VOOR WIE PLANNEN VAN HET ZUIDEN STEUNT. Boeren naast een kopermijn? Ibrahima plukt de vruchten Dwars door belgië viert feest

MAART · APRIL · MEI 2015 { Afgiftekantoor Brussel X · P3A9185 } nr. 22

VOOR WIE PLANNEN VAN HET ZUIDEN STEUNT

Boeren naast een kopermijn? ■ Ibrahima plukt de vruchten ■ Dwars door belgië viert feest ■

www.broederlijkdelen.be

EditO

Megatrend anno 2015: een tekort aan grondstoffen We consumeren steeds meer en onze huizen liggen propvol te weinig gebruikte spullen. Iedereen herkent dit beeld. Maar wat heeft dit herkenbaar gedrag te maken met een themanummer van Broederlijk Delen over mijnbouw in Peru? Heel simpel: alles! Een recent gepubliceerde toekomstverkenning (MIRA, 20141) erkent zes megatrends die onze samenleving in de nabije en verre toekomst drastisch zullen veranderen. Toenemende tekorten aan grondstoffen is één van deze trends. Wij zijn de eerste generatie die deze schaarste in ons dagelijks leven zal voelen2. Europa, en dus ook Vlaanderen, beschikt zelf nauwelijks over grondstoffen. Dat geldt voor aardolie, als basis voor heel wat plastics. Maar ook voor koper, lood en fosfaat als essentiële grondstof bij de productie van landbouwgewassen. Of voor de kritieke metalen en zeldzame aardmetalen die nodig zijn in groene technologie voor windmolens en zonnepanelen, maar ook voor heel wat courante gebruiksgoederen zoals auto’s, mobiele telefoons en laptops.

goederen in plaats van het bezit ervan. Deze trend is al gestart met initiatieven zoals repair cafés, autodelen, airbnb, freecycle, … Het circulaire systeem kent twee kringlopen van materialen. Een biologische kringloop, waarin reststoffen na gebruik veilig terugvloeien in de natuur. En een technische kringloop, waarvoor producten en productonderdelen zo zijn ontworpen dat deze op kwalitatief hoogwaardig niveau opnieuw gebruikt kunnen worden.

Via het Vlaams Materialenprogramma wil de Vlaamse overheid, met als trekker de OVAM, samen met de industrie, het middenveld en kennisinstellingen belangrijke stappen zetten naar een circulaire economie. In de circulaire economie worden producten en grondstoffen maximaal hergebruikt. We gaan betalen voor het gebruik van

De impact van de megatrends op de maatschappij is natuurlijk moeilijk te voorspellen. Toch is het belangrijk om ook vanuit het Vlaamse beleid vat te krijgen op de gevolgen van megatrends op het milieu in Vlaanderen en op de sociale en ecologische gevolgen die onze consumptie heeft op een land als Peru.

 ttp://www.milieurapport.be/nl/publicaties/toekomstverkenningen/megatrends h 2 http://www.vlaamsmaterialenprogramma.be/kritieke-en-waardevolle-metalen-afbeelding en http://www.eumonitor.nl/9353000/1/j9vvik7m1c3gyxp/ vjk3t59dq1zk 1

2

Veerle Labeeuw, programmaleider van het Vlaams Materialenprogramma Wouter Mertens, Beleidsmedewerker Milieuintegratie Overheid en Maatschappij

INHOUD Marco is een boer ...

4

Samen voor een beter leven

6

Mijnbouw en politiek

7

Wereldkamp

8

Actie in België

9

Dwars door België viert feest 10 Water uit Mol

11

Ondertussen bij Ibrahima

12

Woordzoeker

14

Inspiratie

15

Groeten uit Peru

16

nieuwtjes RUBRIEK

Genoeg is goed In een land waarin bijna iedereen een gsm, een computer, een huis en een of meerdere wagens heeft, is leven met genoeg een enorme uitdaging. Net nu het zo normaal is om steeds meer te hebben, zegt Broederlijk Delen dat genoeg goed is. We willen jou tonen dat het anders kan. Dit jaar focussen we op duurzaam omgaan met water. Ook in België is water kostbaar. Kan jij 40 dagen anders omgaan met water? Ga de uitdaging aan op www. broederlijkdelen.be/40-dagen-droger!

Watercalculator

DOE DE TEST

De doorsnee Belgische woning bulkt van de elektronische apparaten. Deze apparaten bevatten mineralen zoals koper en goud. Om die mineralen te ontginnen, worden liters en liters water verbruikt. Ook jouw huis zit vol met water. Maar hoeveel? De watercalculator berekent hoeveel water er gebruikt werd voor de productie van jouw elektronische apparaten. Benieuwd? Doe de test op www.broederlijkdelen. be/watercalculator!

