VinçotteKroniek
maart 2005 / nr. 1 / jaargang 4 periodiek tijdschrift uitgegeven door Vinçotte
Veiligheid
Automotive Opleidingen
Vinçotte Academy Kwaliteit
Commissioning
Speciaal Dossier
OK compost Home
6
Licht op groen voor OK compost Home Eerste OK compost Home certificatie voor totaalverpakking uitgereikt aan Carrefour Belgium Als deze inleiding als een eenvoudig en logisch verhaal overkomt, dan kunnen we u alvast vertellen dat het er in werkelijkheid minder logisch aan toe gaat. ‘Tussen droom en daad staan wetten in de weg en praktische bezwaren …’, deze vaak geciteerde dichtregel van Willem Elsschot is zelden zo op z’n plaats als in dit verhaal. Genoeg stof dus voor een milieuvriendelijk rondetafelgesprek met Philippe Dewolfs en Serge Van Gestel van Vinçotte, Guido Brosius en Griet Leynaert van Carrefour Belgium en Jan van Heule van Innovia.
VinçotteKroniek
“Het is natuurlijk niet alleen puur een kwestie van verpakking, het is volgens mij meer een kwestie van het verpakken van de boodschap. Meer precies, de sorteerboodschap.” Guido Brosius, Sr Packaging Manager, Carrefour Belgium
7
8
Speciaal Dossier OK compost Home
Wat vooraf gaat:
10 jaar pionieren Precies 10 jaar geleden lanceerde Vinçotte het innovatieve concept van OK compost - een conformiteitsmerkteken, dat garandeert dat de gecertificeerde producten beantwoorden aan de Europese geharmoniseerde norm EN 13432:2000 (de huidige versie), èn die dus composteerbaar zijn in een industriële composteerinstallatie. Aanvankelijk was het merkteken in hoofdzaak bestemd voor GFTophaalzakken, maar de toepassing vond geleidelijk ook zijn weg op de verpakkingsmarkt. In ons land is retailer Carrefour Belgium de absolute koploper: na 2 jaar research lanceerde deze distributieketen in 2003 een volledig composteerbare verpakking met OK compost-merkteken voor biogroenten
en -fruit. Anno 2005 wordt opnieuw een stap in de goede richting gezet. Onder het motto dat de beste verpakking degene is die niet met het huisvuil opgehaald moet worden, wordt OK compost Home geïntroduceerd, de eerste verpakking die 100 % composteerbaar is in eigen tuin. Een wereldprimeur voor Vinçotte en de exclusieve toepassing ervan door Carrefour Belgium, dat vanaf medio april in alle Carrefour hypermarkten en GB supermarkten biogroenten en -fruit in de rekken heeft met een OK compost Home-verpakking. Eenvoudig vertaald, voortaan werpt u de schillen en andere fruit- en groentenresten samen met de verpakking op de composthoop.
