Vogels ringen op de Maatheide 2013 Een samenwerking tussen K.B.I.N. (Karel Van Endert en Andy Van Endert), Sibelco en Natuurpunt Noord-limburg:
1
Inhoudstafel
1. Waarom het ringwerk?
2. Waarom ringen op de Maatheide?
3. Ringresultaten 2010, 2011,2012 en 2013
4. Terugmeldingen die al verwerkt zijn.
5. EnkElE lEukE foto’s
2
1. Wat is het Belgisch ringwerk en waarvoor staat het? Het Belgisch ringwerk is een organisatie dat vooral uit vrijwilligers bestaat. Deze organisatie wordt gestuurd vanuit het Koninklijk Belgisch Instituut voor Natuurwetenschappen (K.B.I.N.) en telt 374 gecertificeerde medewerkers op 01/01/2013. Bij de in 2013 ingeschreven ringers hebben er 48 een nestvergunning, 291 een vangvergunning en 39 een specifieke vergunning. Vier ringers bezitten een nestvergunning en een specifieke vergunning. De verdeling over de verschillende gewesten zijn als volgt: 293 Vlaams gewest, 143 Waals gewest en 29 Brussels Hoofdstedelijk Gewest. Ze houden zich bezig met het ringen van in het wild levende vogels om zoveel mogelijk gegevens te verzamelen om dan een antwoord te kunnen bieden op volgende vragen: “Waar komen die vogels vandaan?”, “Waar trekken ze naartoe?”, “Hoe lang leeft zo’n vogel?” ,… In het verleden is er al een berg aan informatie verkregen door het ringwerk. Maar jaar na jaar merken de ringers dat er verschillende evoluties zijn, wellicht door de opwarming van onze aarde. Dit bewijst nog maar eens dat het ringwerk een bron van informatie is die steeds moet aangevuld worden. Het blijven verder zetten van dit ringwerk kan echter nog steeds nieuwe inzichten opleveren, zowel mens als dier hebben hier baat bij.
2. Waarom vogels ringen op de Maatheide? Over de enorme vlakte van de Maatheide ligt een drukke trekroute waar talrijke vogels gebruik van maken tijdens hun vlucht naar het warmere Zuiden. Al jaren lang zijn een groep van enthousiaste vogeltellers een vaste waarde op de trektelpost van de Maatheide (Kristallijn). Het bedrijf Sibelco (is een Belgisch bedrijf dat kwartszand exploiteert ) verleende hen toestemming om in alle rust de vogeltrek te bestuderen. Ondertussen zijn er al een massa vogels gespot op weg naar hun overwinteringsgebied met een aantal zeldzaamheden die normaal niet in België rond vliegen, de dwaalgasten. Niet alle vogels trekken overdag naar hun overwinteringsgebied ook ’s nachts is er heel wat activiteit in ons luchtruim. Onze enthousiaste spotters droomde er van om ook een beeld te krijgen wat er ‘s nachts over hun trektelpost vliegt. Met deze gedachten hebben ze Karel en Andy Van Endert, twee vogelringers uit Lommel, in het jaar 2010, 2011, 2012 en 2013 gecontacteerd met de vraag of zij een inspanning wilden doen om de nachttrek in beeld te brengen. Met de toestemming van Sibelco mochten Karel en Andy vogelsringen op de Maatheide. Tijdens deze vier jaren zijn er ondertussen maar liefst 15 814 vogels geringd.