Nacht van de Geschiedenis op dinsdag 24 maart

DE NACHT VAN DE GESCHIEDENIS DINSDAG 24 MAART 2015

Meer dan 200 historische activiteiten op één avond Uitreiking vierde Davidsfonds Geschiedenisprijs De boer op: landbouw en visserij door de eeuwen heen

Op dinsdag 24 maart 2015 vindt in meer dan 200 gemeenten in Vlaanderen De Nacht van de Geschiedenis plaats. De Nacht is een van de grootste geschiedenisevenementen en brengt jaarlijks om en bij de 20.000 deelnemers op de been. Zij kunnen in de plaatselijke Davidsfondsafdelingen gaan luisteren naar boeiende uiteenzettingen over lokale geschiedenis, telkens rond één bepaald thema. In 2015 is dat thema landbouw en visserij. Wie dus meer wil weten over hoe landbouw het uitzicht van zijn of haar gemeente in de loop der tijden bepaalde of hoe het boerenleven er vroeger aan toeging, kan op 24 maart terecht op een van de Nachtlocaties. Alle activiteiten zijn gebundeld in een handig krantje. Je kan ze ook terugvinden via www.davidsfonds.be/nacht.

Info: www.davidsfonds.be/nacht•016/310.600

De Nacht van de Geschiedenis is een event van het Davidsfonds, die ook partner is voor onze Koffiestop. Rond 27 februari zullen heel wat Davidsfondsafdelingen koffie aanbieden voor onze strijd tegen armoede en ongelijkheid. Meer info over De Nacht vind je via www.davidsfonds.be/nacht. Het krantje kan je gratis aanvragen via [email protected].

3

Dossier Campagne 2015: Marco is een boer en wil dat blijven

Marco is een boer en wil dat blijven Marco Dueñas Guamaní. Dat is de jongeman die dit jaar het gezicht is van de nieuwe vastencampagne van Broederlijk Delen. Hij staat een jaar lang symbool voor de duizenden boeren en boerinnen van wie de toekomst bedreigd wordt door grootschalige mijnbouw. Boeren in een moeilijk klimaat

En toen was er water

Vandaag lacht het leven Marco tegemoet. Hij is gelukkig getrouwd en heeft een zoontje, Mark. Zijn oogst is elk jaar voldoende groot en gevarieerd genoeg om van te leven. Een trotse én succesvolle boer dus. Dat is nochtans niet vanzelfsprekend. Marco’s gemeenschap Ccoyani ligt op bijna 4.000 meter hoogte. Een moeilijke omgeving om aan landbouw te doen.

De komst van Cedep Ayllu dertien jaar geleden zorgde voor een keerpunt. Cedep Ayllu, een van de organisaties in Peru waar Broederlijk Delen mee samenwerkt, en Marco’s gemeenschap Ccoyani sloegen de handen in elkaar.

De klimaatverandering is er al enkele tientallen jaren voelbaar. De regen komt later, de extreme koude heel wat vroeger. Daardoor wordt de tijd tussen het zaaien en oogsten heel kort. Er valt ook te veel regen in te korte tijd. Het water kan niet meer in de grond dringen. En de vruchtbare aarde spoelt weg.

Waarom Marco?

4

Marco (25) weet wat het is om te vechten. Om in moeilijke omstandigheden zijn eigen plannen waar te maken. Marco is geboren en getogen in Ccoyani, een gemeenschap in het Peruviaanse hooggebergte. Als kind zag hij zijn ouders worstelen om te overleven. “Mijn ouders wilden werken en erop vooruitgaan, maar kregen geen hulp. Kaas, brood, melk en eten in het algemeen was hier niet zomaar voorhanden.” Marco droomt ervan om een verwerkingsinstallatie voor melkproducten te installeren. En zo een extra inkomen te verwerven.

Dossier Campagne 2015: Marco is een boer en wil dat blijven

De boeren kregen uitleg over nieuwe landbouwtechnieken en leerden hoe ze andere gewassen moeten telen op hun grond. Herbebossingsprojecten met lokale planten houden het wegspoelen van de vruchtbare grond tegen. Door waterbronnen te beschermen, het opvanggebied van water te vergroten en irrigatiesystemen te installeren, hebben de boeren genoeg water om het hele jaar aan landbouw te doen. Marco: “Het belangrijkste werk dat Cedep Ayllu deed, is zich zorgen maken over water. Alles is gebaseerd op water. Zolang er water is, kunnen we blijven werken, het hele jaar door.”

Een grond vol mineralen Toch blijft Marco’s toekomst onzeker. De grond onder zijn voeten zit letterlijk vol met waardevolle mineralen. Grote mijnbouwbedrijven willen die mineralen ontginnen. Ze willen Marco’s grond. Zijn toekomstplannen en die van zijn gemeenschap interesseren hen niet. De Peruviaanse overheid heeft aan een mijnbouwbedrijf al het recht verkocht om in het gebied naar mineralen te zoeken. Maar mijnbouwbedrijven kunnen alleen ontginnen als de gemeenschap haar toestemming geeft. Ze oefenen heel wat trucjes uit om die toestemming te verkrijgen. Ze beloven werk, veel geld, en een weg uit de armoede. Allemaal holle woorden. Maar hoe kan je als boer die valse beloftes doorzien? Hoe moet je neen zeggen tegen het grote geld van een mijnbouwproject?

