Fortissimo Voorjaar 2015
Jaargang 27
Koorschool begint
woonboulevardnijmegen.nl
wonen begint bij ons
beleef ‘t gewoon... elke zondag open 12 - 17
wijchenseweg (tegenover w.c. dukenburg, nabij ns-station dukenburg en A73) 2
Voorwoord KONINKLIJK! Het Nijmeegs Mannenkoor mag sinds 1909 het predi kaat ‘Koninklijk’ voeren. De banden van de Koninklijke Zangvereeniging Nij meegs Mannenkoor met het Koninklijk Huis komen tot uitdrukking in een bijdrage van Jan Breuker, zijn voorlaatste in een reeks waarin hij de geschiedenis van het Nijmeegs Mannenkoor schetste en waarvoor de redactie hem veel dank verschuldigd is. Fortissimo zou niet kunnen verschijnen zonder adver tenties. In deze uitgave laten wij Jos de Haas van De Haas De Mode aan het woord. Leest u wat hij te ver tellen heeft over zijn gezelligste winkel van Nijmegen en over het Nijmeegs Mannenkoor. Wij hebben in de persoon van Jan Rutten een nieuwe concertcommissaris die met veel succes zijn debuut maakte op het kerstconcert. In deze uitgave blikt hij terug op dit concert en wij stellen hem nader aan u voor. Op de foto ziet u hoe tevreden Dion is na het kerstconcert. Onze koorschool bestaat dit jaar 25 jaar (Zie omslag) en met veel genoegen kunnen wij u melden dat initi atieven om nieuwe leden te werven succesvol verlo pen. Dion ontmoet de nieuwe leden op de foto hier boven. Tijdens ons donateursconcert op 13 april stellen wij onze nieuwe leden graag aan u voor. De redactie wenst u veel leesplezier!
Inhoud
3 5 7 9
Voorwoord / Colofon Van de bestuurstafel Koorschool is jarig Ledenstellen zich voor / Muziek en wetenschap Rutgers Ubuversity Glee Club Terugblik kerstconcert Basis muziekleer / Patricia Smulders Concertcommissaris Jan Rutten Donateursconcert Adverteerder Jos de Haas De geschiedenis van het Nijmeegs Mannenkoor
11 12 15 17 19 21
COLOFON Voorzitter Manfred Markhorst Secretaris Jacques v Limbeek Penningmeester Wim Borsboom Externe relaties Philip van Vliet Concertcommissaris Jan Rutten REDACTIE: Pierre Lauran, Manfred Markhorst, Philip van Vliet, Jan van Dijk (advertenties) Omslagontwerp: Tom van Deelen Foto's: Tom van Deelen, Ron Moes REDACTIEADRES: KZNM Fortissimo Graafseweg 274 6532 ZV NIJMEGEN DRUKKER: Editoo B.V. te Arnhem Fortissimo is een uitgave van: Koninklijke Zangvereeniging Nijmeegs Mannenkoor
3
4
Van de bestuurstafel KZNM gaat met plezier de toekomst in! Dat is op dit moment de draagtoon onder onze activiteiten. Verschillende commissies zijn actief om delen van die toekomst in te vullen. Op deze bladzijde vermelden wij enkele initiatieven waaraan nu wordt gewerkt.
Ledenwerving Onze ledenwervingsactie heeft vier nieuwe leden opgeleverd. De activiteiten die de commissie ledenwerving heeft georganiseerd verliepen gesmeerd en volgens plan. Het plan was speels opgezet, informatief en strak in de planning. De reacties van de aspirant-leden bevestigen dat we met deze aanpak op de goede weg zijn. Jan Balk (1e tenor), Joop Bexkens (bariton), Jan Remmers (bas) en Ger Taks (bas) hebben zich aangemeld als aspirant-leden en gaan vanaf 9 maart de koorschool volgen. Net als Dion hiernaast, heten wij hen van harte welkom.
Koorreis Krakau
Plannen voor 2016 en 2017
Van 8-13 oktober zijn wij op koorreis naar Krakau in Polen. De koorreis commissie is bij het verschijnen van deze editie terug van haar oriëntatiebezoek en zal binnenkort de details van de reis bekend kunnen maken. Het belooft een mooie reis te worden waarin we een aantal concerten zullen geven. Krakau geldt (na Rome) als tweede Culturele Hoofdstad van Europa.
Voor de komende jaren hebben we plannen in ontwikkeling, die hier noemenswaardig zijn. 2016 zal in het teken staan van een eigen muziektheater productie. In 2017 willen wij een tegenbezoek brengen aan onze vrienden van de Rutgers Gleeclub en een concert verzorgen in het kader van 70 jarige herdenking van de hulp van Albany aan Nijmegen in 1947. Een koorreis naar de USA!
