Jaarbericht 2014
Voor sociale samenhang
BATEN/LASTEN Het Oranje Fonds besteedt al het geld dat wij werven aan de doelstelling. Het vermogensrendement gebruiken we voor onze exploitatie, onze doelstelling en om het vermogen bestendig te houden voor de toekomst.
Verbondenheid BATEN
Als mensen elkaar helpen, gebeurt er iets bijzonders. We vertellen er graag over in ons eerste Jaarbericht. We blikken terug op 2014 met
ng Eigen fondsenwervi s Gezamenlijke actie Acties van derden
cijfers, maar vooral ook met
rheden Subsidies van ove
verhalen áchter die cijfers.
Beleggingen
Verhalen over onderlinge verbondenheid tussen mensen in ons Koninkrijk. De Buzinezzclub bijvoorbeeld. Hier krijgen jongeren van 17 tot 27 jaar begeleiding van een vrijwilliger. Samen werken ze aan een toekomstdroom, of dit nu een eigen zaak is of het volgen van een studie. De vrijwilligers zijn professionals die ook hun netwerk openstellen voor de jongeren. De resultaten zijn zeer positief. De jongeren komen
Overig Som der baten
2014 € 2.782.905,= € 401.728,=
TOEKENNINGEN** 2014 in aantal en bedragen
op uitkeringen. Dat is nog eens een win-winsituatie. Ik wens u veel leesplezier!
Aruba
36 € 1.213.084
€ 17.544.797,=
47 € 803.300
€ 293.461,= € 42.472.700,= 2014
** Algemene toekenningen, dit is exclusief de toekenningen binnen de campagnes Burendag (2.164 toekenningen) en NLdoet (4.232 toekenningen).
actief bijdragen aan meer betrokkenheid en meedoen in de Ronald van der Giessen
maatschappij. In dit jaarbericht vindt u een verkort overzicht
directeur
van onze activiteiten en financiën. Kijkt u voor het volledige
182 € 3.346.390
194 € 3.946.885
€ 9.156.371,=
Het Oranje Fonds steunde in 2014 ruim 7.000 initiatieven die
42 € 594.139
22 € 321.800
8 € 166.193
Bonaire
75 € 1.395.350 0 €-
€ 33.316.329,=
* Saldo i.v.m. gunstiger beleggingsopbrengsten. Dit is toegevoegd aan de reserve voor toekomstige bestedingen.
Curaçao
42 € 677.250
102 € 2.229.075
Saba
130 € 2.160.800
9 € 345.847
aantoonbaar sneller aan werk waardoor de gemeente bespaart
12 € 560.340
€ 1.400.000,=
26,= telling € 30.579.7 Besteed aan doels € 1.477.007,= Werving baten € 1.259.596,= ratie Beheer en administ
Saldo*
Caribisch deel van het Koninkrijk***
€ 20.049.809,=
LASTEN
Som der lasten
Het Oranje Fonds investeerde in 2014 ruim € 30,5 miljoen aan onze doelstelling op het gebied van sociale cohesie en participatie. Een groot deel hiervan besteedde het Fonds aan directe financiële steun aan 1.115 algemene aanvragen en aan de ruim 6.000 toekenningen voor Burendag en NLdoet.
18 €291.010
121 € 1.913.700
72 € 1.579.500
*** Incl. € 600.286,= aan bestedingen vanuit de partnerfondsen binnen de Samenwerkende Fondsen Caribisch deel van het Koninkrijk.
Sint Maarten
2 € 90.284
Sint Eustatius
jaarverslag op www.oranjefonds.nl/jaarverslag. 2
Jaarbericht 2014
Jaarbericht 2014
3
Dorpshuis Tricht tekst: De CommunicatieVonk
foto: Bart Homburg
Het Gelderse dorpje Tricht telt zo’n 2.000 inwoners. Deze zijn ruwweg te verdelen in echte Trichtenaren en ‘import’; mensen van elders uit Nederland die nu in Tricht wonen. Die verdeling was altijd voelbaar, totdat Dorpshuis Tricht een nieuwe koers ging varen.