Leven naast een gigantisch mijnbouwproject Derechos Humanos Sin Fronteras (DHSF), een andere partnerorganisatie van Broederlijk Delen, nam Marco mee op werkbezoek naar Espinar. 33 jaar geleden begon daar het enorme mijnbouwproject Tintaya. Vandaag ontsiert een gigantische put van een kilometer diep en een oppervlakte van 4 km² de omgeving. Tijdens zijn werkbezoek ontmoet Marco enkele sleutel-

figuren in de strijd van de lokale gemeenschap tegen de mijn, waaronder de 53-jarige boerin Melchora en oud-burgemeester van Espinar Oscar Mollohuanca. Melchora woont met haar moeder op een steenworp van de kolossale krater die Tintaya achterliet. Ze vertelt Marco over het keiharde boerenbestaan in de schaduw van een immens mijnbouwproject. Melchora: “De afvalproducten van de mijn belanden in ons water. Dat water drinken onze dieren en gebruiken we voor de landbouw. De eerste tien jaar merkten we niets. Beetje bij beetje werden dieren ziek en mislukten de oogsten. Het is onmenselijk om hier te moeten leven.” In 2012 kwam de bevolking van Espinar in opstand tegen Tintaya. Oscar, toenmalig burgemeester, steunde die protesten. Het bracht hem in de problemen en leverde hem zelfs doodsbedreigingen op. Grote mijnbouwbedrijven en de Peruviaanse overheid gaan dus vaak drastisch te werk om protest te onderdrukken. Ze intimideren leiders of bedreigen hen. Of gebruiken geweld. Mannen en vrouwen die het opnemen voor de rechten van de gemeenschap en bedreigd of vervolgd worden, zoals Melchora en Oscar, kunnen een beroep doen op DHSF. Zij geven juridische bijstand. Of voeren strategische rechtszaken om bijvoorbeeld het recht op een schoon milieu gerespecteerd te krijgen.

Vorming in eigen gemeenschap Eenmaal terug in Ccoyani is Marco strijdvaardiger dan ooit. Hij heeft de hele gemeenschap verteld over zijn reis. Over de gigantische impact van de mijnbouw op de omgeving. Over het onmogelijke bestaan van een boer die leeft naast een mijnbouwproject. En over de lastige strijd van de mensen in Espinar voor hun eigen toekomst. Hun eigen plannen. Marco: “De mijnbouwbedrijven zullen met allerlei strategieën komen. We moeten ons daar op voorbereiden. De ervaring die ik nu heb opgedaan, zal ik bewaren in mijn geest en hart. Zodat we ons kunnen verdedigen wanneer de mijnbouw komt en we op een goede manier kunnen onderhandelen. Het is aan ons om ervoor te zorgen dat onze rechten, als boerengemeenschap, gerespecteerd worden.” ■ (AF) 5

Dossier Campagne 2015: Marco is een boer en wil dat blijven

Samen voor een beter leven Ccoyani, de gemeenschap van Marco, werkt samen met onze partnerorganisatie Cedep Ayllu intensief aan een beter leven voor alle inwoners. Een succes! Dankzij haar integrale aanpak bestrijdt Cedep Ayllu verschillende problemen tegelijk.

Wat houdt die aanpak juist in? De hele gemeenschap werkt mee In een gemeenschap heeft het collectieve belang voorrang. Daarom betrekt Cedep Ayllu alle inwoners. Samen zoeken ze naar manieren om de gemeenschap beter te organiseren. Want dan kunnen ze met zijn allen vooruitgaan.

Vormingen zijn noodzakelijk Via vormingen krijgen de inwoners van Ccoyani informatie over de rechten die ze hebben als gemeenschap. Ook thema’s zoals mijnbouw en landbouwproductie komen aan bod. Cedep Ayllu moedigt vrouwen en jongeren aan om deel te nemen.

Hoog op de agenda (1): ruimtelijke ordening Om een succesvolle oogst te verzekeren, ook in de toekomst, moet er goed worden omgegaan met land en water. Een plan van ruimtelijke ordening helpt daarbij. Bij het opstellen van zo’n plan, komen volgende vragen aan bod: •

In welke zones doen we aan landbouw, veeteelt en bebossing?

•

Staan we mijnbouw toe of niet? En onder welke voorwaarden?

Hoog op de agenda (2): water 6

Voldoende water is van levensbelang voor de mensen

in Ccoyani. Daarom moeten de waterbronnen goed beheerd worden. Zo heeft iedereen toegang tot voldoende water voor eigen gebruik en irrigatie.

Traditionele én nieuwe landbouwtechnieken Boeren vangen de negatieve gevolgen van de klimaatsverandering op door de kennis van hun voorouders te combineren met nieuwe landbouwtechnieken. Zo gebruiken ze opnieuw inheemse planten en bomen die beter op grote hoogte gedijen en die de vruchtbare gronden beschermen tegen erosie en hevige vorst.

Een tuinbouwveld per familie Cedep Ayllu helpt elke familie bij het aanleggen van een tuinbouwveld. Ze zorgen ook voor goede en nieuwe zaden. Daardoor groeien er in Ccoyani steeds meer verschillende gewassen.

De belangen van de gemeenschap op de politieke agenda Gemeenschappen in Peru worden al van oudsher verwaarloosd door de regering. Door hen te begeleiden bij politiek werk, slagen ze er toch in om hun voorstellen op de agenda van de lokale en regionale overheid (ZH) te krijgen. En te realiseren. ■ Cedep Ayllu werkt vooral in zones met extreme armoede. Overheidshulp is er haast onbestaande. Die situatie vinden we vooral terug in afgelegen gemeenschappen op grote hoogtes, zoals Ccoyani.

