Voetbalschool door de vereniging Handleiding
Inhoudsopgave Voorwoord
5
1. Inleiding 1.1 Voetbalschool door de vereniging 1.2 Voordelen
6 6 6
2. Voetballen, wat is dat? 2.1 Voetbal 2.2 Visie op leren voetballen
7 7 8
3. Stappenplan voor de organisatie 3.1 Stappenplan 3.2 Inzet KNVB
12 12 13
4. Organisatie voetbalschool 4.1 Planning activiteiten 4.2 Doelgroep 4.3 Samenstelling groepen 4.4 Kader 4.5 Taakomschrijving kaderleden 4.6 Materialen 4.7 Plattegrond 4.8 Planning per activiteit 4.9 Promotie 4.10 Financiën
15 15 15 15 15 16 16 17 18 18 18
5. Inhoud activiteiten voetbalschool
19
Bijlagen Bijlage 1: Stap 1 Beginsituatie vaststellen Bijlage 2: Stap 2 Einddoel vaststellen Bijlage 3: Stap 3 Tussendoelen vaststellen Bijlage 4: Stap 4 Plan van Aanpak Bijlage 5: Evaluatieformulier voetbalschool door de vereniging Bijlage 6: Evaluatieformulier deelnemers / deelneemsters Bijlage 7: Inschrijfformulier Bijlage 8: Persbericht Bijlage 9: Contactgegevens
20 21 22 23 24 25 26 27 28 29
Colofon
30
Voetbalschool door de vereniging 3
Voorwoord Voetbalschool door de vereniging Honderdduizenden jongens en meisjes in Nederland zijn gek op voetbal. Ze zijn lid van een vereniging, trainen bij hun club, voetballen op school en als het even kan tussendoor ook nog eens op straat. Ik ben daar blij mee, want dat betekent dat voetbal de populairste sport in Nederland blijft en dat er steeds weer nieuwe talenten klaar staan om in het Nederlands elftal te gaan voetballen. Steeds meer verenigingen in Nederland proberen de jeugd van 7 tot 13 jaar nog iets meer te bieden dan de doordeweekse trainingen en competitiewedstrijden op zaterdag. Zij beginnen een voetbalschool binnen de vereniging. Enthousiaste kinderen krijgen daar van ervaren trainers extra mogelijkheden om te voetballen en vooral beter te voetballen. Die voetbalschool binnen de club wordt steeds populairder. In deze handleiding vinden verenigingen belangrijke tips voor het opzetten van een voetbalschool. Clubs die samen een voetbalschool willen opzetten kunnen dat natuurlijk ook doen. Als maar voorop staat dat kinderen met plezier voetballen en beter leren voetballen. Dat kan het best bij een echte voetbalvereniging. In sommige gevallen hoef je dan niet eens lid te zijn van die vereniging. Veel plezier en succes.
Bert van Marwijk bondscoach
Voetbalschool door de vereniging 5
1.
Inleiding
1.1
Voetbalschool door de vereniging
De KNVB vindt het geweldig dat u de voetbalschool door de vereniging gaat organiseren. Met de voetbalschool door de vereniging creëert u een aanbod van meer voetbal voor leden en wellicht niet-leden. Als vereniging heeft u hierbij zelf de organisatie in handen. Wel kan de KNVB u op verschillende manieren ondersteunen. Het doel van deze handleiding is om de voetbalvereniging te ondersteunen bij het opzetten, eventueel in samenwerking met andere verenigingen, van een voetbalschool door de vereniging. De voetbalschool door de vereniging leent zich perfect om extra voetbalactiviteiten voor zowel jongens als meisjes te organiseren. Bij de organisatie van extra voetbalactiviteiten voor zowel jongens als meisjes is de inzet van het vrijwillig kader niet te onderschatten. De KNVB wil verenigingen stimuleren om zelf extra voetbalactiviteiten te organiseren met eigen trainers. De opgedane kennis en ervaring van trainers bij de voetbalschool stelt verenigingen in staat om ook op lange termijn kwalitatief betere trainingen aan te bieden. Het voetbalaanbod van voetbalscholen bij verenigingen, of bij een cluster van verenigingen, bestaat uit extra activiteiten in een periode in het najaar en/ of een periode in het voorjaar.
1.2
Voordelen
Het starten van een voetbalschool binnen de club heeft vele voordelen. De belang rijkste voordelen voor u als vereniging: - Meer en beter voetbal voor leden (en niet-leden). - Leden langer behouden. - Ouders actief betrekken als vrijwilliger. - Meer voetballende leden werven. - Meer vrijwilligers betrekken bij de vereniging. - Opdoen van (voetbaltechnische) kennis. - Opleiden van kader op technisch en organisatorisch vlak. - Profileren van de vereniging. - Samenwerken met de KNVB (indien van toepassing). De voetbalschool wordt bij en door uw vereniging georganiseerd, eventueel in samenwerking met de KNVB. U kunt dit als vereniging zelfstandig organiseren, maar ook in samenwerking met andere enthousiaste verenigingen uit uw regio (cluster). Er zijn twee varianten: 1L okaal/cluster, zelfstandig georganiseerd: Uw vereniging zet zelfstandig - met behulp van deze handleiding - een voetbalschool binnen de club op. Uw vereniging heeft de beschikking over dit draaiboek en zes instructiefilmpjes over de voetbalschool binnen de club. Deze kunt u gratis downloaden via trainers.voetbal.nl. Uw vereniging kan ook promotiemateriaal zoals flyers, posters en certificaten downloaden en deze zelfstandig aanpassen en verspreiden. 2 Lokaal/cluster, met ondersteuning van de KNVB: Uw vereniging blijft nog steeds verantwoordelijk voor de organisatie van de voetbalschool binnen de club, maar u krijgt bij deze variant ondersteuning van een KNVB-medewerker. Binnen deze opzet ondersteunt de KNVB de vereniging - tegen een financiële vergoeding - met een kaderopleiding. Wilt u meer weten over deze variant? Neem dan contact op met de medewerker VTZ van uw district. Zie het colofon voor de contactgegevens.
