2009
04
SV n Nieuws Perspectieven
Het inspireren en stimuleren van woningeigenaren tot energiebesparende maatregelen kan flink wat peper gebruiken. Deze conclusie uit de OTB-rapportage ‘Perspectieven voor energiebesparing in de particuliere woningvoorraad’ is zo helder als glas (zie elders in deze editie). Het huidige energiebesparingstempo moet fors omhoog, vooral in het vooroorlogse en vroeg naoorlogse eigendomssegment. Teveel besparingspotentieel blijft onbenut. Gemeenten, provincies en rijksoverheid kunnen nu hun voordeel doen met dit OTB-rapport. Het is een bouwsteen tot begrijpelijk, krachtig en effectief (financieel) stimuleringsbeleid. Inclusief kostendeling over de bestuurslagen. Wat met de Starterslening kan, kan ook met de Duurzaamheidslening. Toch?
Inhoud
Margriet Drijver, nieuw bestuurslid SVn: “De vraagstukken van gemeenten en corporaties zitten dicht op elkaar” pag 2/3 Ko van der Maas, nieuw bestuurslid SVn: “Onbegrijpelijk dat er toch nog gemeenten zijn die niet deelnemen” pag 4/5 Zaanstad: Manifest Funderingsherstel uitgereikt aan Kamerleden Eindhoven: financiering NV Wonen boven Winkels aanstaande
pag 6
Perspectieven energiebesparing particuliere woningvoorraad
pag 7
Kort nieuws over deelnemers
pag 8
Bestuur SVn voltallig H
et bestuur van SVn is (weer) op volle sterkte om de financieringsuitdagingen van de nabije toekomst verder handen en voeten te geven. Per 1 oktober zijn twee nieuwe bestuursleden benoemd en in functie getreden. Het zijn de heer Ko van der Maas, voormalig algemeen directeur van Rabobank Utrecht e.o., en mevrouw Margriet Drijver, bestuurder van de Rotterdamse woningcorpo-
ratie Com•wonen. Hun benoeming heeft de volledige instemming van de SVn-deelnemers. Naast beide nieuwelingen bestaat het SVnbestuur uit voorzitter Thom de Graaf, bur gemeester van Nijmegen; Henri Lenferink, burgemeester van Leiden, en Frank Kerckhaert, burgemeester van Hengelo. Lees de interviews met de nieuwe bestuurs leden elders in deze editie.
‘Diner pensant’: uitwisseling van inzichten en ideeën bevolkingskrimp
D
e kansen en bedreigingen van bevolkingskrimp voor de gebouwde omgeving en de lokale woningmarkten vormden afgelopen maand de centrale stof tot nadenken en uitwisseling van inzichten en ideeën tijdens een door SVn georganiseerd ‘diner pensant’. Onder de aanwezigen waren vertegenwoordigers van de Kamercommissie WWI, gemeenten, provincies, rijksoverheid, woningcorporaties, wetenschap, bouwbedrijven, ontwikkelaars en brancheorganisaties. Personen die in hun omgeving met het krimpthema te maken hebben en geacht worden bij te dragen aan werkbare oplossingen. Ingrijpende gevolgen Bevolkingskrimp is een thema waar aanzienlijke delen van Nederland al mee te maken hebben of nog mee te maken gaan krijgen. Volgens de jongste prognoses krijgt de komende 30 jaar rond 40% van de gemeenten van doen met een daling van het aantal inwoners; sommige gemeenten met wel 5%. Zeker als ook het aantal huishoudens daalt kan dit ingrijpende gevolgen hebben voor de leefbaarheid, omdat
woningen leegstaan en voorzieningen verdwijnen. Vertegenwoordigers uit regio’s die al te maken hebben met krimp brachten in hoe zij daarmee omgaan. Creatieve ideeën Voormalig wethouder van Amsterdam en oudminister Frank de Grave trad op als gespreksleider van het ‘diner pensant’. Legio creatieve ideeën passeerden de revue, variërend van oproepen tot nauwe samenwerking, regionale aanpak en schaalgrootte tot krimp gebruiken voor innovatie en uitgaan van de kracht van de regio. Vroegtijdig anticiperen De formule ‘diner pensant’ biedt SVn een uitgelezen mogelijkheid vroegtijdig te anticiperen op vraagstukken en dreigende knelpunten in haar werkveld. Vanzelfsprekend wil SVn haar deelnemers helpen met het ontwikkelen van effectieve financiële instrumenten bij krimpvraagstukken. Wilt u meer weten over wat er tijdens het diner is besproken, neem dan contact op met SVn. Wij sturen u het verslag graag toe.