Dossier Campagne 2015: Marco is een boer en wil datRUBRIEK blijven

Mijnbouw in Peru: een politieke keuze

Naast de ondersteuning van partnerorganisaties op het terrein in Peru, doet Broederlijk Delen ook in België aan lobby- en sensibiliseringswerk over de sociale en ecologische gevolgen van mijnbouw. Op die manier helpen we de rechten van de lokale bevolking verdedigen, zoals het recht op water en het recht op inspraak. De Peruviaanse overheid zet volop in op mijnbouw als motor van de economie. Mijnbouw is goed voor 60 procent van de export, en leverde het land de voorbije jaren spectaculaire economische groeicijfers op. De huidige regering nam nieuwe wetten aan die de mijnbouwsector nog sterker beschermen. Mensenrechten- en milieunormen moeten wijken voor de belangen van bedrijven. Zo zwakte de Peruviaanse overheid de voorbije jaren de milieuregels van mijnbouwactiviteiten af. De regering kan vandaag bovendien politie- en legertroepen gemakkelijker inzetten om sociale protesten hard aan te pakken.

Partnerorganisaties verdedigen rechten

Europese Unie draagt verantwoordelijkheid

Partnerorganisaties van Broederlijk Delen zetten zich op lokaal en nationaal niveau in om dit beleid te veranderen. Zo pleiten ze voor meer voorafgaande inspraak van de lokale bevolking bij beslissingen over mijnbouwprojecten, een recht dat erkend is in internationale verdragen. Daarnaast bieden verschillende organisaties juridische ondersteuning aan leiders van sociale organisaties. Zij worden vaak vervolgd omdat ze mensenrechtenschendingen door de overheid en bedrijven aanklagen. Lokale gemeenschappen ontwikkelen ook voorstellen voor een eigen ruimtelijk ordeningsbeleid dat rekening houdt met het duurzame beheer van natuurlijke rijkdommen zoals grond en water. Zo willen ze een toekomst op het platteland mogelijk maken en ruimte creëren voor economische alternatieven, waaronder ecologische landbouw.

Niet alleen de regering van Peru draagt een belangrijke politieke verantwoordelijkheid voor de grote sociale en ecologische impact van mijnbouwactiviteiten. Ook de Europese Unie, als een van de voornaamste politieke en economische partners van Peru, speelt een rol in dit verhaal. Zo keurde de EU een vrijhandelsverdrag met Peru goed, dat onder meer de handel in grondstoffen moet versterken. Bovendien zijn verschillende Europese mijnbouwbedrijven actief in Peru. Daarom doet Broederlijk Delen, in samenwerking met nationale en internationale netwerken, aan beleidsbeïnvloeding op Europees en Belgisch niveau. Bedrijven, de EU en België moeten garanderen dat internationale mensenrechten gerespecteerd (WW) worden. ■

Meer weten over het lobby- en sensibiliseringswerk van Broederlijk Delen in Peru? Download het dossier ‘Mijnbouw, water en de toekomst van boeren in Peru’ op www.broederlijkdelen.be/waar-we-werken/peru

7

8

BELGIË RUBRIEK IN ACTIE

Second Life@School daagt leerkrachten en leerlingen uit “Geef oude spullen een tweede leven” is het motto van dit creatieve project voor het secundair onderwijs. Ga in tegen de wegwerpcultuur en ontdek het plezier van upcycling, herstellen en delen. Second Life@School biedt je een online toolkit, contacten met initiatieven uit de kringloopeconomie en kant-en-klaar lesmateriaal. Ideaal voor scholen die een sociale en duurzame dimensie willen geven aan hun vakoverstijgend project (GIP, vrije ruimte, mini-onderneming, …) of een specifiek vakgebied. Second Life@School loopt 3 schooljaren, tot juni 2017. Je kiest zelf op welk moment je instapt, hoe lang je deelneemt en op welke manier je aan het project invulling geeft. Al twintig enthousiaste (MD) scholen schreven zich in en gaan de uitdaging aan! Meer op www.second-life.be. ■ Second Life@School is een project van Broederlijk Delen, Studio Globo, BOS+ en CATAPA, met steun van de Vlaamse Overheid.

Quizzen met jong en oud over Noord en Zuid tien rondes met telkens één Broederlijk Delenvraag en negen algemene kennisvragen. Het antwoord op de Broederlijk Delenvragen kan je halen uit de campagnefilm. Die wordt in het begin van de quiz getoond.

Quizzen met kinderen

Quizzen is leuk, gezellig en spannend. Quizzen voor Broederlijk Delen is nog véél meer dan dat. Het is gemakkelijk, want je kan gebruikmaken van onze kant-en-klare quiz. Het is een toffe manier om je publiek te informeren over het werk van Broederlijk Delen. En met de opbrengst steun je de plannen van mensen in het Zuiden.