Voetbalschool door de vereniging 6
2.
Voetballen, wat is dat?
2.1
Voetbal
Voetbal is een spel. Kenmerkend voor een spel is, dat - binnen de spelregels - mensen keuzes kunnen maken. Er zit een bepaalde vrijheid en daarmee creativiteit in. Voetbal is een ingewikkeld spel. Dat komt door het grote aantal spelers dat in het veld staat. Alle spelers van het eigen team en van de tegenpartij nemen beslissingen en de speler die de bal heeft moet inspelen op de beslissingen van medespelers en tegenstanders. Daar komt bij dat tijdens het voetballen de bal vrij is. Dat betekent dat ieder moment de bal afgepakt kan worden. Daardoor levert het spel steeds wisselende situaties op en is er niet één situatie hetzelfde. Spelbedoeling Het doel van het voetbalspel is meer doelpunten maken dan de tegenpartij. Deze spelbedoeling kan kortweg worden omschreven als winnen. Voetballers proberen dit doel te realiseren door het uitvoeren van voetbalhandelingen zoals vrijlopen, passen en schieten. Iedere voetballer is op zijn niveau tijdens de wedstrijd bezig met willen winnen en beleeft daar bijzonder veel plezier aan.
Teamfuncties en teamtaken Wat wordt nu bedoeld met: ‘Het voetballen is het uitgangspunt?’ Als we kijken naar voetballen, doen we dat altijd op dezelfde manier. Ongeacht waar wordt gevoetbald, het niveau en of sprake is van jongens of meisjes die voetballen. De logische structuur van het voetbalspel blijft hetzelfde. Het gaat in het voetballen altijd om meer doelpunten maken dan de tegenpartij: het winnen van de wedstrijd.
opbouwen
omschakelen
storen
verdedigen
scoren
aanvallen
Teamfuncties Om dit voor elkaar te krijgen moet het team aanvallen. Dit betekent automatisch dat de tegenpartij verdedigt. En omdat balbezit voortdurend wisselt, is er naast het aanvallen en verdedigen ook sprake van omschakelen. Aanvallen, verdedigen en omschakelen noemen we teamfuncties.
doelpunten
voorkomen
omschakelen Teamtaken Teamfuncties kunnen worden onderverdeeld in teamtaken (bij aanvallen zijn dat opbouwen en scoren; bij verdedigen zijn dat storen en doelpunten voorkomen).
Voetbalschool door de vereniging 7
De bedoeling van opbouwen is het creëren van kansen en de bedoeling van scoren is het benutten van deze kansen. De bedoeling van storen is er voor zorgen dat de tegenpartij geen kansen krijgt (en als het kan de bal af te pakken). Wanneer de tegenpartij een kans krijgt is het de bedoeling om een doelpunt te voorkomen. Een teamorganisatie en een onderlinge taakverdeling zijn noodzakelijk om de wedstrijd te kunnen winnen. Binnen de teamorganisatie krijgen de spelers een individuele basistaak. Pas vanuit een bepaalde teamfunctie en teamtaak krijgen de voetbal handelingen van spelers betekenis. Voorbeeld: aanvallen Het team heeft de bal en is aan het opbouwen. De speler met de bal kan gaan dribbelen, passen, passeren, schieten enz. De spelers zonder bal zullen vooral de keuze maken om te gaan vrijlopen. Wie wat doet - passen, passeren, vrijlopen etc.en op welk moment, op welke manier en in welke richting? Dit kan alleen maar worden begrepen vanuit de wedstrijd. Alle handelingen staan in dienst van het creëren van kansen en uiteindelijk het maken van doelpunten. Wat een speler doet bepalen de medespelers en tegenstanders. Maar ook waar de actie op het veld plaatsvindt (eigen helft of helft tegenpartij), beïnvloedt de handelingen van de spelers.
2.2
Visie op leren voetballen
Oefenen in relatie tot de wedstrijd Het leren voetballen van (jeugd)spelers gebeurt vooral door het voetballen zelf en sluit aan bij de drie teamfuncties in een wedstrijd: aanvallen, verdedigen en omschakelen. Het leren van voetbalhandelingen zoals: het passen, dribbelen, passeren, schieten, het maken van schijnbewegingen, het uitvoeren van een sliding, enz. moeten bij herhaling en in wisselende spelsituaties - met een relatie naar de echte wedstrijd - worden geoefend. De spelers oefenen deze voetbalhandelingen zonder onnodige onderbrekingen en wachttijden. Daarbij oefenen de spelers bijvoorbeeld om op het juiste moment vrij te lopen of een pass te geven met de goede richting en snelheid. Spelers leren daarbij hun handelingen weer af te stemmen op andere spelers. Leerbaarheid vergroten Voetballen leer je door te voetballen. De leerbaarheid van het spel wordt vergroot door de wedstrijd voor jonge spelers te vereenvoudigen en overzichtelijker te maken: 4 tegen 4 en 7 tegen 7 in plaats van 11 tegen 11. Het gevolg is kleinere velden en doelen en het vereenvoudigen van de regels. Hoe jonger de spelers zijn, hoe groter de verschillen met het voetbal voor volwassenen. Rekening houdend met de leeftijdskenmerken van de deelnemers en hun specifieke behoefte wordt dit uitgewerkt per leeftijdscategorie (F, E, D, enz.) Bij het leren voetballen onderscheiden we grofweg drie fasen: - Mini-, F-en E-pupillen. - D-pupillen en C-junioren. - B- en A-junioren. Mini-, F- en E-pupillen Kinderen in de leeftijd van 5 tot 10 jaar richten zich, naast het maken van doelpunten, vooral op het in het bezit houden van de bal, het pingelen, het spelen van de bal naar een medespeler en schieten op doel. In de trainingen ligt het accent op het leren omgaan met de bal in voetbalvormen, waarbij er veel met kleine aantallen wordt geoefend (bijv. 3 tegen 1, 3 tegen 2, 1 tegen 1, 5 tegen 2 en allerlei variaties daarvan). Het partijspel dat zich het meest leent om het voetballen te ontwikkelen is 4 tegen 4, dat als de kleinste vorm van de echte wedstrijd kan worden gezien.