04 - december 2009
Margriet Drijver, nieuw bestuurslid SVn
“De vraagstukken van gemeenten en corporaties zitten dicht op elkaar” “SVn had voor het invullen van deze post ook bij Aedes aan de bel kunnen trekken, maar deed dat niet. Kennelijk heeft SVn meer behoefte aan een actieve corporatiebestuurder die – huiselijk gezegd – met haar voeten in de klei staat. Iemand die vanuit de eigen organisatie en omgeving kan zien welke vragen er zijn, welke kansen er liggen en welke oplossingsmogelijkheden er ontwikkeld kunnen worden. En inderdaad, zo iemand ben ik. Natuurlijk is het meegenomen
Foto’s: Jeroen Poortvliet
dat ik ook een lijntje naar het Aedes-bestuur heb, zodat bruggetjes snel geslagen kunnen worden.”
M
argriet Drijver (55), bestuurder van woningcorporatie Com•wonen en bestuurslid van brancheorganisatie Aedes, is per 1 oktober aangetreden als vijfde bestuurslid van SVn. Com•wonen is met ruim 30.000 woningen een grote woningcorporatie in de stadsregio Rotterdam. Interessante connectie? De belangstelling van SVn voor haar persoon en professionele achtergrond
2
kwam voor Margriet Drijver als een verrassing. “Ik dacht: SVn…Què? Waarom ik? Het bestuur van SVn wil graag iemand uit de corporatiewereld erbij. SVn werkt al met enige corporaties samen en vindt de woningcorporaties een interessante partij waarmee zij meer wil samenwerken. Daar valt het nodige voor te zeggen. Omgekeerd ook trouwens. Woningcorporaties en de combinatie SVn/gemeenten ontmoeten elkaar
meer dan geregeld op de woningmarkt. Hun rollen zijn weliswaar anders, maar het zijn geen totaal verschillende werelden die met de rug naar elkaar toe opereren. De vraagstukken van gemeenten en woningcorporaties zitten al dicht op elkaar en zullen de komende tijd nog dichter op elkaar komen te zitten. Ik heb mij in SVn verdiept en mijzelf twee vragen gesteld: (1) kan een connectie met SVn voor corporaties inte04 - december 2009
ressant zijn, en (2) vind ik het ook zelf interessant? Beide vragen heb ik uiteindelijk met ‘ja’ beantwoord.”
“Ik ben van huis uit een Alice in
Toegevoegde waarde Volgens Drijver zitten gemeenten en corporaties momenteel met z’n allen in een heel lastige tijd, omdat het niet meevalt om geld te vinden voor de dingen die zij geacht worden te doen. Allerlei vanzelfsprekendheden vallen weg. “Als het gaat om de financiering van kansen van mensen op de woningmarkt, stel ik vast dat SVn door de jaren heen alert meebeweegt met wat er op de woningmarkt speelt en telkens goede financieringsoplossing en aanreikt. Dat is een toegevoegde waarde voor de woningmarkt. En ook voor gemeenten en corporaties. Elkaar daarin vinden, dát vind ik het interessante van een connectie met SVn voor woningcorporaties en voor mijzelf. Heel veel corporaties in de herstructurering zetten een deel van hun woningbezit om in koopwoningen. Voor onze primaire doelgroep, maar zelfs ook voor andere doelgroepen. Tot nu toe hebben corporaties zelf wegen ontwikkeld, waarbij wij onze geldmiddelen ook inzetten om mensen dat ‘koopkontje’ te geven. Denk aan KoopGarant en Sociale Koop. Natuurlijk kijken wij ook of er financiers in de markt zijn die deze klanten zouden willen helpen. SVn zit van huis uit in die koopmarkt; ze is ontstaan uit Bouwfonds Nederlandse Gemeenten, dat grootschalig in die koopmarkt aanwezig was. Voor corporaties is het een kans om dat deel van de herstructurering dat je in de markt zet voor nieuwe doelgroepen te voorzien van financieringsmogelijkheden. Dan kijk je al vlot naar SVn.”