Rutgers University Glee Club komt weer naar Nijmegen! Op zaterdag 30 mei ontvangen wij de Rutgers University Glee Club, het mannen-studentenkoor van de Rutgers University uit New Jersey, onder leiding van dirigent Dr. Patrick Gardner. Wij hebben hen in 2007 al eerder ontvangen en toen samen met hen een concert gegeven in De Vereenging. Dat is zó goed bevallen, dat zij voor hun Europese tour weer bij ons aangeklopt hebben. Bovendien zal Patrick Gardner die middag een masterclass dirigeren geven in De Lindenberg Lees meer op blz. 11
5
6
De koorschool is jarig en trakteert. Kan dat eigenlijk wel, jarig zijn en getrakteerd worden door een koorschool? Vriend en collega-zanger Ruud de Haan nodigde mij in 1999 uit om eens te komen luisteren naar een concert van het Nijmeegs Mannenkoor in de Vereeniging te Nijmegen. Tijdens die uitvoering raakte ik steeds meer overtuigd: dit wil ik ook! In dat jaar heb ik nader kennis gemaakt met de KZNM en met de toenmalige dirigent Hennie Ramaekers. Na de stemtest heeft hij mij geplaatst bij de eerste tenoren. De andere stemgroepen zijn de bassen, de baritons en de tweede tenoren. Negen jaar eerder, in 1990, introduceerde dezelfde Hennie Ramaekers als eerste in Nederland de koorschool bij een mannenkoor. Het Nijmeegs mannenkoor was daarmee uniek. Hennie had al eerder het handboek “koorschoolopleiding” geschreven. George Peters coördineerde in die tijd de koorschool. Stap voor stap maakte ik, samen met 15 andere aspirant-zangers kennis met stemvorming, zanghouding, notenbalk, open en dichte noten, F-sleutel, G-sleutel etc. etc.,teveel om op te noemen. De koorschool is een laagdrempelige manier om geïnformeerd te worden over de ins-en-outs rondom het koor en de koorzang. En om onvermoede talenten te ontdekken. Tijdens de driekwartier durende lessen, voorafgaand aan de repetitie, ontdekte ik dat er een zanger in mij schuilde, een koorzanger wel te verstaan. Vanaf 2000 begeleid ik nu zelf de aspirantzangers en de gastdocent. Het is mijn taak om de “groentjes” de weg te wijzen, te motiveren binnen het koor en in de gaten te houden.
Samen met een vijftal leden en de dirigent vorm ik de ledenwerf- en koorschoolcommissie. Wij hebben flyers met behulp van de leden verspreid via internet en geflyerd in Nijmegen e.o. En natuurlijk zijn de media voorzien van een persbericht en zijn er banners opgehangen met de tekst “Zingt u ook graag?” en “Maak dan kennis met ons”. Tijdens een aantal kennismakingsavonden hebben acht mannen zich als geïnteresseerde aangemeld. Tijdens het ter perse gaan van deze Fortissimo was niet bekend hoeveel aspirant-zangers zich daadwerkelijk hebben ingeschreven voor de koorschool 2015. En omdat de koorschool haar 25 jarig bestaan viert, bieden we alle aspirant-zangers het handboek, een CD van KZNM en alle lessen gratis aan. Bovendien ontvangen de aspirant-zangers als kers op de ‘verjaardagstaart’ 50% reductie op hun KZNM-contributie voor het eerste jaar als zij na zes weken ‘proeven’ KZNM - lid worden. Een aardige geste van de jarige. September aanstaande zal een tweede kennismakingsavond worden georganiseerd met wederom een uitgebreid programma. Mocht u de kennismakingsavonden in januari hebben gemist, dan heeft u nu een tweede kans. Ferdy Kokke,
7
Al meer dan 20 jaar ervaring met computers Nu gratis installatie bij inleveren van deze bon
COMPUTER HULP ONLINE
€ 14,90 p/m
1 opschoonbeurt per jaar 1 backup per jaar 4 Incidenten per jaar Eenmalig €10,- installatie kosten
8
GRATIS! Norton beveiliging + 1 jaar updates
Leden stellen zich voor Fortissimo bevat enkele vaste rubrieken. Eén van die rubrieken is bestemd voor leden, die zich via dit medium aan de lezers van Fortissimo kunnen voorstellen. Centrale vragen in deze rubriek zijn: Waarom ben je lid geworden en hoe heb je het ervaren? En wat doe je naast ons koor?
Carel Limberger is geboren in Nijmegen op 15-07-1955. Hij is op 1 november 2014 lid geworden van ons koor. Voor deze rubriek hebben wij van hem de volgende antwoorden. Ik kom uit een gezin van 5 kinderen. Helaas zijn een broer en een zus in 2013 en 2014 overleden. Mijn lagere schooltijd heb ik in de wijk Hees in Nijmegen doorgebracht, tot 1971, toen is het hele gezin Limberger verhuisd naar Zwolle. Daar heb ik vervolgens mijn middelbare school afgerond. Na mijn middelbare school ben ik gaan werken bij een incassobureau in Zwolle. In 1992 ben ik teruggekomen naar Nijmegen, omdat ik mijn vrouw ontmoet heb. Ik ben getrouwd met Jolanda; zij werkt als preventieassistente bij een tandarts. Samen hebben wij 2 zonen van 19 en 15 jaar. Ons gezin woont nu weer in Hees. Voor mijn werk ben ik op en neer gaan rijden naar Zwolle. In 2013 ben ik ontslagen. Daarna brak een moeilijke periode aan. Dit was moeilijk te verwerken, dat zal ieder begrijpen. In deze tijd is solliciteren niet eenvoudig en ik ben nog op zoek naar een betaalde baan. Na een poosje besloot ik om mij als vrijwilliger in te zetten voor de maatschappij. Op dit moment bij het Radboud om met een golfkar patiënten en bezoekers naar hun bestemming te brengen. In januari heb ik als bezoeker het Champagneconcert bijgewoond van het Nijmeegs Mannenkoor met sopraan Carla Maffioletti . Ik vond dit geweldig. En omdat ik in Zwollle op een jongerenkoor heb gezeten en altijd met plezier gezongen, sloeg de heimwee toe.
