voor bedrijven Vertegenwoordigingsvoorziening i-teams Informatiehuishouding Kenniscentrum

Bundeling Bundeling Landelijke Landel Netwerken Netwerken Europese Europese Dienstenrichtlijn Dienstenrichtlijn

Uniforme Uniforme Toegangspas Toegangspas Rijksoverheid Rijksoverheid ‘De Rijkspas’ ‘De Rijkspas’

Persoonlijke Persoonlijke Internetpagina Internetpagina Burgerlink Burgerlink

© voor©bedrijven Antwoord Antwoord voor bedrijven

Gemeenschappelijke Gemeenschappelijke MachtigingMachtigingen en Vertegenwoordigingsvoorziening Vertegenwoordigingsvoorziening

Verwijsindex Verwijsindex risico’s risico’s jeugdigen jeugdigen

i-teams i-teams

eFormulieren eFormulieren

EGEMEGEM

OverheidsDienstenKennisprogramma Kennisprogramma Digitale Digitale OverheidsDienstenPlatform Platform Informatiehuishouding Informatiehuishouding

Registratie Registratie Niet Niet Ingezetenen Ingezetenen

GovUnited GovUnited

Rijksweb Rijksweb Maatschappelijke Maatschappelijke Sectoren Sectoren & ICT & ICT

InterWad InterWad

e-Inspecties e-Inspecties Slim geregeld, Slim geregeld, goed verbonden goed verbonden

Kenniscentrum Kenniscentrum

TenderNed TenderNed

InternetSpiegel InternetSpiegel

Samenwerken Samenwerken is is mensenwerk mensenwerk Overheid Overheid heeft heeft © © Antwoord Antwoord EloVOG EloVOG

Nederland Nederland Open Open in in Verbinding Verbinding

Nationale Nationale Infrastructuur Infrastructuur CyberCyber CrimeCrime

DNA DNAP

P

R

R

O

O F

FIEL

IEL

Samenwerken is mensenwerk

JAAROVERZICHT 2008

P ROGRAM M AOVERZICHT ICTU Het programmaoverzicht geeft de stand van zaken van de programma’s weer die in 2008 bij ICTU waren ondergebracht. Burgerlink Overheid heeft Antwoord © Persoonlijke Internetpagina (PIP) EGEM i-teams GovUnited Kenniscentrum Nederland Open in Verbinding (NOiV) Kennisprogramma Digitale Informatiehuishouding e-Inspecties Rijksweb Uniforme Toegangspas Rijksoverheid ‘De Rijkspas’

2008

Antwoord © voor bedrijven * Europese Dienstenrichtlijn * eFormulieren

A A R O V E R Z I C H T

* EloVOG TenderNed Slim geregeld, goed verbonden InternetSpiegel InterWad

J

Maatschappelijke Sectoren & ICT Nationale Infrastructuur Cyber Crime (NICC) Verwijsindex risico’s jeugdigen (VIR) Bundeling Landelijke Netwerken Gemeenschappelijke Machtiging- en Vertegenwoordigingsvoorziening (GMV) OverheidsDienstenPlatform (ODP) Registratie Niet Ingezetenen (RNI)

Actuele informatie over ICTU en de programma’s die daar deel van uitmaken, vindt u op www.ictu.nl

3

I N H O U D S O P G AV E 4

Inhoud

6

Bestuursvoorzitter J.W. Weck Toegevoegde waarde creëren voor burgers, bedrijven en overheden

10

Directeur ICTU Elly Bogerman over samenhang en samenwerken Als je snel vooruit wilt: ga alleen. Als je ver wilt komen: ga dan samen.

14

Ministerie van BZK als opdrachtgever ICTU We vertalen bestuurlijke prioriteit in een te realiseren product

18

*H]DPHQOLMNEHKHHUIURQWRI¿FHV Schaalvoordelen en van elkaar leren

22

Samenwerking EGEM i-teams en Kenniscentrum Met portfoliomanagement zoeken naar samenhang

26

Programma-overzicht

28

Xander van der Linde Samenwerken is: kijken naar de vraag van burgers en bedrijven

30

Raph de Rooij Wat ICTU doet is maatschappelijk relevant

32

Marjon van der Zijde Gevraagd: hechtere samenwerking

34

Bart-Jan Hindriks Waar ICTU komt, verandert iets

36

Katja van Koten Van waakhond naar adviseur

JAAROVERZICHT 2008

4

38

Floske Weehuizen ICT-oplossingen voor maatschappelijke vraagstukken

40

Annemarie Zielstra Verbinden en versterken

44

Samenwerking ICTU - Economische Zaken Met elkaar naar een gemeenschappelijk einddoel

48

Verwijsindex risico’s jeugdigen De VIR verbetert het hulpverleningsproces

52

OSB van ICTU naar GBO.Overheid Overdracht OSB stimuleert samenwerking

56

JongICTU over netwerken en samenhang Elkaar beter leren kennen. Daar heeft ICTU baat bij

De veranderbereidheid van ICTU-medewerkers is toegenomen Duurzaam ICTU

64

Jaarverslag ICTU - Ondernemingsraad 2008

65

ICTU - Bestuur in 2008

66

Sociaal Jaarverslag 2008

70

Financieel Jaarverslag 2008

72

Lijst met afkortingen

74

Colofon

J

63

2008

Michel Bouten over bedrijfsvoering

A A R O V E R Z I C H T

60

5

TOEGEVOEGDE WAARDE CREËREN VOOR BURGERS, BEDRIJVEN EN OVERHEDEN

Jan Willem Weck Bestuursvoorzitter ICTU

JAAROVERZICHT 2008

6

Een organisatie met zeer enthousiaste mensen. En een organisatie waar de overheid een voorbeeld aan zou kunnen nemen. Dat waren mijn eerste indrukken van ICTU toen ik op 1 april 2008 aantrad als bestuursvoorzitter. ,&78 DOV YRRUEHHOG YDQ HHQ HI¿FLsQW PRGHO YRRU DQGHUH overheden, omdat de organisatie overheidslagen op een praktische manier met elkaar laat samenwerken. Concentratie van expertise voorkomt dat elke overheidslaag zijn eigen ICT-producten gaat ontwikkelen en dat ontwikkelingen binnen één organisatie plaatsvinden. Bovendien wordt er SURJUDPPDWLVFKHQÀH[LEHOJHZHUNW*HHQORJJHRUJDQLVDWLH met een grote vaste formatie, maar vooral met tijdelijk op projecten toegespitste medewerkers. ICTU is een club die kan ademen, groeien en desnoods krimpen en die tegen zeer acceptabele kosten hoge kwaliteit levert.

Toegevoegde waarde Dankzij ICTU kunnen overheden expertise zo geconcen-

moet geven. We noemen dat ook wel het formuleren van de

wordt. In toenemende mate zoekt de organisatie naar

“WAT-vraag”. ICTU is dan verantwoordelijk hóe dat gebeurt,

dwarsverbanden tussen en clustermogelijkheden van

bijvoorbeeld welke techniek wordt gebruikt. Daarnaast kan

verschillende programma’s. Op die manier kan ICTU toe-

ICTU de opdrachtgever vanuit haar expertise natuurlijk

JHYRHJGH ZDDUGH FUHsUHQ 1LHW DOOHHQ YRRU RYHUKHLGV

ondersteunen bij het invullen van de WAT-vraag. Op de

organisaties, maar uiteindelijk ook voor burgers en

keper beschouwd is het een samenspel.

EHGULMYHQ GLH HI¿FLsQWHU JHEUXLN NXQQHQ PDNHQ YDQ ,&7 Maar ook aan opdrachtnemerskant zijn er verbeterpunten.

voorzieningen als ze op elkaar zijn afgestemd.

ICTU is aan de slag gegaan om meer samenhang tussen

Opdrachtgever, opdrachtnemer

programma’s tot stand te brengen. Dat klinkt simpel. Maar

Over het besturen van de e-overheid hebben we in 2008

het betekent dat relatief zelfstandige programma’s met

een groot aantal discussies gevoerd, vooral over het zijn

eigen opdrachtgevers bereid zijn tot interne samenwerking.

van een goed opdrachtgever. Die weet dat hij - door de

Nieuwe opdrachten worden zoveel mogelijk ondergebracht

onstuimige groei van het aantal activiteiten bij ICTU en

bij de reeds bestaande programma’s.

7

A A R O V E R Z I C H T

van de organisatie zelf - een duidelijke, gerichte opdracht

samenspel tussen verschillende opdrachten zichtbaar

J

van opdrachtgevers. Groot voordeel is bovendien dat het

2008

treerd mogelijk inzetten. ICTU werkt in het verlengde

In 2008 zijn we begonnen zakelijker en selectiever om te

Ook de kwaliteit van de bedrijfsvoering is cruciaal. Onze

gaan met het opdrachtnemerschap. Met een zakelijke

programma’s kunnen immers niet draaien als de bedrijfs-

benadering bedoel ik dat ICTU niet alleen moet kijken naar

YRHULQJ QLHW RS HHQ HI¿FLsQWH HQ HIIHFWLHYH ZLM]H JHEHXUW

ontwikkeling, maar ook naar implementatie en beheer. Die

Hoewel de kwaliteit goed is, zou die nog kunnen ver-

laatste twee zijn in eerste instantie geen taken voor ICTU.

beteren.

Maar eventuele risico’s op het gebied van verantwoordeOLMNKHLG HQ ¿QDQFLHULQJ PRHWHQ ZHO JRHG LQ NDDUW ZRUGHQ

Trots

gebracht.

Toen ik afgelopen januari tijdens de nieuwjaarsreceptie de organisatie mocht toespreken, voelde ik een grote groeps-

In 2008 hebben we ook meegedacht en samengewerkt met

samenhang, groter dan ik had verwacht. Dat stelde mij

een aantal (uitvoerings)organisaties, zoals GBO.Overheid.

gerust. Het wijst volgens mij ook op bewustzijn van de

Niet om hun verantwoordelijkheid over te nemen. Maar

belangrijke positie die ICTU inneemt. Een positie die je kunt

om gezamenlijk zodanig op te trekken dat we, met behoud

benutten, bijvoorbeeld op momenten dat je zakelijk moet

van onze eigen organisatiestructuur, tot integrale projecten

opereren ten opzichte van je opdrachtgever. ICTU is een

komen van ontwikkeling, implementatie en beheer.

stevige organisatie. Ik ben trots dat ik voorzitter van het bestuur mag zijn.

Klantvriendelijkheid We moeten niet vergeten dat opdrachtgevers tegelijkertijd

Jan Willem Weck

onze klanten zijn. Klantvriendelijkheid vind ik heel belangrijk.

Bestuursvoorzitter ICTU (vanaf 1 april 2008)

Dat kan heel goed samengaan met zakelijk en selectief

Directeur-Generaal voor de Algemene Bestuursdienst

opereren. Het betekent dat onze medewerkers steeds

ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties

beseffen dat het de bedoeling is uitstekende producten te leveren aan burgers en bedrijven. Producten waarmee ze beter op de hoogte zijn van overheidsinformatie en waarmee ze hun eigen informatie goed kunnen overdragen aan de overheid. En dat leidt weer tot een goede verhouding tussen enerzijds overheid en anderzijds burgers en bedrijven, wat mij betreft het ultieme doel van al onze activiteiten.

Kwaliteit Belangrijk vind ik de kwaliteit van het opdrachtnemerschap. Die werkt immers door in het eindelijke product. Als je van WHYRUHQJRHGPHWHONDDUGH¿QLHHUWDDQGHKDQGYDQZHONH criteria een product wordt geleverd, kun je beter richten.

JAAROVERZICHT 2008

8

MIJL

P

A

L

E

N

Kennisprogramma Digitale Informatiehuishouding In juni 2008 is het instrument Baseline Informatiehuis-

Om de Baseline bij de departementen te kunnen im-

houding Rijksoverheid opgeleverd: een minimale set van

plementeren, is een zogenaamde Toolkit ontwikkeld.

kwaliteitseisen voor de digitale informatiehuishouding.

Diverse pilots met de Baseline zijn inmiddels al gestart

Deze Baseline wordt door departementen geïmplemen-

binnen het Kennisprogramma. In juni en december zijn

teerd in hun informatiehuishouding, zodanig dat Audit-

twee succesvolle Baseline-conferenties georganiseerd.

diensten hierop kunnen toetsen. Met de Baseline is de

De een had als thema ‘Informatie Ontmaskerd’ en was

manager op het departement beter in staat om te vol-

primair voor het Rijk. De andere conferentie ‘Overheid

doen aan de actuele informatie-eisen die gelden voor

op Orde’ was bestemd voor de gehele overheid.

J

A A R O V E R Z I C H T

2008

zijn primaire processen.

9

Elly Bogerman over samenhang en samenwerken

ALS JE SNEL VOORUIT WILT: GA ALLEEN. ALS JE VER WILT KOMEN: GA DAN SAMEN.

Elly Bogerman Directeur ICTU

JAAROVERZICHT 2008

10

Elly Bogerman, directeur van ICTU, beschrijft haar werk als volgt: ‘ICTU is een dynamische omgeving om in te werken, samen met een heleboel enthousiaste mensen.’ Bogerman blikt terug op 2008, een jaar dat in het teken stond van ICTU 2.0, en kijkt vooruit.

‘Toen ik in 2007 bij ICTU begon, bestonden er veel

menhang is niet alleen binnen ICTU van belang. Als afne-

programma’s naast elkaar. Ik heb het bestuur voorgesteld

mers en gebruikers bestaande raakvlakken zien, kan daar

ICTU door te ontwikkelen en verder te professionaliseren.

bij eventuele opdrachten rekening mee worden gehouden.

Dat programma, ICTU 2.0, hebben we in 2008 uitgevoerd.

Door het zoeken naar samenhang hebben we samen met

ICTU 2.0 bestond uit vijf deelplannen: selectie en intake, sa-

de opdrachtgevers het aantal programma’s kunnen terug-

menhang, kennismanagement, bedrijfsvoering en control.’

brengen naar 27. Een forse stap. Die programma’s hebben we gebundeld in zeven clusters.’

RS QDWXXUOLMNH PRPHQWHQ :H KHEEHQ SRWHQWLsOH FOXVWHUV

beoordelen we of het programma bij ICTU past, of dat het

met onze opdrachtgevers besproken. Sommige clusters

misschien beter elders kan worden uitgevoerd, en vervol-

zijn gebaseerd op opdrachtgever, andere op doelgroep.

gens of het raakvlakken heeft met een programma dat al bij

Overigens zijn de clusters geen statische eenheden en zijn

ICTU is ondergebracht. Verder proberen we bij de selectie

er dwarsverbanden tussen de verschillende clusters. Zo

over muren heen te kijken. Kunnen we samenwerken, zo-

kennen het cluster Bedrijven en het cluster Burgers beide

wel intern als extern? Kunnen we het programma realiseren

HHQIURQWRI¿FH2RNGDDUZRUGWVDPHQJHZHUNW¶

met meer uitvoeringsorganisaties?’

Kennismanagement ‘Na de selectie volgt de intake, een fase van kwartiermaken.

‘Een derde deelplan van ICTU 2.0 was kennismanagement.

Weten we wat we moeten doen? Begrijpen we goed wat de

Het programma Kenniscentrum bijvoorbeeld biedt externe

klant wil? Hoe wordt het beheer georganiseerd en zijn daar

ondersteuning en geeft antwoorden op vragen hoe NORA

structurele middelen voor? Gaan we het zelf doen of be-

werkt of hoe je webrichtlijnen gebruikt. Verder ontwikkelt het

steden we uit? Kortom, met zorgvuldigheid aan de poort

Kenniscentrum architectuurstandaarden en ondersteunt en

willen we de effectiviteit en kwaliteit van de programma’s

monitort het de implementatie van het NUP.’

verder verbeteren.’

Bedrijfsvoering en control Samenhang

‘Door ICTU’s snelle groei in korte tijd hebben we ook aan-

‘Samenwerking is op dit moment een leidend principe voor

dacht gegeven aan de bedrijfsvoering. Bovendien was de

ICTU. In 2007 hadden we 40 programma’s, elk met een ei-

FRQWUROIXQFWLH YRRUDO ¿QDQFLHHO JHGUHYHQ ,Q  LV GH

gen opdrachtgever. Er werd niet standaard naar samenhang

afdeling Control begonnen met het ondersteunen van de

gezocht, terwijl programma’s vaak raakvlakken hebben. Sa-

programma’s bij hun rapportages. Viermaal per jaar zijn er

‘2008 was het jaar van ICTU 2.0: van doorontwikkelen en professionaliseren.’

11

A A R O V E R Z I C H T

‘Dat hebben we niet met “kracht en macht” gedaan, maar

maar minder streng. Als programma’s zich nu aandienen,

J

‘Vóór 2008 vond er ook selectie van programma’s plaats,

2008

Selectie en Intake

reviews van elk programma. Is de opdrachtgever tevreden?

Het goed informeren van medewerkers vind ik heel belang-

+RH VWDDW KHW PHW GH XLWYRHULQJ" (Q PHW GH ¿QDQFLsQ"

rijk. Een tastbaar voorbeeld daarvan is het “broodje Boger-

Loopt het programma op schema? Control helpt die reviews

man”, een maandelijkse lunch, waar medewerkers bij mij

voorbereiden, waardoor we de stand van zaken beter

aan tafel kunnen aanschuiven.’

kunnen volgen.’ ‘ICTU wordt gekenmerkt door diversiteit. We werken met

2009

verschillende mensen aan verschillende opdrachten, die

‘In 2009 zullen we doorgaan op het ingeslagen pad.

elk weer verschillende opdrachtgevers, doelgroepen en

Samenhang en samenwerking, binnen én buiten ICTU,

doelstellingen hebben. De corporate story, die we in 2008

blijft een punt van aandacht. Raakvlakken tussen de ver-

hebben geschreven, laat de interne cohesie zien. Het is één

schillende programma’s kunnen verschuiven, waardoor an-

verhaal geworden, een identiteit die geen afbreuk doet aan

dere clustering noodzakelijk kan zijn. Verder vervolgen we

de verschillende individuen en afzonderlijke programma’s

natuurlijk de verbetering van onze bedrijfsvoering.’

en die ons streven naar samenhang en samenwerking tot uitdrukking brengt.’

‘Bijzondere aandacht zal het Nationaal Uitvoeringsprogramma

betere

Dienstverlening

en

e-overheid

‘Ik ken een Afrikaans spreekwoord dat mijn ICTU-gevoel

(NUP) krijgen, waarin afspraken zijn gemaakt tussen

weerspiegelt: “Als je snel vooruit wilt, ga dan alleen. Als

Rijk, provincies, gemeenten en waterschappen om de

je ver wilt komen, ga dan samen”. Ik ben ervan overtuigd

bestaande infrastructuur van de e-overheid beter te benut-

dat je het niet alleen kan, dat we bij ICTU samen het

ten voor de dienstverlening. ICTU kan daarbij een belang-

verschil maken en dat we samen met onze opdrachtgevers

rijke rol spelen. Verder zijn we de samenwerking met onze

en gebruikers veel kunnen bereiken.’

tweelingbroer GBO.Overheid aan het verbeteren, onder meer op het gebied van overdracht van ontwikkeling naar beheer.’

De menselijke factor ‘Het jaar 2008 was dynamisch. En ja, dat brengt onrust met zich mee. Maar ICTU-medewerkers zijn wel wat gewend. Door onze bijzondere organisatievorm - we werken ook met externen - kunnen we personele consequenties opvangen.

‘Samenwerking en zoeken naar samenhang is ons leidende principe.’

JAAROVERZICHT 2008

12

MIJL

P

A

L

E

N

Persoonlijke Internetpagina In april 2008 is MijnOverheid.nl in een eerste versie live gegaan. Na een periode van testen en proefgebruik door

inlogcode gebruik maken van www.MijnOverheid.nl. In 2009 sluiten steeds meer overheidsorganisaties zich aan waardoor de site aantrekkelijker wordt voor burgers. Het Nationaal Uitvoeringsprogramma betere Dienstverlening en e-overheid (NUP) beschrijft dat overheidsorganisaties hun gepersonaliseerde webfunctionaliteiten beschikbaar stellen via MijnOverheid.nl vóór eind 2010. Een doorbraak op interbestuurlijk niveau die voor over-

J

heidsorganisaties nog eens extra onderstreept dat het

A A R O V E R Z I C H T

geworden voor burgers. Iedereen kan met zijn DigiD-

2008

de eerste pilotdeelnemers is de website toegankelijk

van belang is om zich aan te sluiten op MijnOverheid.nl.

‘De corporate story brengt ons streven naar samenhang en samenwerking tot uiting.’

13

Ministerie van BZK als opdrachtgever aan ICTU

‘WE VERTALEN BESTUURLIJKE PRIORITEIT IN EEN TE REALISEREN PRODUCT’

Arno Thijssen Directeur Dienstverlening, Regeldruk en Informatiebeleid (DRI)

JAAROVERZICHT 2008

14

Verbetering van de publieke dienstverlening, vermindering van administratieve lasten en ervoor zorgen dat alle overheden op dezelfde wijze met informatie omgaan. Dat is de taak van Arno Thijssen, sinds 1 november 2008 programmadirecteur Dienstverlening, Regeldruk en Informatiebeleid (DRI) bij het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties. Vanuit die functie geeft hij opdrachten aan ICTU. ‘Verbetering van de publieke dienstverlening is een speer-

ICTU heeft verstrekt. Hoewel nog onvoldoende, komt er

punt van het huidige kabinet. Het vertaalt zich onder meer

langzamerhand meer samenhang tussen de opdrachten.’

in 25 procent minder administratieve lasten voor burgers en bedrijven en het oplossen van een top 10 van knelpunten

Regie

die zij ervaren bij overheidsdienstverlening. Daar hebben

‘Het is moeilijk regie te voeren omdat er verschillende over-

we ICTU bij nodig’, legt Arno Thijssen uit.

heden zijn die ieder hun eigen belangen hebben bij alles wat met de e-overheid te maken heeft’, vervolgt Thijssen.

Opdrachtgeverschap

In het NUP zijn afspraken gemaakt over regievoering.

