voor het werven en voorlichten van moeilijk bereikbare autochtone en allochtone ouders over het gebruik van alcohol, drugs en gokken door

DRAAIBOEK HOMEPARTY voor het werven en voorlichten van moeilijk bereikbare autochtone en allochtone ouders over het gebruik van alcohol, drugs en gokken door hun kinderen

Heleen Riper, Trimbos-instituut Linda Bolier, Trimbos-instituut Mariet de Vocht, De Grift

GGZ Nederland Resultaten scoren, Amersfoort, 2004

Colofon Opdrachtgever en financier project ZonMw Verslaving Auteurs Heleen Riper (Trimbos-instituut) Linda Bolier (Trimbos-instituut) Mariet de Vocht (De Grift) Begeleidingscommissie Murat Can (GGZ Midden-Brabant) Paulien van Haastrecht (NIGZ) Ben Lebesque (CAD Drenthe, Resultaten Scoren) Aukje Sannen (Trimbos-instituut) Richeline Sorel (Tandem, Trabou-Tin) Glenn Uiterloo (Trimbos-instituut) Cor Struik (TACTUS) Eindredactie en lay-out Paul Anzion (Trimbos-instituut) Uitgave in samenwerking met GGZ Nederland Ontwikkelcentrum Preventie en innovatie van Resultaten Scoren Nadere informatie Titel van de publicatie Publicatienummer Prijs Waar

Draaiboek homeparty 2004-264 1e exemplaar per instelling gratis, elk volgende exemplaar € 7,00 (inclusief verzendkosten) GGZ Nederland Postbus 830 3800 AV Amersfoort T 033 – 460 8900 F 033 – 460 8999 E : [email protected]

www.dehomeparty.nl

Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand of openbaar worden gemaakt door middel van druk, fotokopie, microfilm of op welke andere wijze dan ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van GGZ Nederland en de auteurs van dit draaiboek.

Inhoud VOORWOORD

5

1

HET DRAAIBOEK

7

2

DE HOMEPARTY Theoretische achtergrond De interventie homeparty Doelstelling Doelgroep Voorlichtingsboodschap Stappenplan

9 9 10 11 11 12 13

3

WEL OF GEEN HOMEPARTY Probleemdefinitie en probleemanalyse Interne organisatie Externe organisatie Besluitvorming over wel of geen homeparty

15 15 16 16 16

4

PROJECTPLAN Projectplan homeparty: Planning en organisatie Probleemstelling Doel en doelgroep Interne organisatie en begroting Besluitvorming start homeparty

17 17 17 18 18 20

5

WERVING Contactleggen met lokale of regionale organisaties Sleutelfiguren Sleutelfiguren met extra taken: sleutelfiguur+ Gastouders Voorgesprek tussen preventiewerker en gastouder Inzet van een tolk Wervingsmateriaal sleutelfiguren en gastouders

21 21 22 23 24 24 25 26

6

INHOUD VAN DE HOMEPARTY De homeparty Voorbeeldbijeenkomsten Ondersteunende materialen

27 27 28 29

7

UITVOERING Vooraf regelen Tips tijdens de uitvoering Organiseren van vervolgactiviteiten Werken met allochtone ouders

31 31 31 33 33

8

EVALUATIE Terugkoppeling naar eigen organisatie Terugkoppeling naar sleutelfiguur en externe organisatie

37 37 38

3

4

Literatuur

39

Bijlage 1 Folders en brochures Bijlage 2 Videosuggesties Bijlage 3 Relevante websites Bijlage 4 Intermediairenfolder Bijlage 5 Wervingskaart gastouders (Nederlands) Bijlage 6 Wervingskaart gastouders (Turks) Bijlage 7 Homeparty-quiz Bijlage 8 Meningsvragen Bijlage 9 Situatiespel Bijlage 10 Middelenkoffer Bijlage 11 Logboek homeparty voor preventiewerkers Bijlage 12 Literatuur opvoedingsondersteuning en allochtone groepen

41 43 45 47 49 51 53 57 59 61 63 67

Voorwoord

In 1999 werd door de Grift het idee uitgewerkt om moeilijk bereikbare ouders voor voorlichtingsbijeenkomsten over middelengebruik door hun kinderen op een laagdrempelige manier te werven. Het actief werven van moeilijk bereikbare ouders en het geven van voorlichting in een laagdrempelige setting resulteerden in een nieuwe interventie genaamd de houseparty, later omgedoopt tot homeparty. Dit idee werd toegepast in de praktijk en vervolgens werd het ontwikkeltraject systematisch ingezet en onderzocht in samenwerking met het Trimbos-instituut. Met veel plezier presenteren wij de vernieuwde versie van het Draaiboek Homeparty, voor het werven en voorlichten van moeilijk bereikbare autochtone en allochtone ouders over het gebruik van alcohol, drugs, roken en gokken door hun kinderen. Dit draaiboek is het resultaat van een samenwerkingsproject tussen het Trimbosinstituut, programma Vroegsignalering, en de Grift, afdeling Preventie in de periode van 2000–2003. Dit samenwerkingsproject is gefinancierd door ZonMw Verslaving. Voor de implementatie is samengewerkt met het Ontwikkelcentrum Preventie van het project Resultaten Scoren van GGZ Nederland. Dit draaiboek is gebaseerd op een ontwikkeltraject van twee fasen. In de eerste fase is het draaiboek op basis van praktijkervaringen van de Grift met het geven van homeparty’s en onderzoek naar deze praktijk ontwikkeld. In de tweede fase is dit draaiboek in twee regio’s gebruikt als basis voor het uitvoeren van deze homeparty’s. Hieraan hebben meegewerkt Stichting CAD en Tactus. Beide fasen zijn begeleid met procesevaluatiefonderzoek waarvan de resultaten in het draaiboek verwerkt zijn. De resultaten van het homepartyproject zijn tot standgekomen door een succesvolle samenwerking tussen de Grift, het Trimbosinstituut en Instellingen voor Verslavingszorg. De uitgave van dit draaiboek is financieel mede mogelijk gemaakt door Resultaten Scoren. De implementatie van deze interventie wordt ondersteund door het Trimbos-instituut, Landelijk Steunpunt Preventie, door de Grift en Resultaten Scoren. Heleen Riper, Trimbos-instituut Mariet de Vocht, de Grift

5

1 Het draaiboek In dit draaiboek ligt het accent op het geven van concrete handvatten voor het opzetten, uitvoeren en evalueren van een homeparty. Wij raden gebruikers van het draaiboek aan om ook een training te volgen voorafgaande aan de daadwerkelijke uitvoer. Meer informatie over deze training is te vinden op www.dehomeparty.nl (actief per 1 december 2004) of bij de Grift. Uitgangspunt is dat het draaiboek gebruikt wordt door preventiewerkers die kennis hebben over en ervaring met genotmiddelen en voorlichtingsbijeenkomsten. Dit soort informatie staat dus niet in het draaiboek tenzij deze informatie specifiek is voor de homeparty. Verder geeft dit draaiboek beknopt informatie over het uitvoeren van de homeparty onder allochtone groepen en geeft het praktijken literatuurverwijzingen voor meer informatie. Het draaiboek bestaat uit 8 hoofdstukken en een aantal bijlagen. Hoofdstuk 2 beschrijft de homeparty als interventie: wat is het doel, de doelgroep en de werkwijze? In hoofdstuk 3 tot en met 7 komen achtereenvolgens van begin tot eind de noodzakelijke stappen voor projectplan, organisatie, uitvoering en evaluatie van een homeparty aan de orde. Voor de leesbaarheid van dit draaiboek zijn de volgende besluiten genomen: • Genotmiddelen omvatten zowel alcohol, drugs, gokken en roken; wanneer specifieke aandacht voor een van deze thema’s wordt gevraagd, staat dit erbij. • Het draaiboek is in eerste instantie bedoeld voor preventiewerkers en gezondheidsvoorlichters uit de verslavingszorg en GGD’ en. Daarnaast is het ook geschikt voor andere professionals die zich bezighouden met alcohol- en drugsvoorlichting of opvoedingsondersteuning. In het draaiboek worden al deze professionals kortweg preventiewerkers genoemd. • Zij betekent ook hij, tenzij anders vermeld. Wanneer er gesproken wordt over de praktijk van de homeparty’s, dan worden de de praktijkresultaten van de homeparty fase 1 en 2 bedoeld zoals deze tijdens de procesevaluatie onderzocht zijn.

7

2 De homeparty

Een kwartier voor aanvang van een Turkse homeparty arriveer ik met de sleutelfiguur, een sociaal-cultureel werkster, bij de gastvrouw. Tien minuten na de afgesproken tijd zijn er zes vrouwen gearriveerd. De gastvrouw geeft iedereen koffie, thee en koekjes. Iedereen kent elkaar en er is een ongedwongen sfeer. Ik vraag de vrouwen of zij kinderen hebben van dezelfde leeftijd als de gastvrouw. Dit blijkt een goede opening: de vrouwen reageren spontaan. Daarna vertel ik iets over de instelling waar ik werk en de invulling van deze middag. Met hulp van de sleutelfiguur vullen de vrouwen een lijstje in met vragen over genotmiddelen. Vervolgens haal ik uit mijn koffer enkele middelen. De vrouwen luisteren geboeid en hebben veel vragen. Na afloop geven ze aan dat ze het heel interessant vonden. Vier vrouwen geven zich op om de volgende keer gastvrouw te zijn.

[Alle beschreven praktijksituaties zijn gebaseerd op ervaringen van de preventiewerkers die homeparty’s hebben uitgevoerd]

Theoretische achtergrond

Vaak bereiken opvoedingsondersteunende interventies die ouders die al veel weten, en voldoende opvoedingsvaardigheden hebben. Het huidige aanbod in opvoedingsondersteuning schiet te kort in het bereiken van allochtone gezinnen en gezinnen uit lagere sociaal-economische klassen (Van Dijke, Snijders & Terpstra 1999). Het zijn vaak deze gezinnen die ondersteuning nodig hebben vanwege hun lage sociale positie, het wonen in achterstandswijken, het ontbreken van een hecht sociaal netwerk en het bestaan van een ongunstig pedagogisch gezinsklimaat (Eldering 2002). Ook in de opvoedingsondersteuning als het gaat om gebruik van middelen verdient het bereiken van risicogroepen aandacht. Be9

paalde oudergroepen worden niet of nauwelijks bereikt door de bestaande wervingsmethodieken, terwijl ze wel behoefte hebben aan ondersteuning en informatie (Cuijpers & Bolier 2001, Harachi e.a. 1997, Hogue e.a. 1999, Dusenbury 2000). Het gaat hier onder anderen om groepen van allochtone en autochtone ouders met een lage sociaal economische situatie uit achterstandswijken Tegelijkertijd wordt de invloed van de ouders op het gedrag van hun adolescente kinderen de laatste jaren sterker benadrukt. Deze invloed is groter dan vaak wordt aangenomen (Engels 2000, 2002). Om deze doelgroepen te bereiken moet actiever en op een meer persoonlijker manier gewerkt worden (Veldkamp 2002). Een belangrijke ontwikkeling in de preventie is dat, naast aandacht voor risicofactoren, de aandacht voor beschermende factoren groter is dan voorheen (Hawkins e.a. 1992). De ouder-kindinteractie kan zowel een beschermende als een risicofactor zijn voor het middelengebruik van kinderen. De belangrijkste factoren die bescherming geven zijn ouderlijke monitoring, een open communicatie tussen ouders en kinderen en grenzenstellend handelen door de ouders. Ouderlijke monitoring is het volgen van het eigen kind, weten wat het doet, waar het is, wie zijn vrienden zijn, enz. Deze beschermende factoren worden in de literatuur samengevat met het handelen van ouders volgens een autoritatieve opvoedingsstijl (Elling & Eland 2001, Vakalahi 2001, Wills & Yaeger 2003).

De interventie homeparty

De homeparty is geïnspireerd op de welbekende formule van de Tupperwareparty. Het is een huiskamerbijeenkomst, in een vertrouwde sfeer bij ouders thuis. De bijeenkomst duurt maximaal twee uur. Een homeparty wordt opgezet en mede uitgevoerd door een preventiewerker. Deze geeft voorlichting over alcohol en drugs, afgestemd op de vragen en behoeften van de aanwezige ouders. Het accent ligt op kennisoverdracht aan, opvoedingsvaardigheden van en attitudevorming van de ouders. Het is een laagdrempelige interventie om ouders te ondersteunen in de opvoeding waar het gaat om bewust gebruik van genotmiddelen door hun kinderen. Het uiteindelijke doel van de homeparty is bij te dragen aan het voorkomen of verminderen van de risico’s van het gebruik van genotmiddelen door jongeren. De werving voor de homeparty is een cruciale voorwaarde: zonder ouders geen homeparty. Preventiewerkers werven sleutelfiguren die toegang hebben tot de beoogde doelgroep, sleutelfiguren werven gastouders en gastouders werven ouders om deel te nemen aan een homeparty. De gastouder nodigt tussen de vijf en twaalf ouders uit. Dit zijn vaak vrienden, familieleden of kennissen. In termen van projectmanagement kan de werving van sleutelfiguren, gastouders en ouders heel goed als deelproject worden beschreven. Dan wordt wellicht ook duidelijk dat er misschien een deelprojectleider voor moet komen, of wordt duidelijk wie van het preventieteam dit deel van het (gehele) project Homeparty het beste kan gaan doen. De preventiewerker biedt zonodig ondersteuning bij de voorbereiding van de bijeenkomst zelf. Aan het einde van een party werft de preventiewerker een nieuwe gastouder. Idealiter ontstaat hierdoor een estafette van homeparty’s. Als dank voor de gastvrijheid ontvangt de gastouder een verrassing, bijvoorbeeld een vrijetijdspakket.