Mario Smits, een van de koorleden zei: Wij hebben nog mannen nodig met goede stemmen. Is dit niet iets voor jou? De heimwee bleef knagen en ik heb er lang over nagedacht. In augustus 2014, na de zomervakantie, heb ik mij aangemeld. In de pauze gelijk de stemtest gedaan en de goedkeuring gekregen van dirigent. Dion heeft mij ook op mijn plaats gezet bij de 2e tenoren. Daar heb ik een warm welkom mogen krijgen en heb ik een buddy, die mij helpt bij het wennen aan het koor, de partituren en de zang. Vind het erg leuk om te zingen en hoop binnenkort ook een uitvoering als zanger te mogen meemaken. Van deze hobby wil ik nog lang mogen genieten.
Muziek en Wetenschap Mensen kunnen intens genieten van het luisteren naar muziek. Muziekklanken bevorderen de aanmaak van dopamine in het menselijk brein. Dopamine is een stof die genot, blijdschap en welzijn doet voelen. Onderzoekers van de McGill Universiteit in Montreal onthullen deze bevinding in het wetenschappelijk tijdschrift Nature Neuroscience. De wetenschappers kwamen tot hun ontdekking door tijdens experimenteel onderzoek hersenscans te maken van mensen die naar muziek luisterden. De proefpersonen hadden van tevoren muziekstukken uitgekozen waarin zij enkele specifieke momenten hadden gekenmerkt waarvan ze kippenvel kregen. Tijdens het onderzoek bleek dat juist in deze momenten buitengewoon veel dopamine werd geproduceerd in de 'substantia nigra' van hun hersenen. Het aanmaken van de dopamine nam al toe in de vijftien seconden die vooraf gingen aan de muzikale hoogtepunten. Bijzonder was, dat ook als de proefpersonen luisterden naar muziek die niet onmiddellijk voor een kippenvelmoment zorgde, er meetbaar meer dopamine werd geproduceerd in hun brein.
“De resultaten van ons onderzoek suggereren dat ook mensen die wel genieten van muziek maar geen kippenvel krijgen, de effecten van dopamine ervaren”, verklaart hoofdonderzoeker Robert Zatorre op nieuwssite Physorg.com. Bij de studie werd alleen gebruik gemaakt van instrumentale muziek. Daarmee is volgens de wetenschappers aangetoond dat de aanwezigheid van zang en teksten niet noodzakelijk is om de productie van dopamine te stimuleren. Overigens kozen de proefpersonen tijdens het experiment voor liedjes in de meest uiteenlopende stijlen: van klassiek tot punk en zelfs muziek van doedelzakken. Wim Borsboom
9
10
Dr. Patrick Gardner dirigeert op zaterdag 30 mei 2015 de Rutgers University Glee Club in Stevenskerk te Nijmegen. Met studentenkoor Alphons Diepenbrock en het Nijmeegs Mannenkoor. Publiek en critici zijn enthousiast over wat Patrick Gardner laat zien en horen. Componisten van internationale faam, waaronder William Bolcom, John Harbinson, Lou Harrison en Lukas Foss laten graag de eerste uitvoering van hun werk door Gardner uitvoeren, In zijn 21ste seizoen als directeur / dirigent van de kooractiviteiten aan de Rutgers Universiteit in New Jersey (USA), dirigeert hij het Rutgers University Kirkpatrick koor en de Rutgers University Glee Club. Daarnaast is hij directeur van het gerenommeerde Riverside Choral Society (RCS) in New York City, wat hij onder meer klaarstoomde voor presentaties van Mahlers Tweede Symfonie met Gerviev en het Kirov Orchestra in Carnegie Hall, waarna de New York Times schreef over de “sublieme uitvoering van de koorfinale.” Onder eigen regie concerteerde Patrick in het Lincoln center onder meer Beethovens Missa Solemnis, Stravinskys Symfonie voor Psalmen, en Lou Harrisons La Koro Sutro. Hij nam als koormeester deel in de Robert Altman productie van Stravinskys The Rake’s Progress aan de Opera te Lille (F).
Een waar zangers festijn! Zaterdag 30 mei 2015 Stevenskerk Nijmegen Aanvang 20:00 uur Kerk open 19:30 uur De Rutgers University Glee Club o.l.v. Patrick Gardner Nijmeegs Studenten Koor Alphons Diepenbrock o.l.v. Hans de Wilde Koninklijke Zangvereening Nijmeegs Mannenkoor o.l.v. Dion Ritten Kaartverkoop: www.nijmeegsmannenkoor.nl of aan de kassa in de kerk.