Wat verstaat Thijssen onder goed opdrachtgeverschap aan

Maar die gaan vooral over samenhang tussen de verschil-

ICTU? ‘Wij vertalen de bestuurlijke prioriteit in een concrete

lende individuele opdrachtgevers, zodat programma’s niet

doelstelling en een te realiseren product. Voor die realisatie

naast elkaar maar met elkaar werken. Het NUP heeft geen

heb je ICT-professionals nodig. Ik probeer de opdracht

bevoegdheid in te grijpen in de opdracht van individuele

zodanig te formuleren dat ICTU de taak kan overnemen en

opdrachtgevers.’

onduidelijkheden.’

komen dat er nog andere, nieuwe ontwikkelingen gaan plaatsvinden. ‘Want vóór het NUP was een van de grote

‘De grote hoeveelheid e-overheidsactiviteiten maakt een

SUREOHPHQGDWHUKHHOYHHOLGHHsQHQLQLWLDWLHYHQZDUHQGLH

goede coördinatie moeilijk. We zijn geholpen door de

moeilijk tot uitvoering kwamen. We waren vooral bezig met

commissie Wallage-Postma, die onderzoek heeft gedaan

het verzinnen van nieuwe dingen en niet met het realiseren

naar het stellen van prioriteiten. Dat heeft geresulteerd in

van dingen die we al hadden bedacht.’

het Nationaal Uitvoeringsprogramma betere Dienstverlening en e-overheid (NUP), dat prioriteit geeft aan negentien

‘Bij de regievoering constateer ik bovendien dat we

basisvoorzieningen en zes voorbeeldprojecten waarover

nog onvoldoende beseffen voor wie we dit doen. Wil de

wij nu regie voeren.’

e-overheidsdienstverlening succesvol zijn, dan moeten wij ons ervan bewust zijn dat de belangen van zestien miljoen

Dat neemt niet weg dat Thijssen zoekt naar verbanden

burgers en 1,2 miljoen bedrijven voorop staan. Deze con-

tussen verschillende opdrachten. ‘Ik constateerde dat

VWDWHULQJSDVWRRNELMPLMQ¿ORVR¿HGDWGHZLM]HZDDURSGH

BZK de afgelopen jaren meer losstaande opdrachten aan

overheid is georganiseerd, ondergeschikt moet zijn aan hun

‘Het leggen van verbindingen heeft mij altijd geïntrigeerd.’

15

A A R O V E R Z I C H T

Thijssen ziet het NUP ook als instrument om te voor-

J

dat goed doen hoeft ICTU zich geen zorgen te maken over

2008

ervoor kan zorgen dat het project wordt uitgevoerd. Als we

belangen. Terwijl het nu andersom is: het overheidsbelang

Een moeizame relatie tussen rijksoverheid en gemeente

staat vaak voorop. Mijn persoonlijke drijfveer is om daarin

dus. Heeft dat ook met budget te maken? ‘Geld is één van

een kentering op gang te brengen.’

de oorzaken, maar niet dé oorzaak. Het komt mijns inziens vooral door de verschillende organisatievormen, waardoor

ICTU - GBO.Overheid - BZK

HUQLHWHI¿FLsQWZRUGWVDPHQJHZHUNW-XLVWGLHVDPHQZHUNLQJ

Het opdrachtgeverschap kan volgens Thijssen nog aardig

en het leggen van verbindingen - tussen gemeenten onder-

verbeteren. ‘Uit een onderzoek naar de relatie tussen

ling of tussen gemeenten en het Rijk - heeft mij als gemeen-

opdrachtgever DRI en opdrachtnemer ICTU eind 2008

tesecretaris altijd geïntrigeerd.’

kwamen behoorlijk wat verbeterpunten naar voren. Zo moet het bijvoorbeeld scherper worden wat de bevoegdheden en

‘Nu ik “in de fabriek” werk is mijn beeld van versnippering

taken van een opdrachtgever zijn en hoe je als opdracht-

niet gewijzigd. Ik begin de oorzaak echter wél beter te

gever de resultaten bewaakt.’

begrijpen. Het heeft te maken met de complexe overheidsorganisatie, met de verhouding tussen de departementen

‘Op verschillende niveaus is er overleg tussen ICTU en

en met de relatie tussen departement en bewindspersoon,’

BZK. Het is behoorlijk getrapt. Ik kwam erachter dat de

aldus Thijssen.

verschillende overlegstructuren ten koste gingen van de resultaatgerichtheid. We onderzoeken nu hoe onze werk-

Opdrachtnemerschap

wijze moet veranderen om een betere opdrachtgever te

‘De directeur van ICTU, Elly Bogerman, en ik hebben de

zijn.’

nadrukkelijke intentie om samenwerking te zoeken. Samen met de directeur van GBO.Overheid en mijn collega bij

Thijssen vervolgt: ‘In de driehoek ICTU-GBO.Overheid-BZK

het ministerie van Economische Zaken. Dat vind ik een

KRHIWRQ]HSRVLWLHQLHWSHUGH¿QLWLHDQGHUVWH]LMQGDQLQGH

positieve ontwikkeling in het opdrachtnemerschap van

relatie ICTU-BZK. Ook daarin willen we ons vanaf het begin

ICTU. Elly en ik spreken elkaar regelmatig, de lijnen zijn

bewust zijn van onze rol als opdrachtgever. We kunnen

kort. We erkennen en herkennen de resultaten uit het eerder

immers mooie systemen laten ontwikkelen, maar als ze niet

genoemde onderzoek naar de opdrachtgever-opdracht-

kunnen worden beheerd hebben we er niets aan. Ik vind

nemerrelatie dat dingen beter moeten,’ zegt Thijssen.

dan ook dat alle partijen, dus ook de beheerorganisatie, Wat zou de overheid missen als ICTU niet bestond? Thijs-

vanaf het begin aan tafel moeten zitten.’

sen: ‘ICTU geeft sturing aan de grote hoeveelheid opdrach-

Versnippering

ten van verschillende overheden. De organisatie zorgt er

Voordat Thijssen bij BZK kwam was hij gemeentesecretaris.

vooral voor dat niet telkens opnieuw het wiel wordt uitge-

Hoe heeft hij destijds vanuit die positie de organisatie van

vonden, dat er geleerd wordt van ontwikkelingen en dat er

de e-overheid ervaren? ‘Eerlijk gezegd had ik een beeld

wordt gezocht naar samenhang. Zonder ICTU zou het werk

van veel versnippering en weinig regie. Ook vond ik dat een

naar anderen gaan, bijvoorbeeld naar afzonderlijke depar-

idee al snel en op een belerende toon aan andere over-

tementen. Verbinding zou dan ontbreken.’

heden werd overgelaten.’

‘Zonder ICTU zou het werk naar anderen gaan. Verbinding zou dan ontbreken.’

JAAROVERZICHT 2008

16

MIJL

P

A

L

E

N

uitgevoerd. De rapportages van het voorlooponderzoek zijn opgeleverd aan de Inspectieraad. De raad heeft besloten om op basis van de geleverde resultaten in 2009 met álle inspecties een KTO uit te voeren. In opdracht van het programma Veilige Publieke Taak (ministerie van BZK) heeft InternetSpiegel in 2008 een nulmeting uitgevoerd naar de veiligheidsbeleving van gemeenteambtenaren met een publieke taak. 130 gemeenten hebben deelgenomen. InternetSpiegel heeft op basis hiervan een nieuw instrument ontwikkeld, het Veiligheidsbelevingsonderzoek (VBO).

‘Wil de e-overheid succesvol zijn, dan moeten de belangen van zestien miljoen burgers en 1,2 miljoen bedrijven voorop staan.’

17

A A R O V E R Z I C H T

onderzoek (KTO) voor de Rijksinspecties ontwikkeld en

J

In 2008 heeft InternetSpiegel een klanttevredenheids-

2008

InternetSpiegel

Jeroen Bekaert MijnOverheid.nl

Rachid Guernaoui Overheid heeft Antwoord ©

Patrick Mingaars Antwoord © voor bedrijven

)URQWRI¿FHSURJUDPPD¶V

JAAROVERZICHT 2008

18

*H]DPHQOLMNEHKHHUIURQWRI¿FHV

Schaalvoordelen en van elkaar leren )URQWRI¿FHSURJUDPPD¶VDOV2YHUKHLGKHHIW$QWZRRUG ©0LMQ2YHUKHLGQOHQ$QWZRRUG © voor Bedrijven hebben in de programmafase van ontwikkeling en implementatie tijdelijk beheer nodig. Professionalisering van dat tijdelijk beheer maakt een goede overgang naar structureel beheer mogelijk. In 2008 onderzocht een team de beste inrichting voor tijdelijk beheer binnen ICTU. Rachid Guernaoui is clustermanager beheer van Overheid

Het lag voor de hand samen te werken op het gebied van

heeft Antwoord © KHW SURJUDPPD GDW RI¿FLsOH SXEOLFDWLHV

KHWWLMGHOLMNEHKHHUYDQGHIURQWRI¿FHV0LQJDDUVµ7RWEHJLQ

van de overheid, zoals wetten en richtlijnen, transparant

2008 richtte ik mijn eigen manier van beheer in, zoals Jeroen

en zichtbaar maakt. Hij leidt het projectteam tijdelijk beheer

Bekaert dat voor MijnOverheid.nl deed. In 2008 zijn we ons

IURQWRI¿FHSURJUDPPD¶V'HDQGHUHWHDPOHGHQ]LMQ3DWULFN

gaan afvragen hoe we het tijdelijk beheer van voorzienin-

Mingaars en Jeroen Bekaert. Mingaars is teammanager

gen gezamenlijk kunnen inrichten, hoe we schaalvoordelen

Kwaliteit, Standaarden, Architectuur en Beheer voor alle

kunnen behalen en hoe we van elkaar kunnen leren.’

programma’s in opdracht van het ministerie van Eco-

Guernaoui: ‘Ons doel was de continuïteit te garanderen van

nomische Zaken. Zoals het programma Antwoord

©

voor

de dienstverlening en de werking van de applicatie.’

afspraken die wij maken met leveranciers is verbeterd.

het “in de lucht blijven” van MijnOverheid.nl, de persoonlijke

Door de interne kennis en capaciteit hierover te combine-

internetsite voor elke burger.

ren, worden er betere dienstverleningsovereenkomsten gemaakt en wordt er beter gecontroleerd of die ook worden nagekomen’, aldus Bekaert.

)URQWRI¿FH De

overeenkomst

tussen

de

hierboven

genoemde

SURJUDPPD¶V LV GDW ]H JH]DPHQOLMN KHW IURQWRI¿FH YDQ GH

Tijdelijk beheer

overheid vormen. Bekaert: ‘Het gaat om programma’s die

Maar waarom tijdelijk beheer? En waarom niet door een

rechtstreeks communiceren met burgers, bedrijven en over-

beheerorganisatie? Guernaoui: ‘ICTU is inderdaad een

heden. Het zijn dienstverleningsportalen, waarachter de

ontwikkelorganisatie en geen structurele beheerorganisatie.

onderdelen liggen die ICTU heeft ontwikkeld.’ Guernaoui vult

Voordat een beheerorganisatie echter een programma

aan: ‘In feite vormen onze opdrachtgevers, de ministeries

in beheer kan nemen, moeten de kinderziektes eruit zijn.

van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties, Algemene

Tijdelijk beheer kan nodig zijn om het product of de dienst

=DNHQ HQ (FRQRPLVFKH =DNHQ QDWXXUOLMN KHW IURQWRI¿FH

volwassen te maken. Daarna wordt het overgedragen.’

Wij zetten de ICT-voorzieningen neer.’

‘Professionalisering van tijdelijk beheer maakt een goede overgang naar structureel beheer mogelijk.’

19

A A R O V E R Z I C H T

‘Ook de wijze waarop wij dat doen en het monitoren van

Persoonlijke Internetpagina (PIP) en verantwoordelijk voor

J

alle overheden kunnen vinden. Bekaert is servicemanager

2008

Bedrijven, de website waar ondernemers hun informatie van

Een belangrijk argument voor tijdelijk beheer is volgens

Beveiligingsbeleid

Bekaert het verbeteren van de regiefunctie van een

Een tweede project waarin concreet en waar mogelijk wordt

beheerorganisatie, zoals GBO.Overheid. ‘In beheer nemen

samengewerkt is het beveiligingsbeleid. Mingaars: ‘Onze

betekent ook kostbare en langlopende contracten afsluiten

programma’s werken met persoonlijke, vertrouwelijke

met marktpartijen. Het is logisch dat je dat niet wilt doen op

gegevens en publieke informatie. Het is niet de bedoeling

basis van programma’s die nog niet zijn uitontwikkeld, maar

dat die worden gemanipuleerd. We moeten de veiligheid

nog in de pilotfase zitten met een beperkte groep gebrui-

daarvan dus garanderen.’

kers. Daarom is het goed dat de ontwikkelorganisatie het Guernaoui: ‘Tot nu toe heeft ieder programma zijn eigen

tijdelijk beheer op zich neemt.’

6HFXULW\ 2I¿FHU, die de beveiliging conform de geldende Mingaars vult aan: ‘We betrekken GBO.Overheid wel in een

ZHWHQUHJHOJHYLQJXLWYRHUW=HNLMNHQRIGLWHI¿FLsQWHUHQ

zo vroeg mogelijk stadium. We werken als het ware naar

effectiever kan door samen te werken. Het doel is dat de drie

het structureel beheer toe en willen een product of dienst

programma’s in de toekomst straks nog maar één Security

DÀHYHUHQ GDW HHQ VWUXFWXUHOH EHKHHURUJDQLVDWLH ]R JRHG

2I¿FHU nodig hebben. Dat betekent grote winst.’

mogelijk kan beheren.’

Faciliteren Servicedesk

Kunnen straks ook andere programma’s van de samen-

‘De samenwerking kreeg gestalte in twee concrete projec-

ZHUNLQJHQGHUHVXOWDWHQGDDUYDQSUR¿WHUHQ"µ$EVROXXW¶]HJW

ten,’ vertelt Guernaoui. ‘Het eerste project is de servicedesk.

Guernaoui. ‘Andere programma’s, zoals Kenniscentrum en

Ieder programma had zijn eigen desk. Nu hebben we er

e-Inspecties, maken nu al gebruik van onze servicedesk.

samen één, dat voor de programma’s PIP, Antwoord © voor

En wellicht komt de servicedesk in de toekomst geheel bij

Bedrijven, Overheid heeft Antwoord , e-Inspecties, Kennis-

GBO.Overheid terecht, die het beheer ervan kan gaan uit-

centrum en TenderNed meldingen oppakt en afhandelt. Als

voeren voor alle programma’s binnen ICTU.’

©

het om specialistische zaken gaat, heeft elk afzonderlijk programma een zogenoemde tweede lijn.

Bekaert vult aan: ‘Voor tijdelijk beheer bij de ontwikkeling van programma’s biedt PIP voorzieningen aan alle program-

‘De servicedesk wordt bemenst door communicatief

ma’s. Die hoeven niet zelf hun eigen hardware en technisch

vaardige medewerkers. Zij kunnen zich goed inleven in

EHKHHUDDQWHVFKDIIHQ1DDVWGHIURQWRI¿FHSURJUDPPD¶V

de vraag van de klant. Onze servicedesk zit “in huis”, een

leveren wij deze dienstverlening op dit moment ook aan de

bewuste keuze: aangezien de programma’s nog worden

programma’s Burgerlink en Verwijsindex. Wij faciliteren de

doorontwikkeld is het goed de lijn tussen het programma en

interne organisatie.’

het veld kort te houden.’

‘Doordat we de aanwezige kennis nu bundelen, kunnen we betere afspraken met leveranciers maken over beheer.’

JAAROVERZICHT 2008

20

MIJL

P

A

L

E

N

In beheer genomen door GBO.Overheid In 2008 heeft GBO.Overheid vier producten in beheer genomen: het Koppelnet Publieke Sector, de Haagse Ring, de Overheidsservicebus en de procesinfrastructuur van het Nederlands Taxonomie Project. De Procesinfrastructuur Sinds maart 2008 is de procesinfrastructuur, oorspronkelijk ontwikkeld binnen het Nederlands Taxonomie Project (NTP), ondergebracht bij GBO. Overheid. De Procesinfrastructuur maakt de uitwisseling van gegevens tussen overheid en bedrijven mogelijk, met het koppelvlak SOAP. Overheidsservicebus De Overheidsservicebus (OSB) maakt grootschalig elektronisch berichtenverkeer tussen overheidsorganisaties mogelijk. OSB zorgt ervoor dat gegevens uit basisregistraties en berichtenverkeer tussen service providers en afnemers heen en weer gaan.

bedrijfsnetwerken van publieke organisaties, waardoor er één virtueel overheidsnetwerk ontstaat. Daarmee vervalt in veel situaties de noodzaak om voor elke toepassing aparte netwerkvoorzieningen aan te leggen. Bovendien ondersteunt zo’n netwerk de uitwisseling van informatie tussen publieke organisaties op een veilige en effectieve wijze. De uitgangspunten voor KPS, inclusief de koppelvlakstandaarden voor de koppeling tussen overheidsnetwerken, de beveiligingseisen en beheerafspraken

J

zijn beschreven in het Programma van Uitgangspunten KPS.

A A R O V E R Z I C H T

Koppelnet Publieke Sector (KPS) voorziet in een koppeling tussen de

2008

Koppelnet Publieke Sector

Haagse Ring De Haagse Ring is een verbinding tussen alle kerndepartementen, een aantal diensten en uitvoeringsorganisaties in Den Haag. Het is de eerste toepassing van KPS.

‘Andere programma’s, zoals Kenniscentrum en e-Inspecties, maken nu al gebruik van onze servicedesk.’

21

Miguel Boerboom EGEM i-teams

Jeroen Schuuring EGEM i-teams Peter Berrevoets Kenniscentrum

Muriël Laméris Kenniscentrum

EGEM i-teams Kenniscentrum

Herko Coomans Kenniscentrum

JAAROVERZICHT 2008

22

Samenwerking EGEM i-teams en Kenniscentrum

Met portfoliomanagement zoeken naar samenhang De programma’s EGEM i-teams en Kenniscentrum maken samen de stappen inzichtelijk die nodig zijn om het Nationaal Uitvoeringsprogramma betere Dienstverlening en e-overheid (NUP) uit te voeren bij onder meer gemeenten, provincies en waterschappen. Deze samenwerking komt, met een mooie start in 2008, onder meer tot uiting in portfoliomanagement.

Peter Berrevoets, Miguel Boerboom, Herko Coomans, Muriël

De start van het NUP gaf meteen een extra impuls aan

Laméris en Jeroen Schuuring werken allen als portfolio-

de nieuwe positionering van het Kenniscentrum. Laméris:

managers, bij EGEM i-teams dan wel bij Kenniscentrum.

‘Kenniscentrum biedt overzicht in de ontwikkelingen van

Schuuring: ‘Onze belangrijkste taak is het verbinden van

het NUP door middel van het centraal verzamelen en ont-

de NUP-programma’s met gemeenten, provincies en

sluiten van de individuele voortgangsgegevens. Inzicht in

waterschappen. We bekijken waar hun behoeften liggen,

de samenhang ontstaat door issues en afhankelijkheden

brengen die over aan de NUP-programma’s en vice versa.’

tussen programma’s en de implementatiepartijen aan de orde te stellen.’

Portfoliomanagement

de elektronische dienstverlening. De belangrijkste uitdaging

‘Portfoliomanagement zoekt de afstemming met de diverse

van EGEM i-teams en Kenniscentrum is om er gezamen-

NUP-programma’s en gemeenten, provincies en water-

lijk voor te zorgen dat gemeenten, provincies en water-

schappen. We bekijken hoe de e-overheidsbouwstenen

schappen de voorzieningen uit het NUP succesvol en in

het beste bij hen over het voetlicht kunnen komen’, zegt

onderlinge samenhang kunnen implementeren.’

Schuuring. ‘Dat betekent overigens niet dat we met de programma’s onder de arm naar de gemeenten toegaan. Het is eigenlijk andersom: we nemen de ervaringen van

vooralsnog alleen in de communicatie tot uiting. Het is nog

de gemeenten als uitgangspunt en gaan daarmee naar de

te vroeg om iets over het resultaat te zeggen. Boerboom

programma’s.’

J

De samenwerking is nog pril. Volgens Berrevoets komt die

A A R O V E R Z I C H T

Schuuring: ‘Het NUP brengt focus aan op het gebied van

2008

NUP

vult aan: ‘Het gaat nu vooral om: hoe vinden we elkaar? Wat doen jullie? Wat doen wij? Hoe verhoudt zich dat tot elkaar?

Berrevoets: ‘Doordat portfoliomanagement zoekt naar

Een zoektocht, waarbij we intussen wel aan de slag zijn,

samenhang binnen de NUP-programma’s is het mogelijk

want al doende leert men.’

23

om eventuele uiteenlopende tendensen vroegtijdig te

Hoewel de Roadmap zich in eerste instantie richt op de

VLJQDOHUHQ'DWEHYRUGHUWHI¿FLHQF\ELMGHUHDOLVDWLHYDQKHW

implementatie van het NUP bij gemeenten, wil dat niet

NUP.’

zeggen dat die werkwijze niet door en voor andere doelgroepen zou kunnen worden gebruikt. Het verschil zal niet

Boerboom vult aan: ‘Het aanbod van programma’s wordt in

groot zijn. Schuuring verwacht overigens dat implementatie

Den Haag gemaakt, op basis van behoeften bij overheids-

bij uitvoeringsorganisaties, zoals de Belastingdienst, wel

organisaties. Portfoliomanagement verbindt vraag en aan-

een andere aanpak vergt.

bod met elkaar en, zoals Muriël Laméris al zei, ook het aanbod met het aanbod. De e-adviseurs van EGEM i-teams

Verleiden en verbinden

helpen vervolgens bijvoorbeeld gemeenten met het maken

Verleiden en verbinden van overheidsorganisaties en

van een realisatieplan. Daarin staat hoe een gemeente

samenbrengen van vraag en aanbod betekent volgens

de NUP-bouwstenen kan invoeren als onderdeel van de

Boerboom nadenken over de publieke sector in de 21e

lokale agenda en welke veranderingen de gemeentelijke

eeuw: ‘Met technieken en bouwstenen van de e-overheid

organisatie daarvoor moet doormaken.’

werken we aan de modernisering van de dienstverlening van de overheid, aan een klantgerichte organisatie.’