Onze webiste: http://www.noordlimburg.be-ring.org De ringvangsten kunnen gevolgd worden op volgende site: www.trektellen.nl onder de link van VRS Maatheide: http://www.trektellen.nl/trektelling.asp?telpost=1067 De overtrekkende vogels geteld door de aanwezige trektellers kan men volgen op dezelfde site onder de link Kristallijn Maatheide: http://www.trektellen.nl/trektelling.asp?telpost=253
3
3. Ringresultaten op de Maatheide 2010, 2011,2012 en 2013 Ringen van vogels om de Maatheide 2010-2011-2012 en 2013 naam soort 2010 2011 2012 Woudaapje 0 0 0 Waterral 1 0 0 Sperwer 0 0 1 Draaihals 6 6 22 Kleine bonte specht 0 1 0 Boerenzwaluw 0 1 1 Veldleeuwerik 4 0 0 Boompieper 23 24 45 Graspieper 6 2 2 Gele kwikstaart 0 2 0 Winterkoning 2 1 5 Heggenmus 14 50 32 Roodborst 207 148 224 Nachtegaal 1 0 2 Blauwborst 2 4 4 Witgesterde blauwborst 11 11 9 Zwarte Roodstaart 1 0 1 Gekraagde roodstaart 30 26 24 Paapje 5 6 6 Roodborsttapuit 8 7 9 Tapuit 3 2 1 Merel 5 8 29 Kramsvogel 1 1 0 Zanglijster 38 149 217 Koperwiek 1 23 45 Sprinkhaanzanger 13 24 20 Snor 1 1 2 Waterrietzanger 1 0 0 Rietzanger 21 71 32 Bosrietzanger 26 52 87 Kleine karekiet 859 1055 1795 Grote karekiet 0 1 1 Spotvogel 1 2 4 Sperwergrasmus 1 2 3 Braamsluiper 4 5 8 Grasmus 45 86 96 Tuinfluiter 36 55 114 Zwartkop 231 646 1006 Bladkoning 1 1 0
Hoogste aantal in het rood 2013 Totaal 1 1 0 1 1 2 17 51 0 1 0 2 0 4 113 205 0 10 1 3 5 13 96 192 271 850 5 8 6 16 13 44 1 3 166 246 1 18 2 26 0 6 6 48 0 2 64 468 8 77 20 77 1 5 0 1 40 164 125 290 2126 5835 0 2 7 14 0 6 11 28 125 352 168 373 1080 2963 4 6
4
naam soort Tjiftjaf Fitis Goudhaantje Vuurgoudhaantje Grauwe vliegenvanger Bonte vliegenvanger Baardmannetje Staartmees Zwarte mees Pimpelmees Koolmees Boomkruiper Buidelmees Boomklever Grauwe klauwier Ekster Gaai Spreeuw Huismus Ringmus Vink Groenling Putter Kneu Kleine barmsijs Geelgors Rietgors Totaal aantal soorten aantal ringdagen aantal uren netten open gemiddeld vogels per dag gemiddeld vogels per uur hoogste aantal per dag
2010 244 73 13 0 0 0 0 7 0 68 11 0 0 0 1 0 1 0 0 52 0 1 0 0 0 0 30 2110 44 26 109,5 81 19 203
2011 294 37 1 0 0 0 1 2 0 51 14 0 0 0 1 1 0 1 0 74 2 0 0 1 1 0 49 3003 47 34 130,5 88 23 384
2012 458 123 21 3 0 2 0 13 6 357 264 1 1 0 1 0 1 4 0 146 3 0 1 0 2 1 29 5284 51 62 234,5 85 22 218
2013 510 145 1 0 2 5 0 16 5 74 55 0 0 2 1 0 1 0 1 96 1 0 0 1 1 0 16 5417 47 68 280 82 19 237
Totaal 1506 378 36 3 2 7 1 38 11 550 344 1 1 2 4 1 3 5 1 368 6 1 1 2 4 1 124 15814 66 190 754,5 84 20,75
5
De top 5
2010
2011
2012
2013
1. Kleine karekiet 859
1. Kleine karekiet 1055 1. Kleine karekiet
1795 1. Kleine karekiet
2126
2. Tjiftjaf
244
2. Zwartkop
646
2. Zwartkop
1006 2. Zwartkop
1080
3. Zwartkop
231
3. Tjiftjaf
249
3. Tjiftjaf
458
3. Tjiftjaf
510
4. Roodborst
207
4. Zanglijster
149
4. Pimpelmees
357
4. Roodborst
271
5. Fitis
73
5. Roodborst
148
5. Koolmees
264
5. Tuinfluiter
168
Hieronder een leeftijdsgrafiek van de Kleine karekiet (Acrocephalus scirpaceus) Blauw is 1ste jaars vogel en rood is >1 jaars vogel. Opvallend in het jaar 2011, toen waren er opvallend veel geringde vogels ouder dan 1 jaar 1800 1600 1400
1200 1000
1
800
>1
600 400 200
0 2010
2011
2012
2013
Onderstaande grafiek laat de geringde Gekraagde roodstaarten zien. Opvallend zijn de hoge aantallen in het jaar 2013.
