Voortdurende wisselwerking
Vogelstand
weersgesteldheid
en
Door
D.M.
de Vries
Onder
de
die
den,
de
van
samenstelling
planten-
renwereld neemt
omstandighe-
de
het
weer
aanstaande alleen
te
de
vruchtbaarheid, lest
der dieren in
baad-
bodembo-
maar
het
en
van
water
structuur
en
grond
vendien
Niet
het
plantevoe-
met
zamen
de
voor-
in.
afkomstige
dende stoffen van
een
plaats
bepaalt
neerslag
die-
en
bewerkstelligen,
dorst
de
voorziet
het
andere
be-
en
hoeften. De levende
natuur
verschilt
opval-
lend
dan
uiteenlopende kli-
bij
maten.
Denke
aan
zijn tro-
landschappen als
voor
pisch
regenwoud,
savan-
toendra
woestijn,
ne,
men
bepalend
welke
die,
ook
en
boreaal naaldbos. Waar het Tapuit
komt
als
doortrekker
vaker
nog
Foto: Hans
broedvogel
dan
voor
hier
moeten
als
Schouten
als ook op
weer.
valt
grasland
als
er
Vries
in
met
de
lauwe
winden,
Euraziatische we
zo
zo’n strenge van
treden
er
vastige
toe
droge
de
de
het
de koele
die
een
van
tijdperken
veel en
de
rand
voor
aan
de
van
het
van
mee.
op
zoals in
met
met
vaster
het
ons
kwamen
in
strenge winters
zestiger jaren
bio-
doorgaans
de milde
kant.
zo
uitgestrekte Daar
temperaturen.
weer
met
golfstroom
Onverwachts
1959.
kan
ons
wij
het
Merkwaardigerwijs in
afwisseling
met
vertrouwde onstand-
zo
het en
over
goed
1969).
uiterste
van
weers-
uitmaakt.
dierbare
rijke
de winters
door
zomer,
westcirculatie
vijftiger
voorwaarde een
te
tijdsbestek
de temperaturen
onze
staartje
dienst uitmaakt. Zo
de
en
trekkend
aan
kort
1962- ’63 overrompelen of smaken
warme
verhoudingsgewijs
vocht,
en
voordeel
gekenmerkt
ook
en
echter ook
terwijl anderzijds 732
en
winter als
een
weer
1950
aan
in
met
moeilijk
gespreksonderwerp
De Vries-Smeenk
evenwel
ligt
vasteland, af
perioden, waarin
tot
zomers
landen, enerzijds
lage
&
een
belangwekkend, dat de
welvaart
van
zeeklimaat als
een
en
geliefd
ruimschoots
gemiddeld
(Van de Bund, De
zijn
genot
een
mee
is
zeeklimaat
dikwerf
zowel
ervan,
groot
zo
bron
Uiteraard
krijgen
is
ook
belangrijke
gematigd
zijn
dan
ons
bij
Gelukkig
Onze
wisselvalligheid
langere termijn,
gesteldheid
massa
Die
lande
stellen,
noordelijk zijn
voorspellen
te
wij
tijdsbestek warme
het
van
zomers
algemeen
1920 voor,
vochtig
met
waren
leidde
dat
ticum we
de
op
hoge
in
het
betere
weer
maxima
hoewel
zomers,
zomers
nog
de
zou
komst
tot
warmer
zich
men
in
dennen-
kregen zacht
opvallend
de winters
aangenamer,
subtropische
het
atlan-
naar
zeventig
toe
nu
en
hoog
zo
en
boreaal
der jaren
winters
en
droger
15°,
omstreeks
van
de
Bij
geschiedde.
groot
vormden
van
Dat
zomers.
bodemwater
plassen
de overgang
koele
en
het
gronden
op stuifzanden flinke
gingen verdrinken, zoals bij
bleven. Met de tot
zelfs
dat zich
gestegen was, bossen
zachte winters
samenhangend
daarmee
toe,
er
Middel-
landsezeegebied wanen! Vogelstand Alles
anderlijke en
is
wereld
zowel als
natuur
men
verandering onderhevig
aan
de
op
al
van
oneindige
een
leeft
wat
raken
door
er
geboeid.
dat
voor,
denkende
kortzichtig binnen
in
vele
kan
sproken
met
de
dan
herhaald
de
Europa als
weer
in
ouds
jaren veertig
hen
in
(1947!),
de
onderzoek
weer
Vogels afhankelijk dan
stand
het
van
van
al
winterelders.
en
al
plantengroei
de
na
Vries
die
aan
opeenvolgen-
in
het
lieten
bijzonder Vries
(De
in en
de
was
1943).