Roadmap Een van de initiatieven waarin de samenwerking tussen EGEM i-teams en Kenniscentrum tot uiting komt is de Roadmap. Schuuring: ‘Toen we wisten dat het NUP eraan kwam, hebben we ons afgevraagd wat dat voor ons werk zou gaan betekenen en beseften we dat we naar de samenhang tussen alle programma’s moesten kijken. Welke fasen moesten we doorlopen? Hoe zorgen we voor een goede implementatie van het NUP bij de gemeenten? Zo ontstond de Roadmap die eind 2008 van start ging. Dat was het moment dat Kenniscentrum aanhaakte.’

‘We verleiden en verbinden alle betrokken NUP-partijen’

JAAROVERZICHT 2008

24

MIJL

P

A

L

E

N

(NORA) is in de zomer van 2008 door het kabinet

gericht op de programma´s die het NUP uitvoeren en op

benoemd tot de leidende architectuur voor alle over-

de intermediaire organisaties (VNG, IPO, UvW, Mani-

heden in Nederland. Gemaakt voor en door architec-

festpartijen). Belangrijke instrumenten zijn:

ten is NORA in 2008 uitgegroeid tot een dynamisch

‡ 'H DSSOLFDWLH YRRUWYORHLHQG XLW KHW SURMHFW %XQGH

online project: www.noraforum.nl.

ling Monitoring (integratie van monitoren van EGEM

‡ +HW6WHOVHOYDQ%DVLVUHJLVWUDWLHV+LHUPHHYHUEHWHUW

i-teams, Overheid heeft Antwoord ©, Kenniscentrum

de overheid haar dienstverlening aan burgers en

en de monitoren van de afzonderlijke NUP-program-

bedrijven. Dit doet zij door gegevens die reeds ge-

ma’s).

registreerd staan, zoals naam, adres en vestigings-

‡ 'H 5RXWHSODQQHU HRYHUKHLG ZZZURXWHSODQQHUQO  biedt inzicht in en overzicht van alle e-overheidsini-

plaats, binnen de overheid te delen. Dit bespaart tijd en moeite in contact met de overheid.

tiatieven en maakt duidelijk wat de laatste stand van zaken is.

‘We werken aan de modernisering van de publieke dienstverlening.’

25

A A R O V E R Z I C H T

‡ 'H 1HGHUODQGVH 2YHUKHLG 5HIHUHQWLH $UFKLWHFWXXU

kerntaken en het resultaat daarvan is dat de focus wordt

J

Kenniscentrum heeft zich in 2008 bezonnen op haar

2008

Kenniscentrum

PROGRAMMA’S

Persoonlijke Internetpagina Gemeenschappelijke Machtiging- en Vertegenwoordigingsvoorziening

Burgerlink

Verwijsindex risico’s jeugdigen

Registratie Niet Ingezetenen

GovUnited

InterWad

e-Inspecties

InternetSpiegel

TenderNed

Overheid heeft Antwoord© Nederland Open in Verbinding

EloVOG

Nationale Infrastructuur Cyber Crime

JAAROVERZICHT 2008

26

Bundeling Landelijke Netwerken

Europese Dienstenrichtlijn

Uniforme Toegangspas Rijksoverheid ‘De Rijkspas’

Kenniscentrum Antwoord © voor bedrijven

i-teams

eFormulieren

Maatschappelijke Sectoren & ICT

2008

Rijksweb

EGEM OverheidsDienstenPlatform

J

Slim geregeld, goed verbonden

A A R O V E R Z I C H T

Kennisprogramma Digitale Informatiehuishouding

27

Samenwerken is: kijken naar de vraag van burgers en bedrijven

‘Burgerlink werkt aan het verbeteren van de publieke dienstverlening en schakelt daarbij burgers in. Met de BurgerServiceCode en Kwaliteitshandvesten bevorderen we servicenormen, meten we de tevredenheid over publieke dienstverlening - mijn hoofdtaak - en verhogen we de betrokkenheid van burgers met eParticipatie-instrumenten. Laten we niet vergeten voor wie de (e-)overheid er is: voor burgers en bedrijven. Dat is een belangrijk gegeven voor alle activiteiten van ICTU. Het impliceert dat programma’s binnen ICTU vaak met elkaar samenwerken. Als MijnOverheid.nl bijvoorbeeld een project start, kunnen ze gebruik maken van ons BurgerlinkPanel. Dat panel kan ook een oordeel geven over andere initiatieven, zoals “levensgebeurtenis-portalen” als overlijden.overheid.nl. De basis van zo’n portaal is een gebeurtenis in het leven van een burger en niet het aanbod van diensten en producten van overheden. Uitvoeringsorganisaties kunnen er hun dienstverlening mee richten op de vraag van burgers. Ik vind dat een goed voorbeeld van een vraaggerichte aanpak. Door de clustering in 2008 van de diverse programma’s zal de interne samenwerking moeten toenemen. Als ik weer kijk naar levensgebeurtenissen als uitgangspunt voor dienstverlening, dan zie ik in het cluster Burgers voor

Xander van der Linde

Burgerlink allerlei raakvlakken met andere programma’s, zoals Overheid heeft Antwoord © en Persoonlijke Internetpagina (PIP).

Projectleider Burgerlink

Ik werk sinds 2002 bij ICTU. In mijn optiek is samenwerking geen vrijblijvende optie, maar een natuurwet. Alle activiteiten hebben invloed op elkaar en gezamenlijk proberen we de dienstverlening van de overheid te verbeteren. Ook wat er binnen overheidsorganisaties gebeurt aan ontwikkelingen, KDQJWVDPHQPHWZDW,&78GRHW,QPLMQRJHQLVGHW\SLVFKH ICTU-medewerker geïnteresseerd in wat er in en rondom de organisatie speelt en legt hij steeds contacten. Natuurlijk, er is wel eens de neiging om een programma heel sterk DIJHEDNHQG XLW WH YRHUHQ 'DW LV PLVVFKLHQ ZHO HI¿FLsQW maar uiteindelijk niet effectief. Het leidt tot spanningen, zowel binnen als buiten ICTU. Het gaat erom verbindingen te blijven leggen. Zeker nu we de afgelopen jaren zo gegroeid zijn, ligt daar voor ICTU de uitdaging.’

JAAROVERZICHT 2008

28

Burgerlink

en instellingen kunnen via verschillende kanalen (internet,

Programmamanager: Matt Poelmans

telefoon en balie) vragen stellen aan en informatie verzamelen

www.burgerlink.nl

van de overheid. Overheid heeft Antwoord © focust op het aanbieden van informatie via internet en via het telefonie-

Burgerlink is een driejarig stimuleringsprogramma (2008-

kanaal van het klantcontactcentrum. Het internetonderdeel

2010) om de publieke dienstverlening te verbeteren met

draagt via een groot aantal innovatieve projecten bij aan het

inschakeling van burgers.

vergroten van de hoeveelheid, de uitwisselbaarheid, de toegankelijkheid en de vindbaarheid van overheidsinformatie

Het programma is van start gegaan als voortzetting van

op internet. Dit gebeurt door het laten ontwikkelen van prak-

(delen van) het voormalige programma Burger@Overheid

tische applicaties en het stimuleren en ondersteunen van

en het lopende BZK/VNG-project Kwaliteitshandvesten.

circa 1600 overheidsorganisaties bij het online publiceren

In de loop van het eerste programmajaar zijn nog enkele

van overheidsinformatie. Op de website www.overheid.nl is

nieuwe programmaonderdelen toegevoegd (o.m. op het

alle online overheidsinformatie terug te vinden.

gebied van eParticipatie). MIJL

Burgerlink heeft de volgende taken:

P

A

L

E

N

۸ bevorderen servicenormen (BurgerServiceCode,

Burgerlink

Kwaliteitshandvesten); ۸ meten tevredenheid publieke dienstverlening (Kabinets-

De BurgerServiceCode is met succes “ingebed”

doelstelling cijfer 7);

Burgerlink is een initiatief van de staatssecretaris van

In de kabinetsvisie Betere Dienstverlening Over-

Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties.

heid is de Code benoemd tot “instrument en leidraad voor de hele overheid”.

Overheid heeft Antwoord © Programmamanager: Robert Jansen

Kwaliteitshandvesten hebben ruime aandacht

www.overheidheeftantwoord.nl

gekregen tijdens een geslaagde landelijke con-

www.overheid.nl

ferentie (hoge opkomst en goed gewaardeerd) en een aantal seminars. Tijdens die conferentie is de

Het programmabureau Overheid heeft Antwoord

©

is op

1 juli 2007 ontstaan door een samenvoeging van Advies

Prijs voor het Beste Kwaliteitshandvest uitgereikt door staatssecretaris Ank Bijleveld van BZK.

Overheid.nl en het Contactcenter Overheid. Overheid heeft Antwoord © draagt in opdracht van twee ministeries

Met de organisatie van de eParticipatie Award

(Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties en Algemene

heeft Burgerlink een nieuw terrein betreden. Het

Zaken) bij aan de één-loket-gedachte: burgers, bedrijven

onderzoek dat is uitgevoerd voor die Award heeft zowel een actueel overzicht van goede voorbeelden opgeleverd als de basis gelegd voor doorontwikkeling van een aantal kansrijke initiatieven.

PROGRAMMA’S

29

A A R O V E R Z I C H T

Tevredenheidsmeting naar levensgebeurtenissen.

J

de Code gekozen als grondslag voor de landelijke

instrumenten).

2008

in diverse andere initiatieven en projecten. Zo is

۸ verhogen betrokkenheid burgers (e-Participatie-

Wat ICTU doet is maatschappelijk relevant µ'HRYHUKHLGZLOPHWEHKXOSYDQ,&7HI¿FLsQWHUHQHIIHFWLH ver informatie uitwisselen met burgers en bedrijven. Omdat de overheid uit 1600 verschillende eenheden bestaat, heb je een platform nodig om e-government doelgericht en doelmatig te kunnen organiseren. ICTU biedt dat platform. Zelf houd ik mij binnen het ICTU-programma Overheid heeft Antwoord © dagelijks bezig met het kwaliteitsmodel Webrichtlijnen. Voor een overheid die belangrijke informatie en diensten aanbiedt, is het zaak dat niemand wordt buitengesloten. We hebben het dan niet alleen over mensen met een handicap, maar ook over gebruikers met een Mac, Linux PC of smartphone. Met de richtlijnen voor het bouwen van een overheidssite kun je borgen dat de informatie die

Raph de Rooij

erop staat gemakkelijk vindbaar en toegankelijk is. Een grote uitdaging waar ICTU voor staat, is het loskoppelen van diensten van verschillende organisaties, om deze

Specialist Webrichtlijnen bij Overheid heeft Antwoord ©

vervolgens als gezamenlijke overheidsdienst aan te kunnen bieden. Daarmee voorkom je dat iemand van het kastje naar de muur wordt gestuurd. Binnen de verschillende programma’s van ICTU zijn hiervoor belangrijke voorzieningen als DigiD bedacht en ontwikkeld. Daarmee kun je op een veilige manier via internet zaken doen met de overheid. De buitenwereld heeft niet altijd door dat ICTU als organisatie daarvoor verantwoordelijk is. Jammer, want wat we hier doen heeft toch een belangrijke maatschappelijke betekenis.’

JAAROVERZICHT 2008

30

Verder verbetert Overheid heeft Antwoord © in samenwer-

vinden zijn. Maar ook dat zij afspraken kunnen maken met

king met de Rijksoverheid, de gemeenten en uitvoerings-

klanten. Bijvoorbeeld over het afhalen van een paspoort.

organisaties de overheidsdienstverlening door te werken

Verder kunnen ze gemakkelijk berichten sturen naar een

aan één loket: Antwoord . Hier kunnen burgers en bedrijven

VSHFL¿HNH JURHS PHQVHQ =RDOV RYHU GH DDQOHJ YDQ HHQ

terecht met al hun vragen aan de overheid. Het is de bedoe-

speeltuin in de wijk.

©

ling dat in 2015 in elke gemeente of regio een klantcontactcentrum operationeel is, voor zowel de gemeentelijke als overheidsbrede dienstverlening. Het klantcontactcentrum is via een speciaal nummer, 14+ het netnummer van de gemeente, bereikbaar. Deze informatie wordt ook beschikbaar MIJL

voor burgers en bedrijven via de balie en internet.

P

A

L

E

N

Overheid heeft Antwoord ©

Persoonlijke Internetpagina (PIP) Programmamanager: Evert Voorn

Aansluitingen

www.e-overheid.nl/sites/pip

overheden aangesloten op Bekendmakingen op

internetpagina waarmee iedere Nederlander zaken kan doen

internet en 107 op Vergunningen op internet. 89

met de overheid. Bijvoorbeeld om een kap- of bouwvergunning

Overheden publiceerden hun decentrale regelge-

aan te vragen of belastingaangifte te doen. MijnOverheid.nl

ving digitaal. In 2008 is de Centrale Voorziening

biedt de gebruiker straks de mogelijkheid om:

voor Decentrale Regelgeving (CVDR) opgeleverd.

۸ zijn gegevens in te zien zoals die bij de overheid bekend

Naar verwachting volgen er in 2009 veel nieuwe aansluitingen hierop. Ook konden eind 2008 2,3

zijn en, als dit aan de orde is, te corrigeren;

miljoen burgers hun gemeente bellen via het 14+

۸ het aanbod aan overheidsdiensten en -informatie selectief te vinden en te groeperen, gericht naar de

netnummer Antwoord ©. Verder trok de website

situatie en voorkeuren van de gebruiker;

www.wetten.nl in 2008 maar liefst 3,5 miljoen bezoekers.

۸ meer zaak- en behoeftegestuurde informatie te ontvangen; ۸ bekende gegevens bij aanvragen voor beschikkingen

Publicaties, releases en pilots Diverse publicaties zagen in 2008 het licht:

zoveel mogelijk vooraf ingevuld te representeren; ۸ persoonlijke berichten van de overheid elektronisch en

Antwoord ©2, Drechtsteden en hun 14+ netnummer Antwoord © en het merkboek Antwoord ©.

beveiligd te ontvangen.

Ook kwamen er van veel voorzieningen nieuwe op

releases uit: Overheidsbrede Webmetadatastan-

MijnOverheid.nl vooral dat hun diensten gemakkelijker te

daard, Vergunningen IPM, Decentrale Regelge-

Voor

overheidsorganisaties

betekent

aansluiten

ving IPM, contentmodel VAC, Vraagstructuur voor burgers en voor ondernemers. Verder zorgden in 2008 diverse (beginnende) pilots en onderzoeken voor nieuwe inzichten: leeromgeving Antwoord ©, *HRJUD¿VFKH ]RHNGLHQVW WRHWVLQJ VWDSSHQSODQ implementatie webrichtlijnen.

PROGRAMMA’S

31

A A R O V E R Z I C H T

aan de ontwikkeling van MijnOverheid.nl: de persoonlijke

J

Samenwerkende Catalogi. Verder waren er 245

2008

Eind 2008 werkten er 290 overheden met de Het programma Persoonlijke Internetpagina (PIP) werkt

Gevraagd: hechtere samenwerking

‘Betere dienstverlening en optimale bedrijfsvoering, passend bij de ambities van een moderne gemeente. Daaraan werkt EGEM i-teams. Dat doen we door intensief samen te werken met gemeenten, koepelorganisaties, leveranciers en met de ICTU-programma’s binnen het Nationaal Uitvoeringsprogramma betere Dienstverlening en e-overheid (NUP). EGEM i-teams ontwikkelt onder andere standaarden op het gebied van architectuur en organisatieontwikkeling. Begin 2008 heb ik de kennisconferentie “Op weg met de Voorhoedegemeenten” georganiseerd. Voorhoedegemeenten zijn gemeenten die voorop lopen op het gebied van dienstverlening. Zij investeren tijd om samen met ons te kijken naar de ontwikkelingen en toepassingen bij andere gemeenten. Tijdens de conferentie presenteerden zij hun kennis en ervaring op het gebied van e-overheid aan ongeveer 280 andere gemeenten. In plenaire- en themasessies en in één-op-één-gesprekken. Daarbij waren alle relevante programma’s betrokken. Daarnaast heb ik samen met collega’s en andere programma’s bijeenkomsten georganiseerd voor ICTleveranciers en adviesbureaus die gemeenten helpen bij organisatieontwikkeling. Daarin leggen we bijvoorbeeld de door ons ontwikkelde plateauaanpak uit. Door

Marjon van der Zijde

marktpartijen goed te informeren over onze producten en diensten, kunnen zij beter aansluiten op de vragen uit de gemeentelijke praktijk. Eind 2008 zijn we gestart met het project Roadmap. Gemeenten, onze doelgroep, zoeken naar samenhang tussen de voorzieningen die de NUP-

Communicatieadviseur EGEM i-teams

programma’s opleveren. Daarbij willen wij ze graag helpen en dat doen we met behulp van het project Roadmap, dat duidelijk maakt welke stappen alle partijen moeten zetten om de voorzieningen van het NUP in samenhang te kunnen uitvoeren. We werken daarbij nauw samen met gemeenten en de NUP-programma’s. Het Kenniscentrum van ICTU is mede-opdrachtgever van de Roadmap en vertaalt de uitkomsten, zodat provincies en waterschappen er ook gebruik van kunnen maken. De samenwerking tussen programma’s is essentieel. Die gaat goed maar kan nog beter. Natuurlijk, ieder programma heeft zijn eigen doelstelling. We hebben vaak verschillende opdrachtgevers die op hun eigen programmadoelstellingen sturen. Maar als je iets gezamenlijk wilt realiseren, dan moet je niet alleen naar je eigen doelstelling kijken. Hoe lastig dat soms ook is!’

JAAROVERZICHT 2008

32

EGEM i-teams

Doel van GovUnited is de ontwikkeling van de e-gemeente

Programmamanagers: Ineke Schop, Maarten Hillenaar

te versnellen, kennis te delen en kosten te besparen.

(a.i., EGEM), Dirk Schravendeel (i-teams)

Het programma is er door en voor gemeenten.Het is geen

www.egem-iteams.nl

OHYHUDQFLHU YDQ V\VWHPHQ PDDU IXQJHHUW DOV LQWHUPHGLDLU tussen overheidsorganisaties en de markt. GovUnited

Betere dienstverlening en optimale bedrijfsvoering, passend

inventariseert de wensen van gemeenten en vertaalt

bij de ambities van een moderne gemeente. Daaraan werkt

deze naar de markt. Veel gemeenten staan op het punt

EGEM i-teams. Dat doet het programma door intensief

stappen te zetten op het terrein van de e-dienstverlening. Het

samen te werken met gemeenten, koepelorganisaties,

programma helpt ze hierbij.

leveranciers en met de NUPprogramma’s. EGEM i-teams ontwikkelt standaarden op het gebied van architectuur

Kenniscentrum

(GEMMA) en organisatieontwikkeling (Plateauaanpak) en

Programmamanager: Gerrit-Jan van ‘t Eind,

realiseert ontwikkelpaden, routes en instrumenten ter onder-

Marc Noordhoek (a.i)

steuning bij de invoering van e-overheidsvoorzieningen.

www.e-overheid.nl

GovUnited

Kenniscentrum is als programma actief binnen de elektro-

Programmamanager: Arjen Hof

nische overheid. Het programma faciliteert de programma’s

www.govunited.nl

binnen dit domein in hun onderlinge samenwerking door

kennis en instrumenten. Daarbij promoot Kenniscentrum

len en beheren (door marktpartijen) in opdracht van deel-

actief het e-overheidsdomein bij alle relevante partijen. Dit

nemende gemeenten. Het programma is in december 2006

doet zij door overzicht te bieden in de samenhang van de

gestart met negen deelnemende gemeenten en had in 2008

programma’s binnen de e-overheid en inzicht te geven in

71 deelnemers.

alle voorhanden zijnde e-overheidsinformatie.

MIJL

P

A

L

E

N

EGEM i-teams Oplevering 255 realisatieplannen

EGEM i-teams een feit. De Plateauaanpak maakt de

In 2008 heeft EGEM i-teams samen met gemeenten

invoering van de e-overheid en de daarbij behorende

255 realisatieplannen opgeleverd. Een realisatieplan

ontwikkeling van de organisatie inzichtelijk. Het helpt

gaat uit van de ambities van een gemeente en beschrijft

gemeenten ambities in kaart te brengen en te vertalen

de stapsgewijze implementatie van e-overheidsvoor-

naar praktisch haalbare ontwikkelstappen.

zieningen en de organisatieverandering die daarbij past. Deze realisatieplannen geven een onomkeerbare

De Roadmap

impuls aan de verbetering van de dienstverlening

Gemeenten focussen zich op de implementatie van het

binnen gemeenten.

NUP. De implementatie in samenhang blijkt lastig. De Roadmap maakt inzichtelijk welke stappen van alle par-

De Plateauaanpak

tijen hiervoor nodig zijn. EGEM i-teams en Kenniscen-

Met BORIS!, een workstyle magazine voor de moderne

trum brengen praktijkervaringen in beeld en geven waar

ambtenaar, is de lancering van de Plateauaanpak van

mogelijk inzicht in de samenhang.

PROGRAMMA’S

33

A A R O V E R Z I C H T

het stimuleren van kennisuitwisseling en het beheer van

samenwerking en laat elektronische diensten ontwikke-

J

GovUnited bundelt de vraag, bevordert standaardisatie en

2008

de ontwikkeling van architectuur en gegevensstandaarden,

‘Waar ICTU komt, verandert iets’ ‘Veranderingen ontstaan meestal niet uit een organisatie zelf. ICTU kan ideeën die binnen de overheid leven om haar dienstverlening te verbeteren ook echt vormgeven. Zonder ICTU zouden veel partijen zichzelf opnieuw moeten uitYLQGHQ$OVNDWDO\VDWRUHQJDQJPDNHUEHVFKLNNHQZHRYHU de nodige expertise om slimme oplossingen te bedenken. De door ICTU ontwikkelde techniek achter het Burgerservicenummer (BSN) zorgt er bijvoorbeeld voor dat het juiste BSN aan het Elektronisch Patiënten Dossier wordt gekoppeld, of dat DigiD breder gebruikt kan worden. De dingen die ICTU op de achtergrond doet, doen er voor de maatschappij dus ook echt toe. Er verandert iets waarvan burgers, het bedrijfsleven en collega-ambtenaren de voordelen kunnen ervaren. We zijn - als ambtenaren - inhoudelijk vaak heel nauw betrokken bij projecten, waar je in het bedrijfsleven veel meer op een afstand wordt gehouden. Dat vraagt uiteraard om het nodige inlevingsvermogen van de diverse mensen die bij ICTU werken. We moeten gericht luisteren naar bijvoorbeeld gemeenten als ‘afnemers’, en hun eventuele

Bart-Jan Hindriks

zorgen ook doorvertalen in de wijze waarop we nieuwe bouwstenen implementeren. We treden op als verlengstuk van onze opdrachtgevers, vaak in de rol van intermediair. Dat maakt onze positie soms kwetsbaar; we zijn toch

Programmamanager e-Inspecties

medeverantwoordelijk voor een goed resultaat. Bovendien blijft onze rol aan de voorkant vaak wat onzichtbaar. Van successen genieten we daarom vaak in stilte, maar er is dan wel iets wezenlijks veranderd. Als een opdrachtgever ons de volgende keer weer weet te vinden vanwege onze kennis en kunde is dat bovendien een heel mooi compliment.’

