2005 19% en zal op lopen in 2050 oplopen tot 30%. Dit zal ook gelden voor de wijken: Afrikaanderijk, Feijenoord, Hillesluis, Bloemhof en Tarwewijk. Door deze toename is het belangrijk dat er goede voorlichting is over diabetes. Om de voorlichtingen over diabetes te kunnen uitvoeren, zal er gezocht worden naar een omgeving waar mensen van Turkse afkomst bijeen kunnen komen. Er is hiervoor gekozen, omdat het belangrijk is dat mensen zich vertrouwd en veilig voelen. Op deze manier kan er een grote groep tegelijk worden voorgelicht over diabetes. De motivatie om zich te laten testen kan hiermee worden bevorderd.10
7
1.4 Waarom hebben Turkse vrouwen een grotere kans op diabetes 2? Vrouwen van Turkse afkomst hebben een groter risico om diabetes mellitus type 2 te krijgen. Dit ligt aan vele factoren waaronder leefstijl en gedrag , fysieke en sociaal- culturele omgevingsfactoren en persoonsgebonden factoren1. Diabetes Mellitus wordt daarom een “multifactoriële” aandoening genoemd. Het aantal mannen en vrouwen met diabetes is het hoogst tussen de leeftijden 70 en 80.4 Diabetes Mellitus type 2 uit zich meestal na het 40ste levensjaar. Uit de analyse over diabetes is gebleken dat de prevalentie bij allochtonen vrouwen hoger is dan bij allochtonen mannen. Ook komt er in deze analyse naar voren dat onder andere bij Turken diabetes vaker voorkomt en op jongere leeftijd dan bij autochtonen, namelijk al vanaf 35 jaar. Bij de Turkse afkomst is de prevalentie twee tot drie malen hoger dan onder de autochtonen bevolking. Bovendien is het zo dat bij allochtone vrouwen de prevalentie hoger is dan bij allochtone mannen. Volgens het RIVM betreft het een prevalentie van 34. Erfelijkheid Een ‘tweelingen’ onderzoek bevestigt dat overgewicht een deels genetisch bepaald is. 11 Naar schatting is 50 tot 80 procent van de variatie in lichaamsgewicht genetisch bepaald. Aangezien overgewicht een belangrijke oorzaak is van diabetes Mellitus type 2 kan erfelijkheid een indirecte oorzaak zijn van diabetes. Uit de analyse van diabetes is gebleken dat. 30 tot 40 % kans is om de ziekte te ontwikkelen als eerstegraads familieleden diabetes hebben. Dat genen een rol spelen blijkt ook uit o.a. het feit dat type 2 diabetes mellitus type 2 in sommige families meer voorkomt dan in andere families en de hogere prevalentie van type 2 diabetes binnen bepaalde etnische groepen. Familiegeschiedenis is dan ook een belangrijke risicofactor, waarop omgeving, gedrag en cultuur een grote invloed hebben. Risicogedrag Al eerder in de analyse van diabetes is naar voren gekomen dat overgewicht een belangrijk oorzaak is van diabetes.3 Het gedrag dat leidt tot overgewicht wordt in dit geval risicogedrag genoemd. Een belangrijk risicogedrag dat invloed heeft op het krijgen van diabetes type 2 is een hoge energie inname(overvoeding). Door deze hoge energie inname zal er overgewicht ontstaat wat de kans op diabetes vergroot. Uit de analyse van cultuur en gewoontes is gebleken dat eten centraal staat en het een middel is om hun gastvrijheid te tonen. De Turkse gemeenschap is daarom ook niet schaars met eten wanneer zij in gezelschap zijn. Hierdoor wordt er meer geconsumeerd en is de energie inname hoger dan normaal. Niet alleen de porties zijn groter, maar ook doordat de calorierijke warme maaltijden driemaal daags wordt genuttigd stijgt de energie inname snel 12. De energiebehoefte kan vergroot worden door te bewegen, maar het RIVM rapport vermeld dat ook minder beweging onder de Turkse bevolking mogelijk een aspect om diabetes type 2 te ontwikkelen12. Ook Uit de analyse van “ de algemene achtergrond van Turken” is gebleken dat over het algemeen de 1e en 2e generatie Turkse vrouwen huisvrouw zijn en dat bewegen niet als een prioriteit worden gezien.
