LESBRIEF NR 4 VOOR GROEP 5 + 6
Wat is Samsam?
AD DOWNLO IEF OOK BR DEZE LES .NET AM OP SAMS SAMSAM
5+ 6
– MIDD
Samsam is een cross-mediale methode over wereldburgerschap en kinder rechten. Het doel van Samsam is leerlingen te laten zien en ervaren dat mensen wereldwijd verbonden zijn: samen delen, leren en samen verantwoordelijk zijn voor de wereld. Dichtbij en ver weg. Samsam verruimt je blik.
WERELD EN IN DE
in s zit lle ja ) a So ijna (b
Hoe gebruikt u Samsam in de klas?
Zet hier in! je tanden
Weinig tijd? -> Doe alleen opdracht 1. Tijd voor verdieping? -> Kopieer het werkblad op p. 2-3 en deel het uit. Begrijpend lezen? -> Kopieer Nieuwsbegrip op p. 4-5-6. De handleiding staat op samsam.net De opdrachten uit deze lesbrief sluiten altijd aan bij de kerndoelen van burgerschap (34 t/m 50). de foto’s Gebruik jes op Waar gaat het over? en filmp op het .net Soja zit in bijna alles. In ons voedsel en in veevoer, maar samsam . ook in asfalt, wasmiddel en zelfs in plastic. De sojaboon is dus met recht een superboon. Maar sojaproductie heeft ook nadelen. Kinderen in Argentinië, een land waar heel veel soja groeit, vertellen er alles over in deze Samsam.
LESTIP
AN J O O B SPO ER
SU
t ui ja ië so tin s & gen e e Ar Vl
digibord
n va a’s pt i m s ce á x j e re M o e k t n k i e M in g n g s n li ko eve li 19-09-14
14:46
d 1
01_cover.ind
Allebei
Vlees & soja
OPDRACHT 1
ARGENTINIË
“We barbecuen elke zondag. Een kippenpoot is lekker, maar biefstuk is het allerlekkerst!”
FILMPJES KIJKEN OP SAMSAM.NET Tijdsduur: 15 min. / Werkvorm: klassikaal / Doel: introductie van het thema vlees & soja / Kinderrecht: het recht op eten en drinken / het recht om je mening te laten horen
“Het is geen vlees, maar dat proef je niet. Het smaakt heerlijk!” NINA hapt in broodje sojaburger.
ABRIL is gek op vlees.
Met Nina op sojaspeurtocht of barbecuen met Abril? Bekijk de filmpjes op samsam.net
4
samsam junior soja superboon
04_allebei.indd 4
Barbecuen in Argentinië
Foto Douwe Spoelstra Tekst Madeleine Vreeburg
Alle kinderen ter wereld maken hetzelfde mee. Of toch niet? In deze Allebei vertellen Abril (9) uit Argentinië en Nina (9) uit Nederland wat zij het liefste van de barbecue eten. NEDERLAND
Foto Victoruro Sepúlveda Tekst Liesbeth Schouten
GROEP
Nu ook met Nieuwsbegrip!
19-09-14 14:25
1. L aat de leerlingen pagina 4 in Samsam lezen. Of lees Samsam samen op het digibord. 2. B ekijk samen de filmpjes van Abril (Argentinië) en Nina en Bo (Nederland) op samsam.net. 3. V ragen voor de klas: Wat vind je het lekkerste van de barbecue? Wie eet in plaats van vlees wel eens sojaballetjes of een vegaburger? Nina en Bo ontdekken in de supermarkt dat overal soja in zit. Waarin bijvoorbeeld? Behalve de vriendinnen, is er nog iemand gek op een vegaworstje. Wie? Meer filmpjes uit Argentinië op samsam.net!
1
Poster Boondorp Zoek tien producten waar soja in zit!
OPDRACHT 2
1
1 2 3 4 5 6 7 8
ANTWOORDBLAD BIJ PAG. 12-13
10
Illustratie Zsuzsanna Ilijin
De oplossing staat op samsam.net
12
Lees pagina 8-9 en 14-15 in Samsam. Ga dan naar pagina 12-13 en vul het lijstje in. De oplossing staat hier.