10

Organiseren van een homeparty

1 Voorbereiden 2 Werven 3 Bepalen van de inhoud 4 Houden van homeparty

Preventiewerker werft sleutelfiguren

Sleutelfiguur werft gastouders

5 Evalueren Gastouder werft ouders

De homeparty kan op verschillende niveaus worden ingezet. • Een homeparty is een geïntegreerd onderdeel van een breder opgezet preventieproject in de wijk, regio of gemeente. Dit is de ideale situatie. • Een homeparty kan een opstap zijn voor vervolgactiviteiten voor dezelfde groep ouders of voor een andere doelgroep. • Een homeparty kan uitgevoerd worden als een op zichzelf staande voorlichtingsactiviteit met wisselende oudergroepen.

Doelstelling

Een homeparty is een interventie om moeilijk bereikbare groepen van ouders voor te lichten. Homeparty’s hebben als uiteindelijk doel om de risico’s van middelengebruik door jongeren te verminderen of te voorkomen. Om dat doel te bereiken worden hun ouders gesteund in hun opvoedingsvaardigheden. Het doel van een homeparty wordt dan: • het aanreiken van vaardigheden en het bespreekbaar maken van omgaan met genotmiddelen binnen de opvoeding. Om dit doel te bereiken, zal in de praktijk vaak eerst aandacht besteed moeten worden aan (sub)doelen als: • het vermeerderen van feitelijke en betrouwbare kennis bij ouders over alcohol, drugs, roken en gokken • het stimuleren van informatiezoekend gedrag bij ouders, als het gaat om alcohol, drugs, roken en gokken • het vergroten van de bekendheid met de verslavingszorg en relevante hulpverleningsorganisaties In een aantal gevallen is het bereiken van het eerste subdoel overigens het maximaal haalbare.

Doelgroep

Een homeparty is een laagdrempelige interventie voor allochtone en autochtone ouders met kinderen tussen de tien en zestien jaar die niet bereikt worden met reguliere opvoedingsondersteunende activiteiten. Onder reguliere opvoedingsondersteunende activiteiten vallen bijvoorbeeld een cursus voor ouders over alcohol en drugs, een ouderavond over alcohol en drugs op school, een themaochtend in het buurtcentrum en gangbare informatiematerialen. Aan de hand van ervaringen met de uitvoer van homeparty’s lijken deze ouders naast verschillen, ook een aantal kenmerken gemeen te hebben (Panka & De Vocht 1998, Panka 2001) waarmee bij het werken met deze ouders rekening moet worden gehouden.

11

Deze ouders: • hebben lage verwachtingen over het nut van interventies • zijn weinig gemotiveerd voor deelname aan interventies • ervaren een hoge drempel om aan interventies deel te nemen vanwege sociale en culturele verschillen • denken weinig invloed op hun kinderen te hebben en ervaren opvoedingsproblemen • spreken niet of slecht Nederlands (met name Turkse en Marokkaanse ouders) • ervaren pas in een laat stadium problemen • hebben een klein sociaal netwerk buiten hun familie en directe kennissenkring • zijn onvoldoende op de hoogte van de bestaande hulpverlening • wonen in een achterstandswijk • zijn niet betrokken bij buitenschoolse activiteiten • hebben zelf negatieve opvoedings-, school- en leerervaring en een negatief maatschappijbeeld • hebben beperkte communicatieve vaardigheden. Dit komt omdat ouders anderstalig zijn en/of omdat ze hun gedachten moeilijk onder woorden kunnen brengen. Veel ouders zijn niet gewend aan een praatcultuur en hebben een nondirectieve opvoedingsstijl. • hebben beperkte sociale vaardigheden. Ze hebben moeite met het maken van contact, het beginnen of gaande houden van een gesprek, hebben weinig belangstelling en vertrouwen in anderen, en voelen sociaal gewenst gedrag niet aan.

Voorlichtingsboodschap

Om ervoor te zorgen dat jongeren bereid en in staat zijn de risico’s van genotmiddelen in te schatten en zich verantwoordelijk te gedragen als het gaat om hun eigen gezondheid en die van anderen, is het zaak om ook in de opvoeding aandacht aan genotmiddelen te besteden. De homeparty’s richten zich daar dan ook op. Verschillend per middel, brengt het gebruik van genotmiddelen gezondheidsrisico’s met zich mee, kunnen er negatieve effecten zijn op sociaal en maatschappelijk functioneren en zijn sommige middelen gewoonweg verboden. Tegelijkertijd komen jongeren anno 2004 uiteraard met genotmiddelen in aanraking; een aantal experimenteert ermee, wordt recreatief of problematisch gebruiker. De voorlichtingsboodschap moet dus, afhankelijk van het middel, balanceren tussen acceptatie, gedogen, ontmoedigen en ontraden. Daarnaast balanceert die voorlichtingsboodschap tussen verschillende opvoedingsstijlen, geloofsovertuigingen, culturele achtergronden of ervaringen van ouders. Het gebruik van alcohol bijvoorbeeld is in de islamitische geloofsovertuiging een verboden genotmiddel. In de Turkse en Marokkaanse gemeenschap is het ook moeilijk te begrijpen dat cannabis gedoogd wordt in Nederland. Dit vraagt van de preventiewerker dat zij deze boodschap kan vertalen en nuanceren, hierbij rekening houdend met de normen en waarden van de doelgroep.

12

Stappenplan

In de volgende hoofdstukken worden de opeenvolgende stappen in de voorbereiding, uitvoer en evaluatie van de homepartyinterventie uiteengezet. Hieronder staat een overzicht van deze stappen. Stappenplan homeparty’s Stap 1. Homeparty, een passende oplossing? • Probleemdefinitie en probleemanalyse • Interne organisatie • Externe organisatie • Besluitvorming over wel of geen homeparty Stap 2. Opstellen projectplan Probleemstelling Doel en doelgroepanalyse Interne organisatie en kostenbegroting Besluitvorming over de aanpak

• • • •

Stap 3. Werven ouders Contactlegging met lokale of regionale organisatie(s) Werven en afspraken maken met sleutelfiguur Eventueel inzetten van (para)professionals Werven en contact leggen met gastouder Voorgesprek houden en afspraken maken met gastouder Regelen van tolk Ontwikkelen wervingsmateriaal

• • • • • • •

Stap 4. Opstellen inhoud bijeenkomst Inhoud programma Systematisch afsluitpunt en evaluatie Materiaalkeuze en -ontwikkeling

• • •

Stap 5. Uitvoeren Praktische tips voor de uitvoering Werken met allochtone ouders

• •

Stap 6. Evalueren en terugkoppelen resultaten Terugkoppelen resultaten naar eigen instelling Terugkoppelen resultaten naar betrokken organisatie(s)

• •

Stap 7 Bepalen Vervolg Toekomstige activiteiten

•

13

3 Wel of geen homeparty Stap 1 •

Probleemdefinitie en probleemanalyse

•

Interne organisatie

•

Externe organisatie

•

Besluitvorming over wel of geen homeparty

In een grote gemeente is door Stichting CAD een zogenoemde quick scan uitgevoerd naar de problemen van en met Antilliaanse en Arubaanse jongeren. Er zijn gesprekken gevoerd met een aantal Arubaanse en Antilliaanse organisaties in de regio. De resultaten van de quick scan laten zien dat er onder de Arubaanse en Antilliaanse jongeren veel problemen zijn zoals problematisch gebruik van met name alcohol, cannabis en cocaïne. De ouders van deze jongeren worden niet bereikt met reguliere preventieactivitieiten. In het plan van aanpak voor deze groep jongeren neemt Stichting CAD de homeparty als interventie op.

Om te kunnen besluiten of een homeparty een passende oplossing is, is het noodzakelijk een aantal vragen te beantwoorden. Het beantwoorden van deze vragen is uitermate belangrijk voor het efficiënt inzetten van een homeparty en voorkomt een te positieve inschatting van de haalbaarheid en voorkomt problemen bij de uitvoer. Het kan bijvoorbeeld zijn dat een homeparty wenselijk is, maar dat de middelen of steun van de organisatie niet aanwezig zijn. Deze informatie maakt het mogelijk om vroegtijdig een beslissing te nemen over het al dan niet inzetten van de homeparty. Voor het beantwoorden van deze vragen is informatie uit verschillende bronnen en personen nodig: de eigen instelling, lokale en regionale organisaties (club- en buurthuiswerk, jongerenwerk, scholen, belangengroepen); en grijze literatuur, vaktijdschriften en resultaten van wetenschappelijk onderzoek.

Probleemdefinitie en probleemanalyse

•

• •

Op welk probleem moet een homeparty een antwoord geven? Zijn er signalen dat er bij de primaire doelgroep (de jongeren) sprake is van een verhoogd risico op problematisch gebruik en is er sprake van een achterstandspositie? Wat is de omvang van deze jongeren- en oudergroep? Is er sprake van een doelgroep die niet bereikt wordt met reguliere opvoedingsondersteunende activiteiten? Welke interventies richten zich al op de ouders van deze doelgroep?

15

Interne organisatie

• •

Is deze oudergroep toegankelijk en te organiseren? Is het nodig om een quick scan uit te voeren naar het vermeende probleem? Voor een antwoord in zijn algemeenheid op de vraag of het aan te raden is een quick scan uit te voeren, en voor een beschrijving van de methodiek, zie Lemmers & Riper 2003.

•

Wie stelt de homeparty voor als interventie? Wordt de opdracht top-down gegeven, zonder dat er bijvoorbeeld middelen beschikbaar worden gesteld of dat een duidelijk doel wordt gesteld, of zonder dat duidelijk is wie de verantwoordelijkheid heeft voor dit voorstel of het project? Past de homeparty in de werkplannen van de organisatie en ondersteunt de organisatie de uitvoering? Zijn er voldoende middelen (menskracht, financiën) om de homeparty op te zetten en uit te voeren? Zijn er voor de homeparty externe financieringsbronnen mogelijk? Beschikt de organisatie over de expertise voor de uitvoering van de homeparty of is deze expertise via training te verwerven? Wat zijn belemmerende of bevorderende factoren voor implementatie?

• •

•

•

Externe organisatie

•

• • •

Besluitvorming over wel of geen homeparty

16

•

Welke lokale en regionale organisaties hebben al contacten met of bieden activiteiten aan de doelgroep aan? Welke organisaties zijn van belang voor een homeparty-interventie? Zijn er vanuit de instelling al contacten met deze organisaties? Zijn er mogelijkheden om de homeparty een plek te geven in een wijkgericht project of aanpak in de regio? Wat zijn belemmerende of bevorderende factoren voor implementatie? Beslissing om ja dan nee om de homeparty in te zetten op basis van de analyse van bovenstaande punten.

4 Projectplan Stap 2. Maken van een Projectplan •

Probleemstelling

•

Doel en doelgroepanalyse

•

Interne organisatie en kostenbegroting

•

Besluitvorming aanpak homeparty

In een homeparty zitten Antilliaanse moeders en vaders bij elkaar. Stilzwijgend weet iedereen dat een van de mannen ooit een cokeprobleem heeft gehad. Hier wordt niet over gepraat. Wel worden veel vragen gesteld, vooral over wat verslaving en cocaïne is. De verrassingsmand met lekkernijen uit de toko valt zeer goed bij de gastvrouw. De sleutelfiguur wil de volgende keer iets organiseren voor jongeren in de buurt.

Projectplan homeparty: Planning en organisatie

In deze stap staat de planning en organisatie van een homeparty centraal. Het opstellen van een schriftelijk projectplan homeparty waarin de verschillende stappen met fasering staan vermeld is hierbij een belangrijk hulpmiddel. Voor dit plan kunnen de gegevens gebruikt worden die verzameld zijn tijdens stap 1. In het projectplan wordt de aanpak van de homeparty uitgewerkt. In de eigen instelling kan de homeparty één van de interventies zijn binnen een integrale aanpak voor de doelgroep. De homeparty kan bijvoorbeeld in een samenhangende aanpak in de domeinen gezin, school en vrije tijd worden ingezet. Ook past de homeparty als project in een samenhangende aanpak met andere projecten voor allochtone jongeren, bijvoorbeeld in samenhang met een peerpreventieproject (Kroneman, De Lange & Ten Holt 2003). De homeparty is een project dat ook, en bij voorkeur, wordt ingezet in een breed communityproject voor de doelgroep. Veel welzijnsinstellingen zijn bezig met wijkgericht werken. Daarnaast wordt in een aantal steden het project Communities that Care uitgevoerd waarop kan worden aangesloten met de homeparty (Ince, Beumer, Jonkman & Vergeer 2004). Op lokaal niveau kan aansluiting gezocht worden bij de Brede Schoolprojecten. Met het draaiboek kan vervolgens een stappenplan voor uitvoering en tijd worden opgesteld. Het uitvoeringstraject homeparty kent een aantal onzekere factoren qua tijdsplanning. Hier moet bij het projectplan rekening worden gehouden.