JAAROVERZICHT 2008

34

Nederland Open in Verbinding (NOiV)

diensten (provincies, waterschappen en gemeenten) nader

Programmamanager: Ineke Schop

vorm te geven.

www.noiv.nl

Doelstelling is: ۸ de toezichtlast voor bedrijven en instellingen met gemid-

Het programma Nederland Open in Verbinding (NOiV) informeert overheidsorganisaties over de mogelijkheden

deld 25% te verminderen; ۸ GHHI¿FLHQF\YDQLQVSHFWLHVHQGHNZDOLWHLWHQHIIHFWLYLWHLW

van open standaarden (OS) en open source software (OSS) en stimuleert hen deze waar mogelijk toe te pas-

van het toezicht toe te laten nemen; ۸ de dienstverlening aan bedrijven, instellingen en burgers te verhogen.

VHQ LQ KXQ LQIRUPDWLHV\VWHPHQ +HW SURJUDPPD YROJW hierbij het Actieplan Nederland Open in Verbinding, van de staatssecretarissen van EZ en BZK. Het programma

Door slimme inzet van ICT bij zowel de inspecties als de

NOiV biedt concrete ondersteuning in de vorm van voor-

afzonderlijke samenwerkingsverbanden waarin zij actief

lichting, kennisuitwisseling en instrumenten, waarmee

zijn, kan hieraan een sterke bijdrage worden geleverd.

elke overheidsorganisatie zelf open source software kan

Tevens kan ICT een belangrijke impuls vormen voor een

toepassen. De activiteiten van het programma zijn primair

betere en kleinere inspectieorganisatie zoals beoogd in het

gericht op bestuurders en ICT-management van de gehele

rijksbrede Programma Vernieuwing Rijksdienst.

overheid en hun toeleveranciers. Rijksweb Kennisprogramma Digitale Informatiehuishouding

Programmamanager: Jacques Snel

Programmamanager: Hugo Butter

www.e-overheid.nl/e-overheid/projecten/rijksweb

departementen ondersteuning bij de implementatie van de

manier samen te werken. De producten en diensten van

Baseline: een minimale set van kwaliteitseisen voor de di-

Rijksweb worden aangeboden via het Rijksweb-intranet.

gitale informatiehuishouding. Deze Baseline wordt zodanig

Alle departementen en Hoge Colleges van Staat zijn hier-

geïmplementeerd dat auditdiensten hierop kunnen toetsen.

op aangesloten. De overheid beschikt met Rijksweb over

Met de Baseline is de manager op het departement beter

een beveiligde en besloten omgeving die de communica-

in staat om te voldoen aan de actuele informatie-eisen die

tie tussen departementen ondersteunt. Buiten de over-

gelden voor zijn primaire processen.

heid kan er geen toegang worden verkregen tot Rijksweb. Binnen de overheid is Rijksweb bereikbaar voor ongeveer

e-Inspecties

115.000 rijksmedewerkers. Naast het ondersteunen van

Programmamanager: Bart-Jan Hindriks

de communicatie helpt Rijksweb departementen bij de

www.e-inspecties.nl

inrichting van interdepartementale processen die om meer VSHFL¿HNHWRHSDVVLQJHQYUDJHQ

De gezamenlijke rijksinspecties hebben tot doel de onderlinge samenwerking en die van de decentrale inspectie-

PROGRAMMA’S

35

A A R O V E R Z I C H T

GH ULMNVPHGHZHUNHU RP RS HHQ HI¿FLsQWH HQ HIIHFWLHYH

J

Rijksweb ondersteunt met haar producten en diensten Het Kennisprogramma Digitale Informatiehuishouding biedt

2008

www.e-overheid.nl/sites/kennislab

‘Van alle inkopen boven € 2.500 moeten we een dossier opstellen. Daar zijn vaste procedures voor. Wij controleren of die procedures op de juiste wijze zijn gevolgd. In 2008 zijn we gestart met een pilot om erachter te komen hoe wij de programma’s beter kunnen ondersteunen bij hun inkopen. Het begin van een verschuiving: het inkoopbureau controleert niet meer alleen de inkopen, maar adviseert programma’s ook daarbij. We zijn dus niet meer alleen waakhond, maar helpen ICTU-programma’s ook beter in te kopen. Met workshops en presentaties begeleid ik de programma’s. Ik leg uit dat de procedures niet star zijn, maar juist veel mogelijkheden bieden. Ik laat zien hoe je offerteaanvragen kunt versterken door de behoefte zo nauwkeurig mogelijk te beschrijven. Het voordeel daarvan is dat je betere aanbiedingen van leveranciers krijgt, wat weer leidt tot betere contracten die

Van waakhond naar adviseur Katja van Koten

beter controleerbaar zijn. Het afgelopen jaar heb ik regelmatig collega’s gesproken over hun inkoopervaringen. Vaak kreeg ik als antwoord dat procedures niet werkten. Vervolgens vroeg ik ze om voorbeelden, hield ze een andere aanpak voor en kwam later terug om te vragen hoe het was gegaan. Zo ontdekte men dat er meer mogelijk was. Die bewustwording had bovendien als bijkomend voordeel dat procedures beter werden begrepen en gevolgd.

Medewerkster Financiën - Inkoopbureau (GD-FIN)

In 2009 gaan we vaker adviseren op het gebied van tactisch inkopen, waarbij we meer naar de inhoud gaan kijken. Ook gaan we ons richten op de samenhang tussen de verschillende programma’s binnen ICTU. Die samenhang is er: als Inkoopbureau zien we immers alle dossiers. Maar we kunnen die samenhang nog verder verbeteren. +HW JDDW YDDN RP VSHFL¿HNH EHKRHIWHQ 2SORVVLQJHQ GLH we voor één programma hebben, kunnen we ook gebruiken voor andere programma’s, of - nog mooier - ICTU-breed. Ik ben gekozen tot ICTU-medewerker van 2008. Ja, ik ben enthousiast en gedreven, had mijzelf voor 2008 tot doel gesteld om mensen en programma’s te betrekken. Ik ben geen controlfreak, maar wil graag uitleggen waarom we dingen op een bepaalde manier doen. En als collega’s het niet begrijpen, gaan we bij elkaar zitten. Persoonlijk contact. Samen zoeken naar oplossingen. Het is leuk om te zien dat er maar heel weinig nodig is om ICTU-mensen mee te krijgen. Energieke mensen, die graag doorpakken en naar innovatieve oplossingen zoeken.’ JAAROVERZICHT 2008

36

Uniforme Toegangspas Rijksoverheid ‘De Rijkspas’

Project Europese Dienstenrichtlijn

Programmamanager: Kees van der Kaa

Het project Europese Dienstenrichtlijn, dat onder het

www.ictu.nl

programma Antwoord © voor bedrijven valt, houdt zich bezig met de implementatie van het zogenaamde Eén-loket.

Het programma ‘Rijkspas’ werkt in opdracht van het

In het kader van de Europese Dienstenrichtlijn hebben de

pSG-beraad en is gericht op een uniforme toegangspas

Europese lidstaten afgesproken dat er voor elk land een

voor de rijksoverheid. Door middel van een gefaseerde

digitaal loket komt, waar ondernemers terecht kunnen met

aanpak zullen fysieke en logische toegang en authenti-

vragen over bijvoorbeeld wet- en regelgeving. In Nederland

FDWLH HQ LGHQWL¿FDWLHIXQFWLRQDOLWHLWHQ RS HHQ VFKDDOEDUH

is Antwoord © voor bedrijven aangewezen als dit Eén-loket.

manier rijksbreed worden aangeboden. Dit programma is

Het project Implementatie Eén-loket Europese Diensten-

een vervolg op twee succesvolle projecten met toegangs-

richtlijn zorgt ervoor dat het huidige loket zo wordt aange-

controle voor de SG’s en pSG’s en andere leden van de

past dat aansluitende overheidsorganisaties (of bevoegde

Top Management Groep.

instanties) hiermee vóór de wettelijk bepaalde datum van 28 december 2009 voldoen aan de Dienstenrichtlijn.

Antwoord © voor bedrijven Programmamanager: Carl Bik

eFormulieren

www.antwoordvoorbedrijven.nl

Programmamanager: Carl Bik www.eformulieren.overheid.nl

tronische formulieren voor verschillende overheidsorgani-

Daarnaast is Antwoord voor bedrijven de wegwijzer voor

saties. Deze formulieren kunnen uiteenlopen van relatief

ondernemers om bij de juiste overheidsorganisaties terecht

eenvoudige aanvragen tot complexe vooraf ingevulde for-

te komen. Het programma Antwoord voor bedrijven zorgt

mulieren, zoals bijvoorbeeld een belastingaangifte. Deze

onder meer voor de technische realisatie van het portaal en

formulieren worden via de eigen website of een e-overheids-

het loket voor ondernemers.

portaal in de eigen huisstijl van de overheidsorganisatie

Dit gebeurt door binnen het loket Antwoord © voor be-

aangeboden. eFormulieren maakt zoveel mogelijk gebruik

drijven een gepersonaliseerd gedeelte te ontwikke-

van afgesproken of af te spreken standaarden en van

len waarmee de ondernemer direct met overheden kan

reeds gerealiseerde landelijke ICT-voorzieningen, zoals

communiceren of transacties doen. Dit gedeelte heet

Antwoord © voor bedrijven, Persoonlijke Internetpagina,

Mijn Antwoord voor bedrijven. Tevens kunnen onderne-

DigiD en Basisregistraties. Koppeling met gemeenschappe-

mers op www.antwoordvoorbedrijven.nl informatie krijgen

lijke registraties maakt het mogelijk dat bekende gegevens

over subsidies, regels en vergunningen. Voor vragen kun-

vooraf ingevuld worden, dat de ingevoerde informatie op

nen zij gebruik maken van telefoon, chat en e-mail.

juistheid is getoetst en dat gegevens consistent zijn.

©

©

©

PROGRAMMA’S

37

A A R O V E R Z I C H T

Het programma eFormulieren ontwikkelt en beheert elek-

recht kunnen met hun vragen over wet- en regelgeving.

J

Economische Zaken) is dé website waar ondernemers te-

2008

Antwoord © voor bedrijven (initiatief van het ministerie van

‘Nederland staat voor vele maatschappelijke uitdagingen. ICT kan helpen die beter en slimmer op te lossen. Er zijn op kleine schaal al veel goede voorbeelden van oplossingen, maar verspreiding daarvan komt niet altijd van de grond. Hoe komt dat? Mensen kennen de voorbeelden niet. Of ze weten niet wat ICT kan betekenen. Andere oorzaken zijn dat niemand het voortouw wil nemen bij opschaling, dat standaarden ontbreken of dat men het niet eens wordt over de kosten-baten verdeling. Het kabinet wil met het Actieprogramma Maatschappelijke Sectoren & ICT (M&ICT) deze belemmeringen doorbreken en ervoor zorgen dat goede voorbeelden wél verder worden opgeschaald. Wij organiseren tweemaal per jaar een prijsvraag, waarin we een aantal thema’s centraal stellen en het veld oproepen

ICT-oplossingen voor maatschappelijke vraagstukken

om opschalingsvoorstellen in te dienen. Het veld weet als geen ander waar de schoen wringt en wat wel en niet werkt. Beloning: 50 procent bijdrage in de realisatie van het voorstel, met een maximum van € 1,2 miljoen. Op dit moment hebben we 47 opschalingsprojecten, ronden we het thema “Leefbare wijken” af en hebben we nog vijf prijsvragen te gaan. Een concreet voorbeeld van een lopend project is “OTTO”, waarbij oncologen van 30 ziekenhuizen en drie inte-

Floske Weehuizen

grale kankercentra via een breedbandverbinding op afstand kunnen samenwerken en expertise uitwisselen. Patiënten kunnen zo beter en sneller worden geholpen. Standaardbegrip binnen de projecten is “samenwerking”.

Projectmanager Maatschappelijke sectoren & ICT (M&ICT)

Die is echt nodig om iets voor elkaar te krijgen. Ook een professionele projectorganisatie is van wezenlijk belang. Het gaat immers om veel geld en serieuze doelstellingen. Onze projectleiders zijn gedreven mensen, die écht ergens in geloven. Ik ben blij dat we door onze bijdrage projecten het zetje kunnen geven dat nodig is om succesvol te zijn en zo bij te dragen aan een betere samenleving. Naast samenwerking tussen projectleiders en de deelnemende departementen, hebben we ook contact met andere programma’s binnen ICTU. Zo speelt standaardisatie een rol bij opschaling. Daar zit de link met het programma “Nederland Open in Verbinding”, dat zich richt op open standaarden en open source. De gemeente speelt bij het oplossen van maatschappelijke vraagstukken een belangrijke rol. Die is immers verantwoordelijk voor bijvoorbeeld de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo), lokale veiligheid en jeugdbeleid. Daar zit onze link met EGEM i-teams.’

JAAROVERZICHT 2008

38

Project EloVOG

Slim geregeld, goed verbonden

De dienst Justis van het ministerie van Justitie wil de

(voorheen: Ketenherinrichting)

Verklaring Omtrent Gedrag via internet ontsluiten. Zij heeft

Programmamanager: Nanko Boerma

GDDUWRH GH VSHFL¿FDWLHV YDQ (OR92* GH HOHNWURQLVFKH

www.sggv.nl

Verklaring Omtrent Gedrag, opgesteld. ICTU heeft de opdracht deze EloVOG te realiseren, op zodanige wijze

Het ministerie van Economische Zaken heeft ICTU inge-

dat daarna ook andere formulieren van Justis via dezelfde

schakeld voor het programma Slim geregeld, goed verbon-

V\VWHHPRPJHYLQJJHUHDOLVHHUGNXQQHQZRUGHQ

den, SGGV (voorheen: Ketenherinrichting). Hierin bepalen bedrijven en overheden met elkaar hoe zij beter en goed-

TenderNed

koper kunnen samenwerken. Onderdeel van die herinrich-

Programmamanager: Carl Bik

ting is een innovatieve ICT-oplossing. SGGV is een van de

www.tenderned.nl

initiatieven van EZ om een impuls te geven aan de concurrentiepositie van het Nederlandse bedrijfsleven.

7HQGHU1HG LV EHGRHOG DOV KpW V\VWHHP YRRU HOHNWURQLVFK aanbesteden in Nederland. Het ondersteunt opdrachtgevers

en

opdrachtnemers

bij

aanbestedingen

van

diensten, leveringen en werken op basis van geldende aanbestedingsreglementen en -procedures. De voordelen van elektronisch aanbesteden met TenderNed zijn: MIJL

۸ uniformiteit in aanbesteden;

P

A

L

E

N

۸ kleinere kans op fouten;

InterWad

۸ minder administratieve lasten voor alle partijen; ۸ virtuele marktplaats.

InterWad realiseerde in 2008 een verzameling TenderNed wordt (door)ontwikkeld en beheerd in opdracht

webpagina’s over de bodemdaling op Ameland.

van PIANOo (ministerie van EZ).

De pagina’s bevatten onder meer rapporten en monitoringgegevens over de gevolgen van gaswinning op Ameland gedurende de laatste decennia. Een animatie brengt het proces van bodemdaling duidelijk in beeld. De pagina’s werden gemaakt in samenwerking met de onafhankelijke Bodemdalingscommissie Ameland, die bestaat uit vertegenwoordigers van overheid, industrie en natuurbescherming. Www.waddenzee.nl/bodemdaling.html In opdracht van het Common Wadden Sea Secretariat (CWSS) ontwikkelde InterWad een vernieuwde nieuwsbriefmodule. Naast technische ontwikkeling en vormgeving speelt InterWad tevens een rol in - Engelstalig - communicatieen redactieadvies. CWSS is het internationale secretariaat van de samenwerkende regeringen van Duitsland, Denemarken en Nederland in het Waddengebied.

PROGRAMMA’S

39

‘Onder het motto “verbinden en versterken” werken we VDPHQ WHJHQ F\EHUFULPH -H NXQW F\EHUFULPH QLHW DOOHHQ bestrijden, dat moet je samen met anderen doen. Dus brengen wij publieke en private partijen bij elkaar LQGH1DWLRQDOH,QIUDVWUXFWXXUWHUEHVWULMGLQJYDQ&\EHUFULPH (NICC). Private partijen uit alle vitale sectoren, zoals banken, drinkwatermaatschappijen, energiebedrijven, Schiphol, multinationals, de spoorwegen, de Rotterdamse haven. En publieke partijen, zoals de AIVD, het Korps Landelijke PoliWLHGLHQVWHQ./3' HQ*RYFHUWQOKHW&RPSXWHU(PHUJHQF\ Response Team van de Nederlandse overheid. Het NICC vervult een faciliterende rol. Er worden allerlei LQLWLDWLHYHQ JHQRPHQ RP F\EHUFULPH WH EHVWULMGHQ ,Q KHW ,QIRUPDWLHNQRRSSXQW &\EHUFULPH EHNLMNHQ ZH KRH ZH die kunnen versterken en hoe we kunnen voorkomen dat partijen langs elkaar heen werken. Het Informatieknooppunt is een platform waar de partijen bij elkaar komen, informatie uitwisselen en kennis en good practices delen. Het knooppunt faciliteert onderzoek en organiseert workshops over actuele ontwikkelingen, bijvoorbeeld over de toepassing en beveiliging van de chipcard. We bekijken waar we eventueel

Verbinden en versterken

ontbrekende expertise vandaan kunnen halen, zowel natio-

Annemarie Zielstra

borging van het Informatieknooppunt. Drie jaar geleden

naal als internationaal. En natuurlijk beoordelen we of er binnen ICTU raakvlakken zijn met andere programma’s. 2009 is het laatste jaar van het programma in de huidige vorm. We zijn nadrukkelijk bezig met de evalutatie en hadden we een nationale ambitie. Daar lachen we nu om. &\EHUFULPHLVworldwide. De toekomstkansen liggen op het vlak van internationale samenwerking. Bijvoorbeeld met het

Programmamanager Nationale Infrastructuur ter bestrijding van Cybercrime (NICC)

opschalen van het nationale Informatieknooppunt naar een Europees Informatieknooppunt. +HW PRRLH YDQ ,&78 LV GDW MH YDQXLW HHQ G\QDPLVFKH innovatieve omgeving en een neutrale positie met allerlei partijen kunt samenwerken. Door die positie kunnen we de samenhang tussen de opdrachtgevers met hun verschillende belangen zien. Vanuit dat idee van samenhang en samenwerken ben ik betrokken geweest bij het opstellen van de corporate story van ICTU. Wat is ICTU? Wat zijn onze normen en waarden? Waar staan we voor en waar gaan we voor? Welke kerncompetenties hebben we daarbij nodig? Het is een verhaal in wording dat iedereen straks kan vertellen en vertalen naar zijn of haar eigen programma. Een kapstok om de grote diversiteit aan opdrachten aan te kunnen ophangen. En een kader waarbinnen alle programma’s een eigen bijdrage kunnen leveren en dat ertoe bijdraagt dat bij ICTU het onmogelijke mogelijk kan worden gemaakt.’ JAAROVERZICHT 2008

40

InternetSpiegel

Maatschappelijke Sectoren & ICT (M&ICT)

Programmamanager: Piet van Montfort

Projectmanager: Floske Weehuizen

www.internetspiegel.nl

www.m-ict.nl

De InternetSpiegel is een webbased diagnose- en bench-

Het Actieprogramma M&ICT is een initiatief van de

markinstrument voor medewerkersonderzoek, zoals mede-

ministeries van EZ, BZK, Justitie, OCW, V&W en VWS.

werkerstevredenheid, arbeidsomstandigheden en integriteit.

M&ICT wil bereiken dat succesvolle, kleinschalige ICT-

+HW ZRUGW VSHFL¿HN RQWZLNNHOG YRRU RUJDQLVDWLHV LQ GH

toepassingen in de sectoren onderwijs, mobiliteit, veilig-

publieke sector. Het is een instrument om eenvoudig en

heid en zorg breder worden toegepast. Daardoor kunnen

]HOIVWDQGLJRQGHU]RHNXLWWHYRHUHQ+HWKHHIWHHQÀH[LEHOH

de maatschappelijke behoeften en problemen waar die

opzet, geeft resultaten van hoge kwaliteit, het biedt volop

sectoren voor staan, sneller en beter worden opgelost. De

vergelijkingsmogelijkheden met andere organisaties uit de

twee woorden die het actieprogramma het beste samen-

publieke sector.

vatten zijn systeemfalen en opschaling. Een bredere inzet (opschaling) van reeds bestaande, succesvolle maar klein-

De InternetSpiegel had in 2008 ruim tweehonderd ge-

schalige ICT-toepassingen komt vaak niet van de grond. De

bruikers binnen de publieke sector, waaronder bijna alle

belangrijkste oorzaak daarvan is zogenaamd systeemfalen,

departementen

bijvoorbeeld doordat het zicht op mogelijke samenwer-

en

provincies,

tientallen

gemeenten,

uitvoeringsorganisaties, waterschappen en universiteiten.

kingsvormen ontbreekt, er onvoldoende bestuurlijke regie LVRIVSHFL¿HNHUDQGYRRUZDDUGHQQLHWDDQZH]LJ]LMQ0 ,&7 staat dus niet uitsluitend voor innovatie met ICT maar is ook

Programmamanager: Piet Feddema

innovatief doordat partijen elkaar vinden of vanwege een

www.waddenzee.nl

inventief projectvoorstel.

actuele en interactieve bron op het internet voor complete

MIJL

P

A

L

E

N

informatie over het waddengebied. Met InterWad biedt de overheid gratis alle beschikbare kennis en informatie over

Maatschappelijke Sectoren & ICT

het waddengebied aan. InterWad verzorgt de informatievoorziening en communicatie over bestuur, beleid, beheer

M&ICT richt zich op het oplossen van maatschap-

en monitoring voor het waddengebied op regionaal, natio-

pelijke vraagstukken door slimme inzet van ICT.

naal en internationaal niveau.

