Introductie: hoofdlijnen en kanttekeningen Het CDA-Alblasserdam zal in deze beschouwingen met name ingaan op de hoofdlijn van de begroting 2011 en de meerjarenbegroting. Op een aantal punten willen we wat kanttekeningen maken en wat aanvullingen voorstellen. Maar op dit moment in de tijd willen we vooral stilstaan bij de hoofdlijn en uitspreken dat wij deze steunen. Voordat we ingaan op de begroting, eerst een aantal observaties over de context waarin deze tot stand is gekomen. De Context Als wij om ons heen kijken zien we veel negatieve sentimenten in de Nederlandse samenleving. Als er iets mis gaat organiseren we een feest. Dan is er nieuws en sensatie. Als er iets goed gaat dan is dat geen nieuws. Daarover halen we de schouders op. We gaan dan over tot de orde van de dag. Het is immers normaal dat de zaken goed gaan. Daar hebben we toch recht op…
We leven in een van de rijkste landen de wereld. Misschien wel in het land waar de zaken het best geregeld zijn. En toch… We mopperen en zeuren met z’n allen wat af. Dit lijkt wel de nationale sport te zijn geworden. De politiek mobiliseert en versterkt deze gevoelens. De politieke leiders schofferen de rechtelijke macht. De politieke leiders zoeken en versterken verschillen.
In de persconferentie van de drie onderhandelaars wordt gezegd dat “bruggen bouwen en verbinden” een hobby is. We horen het en er wordt om gelachen. Verbinding maken en samen optrekken lijken woorden uit een ver verleden te zijn. Dat kunnen we in ons dorp de komende tijd helemaal niet hebben. De uitdagingen zijn te groot. De begroting geeft daarvan een helder beeld in de geschetste scenario’s voor de komende jaren. De Begroting: een tussen-begroting We staan vandaag op een bijzonder moment stil bij de begroting. Eigenlijk heeft de begroting wat ons betreft het karakter van een “tussen-begroting”. We hebben onze zaakjes op orde, maar we weten dat de klap van de rijksbezuinigingen nog gaat komen. We weten alleen nog niet hoe hard de klap zal zijn.
We houden de adem in en zetten ons krap. We wachten op de klap en bereiden ons daarop voor: we werken scenario’s uit en zoeken de weg voorwaarts. We zien ook dat de resultaten in sommige sectoren van het bedrijfsleven in de laatste 2 kwartalen sterk verbeteren. Daar trekken de investeringen ook weer aan. Voor ons komt de klap nog. De stimuleringsinvesteringen van de rijksoverheid moeten de komende jaren terugbezuinigd worden. De kosten worden voor een deel bij de gemeenten verrekend. Die effecten gaan we nog voelen. Aanpak: Houden we de ballen in de lucht? Wat doen we nu? De klap komt, maar hoe hard hij zal zijn weten we nog niet. Zoals we een aantal maanden geleden als CDA al zeiden: we houden heel veel ballen in de lucht. Gaat het ons lukken om deze allemaal in de lucht te houden? Dat weten we niet. Kiezen we er dan voor om nu alvast een aantal ballen te laten vallen? Gaan we nu al snijden in voorzieningen en de sociale infrastructuur? Of zoeken we naar andere mogelijkheden om “te overleven” en voorlopig zoveel mogelijk ballen in de lucht te houden? Het college kiest ervoor om dit laatste te doen. Schrap zetten en voorbereiden. Niet gaan liggen voordat je geslagen wordt. Aanpak: Stap 1 – Stabiliseren en Behandelplan maken Het college presenteert scenario’s en doet een proces voorstel. Zero-based budgetting op zoek naar overbodige kosten en bezinning op de noodzakelijke taken. Zit er nog ruimte verborgen in de budgetten? We moeten automatismen uitbannen en opnieuw kritisch kijken naar onze uitgaven. Die aanpak steunt het CDA van harte. Het College heeft ruimte gevonden door verborgen reserves aan te spreken. Er is verborgen vet in de organisatie en voorzieningen gevonden. Potjes die door automatismen zijn gevormd zijn tegen het licht gehouden. Dat heeft op dit moment voldoende ruimte opgeleverd om een sluitende begroting te presenteren. Voorlopig kunnen voorzieningen gehandhaafd worden. Voorlopig hoeven we de gemeentelijke tarieven niet te verhogen.
