Diëtetiek
Voedingsadviezen Bij zwangerschapsdiabetes Inleiding U heeft van uw behandelend arts vernomen dat u zwangerschapsdiabetes heeft. U heeft tijdens uw bezoek aan de diëtist al de voedingsadviezen besproken. In deze folder kunt u alles rustig nalezen. Wat is zwangerschapsdiabetes Bij zwangerschapsdiabetes is de regulatie van glucose in het bloed verstoord. Het bloedglucosegehalte stijgt na een maaltijd met koolhydraten. Koolhydraten bevinden zich in vele basisvoedingsmiddelen. Het weglaten van koolhydraten uit de voeding is daarom geen optie. Het zou leiden tot een onvolwaardige voeding voor moeder en kind. In het lichaam worden de koolhydraten omgezet in bloedglucose. Het hormoon insuline zorgt voor de opname van de bloedglucose in de cellen. Tijdens de zwangerschap treedt er een verandering op in de aanmaak van hormonen. De zwangerschapshormonen werken het hormoon insuline tegen. Daarbij stijgt de behoefte aan insuline omdat door de aanmaak van nieuw weefsel (placenta, baby) meer weefsel verzorgd moet worden. Bij zwangerschapsdiabetes blijkt dat de alvleesklier niet in staat is om aan de stijgende vraag voor insuline te voldoen. Met als gevolg dat de glucosewaarde in het bloed na de maaltijd onvoldoende daalt door een tekort aan het insuline. De placenta laat glucose onverminderd passeren naar de baby waardoor deze meer glucose aangeboden krijgt dan wenselijk. Het kindje groeit te snel en wordt te zwaar. Dit kan gevolgen hebben voor de gezondheid van het kind en het zou de bevalling kunnen bemoeilijken. Bloedglucosewaarde Tijdens de zwangerschap is 2 uur na de maaltijd een bloedglucosewaarde lager dan 7.0 mmol/l wenselijk. De diabetesverpleegkundige zal u begeleiden bij het controleren van uw bloedglucosewaarden en indien nodig bij het starten met insulinetherapie. Eten en drinken bij zwangerschapsdiabetes Bij zwangerschapsdiabetes geldt een aantal aandachtspunten om een goede bloedglucosewaarde te bereiken. Een goede verdeling van de koolhydraten in de voeding is de basis. Koolhydraten zijn er in meerdere soorten en komen in vele voedingsmiddelen voor. 1
Soort Koolhydraat Zetmeel
Voedingsmiddel waar dit soort koolhydraat in voorkomt brood, ontbijtgranen, aardappels, pasta, rijst en peulvruchten zoals witte bonen, bruine bonen, linzen en kapucijners
Vruchtensuiker
fruit, vruchtensap en groenten
Melksuiker
alle soorten melk, yoghurt, kwark, pudding en vla
Suiker
kristalsuiker, rietsuiker, honing, zoet broodbeleg, gebak, snoep, frisdrank, koekjes en chocolade
Alle soorten koolhydraten worden in het maagdarmstelsel afgebroken tot glucose. Dit betekent dat alle soorten koolhydraten zorgen voor een stijging van de bloedglucosespiegel.
Voedingsadviezen bij zwangerschapsdiabetes 1. Zorg voor een regelmatig eetpatroon Neem 3 hoofdmaaltijden, elke dag op ongeveer hetzelfde tijdstip. Daarnaast 3 kleine tussendoortjes. 2. Verdeel de koolhydraten goed over de dag De koolhydraten verdelen over de 3 hoofdmaaltijden: ontbijt, lunch en warme maaltijd. Houd de hoeveelheid koolhydraten per hoofdmaaltijd ongeveer gelijk. De tussendoortjes kunnen 15 tot 20 gram koolhydraten bevatten. 3. Vermijd suiker die snel wordt opgenomen in het bloed Gebruik liever geen suiker in de koffie of thee, geen frisdranken* en vruchtensappen. *
Light frisdranken zijn wel toegestaan. Deze frisdranken zijn volledig gezoet met zoetstoffen. Voor deze zoetstoffen zijn maximaal toegestane hoeveelheden geformuleerd. Binnen deze veiligheidsgrenzen zou u 1 liter light-frisdrank per dag mogen gebruiken.
4. Zorg voor voldoende vezels in uw voeding Neem volkorenbroodsoorten, volkoren pastasoorten, zilvervliesrijst en een goede portie groenten. Vezels hebben een dempende werking op de glucosestijging die na de maaltijd optreedt. 5. Zorg voor lichamelijke activiteit Lichamelijke activiteit kan helpen de bloedglucosespiegel na de maaltijd beter te laten dalen. Denk hierbij aan een half uurtje wandelen of fietsen. Bent u niet zeker of u een bepaalde drank of sap kunt gebruiken, kijk dan op het etiket naar de totale hoeveelheid koolhydraten. Is de hoeveelheid koolhydraten per 100 ml kleiner dan 1, dan kunt u deze drank of dit sap gebruiken.