De quiz De Noord-Zuidquiz is gericht op een doorsnee volwassen quizpubliek. De vragen zijn uitdagend maar zeker niet onhaalbaar. De quiz bestaat uit

Een Broederlijk Delenquiz organiseren voor 10- tot 14-jarigen? Dan kan je gebruikmaken van onze Kidsquiz! Deze dompelt kinderen en jongeren spelenderwijs onder in de Broederlijk Delencampagne 2015. Door middel van vraag en antwoord raken kinderen wegwijs in het Peruviaanse leven van elke dag en de wereld van de grondstofontginning. Leuk om te gebruiken in lessen over de campagne. Ook een aanrader voor sessies vormselcatechese. (PK, MD, HS)

■

Klaar om te quizzen? Surf naar www.broederlijkdelen.be/noordzuid-quiz en vraag de Noord-Zuid (Kids)quiz aan! 9

BELGIË IN ACTIE RUBRIEK

Dwars door België viert feest Dwars door België is al enkele jaren een succesformule bij Broederlijk Delen. Deze unieke tocht van Noord naar Zuid viert dit jaar zijn vijfde verjaardag. En dat doen we in stijl! Met de lancering van een nieuwe fietstocht: Dwars door België West-Oost. De eerste editie vindt plaats op 19 en 20 september 2015.

Dwars door België West-Oost De ingrediënten van deze nieuwe Dwars door België blijven dezelfde: een prachtig parcours, een zorgeloze fietservaring en een onvergetelijke sfeer. We fietsen in twee dagen 350 km van De Panne, zeeniveau, naar het hoogste punt van België: de Botrange. De eerste etappe gaat van het strand in De Panne via de Westhoek, de Vlaamse Ardennen en het Pajottenland tot op de markt in Halle. Een stevige tocht van 178 km. Startpunt van de tweede etappe is de Leeuw van Waterloo. We fietsen die dag 174 km via de kasteelhoeves van Haspengouw en de hellingen van de Condroz richting het eindpunt: Signal de Botrange. Een pittig maar wondermooi parcours voor baanfietsers die van een uitdaging houden.

Sport mee met Broederlijk Delen

Sportief en solidair We dagen je niet alleen sportief uit! Elke deelnemer engageert zich ook om 500 euro in te zamelen voor Broederlijk Delen. Met het sponsorgeld steun je de lokale partnerorganisaties en het politiek werk van Broederlijk Delen in Congo. En bouw je er mee aan vooruitgang en democratie. Ga jij de dubbele uitdaging aan? Ontdek alle details over deze nieuwe tocht op www.dwarsdoorbelgie.be en schrijf je vandaag nog in. Afspraak in De Panne! 10

■

(JDK, MS)

23.05 > 25.05 Dwars door België Noord-Zuid (fiets en mtb) 30.05 > 01.06 Dwars door België Noord-Zuid (fiets en mtb) 31.05 20 km door Brussel (lopen) 19.07 & 20.07 Dwars door België West-Oost (fiets) 30.10 > 10.11 Dwars door Burkina (mtb) 17 > 28.02.16 Dwars door Oeganda (mtb)

BELGIË IN ACTIE

Water uit Mol Met ‘Groenten uit Balen en omstreken’ en een Blotevoetenloop in het Zilvermeer heeft de Broederlijk Delengroep BalenMol al enkele originele en succesvolle activiteiten op zijn palmares staan. Dit jaar is ‘Water uit Mol’ aan de beurt. Mark Bergmans en Luc Motmans, twee enthousiaste vrijwilligers, over hun engagement en de geheimen van een succesvolle actie. Wat heeft Water uit Mol te maken met de campagne van Broederlijk Delen?

Waar halen jullie de motivatie om elk jaar opnieuw activiteiten op te zetten ten voordele van Broederlijk Delen? Mark: Dit engagement is voor mij de hernieuwing van de link tussen mijn parochiale inzet en de idealen van Broederlijk Delen. Broederlijk Delen helpt mij beseffen dat sociaal engagement meer is dan af en toe aan liefdadigheid doen. Ik kan me nu verdiepen in een problematiek waar ik anders geen besef van zou hebben. Luc: Voor mij zijn het de andere groepsleden. Hun creativiteit en enthousiasme nemen mij mee. ‘Ons Marjet’ bijvoorbeeld. Zij is het vuur in onze groep. En (MB, LM) zeggen dat ze intussen 83 is! ■

Luc: We willen met onze acties de deelnemers bewustmaken van het probleem dat in de campagne naar voren komt. Daarom zoeken we naar een link met onze eigen situatie. Decennialang werd in Mol witzand ontgonnen. Zo ontstonden trouwens de Molse meren. Mark: Voor de herkenbaarheid kozen we ervoor om dezelfde structuur in de titel te behouden. Vandaar ‘Water uit Mol’. De actie koppelen we natuurlijk ook aan het inzamelen van geld voor de campagne.

Wat zijn de geheime ingrediënten van een succesvolle actie? Luc: Het is belangrijk om je actie en het doel ervan duidelijk en bondig te formuleren. Mark: Ook een goede ploeg is essentieel. Neem bijvoorbeeld onze twee kokkinnen, Hilde en Khadija. Hun enthousiasme en efficiëntie zorgden ervoor dat vorig jaar alles in de plooi viel. De verbondenheid met andere groepen en organisaties zou een extra ingrediënt moeten zijn. Wij kunnen voorlopig alleen maar terugvallen op de parochies.