8
Volgens het RIVM is het mogelijk dat de vergrote kans op diabetes type 2 bij Turken veroorzaakt wordt door de verandering in leefstijl bij overgang naar de industriële westerse wereld (meer overgewicht, minder lichamelijke activiteit) ten opzichte van autochtone Nederlanders12. Leefomgeving Overgewicht komt minder voor onder allochtonen van de tweede generatie en onder allochtonen die de Nederlandse taal goed beheersen en in het dagelijks leven veel met autochtonen omgaan. Ook wanneer gecorrigeerd wordt voor sociaal economische status blijft dit effect van sociaal-culturele integratie bestaan. Door de Turkse leefstijl te veranderen veranderd hun mate risicogedrag enorm. Hieruit blijkt dus dat ook vrije tijd besteding van de Turkse vrouwen invloed heeft op het krijgen van diabetes type 2. In Rotterdam hebben de Turkse vrouwen veel Turkse mensen om zich heen en maakt het zich lastig om de leefstijl te veranderen. Uit de cijfers blijkt namelijk dat er gemiddeld 10,4% van de bevolking in Rotterdam zuid van Turkse afkomst zijn. Deze cijfers zullen alleen maar stijgen. Het aandeel 1e en 2e generatie allochtonen in de totale bevolking zal oplopen tot 30% in 2050.10 De doelgroep waarop wordt gericht in het voorlichtingsplan zijn Turkse vrouwen in Rotterdam zuid tussen de 35-80 jaar. Ondanks dat diabetes deels erfelijk is blijkt uit de analyse dat de Turkse cultuur, gewoontes en leefstijl erg risicovol is voor krijgen van Diabetes Mellitus type 2. Dit blijkt onder andere uit onderzoeken waarbij allochtonen zijn vergeleken met autochtonen12. Het voorlichtingsplan zal als doel hebben deze specifieke doelgroep over te halen zich te laten testen op diabetes. Bij het maken van dit voorlichtingsplan zal er rekening mee worden gehouden dat de Turkse vrouwen zich erg hechten aan hun cultuur en gewoontes.
9
1.5 Analyse interviews 1.5.1 Gezondheid status Er zijn in de sportschool Woman’s World vijf vrouwen geïnterviewd. Onder gezondheidstatus wordt beschreven hoe de verhouding van lengte en gewicht is bij de ondervraagde. Ook de leeftijd is hiervan belang voor het verkrijgen van de juiste gegevens bij onze doelgroep. De leeftijden van de geïnterviewde lagen tussen de 35 en de 41 jaar. Dit is binnen onze doelgroep. Door naar de lengte en gewicht te vragen kon de BMI worden berekend. Vier van de vijf deelneemsters waren te zwaar voor hun lengte. Drie van deze vier deelnemers hadden een BMI boven de 30 en waren dus veel te zwaar, met andere woorden hadden deze personen obesitas. Alle deelneemsters vonden gezondheid erg belangrijk en sporten regelmatig bij Woman’s World (sportschool). Drie van de vijf deelneemsters wisten niet of zij diabetes hadden omdat zij zich nog nooit hadden laten testen. De andere twee hadden zich pas nog laten testen en wisten dat zij geen diabetes hadden. Een van deze twee gaf aan dat zij het testen wilt bijhouden omdat diabetes mellitus in haar familie zit. Nadat haar vader diabetes mellitus had gekregen is zij gestart met een gezondere levenstijl en het regelmatig testen op diabetes. De andere gaf aan in maart nog te zijn geweest voor een “grondig” onderzoek. 1.5.2 Kennis Uit de interviews is gebleken dat de vrouwen bij Woman’s world globaal weten diabetes is. Alle vijf de vrouwen die geïnterviewd werden hadden er weleens van gehoord of mee te maken gehad. Wat de oorzaak van diabetes type 2 kan zijn, wisten drie van de vijf, zij noemde overgewicht. De andere twee geïnterviewde dachten dat de oorzaak bij een te hoge bloeddruk lag. Daarnaast kende geïnterviewde vrouwen iemand met diabetes waardoor de vrouwen ook enkele ziektebeelden konden opnoemen zoals veel dorst, wat door vier geïnterviewde is genoemd. Vier geïnterviewde hadden één ouder met dit ziekte beeld waarvan er 1 fataal afliep. Het verschil tussen type 1 en 2 was wat ingewikkelder en niemand kon het verschil noemen.