Dirk Schmidt, voorzitter van het bestuur, licht dat toe: “Het dorpshuis was commercieel ingesteld, gericht op verhuur van de ruimten. Wij wilden dat anders – het dorpshuis moest geen doel maar een middel worden. Een trefpunt voor het dorp, een plek van verbinding met een sociaal culturele functie.” Die verandering werd een paar jaar geleden ingezet en inmiddels is het dorpshuis 'Van, Voor en Door' het dorp. Zelfverantwoordelijke teams vormen het hart van de organisatie. "We hebben een activiteitenteam, een horecateam, een schoonmaakteam en ga zo maar door. Bij elkaar kunnen we rekenen op zo’n 120 vrijwilligers en da’s behoorlijk veel op een dorp met 2.000 inwoners”, aldus Dirk. Een van de eerste activiteiten die nog steeds goed bezocht wordt, is de Aanschuiftafel. Vrijwilligers koken zelf thuis allerlei gerechten en brengen dat naar het Dorpshuis waar gemiddeld 85 dorpsgenoten voor € 7,4
Jaarbericht 2014
Koning Willem-Alexander plakte tape op de vloer en verfde de opbergruimte van de gymzaal.
Vrijwilligers van het Dorpshuis Tricht aan de slag tijdens NLdoet 2015.
van een driegangenmaaltijd kunnen genieten. “We mikten op oudere alleenstaanden”, vertelt Dirk, “maar eigenlijk komt iedereen hier wel eens eten.” “Nou ja, iedereen boven de 40”, nuanceert hij “gezinnen met kinderen zijn nog steeds best moeilijk te bereiken. Zij hebben weinig tijd.” Mede daarom is hij ook blij dat ze in het Dorpshuis de kinderopvang hebben kunnen onderbrengen. “Dat is zo’n voorziening die in een kleine kern al gauw verloren gaat.”
"Met dynamiek creëer je dynamiek." Het dorpshuis nieuwe stijl heeft vooral een verbindende factor. “We verbinden verenigingen en verschillende initiatieven met elkaar. En natuurlijk verbinden we mensen. Zo bieden we op de DDDavonden (Doe Dingen op Dinsdag) podium voor
iedereen die iets wil vertellen over wat hem of haar bezig houdt. Je krijgt daar de mooiste verhalen. Van reizen naar India tot het houden van bijen of kennis over virussen. Doordat mensen elkaar leren kennen, ontstaan nieuwe initiatieven en nieuwe dynamiek, ook buiten het dorpshuis. Met dynamiek creëer je dynamiek”, aldus Dirk. Al deze veranderingen vroegen om een aantal aanpassingen aan het buurthuis die mede dankzij een financiële bijdrage van het Oranje Fonds in 2014 konden worden gerealiseerd. Dirk: “We hadden extra ruimte nodig om meerdaagse evenementen te huisvesten, zoals een tentoonstelling bijvoorbeeld. Eerder moest die opgebroken worden omdat de volgende dag een andere activiteit gepland stond. En opbergruimte, daar hadden we ook groot tekort aan”.
Ook daarmee is het Dorpshuis al een eind gevorderd, mede dankzij extra hulp tijdens NLdoet op 21 maart 2015. Niet zomaar hulp, maar Koninklijke hulp van Koning Willem-Alexander en Koningin Máxima! Dirk: “Dát was me even een verrassing! Even was ik bang dat de dag daardoor helemaal geregisseerd zou worden, maar het ging allemaal reuze ontspannen. We waren ze even kwijt voor het persmoment, maar daarvoor en daarna klusten en lunchten ze zij aan zij met onze vrijwilligers.” In 2013 stond het Dorpshuis in de finale van de Oranje Fonds Kroonappels, in 2014 werd het pand gerenoveerd en in 2015 kwamen de Koning en Koningin op bezoek. Wat de komende jaren nog gaan brengen, laat Dirk open. “Ik weet alleen dat de dynamiek en saamhorigheid zullen blijven, dat is de basis waarop alles draait”.
De bouwvakkers hebben inmiddels opgeleverd. Nu is het aan het legertje vrijwilligers om het ‘aan te kleden’. Jaarbericht 2014
5
Hoe is het geld besteed? We ontvingen 2.981 algemene aanvragen, waarvan we er 1.115 steunden met een financiële bijdrage binnen de onderstaande werksoorten.