Marjet (midden) in volle actie bij de aankomst van de Blotevoetenloop. Er streek ook een groepje Nederlanders neer. Marjet heeft het hen, al pannenkoeken bakkend en op haar beste Balens, in geuren en kleuren uitgelegd wat Broederlijk Delen doet!

Ga op zondag 15 maart naar ‘Water uit Mol’ Vanaf 11u30: Solidariteitsmaal (€ 10) met soep en Zuiderse maaltijd (met of zonder vlees). 14u tot 15u30: Gegidste wandeling rond de Molse Meren, met meer uitleg over de gevolgen van de ontginning van het witte zand. Parallel hieraan het verhaal van de mijnbouw in Peru en de gevolgen voor de lokale boeren. Doorlopend drank en gebak (€ 1,50) In Domein De Maat (aan Baileybrug naar Postel) 11

ONDETUSSEN BIJ Ibrahima in Senegal

Ibrahima Plukt de vruchten van hard Werk Tijdens de campagne vorig jaar lag de focus op een leefbaar platteland in Senegal. Jonge boeren vechten er tegen erosie en de oprukkende woestijn. Ze trekken noodgedwongen weg naar de stad. Broederlijk Delen wil dit tegengaan en zet in op familiale landbouw. Jongeren zien zo opnieuw toekomstkansen op het platteland. We leerden toen ook Ibrahima Dione en zijn familie kennen. Katelijne Suetens, medewerker van Broederlijk Delen in Senegal, volgt ter plaatse de partnerorganisaties op. Ze vertelt ons hoe het nu gaat met Ibrahima en waar onze partnerorganisaties nu mee bezig zijn:

Tijdens mijn vorige bezoek, eind juli, liepen de jonge broertjes van Ibrahima nog in armzalige kleren rond. Nu de eerste oogsten binnen zijn en de familie wat geld verdiende, lijkt het een stuk beter te gaan met hen. De vader en moeder van Ibrahima lijken zowaar wat aangekomen. De kleine Mame Diara, waarvoor we vreesden dat ze van ondervoeding zou sterven, loopt nu vrolijk rond. Zusje Codou stelt het ook goed. Ze helpt haar mama met het huishouden en de moestuin. Ibrahima’s jonge broertje Mame Mor helpt zijn vader met het oogsten van de gierst en hoedt de schapen. Hij heeft zijn duiventil ook uitgebreid.

Succesvol oogstseizoen

12

Bij mijn volgend bezoek gingen we naar Nghémé, waar het op dat moment oogstdag was. Ibrahima kreeg er een nieuw perceel om te bewerken. Hij verkocht dit seizoen al drie tomatenoogsten, en kisten paprika’s en okra. Daarenboven is de marktprijs momenteel zeer goed.

ONDETUSSEN BIJ Ibrahima in Senegal

Bakske vol tomaat

Het hele jaar door groenten

Ook vandaag is zijn oogst goed: meer dan vier kisten tomaten. Een krat weegt 20 à 22 kg en de vorige koopdag kreeg hij daar 11.000 FCFA per krat voor, zo’n 17 euro. Dit is een mooie opbrengst. Baby’s, vrouwen, schoolkinderen, de hardwerkende mannen en vrouwen van de tuinbouwgroep, iedereen helpt en doet zich tegoed aan de tomaten. Dat kan, want ze zijn bio.

Het tuinbouwveld lag er prachtig groen bij! Wat een contrast met het droogseizoen. Noël, de landbouwvoorlichter, was er al weken enthousiast over. Na de moeilijkheden met het aardappelexperiment tijdens het droog seizoen, waren de boeren extra gemotiveerd om de adviezen van Noël te volgen. Ze gingen andere gewassen kweken zodat ze stilaan het hele jaar door kunnen telen. Zo kweekten ze bijvoorbeeld okra in het tussenseizoen.

Halverwege de voormiddag arriveert de opkoper met zijn vrachtwagen vol lege kratten. Ondertussen wordt de kwaliteit gecontroleerd. Daarna wordt door de voorzitter en de verantwoordelijken van het verkoopscomité ieders oogst gewogen en het gewicht en de dagprijs genoteerd. Ook Ibrahima laat zijn oogst wegen: 100,4 kg! De opkoper checkt nog een laatste keer de kwaliteit. Daarna kan hij zijn vrachtwagen laden en vertrekt hij naar Dakar met een bakske vol tomaat!  ➤

Nieuws van de partnerorganisaties Onze partnerorganisaties in Senegal werken hard. Zowel ADT-GERT als Agrécol hebben hun werking uitgebreid naar ons nieuwe programma in de vallei van de Grote Baobolong. De lokale bevolking van Porokhane was erg onder de indruk van de erosiebestrijdende werken die ADT-GERT er al uitvoerde en zijn vragende partij voor meer. Voor het eerst in jaren werd een diepe erosiegeul dwars door een dorp tijdens het regenseizoen niet dieper en werd de kracht van het water aanzienlijk getemperd. Onze partnerorganisatie Agrécol werkt met 83 nieuwe tuinbouwers, voornamelijk vrouwen, om hun activiteiten nieuw leven in te blazen. In die streek hebben we ook een nieuwe partner: Symbiose. Deze zal werken

