VLUCHTWEGEN (WARRIOR SQUARE)

1

speelt in coproductie met

VLUCHTWEGEN (WARRIOR SQUARE) van NICK WOOD

EEN VOORSTELLING VOOR IEDEREEN VANAF 9

2

Beste, Vervolging, verdrijving op basis van etnische verschillen is wereldwijd acuut en actueel. Op dit ogenblik zijn miljoenen mensen op de vlucht voor etnisch geweld en bepalen begrippen als asielbeleid en integratie meermaals de politieke agenda van onze West-Europese regeringen. Maar terwijl wij in dit digitale tijdperk overspoeld worden door de in beeld gebrachte catastrofe van hele bevolkingsgroepen, verdwijnt het lot van de enkeling, en vooral de emotionele schade die kinderen wordt toegebracht, in een grijze anonieme ruis. Dat individuele lot willen wij als theatermakers zicht- en hoorbaar maken met de voorstelling Vluchtwegen. Een voorstelling die zich in de eerste plaats richt naar de drie laatste jaren van het lager onderwijs, maar ook uitermate geschikt is als familievoorstelling. Nick Woods stuk – in 2003 bekroond met de Brüder Grimm-Preis Berlin voor het beste in Duitsland gespeelde jeugdtheaterstuk - schetst de belevenissen van Andréa en Riva, twee kinderen die met hun moeder na een lange traumatische vlucht uit hun thuisland in een asielcentrum belanden ergens aan de Belgische kust. Gestigmatiseerd en uitgestoten door voormalige vrienden, kennissen en buren uit hun land van herkomst omdat ze “anders” waren. Maar ook de nieuwe start in een ander land confronteert de kinderen met hun “anders” zijn. Ook hier stoten zij op tegenstand en vijandigheid en drukt de onwennigheid van een nieuwe sociale en culturele omgeving op hen. Tot vriendschap hen de weg laat vinden om de littekens en trauma’s van het verleden te aanvaarden en te verwerken. Wij hebben niet de bedoeling om de problematiek rond asielbeleid en integratie te polemiseren. Nee. Wij willen vooral op een eerlijke en voor het publiek herkenbare manier de conflictsituatie waarin veel jonge asielzoekers verkeren, aankaarten bij een even jong publiek. Want ook zij krijgen meer en meer – op school en in de samenleving die dra ook deel van de door hun generatie gedragen toekomst uitmaakt - te maken met leeftijdsgenootjes die “anders” zijn. Stef Driezen, Co-artistiek leider Barre Weldaad.

Eén van onze drijfveren is theater te maken dat aanzet tot dialoog. We vernemen dan ook graag uw mening over onze voorstelling(en). En vooral: de mening van uw leerlingen, ons publiek. Daartoe kan u hen steeds verwijzen naar onze website: www.barreweldaad.be, waar iedereen in ons gastenboek zijn al dan niet gezouten reacties, vragen, ontboezemingen, banbliksems en dies meer kwijt kan. Na het intikken en verzenden van je bericht, staat het dan bij een volgende bezoek op onze site.

3

VLUCHTWEGEN Originele titel: Warrior Square Auteur: Nick Wood (GB) Regie: Robert Siân (GB) Vertaling: Brigitte De Man Acteurs: Brigitte De Man & Wim Van de Velde Een familievoorstelling voor iedereen vanaf 9 jaar Een coproductie Tableau nr.1 & Barre Weldaad Vluchtwegen vertelt het spannende verhaal van Andréa en Riva die voor het eerst naar school moeten in het vreemde België. Twee kinderen en hun familie, op de vlucht geslagen voor het geweld in hun eigen thuisland tijdens een donkere nacht. Drie jaar lang waren zij onderweg tijdens een schier eindeloze tocht op zoek naar veiligheid. Vluchtwegen is een krachtig hedendaags stuk over eenzaamheid, vriendschap en hoop.

Speellijsten: zie www.barreweldaad.be Contact & info: Barre Weldaad vzw, Lamorinièrestraat 252, B-2018 Antwerpen Tel/fax: +32 (0) 3 230 02 73 ~ gsm + 32 (0) 477 72 28 84 E-mail: [email protected] Website: www.barreweldaad.be

Boekingen: CoLLage (Huub Colla) Tel: +32 (0) 485 71 61 57 E-mail: [email protected] Webpagina: www.huubcolla.be Scholen of organisaties die de voorstelling willen laten kaderen in een totaalproject over de vluchtelingenproblematiek kunnen voor informatie terecht op www.kleurbekennen.be

4

Brigitte De Man behaalde haar diploma Toneel in 1979 aan de Studio Herman Teirlinck. De eerste 3 jaren van haar carrière werkte ze voor het multicultureel en multiraciaal gezelschap van Tone Brulin TIE 3. Ze was verbonden aan het KJT te Antwerpen. Als freelance werkte ze voor o.a. KVS, Raamtheater, Torka – T, en voor televisie: VRT ( Flikken, Hof van Assisen, Windkracht 10… ) en VTM ( Deman, Spoed, Kris en Co …) In 1999 was ze medeoprichter van Tableau nr. 1. Ze speelt Annemarie Govaert in de tv-reeks Familie. Ze is gastdocent aan het Koninklijk Conservatorium van Brussel.

Wim Van de Velde: Als licentiaat Cultuurwetenschappen volgde hij avondschool ‘dramatische expressie, voordracht- en toneelspeelkunst’. In die periode speelde hij vooral theatermonologen en volkse vertellingen, o.a. Obscene Fabels van Dario Fo, later ook zijn eigen creatie Cultuurschok? Laat me niet lachen!. Vanaf 1995 stond hij in verschillende theaterproducties, oa. Junkieblues, Trainspotting, Chinese Koffie, Sex, drugs en rock ’n roll, 2 x Poe², Huurlingen, Nen Belgische Leeuw, Moord! en R.A.M. Hij duikt regelmatig op in Vlaamse televisieproducties, waaronder Spoed, Familie, De Makelaar, Gilliams & De Bie, F.C. De Kampioenen, Editie, Rupel, Aspe, Wittekerke en Zone Stad.

Robert Siân is geboren in Schotland. In 1981 stichtte hij het gezelschap Confederacy of Fools dat koos voor nieuw theaterwerk.Hij won de Solo Performance Award en de Fringe First Award for New Writing op het Edinburgh Festival. In 1987 won hij de British Young Director of the Year Award. De laatste jaren bracht hij voornamelijk door in Antwerpen. Van ’93 tot ’98 was hij artistiek leider van Torka-T. Zijn fysieke theaterstijl met veel muziek, tekst en visueel beeldwerk werd er de huisstijl met voorstellingen zoals Faustus, Macbeth, Karamazov en Onegin. In ’99 was hij medeoprichter van Tableau nr. 1. Hij regisseerde er Lepelkop, schreef en regisseerde R.A.M. en Doldraaien.

5

Evaluatie Schoolvoorstellingen “Uw reacties helpen ons een beter zicht te krijgen op uw verwachtingen en oordeel.” Ook opstellen, gedichten en tekeningen i.v.m de voorstelling zijn welkom!

Naam school: …………………………………………………………………………… Klas: …………………………………………………………………………………….. Naam leerkracht: ………………………………………………………………………… Titel voorstelling: ……………………………………………………………………….. Datum en uur: ……………………………………………………………………………

Oordeel van de leerkracht 1. Beantwoordde de voorstelling aan uw verwachting? ja niet helemaal neen 2. Was u door de voorstelling geraakt? ja niet helemaal neen 3. Kan u uw waardeoordeel geven over: inhoud goed pedagogische waarde goed artistieke kracht goed vormgeving (decor, licht, …) goed spel van acteurs/muzikanten goed tekst en taal goed

matig matig matig matig matig matig

slecht slecht slecht slecht slecht slecht

Heeft u hier opmerkingen over? …………………………………………………………………………………………….. …………………………………………………………………………………………….. …………………………………………………………………………………………….. …………………………………………………………………………………………….. ……………..