Voetbalschool door de vereniging 8
In verschillende variaties van het 4 tegen 4 kunnen verschillende accenten terugkeren waarin de handelingen van spelers met de bal benadrukt worden (zoals dribbelen, passeren, passen en schieten). Samen doen Uiteraard leren kinderen ook om te verdedigen, want als je de bal niet hebt probeer je die zo snel mogelijk weer terug te krijgen. En - zeker bij E-pupillen - leren ze dat ook steeds meer samen te doen. Ook komen voorkeuren voor posities meer tot uiting, de één vindt het prettiger om meer verdediger te zijn, de ander is meer een aanvallend type. D-pupillen en C-junioren Vanaf de D-pupillen spelen kinderen 11 tegen 11. Kinderen beheersen hun eigen bewegingen en willen samen met hun teamgenoten wedijveren met anderen. Ze ontwikkelen inzicht in het spel 11 tegen 11, leren omgaan met een groot speelveld, spelregels en het spelen in een opstelling. Dit betekent voor de training dat er meer aandacht komt voor de veldbezetting, spelen met linies en de verschillende taken die er per linie en per positie zijn. Accenten Zeker bij de D-pupillen kan het voetballen nog vaak geoefend worden met kleine aantallen. Hierbij kunnen de accenten liggen op het aanvallen of het verdedigen. Als de spelers ouder en vaardiger zijn, kan de trainer kiezen voor meer complexe vormen. Het partijspel 4 tegen 4 blijft een goed leermiddel, maar in 7 tegen 7 of 8 tegen 8 kan meer aandacht worden besteed aan de samenwerking tussen de linies.
B- en A-junioren In de derde fase werken we toe naar het spelen van wedstrijden als doel. De afgelopen en de eerstkomende wedstrijd zijn een belangrijk uitgangspunt van de training. Spelers moeten leren het rendement van hun taakuitvoering te verbeteren, sneller te handelen en zich te specialiseren in de teamtaken waarin ze het best zijn. Daar hoort ook bij het ondergeschikt maken aan het teambelang en het leren omgaan met spanning en de druk van de wedstrijd. Periodiseren De trainingen zijn nog meer wedstrijdgericht zijn, waarbij het team en de spelers individueel zich stap-voor-stap ontwikkelen in het verbeteren van het aanvallen, verdedigen en omschakelen. Door middel van het periodiseren van de voetbaltraining wordt enerzijds gewerkt aan het beter aanvallen, verdedigen en omschakelen en daarnaast door het spelen van voetbalvormen aan het verbeteren van de voetbal conditie van de spelers. Voetbalschool door de vereniging 9
Trainen Trainen = vereenvoudigen van het spel afgestemd op de mogelijkheden van het individu. De visie van de KNVB start met het voetballen in (vereenvoudigde) spelsituaties (4 tegen 4, 7 tegen 7, etc.). De weerstanden die een speler tegenkomt in de echte wedstrijd zijn ook aanwezig in de vereenvoudigde spelsituaties, maar dan in aangepaste vorm. Bijvoorbeeld door minder (tegen)spelers en meer ruimte is er meer tijd om een bal aan te nemen, door te passen of te dribbelen. De tekortkomingen die daarin zijn te zien, krijgen op de training aandacht in aanwijzingen en verdere vereen voudigingen van het spel. Deze zijn gericht op handelingen met bal (techniek), maar ook handelingen zonder balcontact (dekken, vrijlopen, etc.). De trainer geeft ook aanwijzingen die te maken hebben met spelinzicht (waarnemen) en de onderlinge communicatie (het afstemmen van de handelingen van de spelers op elkaar).
Een (jeugd)trainer/coach is in staat om te kiezen voor de juiste vereenvoudiging, waardoor spelers vaak in een situatie komen om bepaalde voetbalhandelingen te oefenen. En in deze situatie moet de coach de juiste aanwijzingen, op het juiste moment geven, waardoor individuele spelers beter worden. Techniek als middel In de visie van de KNVB zien we techniek als een middel om uitvoering te geven aan bijvoorbeeld de teamfunctie aanvallen en de teamtaken opbouwen en scoren. De handelingen met bal als dribbelen, passeren, passen en schieten zien we als middelen om kansen te creëren en kansen te benutten. Spelinzicht Spelinzicht zegt iets over het handelen van de individuele voetballer. Om een bijdrage te kunnen leveren aan bepaalde teamtaken of teamfuncties, dient een individuele speler spelsituaties te onderkennen en te doorzien. Welke handeling is op welk moment en in welke situatie nodig? De term spelinzicht heeft betrekking op handelen zoals waarnemen, herkennen, interpreteren, inschatten, anticiperen, etc. Bij spelinzicht komt het vooral aan op het goed waarnemen en inschatten van de tijdruimtelijke verhoudingen. De keuze voor een bepaalde handeling, dribbelen of passen, en de invulling die je vervolgens geeft aan 1.) het positie kiezen, 2.) het moment van handelen, 3.) de richting van handelen en 4.) de snelheid van handelen.