1.5.3 Beleving In deze alinea zal het duidelijk wordt hoe de geïnterviewde vrouwen staan tegen over diabetes. Op de vraag: “Hoe staat u tegen over diabetes?” antwoordde een op de vijf vrouwen dat zij een grotere kans heeft op diabetes, omdat dit in de familie zit. Verder geeft zij aan grotere kans op diabetes te krijgen vanwege haar overgewicht. Drie van de vijf vrouwen geven aan dat zij denken dat diabetes een ziekte is wat moeilijk en vervelend is om mee om te gaan. Zij denken dat er vaak geprikt moet worden en dat wondjes niet goed genezen. Vier van de vijf vrouwen geven aan dat zij zo veel mogelijk proberen te letten op hun gezondheid. Dit hopen zij te bereiken door gezond te eten. 1.5.4 Omgeving Uit alle interviews is gebleken dat alle vrouwen hun eigen keuzen maken als het op eten/koken aankomt. Ook is gebleken dat alle geïnterviewde het belangrijk vinden om gezonde keuzes te maken waarvan er twee geïnterviewde meer handvaten nodig hebben om gezonder te leven. Allen gaven aan gesteund te worden door hun familie wanneer het ziektebeeld diabetes bij de geïnterviewde ontdekt zou worden. Daarnaast lieten zij merken allemaal gesteund te worden wanneer zij hun 10
leefstijl aan wilde passen om gezonder te leven en risico’s op ziekten diabetes te voorkomen. In het kort vinden de geïnterviewde hun omgeving erg belangrijk. Iedereen was erg eensgezind wanneer het op steun aankwam. Alle geïnterviewde gaven aan gesteund te worden door hun omgeving wat positieve invloed zal hebben wanneer zijn hun leefstijl aan willen passen. 1.5.5 Bereidheid Over de bereidheid van de geïnterviewde om zich te laten testen en hun leefstijl te veranderen zijn een paar vragen gesteld. Dit is om erachter te komen hoe hoog deze bereidheid is bij onze doelgroep. Al eerder is geconstateerd dat twee van de vijf deelnemers zich al eens heeft laten testen op diabetes. De andere drie deelneemsters hebben zich nog niet laten testen , maar zouden wel graag willen laten doen. Hieruit kan er geconcludeerd worden dat de bereidheid om zich te laten testen bij deze groep er is. Ook gaven alle deelneemsters gaven aan hun levensstijl te willen en kunnen veranderen als er diabetes bij hun geconstateerd wordt. Drie vrouwen gaven aan al bezig te zijn met het veranderen van hun levensstijl, omdat zij een verhoogd risico op diabetes mellitus type 2 hebben door hun omvang of door erfelijke factoren. De vrouwen sporten regelmatig bij Woman’s world en een vrouw gaf een voorbeeld over een verandering in haar leefstijl die zij pas heeft toegepast: ”Ik deed eerst de helft van het kopje thee met suiker en nu nog meer één klontje.”