'DWJHEHXUWRQGHUDQGHUHGRRUFR¿QDQFLHULQJYDQ projecten, die zich richten op de verdere opschaling van succesvolle ICT-toepassingen. In 2008 zijn er 22 nieuwe projecten bijgekomen, waarmee M&ICT in totaal 47 projecten ondersteunt. Naast de opschalingsprojecten richt M&ICT zich ook op de ontwikkeling van sectoroverstijgende ICT-instrumenten, om belemmeringen in opschaling van ICT-projecten weg te nemen. In 2008 heeft M&ICT een leidraad kosten-baten analyse ontwikkeld, twee succesvolle bijeenkomsten ‘e-awareness’ voor burgemeesters georganiseerd en vier bijeenkomsten ‘e-awareness’ georganiseerd voor bestuurders in de zorg.

PROGRAMMA’S

41

J

InterWad vormt met de site www.waddenzee.nl de

A A R O V E R Z I C H T

2008

InterWad

Nationale Infrastructuur Cyber Crime (NICC)

Bundeling Landelijke Netwerken (BLN)

Programmamanager: Annemarie Zielstra

Programmaleiding: Cees van der Poel

www.samentegencybercrime.nl

www.ictu.nl

Het Nationaal Platform Criminaliteitsbeheersing is een

Bundeling Landelijke Netwerken richt zich op het onderling

publiekprivaat samenwerkingsverband dat zich bezighoudt

koppelen van de bedrijfsnetwerken van organisaties in de

met de bestrijding van criminaliteit waarmee het bedrijfs-

publieke sector voor de realisatie van een virtueel overheids-

leven in Nederland wordt geconfronteerd. Dit platform

netwerk dat voor het grootste gedeelte met breedbandtech-

heeft in het kader van het Actieplan Veilig Ondernemen II

nologie is uitgevoerd. Doel van het project is onder meer

de aanzet gegeven voor een programma om Cybercrime

het opheffen van overbodige en overlappende netwerk-

tegen te gaan. Doel van dit programma is te komen tot een

voorzieningen door de realisatie van het virtueel overheids-

nationale infrastructuur ter voorkoming van Cybercrime

netwerk. Een virtueel overheidsnetwerk moet op haar beurt

(NICC). Een van de belangrijkste aspecten van de nationale

de communicatie en de uitwisseling van informatie tussen

infrastructuur is de publiek-private samenwerking en, in

organisaties in de publieke sector veilig en effectief onder-

het verlengde daarvan, de informatieuitwisseling omtrent

steunen.

Cybercrime tussen deze partijen. In het kader van het NICC wordt zowel gewerkt aan het creëren van de noodzakelijke infrastructurele elementen voor de nationale infrastruc-

MIJL

P

A

L

E

N

tuur als aan de publiek-private informatie-uitwisseling door middel van een nationaal informatieknooppunt.

Nationale Infrastructuur Cyber Crime

Verwijsindex risico’s jeugdigen (VIR)

Vier nieuwe ISAC’s

Programmamanager: Mark Brugman

Met vier nieuwe sectoren is het Informatieknoop-

www.verwijsindex.nl

punt Cybercrime uitgegroeid naar tien sectoren. Publieke en private partijen strijden in het knoop-

'H9HUZLMVLQGH[ULVLFR¶VMHXJGLJHQ9,5 LVWRWVWDQGJHNR

punt tegen cybercrime. Zij wisselen vertrouwelijk

men in opdracht van het ministerie van Jeugd en Gezin, in

informatie uit over dreigingen, risico’s en kwets-

samenwerking met een aantal gemeenten en de Vereniging

baarheden en delen kennis en good practices.

van Nederlandse Gemeenten. De VIR brengt hulpverleners

Het Informatieknooppunt is uitgegroeid tot een

bij elkaar die met dezelfde jongere bezig zijn. Hierbij gaat

permanent netwerk van professionals tegen cy-

het om jongeren van 0 tot 23 jaar bij wie bepaalde risico’s

bercrime.

worden gesignaleerd. Het doel is optimalisatie van de informatievoorziening van de diverse ketens om daarmee de

Gedragscode Notice-and-Take-Down

samenwerking tussen de hulpverleners te faciliteren. De

Een stapje dichterbij een schoon en veilig inter-

9HUZLMVLQGH[ LV EHVFKLNEDDU YLD LQWHUQHW *HEUXLNHUV EH

net: overheden, het bedrijfsleven en belangen-

QDGHUHQGH9HUZLMVLQGH[YDQXLWHLJHQV\VWHPHQRIYLDHHQ

verenigingen hebben samen een Gedragscode

webinterface.

Notice-and-Take-Down opgesteld en deze op 9 oktober 2008 gepresenteerd aan staatssecretaris Heemskerk van EZ. De NTD-gedragscode schrijft voor hoe particulieren en bedrijven omgaan met een melding over onrechtmatige inhoud op het internet (kinderporno, plagiaat, discriminatie, illegale goederen).

PROGRAMMA’S JAAROVERZICHT 2008

42

Gemeenschappelijke Machtiging- en

registers voor alle gebruikers door data- en informatie-

Vertegenwoordigingsvoorziening (GMV)

services op een eenduidige manier worden ontsloten.

Programmamanager: Henri Rauch, Rein During a.i.

De TMF heeft als doel om bij gerede twijfel over de

www.ictu.nl

juistheid van gegevens van een basisregistratie éénPDOLJ HQ HI¿FLsQW WHUXJ WH PHOGHQ 'RRU ppQ IDFLOLWHLW WH

Soms willen burgers in hun communicatie met de elek-

ontwikkelen wordt voorkomen dat iedere basisregistratie-

tronische overheid zichzelf laten vertegenwoordigen door

houder en -afnemer deze apart moet ontwikkelen.

een andere burger of een zakelijke relatie die namens hen

Het programma heeft tevens de opdracht in gesprek te gaan

optreedt: een vertegenwoordiger. Datzelfde geldt ook voor

met de verschillende basisregistraties en hun afnemers om

bedrijven: niet de directeur treedt altijd op richting elektro-

te onderzoeken welke generieke voorzieningen, nu of in de

nische overheid, maar een door hem of haar gemachtig-

toekomst, nog gerealiseerd moeten worden.

de. Om dit mogelijk te maken hebben het ministerie van Economische Zaken en het ministerie van Binnenlandse

Registratie Niet Ingezetenen (RNI)

Zaken en Koninkrijkrelaties het initiatief genomen voor het

Programmamanager: Egbert Verweij

programma GMV. Het ministerie van Financiën is met de

www.programmarni.nl

Belastingdienst de eerste klant van de GMV. De GMV wordt uiteindelijk een generieke voorziening die bedoeld is om de

De Gemeentelijke Basisadministratie Persoonsgegevens

machtigingen in alle elektronische overheden mogelijk te

(GBA) is aangewezen als basisregistratie van in Nederland

maken.

gevestigde natuurlijke personen. Er bestaat behoefte

in Nederland zijn gevestigd, maar wel meer relaties met

www.overheidsdienstenplatform.nl

Nederlandse overheidsinstellingen onderhouden.

www.overheidsservicebus.nl

Het register voor niet-ingezetenen is een consistente informatiebron (in die zin dat persoonsgegevens

Het programma ODP heeft als opdracht het realiseren

gestandaardiseerd en eenduidig worden vastgelegd) voor

GH¿QLsUHQ RQWZHUSHQ ERXZHQ HQ WHVWHQ  YDQ JHQHULHNH

overheidsorganisaties die nu ten behoeve van hun taakuit-

voorzieningen ter ondersteuning van de e-overheid.

voering eigen registraties van de niet-ingezetenen bijhou-

De eerste drie voorzieningen zijn de OverheidsService-

den. Een consistente registratie zoals hier bedoeld is van

Bus (OSB), de Gemeenschappelijke Ontsluiting van de

belang voor verbetering van de dienstverlening door de

Basisregistraties (GOB) en de TerugMeldFaciliteit (TMF).

RYHUKHLGYHUJURWLQJYDQGHHI¿FLHQF\HQGHEHVWULMGLQJYDQ

De OSB levert standaarden voor de logistiek van elek-

identiteitsfraude.

tronische berichtenuitwisseling tussen overheidsorganisaties. De GOB wordt de voorziening waardoor de basis-

43

A A R O V E R Z I C H T

Programmamanager: Paul Zeef

J

zijn natuurlijke personen die niet of slechts voor korte tijd

2008

aan een soortgelijke registratie voor niet-ingezetenen; dit OverheidsDienstenPlatform (ODP)

Jeroen van Bergenhenegouwen Ministerie van EZ

Indra Henneman Antwoord © voor bedrijven

Laura Ouwehand Ministerie van EZ Carl Bik Antwoord voor bedrijven en TenderNed ©

JAAROVERZICHT 2008

44

Samenwerking ICTU - Economische Zaken

Met elkaar naar een gemeenschappelijk einddoel De afgelopen jaren heeft de e-overheid diverse initiatieven voor ondernemers genomen. Om versnippering te voorkomen besloot ICTU deze programma’s te bundelen in het cluster Bedrijven. ‘Met ICToplossingen helpen we de ondernemer van A tot Z om zaken met de overheid te doen.’ Carl Bik is programmamanager van de programma’s

straks digitaal kunnen worden afgehandeld. Dat scheelt de

Antwoord voor Bedrijven en TenderNed, onderdeel van

ondernemer tijd. Bovendien kan hij het doen op een tijd-

het cluster Bedrijven. Hij is verantwoordljk voor de onder-

stip dat het hem uitkomt’, aldus Laura Ouwehand, bij het

steuningsprogramma’s voor bedrijven die het ministerie

ministerie van Economische Zaken werkzaam bij de

van Economische Zaken bij ICTU heeft ondergebracht.

projectdirectie Eerste lijn voor bedrijven, die verantwoorde-

Primaire doelstelling is het aanbieden van een compleet

lijk is voor het programma Antwoord © voor bedrijven.

©

Betere overheidsdienstverlening voor bedrijven

de kosten op zijn minst gelijk te houden of te verlagen. Het

Een goed voorbeeld van een toepassing waarbij projecten

cluster Bedrijven is een organisatorische eenheid die door

samenwerken is ketenoptimalisatie. Bik: ‘We nemen een

de toegenomen kritische massa beter kan functioneren.’

hele keten onder de loep en bekijken hoe we die met de bouwstenen van de e-overheid op een slimme manier kun-

Voordeel voor bedrijven

nen ondersteunen. Denk daarbij aan aansluiting van bedrij-

De samenwerking moet ondernemers dus voordeel op-

ven op basisregistraties, zoals het Handelsregister, aan het

leveren. Jeroen van Bergenhenegouwen, die namens

digitaal herkennen van een ondernemer en aan een portaal

het ministerie van Economische Zaken als opdrachtgever

waar ondernemers informatie kunnen vinden. Om de onder-

verantwoordelijk is voor een aantal programma’s, bevestigt:

nemer de meest effectieve dienstverlening aan te bieden is

‘Met innovatieve ICT-toepassingen kunnen we de overheids-

het noodzakelijk dat de activiteiten van de diverse projecten

dienstverlening aan ondernemers verbeteren. ICT is

op elkaar zijn afgestemd.’

A A R O V E R Z I C H T

ten samenwerken proberen we de kwaliteit te verhogen en

2008

dienstenpakket aan ondernemers. ‘Door programma’s te la-

om de contacten tussen gemeente en onderneming te ver-

‘Dat er en passant formulieren komen bovendrijven, die

eenvoudigen, om processen sneller en beter te laten verlo-

de ondernemer nog wel moet invullen, maar waarvan

pen. Het streven naar hoge kwaliteit en lage kosten dwingt

de gegevens vervolgens door geen enkele overheids-

om te zoeken naar samenhang en samenwerking tussen

organisatie meer worden gebruikt, is mooi meegenomen.

de programma’s.

Die formulieren hoeven niet meer te worden ingevuld. Een

’‘Die samenwerking leidt er bijvoorbeeld toe dat zaken die

ultiem voorbeeld van administratieve lastenverlichting.’

J

bijvoorbeeld een middel om de regeldruk te verminderen,

een ondernemer nu nog per post of aan een balie doet,

‘Door de samenhang kunnen wij onze rollen van opdrachtgever en opdrachtnemer beter spelen.’

45

TenderNed

zoals EGEM i-teams, dat contact met gemeenten on-

Een voorbeeld van een programma uit het cluster Bedrijven

derhoudt. Verder heeft ons project een eigen team van

is TenderNed. Bik: ‘Ondernemers vinden de huidige wetge-

accountmanagers die het veld ingaan.’

ving rondom aanbestedingen lastig. TenderNed past prima in het cluster Bedrijven: het is een bouwsteen voor dienst-

Ouwehand: ‘Het ministerie onderhoudt contacten met

verlening aan ondernemers en aanbestedende diensten.

brancheorganisaties. Zo komen we erachter waar onder-

Bovendien zijn er vele raakvlakken tussen TenderNed en

nemers tegenaan lopen en dat overheidsorganisaties soms

andere programma’s uit het cluster. TenderNed is kortom

naast elkaar in plaats van met elkaar opereren. Op de

HHQVSHFL¿HNHRSORVVLQJGLHZDDUPRJHOLMNJHEUXLNPDDNW

website van Antwoord © voor bedrijven komt alles samen,

van generieke bouwstenen.’

dus wij kunnen een coördinerende rol vervullen.’

Van Bergenhenegouwen: ‘Het onderbrengen van de pro-

Relatie EZ - ICTU

gramma’s in één cluster biedt ons ook een groot voordeel:

Volgens Van Bergenhenegouwen is de relatie tussen EZ

door de samenhang kunnen wij onze rol van opdrachtgever

en ICTU niet alleen een relatie tussen opdrachtgever en

beter spelen.’

opdrachtnemer: ‘Ik zie het als een samenwerkingsverband. We gaan op een professionele manier met elkaar om. Het

Standaardisatie

is niet zo dat wij bepalen wat er moet gebeuren en dat ICTU

De vraag is hoe je alle bedrijven en ketens kunt bedienen.

vervolgens bepaalt hoe dat wordt uitgevoerd. Nee, we

Bik: ‘Het ministerie van Economische Zaken streeft er niet

hebben elkaar voortdurend nodig. Natuurlijk, we hebben

naar de gehele overheid te automatiseren. EZ zorgt ervoor

VSHFL¿HNHZHQVHQPDDUGLHPRHWHQWHFKQLVFKZHOXLWYRHU

dat er slagen worden gemaakt, vooruitgang wordt geboekt.

baar zijn. Bovendien moet er draagvlak zijn bij overheids-

Overheidsorganisaties moeten het uiteindelijk zelf doen.

organisaties, die met de toepassing uit de voeten moeten

Wij selecteren een aantal problemen, zowel simpele als

kunnen. We proberen met elkaar tot een gemeenschappe-

FRPSOH[HGLHZHZDDUQRGLJPHWEHKXOSYDQ,&7RSWLPD

lijk einddoel te komen.’

liseren. Vervolgens bekijken we welke architectuur, bouwstenen en standaarden we daarvoor kunnen gebruiken of

Bik bevestigt dat de samenwerking anders is geworden:

dienen te realiseren. Die kennis geven we door aan andere

‘Voorheen was EZ geneigd ons opdrachten te verstrekken,

organisaties, die daarvan gebruik kunnen maken voor hun

soms zelfs met een voorkeur voor een technische oplos-

eigen keten.’

sing. Nu schuiven we aan bij strategische discussies om in een vroeg stadium te ontdekken wat voor effecten die kun-

Contact

nen hebben. Onze adviesrol is groter geworden.

Zowel EZ als ICTU moeten goed weten wat er in het veld speelt. Indra Henneman, projectleider voor ICT-ontwikke©

Uiteraard blijft de relatie opdrachtgever-opdrachtnemer

voor Bedrijven: ‘We overleggen met

EHVWDDQ (= ¿QDQFLHUW HQ ,&78 PRHW YRRUDI DIJHVSURNHQ

alle overheden die zaken met ondernemingen doen. Daar-

resultaten behalen. Maar hoe we tot die resultaten komen,

bij maken we vaak gebruik van andere ICTU-programma’s,

dat gaat in goede samenwerking.’

ling van Antwoord

JAAROVERZICHT 2008

46

‘Binnen ICTU zijn er steeds meer programma’s die zo’n

MIJL

P

A

L

E

N

andere samenwerkingsrelatie met hun opdrachtgevers krijgen. De grootte waarmee het cluster Bedrijven dat doet

Antwoord © voor Bedrijven

- niet alleen op projectniveau en programmaniveau, maar ook op clusterniveau - is op dit moment binnen ICTU uniek,

In december werd de nieuwe versie van de website

en sluit goed aan bij de koers die de directie heeft ingezet’,

van Antwoord © voor bedrijven opgeleverd. Hierin is

aldus Bik.

de look and feel helemaal aangepast aan de wensen van de gebruiker. Verder is de wegwijzerfunctie

Van Bergenhenegouwen: ‘Dat EZ en ICTU tot een goede

nog beter geworden en is er nu ook een RSS-feeds

samenwerking zijn gekomen, komt omdat onze belangen

mogelijkheid.

overeenkwamen.’ Bik: ‘Daar ben ik het mee eens. Als de belangen niet waren overeengekomen, hadden we het ook nooit in dit tempo kunnen doen. Bovendien moeten alle betrokken partijen ontvankelijk zijn en de wil hebben om er iets moois van te maken.’

Meerwaarde Vervullen het cluster Bedrijven en de samenwerking met EZ een voorbeeldfunctie binnen ICTU? Bik: ‘Wat wij doen kan een voorbeeldfunctie vervullen, maar het hangt vaak ook geheel geworden, we kunnen beter vaststellen wat ICTU van ons verwacht en wat wij van ICTU verwachten, hetgeen DOOHUOHLYRRUGHOHQRSKHWJHELHGYDQHIIHFWLYLWHLWHQHI¿FLHQF\

J

A A R O V E R Z I C H T

met zich meebrengt. Daar zit de meerwaarde voor ICTU.’

2008

van de aard van projecten af of het kan. We zijn een groter

‘We schuiven aan bij strategische discussies om te ontdekken wat voor effecten die kunnen hebben.’

47

Mike Dell Architect Verwijsindex risico’s jeugdigen

JAAROVERZICHT 2008

48

9HUZLMVLQGH[ULVLFR¶VMHXJGLJHQ9,5

De VIR verbetert het hulpverleningsproces In opdracht van het programmaministerie Jeugd en Gezin ontwikkelde ICTU de Verwijsindex risico’s jeugdigen (VIR), een landelijk elektronisch systeem dat hulpverleners laat samenwerken. Wat is het belang van de VIR? Wat is de rol van samenwerking geweest bij de ontwikkeling en implementatie van de VIR? Een gesprek met Mike Dell, architect van de VIR en verantwoordelijk voor de ontwikkeling van de technische voorziening. ‘De voorziening brengt hulpverleners bij elkaar die met de-

maken over de regie. Bijvoorbeeld wie de leiding heeft, wie

zelfde jongere bezig zijn. Hierbij gaat het om jongeren van

het dossier beheert en wie de betrokken hulpverleners zijn’,

0 tot 23 jaar bij wie bepaalde risico’s worden gesignaleerd.

aldus Dell.

De VIR is de paraplu over hulpverleners, zoals bureaus jeugdzorg, meldpunten kindermishandeling en gemeenten’,

Dat onderlinge contact is volgens Dell heel belangrijk:

legt Mike Dell uit.

‘Er zijn namelijk talloze schrijnende voorbeelden bekend van hulpverleners die langs elkaar heen werkten of dachten

Dell benadrukt dat de VIR géén website is, maar een ge-

dat een ander de zorg zou verlenen. Ook zijn er voorbeel-

automatiseerd systeem. ‘Een hulpverlener meldt een jon-

den van jongeren die zich door verhuizing onttrekken aan

gere aan de VIR indien hij na een gedegen en professionele

hulpverlening.’

Dell vervolgt: ‘Bijkomend voordeel van de VIR is dat je

de jongere verhuist, geeft de VIR een “is verhuisd”-signaal

inzicht krijgt in de hulpverleningsproblematiek. Bijvoorbeeld

bij de hulpverleners die de jongere aan de VIR hebben ge-

dat er op bepaalde terreinen overlap is en dat er dus dub-

meld en een “in verhuisd”-signaal in de nieuwe gemeen-

bel werk wordt gedaan. Of andersom, dat er geen aanslui-

te. Op die manier kunnen professionals onderling zorgen

ting is. Kortom, je ziet waar de knelpunten zitten en waar

voor een goede dossieroverdracht en kan de hulpverlening

samenwerking nodig is. Zo draagt de VIR bij aan verbete-

direct worden voortgezet.’

ring van het hulpverleningsproces.’

‘Dat’-informatie

Voortgang en resultaten

Een melding wordt dus door andere hulpinstanties gezien.

‘De VIR zit op dit moment, vooruitlopend op de wettelijke

Maar wát er aan de hand is, is niet zichtbaar. ‘Het gaat

invoering eind 2009, in de pilotfase. De voorziening draait in

om zogenoemde dat-informatie en niet om wat-informatie.

een zogenaamde proeftuin bij een groeiend aantal gemeen-

De bedoeling is dat na een melding betrokken hulpinstan-

ten - op dit moment circa 90 - die immers verantwoordelijk

ties onderling contact maken en met elkaar afspraken

zijn voor jeugdbeleid. Met de wettelijke invoering wordt de

‘De VIR geeft inzicht in de hulpverleningsproblematiek.’