6

Reacties van de leerlingen 1. Hoe reageerden de leerlingen op de voorstelling? onverdeeld positief gematigd positief meningen verdeeld pos/neg onverdeeld negatief gematigd negatief onverschillig 2. Wat kwam in hun reacties het sterkst aan bod? het verhaal het spel van de acteurs, muzikanten, … het decor, de kostuums de muziek, het geluid de belichting andere: ………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………….. 3. Was de voorstelling volgens u geschikt voor de beoogde leeftijdsgroep? ja neen, beter geschikt voor oudere leerlingen neen, beter geschikt voor jongere leerlingen

Voorbereiding van de voorstelling 1. Hoeveel tijd besteedde u in de klas ongeveer aan de voorbereiding van de voorstelling? ………………………………………………………………………………………………………… …………….. 2. Welke elementen heeft u behandeld? inhoud kenmerken van het theater andere: ………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………… 3. Welke methoden gebruikte u daarbij? leerkracht vertelt spelsituaties klasgesprek creatieve expressievorm andere: ………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………

7

Lesmateriaal 1. Gebruikte u het voorbereidingsmateriaal van de productie, indien beschikbaar? ja neen 2. Hoe vond u dat materiaal? goed redelijk bruikbaar slecht 3. Welke informatie verwacht u vooral van het lesmateriaal? korte inhoud van de voorstelling achtergrondinformatie over het gezelschap/makers vormkenmerken van de voorstelling voorbereidingsmogelijkheden verwerkingsmogelijkheden Andere opmerkingen over het geleverde materiaal: ………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………… ……

8

Verwerking van de voorstelling 1. Hoeveel tijd besteedde u aan de verwerking van de voorstelling? ………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………. 2. Konden de leerlingen hun indrukken over de voorstelling goed verwoorden? ja sommigen wel niet echt helemaal niet 3. Waarop lag de klemtoon bij de verwerking? inhoud thema’s emotionele verwerking theatertechnische bespreking, vormgeving Opmerkingen of suggesties: ………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………

met dank aan An Joseph (CC de Warande, Turnhout ) en Maaike Vanderhaegen (CC ’t Gasthuis, Aarschot)

Eén van onze drijfveren is theater te maken dat aanzet tot dialoog. We vernemen dan ook graag uw mening over onze voorstelling(en). En vooral: de mening van uw leerlingen, ons publiek. Daartoe kan u hen steeds verwijzen naar onze website: www.barreweldaad.be, waar iedereen in ons gastenboek zijn al dan niet gezouten reacties, vragen, ontboezemingen, banbliksems en dies meer kwijt kan. Na het intikken en verzenden van je bericht, staat het dan bij een volgende bezoek op onze site.

Barre Weldaad vzw, Lamorinièrestraat 252, B-2018 Antwerpen tel./fax +32 (0) 3 230 02 73 ~ gsm +32 (0) 477 72 28 84~ pcr 000-1711127-47 e-mail [email protected] ~ www.barreweldaad.be

9

LESMAP VLUCHTWEGEN

“Een vluchteling is elke persoon die zich omwille van een gegronde vrees voor vervolging wegens zijn ras, godsdienst, nationaliteit, het behoren tot een bepaalde sociale groep of zijn politieke overtuiging, bevindt buiten het land waarvan hij de nationaliteit bezit en niet in staat is of – vanwege deze vrees – niet bereid is een beroep te doen op de bescherming van dat land…” - Definitie van vluchteling volgens de Conventie van Genève ( 1951).

“Achter elk getal staat een mens. Laten we niet vergeten dat elk van deze 10 miljoen mannen, vrouwen en kinderen op traumatische wijze zijn ontworteld.” - Antonio Guterres, de Hoge Commissaris voor Vluchtelingen.

“Er bestaat geen groter leed dan het verlies van je moederland.” - De Griekse schrijver Euripides (431 voor Christus).

Vluchtelingen zijn in de eerste plaats mensen van vlees en bloed die hun vertrouwde maar ontredderde omgeving verlaten om zekerheid en veiligheid te zoeken in de oase van deze wereld. Velen geraken hier nooit omdat ze onderweg omkomen van ontbering of " tijdig " worden onderschept.

10

A. Over het aantal vluchtelingen. Er zijn overal ter wereld dagelijks mensen op de vlucht. Zij vluchten uit pure noodzaak. De meeste van hen trekken eerst naar een veiligere streek in eigen land, daarna naar een van de buurlanden. Slechts een handvol geraakt tot in Europa. Volgens het UNHCR (United Nations High Committee on Refugees) zijn er 17 miljoen mensen op de vlucht (cijfers 2004). Hierbij rekent men zowel de asielzoekers als vluchtelingen, staatlozen en ‘internal displaced persons’ (IDP)’ (*) o 36% of 6,187 miljoen bevindt zich in Azië (1/3) o 25% of 4,285 miljoen bevindt zich in Afrika o 25% of 4,242 miljoen bevindt zich in Europa o 8% of 1,316 miljoen bevindt zich in Latijns Amerika en de Caraïben o 5% of 978 000 bevindt zich in Noord Amerika o 0,4% of 74 000 bevindt zich in Oceanië Om hen een zicht te geven op België en zijn buurlanden, kan je de leerlingen laten zoeken hoeveel vluchtelingen er zich in volgende landen bevinden (cijfers UNHCR 2003). Je kan hier ook bij vermelden hoeveel % dat van het totale aantal vluchtelingen wereldwijd is. o België 0,20 % of 35199 o Frankrijk 0,9 % of 153 738 o Nederland 1,09 % of 185 558 o Duitsland 0,67 % of 114 134 o Luxemburg 0,007 % of 1201 (*) Asielzoeker (6%) = kandidaat - vluchteling die asielaanvraag heeft ingediend. Staatloze = persoon zonder nationaliteit. Vluchteling (57%) = elke persoon die zich buiten zijn land van herkomst bevindt en de bescherming van dat land niet meer kan of wil inroepen omdat hij vreest voor vervolging omwille van zijn ras, religie, nationaliteit, zijn behoren tot een bepaalde sociale groep of zijn politieke overtuiging. IDP (26%) = vluchteling die in eigenland op zoek gaat naar veiligheid.

B. Over de asielopvang

1. Opvang De asielopvang valt onder de bevoegdheid van de Minister van Maatschappelijke Integratie. De asielprocedure valt onder de bevoegdheid van de Minister van Binnenlandse Zaken. Ongeveer een vierde van de asielzoekers gaat naar federale opvangcentra, bijna een vierde naar centra van het Rode Kruis, en een kleine helft naar de NGO-partners en de lokale opvanginitiatieven. Dit geeft een totaal van zo’n 15.500 opvangplaatsen (situatie zomer 2005).

11 2. Hoe werkt een opvangcentrum (= asielcentrum) De opvangcentra zijn open centra: de bewoners zijn vrij om te gaan en staan waar ze willen. Het zijn oude gebouwen zoals legerkazernes of scholen, die werden gerenoveerd en aangepast aan het leven in een gemeenschap. De centra zijn over het hele grondgebied verspreid, in de stad of op het platteland, en tellen 75 tot 850 bewoners. Het opvangcentrum zorgt voor onderdak, voedsel, medische verzorging, sociale begeleiding en uitleg over de asielprocedure. Daarnaast helpen personeel en vrijwilligers om de dag van de asielzoeker zo zinvol mogelijk in te vullen, met allerhande lessen (ook taallessen) en cursussen. Gezinnen wonen in een aparte kamer, soms met een eigen keuken, terwijl alleenstaanden in een slaapruimte terechtkomen. Voor het onderhoud van de centra staan de asielzoekers deels zelf in. Een intern reglement helpt om het samenleven in de opvangcentra te organiseren. In opvangcentra waar individueel gekookt kan worden, krijg je eetbonnen om aankopen te doen (behalve bij het Rode Kruis). Zo gebeurt dat ook bij de personages in het stuk. In de opvangcentra verblijven de minderjarigen in een afzonderlijke leefgroep, met hun eigen team van begeleiders en opvoeders. Dit team volgt de jongeren tijdens de hele asielprocedure en probeert ze zo zelfstandig en verantwoordelijk mogelijk te maken. In sommige opvangcentra is er een netwerk van peters en meters die alleenstaande minderjarige asielzoekers in hun contacten naar de buitenwereld toe begeleiden.