blijven. Nieuwe wegen ontdekken,
Verbinding maken “Vanuit mijn rol als bestuurder van een grote corporatie in de Rotterdamse stadsregio zeg ik: wij hebben grote stukken van de lastigste woningmarkt in Nederland. En Rotterdam is geen rijke gemeente,” vervolgt Margriet Drijver. “In arrangementen met onze eigen gemeente kunnen we dus niet zoveel. Dan is een revolving fund vanuit gemeenteland om in het Rotterdamse te investeren erg interessant. Daar hoef je natuurlijk geen bestuurslid van SVn voor te worden. Maar het feit dat dit soort mogelijk 04 - december 2009
Wonderland en dat wil ik ook graag nieuwe kansen beproeven, nieuwe verbindingen aangaan” heden er zijn, heeft wel mijn interesse gewekt, zowel voor Com•wonen als voor collega-corporaties. We hebben onlangs een ‘diner pensant’ gehad, waarbij het bestuur van SVn partners uit krimpgebieden had uitgenodigd om meer inzicht in die problematiek te krijgen. Dergelijke vraagstukken zitten dicht op de vraagstukken waar de corporaties voor staan. Daarin dan de verbinding met gemeenten en SVn maken, vind ik boeiend en uitdagend tegelijk. Ik ben een heel erg vanuit de praktijk werkend mens. Je zult van mij niet vaak beleidsmatige verhalen horen, want dat is mijn stiel niet. Ik vind al heel snel dat dingen naar de praktijk toe vertaald moeten kunnen worden, anders snap ik ze zelf niet, dus waarom zou een ander ze dan wel snappen? Maar daar zit ook de ‘trigger’, vind ik. Ook bij SVn gaat het erom mensen kansen te geven op de woningmarkt. Onze doelen liggen in dezelfde lijn. Dan heb je dus een basisvoorwaarde voor samenwerking, ideevorming, kruisbestuiving en wat al niet meer.” Alternatief bedenken In corporatieland is de zogeheten Vogelaarheffing een heet hangijzer. In de woorden van Margriet Drijver gaat het om “een Haags middel om vermeend vermogen van corporaties over te hevelen naar plekken waar dat harder nodig zou zijn”. Zij laat erop volgen: “ Hoe zorg je nou dat vermogen dat op de ene plek even niet nodig is wel gebruikt kan worden op de andere plek, om daar dingen mee los te krijgen? Die Vogelaarheffing is bij ons nu de meest vervelende. Die werkt niet, en de Haagse regie vinden wij er ook heel vervelend aan. Die heffing moet dus zo snel mogelijk weg, maar we moeten wel middelen in het gehele land blijven inzetten om die zwakke wijken omhoog te trekken. Reden te meer om de financieringsmethodiek van SVn
integraal tegen het licht te houden en ons af te vragen: zou die ook functioneren voor de corporatieopdracht? Hoogst leerzaam! Aan Aedes, dus aan de corporatiesector als geheel, is gevraagd met een oplossing te komen die de Vogelaarheffing kan vervangen. De corporaties pakken die handschoen op; we voelen onszelf verantwoordelijk voor het vinden van een werkbaar alternatief. We zijn op zoek naar instrumenten. Dan is het handiger om bestaande, beproefde instrumenten in te zetten dan het wiel opnieuw uit te vinden”. Kortetermijnvraag “Het gaat om investeren, niet om geld weggeven,” zo typeert zij de zoektocht van de corporaties. “SVn heeft een investeringsmethodiek die én maatschappelijk rendement oplevert én rendement op het investeringsgeld. En dat rendement is dan niet afhankelijk van dat ene project waarin je investeert, maar afhankelijk van het grotere geheel. Aardig aan die SVn-methodiek voor gemeenten is, dat het niet zozeer gaat over de organisatie of de financiële kracht van de organisatie, maar om uiteenlopende volkshuisvestelijke doelen en doelgroepen waarvoor gemeenten geld reserveren in revolverende fondsen. In het SVn-bestuur moeten we de gesprekken over deze materie nog beginnen. Feit is wel: een vervanger voor de Vogelaarheffing is een kortetermijnvraag. In de loop van 2010 zal er echt een werkbare oplossing moeten liggen!”
.
Margriet Drijver sluit af: “Met SVn begeef ik mij op een heel nieuw terrein. Dat maakt me enorm nieuwsgierig. Ik ben van huis uit een Alice in Wonderland en dat wil ik ook graag blijven. Nieuwe wegen ontdekken, nieuwe kansen beproeven, nieuwe verbindingen aangaan. En daar dan ook persoonlijk lol aan beleven. Ik heb er zin in!”