Probleemstelling

Het projectplan begint met een heldere probleemstelling waarvan een homeparty bijdraagt aan de oplossing. Het kort en duidelijk opschrijven van het probleem en het bereiken van consensus onder betrokkenen is hierbij een krachtig hulpmiddel. De probleemstelling is immers de onderbouwing van de inzet van een homeparty en geeft het kader voor de uitvoer van een homeparty.

17

Doel en doelgroep

Interne organisatie en begroting

Hier wordt kort omschreven wat de doelgroep van de homeparty is, wat de homeparty wil bereiken en wat het concrete eindresultaat van het project homeparty is, bijvoorbeeld het aantal gehouden homeparty’s, of het aantal bezoekende ouders . Voor het uitvoeren van de homeparty is planning en organisatie van activiteiten, financiële middelen en personele inzet nodig. Vaardigheden preventiewerker Het plannen, organiseren en uitvoeren van een homeparty vereist specifieke vaardigheden van preventiewerkers: • plannen, organiseren en budgetteren • contactlegging, communicatie en affiniteit met de doelgroep en betrokken organisaties (motiveren en enthousiasmeren) • kennis van genotmiddelen, de doelgroep en didactische vaardigheden. Zo moet een preventiewerker inzicht hebben in de leefwereld van jongeren, opvoedingsondersteuning en diverse culturele achtergronden en opvoedingstijlen. Als er onvoldoende kennis over de culturele achtergrond van de beoogde doelgroep is, kan deze verkregen worden bijvoorbeeld in gesprekken met relevante betrokkenen binnen en buiten de eigen organisatie en via literatuuronderzoek (zie bijlage 12 literatuurverwijzingen) • affiniteit met en motivatie voor de homeparty-interventie Personele inzet & tijdsindicatie In het projectplan wordt aangegeven wie de eindverantwoordelijkheid en coördinatie heeft voor het totale homepartyproject en wie bij de uitvoering betrokken zijn. Het kan zijn dat de taken tussen medewerkers verdeeld worden, afhankelijk van de functionele rolbezetting, benodigde expertise en beschikbare tijd. Voor een succesvolle implementatie is het raadzaam om bij de planning en uitvoering van een homeparty meer dan één preventiewerker te betrekken, met minimaal één preventiewerker die als achterwacht kan functioneren. Dit maakt de uitvoering van een homeparty minder kwetsbaar wanneer door onvoorziene omstandigheden de centrale preventiewerker uitvalt. Uitval van een preventiewerker terwijl er geen vervanger is, heeft grote gevolgen voor de continuïteit en ervaren kwaliteit van de homeparty door de deelnemende ouders en sleutelfiguren. Tabel 4.1 geeft een indicatie van de personele bezetting (in uren) die nodig is voor het plannen, uitvoeren en evalueren van een eerste homeparty en voor de volgende party’s voor zelfde doelgroep. Hierbij is een onderscheid gemaakt tussen: • instellingen die ervaring hebben met het geven van homeparty’s en beschikken over een netwerk met relevante organisaties • instellingen die het externe netwerk als onderdeel van de homeparty-interventie nog moeten opbouwen, deze instellingen hebben namelijk meer tijd nodig in de voorbereidingsfase Deze indicatie is gebaseerd op resultaten van de procesevaluatie (fase 1 en 2).

18

Tabel 4.1 Activiteit

Tijdsindicatie voor personele bezetting

uren eerste party (met netwerk) Stap 1Wel of geen homeparty 16 Stap 2 Projectplan 8 Training 8 Stap 3 Werving 8 Stap 4 Inhoudelijke opzet 6 Stap 5 Uitvoering 6 Stap 6 Evaluatie 6 Totaal 58

uren eerste party (zonder netwerk) 18 8 8 20 6 6 6 72

uren volgende party’s 4 3 6 4 17

Uit tabel 4.1 wordt duidelijk dat met name de voorbereiding en werving relatief veel geld en tijd kosten (stap 1-3). Dit wordt nog meer als er geen netwerk van betrokken organisaties voor handen is. In geval van een reeks homeparty’s, neemt het aantal benodigde uren flink af. Naast arbeidskosten zullen de volgende kosten begroot moeten worden: • reiskosten preventiewerker(s) • kosten en reisvergoeding tolk • kostenvergoeding en cadeau gastouder • kosten wervingsmateriaal • kosten voorlichtingsmateriaal Inbedding in de organisatie Voor het slagen van de homeparty is het creëren van een draagvlak en committent onder uitvoerders én leidinggevenden in de organisatie van cruciaal belang. Daarnaast is afstemming en samenhang met andere activiteiten van de organisatie belangrijk. • De inzet van een homeparty als een ad hoc en één keer uit te voeren interventie is gezien de kosten en tijdsinvestering niet aan te raden. Om een homepartyproject goed te kunnen borgen is opname (incidenteel of structureel) in werkplannen noodzakelijk. Vooraf moet bepaald worden of de homeparty interventie min of meer als experiment ingezet gaat worden, omdat het bijvoorbeeld gefinancierd wordt uit tijdelijke projectgelden, of dat het gaat om structurele inbedding in het interventieaanbod. In dat laatste geval moeten de benodigde gelden vrijgemaakt worden. Dit maakt een reële afweging mogelijk tussen kosten en baten. • Ook voor de interne organisatie geldt dat een duidelijke taakafbakening en werkafspraken tussen de betrokken personen of afdelingen succesvolle implementatie verhoogt. • Voor alle onderdelen van het projectplan en gemaakte afspraken is het aan te raden een projectdossier aan te leggen en afspraken te maken over het beheer van het dossier en wie er toegang toe heeft. Externe organisatie • In het projectplan wordt beschreven welke contactorganisaties benaderd zullen gaan worden, door wie en op welk tijdstip. Ook wordt verkend welke contacten er al zijn met deze organisaties. •

19

•

•

Besluitvorming start homeparty

20

Het is belangrijk om vooraf goed te formuleren wat de winst is voor contactorganisaties om mee te werken aan het project. Dit vergroot de kans op samenwerking en voorkomt het gevoel van ‘wij vragen en u draait’. Het is voor contactorganisaties belangrijk om te weten of het om een incidenteel of structureel project gaat. Voor contactorganisaties werkt samenwerking op ‘incidentele’ projecten zonder een inschatting van vervolgactiviteiten als een belemmerende factor.

Uitvoering van de onderdelen van stap 4 leveren samen het projectplan homeparty’s op. Op basis van dit plan wordt besloten hoe de daadwerkelijke uitvoering van het project aan te pakken.

5 Werving Stap 3: Werving van sleutelfiguren, gastouders en deelnemers • • • • • •

Contactleggen met externe organisatie(s) Werven en vaststellen taken sleutelfiguur Werven en vaststellen taken gastouder Voorgesprek houden gastouder Regelen van tolk (optioneel) Ontwikkelen wervingsmateriaal

Contactleggen met lokale of regionale organisaties

De sleutelfiguur voor Turkse vrouwen, een sociaal-cultureel werkster, is enthousiast van start gegaan met het werven van gastouders. Binnen een week heeft zij drie vrouwen benaderd. Eén van de vrouwen wil eerst overleggen met haar man en geeft daarna te kennen niet te willen deel nemen. De reden is volgens de sleutelfiguur dat ze niet met drugs geassocieerd wil worden. De overige twee vrouwen willen graag een homeparty geven maar spreken slecht Nederlands. De preventiewerker spreekt daarom met de sleutelfiguur af dat deze de ouders informeert en een datum vastlegt. Vervolgens maakt de preventiewerker met de sleutelfiguur een afspraak over het tolken tijdens de party’s.

De eerste stap in de wervingsfase is het leggen van contact met relevante lokale of regionale organisaties die betrokken zijn bij, en toegang hebben tot de beoogde doelgroep (zie paragraaf 3.1). Het doel van het investeren in een dergelijk netwerk overstijgt in feite de homepartyinterventie en is gericht op het ontwikkelen van een structureel netwerk. Het bestaande netwerk van de eigen organisatie speelt hierbij een belangrijke rol. Lang niet alle instellingen hebben immers een netwerk met relevante organisaties zoals welzijnsorganisaties, jeugdzorg en organisaties voor allochtone groepen. Van belang is dat de juiste contactpersoon benaderd wordt. Afhankelijk van het netwerk kan dit een uitvoerende professional of een leidinggevende zijn. Met deze contactpersoon wordt overlegd wat de mogelijkheden zijn tot samenwerking en het werven van een sleutelfiguur. In deze contactlegging is het van belang om duidelijk aan te geven wat de winst voor de contactorganisatie is als tot samenwerking wordt overgegaan. Dit is nodig omdat er geen vergoeding wordt gegeven terwijl er wel functionele afspraken met de sleutelfiguur gemaakt worden. Van belang is dat de inzetbaarheid van de sleutelfiguur door de contactorganisatie wordt ondersteund en dat er duidelijke afspraken over worden gemaakt en vastgelegd. Als het netwerk van onder af aan opgebouwd moet worden, kost het leggen van contact, het maken van afspraken en het werven van sleutelfiguren relatief veel tijd (zie tabel 4.1). In veel steden bestaat een gemeentelijk opvoedoverleg waarin verschillende spelers op het gebied van opvoedingsondersteuning participeren. Dit is ook een goede ingang om sleutelfiguren te werven voor de homeparty.

21

Sleutelfiguren

Doel van het inzetten van een sleutelfiguur is het verkrijgen van toegang tot de doelgroep. De sleutelfiguur kan een professional of een vrijwilliger zijn (bijvoorbeeld iemand van een club- of buurthuis) die met de doelgroep werkt en betrokken is bij de contactorganisatie. De werving van gastouders staat of valt met de inzet van deze sleutelfiguur. Zij is immers de schakel tussen de preventiewerker en gastouders. Voor de preventiewerker is het belangrijk om deze sleutelfiguur te motiveren tot samenwerking en duidelijke afspraken te maken. Lukt dit niet dan moet een nieuwe sleutelfiguur gezocht worden. Deze informatie moet teruggekoppeld worden naar de contactorganisatie. Ter ondersteuning van de werving van de sleutelfiguur kan de folder voor intermediairen worden gebruikt (zie bijlage 4). Bij voorkeur voldoet een sleutelfiguur aan het volgende profiel: • kennis over de doelgroep • goede contacten binnen de doelgroep • op de hoogte van de behoefte aan informatie van de doelgroep • kan een inschatting geven over de bereidheid en mogelijkheden van de doelgroep om een homeparty te willen organiseren • enthousiast over het doel en de werkwijze van een homeparty en is gemotiveerd om als sleutelfiguur te functioneren De taken van een sleutelfiguur zijn: het werven van gastouders om een homeparty op te starten het in contact brengen van gastouders met de preventiewerker

• •

De preventiewerker overlegt met de sleutelfiguur over de inhoud en organisatie van de homeparty en over de taakverdeling. De onderstaande punten zijn een leidraad voor het gesprek tussen de preventiewerker en de sleutelfiguur. • Uitleg over de opzet en het doel van een homeparty en positieve ervaringen van ouders tot nu toe (procesevaluatie) • Manier van werven gastouders: een persoonlijke directe benadering van gastouders geeft het beste resultaat. Het werven van gastouders op een indirecte en onpersoonlijke manier bijvoorbeeld via wervingskaarten levert in de praktijk geen resultaten op (zie paragraaf gastouders hieronder). Van belang is ook om na te gaan welke contacten de sleutelfiguur heeft in de doelgroep en of deze aansluiten bij de beoogde doelgroep van de homeparty. Het werven voor een homeparty is gebaseerd op de sneeuwbalmethode, hierbij moet steeds worden nagegaan of de kring waarin geworven wordt niet te eenzijdig is (selectieve werving) en hoe dit kan worden voorkomen. • Verkennen motivatie van de sleutelfiguur. Wat ziet zij als mogelijkheden of belemmeringen? Het kan zijn dat de sleutelfiguur twijfelt over haar optreden als sleutelfiguur uit angst om de vertrouwensband met de doelgroep kwijt te raken, bijvoorbeeld door de beladenheid van het onderwerp voor ouders of door negatieve interventie ervaringen van ouders uit het verleden. • Als het om een langlopend homepartyproject gaat kan dit motiverend werken voor de sleutelfiguur gezien de weerstand tegen korte-termijnprojecten. • Anticiperen op belemmerende factoren voor deelnemende ouders. Het kan voorkomen dat een benaderde ouder geen gastouder wil zijn. Dit heeft naast het gewoon ‘niet willen’ soms ook te maken met de beladenheid van het onderwerp voor een aantal ouders. Sommige ouders denken dat anderen het idee kunnen 22

krijgen dat er bij hen problemen op het gebied van genotmiddelen zijn. In dit geval kan een sleutelfiguur benadrukken dat tijdens een party het thema genotmiddelen centraal staat, maar dat het belangrijkste onderwerp is: “Hoe ga je hier in de opvoeding mee om?”. • Om misverstanden te voorkomen is het belangrijk om vooraf de taken van de sleutelfiguur duidelijk vast te leggen. De praktijk laat zien dat een preventiewerker vasthoudend moet zijn om een sleutelfiguur te stimuleren om gemaakte afspraken na te komen. Het schriftelijk bevestigen van de gemaakte afspraken met de sleutelfiguur kan hieraan bijdragen. • Voor de sleutelfiguur moet het profiel van de te werven gastouders duidelijk zijn (zie hieronder). evenals het te werven aantal. Geef duidelijk aan of het gaat om het werven van gemengde oudergroepen of bijvoorbeeld alleen vrouwen (bijvoorbeeld Turkse en Marokkaanse moeders). De sleutelfiguur moet dit ook duidelijk met de gastvrouw communiceren. • Bepaal vooraf de vergoeding voor de gastouder voor de gemaakte kosten voor koffie en thee (richtlijn in 2004: 12 euro). • De start- en einddatum van de werving • Afspraken over de voortgang en mogelijke knelpunten bij de gastouderwerving en overdracht van gegevens van gastouders aan de preventiewerker • De benodigde investeringstijd voor de sleutelfiguur • Het terugkoppelen van de resultaten van de homeparty’s door de preventiewerker aan de sleutelfiguur • Wie kan potentieel als tweede sleutelfiguur of achterwacht fungeren? Een tweede sleutelfiguur voorkomt dat door onvoorziene omstandigheden (ziekte, vakantie of verandering van baan van de sleutelfiguur) het homepartyproject stagneert of zelfs voortijdig afgebroken moet worden. Als het werken met een sleutelfiguur geen optie is, kan een preventiewerker de werving op zich nemen als deze goede contacten heeft met de doelgroep.