3. Schoolopvang Ook voor de kinderen van asielzoekers geldt de leerplicht. Kinderen tot 18 jaar worden zo snel mogelijk ingeschreven in een onthaalklas voor anderstaligen in de buurt van het centrum. De opvoeders regelen de inschrijving, de animatoren bemiddelen - omwille van de taalbarrière - tussen de ouders en de school. De ouders worden wegwijs gemaakt in het schoolsysteem. Ze blijven immers verantwoordelijk voor hun kinderen en worden daarom actief betrokken in de opvolging van het schoolleven van hun kroost. Zij zorgen ervoor dat hun kinderen ’s morgens op tijd klaar zijn, dat ze naar de studiebegeleiding komen, zij gaan mee naar het oudercontact, ...

4. Procedure De asielprocedure verloopt in 2 fasen. De eerste fase is de ontvankelijkheidfase. De bewoners die in een opvangcentrum verblijven, bevinden zich in deze fase. Via een interview bij de Dienst Vreemdelingenzaken (DVZ) wordt nagegaan of de asielaanvraag ontvankelijk wordt verklaard. Referentie hiervoor is de Conventie van Genève (zie boven). Bij een negatief antwoord van de DVZ kan de asielzoeker tegen deze beslissing beroep aantekenen bij het Commissariaatgeneraal voor de Vluchtelingen en Staatlozen (CGVS). Het CGVS zal de asielzoeker opnieuw verhoren. Is de beslissing van het CGVS eveneens negatief dan krijgt de asielzoeker 5 dagen de tijd om België te verlaten. Wanneer er daarentegen een positieve beslissing genomen wordt in de ontvankelijkheidfase (door DVZ of het CGVS), start de tweede fase van de asielprocedure: de gegrondheidfase. Dat goede nieuws komt – zoals in het toneelstuk - per aangetekende brief. In deze fase kunnen asielzoekers financiële steun van het OCMW krijgen. De maatschappelijk assistent helpt hen met het zoeken van een flat en brengt de asielzoeker(s) in contact met het OCMW.

12 Indien het gegrondheidonderzoek de eerste positieve beslissing bevestigt met een tweede positieve beslissing, wordt de asielzoeker erkend als vluchteling. Krijgt men echter na de positieve beslissing in de ontvankelijkheidfase een negatieve beslissing in de gegrondheidfase, dan kan de asielzoeker hiertegen beroep aantekenen bij de Vaste Beroepscommissie voor Vluchtelingen (VBV). Is de beslissing van de VBV eveneens negatief, dan krijgt de asielzoeker 5 dagen de tijd om België te verlaten. Is het resultaat positief, dan wordt men alsnog erkend als vluchteling. Het overgrote deel asielzoekers wordt niet erkend als vluchteling. Na hun asielprocedure worden ze gerepatrieerd of verdwijnen ze in de illegaliteit. Sommige asielzoekers besluiten evenwel om vrijwillig naar hun herkomstland terug te keren. Om ze daarbij te helpen, werkt Fedasil samen met de Internationale Organisatie voor Migratie (IOM).

5. Hoe kijkt onze maatschappij aan tegen asielzoekers? Een opvangcentrum in een gemeente doet dikwijls vragen rijzen. Onbekend maakt onbemind, vandaar dat de opvangcentra via integratieprojecten actief deelnemen aan het leven in hun gemeente. Ze organiseren buurtinitiatieven waarop zowel asielzoekers, als buurtbewoners welkom zijn. Zoals opendeurdagen en rondleidingen, cursussen en workshops, sportwedstrijden en culturele activiteiten. De meeste centra verspreiden ook een lokale nieuwsbrief en doen regelmatig een beroep op vrijwilligers om mee te helpen aan allerhande activiteiten.

6. Asielzoekers in België: waar komen ze vandaan? In 2004 kwamen de meeste mensen uit: • • • • •

Rusland Servië (Kosovo) Slovakije Congo Guinea

7. Wat is het verschil tussen allochtoon, migrant, vluchteling, asielzoeker, …? Allochtoon is het ruimste begrip dat je in dit kader kan tegenkomen: het staat in tegenstelling tot autochtoon. Een autochtoon is een oorspronkelijk bewoner van een land , een allochtoon is iemand die uit een “vreemd land” afkomstig is. Allochtoon wordt ook vaak gebruikt voor migranten van de 2de of 3de generatie die in België geboren zijn. Een migrant verlaat meestal zijn land om zijn economische situatie te kunnen verbeteren. Begin jaren ’60 heeft België zeer veel migranten, vooral uit de Magreb-landen, aangetrokken, o.a. voor het werk in de steenkoolmijnen. Sinds 1974 kent België echter een migratiestop. Dit betekent dat mensen die hun land verlaten omdat zij elders een economisch betere situatie willen uitbouwen sindsdien bij ons niet meer welkom zijn. Een vluchteling is elke persoon die uit een gegronde vrees voor vervolging, zijn land verlaten heeft en dus de bescherming van dat land niet meer kan of wil inroepen. Het moet hier duidelijk gaan om een individuele vrees, oorlogsvluchtelingen kunnen in principe geen beroep doen op dit statuut. Het vluchtelingenstatuut wordt pas toegekend na een onderzoek door de overheid.

13 Een asielzoeker, of kandidaat-vluchteling, is iemand voor wie onderzocht wordt of hij het statuut van vluchteling kan krijgen, en die zich dus in de procedure bevindt. Een uitgeprocedeerde is iemand die een asielaanvraag heeft ingediend maar wiens aanvraag werd afgewezen. Voor oorlogsvluchtelingen wordt in sommige situaties een specifiek tijdelijk statuut gecreëerd. Een voorbeeld hiervan is het ontheemdenstatuut (zoals indertijd met de Kosovaren). Wanneer de oorlog dan gedaan is, worden zij verondersteld naar hun land terug te keren. Een illegaal is iemand die niet gemachtigd is op het Belgisch grondgebied te verblijven daar hij niet over de nodige documenten beschikt. Vaak gaat het over mensen die zich nooit officieel kenbaar maakten. In België verblijven duizenden illegalen, vooral in de grootsteden, waar zij vaak in ellendige situaties wonen en/of werken.

8. Waarom wonen Turken/Marokkanen niet in een opvangcentrum? België heeft overeenkomsten met bepaalde niet-Europese landen zodat de burgers zich in België kunnen vestigen, hiervoor de nodige papieren kunnen bekomen zonder dat zij asiel moeten aanvragen. Betrokkenen kunnen ook een werkvergunning bekomen. Zij worden verondersteld in hun eigen levensonderhoud te kunnen voorzien. . 9. Voorbereiding in de klas. Aan de hand van video- en ander lesmateriaal te verkrijgen bij diverse organisaties (zie ook uitgebreider punt C: Educatief materiaal rond asiel en vluchtelingen) en/of het geleid bezoek aan een opvangcentrum kan de problematiek aangekaart worden in de klas. Zo zullen de kinderen tal van aanknopingspunten ontdekken in de theatervoorstelling. U kan hiervoor contact opnemen met: • RODE KRUIS VLAANDEREN contactpersoon : Els Claes [email protected] Tel : 015/ 44 35 51 * Rondleidingen in opvangcentra: Alsemberg, Brugge, Deinze, Eeklo, Lanaken, Linkeroever, Lint, Menen, Overpelt, Sint-Niklaas en Wingene. * Educatief Pakket voor 5de en 6de leerjaar, én voor 12- tot 14 - jarigen: “Het leven in een opvangcentrum”: op interactieve wijze leren kinderen het opvangcentrum en leven kennen. Hierbij wordt informatie doorgegeven aan de hand van verschillende spellen. De kinderen volgen het leven van Hava, een Tjetjeens meisje dat in het centrum woont. Dit aanbod is in alle centra aanwezig en kan worden aangevraagd. • FEDASIL : contactpersoon : Ingrid Declunder [email protected] Tel: O2/ 213 43 69 * Rondleidingen in opvangcentra:

14 Arendonk, Broechem, Ekeren, Kapellen, Sint- Truiden ( Scholen kunnen voor een rondleiding of spel rechtstreeks contact opnemen met de coördinatoren externe contacten van de opvangcentra (adressen via www.fedasil.be) * Educatief pakket voor 5de en 6de leerjaar : “Leven in een opvangcentrum” : gedurende dit spel dienen de jongeren doorheen het opvangcentrum een aantal raadsels op te lossen en krijgen ze tegelijkertijd een les mee over de regels en de leefwijze binnen zo'n opvangcentrum. Het bezoek is gratis. * Brochures: “Het leven zoals het is: asielcentra”.(voor de leerkracht) “Zo woont Mo”. (voor de leerlingen) • VLUCHTELINGENWERK VLAANDEREN : contactpersoon : Greet Habraken [email protected] Tel : 02/ 274 00 32

15

C: EDUCATIEF MATERIAAL ROND ASIEL EN VLUCHTELINGEN (zie contactgegevens op einde van lijst)

LESPAKKETTEN Welkom in België In dit lespakket uit de serie wereldkuren volgen de leerlingen via dagboekfragmenten enkele maanden uit het leven van Ekaveh, een jongen die met zijn familie naar België vlucht. Naar aanleiding van deze dagboekfragmenten voeren de leerlingen allerlei opdrachten uit met de bedoeling Ekahev een eerlijk beeld te geven van België en hem hier wegwijs te maken. Een informatiebrochure over België vormt de neerslag van deze activiteiten. Ine Callebaut, Jan Geerst 2004

> Basisonderwijs >> Kleur Bekennen

Blij U te leren kennen Dit boek wil vluchtelingenkinderen een gezicht geven. Geconcentreerd rond acht thema's komen deze kinderen zelf aan het woord. Ze vertellen over hun thuisland, hun toekomstdromen, Vlaanderen, hun familie, ... Deze ontwortelde kinderen getuigen over hun vlucht, over de verschrikkingen onderweg, over een plotse, onverwachte, kleine daad van grote medemenselijkheid. Het boek is tegelijk een fotoboek, een verhalenboek, een poëziebundel en een tekenmap. In de methodiekenmap wordt de link gelegd tussen intercultureel onderwijs en het thema vluchten. Bij elk verhaal zijn er methodieken ontwikkeld. Een deel van de map wordt ook gewijd aan filosoferen met kinderen, de CLIM-methode, projectwerking… Daniel Billiet 2003

> Basisonderwijs >> Kleur Bekennen

FC de Wereld. Vluchtelingenkinderen in het basisonderwijs Leerkrachten en directies in het basisonderwijs krijgen in toenemende mate te maken met kinderen van vluchtelingen. Hoewel deze kinderen veel gemeenschappelijks hebben met andere kinderen, dragen zij vaak bijzondere ervaringen met zich mee. 'FC de Wereld' legt de nadruk op het eigen vermogen van het kind om de - soms gruwelijke - ervaringen te verwerken en aan de toekomst te werken. De school vervult in dit proces een belangrijke rol. Dit lespakket richt zich dan ook in het bijzonder naar de leerkrachten die te maken hebben met vluchtelingen in hun omgeving. Het pakket bestaat uit acht lessen die elk een belangrijk aspect in de belevingswereld van kinderen behandelen. Het boek bevat veel achtergrondinformatie over vluchtelingenkinderen. Bij het boek hoort een werkmap met werkbladen voor de leerlingen. Het lied 'FC de wereld' is op cd opgenomen en maakt deel uit van deze werkmap. Evelien Van Asperen; Jan Baan 1998

16 > Basisonderwijs >> Kleur Bekennen Welkom op school De methode 'Welkom op school' is bedoeld voor docenten en mentoren die in opvangklassen in het voortgezet onderwijs les geven aan migranten- en vluchtelingenjongeren. De handleiding geeft uitgebreid uitleg over de achtergrond van deze jongeren en hun ontwikkeling als adolescenten. De 21 lessen worden gedetailleerd beschreven zodat leerkrachten met een geringe voorbereidingstijd kunnen volstaan. Naast de handleiding is er ook een rijk geïllustreerd werkboek voor de leerlingen, waarin zij de opdrachten uit deze lessen verwerken. In de lessen komen na de kennismaking onderwerpen aan de orde als school, thuis, verschillen tussen 'hier' en 'daar', vriendschap, verliefdheid, vrije tijd, discriminatie, gezondheid en toekomst. Nieuwkomers kunnen met 'Welkom op school' aan de slag vanaf het moment dat zij ongeveer twee maanden hier op school zitten. Veel opdrachten zijn non-verbaal of kunnen met een geringe vaardighed in het Nederlands worden uitgevoerd. Er moet rekening worden gehouden met het feit dat het een Nederlandse uitgave is en de vragen in het spel aldus over Nederland handelen. Mits een kleine aanpassing ook bruikbaar in België. Bram Tuk 2002

> Secundair Onderwijs >> Kleur Bekennen

Om een vluchteling te zijn In 'Om een vluchteling te zijn' maken we kennis met John uit Soedan die een groot deel van zijn leven heeft doorgebracht in een vluchtelingenkamp; Sreisor uit Cambodja die met haar familie naar Thailand is gevlucht; de neven Damir en Medin, die zijn teruggekeerd naar hun geboortedorp in Bosnië; en Mina, die met haar familie uit Afghanistan is gevlucht naar Denemarken. De kinderen vertellen over de oorlog, hun vlucht, het dagelijks leven in het vluchtelingenkamp. Ze dromen van een normaal leven in hun geboorteland of elders. Kinderen hier worden opgeroepen om meer begrip te tonen voor vluchtelingen in hun klas en buurt. De bijhorende werkbladen kunnen in de klas gebruikt worden om een gesprek op gang te brengen rond vluchtelingen wereldwijd en hier bij ons. Video 16 min + 12 blz lerarengids UNHCR 2002

> Basisonderwijs (9-11 jaar) >> Kleur Bekennen of UNHCR

Vluchtelingen. Kinderstem in de klas Met dit lespakket uit de reeks 'Kinderstem in de klas' wil de Nederlandse organisatie 'Mensen in Nood' kinderen inzicht geven in de problematiek van vluchtelingen. Het pakket bestaat uit een video, een handleiding voor de leraar en dertigtal lesbrieven voor de leerlingen. In de video volgen we Dinho uit Angola en Nilofar uit Nederland, twee kinderen van 12 jaar. Dinho is samen met zijn vader gevlucht voor de burgeroorlog in Angola: zij belanden uiteindelijk in een vluchtelingenkamp in Zambia. Nilofar is een doorsnee Nederlands meisje, ook zij is een vluchteling. Een medewerker van Mensen in Nood gaat nader in op de situatie van de vluchtelingen; waarom ontvluchten mensen hun woongebied? Hoe is het leven in een vluchtelingenkamp? Hoe is het in een asielzoekerscentrum ? Het pakket is gemaakt op maat van kinderen, er is een directe vergelijking tussen de leefwereld van kinderen hier en daar. De kinderen in moeilijke omstandigheden worden niet voorgesteld als hulpeloze slachtoffers, er

17 worden voorbeelden gegeven hoe ze hun situatie kunnen verbeteren. De lesbrief bevat diverse vragen en opdrachten die aansluiten bij de beelden van de video. De docentenhandleiding omschrijft hoe het pakket te gebruiken en biedt de antwoorden op vragen uit de lesbrief. Deze versie is bestemd voor de groepen 5 en 6 van het basisonderwijs, wat overeenkomt met de tweede graad in Vlaanderen. Er bestaat ook een versie voor de derde graad. Video / Handleiding / Lesbrief Margreet Nauta; Gertjan Zwanikken 2001