•
Informele zorg € 694.425,= Dit is sociale zorg voor kwetsbare mensen, verleend door lotgenoten, naasten en/of vrijwilligers. Van belang hierbij zijn het voorkomen van sociaal isolement en het opvangen en trainen van mantelzorgers.
TOEKENNINGEN* 2014
per werksoort
Bedragen in miljoenen Aantallen 300
€ 5 miljoen € 4,79
250
€ 4,55
€ 4 miljoen
200 150
€ 2 miljoen
€ 2,00
€ 1,68
100 50 0
€ 3 miljoen
€ 3,15 € 2,52
305
126
138
199
45
€ 1,34
€ 0,93
€ 0,69
128
40
59
75
€ 1 miljoen 0
• Maatjesprojecten
€ 3.148.332,= Mensen uit een kwetsbare groep zoals chronisch zieken, ex-gedetineerden,
•
Accommodaties € 4.787.811,= Dorps- en buurthuizen zijn belangrijke plekken waar mensen samenkomen en waar verschillende soorten groepen mensen elkaar kunnen ontmoeten.
jongeren en tienermoeders worden één-op-één gekoppeld aan een vrijwilliger die een steuntje in de
•
Groen, kunst en sport als middel € 2.521.154,= Activiteiten waarbij groen, kunst of sport wordt ingezet als middel om mensen bij elkaar te brengen of kwetsbare groepen uit hun isolement te halen.
rug geeft.
•
Vrijwillige hulpdiensten € 2.000.009,= Vrijwilligers helpen mensen die door ziekte, ouderdom, handicap of een gebrek aan sociale contacten niet alles meer zelf kunnen doen. Denk aan bezoek en begeleiding, tuinonderhoud, klussen in en om het huis, taalvragen, schuldhulpverlening en hulp bij administratie. * Algemene toekenningen, dit is exclusief de toekenningen binnen de campagnes Burendag (2.164 toekenningen) en NLdoet (4.232 toekenningen).
6
Jaarbericht 2014
•
Buurtwerk en maatschappelijke opvang € 1.338.539,= De buurt socialer en actiever maken met activiteiten en/of het opknappen of creëren van voorzieningen. Maatschappelijke opvang richt zich op de opvang en begeleiding van kwetsbare mensen zoals (ex-)dak- of thuislozen, of mensen met psychische problemen.
•
Kunnen meedoen € 4.553.214,= Mensen moeten volwaardig deel uit ij. kunnen maken van de maatschapp nema We steunen initiatieven rondom cipatie, re-integratie en participatie, atiemaar ook ruilwinkels of andere initi te eers de in en ven die mensen begeleid stappen op weg naar een baan.
• Opvoedingsondersteuning
€ 931.326,= Kinderen een goede start geven zodat zij daarmee later een betere plek in de samenleving krijgen. Dat is het doel van opvoedingsondersteuning. Vrijwilligers of professionals helpen gezinnen in sociale initiatieven zoals oudergroepen, meeleefgezinnen, en voorleesvrijwilligers.
• Diverse initiatieven
€ 1.680.137,= d Het Oranje Fonds steunt een bree e tiev crea en n scala aan betrokke sociale initiatieven via het Oranje s Fonds Buurtcadeau en de Appeltje van Oranje.
Jaarbericht 2014
7
Jongeren en vrijwilligers in gesprek tijdens een bijeenkomst van de Buzinezzclub.
Buzinezzclub leert jongeren dromen en doen tekst: De CommunicatieVonk
foto: Buzinezzclub
De Buzinezzclub begeleidt jongeren met een uitkering bij het maken van de stap naar een opleiding, werk of eigen onderneming.
8
Jaarbericht 2014
Leo van Loon, directeur van Buzinezzclub schetst de situatie waar de jongeren vandaan komen. “Ze komen uit een kansarme omgeving, waarin veel mensen zonder baan zitten of schulden hebben. Ze krijgen te horen ‘Je hebt niets, je kunt niets, wat wil je nou helemaal? Ga maar niet dromen’. En juist dat kan bij Buzinezzclub wel.”