2
Algemene voedingsadviezen tijdens de zwangerschap Tijdens de zwangerschap zijn gemiddeld de onderstaande hoeveelheden voeding* per dag nodig. Productgroep
Aanbevolen hoeveelheid per dag
Brood Aardappelen, rijst, pasta of peulvruchten Groente Fruit Vlees(waren), vis, kip, eieren, vleesvervangers Melkproducten Kaas
6 sneetjes (210 gram) 4 opscheplepels (200 gram) 4 opscheplepels (200 gram) 2 stuks (200 gram) 125 - 150 gram
Halvarine, margarine Bak- en braadproducten Dranken (inclusief melk)
30 gram halvarine (5 gram per sneetje) 15 gram (1 eetlepel) 1,5 - 2 liter
450 ml 30 gram (1 ½ plak)
* Bron: Voedingscentrum 2014 Gezond leefpatroon tijdens de zwangerschap Om nadelige gevolgen voor moeder en kind te voorkomen is een gezond leefpatroon tijdens de zwangerschap extra belangrijk. Factoren die tot een gezond leefpatroon horen: Het vermijden van alcohol. Niet roken. Afvallen in de zwangerschapsperiode is niet wenselijk. Het zou kunnen leiden tot voedingstekorten. Daarnaast komen mogelijk voor de baby schadelijke afvalstoffen vrij uit het vetweefsel dat wordt afgebroken. Algemene adviezen voor een gezonde zwangerschap vindt u op de laatste pagina. Voorbeeld dagmenu Hoe kan een gezond dagmenu met alle bovenstaande adviezen er uit zien? Om u daarbij te ondersteunen ziet u hier beneden een voorbeeld dagmenu.
Ontbijt
3 sneetjes bruinbrood besmeerd met halvarine belegd met vlees of kaas 1 glas halfvolle melk 150 ml of 1 schaaltje halfvolle yoghurt 150ml
Koolhydraten aantal gram 48 0 0 7
Tussendoor
1 portie fruit
15
Lunch
3 sneetjes bruinbrood besmeerd met halvarine belegd met vlees of kaas 1 beker karnemelk (225 ml)
48 0 0 8
Tussendoor
2 biscuitjes of plak ontbijtkoek
15
3
Diner
1kop soep 1 portie vlees magere jus 200 gram groente 4 kleine aardappels 1 schaaltje yoghurt
5 0 0 8 32 7
Tussendoor
1 portie fruit
15
Controle na de bevalling Na de bevalling kunt u stoppen met het dieet en (indien opgestart) de insulinetherapie. U krijgt het advies om ongeveer 6 weken na de bevalling uw bloedglucosegehalte nogmaals te laten controleren. Meestal, bij ca. 95% van de zwangerschapsdiabeten, blijkt de regulatie van de bloedglucosespiegel zich te hebben hersteld. Zwangerschapsdiabetes kan een voorbode zijn van Diabetes Mellitus type 2. In de loop van 10 jaar blijkt 50% van de vrouwen die zwangerschapdiabetes hadden, Diabetes mellitus type 2 te ontwikkelen. Ter voorkoming van Diabetes Mellitus type 2 is het belangrijk om overgewicht te voorkomen, te zorgen voor een gezond eetpatroon volgens de richtlijnen gezonde voeding én een goede dosis lichamelijke beweging van minimaal 30 minuten per dag. Algemene adviezen tijdens de zwangerschap De volgende voedingsrichtlijnen van belang om te zorgen voor een goede voedingsstoffeninname én het voorkomen van voedselinfecties met bacteriën als Listeria, Toxoplamose en Salmonella. Neem tot 8 weken na de bevruchting een foliumzuursuppletie van 400-500 microgram per dag ter voorkoming van een neuraalbuis defect („open ruggetje‟). Neem gedurende de hele zwangerschap een suppletie van 10 microgram vitamine D om te zorgen voor een goede botopbouw van het kind. Eet geen lever en niet meer dan 1 boterham per dag met leverproducten, zoals smeerworst of paté om een teveel aan vitamine A te voorkomen. Neem geen rauwmelkse kazen, zachte kazen gemaakt van niet gepasteuriseerde melk (op verpakking wel aangeduide met “au lait cru”). Eet geen rauw vlees, rauwe vis of schaal- en schelpdieren zoals filet americain, rosbief, tartaar, carpaccio of oesters. Eet geen voorverpakte vissoorten zoals gerookte zalm, makreel of mosselen (na verhitting kunnen deze producten overigens wel veilig gebruikt worden). Eet 2 maal per week vis, maximaal 2 maal per week vette vis. Neem geen roofvissen zoals verse tonijn, zwaardvis en koningsmakreel, deze soorten bevatten veel schadelijke stoffen. Bewaar verse producten als rauwkostsalades en vleeswaren koel en niet langer dan twee dagen. Drink maximaal 1 consumptie met cafeïne, zoals koffie of energydrinks. Neem niet meer dan een paar dropjes en 1-2 glazen zoethoutthee per dag. Neem geen venkel- en anijsthee. Laat het schoonmaken van de kattenbak even aan iemand anders over.
4
Meer informatie Wilt u meer informatie, kijk dan eens op onderstaande sites. www.voedingscentrum.nl www.diabetesfederatie.nl www.koolhydratentabel.nl
Vragen Heeft u na het lezen van deze brochure nog vragen, neem dan gerust op werkdagen contact op met de afdeling Diëtetiek: Locatie Venlo Afdeling Diëtetiek (077) 320 51 11
Locatie Venray Afdeling Diëtetiek (0478) 52 23 69
09.00-10.00 uur
09.00-12.00 uur
Voedingsteam (077) 320 53 87 09.00 – 16.00 ma,di,do,vr
Diëtist ………………………………………….
VieCuri Medisch Centrum Locatie Venlo Locatie Venray Tegelseweg 210 Merseloseweg 130 5912 BL Venlo 5801 CE Venray (077) 320 55 55 (0478) 52 22 22 internet: www.viecuri.nl © VieCuri Patiëntenservicebureau januari 2016 bestelnummer 10317
5
