Vitamine D: meten of eten?

35e bijeenkomst Thema sociëteit 10 februari 2014

Vitamine D: meten of eten? Arno Toorians Internist-endocrinoloog

Pathofysiologie • Primaire functie 1,25(OH)D – Herstel, handhaven calcium/fosfaat homeostase

• Deficiënt 25(OH)D  hypocalciëmie  secundaire hyperparathyreoïdie  ⁭ osteoclast. activiteit, intestinale absorptie  demineralisatie  osteomalacie, osteoporose • ↑ PTH versterkt 25(OH)D verbruik • Cave: serum Ca2+ en fosfaat lang normaal Arno Toorians | Vitamine D: meten of eten? | 10-02-2014

Directe relatie met PTH • Definitie insufficiëntie gebaseerd op – < 75 nmol/L stijgt serum PTH level • Meta-analyse*: geen consistentie in drempelwaarde • Wel voor afname botmarkers (osteocalcin) – Vanaf > 40 nmol/L * Sai et al. J Clin Endocrinol Metab. March 2011,96(3) Arno Toorians | Vitamine D: meten of eten? | 10-02-2014

Definities • Indicator voor Vitamine D status – Serum calcidiolgehalte = 25-hydroxyvit.D

• Classificatie WHO: Deficiënt Insufficiënt Sufficiënt

< 50 nmol/L 50-75 nmol/L > 75 nmol/L

• EU*: Minimum 50 Moll/L Streefwaarde 75-80 nmol/L * Standing Committee of European Doctors (CPME)

Bronnen van Vitamine D • Vit D3, cholecalciferol – Vette vis, levertraan: haring -> 700-800IE

• Vit D2, ergochalciferol – Paddenstoelen (na zonexpositie!)

• Verrijkte margarine (3 IE/gr), braadvet • Dagelijks 10 à 15 µg (400-600 IE) nodig om sufficiënt te zijn • Inname via voeding ≈ 3-4 µg/dag (120-160 IE) • > 90% van serum Vit D – UVB straling

Arno Toorians | Vitamine D: meten of eten? | 10-02-2014

Oorzaak van stijgende prevalentie • • • • •

Minder zonexpositie Zonnebrandcrème Vit-D arme voeding Obesitas Streefwaarden

Bijkomende risicofactoren • Hoge leeftijd • Donkere huidskleur • Calciumarme voeding


Klinische presentatie • Vroege fase – Malaise, futloosheid, vage spierklachten

• Spierzwakte – Met moeite uit stoel, traplopen – Bovenarmen, -benen, schouders en heup

• Spier-of botpijn – Met name bij ouderen zeer invaliderend, ADL

• Osteoporose • Reversibel na 1-2 maanden suppletie Arno Toorians | Vitamine D: meten of eten? | 10-02-2014

Implicaties voor de praktijk • Focussen op ouderen, osteoporose pt? – Extra kwetsbaar, valneiging, co-morbiditeiten

• Gezien extra-skeletale effecten toch breder kijken? • Bij welke patiëntengroepen bepaling vit-D status overwegen/standaard doen en hoe behandelen!? • Dagelijks, stootkuur, met calcium? Hoe lang? Arno Toorians | Vitamine D: meten of eten? | 10-02-2014

Adviezen NL • Osteoporose Richtlijn CBO, 2013 – Volwassenen minimaal 30 nmol/L – Vrouwen > 50jr, mannen > 70jr min. 50 nmol/L

• < 50 nmol/L – Minimaal 800IE cholecalciferol + 1200mg Calcium dagelijks voor val- en fractuur risicoreductie – Na 2mnd plateau

• < 30 nmol/L – Eenmalig 50.000 IE of 100.000 IE – Gevolgd door dagelijks 800IE – Optie: 50.000/week gedurende 8wkn


NTvG

Ned Tijdschr Geneeskunde. 2010;154:A1810 Arno Toorians | Vitamine D: meten of eten? | 10-02-2014

Discrepantie rondom toxiciteit • Enkele gevallen gerapporteerd • 10.000 IE/dag geen hypercalciëmie • Tolerable Upper Intake Levels* – ≥ 9 jaar: 4000 IE/dag

• EU en Gezondheidsraad – 2000 IE/dag

• The Endocrine Society – 1-18 jaar: 5000 IE/dag – >18 jaar: 10.000 IE/dag

• Bovengrens serum = 250 nmol/L * 2011 Report on Dietary Reference Intakes of Vitamin D Arno Toorians | Vitamine D: meten of eten? | 10-02-2014

Fractuurpoli St. Anna Ziekenhuis -Aanpak - Aantal patiënten tussen 2007 en 2010 - Resultaten: - Gestelde diagnose - Soort fracturen - Vitamine D gehalte


Fractuurpoli St. Anna Ziekenhuis Aanpak: - In 2007 is de fractuurpoli gestart - Samen met osteoporose verpleegkundige - Inclusie criteria: • Fractuur • Leeftijd ≥ 50 jaar en ≤ 85 jaar • Mobiele patiënt


Fractuurpoli St. Anna Ziekenhuis •Aantal patiënten tussen 2007 en 2010 - Start juli 2007 met 41 patiënten - 2008 (12 mnd): 115 patiënten - 2009 (12 mnd): 170 patiënten - 2010 (11 mnd): 180 patiënten

•Totaal 506 patiënten


Resultaten Grote toename in aantal patiënten en met name het aantal patiënten met osteopenie M/V [Alle categorieën]

Aantal van Diagnose 200 180 160 140 Diagnose

120

Normaal

100

Osteopenie

80

Osteoporose

60 40 20 0 2007

2008

2009 Jaar


2010

Resultaten: Man en Vrouw Paginavelden hier neerzetten Aantal van Diagnose 160 140 120 Diagnose

100

Osteoporose

80

Osteopenie

60

Normaal

40 20 0 M

V 2007

M

V

M

2008

V 2009

Jaar

M/V


M

V 2010

Fracturen in relatie met osteoporose n=506 M/V [Alle categorieën]

Aantal van Diagnose 200 180 160 140 Diagnose

120

Normaal

100

Osteopenie

80

Osteoporose

60 40 20 0 Wervel

Heup

Pols

Subcapitale humerus

Fractuur soort


Overig

Verwijzing

Vitamine D gehalte n=180 (2010) Jaar 2010

Aantal van vit D 80 70 60 50 40 30 20 10 0

Vit D (leeg) nb 7550-75 25-50 <25 Normaal

Osteopenie Diagnose


Osteoporose

Take home messages • Vitamine D deficiëntie – Van wieg tot graf! – Vage klachten: futloosheid, spierpijn/-zwakte  overweeg vitamine D status bepaling – Snel te testen en veilig te corrigeren – Niet-calcemische effecten

• Let op: Inconsistentie in streefwaardes richtlijnen – kritische kijk • Langdurige suppletie beter eenmalig • Therapietrouw – controles Arno Toorians | Vitamine D: meten of eten? | 10-02-2014

Vitamine D: meten of eten?

Recommend Documents