“Mooi meegenomen in de supermarkt, en nog mooier meegenomen dat u kunt thuiscomposteren.” De trend Steeds meer producenten lanceren nieuwe, milieuvriendelijke verpakkingen: van composteerbare diepvriesschaaltjes tot bioafbreekbare bloempotten en composteerbare tijdschriftwikkels. De evolutie naar dergelijke producten is bijzonder positief, als alternatief voor verpakkingen die enkel hun uitweg vinden naar restafval en naar verbranding. Bioplastics zijn vervaardigd uit organisch materiaal zoals houtpulp, maïs of tarwe – allemaal natuurlijke, hernieuwbare grondstoffen, die bovendien ook helpen bij de beperking van CO2 -uitstoot. Jan van Heule: ”Innovia, als producent van de NatureFlex™ verpakkingsfoliën, heeft een vrij goed zicht op de markt
van organische producten. De huidige wereldwijde markt wordt ruim boven de $ 20.000 miljoen geschat. Voor onze Europese markt van groenten en fruit spreken we toch ook al gauw over meer dan € 130 miljoen. Deze cijfers spreken niet alleen tot de verbeelding, maar tonen vooral aan dat zowel de overheden als de industrie de nood voelen om herwinbare bronnen in te schakelen. Zeker supermarkten zien dit als een marktopportuniteit.” Griet Leynaert: ”Dat klopt voor een deel, maar ik vertel er toch graag bij dat deze opportuniteit ook gestuurd wordt door onze klanten. De bewuste consument voelt zich beter bij de aankoop van een biodegradeerbare verpakking dan bij een wegwerpverpakking. Consumenten kopen vandaag milieubewuster: ze letten op de ‘groene’ labels op de producten.” Guido Brosius: ”Als supermarkt waken wij niet alleen voortdurend over de kwaliteit van de aangeboden producten, maar ook over de kwaliteit van onze verpakkingen. Voor bedrijven in de distributiesector zijn productverpakkingen altijd al een moeilijk probleem geweest. Elke consument wordt thuis geconfronteerd met verpakkingsafval. Logisch dus dat we zoeken naar oplossingen om het postconsumptieafval te verminderen. Er is nog een bijkomend
9
VinçotteKroniek
argument: producten die hun uiterste verkoopdatum hebben overschreden, kunnen we in één manipulatie verwijderen. We hoeven ze dus niet langer uit te pakken voor gescheiden afvalverwerking. Reken maar uit wat dat scheelt in tijd en werkkracht.”
Het potentieel Zo’n 10 jaar geleden stonden de consumenten nogal wantrouwig tegenover deze verpakkingen. Ofwel waren de bioplastics niet echt afbreekbaar ofwel waren ze van een inferieure kwaliteit. Bovendien ontbrak ook het wettelijk kader en waren de termen afbreekbaarheid en composteerbaarheid te vaag. Na jaren van productresearch, het creëren van meer duidelijkheid, een beter prijsniveau en de steeds maar grotere beschikbaarheid staan we er! Eén zaak blijft echter duidelijk: het succes van de bioplastics voor consumentenproducten zal vooral afhangen van de inzamelmogelijkheden, het inzamelgedrag en het beheersen van mogelijke verstoringen in het composteringsproces. Philippe Dewolfs: ”Het is inderdaad zo dat de lancering van dergelijke producten niet evident is. Er zijn misschien nog te veel knelpunten.
Ik noem bijvoorbeeld de kosten van het basismateriaal, composteerbare verpakkingen die tot 5 maal hoger
tariefcategorie ‘Papier & Karton’ zou al een eerste stap in de goede richting zijn. Kijk maar naar het Duitse model, waar deze materialen voorlopig vrijgesteld worden van een bijdrage. Op termijn volgt “De milieubewuste consument voelt evenwel een evaluatie van deze Duitse aanpak. zich beter bij de aankoop van een
product met afbreekbare verpakking dan bij één met wegwerpverpakking. Duidelijke info i.v.m labels en pictogrammen is essentieel.” Griet Leynaert, Quality Service & Environment Program Coordinator, Carrefour Belgium
zijn, de nog steeds hogere bijdrage voor FOST Plus, moeilijkheden bij het selectief inzamelen en verwerken, onduidelijkheid voor de consument door een gebrek aan een juiste sorteerboodschap en een te veel aan logo’s.” Guido Brosius: ”De FOST Plus tarificatie zou op termijn in positieve zin moeten evolueren. Momenteel hoort bioafbreekbaar materiaal volgens FOST Plus thuis in de categorie ‘Andere’... en laat dat nu inderdaad ook de duurste categorie zijn. Het onderbrengen van composteerbare materialen in de
Griet Leynaert: ”De ontwikkeling van OK compost Home door Vinçotte is eigenlijk zo’n beetje gecreëerd als een extra uitweg. Want waar knelt precies het schoentje? Inderdaad, bij de inzamelmogelijkheden. Enerzijds vraagt OVAM aan de industrie om milieuvriendelijke inspanningen te leveren – zoals wij dat dankzij Vinçotte met OK compost konden doen –, maar anderzijds, als we dan het product lanceren, blijkt dat de bestaande verwerkingsinstallaties nog aangepast moeten worden. Gevolg: bioplastics mogen niet meegegeven worden met de GFT-inzameling, maar dienen gedeponeerd te worden bij het restafval.”