De Buzinezzclub begeleidt de jongeren twee tot drie jaar lang. “Die tijd heb je nodig om écht het verschil te maken tussen een neerwaartse en een opwaartse spiraal”, aldus Leo. “Dat is een investering de we als samenleving niet zomaar willen doen. Daarom doen wij dat. De opbrengst komt later, op het moment dat de jongeren geen uitkering meer nodig hebben.” Op basis van deze overtuiging werkt de Buzinezzclub samen met de gemeente op no-cure-no-pay basis; de gemeente betaalt zodra er bezuinigd wordt op de uitkering. Het Oranje Fonds adviseerde de Buzinezzclub te gaan weken met vrijwilligers. Leo: “Ik kon me niet voorstellen dat er mensen waren die de professionele begeleiding op vrijwillige basis wilden leveren.
Mijn beeld van een vrijwilliger was een lieve tante die een kom soep opschept voor zielige mensen. Dat beeld is nu wel bijgesteld!” De Buzinezzclub kan nu al op 150 vrijwilligers rekenen. Mensen die zelf ondanks een moeilijke start succesvol zijn geworden en dat anderen ook gunnen. Van ondernemers tot psychologen en jeugdwerkers. “Dit heeft ook effect op de jongeren. Zodra zij weten dat iemand zich voor hen inzet zonder daar iets voor betaald te krijgen, wordt hun eigen inzet ook anders”, aldus Leo. De Buzinezzclub begeleidt nu 280 jongeren in Rotterdam, Den Haag en Dordrecht. Dat moeten er 1.000 per jaar worden in 10 steden. Daarvoor zijn vrijwillige coaches nodig. Interesse? www.buzinezzclub.nl
Jaarbericht 2014
9
Onze programma’s en campagnes Het Oranje Fonds steunt sociale initiatieven met geld, kennis en contacten. Dit deden we in 2014 met diverse kennisprogramma’s en een aantal landelijke publiekscampagnes. Enkele voorbeelden:
Oranje Fonds Collecte We merken dat organisaties op aller lei manieren aan geld proberen te kom en. Logisch, de noodzaak groeit, maa r er is minder geld beschikbaar. Anderzi jds willen veel mensen best geven aan goede organisaties in hun omgeving. In 2014 zijn we gestart met een huis-aan-hui scollecte. We deden een pilot in drie provinci es om onze methodiek, maar ook het draa gvlak voor de collecte te testen. In 2015 gaan we de Oranje Fonds Collecte landelijk uitvoeren in de week van Koningsdag. De helf t van de opbrengst is voor de collecterend e organisatie, de andere helft voor sociaal initiatief in de eigen provincie.
Oranje Fonds Groeiprogramma
Kinderen maken Muziek Samen muziek maken stimuleert de ontwikkeling van sociale en emotionele vaardigheden. Binnen het programma Kinderen Maken Muziek steunde het Oranje Fonds 25 initiatieven die kinderen leren om groepsgewijs een instrument te bespelen. Hierbij is aandacht voor samenspel, samen een doel bereiken en de
10
Jaarbericht 2014
inzet van vrijwilligers. In 2014 organiseerden we 2 kennisbijeenkomsten en konden we via de deelnemende initiatieven zo’n 2.500 kinderen bereiken. Kinderen Maken Muziek is een initiatief van het Oranje Fonds en het Fonds voor Cultuurparticipatie.
een Succesvolle sociale pioniers krijgen ma. gram intensief training- en coachpro op Ze krijgen steun van diverse experts tie, het gebied van strategie, organisa mucom en ent, financieel managem nicatie. Op deze manier kunnen de f deelnemers hun succesvolle initiatie laten doorgroeien naar een landelijk n opererende organisatie. In 2014 zage in el zow ers, we groei bij alle 18 deelnem kwaliteit als in kwantiteit.
Burendag Burendag is een dag waarop je gezellig samen komt en waarbij veel mensen iets goeds doen voor elkaar en de buurt. Douwe Egberts en het Oranje Fonds organiseren Burendag omdat buurten leuker, socialer en veiliger worden als buren elkaar ontmoeten en zich samen inzetten voor hun buurt. Op zaterdag 27 september 2014 vierden ruim 1 miljoen mensen Burendag. In het hele land werden duizenden ideeën uitgevoerd om de buurt nog leuker en gezelliger te maken. Van kunstwerken tot houten banken en van buurtmoestuintjes tot straatspeeldagen.