Masterclass Dirigeren in De Lindenberg Patrick Gardner geeft van 14:00—16:30 uur een Masterclass Dirigeren Mannenkoor in De Lindenberg onder auspiciën van Kronenburg Klassiek. Inschrijving van dirigenten is beperkt mogelijk. Publiek is welkom: uiterlijk 13:45 uur aanwezig zijn. Patricks mannenkoren, vergezeld door Mischa en Cipa Dichter, verzorgden de wereldpremière van de pianoversie van het eerste deel uit Babi Yar aan het Museum for Jewish Heritage. Hij maakt concertreizen over de wereld met zijn studenten. Van Azië tot en met Europa. Van Taiwan tot Nijmegen: in 2007 was hij op Europese tour onder meer in Nijmegen en presenteerde hij masterclasses voor professionele dirigenten uit Nederland voor de Nederlandse Organisatie voor Koordirigenten. Op 30 mei 2015 is hij wederom in Nijmegen met zijn zo’n 80 studenten tellende Glee Club.
Toegangsbewijzen voor alleen de masterclass of een combinatie van masterclass + avondconcert zijn verkrijgbaar bij www.kronenburgklassiek.eu
De masterclass wordt georganiseerd door Kronenburg Klassiek.
11
Terugblik op ons kerstconcert in de Goede Herder kerk
12
Terugblik kerstconcert door Jan Rutten Op zaterdag 20 december concerteerde het Nijmeegs Mannenkoor in de kerk “De Goede Herder” in Neerbosch-Oost. Met rond de 300 bezoekers was de kerk tot de laatste plaats bezet. Een aantal vrijwilligers uit ons koor hadden de hele middag hard gewerkt om het concert logistiek mogelijk te maken. Samen met de kosters verdienen zij veel lof voor hun inzet. Veel trouwe bezoekers van de concerten van het Nijmeegs Mannenkoor waren nieuwsgierig naar ons optreden in deze, voor de meesten, nieuwe locatie. Zij werden niet teleurgesteld. Zowel het programma, met nogal wat nieuw repertoire, de samenwerking met de twee solisten, alsmede de uitvoering van de diverse werken vielen zeer in de smaak bij het publiek. De beide solisten, sopraan Ellen Valkenburg en de bandoneon-speelster Jacqueline Edeling, hebben daartoe in niet geringe mate bijgedragen. Zoals Ellen met haar frêle verschijning schijnbaar moeiteloos de ruimte vulde met haar prachtige stem, dwong bewondering af bij alle aanwezigen. De schitterende vertolking op bandoneon van het ontroerende “Adios Nonino” bekend in de vertolking van Carel Kraayenhof bij het huwelijk van Willem Alexander en Maxima, deed iedereen ademloos luisteren. Vooral toen Jacqueline de zaal vroeg om mee te neuriën bij een van de bekende kerstliederen, bleek
hoe gretig iedereen het muzikale spektakel volgde. Tijdens de pauze bleek de beschikbare ruimte voor het serveren van koffie, thee, frisdrank en hapjes wat aan de krappe kant, maar toen het koor na de pauze tot grote hoogte steeg onder de bezielende leiding van dirigent Dion Rutten was dat snel vergeten. De begeleiding op piano -en dit keer ook op het orgel- door Roland Aalbers was zoals altijd bij hem in goede handen. Het programma bevatte naast de bekende kerstliederen ook minder bekende werken, die met veel gevoel voor dynamiek door het koor vertolkt werden. “Dormi Fili” klonk heel sereen, terwijl het Spaanse “Riu , riu chiu” weer fel en met veel energie gebracht werd. Het door allen uit volle borst meegezongen “Stille Nacht, Heilige Nacht” vormde een waardig sluitstuk van een gedenkwaardig kerstconcert. Jan Rutten, concertcommissaris
Nieuwe koorfoto, gemaakt voor het kerstconcert Met dank aan fotograaf Ron Moes
13
14
De basis van de algemene muziekleer Muziek op papier: als je er niks vanaf weet, lijkt het één grote onbekende materie. Toch kan het handig zijn om meer kennis te hebben over algemene muziekleer; ook bij koorzangers is die kennis erg belangrijk. Wanneer je je eenmaal in het onderwerp verdiept, zul je vanzelf merken dat het helemaal niet zo lastig is als het lijkt. De onderstaande artikelen helpen je stap voor stap op weg in deze wondere wereld.
In de volgende edities van de Fortissimo zal elk onderwerp uitvoerig belicht worden.
Noten Wie aan muziektheorie denkt, denkt aan nootjes. Natuurlijk gaat het hier niet om de eetbare variant; toch hebben muzieknoten, net zoals alle andere noten, ook namen. Wil je meer hierover weten, of over de andere elementaire onderwerpen binnen de muziektheorie?
Intervallen Melodie vormt een belangrijk onderdeel binnen de muziek; als muzikant kan het dan ook erg handig zijn om te weten hoe deze melodieën zijn opgebouwd. Intervallen vormen als het ware de bouwstenen van een melodie.
Maat, ritme en tempo Als je muziek luistert, heb je vast al ontdekt dat je verschillende ritmes mee kan tikken op de maat van een nummer. Dit heeft alles te maken met maatsoorten en tempo.
