Diëtetiek
Voedingsadviezen bij een ileostoma Inleiding Een ileostoma is een kunstmatige uitgang op de dunne darm. Deze is aangelegd omdat de dikke darm is verwijderd of (tijdelijk) niet wordt gebruikt. In de dikke darm vindt indikking van de ontlasting plaats. De dikke darm neemt gemiddeld per 24 uur 1 liter vocht en 6 gram zout (natriumchloride) op. Daarnaast wordt ontlasting in de dikke darm verzameld. Door het ontbreken van de dikke darm is ontlasting, die via een ileostoma het lichaam verlaat, over het algemeen dun tot brijachtig. De dunne darm kan geen ontlasting opslaan waardoor na elke maaltijd ontlasting in het stomazakje zal lopen. Om klachten ten gevolge van het vocht- en zoutverlies te voorkomen worden hierover adviezen gegeven. Vochtbehoefte Omdat u een ileostoma heeft, verliest u veel vocht met de ontlasting. Wanneer het vochtverlies onvoldoende wordt aangevuld kunnen de volgende klachten ontstaan: • dorst • vermoeidheid • sufheid • verminderde eetlust. Het advies is om per dag 2 tot 2½ liter vocht, goed verdeeld over de dag, te gebruiken in de vorm van thee, koffie, water, bouillon, melkproducten, soep, vruchtensap e.d. Wanneer er minder dan 1 liter per 24 uur wordt geplast, de urine donker van kleur is en er klachten ontstaan die passen bij een vochttekort dan wordt er waarschijnlijk onvoldoende gedronken. Het is dan aan te raden een dag bij te houden hoeveel er wordt gedronken door de inhoud van de kopjes, bekers, glazen en schaaltjes op een lijst te noteren. Als de klachten bij een vochtinname van 2 tot 2,5 liter blijven bestaan, dan moet de vochtinname verhoogd worden tot 2½ - 3 liter. Zoutbehoefte Omdat met de ontlasting veel natrium (zout) verloren gaat, is het advies om extra zout te gebruiken. Klachten die wijzen op een zouttekort zijn: • vermoeidheid • duizeligheid • prikkelbaarheid • slaapstoornissen • spierkrampen • snel gewichtsverlies.
1/5
Om een zouttekort te voorkomen kunt u keukenzout ruim over de voeding strooien. Ook andere producten kunnen helpen een zouttekort te voorkomen. Een aantal zoutrijke producten bevatten echter ook veel calorieën. Bij ongewenste gewichtsstijging is het daarom verstandig deze producten met mate te gebruiken. Grote schommelingen in het gewicht kunnen op den duur problemen geven met de ileostoma en de verzorging ervan. Ongewenste gewichtsstijging kan bijvoorbeeld lekkage van de ileostoma veroorzaken waardoor huidirritatie kan ontstaan. Maak daarom bij voorkeur gebruik van producten die veel zout en weinig calorieën leveren zoals: • keukenzout • aromat • ketjap, zoet en zout • maggi • tomatenketchup • curry • rookvlees • rauwe ham • 20 + en 30+(smeer)kaas • groentesap / tomatensap • bouillon • heldere soep. Maak met mate gebruik van producten die veel zout en veel calorieën leveren, zoals: • bacon • cervelaatworst • salami • ontbijtspek • 48+ (smeer)kaas • rookworst • chips en zoutjes • haring. Mocht u voor en/of na de operatie ongewenst gewicht hebben verloren dan kan het noodzakelijk zijn om, voor het verkrijgen van een gezond lichaamsgewicht en/of voor een goed herstel, tijdelijk een eiwit- en energieverrijkte voeding te gebruiken. De diëtiste zal u hierover aparte informatie verstrekken. Het eten van drop helpt niet uw zouttekort aan te vullen. In drop zit namelijk geen keukenzout, maar salmiakzout (ammoniumchloride). Ga nooit over op een natriumbeperkt (zoutbeperkt) dieet zonder overleg met uw specialist en/of diëtist.