49

A A R O V E R Z I C H T

Inzicht

risico heeft gesignaleerd, wordt daarover geïnformeerd. Als

J

Een andere hulpverlener, die bij diezelfde jongere een

2008

afweging vermoedt dat de jongere een bepaald risico loopt.

aansluiting van alle gemeenten in Nederland op de VIR

gemene deler als uitgangspunt voor de opzet van een

geregeld zodat er een landelijke dekking wordt bereikt.

structuur. Ten slotte zijn we voortdurend in overleg met H[WHUQHV\VWHHPOHYHUDQFLHUVGLHQDXZEHWURNNHQ]LMQELMGH

Uit het veld komen positieve geluiden over de resultaten die

ontwikkeling van de VIR.’

de VIR oplevert. Dell: ‘De VIR maakt verbanden zichtbaar, waardoor men enthousiast wordt. Zonder de VIR was een

Toekomst

hulpverlener er nooit achtergekomen dat een collega met

Dell kijkt nog even vooruit. ‘In de toekomst zal de VIR

dezelfde jongere bezig is.’

ook de mogelijkheid bieden om naar de historie van een melding van een jongere aan de VIR te kijken. Als een hulp-

Samenwerking

verlener een jongere aan de VIR meldt, zal hij niet alleen

Bij de ontwikkeling van de VIR heeft Dell samengewerkt

zien welke andere hulpverlener een melding over deze

met andere programma’s binnen ICTU. Dell: ‘Samen-

jongere heeft gedaan, maar ook welke hulpverlener(s) in het

werking ligt voor de hand. De VIR maakt onder meer

verleden deze jongere aan de VIR heeft/hebben gemeld.’

gebruik van de infrastructuur die door het programma MijnOverheid.nl is ontwikkeld, en is afnemer van de Gemeentelijke Basisadministratie (GBA). Bij de ontwikkeling van de VIR hebben we gewerkt met standaarden en richtlijnen, zoals die beschreven zijn in de Nederlandse Overheid Referentie Architectuur (NORA). VIR was als eerste aangesloten op de OverheidsServiceBus (OSB), de bouwsteen die zich richt op het vereenvoudigen van informatie-uitwisseling en waarbij trouwens ook de Raad voor de Kinderbescherming is aangesloten. Buiten ICTU werken we samen met het CIBG, de beheerorganisatie van het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport, aan wie we het beheer van de VIR gaan overdragen.’ ‘Natuurlijk werken we ook samen met verschillende instanties in het veld. We kwamen erachter dat er landelijk veel verschillen zijn in de aanpak van hulpverlening. In Friesland komt de hulpverlening bijvoorbeeld met name vanuit het onderwijs, in Rotterdam uit de hoek van de Bureaus Jeugdzorg. We hebben geïnventariseerd aan welke informatie behoefte is en wat er nodig is voor technische realisatie. We hebben gezocht naar de grootste

‘In de toekomst zal de VIR ook de mogelijkheid bieden om naar de historie van een melding van een jongere aan de VIR te kijken.’

JAAROVERZICHT 2008

50

L

E

N

2008

A

Verwijsindex risico’s jeugdigen In de Troonrede die de Koningin tijdens Prinsjesdag uitsprak, is de Verwijsindex genoemd als een van de speerpunten voor het kabinet voor het komend regeringsjaar. De Raad voor de Kinderbescherming is onder toeziend oog van de ministers Hirsch Ballin en Rouvoet in november aangesloten op de Verwijsindex. 90 gemeenten zijn de Raad voor de Kinderbescherming reeds gevolgd met de aansluiting op deze vitale infrastructuur voor de sector Jeugd.

51

A A R O V E R Z I C H T

P

J

MIJL

Frans Cuijpers ODP

Salim Dolgunyurek GBO.Overheid

Ron Joosten GBO.Overheid

Paul Schlotter GBO.Overheid

JAAROVERZICHT 2008

52

Overdracht OverheidsServiceBus stimuleert samenwerking Op 15 december 2008 werd de OverheidsServiceBus (OSB), een voorziening van het programma OverheidsDienstenPlatform (ODP), overgedragen van ICTU naar de beheerorganisatie GBO.Overheid. Vier medewerkers van ICTU en GBO.Overheid hebben daarbij intensief en prettig met elkaar samengewerkt.

projectmanager

Een ander voorbeeld van een toepassing waarbij de OSB

realisatie software bij OverheidsDienstenPlatform (ODP),

wordt gebruikt is de Landelijke Voorziening Omgevings-

het programma uit: ‘ODP is een paraplu boven drie voor-

loket. Ron Joosten, productmanager gegevensuitwisseling

zieningen: de OverheidsServiceBus (OSB), de Gemeen-

bij GBO.Overheid: ‘Via dit loket kunnen burgers en bedrijven

schappelijke Ontsluiting Basisregistraties (GOB) en de

een omgevingsvergunning aanvragen en koppelt de OSB

TerugMeldFaciliteit (TMF). Met het programma willen we

alle achterliggende overheden die zich met de vergunning

GDWDYRRU]LHQLQJHQ ELQQHQ GH RYHUKHLG HI¿FLsQW PDQDJHQ

bezighouden.’

Ter

introductie

legt

Frans

Cuijpers,

de meest gebruikte gegevens die nodig zijn om te

van de OSB. Joosten: ‘In de OTP komen de publieke en

communiceren met of vanuit burgers en bedrijven, worden

private sector bij elkaar. Denk aan bankgegevens die de

met de OSB gekoppeld. Als een burger bijvoorbeeld gaat

Belastingdienst nodig heeft om aangiftes te controleren.

verhuizen, hoeft hij maar eenmaal een adreswijziging door

Banken leveren hun bestanden aan bij de OTP, die op zijn

te geven.’

beurt de gegevens doorgeeft aan de Belastingdienst.’

Paul Schlotter, architect van de OSB en nu werkzaam bij

Samenwerking ICTU-GBO.Overheid

GBO.Overheid, vult aan: ‘Door OSB kunnen overheids-

Salim Dolgunyurek is projectleider bij GBO.Overheid. Hij

organisaties dus gemakkelijker met elkaar samenwerken.

zorgt ervoor dat alle afgeronde projecten en producten

Dat betekent wel dat ze vooraf afspraken moeten maken

die ICTU oplevert bij GBO.Overheid worden getoetst en

over de betekenis van gegevens. Bovendien moet de uit-

geïmplementeerd. ‘We hanteren een aantal criteria waar-

wisseling van die gegevens op gestandaardiseerde wijze

aan een programma moet voldoen. Anders nemen we het

plaatsvinden. Bij de architectuur heb ik daarmee rekening

niet in beheer. Een belangrijk criterium is bijvoorbeeld dat

gehouden.’

het product een generieke oplossing voor een generiek

‘Door de samenwerking tussen ICTU en GBO.Overheid smelten ontwikkeling en beheer samen.’

53

A A R O V E R Z I C H T

Ook de OverheidsTransactiePoort (OTP) maakt gebruik

J

de e-overheid te vereenvoudigen. Alle basisregistraties,

2008

met als doel de onderlinge gegevensuitwisseling binnen

probleem biedt. Denk aan DigiD. Dat werd aanvankelijk door

Joosten: ‘We hebben bij GBO.Overheid een procedure

de Belastingdienst beheerd. Nu meer overheden ervan ge-

opgesteld, waarlangs we voorzieningen in beheer nemen,

bruik maken, is DigiD een generieke voorziening geworden.

het zogenoemde toetskader voor acceptatie. Die bleek niet

Daarom hebben wij het in beheer genomen.’

voldoende aan te sluiten bij de werkelijkheid waarmee we werden geconfronteerd. Het heeft geleid tot een aanpassing

Betekent de samenwerking tussen ICTU en GBO.Overheid

YDQGLWSURFHV]RGDWZHSURJUDPPD¶VRSHHQHI¿FLsQWHPD

dat de scheiding tussen ontwikkeling en beheer minder

nier in beheer kunnen nemen.’

scherp wordt? Cuijpers: ‘We hebben OSB 1.0 in beheer gegeven en werken inmiddels aan nieuwe functionaliteiten

Vraag is hoe generiek de acceptatiecriteria kunnen zijn.

voor OSB 2.0. Maar we willen ook problemen van OSB

Dolgunyurek zegt daarover: ‘We proberen ontwikkelaars,

1.0 die het beheer signaleert, zoals bugs, oplossen. Daar

zoals ICTU, zo vroeg mogelijk goed voor te bereiden op

smelten ontwikkeling en beheer samen. De ongebruike-

de overdracht. Dat vroegtijdige contact tussen ICTU en

lijke situatie dat wij OSB 2.0 ontwikkelen, terwijl OSB 1.0

GBO.Overheid zie je nu echt van de grond komen.’

in beheer is bij een andere organisatie, maakt de relatie tussen ICTU en GBO.Overheid zo bijzonder.’

Schlotter is het met hem eens: ‘Tot een halfjaar geleden waren ICTU en GBO.Overheid behoorlijk gescheiden

Joosten bevestigt: ‘Bij het beheer kunnen we concluderen

organisaties. Er waren dunne lijntjes tussen afzonderlijke

dat er functionaliteiten ontbreken. En hebben we dus be-

individuen. Nu we allerlei operationele problemen signa-

hoefte aan doorontwikkeling. Dat versterkt de noodzaak

leren, gaan mensen op structurele basis met elkaar naar

tot samenwerking. En dat betekent dat je geregeld met el-

oplossingen zoeken.’

kaar moet overleggen.’ Cuijpers: ‘Als ICTU en GBO.Overheid niet samenwerken, zijn zowel OSB 1.0 als OSB 2.0

Interne samenwerking

gedoemd te mislukken.’

De overgang van OSB heeft de samenwerking tussen ICTU en GBO.Overheid dus bevorderd. Betekent de overgang

Dolgunyurek: ‘Je kunt je dan afvragen of je een product niet

ook een stimulans voor de samenwerking binnen ICTU?

later in beheer moet nemen. Maar de samenwerking leidt

Cuijpers: ‘Ieder programma zegt van zichzelf dat het anders

er juist toe dat we er precies achterkomen wat ontbreekt

is. Dat neemt niet weg dat je bepaalde zaken kunt standaar-

en waarmee we bij een volgende versie rekening moeten

diseren. De overdracht kan als voorbeeld dienen. Of dat

houden.’

ook gaat gebeuren, durf ik niet te zeggen. Ik denk dat we QDDU YRRUDI GXLGHOLMN JHGH¿QLHHUGH SURFHGXUHV ULFKWOLMQHQ

Vroegtijdig contact

en transitieprotocollen moeten. Ondanks de complicatie dat

OSB is het eerste product dat ICTU ontwikkelde en daarna

niet al onze producten door GBO.Overheid in beheer worden

aan GBO.Overheid overdroeg. Dat betekent dat allerlei eisen

genomen, hetgeen weer andere procedures impliceert.’

en procedures voor het eerst daadwerkelijk zijn getoetst.

‘In het overdrachtsproces van ontwikkeling naar beheer PRHWHQZHWRHQDDUYRRUDIGXLGHOLMNJHGH¿QLHHUGHSURFHGXUHV richtlijnen en transitieprotocollen.’

JAAROVERZICHT 2008

54

Hij vervolgt: ‘Overigens kijkt ICTU bij de intake en selectie van programma’s steeds nadrukkelijker naar beheeraspecten. En terecht: beheerbudgetten zijn vaak tientallen malen groter dan ontwikkelingsbudgetten.’ Schlotter vult aan: ‘Gelukkig is de afstand tussen ICTU en GBO.Overheid niet groot. Verder is het belangrijk dat het ondernemingsbestuur op orde is. Dat zorgt ervoor dat de organisaties bij elkaar komen. Ten slotte komen veel goede initiatieven van onderaf, van de medewerkers zelf.’ Joosten

ziet

voldoende

samenwerkingsmogelijkheden

tussen ICTU en GBO.Overheid voor de toekomst. ‘Met z’n tweeën moeten we ervoor zorgen dat het product voldoet aan de wensen van de opdrachtgever. Daarbij gaat het om de juiste balans tussen accountmanagement (wat zouden we willen hebben), beheer (wat hebben we), architectuur (techniek van morgen) en ontwikkeling (techniek van nu).’

L

E

N

2008

A

OverheidsDienstenPlatform Overdracht OSB 1.0 naar GBO.Overheid In december 2008 is de OverheidsServiceBus (OSB) 1.0 overgedragen aan GBO.Overheid en beschikbaar gekomen voor alle overheden. De OSB ondersteunt een gestandaardiseerde uitwisseling van berichten tussen overheidsorganisaties en is ontwikkeld in opdracht van het ministerie van BZK. Met de OSB is een eerste doelstelling van het NUP gehaald. Startarchitectuur GOB gereed De startarchitectuur voor de Gemeenschappelijke Ontsluiting van de Basisregistraties (GOB) is in het najaar van 2008 afgerond. Zes werkgroepen hebben de gemeenschappelijke ontsluiting van de basisregistraties inhoud en vorm gegeven. De startarchitectuur is vastgesteld door de stuurgroep van OverheidsDienstenPlatform.

55

A A R O V E R Z I C H T

P

J

MIJL

Jaap Schuler Adviseur eParticipatie bij Burgerlink

Sjoerd van Erp Adviseur bedrijfsvoering bij GD Facilitaire Zaken

Fabrice Mous Adviseur Nederland Open in Verbinding

Bart Hageman Communicatieadviseur Maatschappelijke Sectoren & ICT

JAAROVERZICHT 2008

56

JongICTU over netwerken en samenhang

‘ELKAAR BETER LEREN KENNEN. DAAR HEEFT ICTU BAAT BIJ’ Bij ICTU werken vrij veel jonge mensen. Het idee van het opzetten van een jongerennetwerk ontstond op een middag in de kroeg. ‘We hebben een voorstel geschreven voor de directie. Die was meteen enthousiast.’ Een rondetafel-gesprek met vier leden van JongICTU.

Fabrice Mous, adviseur open source software en open standaarden bij het programma Nederland Open in Verbinding, vertelt: ‘We merkten dat we elkaar slechts oppervlakkig tegenkwamen. En ook dat jongeren soms andere gedachten, ideeën en wensen hebben dan de oudere collega’s. Bijvoorbeeld over hoe je zou willen of kunnen werken. Of over hoe

lijke dienst zijn, zich aansluiten bij JongICTU. Het kernteam bestaat uit vier leden die de activiteiten regisseren.’

Netwerken en samenhang

‘Ik ontdekte dat jongeren in de verschillende programma’s

Volgens Jaap Schuler, adviseur eParticipatie bij het pro-

met dezelfde vragen worstelden. Zoals hoe je als jongere

gramma Burgerlink, is het grootste belang van JongICTU

de aandacht krijgt van mensen die al lang op hun plek

netwerken en samenhang creëren. ‘Je bent vaak op je

zitten. Bij JongICTU kunnen we over dit soort vragen

eigen programma en je directe collega’s geconcentreerd.

debatteren en van elkaar leren’, zegt Bart Hageman,

JongICTU brengt daar verandering in.’ Sjoerd van Erp,

communicatieadviseur bij het programma M&ICT.

adviseur bedrijfsvoering bij de afdeling Facilitaire Zaken, bevestigt dat: ‘Zonder JongICTU had ik jullie niet leren ken-

ICTU 2.0

nen. Doordat je elkaar beter leert kennen, leer je de organi-

Positief-kritisch is JongICTU over ICTU 2.0. Jaap: ‘Er is veel

satie ook beter kennen en weet je wat je aan elkaar hebt.’

gebeurd. De vraag is of het ook beklijft. In de praktijk zie je

‘ICTU zou meer moeten investeren in netwerken.’

57

J

jonge mensen in deze organisatie, of ze nu in vaste of tijde-

A A R O V E R Z I C H T

2008

je een programma zou kunnen ontwikkelen. Nu kunnen alle

dat programma’s moeilijk met elkaar communiceren. Terwijl

Programmasecretarissen en communicatieadviseurs zou-

de programma’s zo ontzettend veel raakvlakken hebben.

den hun eigen informele netwerk kunnen oprichten. Jaap:

Hoe komt dat? Het heeft te maken met de verschillende

‘Of denk aan lunchbijeenkomsten. Bij Burgerlink legden we

opdrachtgevers, waarop men zich richt. Verder denk ik dat

ons programma uit aan zo’n 60 geïnteresseerde collega’s.’

opdrachtgevers wat minder eisen zouden moeten stellen

Fabrice is het ermee eens: ‘Je kunt nog zoveel nieuwsbrie-

aan programma’s, waardoor er meer ruimte binnen ICTU

ven en websites inzetten, het maakt niets uit. Communi-

ontstaat om samen te werken.’

catie en interne cohesie is mensenwerk. Dat moet je niet onderschatten.’

Volgens Fabrice is er wat veranderd. ‘We worden groter en professioneler en dat vraagt om structurering. Ik vind dat

Interne cohesie

een goede ontwikkeling. Alles wat op een opdracht leek,

Draagt één gezamenlijk goed verhaal over ICTU bij aan in-

vloog voorheen bij ICTU naar binnen, kreeg ruimte en werd

WHUQHFRKHVLH"µ%DUWWZLMIHOWµ:HZHUNHQPHWYHHOH[WHUQHQ

een programma. Nu wordt er bij de poort strikter geselec-

Dat is inherent aan onze organisatie. Wie voor een lange

teerd. Er wordt van bovenaf meer naar samenhang geke-

loopbaan gaat bij één werkgever en daarin wil investeren,

ken en dat is een goede zaak. Het oude adagium “wat in be-

moet hier niet terechtkomen. Het creëren van een “familie-

leid gescheiden is, kan in de uitvoering niet samenkomen”

gevoel” vraagt mijns inziens best wat inspanning en meer

gaat niet meer op. In de praktijk blijkt dat het wel degelijk

dan alleen een goed verhaal naar buiten.’

kan en daar sturen we op. Maar er zou meer van onderaf moeten gebeuren. Want wat ik nu mis is het herkenbare.

Het lijkt inderdaad een tegenstrijdigheid, interne cohesie

Dat men precies van elkaar weet wat men doet en of men

HQHU]LMGVHQHHQÀH[LEHOHRUJDQLVDWLHDQGHU]LMGV0DDU)D

iets aan elkaar heeft. Op de werkvloer worden die kansen

brice zegt: ‘Een organisatie moet natuurlijk wel wat te bie-

gesignaleerd.’

den hebben. Daar levert een goed verhaal wel degelijk toegevoegde waarde. Iedereen die hier binnenkomt wil er met

Mentaliteitsverandering

een ervaring rijker uitkomen. Als dat zo is, dan is het goed.

Communicatie is een belangrijk middel bij veranderma-

En dan draag je ook een ICTU-gevoel uit.’

nagement. Maar daar gaat het niet alleen om. Jaap: ‘Het gaat ook om een andere manier van werken. Ambtenaren

ICTU-gevoel

moeten meer netwerken en minder in hun programma blij-

Het woord is gevallen: ICTU-gevoel. Wat is dat volgens de

ven hangen. Dat vergt een mentaliteitsverandering. ICTU

leden van JongICTU? ‘Voor mij betekent het: ondernemer-

zou meer moeten investeren in netwerken.’ Sjoerd merkt

schap kunnen bedrijven binnen de organisatie. Ik wil ruimte

op dat het hier om de kern van ICTU gaat: ‘Samenwerken

hebben en weten wat mijn collega’s doen. Want dat we met

en kennis delen: daarvoor komen opdrachtgevers nu juist

z’n allen onder één dak zitten, daar zit volgens mij onze

naar ICTU.’

toegevoegde waarde’, zegt Fabrice. Ook Jaap vindt het programmaoverstijgende element interessant: ‘Er is veel

JAAROVERZICHT 2008

58

kennis in huis om samen nieuwe dingen te bedenken.’ Voor Bart is learning on the job het ICTU-gevoel: ‘Ik belandde bij een programma waar ik niets van af wist en kreeg toch alle kansen.’ Volgens Sjoerd kun je bij ICTU nieuwe ideeën in de praktijk brengen. ‘Ook op facilitair gebied. Een gebouw met hokjes nodigt niet uit tot netwerken. Dus ga ik nadenken over het creëren van ontmoetingsplekken.’

Bijdrage aan democratie Heeft ICTU jonge, ambitieuze mensen genoeg te bieden? ‘Jazeker’, zegt Bart. ‘Nieuwe ideeën, nieuwe toepassingen en verschillende programma’s, waarmee je een bijdrage biedt aan het oplossen van maatschappelijke problemen. Je kunt hier dus veel leren. En als een programma is afgerond, kun je bij een volgend programma verder - hoewel dat YRRUPHGHZHUNHUVPHWHHQÀH[LEHOFRQWUDFWJHPDNNHOLMNHU zou moeten worden gemaakt. Niettemin: voldoende loopbaanmogelijkheden. Via ICTU kun je bovendien cursussen en opleidingen volgen.’

zou bijna willen zeggen dat onze ICT-projecten bijdragen aan de democratisering van de samenleving. Ze helpen burgers en bedrijven aan informatie en zorgen ervoor dat iedereen kan participeren.’

MIJL

P

A

L

E

N

Gemeenschappelijke Machtiging- en Vertegenwoordigingsvoorziening In november werd het resultaat van een verkennend onderzoek naar oplossingen voor authenticatie van ‘nietnatuurlijke personen’ opgeleverd. De verkenning leidt tot het programma ‘eHerkenning voor bedrijven’ (opdracht van het ministerie van Economische Zaken).

‘Onze projecten dragen bij aan democratisering van de samenleving’

59

A A R O V E R Z I C H T

in te zetten voor iets dat maatschappelijke waarde heeft. Ik

J

den. ‘Daar ben ik trots op. Verder vind ik het belangrijk mij

2008

ICTU’s projecten vind je volgens Fabrice terug in de vakbla-

Bedrijfsvoering

‘DE VERANDERBEREIDHEID VAN ICTU-MEDEWERKERS IS TOEGENOMEN’

Michel Bouten Plaatsvervangend Directeur ICTU

JAAROVERZICHT 2008

60

Bedrijfsvoering stond in 2008 in het teken van ICTU 2.0: doorontwikkeling en verdere professionalisering. Michel Bouten, plaatsvervangend directeur en verantwoordelijk voor de interne bedrijfsvoering: ‘Je moet informatie ruim van te voren hebben om adequaat op behoeften te kunnen inspelen.’