1.5.6 Aandacht Vijf van de vijf vrouwen vinden het prettig als er meer aandacht wordt besteed aan Diabetes Mellitus type 2. Vijf van de vijf vrouwen geeft aan dit in de vorm van een voorlichting te willen. Twee van de vijf vrouwen geven aan dit in de vorm van controle en/of een folder te willen. Een van de vijf vrouwen geeft aan al veel te weten over Diabetes Mellitus type 2. Twee van de vijf vrouwen geven in eerste instantie aan niet meer te willen weten over diabetes mellitus type 2. Na de vraag anders gesteld te hebben geven deze vrouwen aan wel meer informatie te willen in een folder. Vijf van de vijf vrouwen geven aan naar een voorlichting te komen over diabetes mellitus type 2. 1.5.7 Intentie tot actie. In de volgende twee alinea’s staat beschreven hoe de vrouwen denken over Woman’s World en wat hun intenties zijn tot gezonder leven en laten testen op diabetes. Alle geïnterviewde vrouwen vinden Woman’s World een vertrouwde omgeving. Op de vraag of de vrouwen zich prettig en vertrouwd voelen in de sport school antwoordde een van de vijf vrouwen dat zij Woman’s World een vertrouwede omgeving vindt, omdat zij met andere vrouwen kan praten. Een van de vijf vrouwen geeft aan dat het voor haar een betrouwbare omgeving is, waar zij veel mensen leert kennen. Dit voelt aan als familie. Drie van de vijf vrouwen zouden zich in Woman’s World willen laten testen op diabetes. Zij vinden het makkelijk om zich binnen een sportschool te laten testen op diabetes. Twee van de vijf vrouwen hebben aangegeven dat zij het niet hygiënische vinden om in een sportschool getest te worden. De twee vrouwen hebben de voorkeur om zich bij een dokter of een diëtiste te laten testen. De twee vrouwen willen zich enkel laten testen in de sportschool, wanneer er een aparte ruimte beschikbaar is in verband met de hygiëne. Vier van de vijf vrouwen geven aan dat wanneer het om hun gezondheid gaat, zij het belangrijk vinden om gezond te leven. Hieronder vallen sporten, letten op hun uiterlijk, gezond eten en voldoende water drinken. 11
Op de vraag: ‘’Hoe denk je dat we de vrouwen over kunnen halen om zichzelf te laten testen voor diabetes” antwoorden twee van de vijf vrouwen dat zij een Turkssprekende diëtiste prettig vinden. Verder gaven zij aan het belangrijk te vinden dat er een schone, veilige en betrouwbare omgeving aanwezig is. Een van de vijf vrouwen geeft aan dat wij de vrouwen kunnen overtuigen met flyers. Twee van de vijf vrouwen geeft aan dat wij vrouwen kunnen overtuigen door betrouwbare informatie over diabetes te geven in de vorm van bijvoorbeeld voorlichting.