3
Ko van der Maas, nieuw bestuurslid SVn
“O nbegrijpelijk dat er toch nog gemeenten zijn die niet deelnemen”
“SVn is een compleet nieuwe wereld voor mij. Verrijkend, zonder meer. Opeens zit ik nu aan tafel met drie burgemeesters, terwijl ik in mijn bancaire loopbaan meer zijdelings met het openbaar bestuur van doen had. Inhoudelijk verkeer ik nog in de oriëntatiefase; ik heb nog slechts een glimp gezien van wat SVn doet en betekent. Niet dat ik mij daar zorgen over maak, want wat ik er inmiddels van heb meegekregen voelt goed, solide en inspirerend aan.”
I
n het bestuur van SVn is per definitie een plek ingeruimd voor een representant van wat we voor het gemak de ‘gelegenheidsgever’ noemen. In de prehistorie was dat Bouwfonds Nederlandse Gemeenten; in het interbellum ABN Amro Bouwfonds, en in de actualiteit de Rabo Vastgoedgroep. SVn maakt samen met instanties
4
als Nationaal Restauratiefonds en Nationaal Groenfonds deel uit van Fondsenbeheer Nederland, de maatschappelijke divisie van Rabo Vastgoedgroep, onderdeel van Rabobank Nederland. De bewuste bestuurspost bij SVn was even vacant, maar is per 1 oktober
weer bezet. En wel in de persoon van Ko van der Maas (66), ‘ondernemend bankier in ruste’, zoals hij het zelf typeert. Tot zijn pensionering in 2007 was Ko van der Maas vier jaar algemeen directeur van Rabobank Utrecht en omstreken; destijds met 600 medewerkers de grootste Rabobank in Nederland. Daaraan vooraf bekleedde Van der Maas hier uiteenlopende directiefuncties. Zijn Rabojarenteller kwam uiteindelijk na een zeer verdienstelijke 28 jaar tot stilstand. Volstrekt toevallig Bij de in het Zuid-Hollandse Bent huizen geboren boerenzoon-die-nooitboer-maar-bankier-werd is de status ‘in ruste’ overigens betrekkelijk. Hij bekleedt nog een tiental nevenfuncties 04 - december 2009
Woon-zorgcomplex in Houten.
van commerciële en maatschappelijke aard die vrijwel alle voortvloeien uit voorheen zijn ‘ondernemend bankierschap’ in het Utrechtse. Zo is hij inmiddels een kleine twee jaar voorzitter van de raad van commissarissen van de NV Wonen boven Winkels Utrecht. Zulks op voorspraak van woningcorporatie Bo-Ex, die samen met de gemeente Utrecht en de NV Stadsherstel Utrecht deze vennootschap draagt. Van der Maas: “Ik begrijp dat SVn ook actief is in financiering van Wonen boven Winkels. Een onvoorziene doch prettige bijkomstigheid, zou ik zeggen. Verder is mijn bestuursfunctie bij NV Wonen boven Winkels Utrecht en mijn aantreden bij SVn een typisch geval van volstrekte toevalligheid. Niks meer, niks minder.” Aangenaam geraakt Ko van der Maas geeft ruiterlijk toe: hij kan maar moeilijk ‘nee’ zeggen. Dus ook niet tegen SVn. Het balletje begon afgelopen voorjaar te rollen. Bij SVn had voor de invulling van de bestuursvacature de gedachte postgevat aan een persoon met onbetwiste financiële expertise. Bijvoorbeeld een net gepensioneerde directeur uit de Rabogelederen. Zo iemand moet dan maar net beschikbaar zijn en zelf ook plezier aan de aangeboden post denken te gaan beleven. Oud-bankier Ko van der Maas, woonachtig in Blaricum, voldoet aan die criteria. “Hoewel ik nu natuurlijk meer aan afbouw dan aan opbouw van mijn werkzame leven denk, ben ik aangenaam geraakt door de uitnodiging om de vacante bestuurspost te bekleden,” bekent Van der Maas. “Maar ik kende SVn totaal niet. Dat zegt wellicht meer over mij dan over SVn, maar het is de waarheid. Wel is het zo dat hypothecaire financiering bij Rabobank sinds jaar en dag het belangrijkste product is. Dus zo heel erg ver van huis raak ik bij SVn nou ook weer niet, lijkt me.” Financiële expertise “Wat mij erg aanspreekt is de rol en positie van SVn als maatschappelijk financier op het snijvlak van het publieke en het private domein. Dat kan en mag niet anders dan zorgvuldig en betrouwbaar gebeuren; tegelijkertijd mogen assertiviteit, vindingrijkheid en ondernemerschap daar evenmin bij ontbreken,” laat hij erop volgen. “Ik 04 - december 2009