Voetbalschool door de vereniging 10
Communicatie Het coördineren en op elkaar afstemmen van de bewegingshandelingen van individuele spelers noemen we communicatie. Het komt neer op spelinzicht op teamniveau. Spelers moeten elkaar begrijpen, het handelen van anderen correct interpreteren en het eigen handelen daarop afstemmen. Bij de onderlinge communicatie tussen spelers speelt ook de teamorganisatie een belangrijke rol. Duidelijke afspraken over de veldbezetting tijdens het aanvallen en verdedigen, zorgen voor een herkenbaar referentiekader waardoor spelers goed met elkaar kunnen communiceren. Conditie Voor conditietraining geldt een vergelijkbare redenering. De conditie van de individuele speler verbetert door veel te voetballen, bijvoorbeeld als de voetbalsituatie vereist dat spelers veel sprintjes moeten trekken om vrij te komen of vaak druk moeten zetten om de opbouw van de tegenpartij te verstoren. Plezier Een voorwaarde voor een goed jeugdvoetballeerproces is het inspelen op individuele verschillen tussen kinderen en het gebied van om ook zelfstandig te kunnen handelen. Daaraan voorbij gaan kan bij veel spelers het spelplezier en de motivatie om te voetballen ernstig ondermijnen. Het feit dat een trainer er is voor de spelers en niet andersom, kunnen we dan ook niet vaak genoeg herhalen. Als check voor een waardevolle voetbalactiviteit kunt u gebruik maken van de volgende (toets)vragen: - Wordt het voetbalspel gespeeld? Kan er worden gescoord, is er sprake van verdedigen, aanvallen en omschakelen? - Wordt het spel (beter) geleerd? Zijn (alle) spelers beter geworden in aanvallen, verdedigen en/of omschakelen? - Wordt er plezier beleefd aan het spel? Vinden de spelers het leuk, zijn ze enthousiast en betrokken? Deze vragen kunnen in veel situaties, zowel bij trainingen als bij wedstrijden, worden gesteld. En als ze alle drie volmondig met ja kunnen worden beantwoord, is sprake van een goede leersituatie. Het is aan degenen die verantwoordelijk zijn voor het coachen van wedstrijden en/of het geven van trainingen om de visie in de praktijk te brengen. Dat moet blijken uit de mate waarin rekening wordt gehouden met de ontwikkeling van kinderen. Wanneer deze gerichtheid ontbreekt, worden trainingen voor jeugdvoetballers al gauw een kopie van de trainingen voor volwassenen. Het gaat bij het leren voetballen om op een kindvriendelijke – of kindvolgende - manier spelers het spel (beter) te leren spelen. Kinderen hebben plezier in het voetballen als hun ontwikkelingsmogelijkheden op het juiste moment en de juiste wijze worden aangesproken. Spelers hebben er lol in als je ze voetbaltaken geeft die ze ook daadwerkelijk aankunnen. Want ze zijn gaan voetballen omdat ze voetballen zo leuk vinden; dat is scoren, aanvallen, verdedigen en omschakelen. Niks meer en... niks minder.
Voetbalschool door de vereniging 11
3. Stappenplan voor de organisatie 3.1 Stappenplan Het doorlopen van de volgende stappen is de basis om uw vereniging te ondersteunen bij het opstarten en/of verder ontwikkelen van een voetbalschool:
Stap 1 Beginsituatie vaststellen In deze stap, die gezet wordt na een eerste contact tussen een club of cluster van clubs (en indien van toepassing de KNVB), is het de bedoeling vast te stellen wat de vereniging (cluster) wil, wat de vereniging zelf kan en wat eventueel de rol van de KNVB kan zijn. Daarbij kan het uiteraard zo zijn dat men een aantal zaken nog niet scherp heeft, maar deze stap is om daarin duidelijkheid te verkrijgen. Relevante vragen zijn: - Wat beoogt men met het organiseren van een voetbalschool? - Welke doelgroepen heeft men voor ogen? - Welke inhoud (soorten activiteiten) denkt men te geven aan de voetbalschool? - Welk aantal deelnemers/deelneemsters denkt men te kunnen inschrijven? - Verwacht men een rol van de KNVB?
Stap 2 Einddoel (2a) en eventuele tussendoelen (2b) vaststellen Het ultieme einddoel is een volledig door de club (of cluster) georganiseerde voetbal school met alles er op en eraan. Afhankelijk van het verschil tussen de beginsituatie en het einddoel en de daarvoor benodigde tijd, kan het nuttig en nodig zijn om tussen doelen vast te stellen. Indien er sprake is van een samenwerking met de KNVB wordt er uitvoering gegeven aan de gedachte van de KNVB ‘Leer de club het zelf te doen!’. Onderstaande vragen spelen daarin een belangrijke rol: Op welke punten moet de club en/of het clubkader zich ontwikkelen om het einddoel te realiseren? - Hoe denkt de club dat te gaan realiseren? - Welke rol kan de KNVB hierin spelen?
Stap 3 Plan van aanpak uitwerken en vaststellen Op basis van de beginsituatie, de gestelde tussendoelen en het na te streven einddoel werkt de club (en de KNVB-medewerker) een plan van aanpak, inclusief tussentijdse evaluatiemomenten, uit.
Voetbalschool door de vereniging 12
Het is goed om het plan van aanpak gezamenlijk vast te stellen. Dit document is immers de leidraad waarmee en waarlangs gewerkt gaat worden door alle partijen, de vereniging(en) en indien van toepassing ook de KNVB. Vragen bij de ontwikkeling van het plan van aanpak zijn: Wie gaat/gaan het plan van aanpak uitwerken? - Wat is precies de rolverdeling? Wie doet wat? - Hoe wordt er gecommuniceerd tijdens het samenstellen van het plan van aanpak? - Wanneer moet het plan van aanpak gereed zijn?
Stap 4 Uitvoering De (voorbereidingen) van de voetbalschool (gaan) gaat van start. Op weg naar een voetbalschool binnen de club van de club!
Stap 5 Evaluatie De voetbalschool binnen de club kan voor uw vereniging een jaarlijkse activiteit worden waarbij u de jeugdleden extra activiteiten aanbiedt. Daarom is het belangrijk om de voetbalschool te evalueren. Belangrijk is om na iedere activiteit kort te evalueren. Evalueren klinkt misschien ingewikkeld, maar dat hoeft het helemaal niet te zijn. De nabeschouwing van een voetbalwedstrijd is een vorm van evaluatie, in dit geval de nabeschouwing van een voetbalactiviteit. Wat ging er goed? Wat kan er nog beter? Een aantal aandachtspunten voor de evaluatie zijn: - Planning vooraf aan de voetbalschool. - Organisatie van de voetbalschool. - Handleiding KNVB. - Voetbalinhoud. - Werving vrijwilligers. - Instructie vrijwilligers. - Inzet technisch kader. - Afspraken met de KNVB. Zie bijlage 1 tot en met 5 voor formulieren die u kunnen ondersteunen in het vaststellen van het stappenplan.