12
2. Voorlichtingsplan 2.1 Fase 1: Voorbereiding Benaderen De voorbereiding is een zeer belangrijke fase. In deze fase zal de doelgroep namelijk benaderd worden. Dit houdt in dat de doelgroep uitgenodigd zal worden voor de voorlichtingsavonden die georganiseerd zullen worden. Hier zullen de vrouwen voorgelicht worden over diabetes mellitus type 2 en de gezondheidsrisico’s die de ziekte met zich mee brengt. Het doel van de voorlichtingsavonden is om vrouwen van Turkse afkomst over te halen om zich te laten testen voor diabetes mellitus. Om deze benadering zo goed mogelijk te laten slagen word er gebruik gemaakt van de uitgevoerde analyses. Om zoveel mogelijk potentiële klanten te bereiken, zal er een e-mail uitgaan naar alle actieve en nonactieve klanten van Woman’s World locatie zuid. In deze e-mail zullen de vrouwen geïnformeerd worden over de voorlichtingsavonden die georganiseerd zullen worden en wat het doel hiervan is. In deze e-mail zal ieder zich online kunnen aanmelden. Dit zal gedaan worden om de opkomst voor de voorlichting te kunnen meten. Er zal bij weinig opkomst ingespeeld worden doormiddel van; klanten persoonlijk bellen, nogmaals e-mails verzenden, klanten tijdens sporten aanspreken en flyers uitdelen op de club over de voorlichting. Dit zal ervoor zorgen dat de opkomst naar de voorlichtingsavonden alsnog zal stijgen. Naast alle persoonlijke e-mails en toenaderingen zullen er posters gemaakt worden die in de club komen te hangen. Zo zullen klanten die benaderd worden niet geheel onbekend zijn met het idee. De posters zullen een positief en uitnodigend effect leveren omdat deze opvallend en uitnodigend ontworpen zullen worden. Met deze aanpak zullen er zoveel mogelijk klanten bereikt worden en zo de opkomst positief beïnvloeden. Voor het organiseren van efficiënte voorlichtingsavonden is een goede voorbereiding vooraf vereist. Naast de uitnodigingen is het daarom zeer van belang dat de klanten na de voorlichtingsavonden zo goed mogelijk geïnformeerd zijn en uiteindelijk met een voldaan gevoel zullen vertrekken. Het is onmogelijk dat klanten alle besproken informatie zullen onthouden. Om de geheugens te steunen, zullen er folders gemaakt worden waarin alle besproken punten kort en bondig beschreven zijn. Zo kunnen klanten die deelgenomen hebben dit achteraf rustig doornemen. Na de voorlichtingsavonden zullen enquêtes afgenomen worden om te peilen in hoeverre het doel bereikt is. Deze enquêtes zullen uiteraard vooraf voorbereid worden Het is de bedoeling dat deze avonden gezellig en sfeervol zullen verlopen. Daarom zullen deze avonden georganiseerd worden in de vorm van ‘borrelavonden’. Zo zullen er gezonde drankjes en hapjes klaarstaan en de locatie zal sfeervol aangekleed worden. Daarnaast is ervoor gekozen om meerdere voorlichtingsavonden te geven over verschillende onderwerpen. Deze zullen op de posters, flyers en in de mails aangegeven worden met de betreffende datum en tijd. Er is gekozen voor deze spreiding, omdat de bewustwording van de informatie over diabetes mellitus en de bereidheid om zich te laten testen even kan duren en hier tijd voor genomen zal worden. Deze spreiding zal naar verwachtingen de opkomst voor de voorlichting en het bloedprikken te vergroten.
13
2.2 Fase 2: Hoofdfase Overtuigen De hoofdfase heeft als doel Turkse vrouwen in de actie(fase) te brengen, zich laten testen voor diabetes mellitus. Er zullen in totaal 3 voorlichtingsavonden plaats vinden om dit doel te bereiken. Deze avonden zullen gezellig en sfeervol zullen verlopen. De avonden worden georganiseerd in de vorm van ‘borrelavonden’. Er zullen gezonde drankjes en hapjes klaarstaan en de locatie zal sfeervol aangekleed worden. Hiermee zal de organisatie ervoor zorgen dat het publiek zich op het gemak voelt. Hierdoor zullen de Turkse vrouwen eerder vragen stellen over diabetes en eerder bereid zijn zich te zullen laten testen. Deze