Toonladders Vraag een willekeurige voorbijganger op straat om een toonladder te zingen, en de do’s, re’s en mi’s vliegen je rond de oren. Er gaan echter nog behoorlijk wat geheimen schuil achter dit veelgebruikte muzikale begrip.
Akkoorden Uiteraard is het niet alleen mogelijk om losse noten achter elkaar te spelen: dit kan natuurlijk ook tegelijkertijd. Binnen de muziek is de samenhang van deze noten een erg belangrijk gegeven, omdat dit veel invloed heeft op de klank en sfeer van een muziekstuk. Dion Ritten Dirigent KZNM
Patricia Smulders geeft koorscholing Vanaf 9 maart is Patricia de koorschoolleider van de KZNM koorschool. Zij is verbonden aan Het VocaalAtelier te Eindhoven en geeft zangles in verschillende muziekstijlen en op verschillende manieren. Individueel, in een kleine groep of in cursusverband. Bij Het VocaalAtelier nemen voornamelijk koorzangers les, daarom is het aanbod op koorzangers afgestemd. Meer over Patricia Smulders en Het VocaalAtelier kunt u lezen op haar site: www.vocaalatelier.nl Koorscholing is voor zangers die willen werken aan hun muzikale vaardigheden. Als je in een koor zingt en je wilt beter kunnen instuderen, fouten sneller kunnen oplossen of onzekerheden kunnen wegwerken, dan is koorscholing een goed idee. Ook voor mensen die een koorcarrière willen maken kan koorscholing heel belangrijk zijn. Een mooie en goede stem hebben is vaak niet voldoende voor toelating bij de betere koren. De dirigent wil vaak ook dat je een beetje noten kunt lezen, ritmes kunt uitvoeren en een beetje van blad kan zingen. Je leert jouw muzikale praktische vaardigheden te ontwikkelen. En precies dát leer je in koorscholing. Het zijn voornamelijk lessen met heel veel doen, en met leuke en interessante werkvormen om jouw eigen muzikale praktische vaardigheden te ontwikkelen.
15
16
Concertcommissaris Jan Rutten stelt zich voor Geboren in de Amsterdamse binnenstad kreeg Jan Rutten de klassieke muziek als het ware met de paplepel ingegoten door zijn moeder die lid was van de Hoofdstad Operette en nog tot haar 82e levensjaar van diverse kerkkoren. In Amsterdam zong iedereen en als in de Jordaan het draaiorgel door de straten trok en de orgelman zijn strot opentrok kon je dat volgens Jan drie straten verderop nog horen. Jan kent alle volksliedjes uit die tijd uit zijn hoofd en kreeg les van de bekende muziekpedagoog Gerels op de Amsterdamse Volksmuziekschool. Omdat zijn vader door zijn toenmalig werkgever werd teruggehaald naar Nijmegen kwam het gezin Rutten rond 1960 in Nijmegen te wonen.
Jack van de Zand Jan ging daar naar de Pedagogische Academie. Toeval of niet: hij heeft destijds op de Pedagogische Academie nog muziekles gehad van Jack van de Zand die van 1953 tot 1991 de dirigent was van het Nijmeegs Mannenkoor. Degenen die Jack van de Zand nog hebben gekend zullen niet verbaasd zijn dat hij “wel eens” aan zijn studenten over het Nijmeegs Mannenkoor vertelde… Jan bezocht toen al vaak de concerten van het Nijmeegs Mannenkoor en heeft naar eigen zeggen altijd iets met koren gehad.
Per ongeluk Op de vraag waarom het dan nog tot 2011 heeft geduurd voor hij zelf lid werd van het Nijmeegs Mannenkoor antwoordt Jan dat hij tot zijn pensionering een drukke baan had en ook druk was met allerhande bezigheden en bestuursfuncties. Zo was hij betrokken bij ondermeer Unicef en Het Gilde Nijmegen. Hij was ook dirigent van een gelegenheidskoor dat optreedt in verzorgingshuizen. Hij kwam zoals hij het zelf noemt per ongeluk bij het Nijmeegs Mannenkoor. Hij kende al diverse zangers zoals Martin van Leth van Het Gilde en Piet Fest die net als Jan ook lid was van de trimclub HUF. Hij is al jarenlang bevriend met Theo van Steen en toen Theo een paar jaar geleden moest voorzingen bij Dion Ritten, vergezelde Jan hem toevallig. Toen Dion vroeg of ook Jan wilde voorzingen verontschuldigde Jan zich omdat hij al in de zestig was en meende dat hij op grond van zijn leeftijd geen lid meer zou kunnen worden. Het koor was immers druk op zoek naar jonger zangtalent. Maar het liep dus anders… Jan maakte zijn debuut als concertcommissaris bij het kerstconcert nadat zijn voorganger kort daarvoor vrij plotseling het koor had verlaten. Het bestuur vroeg hem om het koor uit de brand te helpen bij het kerstconcert. Hoewel hij geen bestuursfunctie ambieerde heeft hij toen ja gezegd. Jan besluit dat als hij voldoende bekwaam is bevonden, hij dan het volgende concert wederom voor deze functie beschikbaar is, waarvan akte!