Sleutelfiguren met extra taken: sleutelfiguur+

Het is mogelijk een (professionele) sleutelfiguur gericht te benaderen als sleutelfiguur+ wanneer blijkt dat er in de eigen instelling onvoldoende kennis is over opvoedingsondersteuning aan bepaalde doelgroepen. De sleutelfiguur+ kan begeleid worden om het gedeelte over opvoedingsondersteuning in de homeparty samen met de instelling uit te voeren. Een goede kosten-batenanalyse dient hieraan vooraf te gaan. Het op een structurele basis werven, trainen en coachen van professionals uit andere organisaties om homeparty’s zelfstandig uit te voeren verdient vooralsnog niet de voorkeur. In onze pilot is deze mogelijkheid verkend. Resultaten van deze pilot toonden aan dat de werving van de professionals zeer moeizaam verliep. Bovendien zijn professionals van andere organisaties niet opgeleid om voorlichtingen te geven over middelen en rekenen zij dit ook niet tot hun taak. Taken voor de sleutelfiguur + • uitvoeren van het voorgesprek met de gastouder • aanwezig zijn tijdens de homeparty, om zo de doelgroep beter te leren kennen, bijvoorbeeld ter voorbereiding van andere interventies voor de doelgroep • tolken tijdens een party • actieve betrokken zijn bij de uitvoering van de party met name op het gebied van opvoedingsondersteuning 23

Gastouders

Er zijn twee mogelijkheden om gastouders te werven: • via een sleutelfiguur • aan het einde van een homeparty’s door de preventiewerker De belangrijkste taak van de gastouder is het werven van vijf tot twaalf ouders met kinderen in de leeftijd van tien tot zestien jaar voor een voorlichting bij haar thuis. Dit houdt ook in dat zij tijdens de voorlichting als gastouder optreedt. Om deze taken goed uit te kunnen voeren, worden de volgende voorwaarden aan een gastouder gesteld. • enthousiast om een party te organiseren • met opgroeiende kinderen tussen de tien en zestien jaar en kent voldoende ouders met kinderen in dezelfde leeftijdsgroep • affiniteit met het thema en is in staat ouders te werven en te ontvangen • wordt niet geassocieerd met overmatig alcohol- en drugsgebruik of dealen

Voorgesprek tussen preventiewerker en gastouder

De sleutelfiguur draagt de gegevens over de gastouder(s) over aan de preventiewerker. Die maakt vervolgens een afspraak met de gastouder voor een voorgesprek. Het heeft de voorkeur om bij de gastouder thuis af te spreken: de preventiewerker kent zo de weg en proeft de sfeer. De praktijk leert dat het telefonisch voeren van dit gesprek niet goed werkt. Als een gastouder slecht Nederlands spreekt, kan een sleutelfiguur die de taal van de gastouder spreekt, dit voorgesprek uitvoeren. Dit zou bijvoorbeeld ook gedaan kunnen worden door een sleutelfiguur+. De preventiewerker instrueert de sleutelfiguur en deze laatste koppelt vervolgens de resultaten van het voorgesprek aan de preventiewerker terug. Vervolgens moet afgesproken worden tot op welk moment de sleutelfiguur als contactpersoon fungeert, bijvoorbeeld tot en met een week voorafgaande aan de homeparty om te checken hoe de werving door gastouders verloopt. In het voorgesprek met de ouder komen de volgende onderwerpen aan bod: • Werking, inhoud en vergoeding homeparty De preventiewerker geeft een gastouder informatie over de inhoud van een homeparty en de vergoeding. De preventiewerker informeert ook naar de onderwerpen die de ouders graag willen bespreken. • Werving deelnemende ouders De preventiewerker gaat samen met de gastouder na wie en hoe zij voor de party ouders kan werven. Het aantal te werven ouders is minimaal 5 en maximaal 12. • Tolk Ook als een gastouder voldoende Nederlands spreekt, kan het nodig zijn om een tolk in te schakelen omdat niet alle deelnemende ouders de Nederlandse taal voldoende beheersen. Het is van belang dit goed na te vragen bij de gastouder en ook te bespreken met de sleutelfiguur. Het kan zijn dat de gastouder onvoldoende inzicht heeft in de taalvaardigheid van de deelnemende ouders. • Datum en tijd De preventiewerker spreekt een datum en tijd af met een gastouder voor het houden van de homeparty. De preventiewerker legt duidelijk uit dat het belangrijk is dat de homeparty op het afgesproken tijdstip begint. De tijd tussen het voorgesprek en de

24

•

Inzet van een tolk

uitvoering van de homparty is zo kort mogelijk. Als een professionele tolk nodig is, moet rekening gehouden worden met de tijd die nodig is voor inplannen van deze tolk (minimaal drie tot vier weken). Bevestigen en checken van afspraken Aan het einde van het gesprek checkt de preventiewerker of de gastouder het eens is met de gemaakte afspraken, deze begrepen heeft en of zij de afspraken schriftelijk bevestigd wil hebben. Een week voor de geplande datum neemt de preventiewerker contact op met de gastouder om na te gaan of de organisatie en werving goed verlopen is. Als nodig wordt de datum van de bijeenkomst verplaatst. Preventiewerker geeft de gastouder haar contactgegevens.

Het tolken kan uitgevoerd worden door een professionele tolk, een sleutelfiguur of een andere persoon uit de contactorganisatie. Bij het officiële Tolk- en Vertaalcentrum Nederland (www.tvcn.nl) werken professionele tolken, die voor non-profit instellingen onder voorwaarden gratis hun diensten leveren. De reserveringstermijn van een tolk is ongeveer vier weken. Het voordeel van een professionele tolk is dat zij zich puur op het tolken kan richten, zonder inhoudelijk deel te nemen aan het gesprek. Hierdoor is er minder ruis in de communicatie tussen een preventiewerker en ouders. Wanneer er homeparty’s voor Turken en Marokkaanse vrouwen worden gegeven gaat de voorkeur uit naar een vrouw als tolk. Dit kan gevolgen hebben voor de reserveringstermijn. Een mogelijk nadeel is dat de aanwezigheid van een extra professional de laagdrempelige inzet verkleind. Het voordeel van het inzetten van een sleutelfiguur als tolk is het snel kunnen regelen van een tolk en vraagt minder voorbereidingsactiviteiten. Bovendien kent een sleutelfiguur de doelgroep en weet wat er in een doelgroep speelt. Ook kan het een voordeel zijn dat deze persoon vertrouwd is voor de ouders, wat drempelverlagend kan werken. Als een preventiewerker inschat dat deze vertrouwdheid averechts werkt omdat ouders door aanwezigheid van een sleutelfiguur minder open zijn (bijvoorbeeld uit angst voor gezichtsverlies in de gemeenschap), moet voor een andere oplossing gekozen worden. Een ander nadeel van een sleutelfiguur als tolk kan zijn dat een preventiewerker de informatie van de ouders niet goed teruggekoppeld krijgt omdat een sleutelfiguur niet gewend is te tolken. Hierdoor kan het ook voorkomen dat ouders onjuiste informatie krijgen. Dit kan nog versterkt worden door de mogelijke dubbele rol van een sleutelfiguur. Omdat deze de doelgroep kent en waarschijnlijk het onderwerp ook interessant vindt, kan het voorkomen dat een sleutelfiguur uit enthousiasme gaat deelnemen aan het gesprek. Dit bemoeilijkt het tolken. Voor beide opties geldt dat het tolken het tempo van de homeparty vertraagt. Hiermee moet bij de inhoudelijke programmering rekening worden gehouden.

25

Wervingsmateriaal sleutelfiguren en gastouders

Bij het werven van sleutelfiguren en gastouders kan de preventiewerker gebruik maken van ondersteunend materiaal. De mogelijkheden en voorbeelden daarvan volgen hieronder. Intermediairenfolder voor het werven van sleutelfiguren (bijlage 4) Deze folder is gericht op sleutelfiguren en organisaties die zich met de beoogde doelgroep bezighouden. De folder heeft als doel het werven van sleutelfiguren. In deze folder wordt het doel van de homeparty uiteengezet en wat er verwacht wordt van sleutelfiguren. De praktijk toont aan dat deze folder niet geschikt is om sleutelfiguren te werven via publieke plaatsen zoals scholen, huisartsenpraktijk of wijkcentrum zonder persoonlijk contact met potentiële sleutelfiguren. Wervingskaart voor gastouders Een wervingskaart heeft als doel ouders te informeren over de homeparty. Met deze kaart kunnen ouders zich opgeven als gastouder (Nederlands voorbeeld in bijlage 5, Turks voorbeeld in bijlage 6). Deze kaarten kunnen door een preventiewerker en/of een sleutelfiguur onder de doelgroep worden verspreid. Deze kaart is vooral geschikt om uit te delen aan deelnemers van een homeparty om een volgende gastouder te werven. Deze kaart is niet geschikt om gastouders te werven op publieke plaatsen zoals scholen, huisartsenpraktijk of wijkcentrum zonder persoonlijk contact met potentiële gastouders.

26

6 Inhoud van de homeparty Stap 4: Programma-inhoud homeparty •

Inhoud programma

•

Checklist systematisch afsluitpunt

•

Materiaalkeuze en ontwikkeling

De homeparty

Aan een homeparty voor Marokkaanse moeders uit een achterstandwijk nemen zeven vrouwen deel. Tijdens de party merk ik dat er onder de vrouwen veel onwetendheid is over alcohol en drugs. Ook hebben de ouders veel vooroordelen over drugs. Ik besluit om het accent van de party op het verstrekken van informatie over de diverse middelen te leggen. Ik leg de ouders uit welke middelen er allemaal zijn, het verschil tussen soft- en harddrugs en de werking en risico’s van deze middelen.

De homeparty is een vraaggerichte interventie. De vragen en de behoeften van de ouders bepalen waar inhoudelijk het accent op gelegd zal worden. Tegelijkertijd moeten de preventiewerkers de eigen doelstellingen niet uit het oog verliezen. Uit onderzoek blijkt dat goed geïnformeerde ouders, het bespreekbaar zijn van genotmiddelen en een autoritatieve opvoedingsstijl als beschermende factoren kunnen optreden wanneer jongeren in aanraking komen (en experimenteren) met middelen (Elling & Eland, 2002). Om deze reden richt de homeparty zich op de volgende thema’s: • kennisvermeerdering van ouders over genotmiddelen, het gebruik door jongeren en de effecten en de risico’s van deze middelen • attitude beïnvloeding dat wil zeggen een attitude gesteund op feitelijke informatie • opvoedingsvaardigheden • het leren praten met kinderen over genotmiddelen • monitoren van de activiteiten van kinderen en het leren kennen van hun vrienden • inzicht hebben in de behoeften en problemen van kinderen wat betreft genotmiddelen • het stellen van duidelijke regels voor genotmiddelen • zelf het goede voorbeeld geven

27

Checklist Systematisch afsluitpunt Iedere homeparty kent een systematisch afsluitpunt waarin de volgende onderdelen aan bod komen. • Het aanbod van de Instelling voor Verslavingszorg, GGD of welzijnsinstelling wordt besproken. De ouders staan op deze manier niet met lege handen na een homeparty en weten waar ze terecht kunnen voor meer informatie of hulp. Voorbeeld van aanbod van de organisatie: - Een spreekuur, infopunt - Een oudercursus - Een zelfhulpgroep - Contactpersoon en telefoonnummer • Evaluatie met ouders. Aan het einde van elke party evalueert de preventiewerker mondeling de homeparty met de deelnemers. Het laten invullen van een vragenlijst vraagt te veel tijd. Evaluatievragen zijn: - Wat vond u van de homeparty? - Komt het overeen met uw verwachtingen? - Waarom wilde u deelnemen aan de homeparty? - Wat heeft u ervan geleerd? - Zijn er onderwerpen die u gemist heeft? - Zijn er behoeften op andere thema’s dan genotmiddelen? - Is er behoefte aan nog een homeparty voor dezelfde groep? • Cadeau en vergoeding gastouder • Werven nieuwe gastouders • Informatiepakket uitdelen en bijvoorbeeld een opdracht meegeven zodat ouders thuis kunnen oefenen met hun kind (zie bijvoorbeeld de folder De 10 meest gestelde vragen over drugs van De gezonde school en genotmiddelen, in bijlage 1).