meen die eigenschappen bij SVn volop waar te nemen. De organisatie werkt namens de aangesloten gemeenten met gemeenschapsgeld voor huishoudens met meestal geen al te ruime beurs. Haar financieringsproducten helpen gemeenten om aan tal van fronten gewenste en noodzakelijke bewegingen op de lokale woningmarkt tot stand te brengen, specifiek in de particuliere sector. Mijn bestuurlijke rol bij SVn zie ik vooral in de sfeer van goed luisteren en vanuit mijn bancaire en financiële kennis en ervaring actief meedenken over de te varen koers, het ontwikkelen van nieuwe zinvolle instrumenten en het breder in de markt zetten van al bestaande instrumenten. In financieringsland ken ik de weg, dus dat is mooi meegenomen. Op die manier hoop ik van meerwaarde voor SVn te zijn.” Aanknopingspunten genoeg Van der Maas: “SVn heeft een fraai deelnemersbestand opgebouwd. Maar ik verbaas mij erover dat er toch nog tal van gemeenten zijn die niet zijn aangesloten. Ik vind dat raar, onbegrijpelijk zelfs. Hebben die gemeenten hun woningmarkt in alle opzichten volkomen op orde? Ik waag dat te betwijfelen. En dat terwijl SVn zulke goede financieringsproducten aanbiedt, dat het voor elke gemeente niet anders dan aantrekkelijk is om die producten aan de lokale man of vrouw te brengen. Of SVn ernaar moet blijven streven om alle gemeenten aan boord te krijgen, kan ik op dit moment niet goed inschatten. Het blijft de inspanning waard, lijkt me. Terecht kijkt SVn nadrukkelijk ook naar andere samenwerkingspartners, zoals de provincies en de corporaties. Zij heeft die partijen heel veel te bieden. De beoogde samenwerking met woningcorporaties dicht ik een enorm potentieel toe. Ook samenwerking met de rijksoverheid heeft SVn voortdurend in het vizier. Daar zijn al enkele mooie voorbeelden van, heb ik begrepen. Aanknopingspunten zijn er in elk geval genoeg.” Vloeiende beweging Over aanknopingspunten gesproken. Blijkens recent onderzoek van OTB/ TU-Delft en SVn wil het niet vlotten met afdoende energiebesparende maat-
“Ik kende SVn totaal niet. Dat zegt wellicht meer over mij dan over SVn” regelen in vooral de vooroorlogse en vroeg naoorlogse particuliere woningvoorraad. In het huidige tempo worden de energiebesparingsdoelstellingen van het convenant Meer-met-Minder niet gehaald, zelfs niet bij benadering. De onderzoekers bepleiten onder meer substantiële financiële impulsen met ‘zachte’ leningen om de boel vlot te trekken. Maar de gemeenten kunnen dit financieel niet op eigen houtje aan. Ko van der Maas: “Energiebesparing en verduurzaming van de woningvoorraad is een zaak van algemeen belang. Financier het dan ook vanuit het algemeen belang! Laat Rijk, provincies en gemeenten in één vloeiende beweging aan het stimuleren gaan met ‘zachte’ leningen. Stapel die inspanningen en houd zo de gemeentelijke kosten minimaal. Als samenleving krijg je er heel veel voor terug, vaak nog méér dan je voor mogelijk houdt. Dus, waar wachten we eigenlijk op…?”
5
Problematiek raakt ten minste 200.000 woningen
Kamerdelegatie ontvangt manifest funderingsherstel Op 9 oktober hebben leden van de Kamercommissie voor Wonen, Wijken en Integratie een werkbezoek gebracht aan Zaanstad. Zij kregen het ‘Manifest voor funderingsherstel’ overhandigd en bezochten de Havenbuurt, een van de buurten in Zaandam die door funderingsproblemen aan het verzakken is. Het werkbezoek werd door Zaanstad en SVn samen georganiseerd.