gevan
grasmat
Wat
de
zomers
vlinde
van
hier rondfladderen. verstek
zij
de
vorst-
hadden
noordoosten
warme
die fraaie zuidergasten
mij
graslanden
overheersende
daarna
spoedig
herinnering
jongste
gaan, totdat zonzomer,
De Vries-Smeenk
in
1972).
weersgesteldheid
slechts
het
de
aangaande
weersgesteldheid,
name voor
broeden
ginds
strenge
winter
moordenaars
in
het
nog
van
het
onze
hier
weer
{De
voor
de
de
afhankelijkheid
gehele
jaar
door
van
lande.
vogel-
onze
bekeken.
Gezien
vliegende vrienden raakt die
te
wintergasten
noorden
verder
aldaar,
weer
eveneens
hitte of koude,
op
Ondermeer is
drogere
en
ge-
invloed
van
Daarentegen worden
de
onze
zomergasten in aantal ook beïnvloed door de weersgesteldheid
Met
het
Maar
gewaar werden
de grote verplaatsbaarheid
standvogels
koudere
zestiger jaren,
jaren,
belangrijkste
de
het
in
wij,
natte
de
dat
gewoonlijk
de
aan-
bij
onder
aantal
een
in
richting,
zoals
neerslag,
van
Zelfs
evenwicht
van
ervan.
gebleken,
alhier
de
in
nog
laatste
aantal
beperkt
met
of overvloedige
of
omstandigheden.
graven,
schommelende aard
van
atlantisch samengesteld (De
zien
vooral in
Daarna,
niet.
wel
er
langer aanhouden
zwaaien.
scepter
van
Zo
zoal
evenwicht
bepaalde
een
hoeveelheidsverhouding stuivertje
die
soorten,
derstand betreft,
Nu
dit
grondig
en
oorlogswinters
met
wisseld
in
wat er
star
een
uitwendige
met
gelijkblijvende behandelingswijze strenge
van
nochtans
daarin
natuur-
hebzuchtige
samengaand, missen hun uitwerking
gevoelige grassoorten
we
is
Droogte
weer.
dan wel
uit
ik
geloof
hoogveenvorming.
dierenleven niet, vooral bij
indertijd
bestaan
wisselwerking
en
worden,
het wisselende
afzonderlijk
het
voor
open
al
over
door
gemeenschappen hun eigen graf
slibbing, verlanding
en
Aan
veranderingen
voortdurende kunnen
Daarbij
van
lieden.
wordt
vorover
de oecolo-
lijkt
staan
niet betekent, dat
Hetgeen
vernietigd
levensgemeenschappen verlopen
natuur
zulks
schoons
kostelijk
aan
onver-
van
boekdelen
spreken
geesten
levende
en
enige
wisseling
liefhebbers onder hen achter zouden blijven in afschuw
onnodig
het
aanpassing
en
uitnemendheid. Dynamische
bij
veranderingen,
mij
openbaart. Opgravingen
verschijnselen factor
gische
in
dode
onderhevig:
komt
dat de oerkracht zich
is,
wordingsgeschiedenis
de
verandering
aan
denkbeelden. Het
ook
Vries
tot
zuidelijk te
1973).
is
oosten
maken
uitwijken, met
Uiteraard
bovendien
een
belang. dan
horden
geldt
zomergasten. Voor die
noordelijk broeden, speelt
allereerst het van
dit,
vogels
krijgen
hen
tijdens
weer
Moeten
zij
zij,
het een
behalve
belagende vogel-
vooral
tijdens
onder
hen,
rol, hoe het
in
weer
de
die
daar ’s
trek,
verder zomers
uitvalt.
733
in
Vogeltellingen Door
de
verricht, bij in
gaans thans
de
in
kerende
1962 op
’63
Smeenk
1972)
februari
tot
660
en
306
hoogste
in
1961
maxima
onderscheidenlijk ook
allesbehalve
Koperwiek. die
toen
viel
de
De
Gekraagde
droogte:
in
dat
voor
1000
1262,
1750.
en
1056!