Voorbeeldbijeenkomsten

Hier vindt u een voorbeeld van een inhoudsprogramma van een homeparty. Bij deze bijeenkomst ligt de nadruk op kennisvermeerdering over diverse genotmiddelen. Dit programma is geschikt voor ouders die meer willen weten over alcohol en drugs en daar veel vragen over hebben. Voorbeeldbijeenkomst 1 Introductie (10 minuten) • Introductie preventiewerker • Uitleg doel en opzet van homeparty Kennismaking (20 minuten) Introductie ouders Hoeveel kinderen en in welke leeftijd?

• •

Middelenquiz (15 minuten) Uitvoering en bespreking

•

Middeleninformatie aan de hand van middelenkoffer (65 minuten) Definitie van drugs Bespreken van middelen alcohol, nicotine, hasj, wiet en XTC Motieven gebruik jongeren en experimenteergedrag Geven van opvoedingstips

• • • •

28

Systematische afsluiting (10 minuten) Informatie- en hulpverlening Evaluatie met ouders (beoordeling en behoeften) Informatiepakket uitdelen Cadeau en vergoeding gastouder Werven nieuwe gastouders

• • • • •

Ondersteunende materialen

Tijdens een homeparty kunnen ondersteunende materialen gebruikt worden. Een overzicht van deze materialen staat hieronde. Het merendeel van deze materialen is beschreven in het Nederlands. Wanneer het inzetten van deze materialen overwogen wordt, moet vooraf nagegaan worden of deze geschikt zijn voor ouders die het Nederlands onvoldoende beheersen. Overzicht ondersteunende materialen voor de homeparty Informatieoverdracht • Middelenquiz • Middelenkoffer • Informatiepakket Attitude Meningsvragen Situatiespel

• •

Opvoedingsvaardigheden Concrete opvoedingsituaties Video

• •

Informatieoverdracht Middelenquiz Kennis- en vaardighedenquiz (bijlage 8) Tijdsduur 15 minuten De middelenquiz bestaat uit kennisvragen over diverse middelen en hun werking en vragen over opvoedingsvaardigheden en informatiezoekgedrag. Ouders beantwoorden deze vragenlijst individueel. Deze middelenquiz werkt als opwarmer voor de homeparty; ouders krijgen inzicht in het thema van de party, ze worden aan het denken gezet en de quiz roept allerlei vragen bij hen op. Ook krijgt een preventiewerker een idee over het kennis- en vaardighedenniveau van de ouders en kan daarop inspelen tijdens de party. Een preventiewerker heeft hiervoor vragenlijsten en pennen nodig. De preventiewerker kan een selectie uit de vragen maken.

•

Bespreken van middelen met behulp van de middelenkoffer (bijlage 10) Tijdsduur 30 – 90 minuten. Afhankelijk van het aantal middelen dat besproken wordt. Een middelenkoffer bevat een uitgebreid assortiment echte middelen (zoals hasj en wiet, alcohol, smartproducts en een kraslot) en nepmiddelen (zoals cocaïne en heroïne). Aan de hand van deze middelen geeft de preventiewerker informatie over de werking, de risico’s en het gebruik onder jongeren. Deze middelenkoffer kan voor sommige Turkse of Marokkaanse ouders confronterend zijn. Bij zeer traditionele ouders kan daarom overwogen worden om in plaats hiervan te werken met visueel materiaal of een video over middelen.

•

29

Informatiepakket (bijlage 1) Tijdsduur 5 minuten Aan het einde van een bijeenkomst ontvangen de ouders een informatiepakket, zodat zij thuis de informatie nog eens kunnen doornemen.

•

Attitude Meningsvragen (bijlage 8) Tijdsduur 10 minuten invullen 30 minuten bespreken De ouders vullen een lijst met zes stellingen over opvoedingssituaties in. De vragenlijst is startpunt voor een discussie over opvoeding van jongeren in relatie tot genotmiddelen. De lijst kan ook in groepsvorm mondeling gebruikt worden om discussie te initiëren.

•

Situatiespel (bijlage 9) Tijdsduur 30 minuten In dit spel geeft een preventiewerker een aantal voorbeelden (situatieschetsen) over jongeren en hun gebruik van alcohol, drugs en gokken. Ouders krijgen een groen en een rood kaartje, waarbij groen staat voor acceptabel en rood voor onacceptabel. Ouders geven met deze kaartjes hun mening over de voorgedragen situaties. Vervolgens worden deze situaties besproken.

•

Opvoedingsvaardigheden Concrete opvoedingssituaties. Tijdsduur afhankelijk van de inhoudsbepaling Ouders dragen zelf een opvoedingssituatie aan. Deze situatie is aanleiding voor een discussie en wanneer er voldoende vertrouwen is, voor een rollenspel. Het doel is het uitwisselen van ervaringen tussen ouders en het geven van opvoedingstip door de preventiewerker.

•

Video (bijlage 2) Tijdsduur afhankelijk van de gekozen videoband Een video kan worden gebruikt om diverse opvoedingsstijlen en opvoedingssituaties te laten zien en te bespreken. De ouders bekijken aan de hand van een kijkopdracht een gedeelte van de videoband. De verschillende situaties worden door de deelnemers besproken. Het accent van de bespreking ligt op het handelen van ouders. De preventiewerker geeft tips. Een voordeel van het gebruik van een videoband kan zijn dat het niet te persoonlijk is, maar wel heel herkenbaar voor ouders. Een preventiewerker moet hiervoor een videorecorder, een televisietoestel en een videoband regelen. De video’s in bijlage 2 zijn overigens zijn specifiek geschikt voor allochtone ouders. •

30

7 Uitvoering Stap 5: Uitvoering •

Vooraf regelen

•

Tips voor tijdens de uitvoering

•

Werken met allochtone ouders

Vandaag staat een homeparty voor Marokkaanse moeders op het programma. Ik ben er ruim op tijd, maar de homeparty begint een uur later. Het is een beetje rommelig; ouders komen later binnen en gaan weer weg en kinderen lopen heen en weer. De sleutelfiguur geeft later aan dat dit erbij hoort.

Vooraf regelen

Naast de voorbereiding van het inhoudelijke programma moet de preventiewerker ook een aantal praktische zaken regelen. Hieronder volgt een checklist. • Zorg voor een routebeschrijving om bij een gastouder te komen • Wees ruim op tijd op een homeparty om nog contact te hebben met de gastouder, kennis te maken met de deelnemende ouders en de sfeer te proeven. • Als er een tolk komt: - Stuur vooraf een routebeschrijving via het tolkencentrum naar de tolk. - De kennismaking met de tolk gebeurt bij de gastouder thuis. Wees in dit geval zeker ruim op tijd om kennis te maken met de tolk, het programma door te nemen en afspraken te maken over de manier van tolken. • Neem mee: - ondersteunende materialen - folders en brochures - middelenquiz - middelenkoffer - video - meningsvragen - situatiespel - cadeau en onkostenvergoeding voor gastouder - kaarten om nieuwe ouders te werven

Tips tijdens de uitvoering

Bij de uitvoering van een homeparty zijn er twee belangrijke aspecten waar een preventiewerker rekening mee moet houden: De sfeer Een vertrouwelijke sfeer is een voorwaarde om ouders over het onderwerp te laten praten en vragen te laten stellen. Een preventiewerker is te gast en het is daarom belangrijk dat hij of zij zich voegt naar de sfeer en naar de gewoontes van de groep. Hierbij moet een preventiewerker een balans zoeken tussen zowel serieus bezig zijn met het onderwerp als aandacht hebben voor gezelligheidsaspecten. Een preventiewerker moet bij de uitvoering van homeparty’s een bepaalde mate van flexibiliteit hebben en rekening houden met onverwachte zaken. Ondanks dat er zoveel 31

mogelijk vooraf is geregeld en afgesproken zijn er altijd dingen die anders zijn dan de preventiewerker gewend is. Voorbeelden uit de praktijk zijn het voeden van kleine kinderen, kinderen die meekomen naar de homeparty en aanwezigheid van meer deelnemers dan dat van tevoren is afgesproken. Naast nieuwe deelnemers kwamen in het laatste voorbeeld ook weer ouders die op een vorige party zijn geweest. Deze moeders gaven aan dat ze elke keer iets nieuws horen en het gezellig vinden. Dit wordt duidelijk aan de hand van de homeparty-ervaringen van een preventiewerker. (zie hieronder)

Op een party van Turkse vrouwen wordt een nieuwe gastouder geworven. Deze vrouw geeft aan dat het haar wel lukt om ongeveer vijf nieuwe ouders te vinden. Op de dag dat de party gehouden wordt arriveer ik met de tolk een kwartier voor aanvang van de party. Er is dan nog geen enkele ouder. Een kwartier later is er nog niemand, maar weer een kwartier later zitten er in de huiskamer van de gastvrouw eenentwintig vrouwen en de tolk. De keuken wordt omgetoverd tot een dagopvang voor vijf peuters. ‘Zie je, vijf nieuwe vrouwen’, zegt de gastvrouw trots. En inderdaad er zijn vijf nieuwe vrouwen, maar ook vijftien vrouwen die al eerder een homeparty in de buurt hebben bezocht.

Het programma Tijdens de party moet een preventiewerker het programma en de tijd goed bewaken. Het is belangrijk om het programma niet te vol te plannen en voldoende ruimte te reserveren voor vragen van ouders en voor het onderling uitwisselen van ervaringen. Daarnaast is het belangrijk om de inhoud duidelijk te presenteren, te weten wanneer welk onderwerp behandeld kan worden, goed in te gaan op de vragen en het hebben van een open houding naar de doelgroep.

32

Organiseren van vervolgactiviteiten

Een wervende en stimulerende houding van de preventiewerker is belangrijk om nieuwe gastouders te werven en, als gewenst, vervolgactiviteiten voor dezelfde groep te plannen (zie hoofdstuk 4). De preventiewerker kan ouders bijvoorbeeld de volgende activiteiten aanbieden. • Nog eens bij elkaar komen om dieper in te gaan op het thema bij dezelfde of een nieuwe gastouder • Het organiseren van nieuwe activiteiten voor dezelfde groep, bijvoorbeeld over gezondheidsthema’s of op de kinderen van deze ouders gericht

Werken met allochtone ouders

Voor iedere preventiewerker is het belangrijk om zich voor te bereiden op de culturele achtergrond van de beoogde doelgroepen. De resultaten van de procesevaluatie van fase 1 en 2 laten voorzichtig toe een aantal verschillen te constateren tussen verschillende groepen van autochtone en allochtone deelnemers aan de homeparty. Werving Naast algemene richtlijnen voor de werving zijn er ook specifieke succesvolle wervingsstrategieën voor de doelgroepen te onderscheiden bijvoorbeeld: • Via een ouderling van de kerk en een plaatselijk kerkkoor zijn Molukse ouders geworven. Mogelijk is dit ook een goede wervingsstrategie voor Surinaamse en Antilliaanse ouders. • Preventiewerkers met dezelfde etnische achtergrond als de doelgroep en met contacten met deze doelgroep. Dit kan ook een nadeel zijn als de preventiewerker in een te kleine kring zijn netwerk heeft. Deelnemers Het merendeel de bereikte deelnemers is vrouw ongeacht de doelgroep. Hiervoor zijn verschillende redenen aan te wijzen: • Moeders zijn vaker actief betrokken bij de opvoeding van jonge kinderen dan vaders. • De homeparty vindt plaats bij een ouder thuis, het elkaar thuis treffen (op visite gaan) is vaker voorbehouden aan vrouwen. • Selectie sleutelfiguur: vrouwen zijn toegankelijker voor een opvoedingsinterventie dan mannen. Inhoud Het Nederlandse beleid voor alcohol en drugs is een onderwerp dat vaak terugkomt op een party voor allochtone en in mindere mate autochtone ouders. Hier worden vaak heftige discussies over gevoerd. De meeste Turkse en Marokkaanse moeders zijn het er niet mee eens dat hasj en wiet vrij verkrijgbaar zijn. Ze vinden dat coffeeshops gesloten moeten worden en dat de politie en scholen strenger zouden moeten optreden. Om te voorkomen dat een homeparty verzandt in een gesprek over de Nederlandse overheid, kan een preventiewerker het onderwerp dichter bij huis te halen door de vraag te stellen: hoe ga je als ouder om met deze situatie? Belangrijk is dat een preventiewerker deze opvattingen respecteert en dat zij wel de vraag stelt wat een ouder zelf zou kunnen doen. • Opvoedingsvaardigheden ter discussie stellen of het in de groep bespreken van de situatie thuis is voor de meeste allochtone groepen te bedreigend. Het is dan ook niet aan te bevelen om persoonlijke ervaringen als opwarmer voor deze doelgroepen te gebruiken. Voor deze groepen is een focus op basale kennis en informatie over genotmiddelen, angsten en het wegnemen van vooroordelen aan te raden. •