2/5
Rustig eten en goed kauwen Na het aanleggen van een ileostoma hoeft u geen specifiek dieet te volgen, alles mag gegeten en gedronken worden volgens de richtlijn Gezonde Voeding. Het is wel belangrijk om het voedsel goed fijn te snijden, rustig te eten en goed te kauwen. Dit geldt vooral voor de volgende voedingsmiddelen: • asperges • bleekselderij • champignons • maïs • zuurkool • harde rauwkost • noten en pinda’s • taai en draderig vlees • citrusfruit • verse ananas • gedroogde vruchten zoals dadels, vijgen en pruimen • kokosproducten, popcorn, amandelspijs. Vastheid van de ontlasting Voor een betere indikking van de ontlasting is het belangrijk om de voeding en het drinkvocht goed te spreiden over de dag. Wanneer de ontlasting te dun is, kan drinkvocht met een vezel- of zetmeelrijkproduct worden gecombineerd. U kunt bijvoorbeeld naast het drinken een volkorencracker/volkorenbeschuit met hartig beleg, een sneetje ontbijtkoek of een zoute biscuit eten. Door vocht te combineren met vaste voeding, wordt de maagontlediging vertraagd. Hierdoor ontstaat er een langzame afgifte van voeding en vocht aan de darmen en is er meer tijd voor opname. Een grote maaltijd voor het slapen gaan kan ’s nachts de ontlasting bevorderen en de nachtrust verstoren. Gas-, geur-, en kleurvorming Gas-, geur- en kleurvorming zijn niet helemaal te voorkomen. Het is een normaal gevolg van de spijsvertering. De mate waarin gasvorming, geurvorming en/of verkleuring van de ontlasting optreedt, kan per persoon verschillen. Het gebruik van de onderstaande producten hoeft u niet te vermijden. U kunt er zonodig rekening mee houden, zoals bij een feestje, een verjaardag of een avondje uit. Producten die extra gasvorming kunnen veroorzaken: • koolsoorten • spruiten • prei • paprika • uien en knoflook • peulvruchten • koolzuurhoudende dranken • bier De lucht die vaak ongemerkt tijdens het eten wordt ingeslikt, komt voor een deel in het stomazakje terecht. Om dit tegen te gaan is het belangrijk rustig te eten zodat er minder lucht wordt ingeslikt. Ook bij het kauwen van kauwgom en bij het roken wordt vaak ongemerkt lucht ingeslikt.
3/5
Producten die extra geurvorming kunnen veroorzaken: • koolsoorten, vooral als ze lang gekookt zijn • prei • uien en knoflook • peulvruchten • vis • eieren • vitamine B-tabletten Producten die verkleuring van de ontlasting kunnen veroorzaken: • spinazie • bieten • ijzerpreparaten. Bijzondere omstandigheden Bij diarree, braken, hevige transpiratie, koorts of warm weer verliest u extra zout en vocht. Ook kan het zijn dat u in dergelijke situaties minder eetlust heeft, waardoor u minder zout en vocht binnenkrijgt. Een extra zout- en vochtaanvulling is dan noodzakelijk. Naast uw gebruikelijke voeding kan O.R.S. (Oral Rehydration Salts) opgelost in water een goede aanvulling zijn. De oplossing bestaat uit water, glucose en zout. O.R.S. is te koop bij apotheek en drogist. Als u in (sub)tropische landen verblijft, heeft u te maken met hogere temperaturen en met andere hygiënische omstandigheden. De kans op het krijgen van diarree is in deze landen groter. Neem geen onnodige risico’s en vermijd daarom in deze landen het gebruik van: • ongekookt leidingwater • vers ijs en ijsblokjes • rauw vlees en rauwe vis • rauwe groenten • ongeschild fruit Zorg dat u in deze landen altijd O.R.S., bouillontabletten en/of zouttabletten bij u heeft. Tot slot Bij vragen/problemen met betrekking tot de voeding kan altijd gebruik gemaakt worden van het telefonisch spreekuur van de afdeling Diëtetiek. De diëtisten houden spreekuur van maandag t/m vrijdag van 13.30 – 14.00 uur. Telefoonnummer: 0543 54 42 47 Meer informatie over gezonde voeding kunt u krijgen bij: Het Voedingscentrum Postbus 85700 2508 CK Den Haag Informatielijn voedingscentrum: 070-3068888 op werkdagen van 9.00 – 17.00 uur www.voedingscentrum.nl
4/5
Geheimhouding en recht op privacy Alle medewerkers van ons ziekenhuis, dus ook artsen en verpleegkundigen, hebben een geheimhoudingsplicht. Alleen als u schriftelijk toestemming geeft, mogen zij gegevens aan derden verstrekken. Degenen die bij uw behandeling betrokken zijn, mogen alleen onderling gegevens opvragen en uitwisselen als dat voor uw behandeling nodig is. Het recht op privacy houdt nog meer in. Alle (para)medische, verpleegkundige en verzorgende handelingen moeten worden uitgevoerd zonder dat anderen dat kunnen zien. Een vertrouwelijk gesprek met een zorgverlener dient in een aparte ruimte gevoerd te worden. Wij doen ons best om deze afspraken na te komen. Meer informatie staat in de folder ‘De rechten en plichten van de patiënt’ verkrijgbaar op de afdeling. Adresgegevens SKB Streekziekenhuis Koningin Beatrix Bezoekadres: Beatrixpark 1 7101 BN Winterswijk Postadres: Postbus 9005 7100 GG Winterswijk T 0543 54 44 44 F 0543 52 23 95 E-mail
[email protected] Website www.skbwinterswijk.nl
_______________________________________ Foldernummer: die 648 versie: september 2014
5/5