$XWRPDWLVHULQJ ¿QDQFLsQ IDFLOLWDLUH ]DNHQ HQ 3 2 ]LMQ

UHDOLVHUHQ ,Q VRPPLJH JHYDOOHQ OHYHUW GDW GLOHPPD¶V RS

RQGHUJHEUDFKW ELM GH *HPHHQVFKDSSHOLMNH 'LHQVWHQ YDQ

PRHWHQZHGHSURJUDPPD¶VYULMKHLGJHYHQRIMXLVWEHWHXJH

,&78 *',&78  ZDDUDDQ %RXWHQ OHLGLQJ JHHIW µ2RN RS

OHQ:HSUREHUHQGLHGLOHPPD¶VLQUHGHOLMNKHLGPHWHONDDU

KHW JHELHG YDQ LQWHUQH EHGULMIVYRHULQJ VWUHYHQ ZH QDDU

RSWHORVVHQ¶

PHHU VDPHQKDQJ HQ VDPHQZHUNLQJ$OV LN FRQVWDWHHU GDW SURJUDPPDPDQDJHUVGDWRQYROGRHQGHEHVHIIHQVSUHHNLN

Web 2.0

KHQGDDURSDDQ¶

:DW EHWUHIW GH LQWHUQH ,&7GLHQVWYHUOHQLQJ VWUHHIW %RXWHQ QDDU:HEWRHSDVVLQJHQµ'DWEHWHNHQWRQGHUPHHUGDW

Medewerker centraal

SURJUDPPD¶V]HOILQIRUPDWLHNXQQHQYDVWOHJJHQ(HQYRRU

µ=RDOV GH RYHUKHLG GH GLHQVWYHUOHQLQJ DDQ EXUJHUV HQ

EHHOG LV KHW ³VPRHOHQERHN´ (ONH PHGHZHUNHU PDJ GDW LQ

EHGULMYHQZLOYHUEHWHUHQ]RZLO*',&78GHPHGHZHUNHUV

GH WRHNRPVW ]HOI ELMKRXGHQ 0DDU ZDW JHEHXUW HU DOV KLM

RSWLPDDOEHGLHQHQ:DQWRRNLQWHUQNXQMHPHQVHQQLHWYDQ

GDWQLHWGRHW":HPRHWHQGXVYDVWVWHOOHQZHONHLQIRUPDWLH

KHWNDVWMHQDDUGHPXXUVWXUHQ,QKHELNGHRULsQWDWLH

PLQLPDDO RS RUGH PRHW ]LMQ ,Q  LV JHEOHNHQ GDW ZH

RSGHPHGHZHUNHUFHQWUDDOJHVWHOG¶

PHHUWLMGQRGLJKHEEHQRPGLWVRRUW]DNHQWHUHDOLVHUHQ:H ]XOOHQGDDULQVFKHUSQDDUPRHWHQNLMNHQ¶

PRHWHQLQRRNQRJVWDSSHQZRUGHQJH]HW%RXWHQµ,Q

JHYDOOHQYUDJHQZHGDWZHO'DWGRHQZHELMYRRUEHHOGGRRU

PLMQ YLVLH ZRUGW LQWUDQHW KHW FHQWUDOH YHUWUHNSXQW YRRU GH

]RJHQRHPGHHYHQWVFHQWUDDOWHVWHOOHQ]RDOVGHLQGLHQVW

ZHUN]DDPKHGHQYDQDOOHPHGHZHUNHUV(HQSRUWDODFKWLJH

WUHGLQJYDQHHQQLHXZHPHGHZHUNHU$OOHVZDWGDDUELMNRPW

FRQVWUXFWLHGLHGRHOJURHSJHULFKWNDQZRUGHQRQWVORWHQHQ

NLMNHQYDQUHJLVWUDWLHGRRU3 2WRWWRHJDQJVSDVHQZHUN

ZDDUDOOHEHQRGLJGHLQIRUPDWLHHQIXQFWLRQDOLWHLWHQWHYLQGHQ

SOHNZRUGWLQVDPHQKDQJRSJHSDNW¶

]LMQ¶

Centraal-decentraal

Huisvesting

&HQWUDDOZDDUQRGLJGHFHQWUDDOZDDUPRJHOLMN'DWLVKHW

(HQ JRHGH RUJDQLVDWLH YDQ GH KXLVYHVWLQJ EHWHNHQW GDW

XLWJDQJVSXQWGDW%RXWHQKDQWHHUWRPGHEHGULMIVYRHULQJ]R

MHSUHFLHVPRHWZHWHQZDWHUELQQHQSURJUDPPD¶VVSHHOW

JRHGPRJHOLMNWHODWHQIXQFWLRQHUHQµ+HWEHZDNHQYDQLQ

µ'HPHHVWFRPSOH[HYDULDQWYDQ³YRRUUDDGEHKHHU´HQHHQ

GLYLGXHOHDUEHLGVRYHUHHQNRPVWHQJHEHXUWELMYRRUEHHOGGH

EHODQJULMN VSHHUSXQW YDQ PLMQ ZHUN¶ DOGXV %RXWHQ µ:LM

FHQWUDDORSSURJUDPPDQLYHDX0DDUZLMPRHWHQKHWFHQWUDDO

ZLOOHQ SUHFLHV ZHWHQ ZDDU HHQ SURJUDPPD EHKRHIWH DDQ

IDFLOLWHUHQZHELHGHQWRROVDDQGHSURJUDPPD¶VRPGLWWH

KHHIWHQZDWGDWYRRUJHYROJHQKHHIWYRRUGHKXLVYHVWLQJ

µ,NZLO,&78PHGHZHUNHUV RSWLPDDOEHGLHQHQ¶

61

A A R O V E R Z I C H T

2PLQWUDQHWYRRU,&78XSWRGDWHWHKHEEHQHQWHKRXGHQ

HQHRSGHDQGHUHGDJDQGHUVJDDWZHUNHQ,QHHQDDQWDO

J

µ-HNXQWYDQHHQPHGHZHUNHUQLHWYHUZDFKWHQGDWKLMYDQGH

2008

'DWEHWHNHQWYRRUDOHHQFXOWXXURPVODJZDWWLMGNRVW%RXWHQ

-H PRHW GLH LQIRUPDWLH UXLP YDQ WHYRUHQ KHEEHQ RP GDDU

Veranderbereidheid

DGHTXDDWRSWHNXQQHQLQVSHOHQ-H]LWQLHW]RPDDULQHHQ

%RXWHQ NRPW ZHHU WHUXJ ELM GH HHUGHU JHQRHPGH FXOWXXU

DQGHUJHERXZ2RNLQEOHHNKHWPRHLOLMNRPKLHUPHH

RPVODJµ'HYHUDQGHUEHUHLGKHLGYDQRQ]HPHGHZHUNHUVLV

SURDFWLHIRPWHJDDQ¶

LQ  WRHJHQRPHQ =H EHVHIIHQ PHHU ZDW KHW GRHO YDQ EHSDDOGHUHJHOVLVHQ]LHQHUPHHUVDPHQKDQJWXVVHQ=H

$OV YRRUEHHOG ZDDU SURDFWLYLWHLW LQ  YDQ GH JURQG LV

SUDWHQHURYHUHQ]LMQHUPHHEH]LJ(HQWHQGHQVGLHHULQ]LW

JHNRPHQ QRHPW %RXWHQ KHW SURFHV RP HHQ QLHXZH

HQGLHLNYRRUGHNRPHQGHMDUHQZLOYDVWKRXGHQ¶

FROOHJDWLMGLJHQDGHTXDDWRSDOOHQRRG]DNHOLMNHYRRU]LHQLQ JHQDDQJHVORWHQWHNULMJHQµ.ULMJHQZHHHQQLHXZHFROOHJD

µ2RNGHLQWHUDFWLHPHWGHSURJUDPPD¶VLVYHUEHWHUG2SDO

GDQZHWHQZHGDWUXLPVFKRRWVYDQWHYRUHQ%LMELQQHQNRPVW

OHUOHLQLYHDXVSUDWHQZHPHWHONDDU2IKHWQXJDDWRPEORH

KRHIWKLMGXVQLHWPHHUWHZDFKWHQRSHHQ3&'DWZDVLQ

PHQEHVWHOOHQWLMGVFKULMYHQRIKHWOHYHUHQYDQSF¶V'DWZH

ZHODQGHUV¶

KLHUPHWSURJUDPPD¶VRQGHUppQGDNZHUNHQPDDNWKHW FRPSOH[]RYHHOSURJUDPPD¶V]RYHHOPHQLQJHQ0LMQXLWGD

(HQDQGHULVVXHGDWKXLVYHVWLQJUDDNWLVKHWSODDWVRQDIKDQ

JLQJGDDUELMLVKHW]RHNHQQDDUHHQZHUNEDDUFRPSURPLV¶

NHOLMNZHUNHQµ,QNRQGHQRQ]HPHGHZHUNHUVEHSHUNW WKXLVRIELMHHQRSGUDFKWJHYHUZHUNHQ:HERGHQZHEPDLO

,QWHUQH FRPPXQLFDWLH LV GDDUELM RQJHORRÀLMN EHODQJULMN

DDQ:DDUZHQDDUWRHZLOOHQLVKHWRQWVOXLWHQYDQGHHLJHQ

yyNDOVHUQLHWRIQLHWRSWLMGNDQZRUGHQJHOHYHUG%RXWHQ

QHWZHUNRPJHYLQJZDDUGRRUPHGHZHUNHUVWRHJDQJKHEEHQ

µ3URJUDPPDPDQDJHUV ZLOOHQ QDPHOLMN YRRUDO JUDDJ ZHWHQ

WRW KXQ EHVWDQGHQ (HQ EHODQJULMN DDQGDFKWVSXQW GDDUELM

ZDDU]HDDQWRH]LMQ¶

LV EHYHLOLJLQJ 'DDURP JHYHQ ZH FROOHJD¶V GLH YHHO WKXLV ZHUNHQQXHHQSFPHHGLHZLMEHKHUHQ'RRUKHQRQOLQHGH

2009 en verder

IXQFWLRQDOLWHLWHQDDQWHELHGHQGLH]HRSGDWPRPHQWQRGLJ

9RRUXLWNLMNHQG ]HJW %RXWHQ µ2P PHGHZHUNHUV EHWHU WH

KHEEHQ EHUHLNHQ ZH HI¿FLHQF\YRRUGHOHQ +HW UHDOLVHUHQ

ODWHQ VDPHQZHUNHQ RP ]H HONDDUV NHQQLV HQ NXQGH WH

YDQSODDWVRQDIKDQNHOLMNZHUNHQEOLMIWYRRUHHQEHODQJ

ODWHQGHOHQHQRPVQHOOHUWRWUHVXOWDWHQWHNRPHQZLOLNGH

ULMNDDQGDFKWVSXQW¶

RUJDQLVDWLHLQEHWHUIDFLOLWHUHQPHW,&7KXOSPLGGHOHQ 9HUGHUZLOLNRSKHWJHELHGYDQSHUVRQHHOPHHUDDQGDFKW

Personeel

EHVWHGHQDDQRSOHLGLQJ¶

7RHQ,&78YDQVWDUWJLQJLVEHVORWHQ]RYHHOPRJHOLMNPHW EHVWDDQG RYHUKHLGVSHUVRQHHO WH ZHUNHQ µ,Q GH SUDNWLMN

7HQVORWWHEOLMIWHHQEHODQJULMNDDQGDFKWVSXQWKHWEHKHHUV

EOLMNWGDWHHQXWRSLHWH]LMQ¶]HJW%RXWHQµ2SGUDFKWJHYHUV

EDDU PDNHQ YDQ GH RUJDQLVDWLH µ'RRU  ZDDU PRJHOLMN 

NXQQHQ QLHW ]RPDDU PHGHZHUNHUV XLW KXQ ZHUN ORVZHNHQ

QLHXZH SURJUDPPD¶V DDQ WH ODWHQ VOXLWHQ ELM EHVWDDQGH

RPELM,&78WHJDDQZHUNHQ%RYHQGLHQLVGHZHOZLOOHQGKHLG

SURJUDPPD¶VNXQQHQZHEHGULMIVYRHULQJHQNZDOLWHLWV]RUJ

RP SHUVRQHHO WH GHWDFKHUHQ DIJHQRPHQ 'DW NRPW YRRUDO

RSHHQKRJHUQLYHDXRUJDQLVHUHQ'DDUNRPHQLQKRXGHQ

GRRUGH]RJHQRHPGH)7(WDDNVWHOOLQJGLHRSGHRYHUKHLGLV

EHGULMIVYRHULQJELMHONDDU¶

DIJHNRPHQRPKDDUleaner and meanerWHPDNHQ$OVHHQ RYHUKHLGVPDQDJHU HHQ PHGHZHUNHU GHWDFKHHUW ELM ,&78 NULMJWKLMJHHQUXLPWHRPQLHXZHPHQVHQLQWHKXUHQ¶

µ0HGHZHUNHUVZLOOHQJUDDJ ZHWHQZDDU]HDDQWRH]LMQ¶

JAAROVERZICHT 2008



MIJL

P

A

L

E

N

Slim geregeld, goed verbonden Om de regeldruk bij het asbestverwijderingsproces te verminderen, omarmen woningcorporaties, asbestverwijderaars en arbeidsinspectie een digitaal volgsysteem voor asbestverwijdering. Dit asbestvolgsysteem is eind oktober als pilot begonnen. De casus Asbestverwijdering is slechts één van de praktijkvoorbeelden van overleg tussen EHGULMYHQHQRYHUKHLGVLQVWDQWLHVRPHI¿FLsQWHUVDPHQWHZHUNHQPHWEHKXOSYDQ,&7

Groen ICTU

۸ UHF\FOHQYDQWRQHUV

'H RYHUKHLG VWLPXOHHUW GXXU]DPH HFRQRPLVFKH JURHL

۸ GLJLWDOHXLWQRGLJLQJHQHQQLHXZVEULHYHQ

PHWWDOYDQPDDWUHJHOHQ,&78OHYHUWHHQELMGUDJHDDQ

۸ VFKRRQPDDNRYHUGDJJHHQHQHUJLHYHUEUXLNEXLWHQ

KHWRYHUKHLGVEHOHLGRSKHWJHELHGYDQLQQRYDWLHPLOLHX

NDQWRRUXUHQ 

HQHUJLHHQGXXU]DPHRQWZLNNHOLQJ

۸ GXXU]DDPKHLGDOVFULWHULXPELMKHWLQNRRSWUDMHFW

,QKHHIW,&78EHVORWHQRPLQKHWOLFKWYDQ0DDW

,Q]DORQGHUGHZHUNWLWHO³*URHQ,&78´HHQYHUYROJ

VFKDSSHOLMN9HUDQWZRRUG2QGHUQHPHQ092 XLWWHJDDQ

ZRUGHQJHJHYHQDDQGHDFWLHYHEHQDGHULQJ*HNHNHQ

YDQKHWPRWWR³GRHKHWJRHGHQGRHGHJRHGHGLQJHQ´

ZRUGWZDDUPRJHOLMNKHGHQOLJJHQWHUYHUEHWHULQJYDQ

۸ ZDWHUJHEUXLN

EURQQHQHQPLGGHOHQ

۸ JHERXZEHKHHU

'XXU]DDPKHLG LV YRRU *',&78 HHQ EHODQJULMN YDVW

۸ YHUYRHUVPDQDJHPHQW

VWDDQG JHJHYHQ HQ PRHW HHQ LQWHJUDDO RQGHUGHHO ]LMQ

۸ LQNRRSHQDDQEHVWHGHQ

YDQGHWRWDOHEHGULMIVYRHULQJ

۸ SDSLHUYHUEUXLN ۸ UHVWVWRIIHQPDQDJHPHQW

,QKHWOLFKWYDQ³JURHQ´KDQGHOHQLVHUELQQHQ,&78HHQ SRVLWLHYHOLMQWHRQWGHNNHQ=RZRUGWHURSGLWPRPHQW

8LWJDQJVSXQW KLHUELM LV GXXU]DDP GHQNHQ KHW FUHsUHQ

JHZHUNWPHW

YDQ EHWURNNHQKHLG HQ EHZXVWZRUGLQJ RQGHU GH ,&78

۸ OLFKWVHQVRUHQHQEHZHJLQJVPHOGHUV

PHGHZHUNHUV

۸ VFKHLGHQYDQSDSLHUDIYDO ۸ VWDQGDDUGGXEEHO]LMGLJSULQWHQ ۸ HQHUJLHVSDDUVWDQGRSGHPXOWLIXQFWLRQHOHSULQWHUV ۸ VWLPXOHUHQRSHQEDDUYHUYRHUJHEUXLN