Elke teler werkt mee aan de diversificatie van de teelten. Ze kweken twee soorten pepertjes, twee soorten tomaten, paprika’s, okra en mais. Daarbovenop hebben ze deze keer zo gezaaid dat alles op verschillende momenten rijp is. Hierdoor kunnen ze veel beter inspelen op de markt. Tenslotte zijn ze voorbereid op de komende uiencampagne: de zaailingen zijn al volop aan het opschieten!

rond gezamenlijk beheer van natuurlijke rijkdommen via dorpscomités. Agrécol heeft recent een biowinkel geopend in Thiès. Hier zijn, naast droge voeding, de hele week door groenten en fruit te koop. Partnerorganisatie JED is bezig met de opleiding van nieuwe imkers in de Diobass vallei. Ze startten ook een nieuw pilootproject op: isolerende manden waarin men voedsel warm kan houden nadat het gekookt is. De manden worden met lokale materialen gemaakt. Ze zorgen daarbij voor een aanzienlijke houtbesparing, aangezien de kooktijd verkort kan worden en men eten niet hoeft op te warmen. Plan(t) de toekomst, het is een slogan die Broederlijk Delen elke dag handen en voeten geeft in Senegal. Met veel inzet en plannen van de boeren zelf, en de partnerorganisaties die hen ondersteunen. ■ (DDW)

13

Prijspuzzel

WOORDZOEKER Zoek onderstaande woorden in het diagram. De overgebleven letters vormen een zin. Stuur die zin vóór 30 april 2015 naar [email protected] en maak kans op een portefeuille, een pennenzak of een tasje uit Peru. De vijf prijzen zijn van Inkakunaq Ruwaynin, een organisatie die vrouwen en mannen uit gemeenschappen in het Andesgebergte verenigt. Dit traditioneel weefwerk is handgemaakt en bewerkt met natuurlijke kleuren. CBC, een organisatie waarmee Broederlijk Delen samenwerkt, steunt Inkakunaq Ruwaynin. Zij hebben een winkel in de stad Cusco waar het werk aan een eerlijke prijs wordt verkocht. Meer info vind je op www.tejidosandinos.com.

14

N

C

U

S

C

O

M

A

N

K

A

A

S

D

A

O

H

R

C

B

O

N

E

M

O

R

D

E

A

C

U

W

U

O

B

D

N

A

L

I

O

M

R

A

I

S

P

E

L

E

N

G

I

F

O

O

G

E

S

V

E

R

V

U

I

L

I

N

G

N

S

W

V

L

R

E

N

K

G

E

L

N

S

S

P

U

D

L

U

B

E

O

T

O

E

I

T

T

R

O

T

C

I

V

V

P

N

C

A

O

M

R

O

B

N

N

O

Z

E

E

O

C

R

A

M

A

T

N

R

A

E

E

L

R

N

N

A

N

E

T

E

IJ

W

A

T

E

R

A

M

P

N

D

E

I

S

M

O

G

F

U

L

D

M

W

I

E

D

E

T

I

O

O

P

B

U

L

D

A

P

S

O

A

T

O

T

T

B

O

L

R

V

A

S

T

E

N

H

O

E

D

G

E

W

E

L

D

E

IJ

N

V

N

E

K

K

U

R

D

R

E

D

N

O

E

N

Andes · beeld · Blanca · boer · coca · corrupt · Cusco · demonstratie · dromen · Espinar · foto · geweld · gif · goud · graan · hoed · hoogte · huis · kaas · koper · lama · landbouw · leven · Lima · Marco · meedoen · mijnbouw · natuur · oogst · onderdrukken · ontginnen · Peru · protest · ramp · rots · smog · spelen · vasten · vervuiling · Victor · water · zilver · zon

INSPIRATIE

Het klimaat verandert ook mij In de campagne “Het klimaat verandert ook mij” laat Ecokerk een jaar lang inspirerende en prominente stemmen uit de samenleving aan het woord. Ze vertellen hoe het klimaat hun levensstijl beïnvloedt en verandert. Zo geven ze hun steun aan onze politieke eisen voor de beslissende klimaattop die eind dit jaar plaatsvindt in Parijs. Doe mee en voeg je eigen verhaal, of dat van je groep, toe op ecokerk.be. Geef een duidelijk signaal aan de politici die op de klimaattop mee zullen beslissen over onze toekomst.

Het klimaat vzw - ontwerp & illustratie: www.chocolatejesus.be

verander t

Ecokerk is een onderdeel van het Netwerk Rechtvaardigheid en Vrede, het netwerk van de christelijke solidariteitsorganisaties. Ecokerk verbindt ecologie met de christelijke spiritualiteit.

Vrede en Rechtvaardigheid

OOK MIJ Ecokerk informeert je over de gevolgen van de klimaatverandering. Onder het motto ‘Niet schuldig, wel verantwoordelijk’ vragen wij aandacht voor de concrete stappen die gelovigen en hun gemeenschappen kunnen zetten.

AFF het klimaat verandert

v.u.: Pieter Vandecasteele, Netwerk

www.ecokerk.be

De eerste zondag van september staat wereldwijd bekend als Scheppingszondag.