33

•

De invulling van homeparty’s aan allochtone ouders gaat in dezelfde richting als autochtone ouders: - Open communiceren - Grenzen stellen - Op de hoogte blijven van activiteiten en vrienden - Goede voorbeeld geven - Kennis

Voor sommige Turkse en Marokkaanse groepen is het thema genotmiddelen moeilijk bespreekbaar. Het open communiceren met het eigen kind over genotmiddelen kan daarom een stap te ver zijn. Rekening houdend hiermee zal dit onderwerp voorzichtig gebracht moeten worden. Aandachtspunten voor verschillen en overeenkomsten in doelgroepen Uit het homepartyproject fase 2 zijn de volgende aandachtspunten naar voren gekomen. Antilliaanse en Arubaanse gemeenschap Antillianen en Arubanen blijken niet makkelijk naar instanties te gaan. Contact leggen gaat beter als de doelgroep zelf wordt opgezocht. In een quick scan van Stichting CAD van een grote gemeente werd gezegd: ‘Antillianen en Arubanen komen niet naar jou toe, jij moet naar ze toe’. De homepartymethodiek sluit hier goed bij aan: laagdrempelig, outreachend en informeel. • Het lukt goed om Antilliaanse en Arubaanse vaders en moeders samen aan een homeparty te laten deelnemen. • In sommige wijken zijn Antilliaanse of Arubaanse gastouders waarvan de man of andere familieleden niet met dealen of gebruik te maken hebben moeilijk te vinden. Van de eis dat een gastouder niet geassocieerd mag worden met drugsgebruik kan worden afgestapt. Een vrouw van wie de man dealt of gebruikt kan in de Antilliaanse of Arubaanse gemeenschap zeker als gastvrouw fungeren. Er wordt tijdens een homeparty alleen niet als zodanig over gesproken. • In de Antilliaanse en Arubaanse cultuur worden veel gevoelige zaken niet openlijk besproken. Bijvoorbeeld als een oom verslaafd is, is het niet gewenst dit te benoemen. • Tantes zijn actief qua opvoeding van de neven en nichten in de Antilliaanse en Arubaanse cultuur. Tijdens een homeparty onder deze doelgroep kunnen daarom naast moeders ook tantes (soms zonder kinderen) aanwezig zijn. • In homeparty’s voor Antilliaanse en Arubaanse doelgroepen is het meestal niet nodig een tolk in te schakelen. • Bij de quizvragen is het belangrijk dat er bij de Antilliaanse doelgroep een vraag wordt gesteld over coke en crack. Het is namelijk waarschijnlijk dat deze middelen tamelijk vaak worden gebruikt door de Antilliaanse doelgroep. •

Turkse en Marokkaanse gemeenschap Er zijn signalen dat gokken in sommige Turkse gemeenschappen een rol speelt. Het is zinvol om hier aandacht aan te besteden in de homeparty als deze signalen bevestigd worden. • Binnenshuis voorlichting geven door een mannelijke preventiewerker aan een Turkse of Marokkaanse groep vrouwen past niet in hun cultuur. Wanneer de voorlichting plaatsvindt op een school of een buurthuis kan dit wel. •

34

•

•

•

•

Voor Turkse en Marokkaanse vrouwen is het onderwerp roken een goede opwarmer. Voor deze doelgroepen ligt roken minder in de taboesfeer dan alcohol en drugs. De vrouwen praten er dan ook gemakkelijk over tijdens de homeparty. Roken kan een opstapje zijn voor het bespreken van alcohol en drugs. In een regulier voorlichtingsprogramma (bijvoorbeeld een voorlichting op een ouderavond), maar ook in het homepartyprogramma wordt het onderwerp roken vaak automatisch meegenomen. Roken is immers een genotmiddel waar veel ouders mee te maken krijgen bij hun pubers en waarbij de voorbeeldfunctie van ouders een belangrijke rol speelt. Voor met name Turkse en Marokkaanse moeders kan er een taalbarrière zijn. Hiermee moet bij de opzet rekening gehouden worden. Indien er getolkt wordt betekent dit dat het tempo en daarmee de inhoudsoverdracht langzamer verloopt in vergelijk met een party waarbij de voertaal Nederlands is. Van de preventiewerker wordt in dit geval een bondig taalgebruik gevraagd. Binnen de Turkse en Marokkaanse gemeenschap is het belangrijk een goede naam op te bouwen en te behouden voor de instelling voor verslavingszorg en de preventiewerker. Dit vergt een respectvolle en goed doordachte aanpak (bijvoorbeeld geen mannelijke preventiewerker, grondig dingen doorspreken met de gastvrouw). Wanneer een homeparty slecht is verlopen, zal hier over gesproken worden in de gemeenschap en zal het moeilijker worden nieuwe homeparty’s te organiseren. De ervaring van preventiewerkers met de homeparty’s die tot nu gegeven zijn is dat lijkt alsof de Turkse gemeenschap makkelijker toegankelijk is dan de Marokkaanse gemeenschap. De Marokkaanse gemeenschap lijkt meer ‘gesloten’.

Molukse gemeenschap In de Molukse gemeenschap kunnen goed gemengde homeparty’s (mannen én vrouwen) worden gegeven. • Passend verrassingspakket maken voor de gastvrouw, of -heer (bijvoorbeeld een pasar malam mandje van de toko). Dit geldt overigens voor alle groepen: het programma en cadeau worden aangepast aan de doelgroep. •

Deze verschillen zijn ook benoemd in het kwalitatieve focusgroeponderzoek van Veldkamp (2002). Samengevat levert Veldkamp (2002) de volgende conclusies over opvoedingsstijl van verschillende allochtone groepen. • Surinaamse en Antilliaanse ouders proberen een evenwicht te vinden in kinderen vrijheid geven en regels stellen. In dit opzicht lijken zij het meest op Nederlandse ouders. Zij praten veel met hun kinderen, over allerlei onderwerpen. Onderhandelen komt in veel gezinnen voor. De communicatie in deze gezinnen is wederzijds. • Turkse ouders neigen wat meer naar het stellen van regels, maar zien wel in dat het nuttig is om met kinderen deze regels te bespreken. Vooral de moeders praten met hun kinderen. In Turkse gezinnen bestaat de communicatie ook regelmatig uit het opleggen van regels, maar meer dan in Marokkaanse gezinnen lijkt er belangstelling te zijn voor wat het kind bezighoudt. Turkse ouders denken dat zij niet snel van hun kind te horen zullen krijgen dat hij of zij drugs gebruikt. Mocht dit toch voorkomen dan zullen zij allereerst kwaad reageren, maar zij vinden het ook dan belangrijk om 35

•

met het kind in gesprek te blijven en het kind op de gevaren van drugsgebruik te wijzen. Voor Marokkaanse ouders bestaat het opvoeden van pubers veel meer in het verbieden van allerlei zaken. Marokkaanse ouders lijken het bangst te zijn voor invloeden van buitenaf (slechte vrienden bijvoorbeeld) en denken daar vooral met verboden een tegenwicht aan te kunnen geven. Vooral de moeders praten met hun kinderen. In Marokkaanse gezinnen stelt veelal de vader de regels en legt eventueel straf op, de Marokkaanse moeders hebben hier niet veel invloed op. In Marokkaanse gezinnen zal de mededeling dat een kind drugs gebruikt op grote weerstand en kwaadheid stuiten en het onderwerp lijkt onbespreekbaar te zijn. Drugsgebruik schendt de eer van het ouderlijk huis en daardoor is er mogelijk ontkenning van dit gebruik.

In het literatuuroverzicht vindt u een overzicht van referenties specifiek gericht op allochtone doelgroepen.

36

8 Evaluatie Stap 6: Evaluatie en vervolg •

Evaluatie doelgroep

•

Terugkoppelen resultaten naar eigen instelling

•

Terugkoppelen resultaten naar betrokken organisatie(s)

•

Toekomstige activiteiten De preventiewerker is verantwoordelijk voor de evaluatie met de doelgroep, met de eigen organisatie en met de betrokken externe organisaties inclusief de sleutelfiguur. Het is aan te raden dat tijdens het traject gewerkt wordt met een logboek (inclusief een evaluatieformulier, zie bijlage 11) waarin relevante gegevens kunnen worden opgenomen over het verloop van de homeparty’s met feitelijke gegevens over: • de doelgroep • aantal en data van gegeven homeparty’s, naam en adres gastvrouw, het aantal deelnemers per homeparty en de onderwerpen die behandeld zijn. Daarnaast kunnen kwalitatieve gegevens genoteerd worden op basis van ervaringen van de preventiewerker, de sleutelfiguren en de deelnemers. Gekeken kan worden naar de sfeer van de party’s, wat er goed en minder goed ging, of de doelgroep wordt bereikt en wat er mogelijk aan vervolgactiviteiten georganiseerd kan worden. De preventiewerker vult na afloop van elke homeparty het logboek en het evaluatieformulier in (zie bijlage 11). Deze gegevens zijn uitermate belangrijk voor de evaluatie en rapportage over een homepartyproject en bijvoorbeeld het jaarverslag van de eigen organisatie.

Terugkoppeling naar eigen organisatie

Belangrijke evaluatiepunten voor de eigen organisatie zijn: • Wordt de beoogde doelgroep met een homeparty bereikt en hoe is dit gemeten? • Zijn de inhoudelijke doelen gehaald? • Sluit deze vorm van voorlichting aan bij de doelgroep? • Zijn er inhoudelijke of organisatorische aanpassingen nodig? • Is het zinvol om andere preventieactiviteiten voor deze doelgroep te organiseren? • Hoe verliep de samenwerking met de sleutelfiguur en contactorganisatie? • Hoe verliep de werving? • Wat zijn de belemmerende en bevorderende factoren geweest? • Klopt de tijd- en menskrachtinvestering met het projectplan? (zie ook logboek bijlage 11) 37

Terugkoppeling naar sleutelfiguur en externe organisatie

38

Van belang is ook het terugkoppelen van de informatie naar de sleutelfiguur en de contactorganisatie waar deze werkzaam is. Hierbij kan gedacht worden aan: • Hoe zijn de homeparty’s verlopen? • De behoeften en belangstelling van de doelgroep • Welke onderwerpen heeft de doelgroep ter sprake gebracht? • Aan welke vervolgactiviteiten heeft de doelgroep behoefte? Wanneer de behoefte van een doelgroep uitgaat naar andere thema’s, overlegt de preventiewerker met de sleutelfiguur over het mogelijk realiseren van deze behoeften en wie daar bij betrokken moeten worden. • Hoe verliep de samenwerking tussen de uitvoerende instelling en de contactorganisatie?

Literatuur Bolier L, Riper H (2003). Homepartyproject fase 2: Draaiboek homeparty’s in de praktijk. Rapportage van de procesevaluatie. Utrecht: Trimbos-instituut. Cuijpers P, Bolier L (2001). Gezinsgerichte verslavingspreventie: een overzicht van de literatuur. In: Tijdschrift Sociale Geneeskunde (TSG), 7 (79), pp. 424-433. Dijke Av, Snijders J, Terpstra L (1999). Het werkveld opvoedingsondersteuning en ontwikkelingsstimulering. Utrecht: NIZW. Dusenbury L (2000). Family-based drug abuse prevention programmes: a review. Journal of Primary Prevention 20: 337-52. Eldering L. (2002) Cultuur en opvoeding. Interculturele pedagogiek vanuit ecologisch perspectief. Rotterdam: Leminscaat. Elling A, Eland A (2000). Aanknopingspunten voor opvoedingsondersteuning. Utrecht: Trimbosinstituut. Engels R. (2000) Zoals de ouders zingen, piepen de jongen. Den Haag: Stivoro. Engels RCME, Dekovic M, Meeus W (2002). Parenting practices, social skills and peer relationships in adolescence. Social Behavior & Personality 30 (1): 3-18. Harachi TW, Catalano RF, Hawkins JD (1997). Effective recruitment for parenting programs within ethnic minority communities. Child & Adolescent Social Work Journal. 4 (1): 23-39. Hawkins JD, Catalano RF, Miller JY (1992). Risk and protective factors for alcohol and other drug problems in adolescence and early adulthood: Implications for substance abuse prevention. Psychological Bulletin 112 (1): 64-105. Hogue A, Johnson-Leckrone J, Liddle HA (1999). Recruiting high-risk families into familybased prevention and prevention research. Journal of Mental Health Counseling 21 (4): 337-351. Ince D, Beumer M, Jonkman H, Vergeer M (2004). Veelbelovend en effectief. Overzicht van preventieve projecten en programma’s in de domeinen Gezin, School, Jeugd, Wijk. 2e herziene druk. Utrecht: NIZW. Kroneman M, Lange Ad, Holt St. Jeugd met een boodschap. Handleiding peermethode voor preventieactiviteiten met allochtone jongeren. Utrecht: Forum. Lemmers L, Riper H. (2003). Handleiding QuickScan Uitgaansdrugs en preventie. Pilotversie 2003 Utrecht: Trimbos-instituut. Panka A. (2001). ‘Tupperwareparty’ een voorbeeld voor preventie? Projectplan houseparty. In: Binad Info, 20, p. 18-26. Panka A, Vocht Md (1998). Projectplan de houseparty. De Grift, Gelders Centrum voor Verslavingszorg te Arnhem, afdeling preventie. Intern rapport. Riper H, Boelhouwers K, Panka A, Vocht Md (2001). Procesevaluatie homeparty’s. Utrecht: Trimbosinstituut.