hoofdfase heeft de functie om de doelgroep te informeren en te overtuigen van het belang om zich te laten testen op diabetes type 2. De voorlichtingsavonden hebben ieder een eigen onderwerp dat wordt behandeld. Het wordt verdeeld in de drie hoofdonderwerpen, zodat de informatie die het publiek op een avond mee krijgt niet te veel is. Elke avond zal het eerste deel bestaan uit een korte samenvatting van de vorige presentatie(s), hierna wordt er overgegaan naar de nieuwe presentatie. Hierdoor zal de informatie beter blijven hangen, de presentatie niet te lang zijn, de aandacht van het publiek niet afdwalen en dat nieuwkomers in kunnen steken. In de presentaties wordt verteld wat diabetes is en wat de gevaren ervan zijn. Verder zal er uitgelegd worden hoe er getest kan worden op diabetes en waarom dit van belang is. Ook zal er verteld worden waar de mensen zich kunnen laten testen/prikken. De presentatie wordt met een PowerPoint onderbouwd, zodat er illustraties kunnen worden laten zien ter verduidelijking. Na afloop van de presentatie is er ruimte voor vragen vanuit de doelgroep. Het is belangrijk dat de diëtisten die de voorlichting geven goed voorbereid zijn op de vragen, zodat de vragen duidelijk beantwoordt kunnen worden. Door het creëren van een gezellige en informele sfeer, zal er meer ruimte zijn voor de doelgroep om met elkaar in gesprek te komen. De diëtisten zullen deze avonden beschikbaar zijn voor allerlei vragen omtrent diabetes te kunnen beantwoorden. Aan het einde zullen er enquêtes uitgedeeld worden met daarin vragen of de presentatie duidelijk is geweest, of de doelgroep zich nu bewust is van de gevaren en bereid is om zichzelf te laten prikken. Er zullen enquêtes worden uitgedeeld om te bepalen of de doelgroep de informatie heeft begrepen. De enquête heeft als doel om inzicht te geven of vrouwen zichzelf willen laten testen op diabetes. Doordat het lastig is om de presentaties te onthouden, worden er folders gemaakt met daarin de informatie die gegeven is op de presentatie. De doelgroep kan deze meenemen en thuis nog eens doornemen. In de folder zal vermeld zijn hoe zij zich aan kunnen melden om een afspraak te maken met de diëtist. Op de sportschool zelf zal het mogelijk voor de doelgroep om zich aan te melden. Dit zal verder wordt beschreven in de actiefase.
14
2.3 Fase 3: Actiefase Actie Om de drempel zo klein mogelijk te maken voor de Turkse vrouwen om zich te laten testen en vervolgens regelmatig naar de diëtisten zullen gaan, zal er een kamer vastgesteld worden voor de diëtisten die werkzaam zullen zijn binnen Woman’s World. Deze zal functioneren als een diëtistenpraktijk waar cliënten normaliter terecht kunnen. Deze voorzieningen zullen ook beschikbaar gesteld worden voor niet-leden. Om niet-leden te bereiken, zullen flyers gemaakt worden. Deze zullen uitgedeeld worden door een salesteam. Door deze werkwijze wordt er verwacht, het maximale te bereiken. Bloedprikken Om het zo aantrekkelijk mogelijk te maken voor bestaande Woman’s World klanten, zullen geïnteresseerden gratis en vrijblijvend geprikt worden. Dit zal bij Woman’s World gebeuren. Zo zal de drempel verlaagd worden. Vrouwen die naar Woman’s World komen voor sporten zijn vrouwen van alle leeftijden met een multicultureel achtergrond. Zij hebben al een hele grote stap gezet in de richting om iets aan hun gezondheid te doen. Op deze manier zal men daarom eerder bereid zijn om zich te laten testen. Lidmaatschappen Er zullen aangepaste lidmaatschappen aangeboden worden. (sporten en bezoek diëtist) Dit zal een alles-in-1 pakket worden en omdat het voordeliger uit zal komen voor de klanten, zal dit een belangrijke motivatie zijn om deze lidmaatschap aan te gaan. De aangepaste lidmaatschap zal inhouden dat de klanten die deze lidmaatschap aangaan, maandelijks meer zullen betalen voor hun lidmaatschap maar op afspraak, wekelijks gebruik kunnen maken van een consult.