3.2 Inzet KNVB De KNVB kan en wil clubs op allerlei manieren ondersteunen bij het opstarten en/of verder ontwikkelen van een voetbalschool binnen de club. De KNVB ziet dit als zijn taak en verantwoordelijkheid. Er zijn per district verschillende KNVB-medewerkers beschikbaar om uw vereniging te ondersteunen bij de organisatie van de voetbalschool binnen de club. Belangrijk is wel dat deze KNVB-medewerker de organisatie van de activiteiten ondersteunt, hij of zij is geen medeorganisator. De organisatorische verantwoordelijkheid ligt bij uw vereniging. Voorwaarden voor de KNVB om een club bij het (verder) ontwikkelen van een voetbal school binnen de club te ondersteunen zijn verder: 1. De club moet bereid zijn zich, met behulp van de KNVB, zodanig te ontwikkelen dat zij op redelijke termijn in staat is zelfstandig de organisatie en de inhoud van een voetbalschool in de club te draaien. 2. De club moet zich t.a.v. de inhoud van de voetbalactiviteiten van de voetbalschool committeren aan de visie van de KNVB op het (steeds beter) leren van voetballen. 3. De club mag de te ontwikkelen voetbalschool in de club niet gebruiken om winst te maken. 4. De club richt zich alleen op eigen leden of, met toestemming van andere clubs, ook op leden van die andere clubs.
Voetbalschool door de vereniging 13
5. De inzet van de KNVB medewerker zal op basis van (uren) nacalculatie vergoedt worden. (De club heeft de mogelijkheid deze kosten terug te halen uit bijvoorbeeld: inschrijfgelden, sponsoring, bijdrage gemeente). De KNVB medewerker voetbal technische zaken uit uw district zal in overleg met u bepalen hoeveel uren de KNVB medewerker actief zal zijn voor uw voetbalschool binnen de club en zal u een passende aanbieding doen. Tot het moment dat de club in staat is de voetbalschool volledig zelfstandig te draaien, kan de KNVB onder leiding van een ‘KNVB-coördinator voetbalschool in de club’ o.a. de volgende vormen van ondersteuning bieden: - Indien gewenst/noodzakelijk: benaderen/informeren clubs uit de stad, wijk of regio om tot cluster van organiserende/participerende clubs te komen. - KNVB-trainers. - KNVB-docenten. - Inhoud van voetbalactiviteiten voetbalschool aan de hand van leerplannen F-, E- en D-pupillen. - Opleiding/begeleiding clubtrainers. - Opleiding/begeleiding clubcoördinator voetbalschool.
Voetbalschool door de vereniging 14
4. Organisatie Voetbalschool 4.1 Planning activiteiten Het vertrekpunt is steeds een cyclus (najaar en voorjaar) van minimaal vijf en maximaal twaalf activiteiten. Op hoofdlijnen kan de inhoud er als volgt uit zien: 1. Trainen. 2. Trainen. 3. Trainen. 4. Trainen. 5. Trainen. 6. Voetballen: 4 tegen 4-toernooi met individuele winnaar voor iedereen. Gesplitst naar twee leeftijdscategorieën. 7. Trainen. 8. Trainen. 9. Trainen. 10. Trainen. 11. Trainen. 12. Voetballen: 4 tegen 4 voor F- en E-pupillen (met individuele winnaar) en 7 tegen 7 voor D-pupillen en C-junioren (afhankelijk van groepssamenstelling).
4.2 Doelgroep Het uitgangspunt van de voetbalschool binnen de club is het bieden van extra voetbalactiviteiten voor jeugdleden. De vereniging kan zelf beoordelen welke doelgroep in aanmerking komt voor extra voetbalactiviteiten.
4.3 Samenstelling groepen De groepssamenstelling is van essentieel belang als het gaat om de voetbal ontwikkeling. Belangrijkste factor is daarbij: weerstand. Met en tegen gelijkwaardige voetballers trainen en spelen leidt tot ontwikkeling! Ook van belang is het aantal spelers per trainer. Omdat het om de ontwikkeling van spelers en er voetbalsituaties getraind moeten kunnen worden die overeenkomen met het voetbalvermogen van de leeftijdscategorie, moeten de groepen niet te groot zijn. De volgende aantallen zijn daarbij het uitgangspunt: - F- en E-pupillen: maximaal tien spelers per trainer. - D-pupillen en C-junioren: maximaal veertien spelers per trainer.
4.4
Kader
Het blijft vaak lastig voldoende vrijwilligers te vinden, maar ze zijn wel van cruciaal belang voor de activiteiten. Door samen te werken met andere verenigingen ondervangt u dit mogelijke probleem. Een andere goede optie is om een jeugdteam (A-, B- of C-junioren) of spelers en speelsters van de senioren te benaderen. Verder is het belangrijk tijdig vrijwilligers te benaderen. Zogenaamde last-minute wervingsacties leveren vaak een teleurstellend resultaat op. Daarnaast willen vrijwilligers precies weten wat er van hen wordt verwacht. U kunt een bijeenkomst plannen, waarin bijvoorbeeld de technisch jeugdcoördinator uitlegt wat de bedoeling is van de voetbalschool binnen de club en de rol van het kader daarbinnen. Geef ze het gevoel dat het ook hun voetbalschool is en wees niet bang hen verantwoor delijkheden te geven. In totaal bestaat de voetbalschool binnen de club (uitgaande van 50 deelnemers), uit minimaal zeven kaderleden.
Voetbalschool door de vereniging 15
Benodigde kaderleden: - TJC (coördinator voor de coördinatie van de voetbalschool binnen de club). - Trainer(s) per veldje (zie plattegrond). - Fysiotherapeut. - Voldoende personeel in de kantine (bezetting verschilt per club).