de
slechts
gaat
op
aan
er
is
plaatsen
21
in
aantal
we
120
land
april
Vries-
er
over
tegenover waren
weer
langdurige
zomer
van
gazons? voor
bleken
eveneens
in
Foto:
de
hoog,
droogte
Kramsvogel
en
1959 nog
In
ons
tel-
1958: 5595
teruggegaan
tegenover 31 in 1958
ons
terug-
in
De
en
dat
1973
en
Kieviten
broedende Kieviten
de
pleiste-
laag:
Vries
Merel,
warme
pleisterende
gemiddeld
vele
(De
besproeide
en
het
winters daarna
Kievit,
en
beginnen,
te
barre sneeuwwinter
De
1964, 1967
Uiteraard
de
de opoffe-
Waterhoentjes,
1963 slechts
zachte in
wij
van
decimeerde
Zo
Kramsvogels,
in
uit de droge
zich
Ook
kikkers
wormeters als
voor u
1960
Roodstaart
de
dezelfde maanden
best
dank zij
was
jaar
kilometer
beschikken
bedroevend
jaren.
aantal
bedroeg
zagen,
herfstmaximum
in
Eveneens
voorjaar
hoogste
de
het
van
vijf
dynamiek
de
lezen.
te
1954
1962. In de reeks
en
over
van
Vallei,
hoofdzaak
af
van
Kieviten op wegbermen
het
terug tot
na
uit
Binnenveld.
Het
april
Herinnert
armzalige
gebied
toe.
met
en
maanden
niet alleen
sloeg
hard
Gelderse
dan in
maand
ronde
betreffende
beide voorafgaande
uit
dat
een
volhardende medewerkster. Om
daar
Kramsvogels van
de
van
winterweer
de eerste
Wageningse
ons
slechts 7 % van
streng
1950 op
gegevens
als
vrouw
van
koude uit
droge rend
tol
van
Vries 1972). Dit
(De
mijn
van
er
schat
een
meermalen in elke
sinds
weer,
graslandgebied
een
vogelbevolking
valt
of geen
weer
over
ringen
grasland
een
geregelde vogeltellingen,
en
1959.
aantal
achteruit
Hans
Schouten
De onrustbarende
Insekten-
lijke
zaadeters
en
zomers.
maxima
herfst
tegenover 19 in
het
Beschouwen voorstaat meer
20
en
dit
in
in
veranderde
Gelukkig
de
geeft de
en
de
de
blijken
winterse
dit
van
1959
1960
en
stukje,
Vergelijken
met
de
bevolking
nog
moet
de soort,
in
en
over
starten,
de
grote
bedraagt
tegenwoordig
de jaren
afdalende
Merel,
Kramsvogel,
Ekster
soorten
mei
valt echter
men
soorten
toe;
en
40
Kraai,
Sperwer,
Kievit,
thans
er
wezenlijk
gemiddelde
najaarstrek behet
aantal
en
Minstens
van
ver-
toeneming:
Watersnip, Kauw,
aan-
het aantal
Houtduif,
Wilde
Eend,
Bonte
Kraai,
Torenvalk.
kregen
Slechtvalk
ligt gemiddeld
65
wintergasten
en
vijftig.
volgorde
Stormmeeuw, Goudplevier, Wintertaling,
Minder
derge-
vijftiger jaren.
driemaal
Koperwiek,
Graspieper,
uit
aantal
niet
de
standvogels
aan
in
later
daartoe
we
Kokmeeuw,
en
in
respectievelijk
normalen
wanneer
zoveel als
sindsdien
Zwarte
sterk
hoe de vogelstand
verbeterde
november,
meest
daar
in
Patrijs
oorlogsjaren
ongeacht
Foto; Hans Schouten
Binnenveld
eind
In
feit
1961.
en
anderhalf maal
vogelsoorten
de
jaren zeventig
winter
getroffen vogels, dubbeld
het
beeld.
rooskleurig
ëindigd
in 1958
vaststaand
een
daarentegen voordeel trekken
nam
graslandgebied.
over
is
voorwinter in 1959
en
aan
aantallen
een
kunnen
Wageningse
we
de Grasmus
van
Bijvoorbeeld
over
Vogelstand
achteruitgang
minder
in
die
te
weliswaar
tijd
een
grote klap:
Steenuil. Over
en
juichen. 1,2 maal
staan andere,
die
wij
de
Geelgors,
vogelstand
in
Het aantal waargenomen zo
hoog,
node
maar
missen.
broedmaand
vogelsoorten
tegenover de toegenoWeer minstens
verdub-
735
beid in aantal
in afnemende
zijn
Witte
Houtduif,
Boerenzwaluw
Ringmus,
broedvogel verdwenen,
Roodborsttapuit,
Bedenkelijk
Kwikstaart,
verder
en
Kraai,
Spreeuw.
en
Gele
daarentegen Geelgors,
Wilde Eend,
volgorde: Merel,
Zwarte
Kwikstaart,
blijken
afgenomen
Kemphaan
die
Paapje,
en
Grasmus
Watersnip,
Huiszwaluw, Scholekster,
en
als
Graspieper.