Jaarbericht 2014
11
Onze financiën Het Oranje Fonds is een fondsenwervende instelling met vermogen. De opbrengst van het vermogen gebruiken we onder meer voor de kosten van onze organisatie. Daardoor kunnen we alle inkomsten die we ontvangen uit loterijbijdragen, schenkingen, donaties, giften en collectes besteden aan onze doelstelling: het bevorderen van betrokkenheid in de samenleving. De volledige jaarrekening vindt u op oranjefonds.nl/jaarverslag.
Bij Vrijwilligersgezin worden verschillende generatie met elkaar verbonden.
Hoera, het is een oma! tekst: De CommunicatieVonk
foto: Rigom
Vrijwilligersgezin brengt generaties bij elkaar Dat je er met een sympathiek idee nog niet bent, ontdekte Anya van Lieverloo, coördinator bij RIGOM in Oss. Zij startte begin 2014 het initiatief ‘vrijwilligersgezin’ waarbij een heel gezin wordt geworven als vrijwilligers voor ouderen. Jongeren leren dat het leuk is om iets vrijwillig te doen, de ouderen hebben er direct een groter netwerk bij en verschillende generaties worden met elkaar verbonden. “En als alles goed gaat”, vertelt Anya, “dan ontstaat er echt een langdurige relatie tussen het gezin en de oudere.” “Het idee kon al snel op de sympathie van mijn directeur rekenen.” Ook het Oranje Fonds zag het zitten en droeg financieel bij. Het project kon dus uit de startblokken. “Hoe goed het idee ook is, het gaat niet vanzelf”, vertelt Anya tussen alle bedrijven door. “Maar ik geloof erin. Het is alleen nog zoeken naar de juiste vorm en samenwerkingspartners.” Partners vindt Anya onder andere in scholen. “Daar worden projecten gedaan zoals maatschappelijke 12
Jaarbericht 2014
stages en levensverhalen opschrijven voor ouderen. Op dat moment heb je de kinderen al, de uitdaging is om dan de ouders erbij te betrekken.” Soms begint Anya ook precies andersom. “Laatst had ik hier een vrijwilligster die wat wilde doen. Ik wist dat zij kinderen had in de leeftijd van 12 -14 jaar. Daarom opperde ik bij haar om haar gezin erbij te betrekken. Dat was even schakelen, maar nu doen de kinderen ook zo nu en dan een boodschap”. Het werven van complete gezinnen is echt anders. Maar ook het maken van een match vraagt meer aandacht. “Omdat je echt naar een duurzame relatie tussen een gezin en een oudere toe werkt, is een goede match nog belangrijker. Het komt voor iedereen dichterbij”, aldus Anya. Met het Oranje Fonds heeft Anya een bepaald aantal matches afgesproken. “Ik heb nog het hele jaar om te bewijzen dat het mogelijk is. Ik geloof erin. Maar voor mij is het pas echt succesvol als ouderen en gezinnen zich spontaan bij ons komen melden”, besluit ze.
Maatschappelijk verantwoord vermogensbeheer Het doel van ons vermogen is om de kosten van onze eigen organisatie te betalen. Daarnaast willen we het vermogen minimaal in stand houden en zo mogelijk corrigeren vanwege inflatie. Zo kunnen we óók over 50 jaar nog actief zijn voor maatschappelijke initiatieven in het Koninkrijk. Daarnaast willen we maatschappelijk verantwoord beleggen. Bij het vermogensbeheer letten we daarom niet alleen op de kosten en het rendement, maar stellen we ons ook ten doel het vermogen maatschappelijk verantwoord en zo
veel mogelijk in lijn met onze missie te beleggen. Duurzaamheid is een belangrijk thema in ons beleid. Wij volgen hierbij de criteria die zijn opgesteld door de Vereniging van Fondsenwervende Instellingen (VFI) met betrekking tot bijvoorbeeld mensenrechten, kinderarbeid en milieu. We laten onze portefeuilles op die thema’s screenen door drie verschillende researchbureaus. Ook passen we positieve screening toe, zodat bedrijven juist op basis van hun duurzaamheidsbeleid worden opgenomen in de portefeuilles. Jaarbericht 2014
13
Door Outdoor Ervarend Leren - omdat praten soms niet genoeg is tekst: De CommunicatieVonk
foto: Exodus
Daar sta je dan, buiten de poort van de gevangenis. In een blauwe vuilniszak zitten alle bezittingen die je nog hebt. Geen huis, geen baan. Je familie, bij wie je toch al niet zo’n leuke jeugd had, wil niets meer van je weten. En die foute vrienden kun je misschien beter ook maar niet opzoeken.