Gekraagde roodstaart (Phoenicurus phoenicurus)
180 160 140 120 100 80 60 40 20 0
aantal
2010
2011
2012
2013
6
4.
Terugmeldingen
Door al deze gegevens te verzamelen komt er een schat van informatie vrij.
Geringd op de Maatheide (Lommel) en elders teruggemeld: Soort en Datum Ringnummer geringd
Teruggemeld plaats
Land van melding
Datum melding
Aantal kilometers
Opmerking
België
25/04/2013
België
12/09/2012
32
gecontroleerd
België België Spanje België Denemarken Nederland België België België België België België België Frankrijk België Nederland Finland België België België België België België België België België België België België België België Frankrijk België België België België
20/08/2010 06/05/2011 03/09/2010 23/08/2010 27/05/2011 25/08/2010 10/09/2010 23/08/2011 15/08/2011 05/08/2012 15/08/2012 21/08/2011 18/08/2011 20/08/2011 18/08/2011 23/07/2012 29/05/2012 10/08/2012 10/08/2012 10/08/2012 20/08/2012 13/08/2012 19/08/2012 19/08/2012 22/08/2012 17/08/2012 21/08/2012 22/07/2013 23/08/2012 30/08/2012 21/08/2012 03/09/2012 16/09/2012 03/09/2012 30/09/2012 09/08/2013
129 38 1289 87 520 19 87 87 95 71 38 35 87 191 27 82 1462 146 187 148 122 30 67 27 72 68 148 46 87 32 87 852 67 87 27 71
gecontroleerd gecontroleerd gecontroleerd gecontroleerd gecontroleerd gecontroleerd gecontroleerd gecontroleerd gecontroleerd gecontroleerd gecontroleerd gecontroleerd gecontroleerd gecontroleerd gecontroleerd gecontroleerd gecontroleerd gecontroleerd gecontroleerd gecontroleerd gecontroleerd gecontroleerd gecontroleerd gecontroleerd gecontroleerd gecontroleerd gecontroleerd gecontroleerd gecontroleerd gecontroleerd gecontroleerd gecontroleerd gecontroleerd gecontroleerd gecontroleerd gecontroleerd
Sperwer (Accipiter nisus) E3576xx
30/09/2012 Lommel
0 dood gevonden
Draaihals (Jynx torquilla) 7X462xx
07/09/2010 Bokrijk
Kleine karekiet (Acrocephalus scirpaceus) 114389xx 114389xx 115359xx 115360xx 115361xx 115362xx 115364xx 115365xx 116571xx 122415xx 122415xx 122416xx 122417xx 116572xx 122417xx 122418xx 116573xx 124124xx 124126xx 124126xx 124126xx 124127xx 124128xx 116579xx 116579xx 124163xx 124164xx 124165xx 124166xx 126031xx 124166xx 126031xx 124131xx 124132xx 128923xx 128939xx
08/08/2010 08/08/2010 15/08/2010 21/08/2010 21/08/2010 22/08/2010 28/08/2010 06/09/2010 06/08/2011 08/08/2011 10/08/2011 12/08/2011 12/08/2011 13/08/2011 13/08/2011 13/08/2011 20/08/2011 07/08/2012 09/08/2012 09/08/2012 10/08/2012 12/08/2012 12/08/2012 15/08/2012 15/08/2012 16/08/2012 17/08/2012 18/08/2012 19/08/2012 20/08/2012 20/08/2012 28/08/2012 01/09/2012 02/09/2012 27/09/2012 02/08/2013