19-09-14 16:07
12-13_poster.indd 13
13 23-09-14 14:01
TIP
In asfalt kan ook soja zitten. samsam junior soja superboon
BEGIN HIER
samsam junior soja superboon
samsam junior soja superboon
12-13_poster.indd 12
12
Tijdsduur: 15 min. / Werkvorm: individueel / Doel: verdieping van het thema vlees & soja / Kinderrecht: het recht op eten en drinken
9
samsam junior soja superboon
9
13 Illustratie Zsuzsanna Ilijin
6 8 7 10
5
9
10
8 7 6 5 4 3
2
4
2 1
1 3
Dit is h e t hei lig b o o ntje !
Zoek tien producten waar soja in zit!
Poster Boondorp
OPLOSSING 1. wasmiddel / zeep 2. sojamelk 3. varkensvoer 4. koekje 5. bakolie 6. broodje hotdog 7. asfalt 8. verf 9. biodiesel 10. roomijs
HIERIN KAN OOK SOJA ZITTEN: ∞ plastic ∞ crème ∞ lippenstift en andere cosmetica ∞ inkt (kranten) ∞ waskrijtjes ∞ papier Kijk op samsam.net
WIST JE DAT? De meeste Nederlandse kinderen tussen 9 en 12 jaar eten vaak vlees.
E DAT?
WIST J
ndse Nederla Weinig ren zijn kinde iër. vegetar
2
5 x soja snoepen
Wat eet je
OPDRACHT 3
weten. En niet alleen jij. Ook je kat of je hamster eten het elke dag!
Ik eet een koekje
PACO (11) Foto’s Victor Sepúlveda Tekst Liesbeth Schouten
De hamburger hamburg van zit vol soja. Het H vlees is gemaakt van koeien die gevoerd zijn met soja. In g het broodje zit sojameel om het zacht te houden. En E in de mayonaise zit lecithine. Dat Da is gemaakt van soja. Het maakt de mayonaise glad en romig. ma
WERKBLAD: WAT EET JE EIGENLIJK?
Ik eet een hamburger
Tijdsduur: 15-20 min. / Werkvorm: individueel en klassikaal / Doel: nadenken over eigen gedrag / Kinderrecht: recht op eten en drinken
LUCAS ((10)
weet goed de weg in de buurtsuper. “Hier zijn de koekjes en crackers. koe Ik denk dat in bijna alles soja zit.” bi
Ik drink zoete sojamelk
DOLORES (11)
De kat van
MANUEL (11)
knabbelt tevreden aan zijn brokjes. In kattenvoer zit sojameel. Net als in voer voor honden, konijnen, hamsters en zangvogels.
14
en n haar vriendin Micaela (links) proeven ven er niets van. “Soja? In ijs?” vragen gen ze. Roomijs is gemaakt van koeienmelk. nmelk. De koeien aten soja als krachtvoer. htvoer. In ijs zit ook lecithine. Dat is gemaakt maakt van sojaolie. ojaolie.
Ik eet brokjes
Ik eet een ijsje
samsam junior soja superboon
14-15_5manieren.indd 14
BEGIN HIER
MICAELA (11)
is er gek op. Sojamelk met een smaakje: perzik, aardbei, ananas of appel. Het is een heel populair drankje in Argentinië.
eigenlijk? Soja snoep je heel vaak zonder het te
samsam samsamjunior juniorsoja kinderrechten superboon
23-09-14 15:16
14-15_5manieren.indd 15
15 23-09-14 14:03
Heb je pagina 14-15 in Samsam gelezen? Dan weet je dat soja in bijna alles zit. Van ontbijtgranen tot mayonaise. Vul nu dit soja-dagboek in.
Soja-dagboek Mijn ontbijt vanochtend: cornflakes met melk boterham met kaas boterham met chocopasta brinta yoghurt gekookt ei
Als ik uit school kom eet ik vaak een: koekje krentenbol
E DAT?
WIST J
tosti chips stuk chocola ijsje
ft met ten hee Al dit e en. Soja zit in r mak soja te el voedsel voo e v n l e hee en dier mensen , varken). e (kip, ko
Iets anders:
cracker Iets anders:
Daarna ga ik mijn hond / kat / kanarie / hamster / ….................. / voeren.
In mijn broodtrommel zit een:
Ik hoop dat dit vanavond op tafel staat:
cracker met worst
kip met ketjap
rijst met saté-saus
pakje sojamelk
karbonade
gehaktballetjes
wit broodje met margarine en kaas
pannenkoeken
patat met mayo
boterham met hagelslag
poffertjes
pizza met kaas
boterham met pindakaas
knakworst
hamburgers
Iets anders:
Tel hoeveel vakjes je hebt aangekruist. Vul hier je sojascore in.