39

Vakalahi HF (2001). Adolescent substance use and family-based risk and protective factors: A literature review. Journal of Drug Education 31 (1): 29-46. Veldkamp Marktonderzoek (2002). Allochtone ouders en drugs. Een kwalitatief onderzoek in het kader van de campagne ‘Drugs laat je niks wijsmaken’. Amsterdam: Veldkamp Marktonderzoek bv. Wills TA, Yaeger AM (2003). Family Factors and Adolescent Substance Use: Models and Mechanisms. Current Directions in Psychological Science. 12 (6): 222-226.

40

Bijlage 1 Folders en brochures Voor informatiepakket voor de ouders Trimbosinstituut • Brochure voor ouders en andere opvoeders (Uw kind en drugs). • Folder voor ouders en andere opvoeders over communicatie over alcohol en drugs (Drugs en opvoeding. Praten helpt!). • Ouderbrochure met huiswerkopdrachten voor ouders met kinderen in het basisonderwijs (De tien meest gestelde vragen). • Folder over de Drugs Informatielijn (Vragen over drugs? Bel de Drugs Informatielijn 0900-1995). • Algemene brochure over drugs (Wat iedereen over drugs zou moeten weten). • Folders over Cocaïne, Doping, Ecodrugs, smartproducts en smartdrugs, Hasj en weed, Heroïne, Paddo’s, Slaap- en kalmeringsmiddelen, Speed, Tripmiddelen en XTC. NIGZ • •

•

Brochure voor ouders (Alcohol en opvoeding). Brochures voor vluchtelingen en asielzoekers over middelengebruik en -beleid in Nederland. In 9 talen waaronder Arabisch en Farsi (Alcohol, drugs en medicijnen in Nederland). Brochure over alcohol. Onder andere Nederlandse, Turkse en Arabische versie (Wat drinkt u? Feiten over alcohol en alcoholgebruik in Nederland).

Jellinek • Folder over drugs in het Nederlands, Turks en Marokkaans (Drugs). GGZ Nederland • Brochure over verslaving in het Turks (onderdeel van GGZ-serie in het Turks, auteur: Murat Can).

41

Bijlage 2 Videosuggesties Let op: Deze video’s zijn niet speciaal geschikt voor allochtone ouders. Stappen … wat doen ze? (20 minuten) 2000 Een film over alcohol voor ouders van jongeren die vaak uitgaan. NIGZ , telefoon: 0348-437 600, email: [email protected] Sterker dan drank Deel 1: Een meter bier (25 minuten) 1997 Uit driedelige dramaserie te gebruiken bij voorlichtingsbijeenkomsten voor ouders. NIGZ Sterker dan drank Deel 3: Droogzwemmen (25 minuten) 1997 Uit driedelige dramaserie te gebruiken bij voorlichtingsbijeenkomsten voor ouders. NIGZ Tieners in de Wolken (4 keer 8 tot 13 minuten) 2000 Vier portretten van jongeren tussen de vijftien en zeventien jaar. Ze vertellen over hun gebruik. Video plus handleiding. Voor ouders van jongeren die drugs gebruiken. Trimbos-instituut, 030-297 11 00

43

Bijlage 3 Relevante websites •

www.alcoholenopvoeding.nl (website van STAP, Stichting Alcoholpreventie)

•

www.stivoro.nl/pubers.html (website van Stivoro, praten met pubers over roken)

•

www.jellinek.nl (informatie over opvoeding van Jellinek Preventie)

•

www.drugsinfo.nl (domein thuis, website van het Trimbos-instituut)

•

www.trimbos.nl (drugsinformatie van het Trimbos-instituut)

•

www.alcoholvoorlichting.nl (informatie over alcohol van het NIGZ)

•

www.drankjewel.nl (site voor kinderen en volwassenen met ouders met een drankprobleem)

•

www.opvoedingsondersteuning.info (website over praktijk en beleid van steun en hulp aan ouders van het NIZW)

•

www.sjn.nl (homepage van NIZW Jeugd, Kennis en informatie over jeugd, jeugdzorg en jeugdwelzijn)

45

Bijlage 4 Intermediairenfolder De organisatie In een voorgesprek bespreken de uitgenodigde ouder en de preventiewerker de gang van zaken. Daarna kan de ouder besluiten om als gastouder op te treden voor een homeparty. De gastouder en de preventiewerker maken afspraken over de tijd, de locatie, het aantal deelnemers (minimaal 5) en de inhoud. Voor de werving kan de gastouder gebruik maken van wervingskaarten. Informatie Mocht u meer willen weten over het organiseren van een homeparty of bent u geïnteresseerd in het optreden als intermediair, dan kunt u contact opnemen met het cluster Preventie & Monitoring van De Grift. De Grift, Gelders centrum voor verslavingszorg Cluster Preventie & Monitoring Boulevard Heuvelink 2 6828 KP Arnhem 026 3775599 Dit is een folder voor professionals uit bijvoorbeeld het welzijnswerk, het onderwijs of het sociaal cultureel werk. Zij spelen een belangrijke rol als intermediair bij het organiseren van een homeparty. Wat is een homeparty Een homeparty is een voorlichting aan huis voor ouders van pubers over opvoeding in relatie tot alcohol, drugs en gokken. Deze voorlichting is georganiseerd volgens de zogenoemde tupperwaremethode. Een gastouder nodigt thuis familieleden, vrienden en kennissen uit die ook kinderen in de puberleeftijd hebben. Een preventiewerker van de Grift komt de voorlichting geven en nodigt na afloop de deelnemers uit om als gastouder op te treden voor een volgende party. De thema’s die aan bod kunnen komen zijn alcohol, drugs, gokken en opvoeding. De definitieve inhoud wordt afgestemd op de wensen en behoeften van de ouders. Een homeparty duurt ongeveer twee uur. Bij genoeg belangstelling kan een tweede bijeenkomst volgen. Na afloop ontvangt de gastouder een verrassingspakket en een koffieen theevergoeding van €12,=. De aanwezigen krijgen diverse folders. Voor wie Een homeparty blijkt vooral geschikt om moeilijk bereikbare ouders te bereiken, zowel autochtoon als allochtoon. Veel ouders hebben vragen over alcohol en drugs in de opvoeding. Toch gaan veel ouders niet actief op zoek naar de antwoorden. Bij een homeparty krijgen zij de antwoorden thuisgebracht. Fatima, 35: ‘De homeparty was zo gezellig. Ik heb heel wat geleerd over alcohol en drugs. Ik ga er zeker met mijn zoon over praten, dat deed ik eerst nooit.’ Uw rol als intermediair Een homeparty staat of valt bij de intermediair. De intermediair is namelijk de brug tussen de preventiewerker en de gastouder. U kunt deze rol vervullen. U kent de wijk of de school en de doelgroep en u heeft zicht op de ouders die mogelijk gastouder willen worden. Bovendien kunt u de ouders enthousiast maken voor een homeparty.

47

Het cluster Preventie & Monitoring van de Grift komt graag in contact met u als intermediair die 'geschikte' ouders kent en mee wil werken aan het organiseren van een homeparty. De gastouder beschikt over een groot netwerk ligt goed in de groep heeft motiverende capaciteiten heeft affiniteit met het thema heeft kinderen in de puberleeftijd.

• • • • •

De taken van de gastouder zijn het samenbrengen van de groep het beschikbaar stellen van de huiskamer het verzorgen van koffie en thee.

• • •

48

Bijlage 5 Wervingskaart gastouders (Nederlands) Thuis met uw vrienden praten over genotmiddelen en pubers? Geef een homeparty!

Wat is een homeparty? Een homeparty is een voorlichting aan huis over alcohol, drugs, gokken en opvoeding. Deze voorlichting is georganiseerd volgens de zogenoemde tupperwaremethode. Een gastouder nodigt thuis familie en vrienden uit die ook kinderen in de puberleeftijd hebben en meer willen weten over het onderwerp. Een voorlichter van de Grift, Gelders centrum voor verslavingszorg, komt vertellen over middelen en opvoeding. De inhoud van de homeparty wordt afgestemd op de wensen van de ouders. Natuurlijk kan iedereen vragen stellen. Aan het eind vraagt de voorlichter wie voor een volgende party gastouder zou willen zijn. Een homeparty is een mooie kans om in een gezellige sfeer met anderen over het onderwerp te praten. Een homeparty duurt ongeveer twee uur. De gastouder ontvangt een verrassingspakket. Iedereen krijgt een aantal folders.

Hoe word ik gastouder? Het enige wat u hoeft te doen is vijf of meer andere ouders uit te nodigen bij u thuis. Dit kunnen buren, familie, vrienden of kennissen zijn met kinderen van ongeveer 12 t/m 18 jaar. Het tijdstip en het programma worden in overleg met u bepaald. Als u belangstelling heeft, vul dan hieronder uw gegevens in en lever deze kaart in bij ……………………………………………………. U krijgt zo snel mogelijk bericht. Naam ………………………………………………………………….……. Adres …………………………………………………………………….…. Postcode en woonplaats ………………………………………………… Telefoon ……………………………………………………………….…… U kunt ook zelf contact opnemen met de Grift, cluster Preventie & Monitoring, Boulevard Heuvelink 2, 6828 KP Arnhem, tel. 026-3775599.

49

Bijlage 6 Wervingskaart gastouders (Turks) Evinizde arkadaşlarınızla beraber keyif verici maddeler ve çocuklarınız hakkında bilgilendirici konuşmaya ne dersiniz? Ev partisi verin! Ev partisi nedir? Ev partisi, alkol, uyuşturucu madde, kumar ve çocuk yetiştirme konularında evinizde verilen bilgilendirme toplantılarıdır. Bu bilgilendirme “tuppermetodu”na uygun olarak düzenlenmektedir. Ev sahibi kendi evine çocukları olan ve bu konularda bilgilenmek isteyen akrabalarını veya arkadaşlarını davet eder. Grift Gelders Uyuşturucu bağımlılığı Bakım Merkezi’nden bir görevli gelerek madde bağımlılığı ve çocuk yetiştirme konularında bilgi verir. Ev partisinin içeriğini velilerin istekleri belirler. Herkesin soru sorma hakkı vardır. Toplantının sonunda bir dahaki sefere hangi velinin ev sahipliği yapmak istediği sorulur. Ev partisi, samimi bir hava içinde başkalarıyla bu tür konularda sohbet etmek için iyi bir fırsattır. Ev partisi yaklaşık iki saat sürer. Ev sahipliği yapan kişiye sürpriz bir hediye vardır. Herkese broşür verilir. Nasıl ev sahipliği yapabilirim? Yapmanız gereken tek şey beş ya da daha fazla veliyi evinize davet etmektir. Bu kişiler 12 /18 yaş arasında çocuğu olan komşularınız, akrabalarınız veya arkadaşlarınız olabilir. Bu toplantının saati ve programı sizinle beraber belirlenir. Bu konuyla ilgileniyorsanız aşağıdaki formu doldurarak:............................................................ teslim edin. En kısa zamanda size bilgi verilecektir. İsim :............................................................................... Adres :............................................................................... Posta kodu/ Şehir:................................................................ Telefon :.............................................................................. Kendiniz de Grift Koruma & Denetleme bölümü ile temasa geçebilirsiniz. Boulevard Heuvelink 2, 6828 KP Arnhem Tel: 026 – 3775599

51

Bijlage 7 Homeparty-quiz In deze homeparty-quiz zitten niet alleen feitelijke vragen maar ook meningsvragen. Afhankelijk van de onderwerpen die behandeld worden en de relevantie voor de doelgroep kunnen per homeparty 10 vragen geselecteerd worden. Aan het begin van een homeparty kunnen de vragen ingevuld worden. Nadat de vragen besproken zijn, kan de preventiewerker zijn of haar voorlichting hierop afstemmen. Roken 1.

Roken verhoogt de kans om eerder dood te gaan.

2.

Sigaretten, shag en sigaren hebben een rustgevend effect. JA / NEE

3.

Als je met een gewone sigaret begint dan ga je automatisch ook blowen. Hoe jonger iemand begint met roken, hoe lastiger het is om eraf te komen.