Jan Rutten opent het kerstconert
Ons volgende donateursconcert is op 13 april 2015 Onze donateurs en adverteerders worden jaarlijks tweemaal uitgenodigd voor een donateursconcert in onze repetitieruimte in het Kandinsky College. U mag zich weer verheugen op een gezellige avond met een verrassend en mooi programma. Wij staan klaar vanaf 19.30 uur om u te ontvangen. Voor donateurs, adverteerders en sponsors is de toegang gratis. Zij mogen ieder één introducee meenemen en ontvangen van ons twee consumptiebonnen.
Bent u geen donateur en wilt u deze avond wel meemaken? Geen nood, iedereen is welkom. Een toegangskaartje kost dan € 6,50 p.p. U kunt natuurlijk ook besluiten om bij de entree donateur te worden. Velen gingen u reeds voor.
Noteer de datum in uw agenda en meld u aan bij een van onze leden, of via
[email protected], dan weten wij namelijk dat u komt.
17
18
Adverteerder aan het woord: Jos de Haas De Fortissimo zou niet kunnen verschijnen zonder advertenties. Wij zijn onze adverteerders dan ook bijzonder erkentelijk en willen dat tot uitdrukking brengen door onze adverteerders aan het woord te laten. Jos de Haas van De Haas De Mode bijt het spits af. Leest u wat hij te vertellen heeft over zijn gezelligste winkel van Nijmegen en over het Nijmeegs Mannenkoor.
Jos de Haas in zijn gezelligste winkel van Nijmegen Ik ben vereerd dat het Nijmeegs Mannenkoor mij als adverteerder deze geweldige kans biedt om u te laten zien hoe het allemaal zo is gelopen. Mijn carrière hangt namelijk van toevalligheden aan elkaar, maar dat schijnt vaker te gebeuren. Ná het Canisius College had ik als student een bijbaantje bij het bowlingcentrum aan de Heyendaalseweg. Toen ze me een vaste baan aanboden heb ik, na ampel beraad, mijn studie psychologie beëindigd en ben gaan werken bij dit, inmiddels immense, bowlingcentrum. Mooie tijd! Ik heb daar 34 jaar geleden ook mijn echtgenote ontmoet, hoe mooi kan het gaan. Met de overstap naar het mooiste herenmodebedrijf van Nijmegen: Hoogenboom is Mode was de carrièreswitch een feit. Mijn belangstelling voor mode was al gewekt. Ik heb daar tien jaar fijn gewerkt en een berg ervaring opgedaan. Ondanks alles komen er kriebels om zelfstandig te zijn. Maar dát is niet zo makkelijk gedaan als gezegd. Tóch is deze wens erg snel in vervulling gegaan. Hier komt weer het toeval om de hoek kijken. Via via kwam ik in contact met een bedrijf in Neerbosch-Oost, indertijd voor mij ook onbekend terrein, waarvan de eigenaren wilden stoppen. Deze mensen bleken oude kennissen van mijn ouders te zijn, dus de overname was snel afgerond. Ondanks adviezen van experts zijn we 19 jaar geleden aan dit avontuur begonnen. Wij hebben gelijk gekregen, er is bijna geen mooiere plek om een winkel als de onze te hebben. Alles is er: een gezellig winkelcentrum, gratis parkeren, het bijna dorpse karakter met veel sociale contacten. Dát is ook het hart van mijn winkel. Het is natuurlijk niet ‘mijn’ winkel, maar ‘onze’ winkel, ik doe dit samen met Corina, mijn echtgenote, Sonja, haar zus en Trudi, die bijna
familie is. Hiermee laten wij zien dat het belangrijk is dat er winkels blijven waar je nog gekend wordt, want de belangstelling voor onze manier van werken reikt tot vér buiten de stadgrenzen. Ik ben apetrots dat wij in de verkiezing van ‘gezelligste winkel’ de hoogste waardering voor Nijmegen hebben binnengehaald. En dat is gedaan door onze klanten! Dát is onze winkel. Dat is de relatie die wij samen opbouwen. Hierin zie ik ook de toekomst voor de winkels die gaan overblijven. Want ik hoef u niet te vertellen dat het winkellandschap er heel anders gaat uitzien. Uw euro gaat naar bedrijven die oprecht blij zijn met uw bezoek, die service bieden, die hun best doen om het u naar de zin te maken. Nou, dat doen wij graag! Ik zie dat ook terug bij het Nijmeegs Mannenkoor. Er wordt van alles in het werk gesteld om het iedereen naar de zijn te maken, donateursconcerten met eigen gebakken taarten, enzovoort. Ik heb genoten en verrassend veel bekenden ontmoet. De speelsheid waarmee deze mooie muziek wordt gebracht maakt het héél toegankelijk, daar houd ik van. Op een ander vlak ben ik bekend met koormuziek. Ik ben als ‘spreekstalmeester’ verbonden aan het smartlappenkoor ‘de Waalzangers’. Mijn echtgenote zingt in dit koor, en omdat ik beter onder de douche kan zingen dan live, mag ik het publiek bespelen, een wereldtaak! Zo komt alles op zijn plek. Maar mijn belangrijkste missie is onze winkel een trekpleister te laten zijn voor dames en heren die een goede kwaliteit wensen zonder de hoofdprijs te betalen. Wij zijn de trouwe middenmoot tussen grootwinkelbedrijf en luxe toppers. Én kent u deze nog: de koffie is klaar! Tot gauw, groet, Jos de Haas