> Basisonderwijs >> Kleur Bekennen

Laat maar zien wie je bent Laat maar zien wie je bent! heeft als ondertitel 'non-verbale lesmethode sociaal-emotionele weerbaarheid asielzoekerskinderen'. het doel en de doelgroep van deze methode worden daarmee duidelijk aangegeven: zorgen dat kinderen van asielzoekers sterker worden op sociaal-emotioneel gebied zodat zij beter kunnen omgaan met zichzelf en met hun medeleerlingen. In acht lessen van elk ongeveer 70 min staat telkens één thema centraal. De werkvormen zijn grotendeels non-verbaal: beeldend, spel en beweging. De activiteiten in de lessen zijn gericht op het thema, spanning en ontspanning worden daarbij afgewisseld. Elke les wordt gestructureerd door een herkenbaar lied. Het verhaal van de schildpad Sang Baga vormt de rode draad voor de lessen. Jan Baan; Rachel Frankenhuis; Germa De Jong 2001

> Basisonderwijs >> Kleur Bekennen

Vrijmarkt De video 'Vrijmarkt' speelt in op de situatie van vluchtelingen. In een haven vindt men een verstekeling in een container opgesloten. De jongen, genaamd Percy, komt in een opvanghuis voor vluchtelingen terecht. Hij gaat naar school en maakt tekeningen, maar hij wil niet vertellen wat er in het land waar hij vandaan komt gebeurd is. Percy ontmoet op de Amsterdamse vrijmarkt Yvonne aan wie hij geleidelijk zijn schokkende verhaal vertelt. Door flachbacks van Percy en het verhaal dat hij Yvonne vertelt, komen de leerlingen meer te weten over het land waar hij vandaan komt. Het bijhorende werkboek bevat diverse opdrachten en vragen omtrent de film en de situatie van vluchtelingen. Gerard Mensink; Hans Hylkema 1998

> Basisonderwijs >> Kleur Bekennen

Oorlog waarom?

'Samsam' is een Nederlands wereldtijdschrift voor kinderen. Elk nummer bevat een aantal vaste rubrieken en is vergezeld van een docentenhandleiding met diverse suggesties en opdrachten die inspelen op thema's uit het tijdschrift. Dit Samsamnummer gaat over oorlog. Aan de hand van fotoreportages zien we hoe ook kinderen bij de oorlog betrokken worden. Er is ook aandacht voor gevechtssporten. De rubriek 'wereldweetjes' levert een verrassende kijk op feiten van over de ganse wereld. In 'tweeluik' vragen twee kinderen uit

18 een verschillende continent aandacht voor een gemeenschappelijk probleem (hier: vader is verslaafd). 'Buren' laat twee allochtone kinderen vertellen over hun land van herkomst. >

Kleur Bekennen Turnhout Kleur Bekennen Antwerpen Wereldcentrum Kleur Bekennen Limburg Kleur Bekennen Brussel PEC West-Vlaanderen

Oorlog is geen kinderspel! Deze themamap bestaat uit vier delen. In een eerste deel wordt achtergrondinformatie gegeven over de situatie van oorlogskinderen en over de initiatieven die genomen worden om hen te helpen. Het tweede hoofdstuk bevat liturgische testen. Het derde deel reikt ideeën en tips aan om met kinderen en jongeren rond dit thema te werken. Tenslotte stelt de organisatie nog enkele van haar andere publicaties voor die bij dit thema aansluiten. De map is wel duidelijk bedoeld als promotiemateriaal. Basisonderwijs, Secundair Onderwijs Kleur Bekennen Brussel, Turnhout Wereldcentrum

Infomap rond de oorlog in Joegoslavië Deze map is een 'eigenzinnige' selectie uit de massa informatie die verschenen is over de oorlog in Joegoslavië. Met deze selectie wil Bevrijde Wereld aantonen dat militaire interventies, al dan niet gepaard gaande met humanitaire acties en bewapening van lokale machthebbers, getuigen van een niets ontziende belangenverdediging. De map bevat naast heel wat discussiemateriaal, bijdragen van kinderen en ander materiaal om in de klas mee te werken. Secundair Onderwijs Kleur Bekennen Turnhout Oorlog, wie doet er wat aan? De scriptiepakketten van het Centrum voor Mondiaal Onderwijs zijn in de eerste plaats bedoeld als hulp voor leerlingen bij het maken van een werkstuk voor school. Ze zijn echter ook uitstekend geschikt als achtergrondinformatie bij bepaalde landen of thema's. Dit scriptiepakket gaat over oorlog en wie er wat probeert aan te doen. Het bevat de hoofdstukken 'Wat is oorlog en wie doet er wat aan?', 'Joegoslavië: een oorlog die zich verplaatst', 'Soedan: een oorlog zonder einde', 'Zuid-Afrika: einde van de apartheid zonder bloedvergieten', 'Actuele ontwikkelingen elders', 'Actie: wie doet wat?' en een bijlage met de opsomming van alle gewapende conflicten van enige omvang sinds de Tweede Wereldoorlog. In 'Actuele ontwikkelingen elders' komen respectievelijk Algerije, Noord-Ierland, IsraëlPalestina, Indonesië en Liberia aan bod. In 'Actie: wie doet wat?' komt de rol van de vrouwen naar voor, gaat het over de rol van NGO's, het Europees Platform voor Conflictpreventie, Pax Christi, Amnesty International en de Verenigde Naties. > Secundair Onderwijs >> Kleur Bekennen Turnhout, Limburg, Brussel, Antwerpen >> PEC West-Vlaanderen, PEC Vlaams – Brabant >> Wereldcentrum

19

BOEKEN Kinderen met een tweede huid. Onthaal van kinderen op de vlucht Stefaan Plysier 2003

Steeds meer mensen in de hulpverlening, het onderwijs en de dagelijkse praktijk komen in contact met vluchtelingenkinderen. Algauw ervaren ze dat deze kinderen een beladen verleden met zich meedragen. Het is voor velen dan ook niet altijd even duidelijk hoe met dit 'nieuw soort kinderen' om te gaan. Waar, wanneer en hoe kunnen we het kind helpen? Dit boek biedt de lezer een inclusieve manier van denken en werken die de zelfredzaamheid van het kind centraal stelt en die het kind toelaat om zelf aan een nieuwe toekomst te bouwen. Het wil de lezer en zijn omgeving klaarmaken voor een oprechte verwelkoming van het vluchtelingenkind in zijn nieuwe wereld. > Basisonderwijs >> Kleur Bekennen

Mag ik overvaren? Sine Van Mol 2002

Dit (voor)leesboekje is gebaseerd op waar gebeurde feiten. Sine van Mol kreeg de opdracht een scenario voor een theaterproductie te schrijven, naar aanleiding van de ontdekking van de lijken van twee minderjarige Guinesen in het landingsgestel van een Sabena-toestel op de Zaventemse tarmac, augustus 1999. Het dorp van Nabieu, een jonge Sierra Leonees, wordt geterroriseerd door het rebellenleger. Nabieu slaat op de vlucht met Alfa, zijn vriend, nadat ze getuige waren van de ontvoering van Samuel en de koelbloedige moord op diens moeder. Ze gaan als verstekeling aan boord van een containerschip dat naar België zal varen en ontdekken al vrij snel dat ze niet de enige stiekeme reizigers zijn. Het wordt een helse tocht in het ruim van het schip. In de Antwerpse haven worden ze overgeleverd aan de autoriteiten, waarna de lezer samen met Nabieu kennis maakt met de asielprocedure in België. Nabieu vertrekt vanuit de haven, over de Dienst Vreemdelingenzaken naar het opvangcentrum voor asielzoekers in Kapellen, een onzekere toekomst tegemoet. De lezer maakt kennis met Nabieus indrukken over België via de brieven die hij naar zijn moeder stuurt. > Basisonderwijs >> Kleur Bekennen

Dag FC de Wereld. Praktijkgids voor de uitvoering van FC de Wereld Merlijn Jacobs; Jan Baan 2004

FC de Wereld is een methode die specifiek ontwikkeld is om de sociaal-emotionele weerbaarheid van vluchtelingenkinderen te vergroten. Tot nu toe was nog niet systematisch onderzocht hoe de methode in de concrete lespraktijk werd toegepast en hoe ze functioneerde. Wat doen de leerkachten ermee en hoe reageren de leerlingen erop? Pharos heeft samen met een andere organisatie , een implementatietraject opgezet waarin op drie scholen telkens leerkrachten en leerlingen geobserveerd werden tijdens de uitvoering van de 8 lessen van FC de Wereld.