4.5 Taakomschrijving kaderleden Coördinator: - Coördineren van de organisatie van de voetbalschool door de vereniging. - Het leiden van de voorbespreking van de trainingen. - Coördineren van het overig kader (toelichting trainingsvormen, begeleiding in de praktijk, etc.). -T oezien op en helpen bij het goed uitzetten van de velden (afmetingen veld en doeltjes, veldaanduidingen, etc.). -T oezien op aanwezigheid van al het materiaal (ballen, pilonnen, bordjes, formulieren, etc.). - Het openen en sluiten van de voetbalactiviteit voor de deelnemers. - Ondersteunen/begeleiden trainers tijdens de praktijk. - Het leiden van de nabespreking van de trainingen. - Aanspreekpunt KNVB (indien van toepassing). Trainers: Per groep van tien spelers binnen één leeftijdscategorie draagt de trainer zorg voor: - Het voorbespreken van de trainingen. - Het trainen van de groep (volgens draaiboek). - Het begeleiden van de spelers (voor, tijdens en na de training). - Toezien op het materiaal (ballen, pilonnen, bordjes). - Het nabespreken van de trainingen. Fysiotherapeut: - Het verzorgen en behandelen van blessures en verwondingen. - Het bepalen van de ernst van de blessure en verslag uitbrengen aan de coördinator. - In overleg met de coördinator beslissen of de speler het programma kan vervolgen.
4.6 Materialen De vereniging is zelf verantwoordelijk voor de materialen. Aantal
Materiaal
4 per veldje (5 veldjes 20 pilonnen etc.) 20 per veldje (5 veldjes 100 hoedjes etc.) 10 per veldje (5 veldjes 50 ballen etc.)
Pilonnen
Check
Hoedjes Ballen Kleine doeltjes (3x1 m) Pupillendoelen
50
Hesjes (groen/ rood/ geel/ blauw/ wit/ etc)
5
Bordjes veldaanduiding
1
Geluidsinstallatie, mits aanwezig
Voetbalschool door de vereniging 16
40 meter
4.7 Plattegrond
20 meter
Eén veldje uitvergroot
20 meter
40 meter
Voetbalschool door de vereniging 17
4.8 Planning per activiteit Tijd
Actie
Door
00.00 – 00.15
Aankomst kader
Alle kaderleden
00.15 – 00.30
Vooroverleg training
TJC en trainers
00.30 – 00.45
Uitzetten training
Trainers
00.45 – 01.00
Aanmelding deelnemers en opening
TJC en overig kader
01.00 – 02.15
Training
Trainers en TJC
02.15 – 02.30
Afsluiting Deelnemers douchen en huiswaarts
TJC en trainers
02.30 – 03.00
Nabespreken training
TJC en trainers
03.00 – 03.15
Huiswaarts
Alle kaderleden
4.9 Promotie Er zijn diverse mogelijkheden om de voetbalschool binnen de club te promoten. Op de website trainers.voetbal.nl staan voorbeelden van flyers, posters en certificaten die door de voetbalschool zelf aan te passen zijn. Voorafgaand aan de voetbalschool is het belangrijk voor de vereniging om de activiteit te promoten. Wellicht kiest de vereniging om de voetbalschool in te zetten als wervingsactiviteit. In dat geval is het belangrijk niet alleen via de eigen leden en rondom de vereniging te promoten, maar ook op andere locaties waar potentiële deelnemers en deelneemsters zich bevinden. Flyers, posters en certificaten Verenigingen kunnen zelf flyers, posters en certificaten ontwikkelen door in het bewerkbare pdf bestand hun voetbalschool gegevens in te vullen. In de blauwe balken (die overigens niet blauw zijn als de materialen worden gedrukt) is het mogelijk om de tekst aan te passen. Belangrijk is om de informatie vooral duidelijk en beknopt te houden. Voor meer informatie kunt u doorverwijzen naar de website en/of contactpersoon. Tevens zijn er zes videoclips beschikbaar met meer informatie over het organiseren van een voetbalschool binnen de club op trainers.voetbal.nl.
4.10 Financiën Mocht de voetbalschool binnen de club een samenwerking aan willen gaan met de KNVB, dan wordt de inzet van het aantal uren met de KNVB-medewerker vooraf besproken. De concrete vergoeding voor de KNVB-medewerkers bestaat uit: - De met de club afgesproken uren. - De reiskosten van huis naar de accommodatie en terug. - Uren worden afhankelijk van de loontrede vergoed met een bedrag dat varieert tussen € 22,50 en € 26,-. Deze functie is ingeschaald in schaal 6 van de CAO-Sport. Per gereden kilometer wordt € 0,26 vergoed.
Voetbalschool door de vereniging 18
5.
Inhoud activiteiten voetbalschool
Het basisidee is dat kinderen leren door de zin, de bedoeling van het spel te ontdekken. De trainer/coach helpt kinderen de zin te ontdekken, te herkennen. Dit geldt voor elke leeftijdscategorie. Om het voetballeerproces optimaal te laten verlopen, wordt het spel vereenvoudigd in aantallen, ruimte en regels. Dit gebeurt wel zodanig dat de karakteristieken van het voetballen behouden blijven. - Twee partijen die beiden kunnen scoren. (Spelen om te winnen!) - Wat moeten we doen als we de bal hebben? - Wat moeten we doen als de tegenpartij de bal heeft? - Afgebakende ruimte, richting en voetbalspelregels. Onderstaand format is een prima middel om optimaal invulling te geven aan bovenstaande. Deel 1 ± 15 minuten 'Ik en de bal' Deel 2 ± 15 minuten Voetbalvorm en de trainer helpt af en toe door een gerichte aanwijzing Deel 3 ± 15 minuten Partijtje voetbal 4:4 (variaties) de trainer coacht begeleidend Deel 4 ± 15 minuten Voetbalvorm en de trainer helpt af en toe door een gerichte aanwijzing Deel 5 ± 15 minuten Partijtje voetbal 4:4 of 7:7 de trainer coacht begeleidend De door de KNVB ontwikkelde voetbalvormen (vereenvoudigingen van het partijtje voetbal) zijn belangrijke middelen om het voetballen te leren. Voetbalvormen zijn een afspiegeling van de echte wedstrijd. Spelers krijgen te maken met tegenstanders, medespelers, doelen, afgebakende ruimte, regels en keuzemogelijkheden om voetbal situaties op te lossen. Door het veelvuldig spelen van kleine partijtjes en allerlei vereenvoudigingen worden alle voetbalhandelingen die nodig zijn om het spel te kunnen spelen en de juiste keuzes te kunnen maken, ontwikkeld in echte voetbalsituaties. De serie ‘Allemaal Uitblinkers’ voor F-, E- en D-pupillen biedt t.a.v. voorgaande en de praktische vertaling daarvan de nodige houvast. Bij deze handleiding vindt u tevens een boekje met een vijftal uitgewerkte trainingen voor E-pupillen en voor D-pupillen. U kunt het document ‘Voetbalschool door de vereniging – training’ downloaden van de website trainers.voetbal.nl. Vervolgens kunt u het document uitprinten, vouwen tot een boekje en meenemen naar de voetbalactiviteiten.