>
10
Speciaal Dossier OK compost Home
Jan van Heule: ”Het niet toelaten in GFT-bakken of -zakken hoeft echter voor de milieubewuste consument geen bezwaar te zijn. De composteerbare en afbreekbare verpakkingen zijn milieuvriendelijker dan de gewone verpakkingen. Momenteel moet er nog wel een oplossing gevonden worden voor de beste verwerkingsmethode. De verpakkingen met het OK compost Home-merkteken kunnen alvast probleemloos thuisgecomposteerd worden.” Serge Van Gestel: ”Onze Vlaamse installaties zijn inderdaad nog niet aangepast. De meeste installaties zijn voorzien van een afzeving als voorbehandeling van het
“Wat mij ook verheugt, is de prachtige synergie tussen alle betrokken bedrijven – een echte multisectoriële samenwerking, waarbij een tiental partners niet alleen hun eigen belang maar ook het milieubelang hebben vooropgesteld.” Jan van Heule, Sales Manager Benelux & France, Innovia
afval. De ‘composteerbare’ en ‘gewone’ verpakkingen worden dus beide afgezeefd en kunnen niet gecomposteerd worden. De vrees bestaat dat het residupercentage dat afgevoerd wordt voor verbranding, beduidend hoger zal liggen, waardoor de kosten voor de GFTverwerker zouden oplopen. Vergeet ook niet, jarenlang hebben wij in Vlaanderen geijverd voor een zuivere GFT-stroom. Als grootste composteerder in Europa heeft Vlaanderen zelfs het zuiverste GFT-afval van heel de Unie, met een verontreinigingsgraad van maximaal 1,5 gewichtsprocent.” Griet Leynaert: ”Er speelt natuurlijk ook nog de zogenaamde contaminatie: het risico dat naast composteerbare soms ook niet-composteerbare verpakkingen of materiaal bij het GFT-afval terecht zouden komen. Anders gezegd, VLACO en OVAM gaan ervan uit dat de consument geen onderscheid zal maken tussen gewone plastic en bioplastic, en alles in hetzelfde GFT-vat zal kieperen.” Philippe Dewolfs: ”Als ik dit argument even grof mag counteren, dan zeg ik dat mensen die het verschil niet zien van slechte wil zijn. Wij hebben er net alles aan gedaan om de verpakkingen met onze OK compost- en OK compost
Home-merktekens zo duidelijk mogelijk te maken: de folie heeft een opvallend groen rasterpatroon en bovendien zijn onze Vinçotte-merktekens op elke verpakking meermaals afgedrukt.” Guido Brosius: ”Het is natuurlijk niet alleen puur een kwestie van verpakking, het is volgens mij meer een kwestie van het verpakken van de boodschap. Of beter, die heel duidelijk moet zijn als het over hernieuwbare grondstoffen gaat. Toegegeven, die boodschap wordt er niet eenvoudiger op, alhoewel FOST Plus vandaag inspanningen levert om goed te communiceren. Zij beseffen ook dat als de consument niet goed geïnformeerd is – door een gebrek aan kennis – hij het onderscheid niet zal maken tussen al of niet composteerbare materialen.” Philippe Dewolfs: ”De boodschap is eigenlijk heel eenvoudig: thuiscomposteren is goedkoper op het vlak van afvalverwerking, en het kan zowel in open lucht als in een compostvat. Een extra troef kun je stellen.” Jan van Heule: ”Nog een communicatieprobleem is de veelheid aan logo’s. In de verschillende Europese lidstaten wordt gebruik gemaakt van het Duitse kiemplantlogo, meestal gebaseerd op de Dincerto-norm, soms ook op de EN 13432:2000 norm. In België wordt voornamelijk het OK compost-logo gebruikt, gebaseerd op de EN 13432:2000 norm. Ik weet uit goede bron dat er momenteel op Europees niveau werk gemaakt wordt van een uniform logo.” Serge Van Gestel: ”Belangrijk voor de uniformiteit en voor de garantie dat de verpakking wel degelijk composteerbaar zijn in een industriële installatie, is de EN 13432:2000: norm. Op dit ogenblik is deze norm niet bindend. Een norm voor thuis-composteerbare verpakkingen bestaat nog niet, maar na een beetje logisch nadenken hebben we voor deze producten samen met OVAM, VLACO en OWS een programma kunnen opstellen, grotendeels gebaseerd op de EN 13432. Bij het opstellen van productnormeringen voor composteerbare verpakkingen zou een eis voor gebruik van deze Europese norm/programma ingebouwd kunnen worden. Productnormeringen zijn een federale bevoegdheid en de structurele samenwerking tussen de drie gewesten kan ons alleen maar ten goede komen. Op deze manier komt er ook meer duidelijkheid voor alle bedrijven die dergelijke verpakkingen willen lanceren.”