19
20
De geschiedenis van het Nijmeegs Mannenkoor Deel 5. Nijmeegs Mannenkoor en de Oranjes In de 155 jaar dat het Nijmeegs Mannenkoor bestaat, heeft het koor naar schatting 1.200 optredens verzorgd in binnen- en buitenland. Een groot aantal optredens werd gehouden ter viering van een heugelijke of minder heugelijke gebeurtenis bij het Koninklijk Huis. Denk aan: de verjaardagen, kroningsfeesten, jubilea, huwelijken en het overlijden van onze vorsten en vorstinnen. Overal in het land werden deze gebeurtenissen opgeluisterd met optredens en manifestaties van muziekverenigingen, koren en orkesten, vaak geïnitieerd door de plaatselijke Oranjeverenigingen. Het Nijmeegs Mannenkoor heeft daar in zijn lange bestaansgeschiedenis volop aan meegedaan. Het zou te ver voeren om over al deze optredens iets te zeggen, maar een aantal optredens zou ik toch naar voren willen halen. Het zijn de optredens waar een of meer leden van het Koninklijk Huis in de concertzaal aanwezig waren of waarbij een lid van het Koninklijk Huis door het koor van nabij werd toegezongen. De eerste keer dat Nijmeegs Mannenkoor te maken kreeg met een Koninklijke gast in de zaal was op 1 augustus 1875 in Rotterdam, tijdens het XII-de nationale zangersfeest dat werd gehouden onder auspiciën van het Nederlandsch Zangerverbond. Het feest dat werd georganiseerd door ‘Mannen-Zangvereeniging Amphion’ uit Rotterdam, werd gehouden in een speciaal voor deze gelegenheid opgericht houten feestgebouw aan de Westerhaven in Rotterdam. Er deden 27 koren mee uit het hele land, waaronder het Nijmeeg’s Mannenkoor. Tijdens de openingsceremonie bevonden zich in het feestgebouw tussen de 6.000 en de 7.000 bezoekers. De hoge gast was Z.K.H. Prins Hendrik van Oranje-Nassau (1820-1879), de jongste broer van Koning Willem III. Door zijn lange carrière bij de marine, is hij beter bekend als ‘Hendrik de Zeevaarder’.
Een jaar later, op 23 september 1876, viel het Nijmeeg’s Mannenkoor opnieuw de eer te beurt om een koninklijke gast als toehoorder in de concertzaal te mogen begroeten. Deze keer was het Z.M. Koning Willem III (1817-1890) die als hoofdgast was uitgenodigd op de internationale zangwedstrijd, die was georganiseerd door het Amstels Mannenkoor, ter gelegenheid van het 25-jarig jubileum van dat koor.
Figuur 2 Z.M. Koning Willem III (1817-1879)
De zangwedstrijd vond plaats in het ‘Paleis voor Volksvlijt’, een enorm groot glazen tentoonstellingsgebouw aan het Frederiksplein in Amsterdam. Het gebouw werd tussen 1859 en 1864 gebouwd en werd in 1929 door brand verwoest. Het Nijmeeg’s Mannenkoor zong in de tweede afdeling met uitsluitend Nederlandse koren en won de 3de prijs.
Figuur 1 Z.K.H. Prins Hendrik van Oranje Nassau (1820-1879)
Onder leiding van dirigent Jan L. Heinrichs (1838-1885) zong het Nijmeeg’s Mannenkoor onder anderen ‘Saul’s Lierzang’, een compositie van de Belgische toondichter François-Auguste Gevaert. Het koor viel helaas buiten de prijzen.
Figuur 3 Paleis voor Volksvlijt Amsterdam (1864-1929)
21
Op 6 september 1913 brachten 12 mannenkoren van de Nederlandsche Zangersbond, waaronder het Nijmeeg’s Mannenkoor, op het ronde plein voor ‘Paleis Huis ten Bosch’ in Den Haag een serenade aan H.M. Koningin Wilhelmina (1890-1962) en Z.K.H. Prins Hendrik.
Koningin hield hier een korte tijd halt om te luisteren naar de zanghulde. Onder leiding van dirigent Theo Wanders zong het koor het ‘Vlaggelied’ van Joh. J. H. Verhulst. Na afloop werd de dirigent aan de Koningin voorgesteld, waarbij Hare Majesteit haar dank uitsprak voor de prachtige ontvangst. Op onderstaande foto is de koninklijke stoet te zien bij aankomst in de Molenstraat.
Figuur 4 Paleis Huis Ten Bosch, Den Haag
Het optreden stond onder leiding van de bekende dirigent Willem Mengelberg en werd begeleid door de koninklijke militaire kapel. De Koningin verscheen geheel in het wit gekleed en met witte hoed op het bordes. Het paleis was van 1981 tot 2014 het woonverblijf van Koningin Beatrix. Op 27 oktober 1927 kwamen H.M. Koningin Wilhelmina en Z.K.H. Prins Hendrik naar Nijmegen om het nieuwe Maas-Waalkanaal te openen. Na afloop van de openingsceremonie bij de sluis in Weurt maakte het koninklijke paar een rijtoer door het centrum van Nijmegen, met als eindbestemming het gemeentehuis.