Voetbalschool door de vereniging 19
Voetbalschool door de vereniging
Bijlagen Bijlage 1: Stap 1 Beginsituatie vaststellen Bijlage 2: Stap 2 Einddoel vaststellen Bijlage 3: Stap 3 Tussendoelen vaststellen Bijlage 4: Stap 4 Plan van Aanpak Bijlage 5: Evaluatieformulier Bijlage 6: Evaluatieformulier deelnemers / deelneemster Bijlage 7: Inschrijfformulier Bijlage 8: persbericht Bijlage 9: Contactgegevens
21 22 23 24 25 26 27 28 29
Voetbalschool door de vereniging 20
Voetbalschool door de vereniging
Bijlage 1: Stap 1 Beginsituatie vaststellen (SVP als eerste invullen) Nr. Aandachtspunt Situatie / wens / … 1.
Wat beoogt men met het organiseren van een voetbalschool?
2.
Welke doelgroepen heeft men voor ogen?
3.
Welke inhoud (soorten activiteiten) denkt men te geven aan de voetbalschool?
4.
Welk aantal deelnemers/sters denkt men te kunnen inschrijven?
5.
Is er sprake van een maximum aantal deelnemers/sters?
6.
Hoeveel trainers heeft men zelf beschikbaar?
7.
Welke eisen stelt men/zou men willen stellen aan de trainers van de voetbalschool?
8.
Hoeveel van de beschikbare trainers voldoen daaraan?
9.
Verwacht men een rol van de KNVB als het gaat om het inzetten van trainers?
10.
Welke rol?
11.
Verwacht men een rol van de KNVB als het gaat om het begeleiden van de clubtrainers?
12.
Welke rol?
13.
Welke visie op het (nog beter) leren van voetballen staat men voor?
14.
Hoe kijkt men aan tegen de visie van de KNVB op (nog beter) leren voetballen?
15.
Wanneer denkt de club te beginnen met de voetbalschool?
16.
Verwacht men een rol van de KNVB t.a.v. het werven van deelnemers?
17.
Welke rol?
18.
…
19.
…
Voetbalschool door de vereniging 21
Bijlage 2: Stap 2 Einddoel vaststellen (SVP naast bijlage 1 leggen) Nr. Aandachtspunt Einddoel / optimale - / gewenste eindsituatie / … 1.
Wat beoogt men op termijn met het organiseren van een voetbalschool?
2.
Welke doelgroepen heeft men op termijn voor ogen?
3.
Welke inhoud (soorten activiteiten) wil men op termijn te geven aan de voetbalschool?
4.
Welk maximum aantal deelnemers/sters denkt op termijn men te kunnen inschrijven?
5.
Is er op termijn sprake van een maximum aantal deelnemers/sters?
6.
Hoeveel trainers wil men op termijn zelf beschikbaar hebben?
7.
Welke eisen stelt men/zou men op termijn willen stellen aan de trainers van de voetbalschool?
8.
Hoeveel van de beschikbare trainers moeten daar op termijn aan voldoen?
9.
Verwacht men op termijn een rol van de KNVB als het gaat om het inzetten van trainers?
10.
Welke rol?
11.
Verwacht men op termijn een rol van de KNVB als het gaat om het begeleiden van de clubtrainers?
12.
Welke rol?
13.
Welke visie op het (nog beter) leren van voetballen staat men op termijn voor?
14.
Hoe wil men op termijn aankijken tegen de visie van de KNVB op (nog beter) leren voetballen?
15.
Wanneer denkt de club geheel zelfstandig de voetbalschool te kunnen draaien? Datum.
16.
Verwacht men op termijn een rol van de KNVB t.a.v. het werven van deelnemers?
17.
Welke rol?
18.
…
19.
…
Voetbalschool door de vereniging 22
Bijlage 3: Stap 3 Tussendoelen vaststellen (SVP tussen bijlage 1 en 2 leggen) Nr.
Tussendoel 1
Tussendoel 2
Tussendoel 3
1.
Datum:
Datum:
Datum:
2.
Datum:
Datum:
Datum:
3.
Datum:
Datum:
Datum:
4.
Datum:
Datum:
Datum:
5.
Datum:
Datum:
Datum:
6.
Datum:
Datum:
Datum:
7.
Datum:
Datum:
Datum:
8.
Datum:
Datum:
Datum:
9.
Datum:
Datum:
Datum:
10.
Datum:
Datum:
Datum:
11.
Datum:
Datum:
Datum:
12.
Datum:
Datum:
Datum:
13.
Datum:
Datum:
Datum:
14.
Datum:
Datum:
Datum:
15.
Datum:
Datum:
Datum:
16.
Datum:
Datum:
Datum:
17.
Datum:
Datum:
Datum:
18.
Datum:
Datum:
Datum:
19.
Datum:
Datum:
Datum:
Voetbalschool door de vereniging 23
Bijlage 4: Stap 4 Plan van Aanpak (Tussendoelen verkort overnemen en tussen bijlage 2 en 3 leggen) Nr.