20 Deze "Praktijkgids FC de Wereld" vormt het resultaat van het onderzoek. Het bevat een schat aan praktische tips en geeft tussen de regels door veel samengebalde kennis die voor leerkachten die nieuw zijn in dit onderwerp zeer waardevol kan zijn.Voor leerkachten met ervaring zal het een gevoel van herkenning oproepen. De praktijkgids is niet bedoeld als vervanging van de handleiding bij de methode, maar als een aanvulling vanuit de lespraktijk van alledag. > Basisonderwijs >> Kleur Bekennen

Immigratie en asiel. Feiten achter krantenkoppen Iris Teichman 2004

De reeks 'in het nieuws' geeft de feiten achter de krantenkoppen, behandelt de laatste gebeurtenissen, achtergronden en geschiedenis, het geeft cijfermateriaal en schrijft heersende meningen. Deze aflevering gaat over immigratie en asiel; waarom immigreren mensen? Wie zoekt asiel? Wat doen regeringen? Hoe gebeurt de asielaanvraag? Wat is de prijs van mensensmokkel? Veel fotomateriaal en korte teksten bieden een overzicht en suggesties voor gesprekken. > Secundair Onderwijs >> Kleur Bekennen

Vluchtelingen in de klas. Vademecum Socio-emotionele opvang van vluchtelingenkinderen Jos Vanlandschoot 2000

Plaatselijke scholen krijgen steeds meer te maken met vluchtelingenkinderen. Meestal moet de school zelf uitzoeken hoe ze de kinderen opvangt. Vluchtelingenkinderen zijn anderstalig en hebben aanpassingsproblemen. Menig leerkracht ontdekt echter dat er bij sommige kinderen meer aan de hand is. Ze hebben traumatische ervaringen achter de rug en beetje bij beetje komen soms gruwelijke verhalen naar boven. Andere kinderen kampen dan weer met ernstige verwerkingsproblemen. Het schoolteam en de klasleraar in het bijzonder kunnen een rol van betekenis spelen voor deze kinderen. Het boek wil een aanzet geven tot een efficiënte aanpak van deze problematiek, het biedt goed onderbouwde achtergrondinformatie over de situatie van deze kinderen (bv. effecten traumata op kinderen, acculturatiestress, bodemloze kinderen...) en wat de school en de leraar kan doen (veelvoorkomende situaties en praktijkvoorbeelden). Het boek geeft ook toelichting bij de bestaande wetgeving (en bv. mogelijkheden tot subsidie voor opvang) en bevat een beknopt overzicht van didactisch materiaal. > Secundair Onderwijs >> Kleur Bekennen

21

SPEL

Op de vlucht 'Op de vlucht' is een inleefspel waarin de deelnemers ervaren hoe het is om vluchteling te zijn. Het spel start bij de vlucht van het thuisland naar Belgiê. Tijdens hun tocht zoeken de spelers naar de beste transportmiddelen om zich te verplaatsen. Als ze in België aankomen, vragen ze asiel aan. Het spel wordt gespeeld in twee groepen die elk een andere rol hebben. Men doet verschillende spelrondes waardoor iedereen na verloop van tijd elke rol heeft gespeeld. Na afloop volgt de nabespreking waarin de link wordt gelegd tussen het spel en de realiteit. De spelbegeleider (leerkracht) trekt, samen met de deelnemers, parallellen tussen de gevoelens en de reacties van de spelers tijdens het spel en de gevoelens en de reacties van vluchtelingen in de realiteit. 2003, Centrum Informatieve Spelen; Amnesty International

> Secundair Onderwijs >> Kleur Bekennen

Waar wonen Mo en co? Het doel van het spel "Waar wonen Mo en co?" is aan kinderen uit te leggen hoe een opvangcentrum voor asielzoekers werkt. Voor het spel wordt de bezoekende klas in groepjes verdeeld. Elk groepje moet een (fictief) leeftijdsgenootje (een asielzoeker in het opvangcentrum) helpen met een zoektocht: Zara uit Tsjetsjenië, Mo uit Angola, Tatu uit Congo, Darco uit Kosovo en Abdul uit Iran. Tijdens die zoektocht leren de kinderen meteen ook het opvangcentrum kennen, en de mensen die er wonen en werken. FedAsil maakte het spel "Waar wonen Mo en co?" in samenwerking met het Centrum Informatieve Spelen vzw (C.I.S.). De doelgroep zijn kinderen van de lagere school (tussen 10 en 12 jaar). Aansluitend op het spel maakte FedAsil ook een kinderbrochure met als titel "Zo woont Mo". >> Als u ter gelegenheid van het spel "Waar wonen Mo en co?" een opvangcentrum wilt bezoeken, neem dan contact op met Mieke Candaele, directeur Communicatie en Informatie van Fedasil (tel. 02-213 44 15, gsm 0476-26 81 04).

Tracingspel. Zoektocht naar een vermist familielid. Het Tracingspel is een massaspel dat best wordt gespeeld met 50 tot 100 spelers vanaf 12 jaar. Het spel duurt - afhankelijk van de aanpak - een halve of een hele dag en de nodige speldocumenten zijn terug te vinden op de CD-rom. Aan het begin van het spel krijgt iedere speler een paspoort met zijn nieuwe identiteit en met informatie over het vermist familielid. Concreet gaat een speler op zoek naar een andere speler die een paspoort heeft gekregen waarbij de informatie identiek is, maar op de andere zijde staat. De spelers moeten daarvoor ondermeer een opsporingsverzoek indienen en langsgaan bij het Centraal Opsporingsbureau. Het 'Tracingspel' is dus een simulatiespel waarin de spelers geconfronteerd worden met situaties en gevoelens die een persoon in een conflictsituatie ondervindt tijdens de zoektocht naar een vermist familielid. Het spel laat de spelers toe zich in te leven in de situatie van het zoeken naar een dierbaar iemand die vermist is, om zo tot een beter inzicht en begrip te komen. Aan het begin van het spel krijgt iedere speler een paspoort met op de linkerzijde zijn nieuwe identiteit. Dit paspoort geeft op de rechterzijde informatie over het vermiste familielid.

22 De speler probeert tijdens het spel dit familielid terug te vinden. Concreet gaat een speler op zoek naar een andere speler die een paspoort heeft gekregen waarbij de informatie identiek is, maar op de andere zijde staat. Beide spelers gaan naar elkaar op zoek en proberen met elkaar in contact te komen. Dit doen ze door regelmatig de landenlijsten te raadplegen waarop alle opgespoorde spelers worden aangeduid. Vervolgens sturen de spelers elkaar geschreven berichten om met elkaar in contact te komen. Het uiteindelijke speeldoel van iedere speler is het vermiste familielid te ontmoeten. > secundair onderwijs 3 lesuren afhankelijk van de aanpak en het aantal spelers, speel je een halve dag of een hele dag min. 50 max. 500 deelnemers 87 EUR per spelbegeleider + 0.25 EUR/km vanuit Leuven of Hasselt; minimum 2 spelbegeleiders, vanaf 100 deelnemers 1 extra spelbegeleider per 100 deelnemers. 2 tafels en enkele stoelen, infrastructuur om lijsten en berichten op te hangen. Vooraf wordt afgesproken wie voor de kopies zorgt 2002

>> Centrum Informatieve Spelen

Het “vluchten kan niet meer"-spel Malika, Marie, Fatma en nog vele anderen. Ze zijn op vlucht voor honger, miserie en oorlog. Zij komen in België aan. Krijgen ze hier asiel of worden ze weer op de dool gestuurd? Jij speelt hun levensspel. Duur: 2 lesuren. Kostprijs: 80 Euro per sessie + vervoerskosten.