4.

Alcohol 5. Alcohol is een drug.

JA / NEE

JA / NEE JA / NEE

JA / NEE

6.

Er zijn meer mensen verslaafd aan alcohol dan aan andere JA / NEE drugs.

7.

Een jongere vanaf 16 jaar mag sterke drank kopen.

Hasj of weed (cannabis) 8. Het effect van hasj of wiet is dat je er veel energie van krijgt.

JA / NEE JA / NEE

9.

Als je hasj of wiet wilt kopen, moet je minstens 18 jaar zijn. JA / NEE

10.

Hasj of wiet roken is verboden in Nederland.

JA / NEE

11.

Iemand die hasj of wiet rookt grijpt sneller naar andere drugs.

JA / NEE

Gokken 12. Als je weet hoe je op een fruitmachine moet spelen, win je veel geld.

JA / NEE

13.

Aan gokken kun je verslaafd raken.

JA / NEE

14.

Vanaf 16 jaar mag je gokken op een fruitautomaat.

JA / NEE

15.

Voor kinderen met een gokprobleem is er geen hulp.

JA / NEE

Informatiezoekgedrag 16. Ik ben wel eens naar een informatie-avond op school geweest over alcohol, roken of drugs.

JA / NEE

53

17.

Ik heb wel eens een folder of boekje gelezen over alcohol, roken of drugs.

JA / NEE

18.

Er zijn telefoonlijnen waar ik informatie kan krijgen over alcohol, roken of drugs.

JA / NEE

19.

Ik heb wel eens informatie gezocht op het internet over roken, alcohol of drugs.

JA / NEE

Opvoedingsvragen 20. Ik praat wel eens met mijn kind over: Roken

Waar / Niet waar

Alcohol

Waar / Niet waar

Gokken

Waar / Niet waar

Drugs

Waar / Niet waar

21.

Ik praat wel eens met andere ouders over opvoeding en alcohol, roken of drugs.

Waar / Niet waar

22.

Ik kan als ouder zelf weinig of niets doen aan de invloed van ‘slechte’ vrienden.

Waar / Niet waar

23.

Alle kinderen vanaf 11 jaar zouden op school voorlichting moeten krijgen over de risico’s van alcohol, roken en drugs.

Waar / Niet waar

54

Antwoorden vraag 1-15 Antwoorden en aanvullende informatie bij middelenquiz De vragen 16-23 zijn geen kennisvragen. Er worden dus geen antwoorden voor gegeven. Vraag 1: ja Tabaksrook kan schade veroorzaken aan de longen en het hart- en vaatstelsel en daardoor wordt de kans om eerder dood te gaan groter. Vraag 2: nee De nicotine in deze producten heeft een stimulerende werking. Vraag 3: nee Wel is het zo dat de meeste blowers zijn begonnen met het roken van tabak, maar roken leidt niet automatisch tot blowen. Vraag 4: ja Het is dan meer ingesleten gedrag, dit is moeilijker te veranderen. Vraag 5: ja en nee Wat betreft werking is alcohol een drug: het is een roesmiddel en je kunt er afhankelijk van worden. Volgens de wet is alcohol geen illegale drug. Vraag 6: ja In Nederland zijn ongeveer 300.000 alcoholisten (mensen die meer dan 12 glazen per dag drinken) en 60.000 drugsverslaafden. Vraag 7: nee Om sterke drank te mogen kopen moet je minstens 18 jaar zijn. Vanaf 16 jaar mag je wel licht-alcoholische dranken (bier, wijn) kopen. Vraag 8: nee Cannabis zorgt ervoor dat de gebruiker zich relaxed en ontspannen voelt. Soms voelen gebruikers zich verlamd, dit wordt ook wel stoned genoemd. Vraag 9: ja Hasj en wiet mogen alleen verkocht worden in coffeeshops. Iemand die jongere is dan 18 jaar mag daar niet naar binnen. De medewerker van de coffeeshop kan bij twijfel aan de leeftijd, naar een legitimatiebewijs vragen. Vraag 10: nee Gebruik van middelen is niet strafbaar. Vraag 11: nee Het overstappen van gebruik van cannabis op gebruik van harddrugs kan niet worden verklaard uit de farmacologische eigenschappen van cannabis; er is geen lichamelijke neiging om over te stappen op zwaardere middelen. Wel kunnen sociale factoren een rol spelen: bijvoorbeeld het hebben van vrienden die andere drugs gebruiken. Andersom is het wel zo dat de meeste gebruikers van harddrugs ooit zijn begonnen met het gebruik van cannabis.

55

Vraag 12: nee Zelfs de meest wiskundige formules en berekeningen helpen niet om inzicht te krijgen in de gokkast. Het blijkt altijd een gok. Vraag 13: ja Mensen raken niet van de ene op de andere dag verslaafd. Sommige mensen gaan echter ongemerkt steeds vaker gokken en zetten ook steeds meer geld in. Zij kunnen dan helemaal afhankelijk worden van het gokken. Vraag 14: ja Vraag 15: ja Met een gokprobleem kun je terecht bij een instelling voor verslavingszorg. Verder kunnen kinderen ook terecht bij AGOG (0900-821 24 33). Eventueel kunnen kinderen ook bellen met de kindertelefoon (0900-0432), om erover te praten.

56

Bijlage 8 Meningsvragen Bij de volgende stellingen kunt u aangeven of u het EENS of ONEENS bent:

Ik kan als ouder zelf weinig of niets doen aan de invloed van ‘slechte’ vrienden. EENS

ONEENS

Ik vind praten met mijn kinderen over alcohol en drugs erg moeilijk. EENS

ONEENS

Ik heb liever dat mijn kind af en toe dronken thuis komt dan dat het een stickie rookt. EENS

ONEENS

De opvoeding rondom alcohol en drugs dient vooral thuis te gebeuren. EENS

ONEENS

Ik voel me zo alleen staan als het gaat over de opvoeding van mijn kinderen als het gaat over alcohol en drugs. EENS

ONEENS

Als ik een vermoeden heb van het drugsgebruik van mijn kind praat ik niet, maar doorzoek ik zijn of haar kamer. EENS

ONEENS

57

Bijlage 9 Situatiespel • • • • • • • • • • • • • •

Uw zoon/dochter vertelt dat in de pauze kinderen in hogere klassen stiekem staan te blowen. Een aantal vrienden van uw zoon/dochter drinken soms breezers en vinden dit best lekker. Uw zoon/dochter gaat in een tussenuur naar het café om een pilsje te drinken. Op vrijdagmiddag gaat uw zoon/dochter na school met een aantal vrienden naar de coffeeshop. Uw zoon/dochter rookt op zijn/haar kamer. Uw zoon/dochter komt na het sporten op zaterdag aangeschoten thuis. Uw zoon/dochter komt op woensdag aangeschoten thuis. Uw zoon/ dochter komt in het weekend stoned thuis. Uw zoon/dochter van veertien wil naar een houseparty. Uw zoon/dochter gebruikt eens per maand XTC. Uw zoon/dochter gebruikt elk weekend XTC. Uw zoon/dochter rijdt brommer als hij/zij alcohol gedronken heeft. Uw zoon/dochter heeft een shooter in zijn / haar schooltas Uw zoon / dochter loopt met een blokje hasj rond

59

Bijlage 10 Middelenkoffer De middelenkoffer is een koffer met diverse genotmiddelen. Dit zijn monsters van bijvoorbeeld hasj en wiet en diverse nagebootste harddrugs. Het doel hiervan is om mensen van een voorlichting over alcohol, drugs en gokken te laten zien hoe diverse middelen eruit zien. Aan de hand hiervan kan een preventiewerker iets vertellen over hoe het werkt en wat de effecten en risico’s zijn. Een preventiewerker kan ook met foto’s werken. Inhoud middelenkoffer • Alcoholpops • Antidepressivum • Bier • Boosters • Cocaïne • Gebruikersset • GHB (eventueel) • Hasj en Wiet • Heroïne • Joint • Kalmeringsmiddelen • Kraslot • Lang vloeipapier en tipjes (filterpapier) • Lijm • Methadon • Paddestoelen • Shooters • Sigaretten • Slaapmiddelen • Speed • XTC

61

Bijlage 11 Logboek homeparty voor preventiewerkers 1. ALGEMENE GEGEVENS 1. Datum homeparty: 2. Tijdstip homeparty: ‰ ochtend ‰ middag ‰ avond 3. Plaats en wijk waar de homeparty is uitgevoerd: 4. Uitvoerder homeparty: 5. Tijdsinvestering uitvoerder (in uren, dit kun je overnemen van het urenregistratie-schema): - waarvan voorbereiding: - waarvan werving: - waarvan programma-inhoud: - waarvan uitvoering: - waarvan evaluatie: 2. DEELNEMERS 5. Aantal deelnemers: - waarvan moeders: - waarvan vaders: met kinderen in de leeftijd van ….. tot ….. jaar 6. Etnische / culturele achtergrond deelnemers: 7. Voertaal tijdens homeparty: 8. Gewerkt met tolk tijdens homeparty: ‰ ja ‰ nee

63

3. WERVING DEELNEMERS 9. Welke wervingsstrategie(en) is/zijn gebruikt (zie voorbeelden onder aan pag. 4): 10. Met welke sleutelfiguur is gewerkt? Naam: Organisatie: Adres: tel. nr. en e-mail: Relatie met doelgroep: Hoe contact mee gelegd: 11. Welke afspraken zijn met de sleutelfiguur gemaakt over de werving van gastouders?

12. Op welke manier heeft de gastouder de andere ouders geworven?

13. Wat is de relatie van de gastouder met de deelnemende ouders?

14. Gegevens gastvrouw Naam: Adres: Telefoonnummer:

64

4. UITVOERING HOMEPARTY 15. Onderwerpen die op de homeparty behandeld zijn: 16. Vragen die door ouders op de homeparty zijn gesteld: 17. Ervaringen die door ouders op de homeparty zijn uitgewisseld: 18. Discussies die op de homeparty zijn gevoerd: -

65

5. EVALUATIE HOMEPARTY 19. Heb je de homeparty na afloop met de deelnemers geëvalueerd? ja nee

‰ ‰

20. Wat vonden ouders van de homeparty? Hebben zij dingen gemist?

21. Hoe was de sfeer op de homeparty?

22. Knelpunten: wat zou je een volgende keer anders doen en op welke manier?

23. Zijn er vervolgafspraken gemaakt? Welke? (bijvoorbeeld nog eens bij elkaar komen met dezelfde groep, nieuwe gastouders geworven).

Voorbeelden wervingsstrategieën gastouders • door middel van inzet van sleutelfiguren • gastouder via vorige homeparty • via intermediaire instellingen • via materialen (brochure, flyer) • via mond-op-mond reclame • …….

66

Bijlage 12 Literatuur opvoedingsondersteuning en allochtone groepen Opvoedingsondersteuning Akkerman, A. en G. Blokland e.a. (1999) Wat nou…pubers? Voor ouders die willen opvoeden en loslaten. Utrecht: NIZW/RVU Bakker, I., G. Blokland en H. Wijnen (2001). Samen delen: methodiekboek voor opvoedingsondersteuning in groepen. Utrecht: NIZW. Bayard, R.T. en J. Bayard (1997). Pubers en hun problemen. Woerden: Mingus. Burggraaff-Huiskes, M., & Blokland, G. (2003). Opvoedingsondersteuning als bijzondere vorm van preventie. - 2e herz. dr. - Bussum : Coutinho. Dogan, G., A. van Dijke en L. Terpstra (2003). Wie zijn er ‘moeilijk bereikbaar’? Aanknopingspunten voor ondersteuning en begeleiding van ‘moeilijk bereikbare’ gezinnen en jongeren. Utrecht: NIZW. Tettero, E. (1998). Pubers. Amsterdam: Boom Opvoeding in autochtone en allochtone gezinnen Distelbrink, M. (2000). Opvoeden zonder man. Opvoeding en ontwikkeling in CreoolsSurinaamse een- en tweeoudergezinnen in Nederland. Assen: Van Gorcum. Hijsten, C. (1998). Opvoeding in Turkse gezinnen in Nederland. Assen: Van Gorcum. Pels, T. (1998). Opvoeding in Marokkaanse gezinnen in Nederland: de creatie van een nieuw bestaan. Assen: Van Gorcum. Uda-Lede, M. (2000) Opvoeding en socialisatie van Surinamers, Antillianen en Arubanen. Zaandam: Pyloon. Opvoedingscursussen Alcohol, drugs en opvoedingsondersteuning (1999). Draaiboek van een cursusprogramma van vier bijeenkomsten voor ouders. Utrecht: NIGZ. Beter omgaan met pubers (2001). Cursus opvoedingsondersteuning. Draaiboek en video. Ook voor laag opgeleide en allochtone ouders. Utrecht: NIZW. Opvoeden in beeld (2001). Pakket bestaat uit onder andere een handleiding voor themabijeenkomsten, een videoband (in het Nederlands, Turks, Marokkaans-Arabisch, Marokkaans-Berber en Papiamento) en een tijdschrift voor ouders over opvoeden in twee culturen. Utrecht: NIZW.

67