Ursel Heultje Castromocho Lebbeke Sommervej Hulsel Lebbeke Lebbeke Teralfene Berendrecht Heultje Merksplas Lebbeke Sauville Eindhout Erlecom Kumiruona Heestert Veurne Zwevegem Nassogne Zammel Nodebais Oosthoven Stockay Oorderen Zwevegem Nijlen Lebbeke Bokrijk Lebbeke Villeton Nodebais Lebbeke Oosthoven Awirs
7
Kleine karekiet (Acrocephalus scirpaceus) 132392xx 132392xx 132393xx 132400xx
09/08/2013 Rijkevorsel 09/08/2013 Braud-EtST.Louis 13/08/2013 Hulst, Zeeland 20/08/2013 Wiekevorst
België Frankrijk
14/08/2013 28/08/2013
41 799
gecontroleerd gecontroleerd
Nederland België
21/08/2013 25/08/2013
78 gecontroleerd 39 Dood tegen raam
België
26/08/2010
71
gecontroleerd
België België
09/09/2010 12/09/2010
72 34
gecontroleerd gecontroleerd
Zwitserland
13/09/2010
514
dood door kat
België
09/09/2012
125
gecontroleerd
België België
04/09/2012 03/09/2012
71 34
gecontroleerd gecontroleerd
Nederland België Nederland Frankrijk België Nederland België België
01/04/2012 01/09/2010 11/07/2011 25/09/2011 20/09/2011 07/05/2012 16/04/2013 06/10/2012
162 105 36 756 70 59 44 34
gecontroleerd gecontroleerd gecontroleerd gecontroleerd gecontroleerd gecontroleerd gecontroleerd gecontroleerd
België België
21/10/2010 17/10/2011
34 45
gecontroleerd gecontroleerd
België België België
24/10/2012 06/11/2012 29/10/2012
174 107 92
gecontroleerd gecontroleerd gecontroleerd
België Duitsland
11/11/2012 27/03/2013
92 gecontroleerd 181 dood gevonden
Duitsland Nederland Duistland
01/06/2011 11/02/2013 14/06/2013
362 dood gevonden 15 dood gevonden 313 dood gevonden
België Frankrijk
25/09/2010 28/10/2011
32 649
Bosrietzanger (Acrocephalus palustris) 115346xx
14/08/2010 Awirs
Rietzanger (Acrocephalus schoenobaenus) 115366xx 115367xx
08/09/2010 Stockay 10/09/2010 Averbode
Gekraagde roodstaart (Phoenicurus phoenicurus) 115347xx
05/09/2010 Luzern
Sperwergrasmus (Sylvia nisoria) 54V707xx
30/08/2012 Sint Laureins
Tuinfluiter (Sylvia borin) 126032xx 124132xx
29/08/2012 Awirs 02/09/2012 Blauberg
Zwartkop (Sylvia atricapilla) 115363xx 115364xx 115367xx 122435xx 122436xx 122436xx 126034xx 128924xx
22/08/2010 28/08/2010 11/09/2010 11/09/2011 11/09/2011 11/09/2011 03/09/2012 28/09/2012
Overdinkel Bambrugge Grote peel Plaisance Verlaine Kerkdriel Neerharen Blauberg
Tjiftjaf (Phylloscopus collybita) BA 14xx BE 04xx
18/10/2010 Blauberg 16/10/2011 St Huibrechts Hern
Koolmees (Parus major) 54V716xx 54V716xx 54V708xx
14/10/2012 Jonkershove 14/10/2012 Herne 22/10/2012 Zele heikant
Pimpelmees (Parus caeruleus) 128929xx 128929xx
22/10/2012 Zele heikant 23/10/2012 Münster
Ringmus (Passer montanus) 51V467xx 54V716xx 54V706xx
11/10/2010 Heerlingen 13/10/2012 Eersel 13/10/2012 Bücken
Rietgors (Emberiza schoeniclus) 115367xx 122439xx
11/09/2010 Kinrooi 02/10/2011 Rialle