>>School zonder racisme

“Mens erger je niet” Acht situaties en reacties op “Ben ik een ‘goed’ mens ??” in woord en beeld >> Vluchtelingen Onthaalgroep Sint-Niklaas

Mens-Contact-Spel In een Bancontactautomaat spreekt een vluchteling met autochtonen. >> Vluchtelingen Onthaalgroep Sint-Niklaas Voor elke Vluchteling een veilig Land - Voor elke Vlucht een veilige Landing Spel met vliegertjes voor op Feestmarkt of Mundiale Dag. >> Vluchtelingen Onthaalgroep Sint-Niklaas

Werp een ‘BLIK’ op de problemen van een Vluchteling Pottenkraam ! >> Vluchtelingen Onthaalgroep Sint-Niklaas Het Asielzoekersspel naar Het Beloofde Land >> Vluchtelingen Onthaalgroep Sint-Niklaas

Asielzoekers-quiz Grenzeloos >> Vluchtelingen Onthaalgroep Sint-Niklaas

Buzzerspel. Educatief spel over oorlog en vrede >> Jeugd en vrede

23

WORKSHOPS Enkele reis naar het noorden : Animatietentoonstelling over vluchtelingen Deze tentoonstelling, bestemd voor jongeren van 11 tot en met jaar ( derde graad basisschool en middenschool), bestaat uit verschillende onderdelen: Aan de hand van 7 grote met de hand geschilderde doeken vertelt de begeleider het verhaal van Semira Adamu, een jonge vrouw die overleed tijdens haar uitwijzing uit België. Na het verhaal gehoord te hebben van Semira, kruipen de jongeren zelf in de huid van een vluchteling en zoeken zij hun weg op een grote wereldkaart in de hoop België te kunnen bereiken. Met enkele luttele dollars in de hand worden tijdens de vlucht allerlei hindernissen overwonnen. Soms bereikt men de eindbestemming niet of komt men zonder papieren aan in België. Vaak moet men onderweg werken om zo wat geld opzij te zetten om verder te kunnen reizen. Het bezoek aan de tentoonstelling eindigt met de vertoning van de film "Enkele reis naar de winter" gemaakt door Mourad Boucif. De film vertelt het verhaal van Malika, een jong meisje uit de Westelijke Sahara, die de oorlog in haar land ontvlucht en in een klein dorpje in de Ardennen terechtkomt. Er is een begeleidende map voorzien voor de leerkrachten. De scholen of organisaties die het wensen kunnen de tentoonstelling 125 Euro/week. Een animator kost 125 Euro per dag Het vervoer van de tentoonstelling wordt georganiseerd door de huurder ( minimum een monospace)

huren

voor

Enkele praktische tips: Om de expo te plaatsen, heb je 120m2 nodig De expo moet begeleid worden door 2 begeleiders ( de groepjes kinderen worden in 2 verdeeld vb 15 spelen het spel, terwijl de anderen de film bekijken en bespreken). Materiaal: TV+ video

>> School zonder racisme

Brussel Anders Bekeken: vluchtelingen Alternatieve schoolreis in Brussel. De leerlingen gaan op zoektocht in de buurt van het Klein Kasteeltje en komen er in contact met verschillende vluchtelingen. Na de zoektocht vertelt een vluchteling zijn verhaal. In de namiddag volgt een creatieve workshop. Keuze tussen Marokkaans koken, hennaschilderen, hiphop, Afrikaanse dans, Capoeïra, Afrikaanse percussie, kickboxing, Braziliaanse jiu-jitsu en oriëntaals dansen. Dagprogramma: prijs 10 Euro per persoon (min.15 deelnemers)

>> School zonder racisme

Masala, een ontmoetingshuis voor vluchtelingen Voor de 1° en 2° graad: een inleiding, toelichten van het begrip ‘wat is vluchten?’, ‘wat is een vluchteling?’. Daarna wordt aan de hand van fotomateriaal op een actieve wijze (via vragen) de werking van Masala toegelicht. Voor de 3°graad: Inzicht verschaffen in de problematiek van vluchtelingen. Verder wordt ook het ontstaan van Masala geschetst, een ontmoetingshuis voor vluchtelingen in Sint-Truiden. Er wordt ook een gesprek met een vluchteling ingelast. Jongeren krijgen de kans om vragen te stellen over diverse onderwerpen: vluchtverhaal, cultuur van het herkomstland, integratie in België, toekomstplannen etc. discussie, (vormings)theater, combinatie lager onderwijs max. 60 min. voor de 1° en 2° graad 60 tot 120 min. voor de 3° graad 32,23 EUR/uur

24 max. 25 deelnemers >> Kleur Bekennen

Getuigenis van een politiek vluchteling in België Waarom gevlucht, waarom naar België en hoe is het om hier in een luxesamenleving terecht te komen? 3 lesuren voor zowel lager als secundair onderwijs Een studiedag voor leerkrachten (in opleiding) duurt een halve of een volledige dag. De prijs varieert naargelang de gekozen vormingen. >> Kleur Bekennen

Kinderen van nieuwkomers in de klas Welk traject heeft een vluchtelingenkind afgelegd: vluchtverhaal, onthaal, integratie, spanningen, cultuurshock? Levenswijze hier van vluchtelingen: onderlinge bijstand, netwerken, onthaalgroepen. Hoe omgaan met traumatische ervaringen en sociaal-emotionele problemen van vluchtelingenkinderen in de klas? Materialen voor lager + secundair onderwijs om de aanwezigheid van vluchtelingenkinderen in de klas bespreekbaar te maken. 3 lesuren 20 euro per sessie enkel in Brussels Hoofdstedelijk Gewest >> Kleur Bekennen

Schilderen met Iraanse motieven Heb je zin om de band tussen het traditionele, het moderne en het Islamitische Iran te ontdekken? We doen dit door naar het verhaal van Mahshid te luisteren en onder haar begeleiding samen te schilderen met gouache en karton. Eventueel kunnen we ook kleuren op keramiek. Vooral de symboliek van de oude Iraanse motieven en hun verwevenheid met het dagelijkse leven komt aan bod. Mahshid is een Iraanse kunstenares en zelf een politieke vluchtelinge. Ze vertelt tijdens de workshop over haar vlucht naar België. Ondertussen schilderen de leerlingen en ontdekken zo nieuwe procédés met originele resultaten. Zo wil Mahshid inspirerend en uitnodigend werken met de leerlingen. lager onderwijs, secundair onderwijs, hoger en universitair onderwijs 2 lesuren maX. 25 deelnemers 75 euro per sessie > Integratiedienst Leuven, over heel Vlaanderen >> Kleur Bekennen

In de ban van Iran De workshopbegeleidster spreekt zowel over haar land als over haar persoonlijke belevenissen in Iran en België. Dit maakt de workshop gedeeltelijk theoretisch, maar het raakt je ook. Je voelt mee met iemand die haar land moest verlaten, dit heeft aanvaard en er het beste van probeert te maken in haar nieuw land. De leerlingen maken kennis met het land en met de problematiek van een vrouwelijke vluchteling. Daarnaast worden zij ook getraind in creatieve vaardigheden door de

25 taalspelletjes (Farsi). Deze spelen maken de workshop dan weer luchtiger en weerspiegelen haar positief gevoel. Het leert iedereen open te staan voor andere culturen en te groeien in het interculturele Vlaanderen. Duur: 2 lesuren Prijs: 70€ voor 3de graad lager en 1ste graad hoger onderwijs

> YWCA Antwerpen >> Kleur Bekennen EEN VLUCHTELINGE VERTELT... Een vluchtelinge vertelt over haar herkomstland. Ze vertelt over haar familie, gewoontes, eten, klimaat… de problemen en waarom ze gevlucht is. Ze vertelt ook over haar leven hier in België: de mooie en de minder mooie aspecten. De dingen die haar verbaasden, de sociale contacten, de dingen die ze mist, haar kansen op de arbeidsmarkt… In deze sessie wordt de vluchtelingenthematiek uitgelegd. Er is ruimte voor vragen en voor het uitwisselen van ideeën. Duur: 60 minuten Kostprijs: 45€