µ'RRUSURJUDPPD¶VWHFOXVWHUHQNXQQHQZH GHEHGULMIVYRHULQJHQNZDOLWHLWV]RUJRSHHQ KRJHUQLYHDXRUJDQLVHUHQ¶

63

A A R O V E R Z I C H T

۸ ZDUPWHEHKHHU

VHHUGLVRSKHWYHUDQWZRRUGJHEUXLNYDQGHQDWXXUOLMNH

J

'RHOKLHUELMLVGDWKHWKDQGHOHQYDQ,&78FRQWLQXJHED

2008

۸ HQHUJLHPDQDJHPHQW

-DDUYHUVODJ,&7825

1DHHQWXUEXOHQWHHUVWHNZDUWDDOLVGH2QGHUQHPLQJVUDDG

]DNHQRSKHWJHELHGYDQSHUVRQHHOVEHOHLG HQUHJHOLQJHQ

25  YDQ ,&78 LQ UXVWLJHU YDDUZDWHU JHNRPHQ (U ZDUHQ

ZDDUELMLQVWHPPLQJVUHFKWDDQGHRUGHZDV

JHHQ EHODQJULMNH ZLM]LJLQJHQ YDQ YHUDQWZRRUGHOLMNKHGHQ ELQQHQ GH ,&78RUJDQLVDWLH QRFK YDQ SHUVRQHHOVDDQJH

'H25ZDVHQLVQDXZEHWURNNHQELMGHYRRUEHUHLGLQJYDQ

OHJHQKHGHQ%HVWXXUGHUHQ25KHEEHQLQHHQSULPD

GHLQYRHULQJYDQHHQDDQWDOQLHXZHRQGHUVWHXQHQGHV\VWH

UHODWLH RSJHERXZG ZDDULQ RSHQ HQ HHUOLMN RYHU UHOHYDQWH

PHQWHZHWHQ$OIUHVFRHQ&RPSLqUH'H25]HW]LFKKLHUELM

RQGHUZHUSHQZHUGJHVSURNHQ

LQYRRUDGHTXDWHDDQGDFKWYRRUFRPPXQLFDWLHEHWURNNHQ KHLGGUDDJYODNHQRSOHLGLQJ'HLQYRHULQJYDQ]REHODQJ

,QKHWHHUVWHNZDUWDDOKHHIWGH25JHUHDJHHUGRSHHQDDQWDO

ULMNHV\VWHPHQLVLPPHUVHHQYHUDQGHULQJVWUDMHFW

DGYLHVDDQYUDJHQRYHUGHSRVLWLRQHULQJYDQVWDIDIGHOLQJHQ 'HGDDUPHHJHSDDUGJDDQGHGLVFXVVLHVWXVVHQEHVWXXUGHU

'HEHVWXXUGHUKHHIWGH25JRHGRSGHKRRJWHJHKRXGHQYDQ

HQ 25 ZDUHQ ELM WLMG HQ ZLMOH YHUKLW 1D HHQ HYDOXDWLH ]LMQ

KHWYHUYROJRSKHWH[WHUQHRQGHU]RHNQDDUGHJRYHUQDQFH

HUDIVSUDNHQJHPDDNWGLHWRHNRPVWLJHDGYLHVDDQYUDJHQHQ

YDQ%35*%22YHUKHLGHQ,&78'H25LVYHUKHXJGGDWKHW

GHDIKDQGHOLQJHUYDQ]XOOHQYHUEHWHUHQ

YRRUVWHOWRWKHWVDPHQYRHJHQYDQGHGULHRUJDQLVDWLHVQLHW LVRYHUJHQRPHQGRRUGHRSGUDFKWJHYHUYDQKHWRQGHU]RHN

,QPHLLVGHVDPHQVWHOOLQJYDQGH25EHKRRUOLMNYHUDQGHUG 9LHUOHGHQWUDGHQDIGULHQLHXZH,&78PHGHZHUNHUVPHOG

,Q KHW ODDWVWH NZDUWDDO KHHIW GH 25 HHQ SULMVYUDDJ XLW

GHQ]LFKHQWKRXVLDVWDDQRP]LFKLQWH]HWWHQYRRUGHEH

JHVFKUHYHQ YRRU KHW EHVWH LGHH RP KHW ZHUNHQ ELM

KDUWLJLQJYDQGHEHODQJHQYDQKXQFROOHJD¶V0HWYLMIOHGHQ

,&78 QRJ OHXNHU WH PDNHQ 'H NHX]H YDQ GH 25 YLHO RS

LVHQEOLMIWGH25HFKWHURQGHUEH]HW9HUNLH]LQJHQKRHIGHQ

KHW LGHH RP PDWHULDDO WH ODWHQ RQWZLNNHOHQ RP ZHUN

GDDURPQLHWWHZRUGHQXLWJHVFKUHYHQ

SOHNNHQ DDQ WH NOHGHQ +HW LGHH LV RQGHU GH DDQGDFKW JHEUDFKWYDQGHDIGHOLQJ)DFLOLWDLUH=DNHQGLHGDDUSRVLWLHI

9DQDI KHW WZHHGH NZDUWDDO ]LMQ HU JHHQ RUJDQLVDWRULVFKH

RSKHHIWJHUHDJHHUG

YHUDQGHULQJHQ DDQ GH RUGH JHZHHVW ZDDUYRRU GH 25 JHUDDGSOHHJG KDG PRHWHQ ZRUGHQ 2RN ZDUHQ HU JHHQ

JAAROVERZICHT 2008

64

%HVWXXU

9HUGHUZHUNHQDDQHHQSURIHVVLRQHOH organisatie 9RRUKHWEHVWXXUZDVKHWMDDUYDQGHGRRURQWZLNNHOLQJ

DDQGDFKWVSXQWHQQDDUYRUHQ

HQ YHUGHUH SURIHVVLRQDOLVHULQJ YDQ ,&78 +HW SURJUDPPD

۸ 5HJLHRS,&7HQHRYHUKHLGVLQLWLDWLHYHQ

,&78  VSHHOGH GDDUELM HHQ EHODQJULMNH URO ,&78 

۸ $DQVOXLWLQJ YDQ RQWZLNNHOLQJ RS EHKHHU YDQ ,&7YRRU

EHVWRQGXLWYLMIGHHOSODQQHQ6HOHFWLH ,QWDNH6DPHQKDQJ .HQQLVPDQDJHPHQW%HGULMIVYRHULQJHQ&RQWURO'HXLWNRP

]LHQLQJHQ ۸ 5ROYHUGHOLQJELMGHDDQVWXULQJYDQ,&78

VWHQYDQHHQJRYHUQDQFHRQGHU]RHNYDQKHWPLQLVWHULHYDQ %LQQHQODQGVH =DNHQ HQ .RQLQNULMNVUHODWLHV %=.  ZDUHQ

1DDU DDQOHLGLQJ YDQ GH]H XLWNRPVWHQ LV HHQ DDQWDO PDDW

YHUGHUDDQOHLGLQJYRRUKHWQHPHQYDQPDDWUHJHOHQ

UHJHOHQJHQRPHQ ۸ 9HUVWHUNLQJYDQRSGUDFKWJHYHUVFKDSHQHLJHQDDUVFKDS

Samenhang

۸ 6FKHLGLQJYDQEHOHLGHQXLWYRHULQJ

9DQ,&78ZRUGWYHUZDFKWVDPHQKDQJDDQWHEUHQJHQWXV

۸ $DQVOXLWLQJ YDQ RQWZLNNHOLQJ RS EHKHHU ,&78 HQ

VHQGHYHUVFKLOOHQGHSURJUDPPD¶VHQSURMHFWHQGLHRQGHU

*%22YHUKHLG KHEEHQ GH VDPHQZHUNLQJ YHUVWHUNW HQ

KDDUKRHGHZRUGHQXLWJHYRHUG'DDURPKHHIW,&78JHZHUNW

ZHUNHQ DDQ GH VWDQGDDUGLVHULQJ YDQ GH RYHUJDQJ YDQ

DDQKHWFOXVWHUHQYDQSURJUDPPD¶VPHWDOVJHZHQVWHIIHFW ۸ (HQHHQGXLGLJJH]LFKWQDDUEXLWHQ

RQWZLNNHOLQJQDDUEHKHHU

JDQJVSXQW

,QWHOGH,&78QRJSURJUDPPD¶V(LQGZDUHQ

Bestuur

HU]HYHQFOXVWHUVPHWSURJUDPPD¶V

,QKHHIWKHWEHVWXXUYDQ,&78HHQDDQWDOZLM]LJLQJHQ

Governance

RQGHUJDDQ -DQ :LOOHP +ROWVODJ YRRU]LWWHU  5HLQ YDQ GHU

+HWPLQLVWHULHYDQ%=.KHHIWLQHHQRQGHU]RHNODWHQ

.OXLW YLFHYRRU]LWWHU  0DDUWHQ 5X\V SHQQLQJPHHVWHU  HQ

XLWYRHUHQ QDDU GH JRYHUQDQFH YDQ ,&78 *%22YHUKHLG

+DUU\YDQ=RQVHFUHWDULV QDPHQDIVFKHLG1LHXZNRPHUV

HQ KHW DJHQWVFKDS %DVLVDGPLQLVWUDWLH 3HUVRRQVJHJHYHQV

ZDUHQ 7RQ$QQLQN 'LFN 6FKRRI -DQ :LOOHP :HFN HQ ,QD

HQ 5HLVGRFXPHQWHQ %35  'DDUXLW NZDPHQ GH YROJHQGH

6MHUSV

De huidige samenstelling van het ICTU-bestuur is: 'HKHHU-::HFN 0LQLVWHULHYDQ%LQQHQODQGVH=DNHQHQ.RQLQNULMNVUHODWLHVYRRU]LWWHU 'HKHHU-*+DNNHQEHUJ 5LMNVGLHQVWYRRUKHW:HJYHUNHHU5':YLFHYRRU]LWWHU 'HKHHU+:06FKRRI 0LQLVWHULHYDQ%LQQHQODQGVH=DNHQHQ.RQLQNULMNVUHODWLHVVHFUHWDULV 'HKHHU3+$0+XLMWV 0LQLVWHULHYDQ9RONVJH]RQGKHLG:HO]LMQHQ6SRUWSHQQLQJPHHVWHU 'HKHHU$+&$QQLQN 0LQLVWHULHYDQ'HIHQVLH 'HKHHU5--03DQV 9HUHQLJLQJYDQ1HGHUODQGVH*HPHHQWHQ91* 0HYURXZ&06MHUSV 8QLHYDQ:DWHUVFKDSSHQ8Y: 'HKHHU*YDQGHU9HHQ &HQWUDDO%XUHDXYRRUGH6WDWLVWLHN&%6 0HYURXZ0+-YDQ:LHULQJHQ:DJHQDDU3URYLQFLH=XLG+ROODQG

65

A A R O V E R Z I C H T

PDEHWHUH'LHQVWYHUOHQLQJHQHRYHUKHLG183 DOVXLW

۸ 6ODJYDDUGLJHUPDQDJHPHQW

J

۸ 2SWLPDOHEHQXWWLQJYDQGHLQWHUQHPRJHOLMNKHGHQ

2008

۸ 6WUDNNHUHUHJLHPHWKHW1DWLRQDDO8LWYRHULQJVSURJUDP

6RFLDDO-DDUYHUVODJ GD-Personeel & Organisatie +HWDDQWDOSURJUDPPD¶VGDWGHHOXLWPDDNWYDQ,&78VWDELOLVHHUGHLQQDHHQVWHUNHJURHLLQGHYRRUJDDQGHMDUHQ +HWSHUVRQHHOVEHVWDQGJURHLGHLQPHWWHQRS]LFKWHYDQ2PHHQDGHTXDWHHQNZDOLWDWLHIJRHGHGLHQVW YHUOHQLQJWHNXQQHQELHGHQKHHIW,&78RQGHUDQGHUHGHIRFXVJHOHJGRSGHGLHQVWYHUOHQLQJYDQGHJHPHHQVFKDSSHOLMNH GLHQVWHQ *',&78  ,Q  ]DO HHQ YHUYROJ ZRUGHQ JHJHYHQ DDQ KHW YHUGHU RS RUGH NULMJHQ YDQ GH EDVLVUHJLVWUDWLH +LHUPHHZHUNW*',&78DDQHHQYHUGHUHSURIHVVLRQDOLVHULQJ ,QKHHIW*'3 2]LFKPHWGHYROJHQGHWKHPD¶VEH]LJJHKRXGHQ

Optimaliseren en verbeteren registratieformulier 'H DFWXDOLVHULQJ YDQ KHW 3HUVRQHHOVUHJLVWUDWLHV\VWHHP KHHIW SODDWVJHYRQGHQ RS EDVLV YDQ GH KXLGLJH EHKRHIWH DDQ UDSSRUWDJHVYDQKHW'LUHFWLHWHDPHQGHSURJUDPPDPDQDJHUV'HUDSSRUWDJHPRJHOLMNKHGHQ]LMQJHGXUHQGHVWHUN YHUEHWHUG 9RRU GH PHGHZHUNHUV YDQ GH DIGHOLQJ 3 2 ]LMQ HU JHGXUHQGH  WZHH WUDLQLQJHQ JHZHHVW ZDDUGRRU GH PRJHOLMNKHGHQYDQKHWUHJLVWUDWLHV\VWHHPYHUGHU]LMQYHUNHQGHQYHUGLHSW

Beleid Recruitment ,QKHWWZHHGHNZDUWDDOYDQLVHHQULFKWOLMQRSJHVWHOGRYHUKHWSURFHVYDQ:HUYLQJ 6HOHFWLH: 6 +HWGRHOYDQ GH]HULFKWOLMQLVWH]RUJHQYRRUHHQEHKHHUVPDWLJHLQVWURRPYDQJHNZDOL¿FHHUG,&78SHUVRQHHO'HDIGHOLQJ*'3 2]DO KLHUPHHUJDDQUHJLVVHUHQGRRU ۸&R|UGLQDWLHRQGHUVWHXQLQJHQEHZDNLQJYDQOHLGLQJJHYHQGHQELM: 6WUDMHFWHQYDQ,&78PHGHZHUNHUV ۸7H ]RUJHQ YRRU HHQ WUDQVSDUWDQWH SURFHGXUH ]RZHO QDDU NDQGLGDWHQ DOV QDDU GH YDFDWXUHKRXGHUV GRRU PLGGHO YDQ KHOGHUHHQFRUUHFWHLQIRUPDWLH]RGDWGXLGHOLMNLVZLHYHUDQWZRRUGHOLMNLVYRRUZHONHIDVHLQKHWSURFHV ۸(HQ RYHU]LFKW WH YHUVFKDIIHQ YDQ DOOH YDFDWXUHV RP RD GH LQWHUQH PRELOLWHLW WH EHYRUGHUHQ HQ LQ NDDUW WH EUHQJHQ 2RNLV*'3 2PHHULQFRQWDFWJHWUHGHQPHWSRWHQWLsOHPHGHZHUNHUVYDQ,&78GRRUPLGGHOYDQGHHOQDPHDDQGLYHUVH FDUULqUHEHXU]HQ HQ GHHOQDPH DDQ KHW 5LMNVEUHGH RYHUOHJ YDQ ORRSEDDQDGYLVHXUV ,Q GHFHPEHU  LV GH DSSOLFDWLH 
JAAROVERZICHT 2008

66

Opleidingsbeleid %HJLQPDDUWKHHIW*'3 2HHQVWDUWJHPDDNWPHWKHWLQULFKWHQYDQORRSEDDQHQRSOHLGLQJSURJUDPPD¶V9RRUGH YHUVFKLOOHQGHIXQFWLHVZRUGWJHNHNHQZHONHFRPSHWHQWLHVHHQPHGHZHUNHUPRHWKHEEHQ+LHUDDQZRUGHQRSOHLGLQJHQHQ WUDLQLQJHQJHNRSSHOGGLHGHPHGHZHUNHUNDQYROJHQRPGHFRPSHWHQWLHVYHUGHUWHRQWZLNNHOHQ,QLVJHVWDUWPHWGH YROJHQGHIXQFWLHJURHSHQRQGHUVWHXQHQGHIXQFWLHVSURJUDPPDVHFUHWDULVVHQSURMHFWOHLGHUVHQSURMHFWPDQDJHPHQW

Uithuizen cluster e-Rijk naar het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninksrijksrelaties 3HU  MDQXDUL  LV KHW SURJUDPPD ':55LMNVZHE RYHUJHJDDQ QDDU KHW PLQLVWHULH YDQ %LQQHQODQGVH =DNHQ HQ .RQLQNVULMNVUHODWLHV %=.  DOV RQGHUGHHO YDQ GH :HUNPDDWVFKDSSLM  ,Q WRWDDO ]LMQ HU   PHGHZHUNHUV ZDDUYDQ  PHGHZHUNHUV PHW HHQ ,&78 GLHQVWYHUEDQG  SHU  MDQXDUL  LQ GLHQVW JHWUHGHQ ELM %=. *'3 2 KHHIW GLW WUDMHFW JHFR|UGLQHHUG

Actualisering Functiehuis ICTU *HGXUHQGHLVGHDFWXDOLVHULQJYDQKHWIXQFWLHKXLVLQJDQJJH]HW'LW]DOLQKHWWZHHGHNZDUWDDOYDQZRUGHQ DIJHURQG

L

E

N

2008

A

Nederland Open in Verbinding ,Q GHFHPEHU YHUVFKHHQ GH 12L9 0RQLWRU HHQ RQGHU zoeksrapport over de bekendheid met en de uitvoering van de eisen die het kabinet stelt om te komen tot een groter gebruik van open standaarden en open source software. Uit de resultaten blijkt dat zowel de bekendheid als de uitvoering prima op schema liggen: bij de ministeries is de bekendheid het hoogst en de uitvoering het verst, daarna volgen de provincies, gemeenten en waterschappen. Bij het onderwijs is de bekendheid het laagst. ,Q QRYHPEHU ZHUG GH HHUVWH YRRUORSHUVELMHHQNRPVW gehouden. Zo’n veertig vertegenwoordigers van organisaties die als koploper aangemerkt kunnen worden op het gebied van open standaarden en open source software kwamen bijeen onder leiding van ambassadeur (ULN*HUULWVHQ1DDVWHHQPLGGDJYROLQVSLUHUHQGHFDVHV uit de praktijk leverde deze bijeenkomst een open uitwisseling op tussen organisaties die de komende tijd voor soortgelijke uitdagingen staan.



A A R O V E R Z I C H T

P

J

MIJL

Verzuimcijfers ,QKHWYHU]XLPRYHU]LFKW]LMQGHPHGHZHUNHUVPHWHHQ,&78DDQVWHOOLQJRSJHQRPHQKHW]LMLQHHQWLMGHOLMNGLHQVWYHUEDQG GDQZHOLQHHQGLHQVWYHUEDQGYRRURQEHSDDOGHWLMGDOVPHGHGHJHGHWDFKHHUGHPHGHZHUNHUV'HH[WHUQHPHGHZHUNHUV ]LMQQLHWYHUPHOG

Verzuimpercentage

Verzuimfrequentie

Gemiddelde verzuimduur

Periode 1 januari 2008 tot 1 januari 2009

Gemiddeld¹

Periode 1 januari 2008 tot 1 januari 2009

Gemiddeld¹

Periode 1 januari 2008 tot 1 januari 2009

Gemiddeld¹

Man

3,16









6,14

Vrouw













Totaal













+HW]LHNWHYHU]XLPYDQYRRULVDIJH]HWWHJHQGHQRUPYRRUHHQRYHUKHLGVLQVWHOOLQJµJHPLGGHOG¶WHQRHPHQ 'LWLQWHJHQVWHOOLQJWRWYRRUJDDQGHMDUHQWRHQKHW]LHNWHYHU]XLPWHQRS]LFKWHYDQDQGHUHRYHUKHLGVLQVWHOOLQJHQJHPLGGHOG µODDJ¶ZDVWHQRHPHQ 2007: 3,25%

2006: 2,75%

2005: 3,48%

Personele bezetting ,&78WHOGHLQLQWRWDDOPHGHZHUNHUVPHHUGDQLQ'LWLVHHQVWLMJLQJYDQRQJHYHHUWHQRS]LFKWH YDQ

Programma

Directie/ GD

Totaal ICTU (aantal en FTE)

([WHUQHQ







*HGHWDFKHHUGHQ

35

5



,&78WLMGHOLMN

143





,&78YDVW







Totaal

715

83

798 - 719,84

Soort dienstverband

JAAROVERZICHT 2008



9RRU,&78ZDUHQLQPDQQHQHQYURXZHQZHUN]DDPLQGHYROJHQGHOHHIWLMGVFDWHJRULH

Leeftijdscategorie

Totaal

Man

Vrouw

FTE

±

43











43

36



±

114

56







43



16





14

11

3



Totaal

293

154

139

283,19

Visieontwikkeling ,QLVYHHODDQGDFKWEHVWHHGDDQKHWRQWZLNNHOHQYDQHHQJHGUDJHQ,&78EUHGH3 2YLVLH'H]HYLVLHLVRQWZLNNHOG HQ EHVSURNHQ PHW KHW 'LUHFWLHWHDP 07 *',&78 25 3URJUDPPDPDQDJHUVRYHUOHJ HQ 3URJUDPPDVHFUHWDULVRYHUOHJ *HNRSSHOGDDQGHDPELWLHRPGHSURIHVVLRQDOLWHLWYDQGHDIGHOLQJLQYHUGHURSSHLOWHEUHQJHQLVKHWGHLQWHQWLHRP

J

A A R O V E R Z I C H T

2008

LQRSPHHUSODQPDWLJHZLM]HKHW3 2EHOHLGJH]LFKWWHJHYHQ



)LQDQFLHHOMDDUYHUVODJ .HUQFLMIHUVHQ 2008

2007

%DWHQSURJUDPPD¶V





7RWDDOEDWHQ

126.610

92.471









2YHULJHEHGULMIVNRVWHQ





$IVFKULMYLQJHQ





126.170

90.839

440

1.632

Alle bedragen x € 1.000 Baten

Lasten

3HUVRQHHOVNRVWHQ 'LHQVWHQHQJRHGHUHQYDQGHUGHQ

7RWDDOODVWHQ Resultaat

'H]HFLMIHUVNRPHQRYHUHHQPHWGHGRRU3ULFH:DWHUKRXVH&RRSHUV$FFRXQWDQWV19 JHFRQWUROHHUGHMDDUUHNHQLQJ

JAAROVERZICHT 2008



 J

A A R O V E R Z I C H T

2008

Afkortingen

$,9'

$OJHPHQH,QOLFKWLQJHQHQ9HLOLJKHLGVGLHQVW

%/1

%XQGHOLQJ/DQGHOLMNH1HWZHUNHQ

%35

$JHQWVFKDS%DVLVDGPLQLVWUDWLH3HUVRRQVJHJHYHQVHQ5HLVGRFXPHQWHQ

%61

%XUJHU6HUYLFH1XPPHU

%=.

0LQLVWHULHYDQ%LQQHQODQGVH=DNHQHQ.RQLQNULMNVUHODWLHV

&%6

&HQWUDDO%XUHDXYRRUGH6WDWLVWLHN

&9'5

&HQWUDOH9RRU]LHQLQJYRRU'HFHQWUDOH5HJHOJHYLQJ

&:66

&RPPRQ:DGGHQ6HD6HFUHWDULDW

'5,

'LHQVWYHUOHQLQJ5HJHOGUXNHQ,QIRUPDWLHEHOHLG

(=

0LQLVWHULHYDQ(FRQRPLVFKH=DNHQ

*%$

*HPHHQWHOLMNH%DVLVDGPLQLVWUDWLH3HUVRRQVJHJHYHQV

*',&78

*HPHHQVFKDSSHOLMNH'LHQVWHQYDQ,&78

*'),1

*HPHHQVFKDSSHOLMNH'LHQVWHQDIGHOLQJ)LQDQFLsQ

*'3 2

*HPHHQVFKDSSHOLMNH'LHQVWHQDIGHOLQJ3HUVRQHHOHQ2UJDQLVDWLH

*09

*HPHHQVFKDSSHOLMNH0DFKWLJLQJHQ9HUWHJHQZRRUGLJLQJVYRRU]LHQLQJ

*2%

*HPHHQVFKDSSHOLMNH2QWVOXLWLQJYDQGH%DVLVUHJLVWUDWLHV

*RYFHUWQO

&RPSXWHU(PHUJHQF\5HVSRQVH7HDP

,32

,QWHUSURYLQFLDDO2YHUOHJ

.',

.HQQLVSURJUDPPD'LJLWDOH,QIRUPDWLHKXLVKRXGLQJ

./3'

.RUSV/DQGHOLMNH3ROLWLHGLHQVWHQ

.36

.RSSHOQHW3XEOLHNH6HFWRU

JAAROVERZICHT 2008



.ODQWWHYUHGHQKHLGVRQGHU]RHN

0 ,&7

0DDWVFKDSSHOLMNH6HFWRUHQ ,&7

092

0DDWVFKDSSHOLMN9HUDQWZRRUG2QGHUQHPHQ

1,&&

1DWLRQDOH,QIUDVWUXFWXXU&\EHU&ULPH

12L9

1HGHUODQG2SHQLQ9HUELQGLQJ

125$

1HGHUODQGVH2YHUKHLG5HIHUHQWLH$UFKLWHFWXXU

173

1HGHUODQGV7D[RQRPLH3URMHFW

183

1DWLRQDDO8LWYRHULQJVSURJUDPPDEHWHUH'LHQVWYHUOHQLQJHQHRYHUKHLG

2'3

2YHUKHLGV'LHQVWHQ3ODWIRUP

26

2SHQ6WDQGDDUGHQ

26%

2YHUKHLGV6HUYLFH%XV

266

2SHQ6RXUFH6RIWZDUH

3,3

3HUVRRQOLMNH,QWHUQHWSDJLQD

S6*

3ODDWVYHUYDQJHQG6HFUHWDULV*HQHUDDO

51,

5HJLVWUDWLH1LHW,QJH]HWHQHQ

6**9

6OLPJHUHJHOGJRHGYHUERQGHQ

70)

7HUXJ0HOG)DFLOLWHLW

8Y:

8QLHYDQ:DWHUVFKDSSHQ

9%2

9HLOLJKHLGVEHOHYLQJVRQGHU]RHN

9,5

9HUZLMVLQGH[ULVLFR¶VMHXJGLJHQ

91*

9HUHQLJLQJYDQ1HGHUODQGVH*HPHHQWHQ

: 6

:HUYLQJ 6HOHFWLH

:PR

:HWPDDWVFKDSSHOLMNHRQGHUVWHXQLQJ

J

A A R O V E R Z I C H T

2008

.72



Colofon $SULO Uitgave

Vormgeving

6WLFKWLQJ,&78

1HZ&DVH

:LOKHOPLQDYDQ3UXLVHQZHJ Druk

$1'HQ+DDJ

.RQLQNOLMNH'H6ZDUW 3RVWDGUHV,&78 3RVWEXV $$'HQ+DDJ 7  )  (LQIR#LFWXQO :ZZZLFWXQO 7HNVW ICTU 2QQR.URQHQEHUJWRHOLVWHNVW_FRPPXQLFDWLHLQWHUYLHZV 0HQQR 6FKUDYHQ &KDSHDX &RPPXQLFDWLH SDJLQD  HQ  (LQGUHGDFWLH 0RQLTXH%HUJPDQV 3LP1LHXZHQEXUJ %LUJLWYDQGH9LMIHLMNHQ )RWRJUD¿H ICTU 5HQpGH*LOGHSDJLQD¶VHQ 0LFKHO0HHVSDJLQD 0DUFHO5R]HQEHUJSDJLQD

JAAROVERZICHT 2008



DNA

P

R

O

F

IEL