I
n het manifest maken gemeenten en een brede afvaardiging van de bouwbranche zich hard voor aandacht van de landelijke politiek voor de funderingsproblematiek. Het manifest doet concrete aanbevelingen over hoe de nationale overheid funderingsherstel kan stimuleren. Het gaat de ondertekenaars - waaronder SVn - vooral om herkenning en erkenning van de problematiek door de landspolitiek. Op verschillende plaatsen in het land verzakken oudere woningen door aantasting van de fundering. Het gaat om ongeveer 200.000 woningen en dit aantal stijgt nog. Financiële interventies Een van de aanbevelingen is het hanteren van een uniform beoordelingssysteem om de werkelijke omvang van het probleem inzichtelijk te krij-
gen. Ook vraagt het manifest om financiële interventies, waaronder een lager BTW-tarief voor funderingsherstel. SVn vraagt de rijksoverheid een speciaal fonds in te richten dat de kosten voor gemeenten van stimuleringsleningen halveert. Deze stimuleringsleningen zijn bedoeld voor de financiering van funderingsherstel door particuliere woningeigenaren. Het herkennen van funderingsproblemen bij koop en verkoop van woningen is inmiddels onderwerp van een brochure, uitgebracht door VROM en VNG. Makelaars en VEH werken aan een funderingsparagraaf in koopcontracten. Voor informatie over funderingsproblemen kunnen gedupeerde huiseigenaren terecht bij Stichting Platform Fundering Nederland.
Kamerlid Ineke van Gent ontvangt het ‘Manifest voor funderingsherstel’ uit handen van wethouder Piet Keijzer van Zaanstad.
Funderingsherstel Bunschoten De gemeente Bunschoten heeft via SVn een stimuleringsregeling funderingsherstel in het leven geroepen voor eigenaren van door paalrot getroffen woningen (89) aan de Nieuwe Schans. Gedupeerde eigenaren komen voor een gemeentelijke stimuleringslening in aanmerking als de financiering niet bij een reguliere geldverstrekker geregeld kan worden. Eigenaren voor wie de lasten van de stimuleringslening nog te hoog zijn, komen in aanmerking voor een bijzondere vangnetlening. De hoogte van de stimuleringslening is maximaal € 55.000 met een looptijd van 25 jaar. Er wordt een rentekorting van 3% gehanteerd op het marktconforme tarief. Bij voldoende financiële draagkracht geldt na 5 jaar een marktconforme rente. Voor de regeling reserveert de gemeente een budget van € 2,7 miljoen.
Financiering Wonen boven Winkels Eindhoven SVn verstrekt binnenkort een grote financiering aan de NV Wonen boven Winkels Eindhoven. De NV mikt vooral op woonruimte voor jongeren. Het programma vermeldt 100 studiowooneenheden in de komende vijf jaar, te realiseren in clusters van 20 wooneenheden per jaar. De etages worden aangekocht, opgeknapt en verhuurd.
6
In november verzorgde SVn een presentatie over de financierbaarheid van Wonen boven Winkels. Het betrof een themabijeenkomst van de jonge landelijke vereniging Wonen boven Winkels, waarvan vooral gemeenten en corporaties lid zijn. De landelijke vereniging levert expertise over de inzet, organisatie en financiering van een NV Wonen boven Winkels.
Voor SVn is de financiering van Wonen boven Winkels bekend terrein. Diverse gemeenten hebben via SVn voor ruim 1 15 miljoen aan leningen in dit doel geïnvesteerd: Amersfoort, Apeldoorn, Deventer, Groningen, Wageningen en Zutphen. De inzet varieert van een enkel winkelpand via een rijtje winkelpanden tot financiering van de NV zelf.
04 - december 2009
Energiebesparing in de particuliere woningvoorraad
Steviger beleid noodzakelijk om werkelijk verder te komen Een belangrijk deel van het enorme energiebesparingspotentieel in de particuliere woningvoorraad blijft onbenut. Het is twijfelachtig of met het huidige maatregelenpakket de grootscheepse verbetering van de particuliere woningvoorraad kan worden gerealiseerd die nodig is om de ambitieuze beleidsdoelstellingen te halen. Om werkelijk verder te komen is een steviger beleid noodzakelijk.