15
Discussie Om de effectiviteit van het voorlichtingsplan te kunnen onderbouwen is een discussie opgesteld met verschillende nadelen van het plan. Een nadeel voor 2Gether in Balance is dat het een sportschool is Rotterdam is. Dit is voor de diëtisten in Den Haag van 2Gether in Balance lastiger om aan te reizen. Omdat het om een sportschool gaat kan dit voorlichtingsplan toegepast worden op meerdere sportscholen, dus ook in Den Haag. Omdat voor veel sportscholen een interne diëtiste vaak te duur is, is er een abonnement opgesteld. Dit abonnement is in verhouding goedkoper. Sporters betalen dan niet de volle prijs voor het consult, omdat dit al inbegrepen zit in het abonnement. Omdat een fulltime diëtiste nog erg duur is komt er een aantal keer per week een diëtiste langs wanneer hier vraag naar is. Het nadeel is dat wanneer sporters die dag niet kunnen al afhaken en dat het ook erg druk ingepland zal zijn. De diëtiste zou dan bijvoorbeeld vaker langs kunnen komen of de uren verdelen over meerdere dagen. De analyses van het RIVM zijn niet gecheckt op betrouwbaarheid. Er is van uitgegaan dat de informatie. Er is niet gekeken hoeveel turken bij Woman’s World ingeschreven stonden. Het aantal turken dat in een wijk woont geeft namelijk geen informatie over het aantal turken dat in die wijk sport. Dit hoeft niet van invloed te zijn op de betrouwbaarheid van het onderzoek. Het gaat in dit onderzoek namelijk specifiek over Turkse vrouwen, maar het zou voor alle allochtone(n) (vrouwen) kunnen gelden. De vijf interviews die afgenomen zijn bij ‘Woman’s World zijn te weinig om iets te kunnen zeggen over de behoeftes van de sporters. In alle interviews werd aangegeven dat gezondheid belangrijk is en hier ook iets mee te willen doen. Wanneer de presentatie gegeven word kan er gekeken worden naar de verdere behoeftes door middel van de enquêtes die na afloop worden uitgedeeld. Zo kan het voorlichtingsplan verbeterd worden. Doordat sporters al met gezondheid bezig zijn is het de vraag of het wel nut heeft om een presentatie te geven en of er genoeg mensen zullen komen die zich uiteindelijk ook laten testen. Vele weten al van de risico’s en gevolgen van diabetes. Om te zorgen dat er geen presentatie gegeven word aan mensen die al veel kennis over diabetes hebben zullen er folders worden uitgedeeld waarop de nodige informatie staat over het laten testen op diabetes. Er zijn maar zes interviews afgenomen. Dit is slechts een heel klein percentage van de Turkse vrouwen die bij Woman’s world sporten. Hierdoor kan niks algemeens gezegd worden over de turkse vrouwen bij woman's word en kunnen er geen conclusies gemaakt worden.