Ecokerk is een werkgroep van het Netwerk Rechtvaardigheid en Vrede, een netwerk van negen christelijke geïnspireerde solidariteitsorganisat ies: Broederlijk Delen, Caritas Vlaanderen, Caritas International, Kerkwerk Multicultureel Samenleven, Missio, Pax Christi, Present Caritas Vrijwilligerswerk, Welzijnsschakels en Welzijnszorg.

ook mij DEF.indd 1

04/07/14 06:46

Contact Huidevettersstraat 165, 1000 Brussel tel. 02 502 57 00, fax. 02 502 81 01 [email protected]

Een bijzonder klimaatvriendelijk gebruiksvoorwerp leek me tot voor kort mijn knijpkat, zo’n zaklamp die je laat branden door te knijpen. Je wekt zelf de energie op die je nodig hebt – hernieuwbare energiewant zolang ik de batterij met eigen kracht kan opladen zal ze stroom afgeven waarmee de helle ledlampjes lichten. Maar daarna ging ik nadenken over de plaats waar het ding gemaakt werd (China) en de arbeidsvoorwaarden aldaar. Het materiaal – hard plastiek – en de oplaadbare batterij zijn nu niet bepaald milieuvriendelijk.

Werkten mee aan dit nummer Mark Bergmans, Muriel Burgers, Cecilia Coppens, Pommelien da Silva Cosme, Judith De Kerpel, Margot Depraetere, Davy De Witte, Greet De Wulf, Filip Fleurbaey, Ann Fransen, Terri Grootjans, Raphael Hoetmer, Zynke Huysmans, Peter Ketelers, Veerle Labeeuw, Karel Malfliet, Wouter Mertens, Luc Motmans, Hannelore Smits, Maaike Spanhove, Katelijne Suetens en Wies Willems. Grafische vormgeving Marine De Keyzer Wettelijk depotnummer D/2014/5.556/0 Foto’s Fotoarchief Broederlijk Delen, Thomas De Boever, Zynke Huysmans, Katelijne Suetens. Verantwoordelijke uitgever Lieve Herijgers Huidevettersstraat 165 1000 Brussel Drukkerij Impressa, gedrukt op gerecycleerd FSCpapier. De folie is 100% biologisch afbreekbaar.

0,;

3DSLHUYDQ YHUDQWZRRUGH KHUNRPVW

&

Het klimaat verandert mij, want elk voorwerp, alle kleding en voedsel krijgen een verhaal, waarin het opgenomen wordt in een ketting van verbanden.

Broederlijk Delen

Niets is nog neutraal.

Steun Broederlijk Delen met een gift op IBAN BE12 0000 0000 9292. Giften zijn fiscaal aftrekbaar vanaf 40 euro per jaar. Meer info op www.broederlijkdelen.be

Jos Wouters, Abt Abdij Averbode. Lees zijn volledige getuigenis op www.ecokerk.be

Broederlijk Delen laat groepen mensen in het Zuiden hun eigen plannen uitvoeren. Dat geeft de beste resultaten in de strijd tegen ongelijkheid. Want alleen de eigen plannen zijn aangepast aan de lokale situatie en worden gedragen door de plaatselijke bevolking.

Ben je verhuisd of wens je Verdraaid elektronisch te ontvangen? Mail dan naar [email protected]

15

RUBRIEK

GROETEN UIT PERU WIE Zynke Huysmans WERK ALS Campagnevrijwilligster voor Broederlijk Delen VERBLEEF een jaar in Cusco, Peru OM de campagne ‘Marco is een boer en wil dat blijven’ voor te bereiden, samen met de lokale partnerorganisaties

Ondanks vele bezoeken aan de mijnbouwprojecten in onze werkregio kan ik maar niet wennen aan de grote ravage die deze bedrijven achterlaten. Van een landschap dat eens zoveel leven, cultuur en kennis bezat, blijft niets meer over. Maar wat me nog het meeste aangrijpt, zijn de verhalen van de mensen. Strijdend voor het enige wat ze hebben: de grond die hen zo dierbaar is. Tijdens de inleefreizen naar Peru maakten Vlaamse en Peruviaanse jongeren samen een muurschildering. Daarin verwerkten ze hun indrukken en ervaringen over leven met mijnbouw in Espinar. Ontroerend, de intense verbondenheid die op zo’n momenten ontstaat. Een aantal keren per jaar komen de partnerorganisaties van Broederlijk Delen samen. Indrukwekkend hoeveel kracht en hoop deze bijeenkomsten opwekken om van de wereld een mooiere plek te maken met meer rechtvaardigheid, gelijkheid en respect voor mens en natuur.

In december was Peru gastheer van de 20ste klimaattop. Mensen uit alle uithoeken van het land en de wereld verenigden zich in een volksmars door de straten van Lima, met als doel een eerlijk klimaatakkoord. Zo uitten ze hun onvrede over het milieuonvriendelijke beleid van de regering.

Cormo: een gemeenschap hoog in het Andesgebergte. Een plek die een grote culturele rijkdom herbergt. Gebruiken en gewoontes worden van generatie op generatie overgeleverd. Zoals bijvoorbeeld de klederdracht, maar ook het collectieve belang van de gemeenschap en het respect voor moeder aarde. Waarden die niet overeenstemmen met onze individualistische levenswijze en de wensen van vele mijnbouwbedrijven.