Voorlopig zijn de ballen nog in de lucht. Maar het vet is er nu wel uit. De volgende klap gaat wel echt pijn doen. Nu het vet weg is moet waarschijnlijk straks toch in het vlees gesneden worden. Dat zal veel meer pijn doen. Moeten we nu niet al dieper snijden? Is de aanpak van het college geen struisvogelpolitiek? Nee, want de omvang van de klap is nog niet duidelijk. Nee, want het overzicht is nog niet compleet. Je zou kunnen zeggen: het college grijpt niet diep genoeg in. Wij zeggen: het college heeft de patiënt gestabiliseerd en kan nu een behandelplan opstellen. Dat vindt het CDA een verstandige aanpak. De begroting is in die zin een “tussen-begroting”: de echte ingrijpende keuzes gaan nog gemaakt moeten worden. Samen verder van tussen-begroting naar het complete beeld De eerste neiging bij het lezen van de begroting is: fouten zoeken en kritiek uiten. Dit geeft een discussie over veel details. En dat terwijl de financiële kaders nog erg onduidelijk zijn omdat de rijksbegroting nog onduidelijk is. Wij beperken ons daarom tot de hoofdlijn.
Met de huidige tussenbegroting zijn wij bijzonder tevreden. Een gezonde basis om de komende maanden samen te zoeken naar oplossingen. En dat met nadruk op “samen”. Niet het college alleen, maar college en raad samen. Coalitie en oppositie. Bestuurders en inwoners. Deze tijden zijn te moeilijk om te polariseren en politieke spelletjes te spelen. Er staat teveel op het spel. Kanttekeningen Heeft het CDA-Alblasserdam dan helemaal geen opmerkingen en aanvullingen? Jawel. We willen er een aantal meegeven.
In de categorie: uitvoeringsgerichte opmerkingen. Een aantal bezuinigingen lijkt niet erg hard: •
Bezuiniging SUSwachten: is dit reëel gezien de problemen in het centrum? Een dergelijke bezuiniging mag natuurlijk niet leiden tot groeiende problemen in ons dorpscentrum.
•
De formatie wordt uitgebreid. Een tweetal posities wordt niet structureel, maar incidenteel genoemd. Maar deze twee posities worden wel voor de gehele collegeperiode in de begroting opgevoerd. Is er dan eigenlijk geen sprake van structurele groei? Daarbij nog de volgende opmerking: communicatie is geen afdeling en ook geen functionaris. Communicatie is een mentaliteit, een instelling.
•
Besparingen bij gemeenschappelijke regelingen. Kijkend naar de GR Drechtsteden hebben wij er niet direct groot vertrouwen in dat dit realistisch is. De GR blinkt niet uit in budgetbeheersing. We hebben flinke financiële tegenvallers gepresenteerd gekregen. Waarom zouden deze bezuinigingsdoelstellingen nu wel gerealiseerd worden? Hebben we daar echt vertrouwen in?
•
Versobering bijstand. Dit moet regionaal gerealiseerd moet worden. Wij hebben als raad niet veel sturing meer op de inhoud van het pakket. Dat is een regionaal compromis. Kunnen we dergelijke bezuinigingen eigenlijk wel inboeken? Zijn we niet erg afhankelijk van anderen? Verder mag versobering natuurlijk niet leiden tot kaalslag. Omdat het college geen inhoudelijk voorstel presenteert op dit punt, kunnen we hier vanavond geen inhoudelijk debat over voeren.
Er zijn meer van dit soort “uitvoeringsaspecten” waarover we iets zouden kunnen zeggen. Maar dit zijn primair uitdagingen voor het college. De beoordeling van de uitvoerbaarheid ligt bij het college en niet bij de raad. Wij beperken ons daarom tot het aanstippen en vragen stellen met betrekking tot uitvoerbaarheid en hardheid. Het is een commitment van het college om deze bezuinigingen ook daadwerkelijk te realiseren. In deze categorie nog wel een andere opmerking.
Het college stelt voor toeristenbelasting te gaan heffen. Wij kunnen daarmee instemmen. Maar dan moet nu ook wel uitvoering gegeven worden aan het voornemen om stageld voor de campers bij Landvast te heffen. Het kan niet zo zijn dat je in het hotel toeristenbelasting moet betalen en dat je met een camper gratis kan staan. Voor campers geldt dan ook: stageld + toeristenbelasting betalen. Omdat het college de heffing van het stageld nog steeds (na jarenlange discussies en goede voornemens) niet heeft gerealiseerd vragen wij ons af of dit nu wel gaat lukken. In de categorie weten we wel echt waaraan we beginnen: Het Innovatie Programma Drechtsteden. Voorlopig zijn de resultaten teleurstellend. Voorlopig hebben wij grote vragen bij de manier waarop dit wordt uitgevoerd. Maar bovenal: we zetten vraagtekens bij de uitkomst van dit proces. Gaat dit echt resultaten opleveren zonder de individuele gemeenten uit te hollen? Is hier geen gevaar voor schaalvergroting om de schaalvergroting (of om de carrière van betrokken bestuurders)? De Drechtsteden hebben bewezen de zaakjes niet altijd op orde te hebben. Hier zou verstandig zijn: eerst consolideren & stabiliseren. Dan pas weer nadenken over stappen om groter te groeien. We hebben al eerder aangeven dat schaalvergroting alleen verantwoord is als de basisprocessen op orde zijn. We realiseren ons dat we als gemeente diep moeten nadenken over de bestuurlijke toekomst. Wellicht zijn de problemen te groot om in bestaande structuren op te lossen. De teruglopende inkomsten uit het grondbedrijf stellen ons voor fundamentele keuzes. Veranderingen zijn waarschijnlijk onvermijdelijk. Verschillende opties zijn hier denkbaar. We moeten in dat proces zelf aan het stuur blijven. En we moeten vooral blijven communiceren met de inwoners van ons dorp. Samen moeten we de weg aflopen en tot keuzes komen. Ten slotte in de categorie: dit is wat dunnetjes. Het college zet in op duurzaamheid. Wij noemen dat van oudsher: Rentmeesterschap. In tijden van crisis moeten we bouwen aan kwaliteit in plaats van kwantiteit. Meer doen met minder. Minder doen, maar wel beter.