gecontroleerd gecontroleerd
8
Elders geringd en gecontroleerd op de Maatheide (Lommel) : Kleine karekiet (Acrocephalus scirpaceus) Soort en Ringnummer AJ613xx 105511xx 108326xx 107117xx
Datum geringd 19/08/2006 02/08/2008 15/08/2008 17/08/2008
110493xx CE168xx CH527xx AP400xx 116836xx 118276xx 116569xx 117640xx 111428xx CN225xx VF791xx AV442xx 116681xx 116681xx 901887xx AV089xx 123137xx CR523xx 123416xx 123327xx BA023xx ZE208xx 126704xx 124579xx 126739xx BA713xx
06/08/2009 12/08/2009 15/08/2009 24/08/2009 14/08/2010 20/08/2010 21/08/2010 31/08/2010 03/09/2010 16/09/2010 12/07/2011 25/06/2011 02/08/2011 02/08/2011 02/08/2011 06/08/2011 16/08/2011 25/08/2011 31/08/2011 05/09/2011 22/07/2012 04/08/2012 05/08/2012 10/08/2012 11/08/2012 12/08/2012
902396xx AV478xx 902399xx BA795xx 127983xx 127963xx 122389xx 127362xx 127089xx AX052xx AX473xx
15/08/2012 15/08/2012 17/08/2012 19/08/2012 20/08/2012 21/08/2012 23/08/2012 24/08/2012 25/08/2012 02/09/2012 16/09/2012
Geringd plaats Elburg Bocholt Lebbeke Mont-STGuibert Berendrecht Skärstad Lofta Bentveld Bokrijk Nodebais Heultje Stockay Bokrijk Kvismaren Prietzan Tilligte Aard (Geel) Aard (Geel) Rieselfelder Ooijse graaf Berendrecht Hönö Koksijde Bokrijk Harderbroek Osternienburg Sint Amands Essen Blauberg Tungelroysche beek Rieselfelder Rohel Rieselfelder Castricum Mechelen Mechelen Aard (Geel) Blauberg Rijkevorsel Oud naarden Ooijse graaf
Land geringd Nederland België België België
Datum Aantal Opmerking melding kilometers 10/08/2011 142 gecontroleerd 06/08/2011 20 gecontroleerd 22/08/2012 87 gecontroleerd 08/08/2010 84 gecontroleerd
België Zweden Zweden Nederland België België België België België Zweden Duitsland Nederland België België Duitsland Nederland België Zweden België België Nederland Duitsland België België België Nederland
09/09/2012 13/08/2011 14/08/2010 07/08/2011 15/08/2010 22/08/2010 22/08/2010 21/08/2011 05/09/2010 17/08/2012 06/08/2011 20/08/2011 07/08/2011 06/08/2011 12/08/2011 13/08/2011 17/08/2012 10/09/2011 24/08/2012 10/09/2011 16/08/2012 09/08/2012 30/07/2013 15/08/2012 13/08/2012 24/08/2012
71 944 1045 135 32 67 38 72 32 1092 505 170 24 24 183 82 71 828 187 32 127 474 80 65 34 21
gecontroleerd gecontroleerd gecontroleerd gecontroleerd gecontroleerd gecontroleerd gecontroleerd gecontroleerd gecontroleerd gecontroleerd gecontroleerd gecontroleerd gecontroleerd gecontroleerd gecontroleerd gecontroleerd gecontroleerd gecontroleerd gecontroleerd gecontroleerd gecontroleerd gecontroleerd gecontroleerd gecontroleerd gecontroleerd gecontroleerd
Duitsland Nederland Duitsland Nederland België België België België België Nederland Nederland