H
oofdconclusie van de rapportage ‘Perspectieven voor energiebesparing in de particuliere woningvoorraad’, opgesteld door Onderzoeksinstituut OTB/TU-Delft in opdracht van SVn. Vertrekpunt is het convenant Meer-met-Minder (2008) met als oogmerk: tot 2020 een energiebesparing van 30% realiseren in 2,4 miljoen bestaande woningen en andere gebouwen. De grootste besparingen moeten plaatsvinden in de bestaande woningvoorraad en daarbinnen vooral de sectoren eigendomswoningen (bijna 60% van het totaal) en particuliere verhuurwoningen (ca. 10%). Veel ouder woningbezit De particuliere voorraad telt naar verhouding veel oudere woningen. Bijna 60% van de ruim 1,5 miljoen vooroorlogse woningen is particulier bezit, nog eens 17% is van particuliere verhuurders. Eigen woningen hebben in het algemeen betere energielabels dan andere woningen. Toch heeft bijna 60% van de eigenwoningvoorraad (2,2 miljoen woningen) een label D of slechter. In de particuliere huursector is dat maar liefst 75% (600.000 woningen). Vooral in het vooroorlogse en vroeg naoorlogse particuliere woningbestand 04 - december 2009
valt nog een hoop energie te besparen. Ongeveer 80% van de eigen woningen uit deze perioden (ruim 1,4 miljoen huizen) scoort een energielabel van E of slechter. In de particuliere huurvoorraad scoort zelfs meer dan 90% van de woningen uit deze perioden een label E of slechter. In eigen woningen wordt gemiddeld meer gas en electriciteit verbruikt dan in andere sectoren, vooral in vooroorlogse en vroeg naoorlogse woningen. Grotere woonoppervlakte, gezinsgrootte en inkomen zijn hier belangrijke verklarende factoren. Eigenaren van recenter gebouwde woningen verbruiken relatief meer energie dan eigenaren van oudere woningen. Bijna 11% van de eigenwoningsector is van na 1991. Deze eigenaren consumeren ruim 17% van het totale gasverbruik en 22% van het totale electraverbruik in de eigenwoningsector. Een kwart van de eigenwoningsector dateert van 1971-1990. Deze eigenaren consumeren ruim 31% van het totale gasverbruik en ruim 33% van het totale electraverbruik in de eigenwoningsector. Duurzame energiebronnen voor verwarming, ventilatie en elektra komen in de particuliere woningvoorraad nauwelijks voor. Stappen vooruit Het energiebesparingspotentieel in de particuliere woningvoorraad blijft grotendeels onbenut. Niet dat woningeigenaren niets aan energiebesparing doen, maar dat is beperkt en zet te weinig zoden aan de dijk om de doelstellingen van Meer-met-Minder te halen. Vooral isolatietechnische ingrepen blijven ver achter. Die zijn ingewikkeld, kostbaar en geven een hoop rompslomp, maar hebben wel het prettigste effect op de energienota. Vergroten van de ‘bewustwording’ van woningeigenaren is de eerste belangrijke stap vooruit. Als bewoners weten wat zij aan energie verbruiken en wat
mogelijke maatregelen aan (energie en financiële) besparingen opleveren, zullen zij die maatregelen hoogstwaarschijnlijk ook eerder nemen. De tweede stap is de fysieke ingrepen (ook de kostbare en ingewikkelde) daadwerkelijk te laten plaatsvinden en de bestaande barrières weg te nemen. Dus de bewoners helpen en ondersteunen bij het bepalen van de maatregelen, het in kaart brengen van de besparingen en het aanbieden van financiële overbruggingsmiddelen. Maatregelenmix Om werkelijk verder te komen is een steviger beleid even noodzakelijk als onvermijdelijk. Het is zinvol om het huidige scala aan financiële instrumenten te stroomlijnen en eenvoudig te houden, en vooral ook zekerheid naar de toekomst te bieden (geen eenmalige regelingen die na een half jaar stoppen omdat het geld op is). Verder is het denkbaar om goed haalbare en eenvoudig terug te verdienen energiebesparingsmaatregelen verplicht te stellen. Er moet hoe dan ook een samenhang ende, stimulerende maatregelenmix komen van subsidies, leningen, fiscale voordelen en aangescherpte regelgeving. Gemeenten, provincies (en SVn) kunnen bij het inzetten en uitvoeren van vooral de financiële stimulansen een belangrijke rol gaan spelen. SVn stelt de OTB-rapportage ‘Perspectieven voor energiebesparing in de particuliere woningvoorraad’ beschikbaar aan haar deelnemers, andere samenwerkingspartners en relevante externe relaties. Het rapport dient als bouwsteen voor beleidsontwikkeling en -intensivering energiebesparing/verduurzaming particuliere woningvoorraad bij gemeenten, provincies en rijksoverheid. SVn verstuurt het rapport begin januari, indien u het rapport niet ontvangt bel SVn 033-2539401 of mail naar
[email protected].