> YWCA Antwerpen >> Kleur Bekennen

HAPJES UIT DE WERELD Een vrouw vertelt haar eigen verhaal over haar land en de dagelijkse eetgewoonten. Daarna zal zij samen met de klas een gerecht of hapjes uit haar land bereiden, waaraan alle leerlingen kunnen meehelpen. Voor het lager onderwijs. Duur: 90 minuten Kostprijs: 50€ exclusief de ingrediënten

> YWCA Antwerpen >> Kleur Bekennen

26

FILMS en DOCUMENTAIRES

Documentaires

School nr. 1________________ vhs, 48 min. Fr/Ned. Oorspronkelijke titel : Une leçon de tolérance Thema’s: lager onderwijs, achterstand, migratie “De les van Schaarbeek – een les in tolerantie” is een reportage over positieve discriminatie in een Brusselse school. De Josaphatstraat is niet meteen Brussels mooiste. De meeste huizen zijn dringend aan een opknapbeurt toe, sluikstorters deponeren er hun afval. Toch trekt één gebouw de aandacht: L’école n°1. De overgrote meerderheid van dit schooltje bestaat uit migrantenkinderen (liefst 23 nationaliteiten!) met uiteraard heel wat taalproblemen. Daarom krijgen ze extra middelen voor o.a. taallessen en een psychologe. Er zijn speciale klasjes voor kinderen met leerproblemen en taalachterstand. Roger Beeckmans volgt een les waarin een lerares op overtuigende wijze de mechanismen van uitsluiting en racisme uitlegt aan deze diverse groep. De les toont aan welke filosofie de school en haar directie hanteert: respect voor anderen en verdraagzaam leren zijn staat centraal. Een groep Kosovaarse vluchtelingen overleeft dankzij de hulp van de directeur en een schoonmaak-ploeg die soms voor de kinderen koken die ’s middags geen eten bij zich hebben. Een knappe documentaire - uitgezonden door Canvas en door de Nederlandse televisie - die laat zien dat het ook ‘anders’ kan. Bevrijdingsfilms

Exodus: de wereld van Vina________________ 52 min. Ned. gesproken Thema: vluchtelingen, Koerden, Irak

De vijfjarige Vina en haar vader Andas maken een hectische reis vanuit Zweden naar NoordIrak om haar grootvader en oom te bezoeken. Ook haar broer heeft hulp nodig om Irak te kunnen ontvluchten. Ze maken een lange tocht dwars door Europa en Turkije naar één van de gevaarlijkste plekken op aarde: de achtertuin van Saddam Hoessein. Een kind moet zijn grootouders kennen, vindt haar vader. Maar Andas heeft nog een tweede reden om terug te gaan naar zijn geboorteland. De documentaire sleept de kijker mee in een draaikolk van geheimen, soldaten, de bedreiging van bombardementen, smokkelaars en emoties. Op het einde van de reis neemt Vina afscheid van haar grootvader zonder te weten of ze hem ooit nog zal weerzien. Drie maanden later komt Vina’s oom aan in het station van Stockholm. Hij is illegaal uit Irak gevlucht. ‘Exodus’ toont aan dat Fort Europa niet zo’n oninneembare burcht is. In de laatste 15 jaar is in de Europese steden een parallelle samenleving gegroeid van honderdduizenden vluchtelingen. Ze zijn goed georganiseerd en lossen hun problemen noodgedwongen zelf op. De meesten van hen zijn geen criminelen of slachtoffers van criminelen. Het zijn gewone mensen die in de legaliteit willen leven.

27

>> Bevrijdingsfilms

Clandestin(e) blues__________________________ 55 min.,vhs, Frans-Eng./Ned. Thema : vluchtelingen, België, Ghana

Johnny werd uit België gezet in onmenselijke omstandigheden, ondanks het feit dat hij vijf jaar tevoren politiek asiel had aangevraagd. Sinds een aantal maanden leefde hij noodgedwongen in de clandesti-niteit, maar ondanks alles bleef hij in Brussel waar hij aan de kost kwam door te werken in restaurants. Om zich te ontspannen, en ook wat om een zakcentje te verdienen, speelde hij bij een muziekgroep. Na zijn uitdrijving probeert hij zich vandaag in Ghana een nieuw leven op te bouwen, maar zijn toestand is uitzichtloos. Een jaar geleden besliste zijn Belgische vriend Pierre hem op te zoeken in Ghana om hem moed in te spreken en hem uit zijn isolement te halen. Ze beginnen samen opnieuw blues te spelen. Zijn Afrikaanse ervaringen brengen Pierre’s visie op onze westerse democratie aan ‘t wankelen...

‘Clandestin(e) blues’ is geen politiek pamflet, geen abstract pleidooi, maar een persoonlijk portret dat de anonieme massa van vluchtelingen en migranten een gezicht geeft. De eenzame strijd om in de anonieme massa te overleven, worden geëvoceerd in gespeelde scènes door de (zwarte) acteur Dieudonné Kabongo die de verpletterende eenzaamheid van een 'sans-papier' in Brussel gestalte geeft.

>> Bevrijdingsfilms

ADRESSEN/ CONTACT

Centrum Informatieve Spelen vzw Naamsesteenweg 130 — 3001 Leuven tel. 016 22 25 17 — fax 016 29 50 99 Vaartstraat 14 — 3500 Hasselt tel. 011 21 41 80 — fax 016 29 50 99 Smidsestraat 130 — 9000 Gent tel. 0496 16 88 92 — fax 016 29 50 99 e-mail [email protected]

KLEUR BEKENNEN Limburg Promotor Ingrid Hamal Provinciaal Domein Bokrijk 3600 Genk

28 011/26 54 31 Fax 011/26 54 36 [email protected] Antwerpen Promotor Liesbeth Andries Provinciehuis – DOS Koningin Elisabethlei 22 2018 Antwerpen 03/240 56 53 Fax 03/240 56 56 [email protected]

Vlaams - Brabant Promotor Sabrina Claes Provinciaal Educatief Centrum Provincieplein 1 3010 Leuven 016/26 73 49 Fax 016/ 26 73 52 [email protected]

Brussel Promotor Heidi Van De Velde VGC Technologiestraat 1 1082 Sint-Agatha-Berchem 02/482 05 17 Fax 02/482 00 82 [email protected]

Oost-Vlaanderen Promotor Anske Verhaeren Wereldcentrum Internationale Opvoeding Voldersstraat 1 9000 Gent 09/233 75 46 Fax 09/224 49 14 [email protected]

West-Vlaanderen Promotor Els Vanhoutte Provinciaal Educatief Centrum Hugo Verrieststraat 22 8800 Roeselare 051/26 50 51 Fax 051/20 43 49 [email protected]

29

School zonder racisme Nationaal secretariaat: Cellebroerstraat, 37 1000 Brussel Tel & Fax: 02/511.16.36 E-mail: [email protected]

Leuven Jozef Pierrestraat 54 3010 Kessel-Lo 016/25.59.90 Limburg Rietstraat 62 3500 Hasselt 011/21.01.89

JONGEREN TEGEN RACISME-NATIONAAL Antwerpen Lange Nieuwstraat, 147 2000 Antwerpen Vilvoorde p/a MIKST Witherenstraat 30 1800 Vilvoorde 02/251.10.33 Kempen Kanaalstraat 5 3945 Ham 013/67.56.41

UNHCR Van Eyckstraat 11b 1050 Brussel Tel : 02/627.17.41

Vluchtelingen Onthaalgroep Sint-Niklaas Contactpersoon Jozef Hertsens Weverstraat 87 9100 Sint-Niklaas GSM 0477 40 62 19 tel.: 03 766 29 13 Fax: 03 777 97 76

30 e-mail: [email protected]

YWCA YWCA-Antwerpen vzw Paleisstraat 39 2018 Antwerpen tel. 03/238.16.93. fax: 03/237.58.13. E-mail lokale werking: [email protected] E-mail Internationale Partnerwerking: [email protected]