20/08/2012 29/08/2012 30/08/2012 24/08/2012 25/08/2012 22/08/2012 24/08/2012 26/08/2012 28/08/2012 16/09/2012 29/07/2013
183 190 183 154 65 65 24 34 41 121 82
gecontroleerd gecontroleerd gecontroleerd gecontroleerd gecontroleerd gecontroleerd gecontroleerd gecontroleerd gecontroleerd gecontroleerd gecontroleerd
9
Soort en Datum Ringnummer geringd
Geringd plaats
Land geringd
Datum melding
Aantal kilometers
Opmerking
België België België
13/08/2011 12/08/2011 07/08/2012
95 105 71
gecontroleerd gecontroleerd gecontroleerd
België
21/08/2011
80
gecontroleerd
België
21/08/2010
48
gecontroleerd
Nederland
01/09/2012
162
gecontroleerd
België Nederland
27/08/2010 13/08/2011
32 206
gecontroleerd gecontroleerd
België België Frankrijk Nederland Nederland Nederland België België Nederland België
12/09/2010 09/09/2010 12/09/2010 03/09/2011 17/09/2011 11/09/2011 18/09/2011 18/09/2011 16/09/2012 10/09/2012
34 34 266 34 132 34 51 45 53 45
gecontroleerd gecontroleerd gecontroleerd gecontroleerd gecontroleerd gecontroleerd gecontroleerd gecontroleerd gecontroleerd gecontroleerd
België
05/09/2010
32
gecontroleerd
België
14/10/2012
27
gecontroleerd
Bosrietzanger (Acrocephalus palustris) 114344xx 119769xx 126290xx
25/07/2010 Teralfene 04/08/2011 Bambrugge 31/07/2012 Berendrecht
Rietzanger (Acrocephalus schoenobaenus) 122326xx
20/08/2011 Sint Amands
Sprinkhaanzanger (Locustella naevia) 118150xx
14/08/2010 Brecht
Roodborst (Erithacus rubecula) AV541xx
15/08/2012 Overdinkel
Blauwborst (Luscinia svecica) 104901xx AV774xx
26/07/2010 Bokrijk 01/08/2011 Terwispel
Zwartkop (Sylvia atricapilla) 114304xx 116369xx 64887xx V4412xx V5835xx V4418xx 123813xx 124622xx AT954xx 125698xx
19/09/2009 23/08/2010 05/09/2010 23/07/2011 10/09/2011 10/09/2011 14/09/2011 17/09/2011 31/07/2012 01/09/2012
Blauberg Averbode Bouligny De Grote Peel Almere De Grote Peel Piringen Begijnendijk Uden St Huibrechts Hern
Pimpelmees (Parus caeruleus) 115558xx
19/05/2010 Meeuwen
Ringmus (Passer montanus) 54V155xx
5.
11/10/2012 Oosthoven
Leuke foto’s
Boomklever (foto Rob Kuyken)
Boompieper (Foto Eddy Vaes)
10
Woudaapje (Foto Toon Jansen)
Draaihals (Foto Eddy Vaes)
11
Snor (Foto Eddy Vaes)
Koperwiek (Foto Eddy Vaes)
Blauwborst (Foto Eddy Vaes)
Sperwer (Foto Eddy Vaes)
Gekraagde roodstaart (Foto Eddy Vaes)
12
Dankwoord: Aan Sibelco voor de toelating om op hun eigendom te mogen ringen Aan alle trektellers van de Maatheide voor de mooie samenwerking Aan het “Belgisch ringwerk, Koninklijk Belgisch Instituut voor Natuurwetenschappen (Federale Overheidsdienst Wetenschapsbeleid) en alle vrijwillige medewerkers ringers die gegevens verzamelen en een bijdrage leveren voor de financiering van het systeem”
Draaihals (Foto’s Eddy Vaes)
13