Figuur 6 Aankomst Koningin Wilhelmina in de Molenstraat
Op 9 juni 1945 bracht H.M. Koningin Wilhelmina onverwachts een informeel bezoek aan hotel ‘De Bonte Os’ aan de Molenstraat 99 (hoek Tweede Walstraat) in Nijmegen. In dit pand is momenteel het pizza-restaurant Pinoccio gevestigd. Het hotel heeft in de Tweede Wereldoorlog een bijzondere rol gespeeld. In dit hotel was namelijk de Nijmeegs verzetskern gevestigd. Bovenin het hotel had het verzet zijn hoofdkwartier, compleet met wapenarsenaal. En dat terwijl het hotel maar een paar honderd meter verwijderd was van het hoofdkwartier van de Sicherheitspolizei (op de plaats waar nu de Molenpoortpassage is). Met het verlenen van onderdak aan het verzet heeft de eigenaresse van de Bonte Os, mevrouw H. Witteveen-Van Gaalen op bijzondere wijze moed en trouw getoond. Koningin Wilhelmina was hiervan op de hoogte en was speciaal naar Nijmegen gekomen om haar erkentelijkheid te tonen en mevrouw Witteveen te prijzen voor haar moedige gedrag. Het hotel was voor die gelegenheid omgedoopt tot ‘Het Oranje Huis’.
Figuur 5 H.M. Koningin Wilhelmina (1880-1962)
In de Molenstraat, ter hoogte van het ‘Oud-Burgeren Gasthuis’ (later het politiebureau) was een tribune gebouwd, waarop bewoners, personeel en gasten hadden plaatsgenomen. Er was een enorme enthousiaste menigte samengestroomd. Het Nijmeegs Mannenkoor had zich een plaats weten te verwerven naast de tribune. H.M. de
22
Figuur 7 Aankomst Koningin Wilhelmina bij hotel De Bonte Os
Bij binnenkomst in het hotel zong het Nijmeegs Mannenkoor onder leiding van dirigent Theo Wanders Hare Majesteit toe met het lied: ‘Domine Salvam Fac’. Zonder dat het koor zich hiervan bewust was, was dit de laatste keer dat het koor Koningin Wilhelmina in levende lijve had toegezongen. Het koor voelde zich zo vereerd met dit optreden dat het bestuur, onder voorzitterschap van Janus van Duuren, na verkregen instemming van Hare Majesteit, een marmeren gedenksteen liet vervaardigen, die in de hal van het hotel zou worden bevestigd. Op de gedenksteen stond in vergulde letters vermeld: “9 juni 1945, ter herinnering aan het bezoek van Hare Majesteit Koningin Wilhelmina aan mevrouw H. Witteveen-van Gaalen en haar kinderen, aangeboden door de Kon. Zangver. Nijm. Mannenkoor”. De gedenksteen werd op zaterdag 7 juli 1945 plechtig aan mevrouw Witteveen overhandigd, waarbij haar tevens het erelidmaatschap van het koor werd aangeboden. Tijdens deze plechtigheid zong het koor: “Domine Salvam Fac”. Het is niet bekend of de gedenksteen inderdaad een vaste plaats heeft gekregen in de hal van het hotel. Navraag bij restaurant Pinoccio heeft geen duidelijkheid opgeleverd. Op 4 september 1948 vond de troonswisseling plaats en werd Koningin Juliana de nieuwe vorstin. Op 11 juli 1950 brachten H.M.
Koningin Juliana en Z.K.H. Prins Bernhard een bezoek aan Nijmegen. Het koninklijke gezelschap kwam vanuit Elst via de Waalbrug de stad binnen. In het midden van de overspanning (daar liep de gemeentegrens tussen Nijmegen en Elst), verwelkomde burgemeester Hustinx het koninklijke paar. Het Nijmeegs Mannenkoor zong, onder leiding van dirigent Jan Vermeulen, het ‘Domine Salvam Fac’. In het Regionaal Archief Nijmegen zijn filmbeelden te zien van deze ontvangst. Hierop is ook, zij het heel kort, het Nijmeegs Mannenkoor te zien en te horen. Voor het koor was dit de enige keer dat het mocht optreden voor Koningin Juliana (d.w.z. in haar functie als Koningin). Het zou tot 1984 duren, toen het koor zijn 125-jarige jubileum vierde, voordat het koor Hare Koninklijke Hoogheid weer zou terugzien, dan als Prinses Juliana. Daarover meer in de volgende uitgave van Fortissimo. Jan Breuker archivaris Nijmeegs Mannenkoor
Wordt vervolgd.
Geraadpleegde bronnen: Provinciale Geldersche en Nijmeegsche courant (PGNC); De Gelderlander Archief Koninklijke Zangvereniging Nijmeegs Mannenkoor Jubileumboek “De muze tot geleide: drs M.J.M. Dongelmans
Figuur 8 Burgemeester Hustinx verwelkomt Koningin Juliana en Prins Bernhard
23
www.editoo.nl
Indien onbestelbaar: Graafseweg 274, 6532 ZV Nijmegen