16
Literatuurlijst 1. Informatorium Voeding en diëtetiek, diabetes mellitus bij volwassen. http://www2.bsl.nl.ezproxy.hhs.nl:2048/corp/common/framecreator.asp?ak=paramedisch& ap=vakb .Geraadpleegd 2013 mei 28 2. Nationaalkompas RIVM. Diabetes Mellitus 2. Hoe vaak komt diabetes mellitus voor en hoeveel mensen sterven eraan? http://www.nationaalkompas.nl/gezondheid-enziekte/ziekten-en-aandoeningen/endocriene-voedings-en-stofwisselingsziekten-enimmuniteitsstoornissen/diabetes-mellitus/omvang/.Geraadpleegd 2013 mei 29 3. Stichting Voedingscentrum. Encyclopedie diabetes. Voedingscentrum. Beschikbaar via: http://www.voedingscentrum.nl/encyclopedie/diabetes.aspx .Geraadpleegd 2013 juni 1 4. Nationaalkompas RIVM. Trend.Diabetes mellitus. Beschikbaar via: http://www.nationaalkompas.nl/gezondheid-en-ziekte/ziekten-enaandoeningen/endocriene-voedings-en-stofwisselingsziekten-enimmuniteitsstoornissen/diabetes-mellitus/trend/.Geraadpleegd 2013 mei 29 5. Nationaalkompas RIVM. Diabetes beschrijving. Diabetes mellitus. Beschikbaar via: http://www.nationaalkompas.nl/gezondheid-en-ziekte/ziekten-enaandoeningen/endocriene-voedings-en-stofwisselingsziekten-enimmuniteitsstoornissen/diabetes-mellitus/beschrijving/.Geraadpleegd 2013 mei 28 6. Nationaalkompas RIVM. Kosten. Diabetes Mellitus. http://www.nationaalkompas.nl/gezondheid-en-ziekte/ziekten-enaandoeningen/endocriene-voedings-en-stofwisselingsziekten-enimmuniteitsstoornissen/diabetes-mellitus/diabetes-mellitus-effectiviteit-kosten-en-gebruikvan-preventie-en-zorg/ Geraadpleegd 2013 2013 mei 29 7. LEI Wageningen UR, Den Haag. Isabelle van den Berg rapport 2010- 023 http://edepot.wur.nl/136657 Geraadpleegd op 2013 juni 02 8. CBS Paul M. de Graaf 2011 http://www.cbs.nl/NR/rdonlyres/13BBFEC1-C294-4BBD-9D324B195D093AA5/0/2011k4p61b15art.pdf Geraadpleegd op 2013 juni 04 9. Jan-WillemBruggink, 2009. http://www.cbs.nl/nl-NL/menu/themas/gezondheidwelzijn/publicaties/artikelen/archief/2009/2009-2718-wm.htm Geraadpleegd op 2013 mei 31 10. Gemeente Rotterdam GBA, GRO, CBS ,2006. http://rotterdam.feiten.info/ Geraadpleegd op 2013 juni 02 11. Hans Dagevos.Obesogene Samenleving. Amsterdam;Amsterdam University Press;2007. P192 12. M.C. Poortvliet 2007 RIVM Rapport 260322001/2007 http://www.rivm.nl/bibliotheek/rapporten/260322001.pdf Geraadpleegd op 2013 mei 30 17
Bijlage 1 Percentages Turkse afkomst Wijk
Turken
Afrikaander wijk Feyenoord Hillesluis Bloemhoef Tarwewijk Groot IJselmonde Kop van Zuid Entrepot Carnisse Pendrecht Lombardijen Zuidwijk Zuiderpark Katendrecht Kop van Zuid Beverwaard Vreewijk Oud IJselmonde Wielewaal Waal haven zuid.
34% 29% 28% 26% 14% 9% 8% 8% 8% 7% 5% 5% 4% 3% 3% 3% 2% 1% 0%
18
Bijlage 2 Prognose aandeel allochtonen in bevolking, 2005-2050
Definities bron: http://rotterdam.feiten.info/
1e generatie allochtonen Persoon is zelf in buitenland geboren en heeft ten minste één in het buitenland geboren ouder (definitie CBS). 2e generatie allochtonen Persoon is in Nederland geboren en heeft ten minste één in het buitenland geboren ouder (definitie CBS). 3e generatie niet-westers allochtonen Persoon van wie beide ouders in Nederland zijn geboren en van wie ten minste één grootouder in een niet-westers land is geboren (definitie CBS). Deze definitie is later toegevoegd om wat over de omvang van het nageslacht van de tweede generatie allochtonen te kunnen zeggen. Volgens de definities van 'autochtoon' en 'allochtoon' zijn derde generatie allochtonen namelijk autochtonen en verdwijnen ze in de statistieken. Prognose aandeel allochtonen in bevolking, 2005-2050 (Bron: CBS Allochtonenprognose).
19