Gevolgtrekkingen Besluiten ten
winters,
in
het
vooral die
in
drogere
Daarnaast mag
invloed
het
van
in
vangers
het
Kwikstaart,
Maar
er
den
dag kwamen,
van
Tortelduif in
ontstellende
en
voor-
Voor
afgang.
droogte
de laatste
van
de
het
jongen
Gors
de
jagers
en
nadelige bovenal
vogel-
en
soorten
Witte
als
Boerenzwaluw
en
zonzomer
in
jaren
de
die, welke
aan
aan
door
Terwijl
Grasmus
de
zomers,
Grauwe
worden
volhardden nochtans Grasmus,
hun
koele
voor
denken
Huis-
Tjiftjaf, in
najaar
welvaart-
onze
bestrijdingsmiddelen,
meer!
nog
Tapuit,
Roodborsttapuit,
verblijftijd
is
zachte
noordelijk,
laat komende insekten-
de afslachting
en
in en
Geelgors,
gezien
scheikundige
van
bouwland,
op
zuiden.
hun
voorbij
het
natte
vooral
zoals
gebieden,
wintergas-
vele
verder
en
zaadeters, die
voor we
de
van
van
De
ongetwijfeld
waarbij
zeker niet
gebruik en
boomgaarden
en
zullen
jaren zestig,
aangewezen zijn,
zijn
thuis
Patrijs.
in
de
van
insekten
beter
hier
voedsel.
van
hebben
Kennelijk
getrokken
alleseters aangaat,
wegwerpen
geschaad hebben. Dat geldt ook
eters
op
de
bijzonder
gebruikelijke
staat
gevolgtrekkingen.
ondermeer voordeel
vogelbeschermingsmaatregelen
van
wat
en
enkele
met
we
standvogels
en
1973
van
in
voor
goed
Paapje, Gele Kwikstaart dit
is
verklaard
savanne-
en
door
de
struikgebied
2
zuiden
ten
de Sahara,
van
Waarom
(Westra
1973).
kunnen
bieden
nog
gaal
wel
dr.
Prof.
die
andere Grauwe
en
D.
M.
het
voor
noemde soorten,
zou
alwaar zulks
ook
uitblijven
daar
300.000
van
herstel
voor
ons
verklaring
de overige
hier
worden, zoals
telgebied
is
bijgekomen
overwinteren. Er
te
27, Heteren
Vries, Bretagnesingel
woestijn
aannemelijke
toegevoegd
aan
Klauwier, welke niet in
de
niet
plegen
eveneens
ongeluksvogels
km een
ge-
kunnen Nachte-
voorkomen.
Gld.
LITTERATUUR: C.
Bund,
zoek
F.
de,
van
D.
betreffende
Natuur
72: 279
Vries, D. M.
-
M.
de
de
Vries
en
vogelstand
G.
en
de
Vries-Smeenk
hoeveelheid
onder-
(1969): Biosociologisch
ongewervelde
dieren.
De
Levende
284.
de
(1943):
Grasland
de
(1972):
Veranderingen
en
weersgesteldheid. Landbouwkundig Tijdschrift
55:
268
-
274.
Vries, D. M.
in
de
vogelstand
twintig jaren. Landbouwkundig Tijdschrift Vries, D. Vries,
M. de
D. M.
de
De Levende
Vries,
D. M.
de
zonzomer.
Westra,
D.
staart.
'Er op
G.
de Vries-Smeenk
Natuur en
De
G.
75: de
zijn
26:
maar
en
-
de
J. tot
736
Drijver
te
(1924)
Bescherming
graslandgebied gedurende
Natuur 76: 79- 101.
omstandigheden voor
ons
kikkervolk.
Kapellenjaar
1969
overtroffen
door
voorbije
238.
achteruitgang
van
de
Grasmus
de
en
Gekraagde
Rood-
224.
dat wel
een
-
waarop
om
wij
zoo
trotsch
kunnen
verschillende redenen. Moet
kostbaar nationaal bezit worden
is het noodeloos dooden, ook vandalisme
van een
24.
Kwade
(1973):
233
weinig vogels,
Kluut,
Kluut als
223
-
De Levende
(1972):
Vries-Smeenk
Levende Natuur 76:
Vanellus
15
97 -100.
(1973): Nogmaals
onze
elke
Vogelverschrikkingen.
(1973): en
84:
maar
van
één
zijn
beschouwd?
enkelen
Kluut,
als
dan niet En
niet als
beschouwen?'
in
het
van
Jaarboek
Vogels,
pag.
(1898152.
1923)
van
de
Nederlandsche
Vereeniging