Kijk op samsam.net
Iets anders:
Zit er soja in het eten dat je zelf hebt ingevuld? Praat er over met je buurman of buurvrouw.
3
Tijdsduur: 45 minuten Werkvorm: individueel en klassikaal Doel: begrijpend lezen
Nieuwsbegrip voor samsam nr. 4, oktober 2014, opdrachten A
Tekst lezen en moeilijke woorden 1. Lees de tekst met het stappenplan. Zet tijdens het lezen een lijn onder de woorden die jij moeilijk vindt. 2. Lees de uitleg en maak daarna de vragen.
In een tekst staan soms woorden die je nog niet kent. Maar niet elk woord is belangrijk om te begrijpen. Je merkt het vanzelf als je doorleest. Begrijp je de tekst niet meer? Dan is het woord wel belangrijk! Probeer dan achter de betekenis van het woord te komen. Wat kun je doen als je een woord niet begrijpt? Je kunt bijvoorbeeld: •
een stukje opnieuw lezen of verder lezen. Misschien begrijp je het woord dan.
•
naar het plaatje of de foto bij een tekst kijken. Misschien heeft het plaatje iets met het woord te maken.
•
3.
goed naar het woord zelf kijken. Soms ken je al een stukje van het woord.
In de peulen zitten bonen (in de inleiding). Wat is een peul? Tip: Kijk naar de foto bij de tekst. A. de binnenkant van verschillende soorten bonen B. de grote, groene plant waar bonen aan groeien C. het platte, groene hulsje waar bonen in zitten ! Het hielp wel/niet om een stukje verder te lezen.
4. Fijngemalen sojabonen zitten in koekjes en olie (in de inleiding). Wat is fijnmalen? Tip: Kijk goed naar het woord. Ken je een stukje van het woord? A. ergens een lekkere maaltijd van maken B. ergens kleine stukjes van maken C. iets doen wat je heel erg leuk vindt ! Het hielp wel/niet om naar het woord zelf te kijken. 5. De vader van Facundo werkt bij een bedrijf dat sojabonen verbouwt (onder het kopje Vlees). Wat betekent verbouwen hier? Tip: Kijk in de tekst naar het woord. Lees een stukje verder. A. dieren op je land laten eten, zoals koeien, kippen, paarden en varkens B. gebouwen op je land laten bouwen, zoals flats, huizen en supermarkten C. producten op je land laten groeien, zoals graan, groente en aardappels ! Het hielp wel/niet om een stukje verder te lezen. © CED-groep - www.nieuwsbegrip.nl
4
Tijdsduur: 45 minuten Werkvorm: individueelvoor samsam Nieuwsbegrip Nieuwsbegrip nr. 4, voor samsam nr. 4, en klassikaal oktober 2014, opdrachten oktober A 2014, opdrachten A Doel: begrijpend lezen
oeft de aarde niet 6. Je omhoeft te ploegen de aarde (onder niet het om te kopje ploegen Zaaien). (onder het kopje Zaaien).
is omploegen?
Wat is omploegen?
ip 1: Kijk goed naar het Tip woord. een het stukje van Ken het woord? 1: Kijk Ken goedjenaar woord. je een stukje van het woord?
ip 2: Kijk in de tekst naar woord. verder. Tip 2:het Kijk in de Lees tekst een naarstukje het woord. Lees een stukje verder.
met een grote groep doen, zoalssamen sporten of doen, werken A. mensen met eensamen grote iets groep mensen iets zoals sporten of werken
met een ploeg de aarde omkeren, dandekunnen er plantendan worden gezaaid B. met een ploeg aarde omkeren, kunnen er planten worden gezaaid
met je handen planten uit de aarde trekken, opeten of verkopen C. met je handen planten en uitze dedan aarde trekken, en ze dan opeten of verkopen ! Het hielp wel/niet!omHet naar hetwel/niet woord zelfom te naar kijken. hielp het woord zelf te kijken. ! Het hielp wel/niet!omHet eenhielp stukje verder te wel/niet omlezen. een stukje verder te lezen.
jn ook insecten7.dieErschadelijk zijn voordie de schadelijk planten (onder het de kopje Zaaien). zijn ook insecten zijn voor planten (onder het kopje Zaaien).