Jaarlijks komen alleen al in de regio Den Haag ruim 2.000 mensen vrij uit de gevangenis. Zij zijn tijdelijk uit de maatschappij verwijderd. Maar hoe keren ze daar weer in terug? Zonder terug te vallen in oude gewoontes? Stichting Exodus biedt opvang en begeleiding. Het oudste Exodushuis staat in Den Haag. Daar is plek voor 22 ex-gedetineerden. Zij krijgen een dak boven het hoofd en begeleiding om hun leven weer op de rit te krijgen. Inzicht krijgen in het eigen gedrag en daaraan werken, maakt daar onderdeel van uit.
Roselyne van der Heul projectleider bij Exodus Zuid Holland West beschrijft hoe dat gaat. “Door met elkaar in een huis te wonen, dienen zich regelmatig leermomenten aan. De bewoners moeten samenwerken, afspraken maken, etc. Soms ontstaan conflicten die moeten worden opgelost. Door dit met elkaar in een beschermde en begeleidde omgeving mee te maken, 14
Jaarbericht 2014
Deelnemers leren samenwerken en blijven beter gemotiveerd voor een succesvolle terugkeer in de maatschappij.
"In die situatie wordt gedrag uitvergroot en daarmee bespreekbaar."
hoe daar te komen. In een zorgvuldig ontworpen programma gaan ze vervolgens ‘de wildernis’ in. “Wanneer je in weer en wind eten, hout om op te koken en een schuilplaats moet regelen, dan móet je wel samenwerken”, legt Roselyne uit. “In die situatie wordt gedrag uitvergroot en daarmee bespreekbaar.” Deelnemers die de training hebben afgerond, krijgen soms een rol als vrijwilliger bij een volgende training. DOEL draagt eraan bij dat bewoners gemotiveerd blijven om hun resocialisatietraject verder af te maken. En dat vergroot hun kansen om weer volwaardig deel te nemen aan de samenleving.
DOEL bestaat uit trainingen die ex-gedetineerden meer inzicht geven in hun eigen achtergrond, gedrag, valkuilen en keuzemogelijkheden. Aan het begin van iedere training maken deelnemers samen met de trainer letterlijk hun persoonlijke routekaart met de stip op de horizon waar ze heen willen en
In 2014 gaf Exodus vijf teamtrainingen en 10 individuele trainingen aan bewoners in verschillende Exodushuizen. Nu wil Exodus het DOEL programma samen met andere partijen inzetten voor andere ex-gedetineerden, ook wanneer die niet bij Exodus wonen. www.exodusdoel.nl
leren de bewoners van hun gedrag en wat daaraan kan veranderen.” Maar in een woongroep zijn situaties te ontlopen en is probleemgedrag te camoufleren. Daarom ontwikkelde Exodus - met financiële steun van het Oranje Fonds - het programma DOEL (Door Outdoor Ervarend Leren).
Jaarbericht 2014
15
Benieuwd welke initiatieven het Oranje Fonds bij u in de buurt steunt? Kijk op oranjefonds.nl/jaarverslag
Colofon Tekst De CommunicatieVonk Oranje Fonds Eindredactie Oranje Fonds Vormgeving & realisatie Romijn Design Fotografie cover Bart Homburg Fotografie achterzijde Jeannette Schols Drukwerk Klomp offsetdrukkers Copyright Oranje Fonds, april 2015
Met dank aan Het Oranje Fonds is de Nationale Postcode Loterij en De Lotto zeer erkentelijk voor hun steun aan het Fonds. Zonder deze bijdragen zouden wij ons werk niet kunnen doen.
Bijdragen aan een betrokken samenleving. Helpt u mee?