Wij zouden graag zien dat duurzaamheid breed wordt gezien. Duurzaamheidsbeleid omvat milieubeleid. Wij zouden graag zien dat we als raad samen met het college daadwerkelijk en zichtbaar werk gaan maken van het milieubeleid in ons dorp. De begroting is op dit punt weinig concreet. Ziet het college mogelijkheden om hier meer werk van te maken? Snoeien, groeien en bloeien: vrucht dragen. Mark Rutte zei kortgeleden dat we moeten snoeien om te groeien. Dat is waar. Maar je moet wel weten wat je snoeit en wanneer je dat doet. Je moet weten wat je wilt bereiken. Wat voor boom willen we overhouden? Eerst een groeiplan en dan pas de schaar in de boom. Je kunt een plant ook compleet dood snoeien. De vraag is: welke knoppen moeten in het voorjaar weer uitbotten. Waar willen we een nieuwe loot laten groeien? Willen we bladgroei? Of willen we vruchten? In de huidige begroting snoeien we vooral dood hout weg als we reserves bijstellen etc. Straks moeten we in levend hout gaan snijden. Dat gaat veel meer pijn doen. Op dat soort vragen moeten we ons nu zo spoedig mogelijk samen gaan bezinnen. Samen een plan voor de toekomst. Samen keuzes maken voor de snoei. Samen de pijn dragen en samen de door ons samen gekozen knoppen beschermen. Samen Voor het CDA-Alblasserdam is dat het kernwoord in deze barre tijden: samen. Wij willen immers samenleven in ons dorp, ons land, de wereld. Als we nu niet samenbinden en samenwerken, wacht ons een barre toekomst. Samenleven doe je niet alleen. Samenleven doe je ook niet alleen met je vrienden. Samenleven doe je ook niet alleen met je geloofsgenoten of partijgenoten. Nee, samenleven doe je met z’n allen.
Samen zoeken naar kansen voor de toekomst. Elkaar behoeden voor fouten en steunen als er toch fouten worden gemaakt. Samen zoeken naar een oplossing. Afsluiting Ooit begon Jan Peter Balkenende een discussie over waarden en normen. We dachten toen dat het ging om “geen rommel op straat”, “opstaan in de bus voor ouderen”, “de deur openhouden voor wie achter je komt”, “een oude dame helpen met oversteken”. Normen in de geest van Kwik, Kwek en Kwak, de jonge woudlopers uit Duckstad. Wie om zich heen kijkt ziet dat het op dit moment veel dieper gaat. Waarden waarop onze Nederlandse samenleving is gebouwd worden verworpen of zijn op z’n minst aan slijtage onderhevig. Wat daarvoor in de plaats komt zijn karikaturen van het liberalisme: angstig individualisme. Dat biedt geen basis voor de toekomst. Als iedereen voorop wil staan, staat iedereen uiteindelijk achteraan. Als iedereen gelijk wil krijgen verdwijnt de dialoog. In een discussie ontstaan geen nieuwe ideeën. Discussie is geen goed model om problemen op te lossen. Oplossingen en nieuwe ideeën ontstaan in open dialogen. Gesprekken op basis van werkelijke interesse in de ander. Luisteren en zoeken naar de verbindingen in plaats van zout leggen op alle slakken. Dat geldt in de samenleving. Dat geldt ook in deze gemeenteraad. Daarom hebben wij ons beperkt in onze lijst met op- en aanmerkingen. We zijn blij met de voorliggende begroting: een stabiele basis voor de komende maanden. Maanden van zoeken naar grotere oplossingen voor grotere problemen. Wij zullen ons inzetten om samen die weg te gaan. We wensen het college veel zegen en wijsheid toe bij de uitvoering van het voorliggende programma.