betekent schadelijk? Wat betekent schadelijk?
ip 1: Kijk goed naar het een het stukje van Ken het woord? Tip woord. 1: Kijk Ken goedjenaar woord. je een stukje van het woord?
ip 2: Kijk in de tekst naar woord. terug.Lees een stukje terug. Tip 2:het Kijk in de Lees tekst een naarstukje het woord.
ets wat schadelijk A. is, is heel sterk: het nooit stuk gaan iets waterg schadelijk is,kan is heel erg sterk: het kan nooit stuk gaan
ets wat schadelijk B. is, richt schade aan: het dingenaan: kapot iets wat schadelijk is, maakt richt schade het maakt dingen kapot
ets wat schadelijk C. is, staat in de schaduw: is een donker iets wat schadelijk is,het staat in debeetje schaduw: het is een beetje donker ! Het hielp wel/niet!omHet naar hetwel/niet woord zelfom te naar kijken. hielp het woord zelf te kijken. ! Het hielp wel/niet!omHet eenhielp stukje terug teom lezen. wel/niet een stukje terug te lezen.
tuurde de schuldigen naar de de gevangenis (onder hetgevangenis kopje Wind). 8. Hij stuurde schuldigen naar de (onder het kopje Wind).
is een schuldige? Wat is een schuldige?
ip: Kijk in de tekst naar woord. terug en verder. Tip:het Kijk in de Lees tekst een naarstukje het woord. Lees een stukje terug en verder. A. iemand die een fout A.gemaakt iemand heeft die een fout gemaakt heeft
emand die een erge B. zieke iemand heeft die een erge zieke heeft
emand die iets knaps gedaan die heeft C. iemand iets knaps gedaan heeft ! Het hielp wel/niet!omHet eenhielp stukje terug en verder te lezen. wel/niet om een stukje terug en verder te lezen.
Een wie-wat-waar-schema Een wie-wat-waar-schema invullen invullen
veel kunnen leren Je hebt uit deze veel kunnen tekst. Vul leren het uit schema deze tekst. in. Vul het schema in. land groeit heel In veel welk land groeit heel veel soja?
rdt gemaakt van Wat soja? wordt gemaakt van soja?
n er steeds meer Wie eten er steeds meer vlees?
© CED-groep - www.nieuwsbegrip.nl
5
Tijdsduur: 45 minuten Werkvorm: individueel en klassikaal Doel: begrijpend lezen
Nieuwsbegrip voor samsam nr. 4, oktober 2014, opdrachten A
Hoe wordt sojazaad gezaaid?
Waar plantten Pedro en zijn klasgenoten zaadjes?
Vragen over de tekst beantwoorden 1. Kijk in het stukje tekst onder het kopje Vlees. Waarom krijgen koeien, kippen en varkens sojameel? 2. Kijk onder het kopje Zaaien. Vanuit vliegtuigjes wordt er gif gespoten op de velden. Leg uit waarom dat gebeurt. Noem twee dingen. 3. Kijk bij het kopje Wind. Daar staat: ‘Sommige bedrijven sproeien ook als de wind verkeerd staat.’ Wat gebeurt er dan? 4. Een sojaplantage is heel groot. Wel zo groot als vijftig voetbalvelden. Stel je voor dat je op zo’n enorm grote sojaplantage bent. Wat zie je dan? En wat ruik je? En wat hoor je?
Eten met vier letters In de tekst gaat het over soja. Het woord soja heeft vier letter: s – o – j – a. Er zijn nog meer woorden van vier letters die met eten te maken hebben. Hoeveel van die woorden ken jij? 1. Je zit in een groepje. Bedenk samen zoveel mogelijk woorden van vier letters die te maken hebben met eten, drinken of het klaarmaken van eten. Schrijf de woorden op een apart blaadje. Zorg ervoor dat de andere groepjes jullie niet horen! 2. Bespreek de woorden met de hele klas. Wie had de meeste (goede) woorden? Dat groepje is de winnaar!
[hier graag wat leuke foto’s van etenswaren (hebben jullie die?) met vier letters; dus graag een aantal van de volgende: bami biet boon bord cola deeg drop erwt kaas koek kool maïs meel melk naan nasi noot olie oven paté peer prei saus soep soja spek thee vijg vork zalm zout]
© CED-groep - www.nieuwsbegrip.nl
6