7
Kort nieuws
Berekenen de Starterslening online! Koopstarters op de woningmarkt kunnen op de website van SVn eenvoudig en snel de maximale Starterslening berekenen en zien of zij voor zo’n lening in aanmerking
komen. Het rekenmodel kan – onder bepaalde technische voorwaarden ook geïntegreerd worden in gemeentelijke websites. Wilt u hier meer over weten? Neem contact op met SVn.
Samenwerking SVn, FGH Bank en Bouwfonds Ontwikkeling
Bijdrage van Bouwfonds voor Startersleningen Deelnemende gemeenten met Bouwfondsprojecten kunnen nu meer koopstarters aan een Starterslening helpen. Nog dit jaar kunnen gemeenten met Bouwfondsprojecten in aanmerking komen voor een verdubbeling van hun budget voor Startersleningen die bedoeld zijn voor woningen van Bouwfonds. SVn, FGH Bank en Bouwfonds Ontwikkeling hebben daartoe de handen ineen geslagen. Starterslening In de huidige moeilijke woningmarkt is de Starterslening een effectieve crisismaatregel. Sommige van de 233 Startersregelinggemeenten hebben slechts een beperkt budget beschikbaar voor de lening. Door de samenwerking van SVn, FGH Bank
en Bouwfonds neemt hun budget toe en kan de startersmarkt worden vergroot. Voorwaarde is dat de lening wordt verstrekt aan kopers van een starterswoning van Bouwfonds. Impuls geven In gemeenten waar Bouwfonds starterswoningen aanbiedt, halveert zij de kosten van de gemeente voor Startersleningen voor Bouwfondswoningen. Hiermee wil Bouwfonds een impuls geven aan de verkoop van haar woningen. Wilt u de Starterslening inzetten voor een Bouwfondsproject in uw gemeente? Neem contact op met uw accountmanager bij SVn. T 033-2539401.
Nieuws over deelnemers Nieuwe deelnemers SVn verwelkomt vijf nieuwe deelnemers: de gemeenten Niedorp, Noordwijk, Schijndel, Westerveld en Zwartewaterland. SVn telt nu 298 deelnemers: 293 gemeenten en 5 provincies. Startersregeling De gemeenten Beemster, Mill en Sint Hubert, Niedorp, Noordwijk, Westerveld en Zwartewaterland hebben de Startersregeling ingevoerd. Nu voeren 233 gemeenten de Startersregeling, waarvan 226 de VROM Startersregeling Duurzaamheidslening De gemeenten Beek, Haarlem, Nijmegen, Weert en Wormerland hebben de Duurzaamheidslening ingevoerd. Nu voeren 14 gemeenten en 1 provincie de Duurzaamheidslening. Noord-Brabant De provincie Noord-Brabant heeft een Fonds Duurzaamheidsleningen bij SVn geopend op basis van de regeling ‘Energielening particuliere woningeigenaren Noord-Brabant’. Sinds 1 november kunnen eigenaar/bewoners tegen 2% rente geld lenen van de provincie voor het treffen van energiebesparende maatregelen. Zij kunnen minimaal 1 3000 tot maximaal 1 10.000 lenen. Tot eind 2011 is hiervoor een budget van 1 10 miljoen beschikbaar.
SVn Plusfonds 2009 Reminder: ook in 2010 heeft het SVn Plusfonds voor onze deelnemers een aantrekkelijk budget voor Plusleningen beschikbaar. Gemeenten die in 2010 van deze faciliteit gebruik willen maken, doen er goed aan hun aanvraag vóór 1 maart 2010 aanstaande bij SVn in te dienen. Het bestuur van SVn maakt dan in de loop van april 2010 bekend welke projecten voor een Pluslening in aanmerking komen. Meer informatie over het SVn Plusfonds vindt u op onze website www.svn.nl. Ook hebben wij voor u een brochure beschikbaar. Met uw vragen over het SVn Plusfonds kunt u bij ons ook telefonisch terecht (033-2539401). SVn Postbus 15, 3870 DA Hoevelaken t
(033) 253 94 01
e
[email protected]
i
www.svn.nl
Colofon Uitgave Tekst
SVn december 2009
Peter Roosekrans
Fotografie Jeroen Poortvliet, Marsel Loermans, Vormgeving Druk
Volta_ontwerpers, Utrecht
Pronk Promotions, Amersfoort
Het bestuur en medewerkers van SVn wensen u fijne feestdagen
Alle rechten voorbehouden.U mag citeren uit SVn Nieuws, mits u de bron vermeldt.
8
04 - december 2009