Actie 1
1
Wat: Hoe: Wie:
2
Wat: Hoe: Wie:
3
Wat: Hoe: Wie:
4
Wat: Hoe: Wie:
5
Wat: Hoe: Wie:
6
Wat: Hoe: Wie:
7
Wat: Hoe: Wie:
8
Wat: Hoe: Wie:
9
Wat: Hoe: Wie:
10
Wat: Hoe: Wie:
11
Wat: Hoe: Wie:
12
Wat: Hoe: Wie:
13
Wat: Hoe: Wie:
14
Wat: Hoe: Wie:
15
Wat: Hoe: Wie:
16
Wat: Hoe: Wie:
Tussendoel 1
Actie 2
Tussendoel 2
Voetbalschool door de vereniging 24
Bijlage 5: Evaluatieformulier Naam: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . District: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Vereniging: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Pluspunten
Verbeterpunten
Suggesties & aanbevelingen
Planning vooraf aan de voetbalschool Organisatie van de voetbalschool Handleiding KNVB
Voetbalinhoud
Draaiboek
Inschrijving
Werving vrijwilligers
Instructie vrijwilligers
Taakverdeling vrijwilligers
Taakomschrijving vrijwilligers
Technisch kader
Materiaal
Accommodatie
Publiciteit/werving
Afspraken met KNVB
Algemeen - Vragen, opmerkingen en suggesties Aantal deelnemers
Aantal nieuwe leden
Voetbalschool door de vereniging 25
Bijlage 6: Evaluatieformulier deelnemers / deelneemster Naam vereniging: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Ik vond de voetbalschool: super leuk wel oké
niet leuk geen mening
De activiteiten van de voetbalschool waren zoals ik had verwacht. geheel mee oneens mee oneens mee eens geheel mee eens Wat vond je leuke activiteiten en welke minder? ............................................................................................................................ ............................................................................................................................ ............................................................................................................................
De voetbalschool werd goed begeleid door de vrijwilligers van de vereniging. geheel mee oneens mee oneens mee eens geheel mee eens Wat ging goed en wat minder goed? ............................................................................................................................ ............................................................................................................................ ............................................................................................................................
Door de voetbalschool wil ik nog meer voetballen. geheel mee oneens mee oneens mee eens
geheel mee eens
Ik ga zeker meedoen aan een vervolg van de voetbalschool bij de vereniging* geheel mee oneens mee oneens mee eens geheel mee eens Opmerkingen: Noem drie hele leuke en drie minder leuke dingen van deze voetbalschool Leuk: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ............................................................................................................................ ............................................................................................................................
Minder leuk:
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
............................................................................................................................ ............................................................................................................................
Voetbalschool door de vereniging 26
Bijlage 7: Inschrijfformulier Voetbalschool binnen de club bij (naam vereniging):
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Naam:
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Adres:
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Postcode en Woonplaats: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Geboortedatum:
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
E-mail adres: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Telefoonnummer: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Lid van vereniging: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Speelt in het team: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Voetbalschool door de vereniging 27
Bijlage 8: persbericht (PERSBERICHT)
, organiseert (in samenwerking met de KNVB) een voetbalschool binnen de club. Alle jeugdleden <doelgroep> van kunnen zich inschrijven om deel te nemen aan activiteiten van de voetbalschool binnen de club. De voetbalschool binnen de club van op begint om uur. Tijdens de voetbalschool binnen de club voetballen <jongens> en <meisjes> in de meerdere activiteiten met elkaar en staat het plezier voorop. Het doel van deze dagen is om jongens en meisjes met plezier meer en beter te leren voetballen bij . <Specifieke informatie over jeugdvoetbal bij betreffende club: aantal leden, teams, niveau etc.> Meer informatie over voetbalschool binnen de club bij is te vinden op . ----Noot voor de redactie (niet voor publicatie): Voor meer informatie naar aanleiding van dit persbericht kunt u contact opnemen met: Tel. E-mail
Voetbalschool door de vereniging 28
Bijlage 9: Contactgegevens Voor een aanvraag of vragen met betrekking tot de voetbalschool binnen de club kunt u e-mailen naar de medewerker voetbaltechnische zaken in uw district. Graag daarbij het onderwerp vermelden waarover het gaat en de contactpersoon. [email protected] Ab van der Velde Onderwerp: voetbalschool t.a.v. Ab van der Velde [email protected] René ten Broeke Onderwerp: voetbalschool t.a.v. René ten Broeke [email protected] Sander Luiten Onderwerp: voetbalschool t.a.v. Sander Luiten [email protected] Lennard van Ruiven Onderwerp: voetbalschool t.a.v. Lennard van Ruiven [email protected] Hans Mewiss Onderwerp: voetbalschool t.a.v. Hans Mewiss [email protected] Maurice Voestermans Onderwerp: voetbalschool t.a.v Maurice Voestermans
Voetbalschool door de vereniging 29
Colofon Uitgave Koninklijke Nederlandse voetbalbond (KNVB) Postbus 515, 3700 AM Zeist
Projectcoördinatie Laura van Leeuwen
Samenstelling KNVB Amateurvoetbal, Voetbaltechnische Zaken René ten Broeke Sander Luiten Hans Mewiss Remco Oversier Ab van der Velde Mischa Visser Maurice Voestermans
Vormgeving en druk Vandenberg | Concept, Design & Printmedia, Maarn
Aanvullende feedback Peter van Dort René Foolen Edwin Petersen Tino Stoop
Fotografie KNVB
Bronnen 4 tegen 4 Extra voetbalactiviteit: de vereniging als organisator KNVB werkboek Vriendinnendag Draaiboek Allemaal Uitblinkers
Voetbalschool door de vereniging 30
KNVB Woudenbergseweg 56-58, 3707 HX Zeist Postbus 515, 3700 AM Zeist Telefoon 0343-499211 Fax 0343-499199 E-mail [email protected] Internet trainers.voetbal.nl