VinçotteKroniek
“Het Vlaamse GFT-afval is zelfs het zuiverste van heel Europa, met een verontreiningingsgraad van maximaal 1,5 gewichtsprocent.” Serge Van Gestel, Contract Manager Regulations & Product Certification, Vinçotte
De referentie OK compost en OK compost Home zijn goed op weg om in de komende jaren de referentie te worden voor composteerbare verpakkingen. Bioplastic biedt dezelfde voordelen als gewone plastic, maar is niet schadelijk voor het milieu. Door het gebruik van hernieuwbare grondstoffen ontstaat er een perfecte kringloop: deze grondstoffen kunnen door compostering terug in de natuur worden opgenomen zonder vervuiling te veroorzaken. Ook het geheel van ‘folie-etiket-lijm-inkt’ dat door Carrefour Belgium gebruikt wordt, is glansrijk geslaagd voor de onderzoeken die vereist zijn voor deze norm – elk onderdeel heeft eveneens een conformiteitsmerkteken gekregen. Guido Brosius: ”Goed nieuws voor Carrefour Belgium – en natuurlijk voor heel onze groep – is dat ons concept van composteerbare verpakkingen haast letterlijk wordt overgenomen door Carrefour France. Ik zie dat niet alleen als een ‘schouderklopje’ voor al die inspanningen die we geleverd hebben, maar ook als een teken van erkenning voor onze toekomstgerichte manier
van ondernemen. Er wordt wel eens gefluisterd dat milieubewust leven en ondernemen niet beloond wordt – wat gedeeltelijk klopt –, maar geloof me, wie vandaag niet mee is, zal over enkele jaren een ‘dure’ kloof mogen overbruggen. Wij hebben alvast een voorsprong opgebouwd. Of door vandaag bewust milieu-innoveren, kunnen we morgen gerust concurreren.” Griet Leynaert: ”Als het over composteringsinitiatieven gaat, staat België aan de top in Europa. Vooral in Vlaanderen scoort de compostophaling en -verwerking zeer hoog, maar ook aan Waalse en Brusselse kant worden steeds meer inspanningen geleverd. Zowat 60 % van de Belgen komt op de een of andere manier in contact met een vorm van compostophaling of verwerking via GFT, containerparken of thuiscompostering. En ik heb net gehoord dat Vlaanderen fors achterloopt inzake innovatie (verslag van de SERV). Met de nieuwe verpakking met het OK compost Home-label zetten wij alvast een stapje in de goede richting. Meer nog, een investering in dergelijke producten is voor Carrefour een blijk van innovatie én toekomstgerichte waardecreatie in duurzaam
ondernemen.” Jan van Heule: ”Wat mij ook verheugt, is de prachtige synergie tussen alle betrokken bedrijven – een echte multisectoriële samenwerking, waarbij een tiental partners niet alleen haar eigen belang – we zijn tenslotte allemaal ondernemers – maar ook het milieubelang heeft vooropgesteld. Als ik het zo mag zeggen, samen hebben we het licht op groen gezet voor een consument- en milieuvriendelijke verpakking.”
De epiloog Griet Leynaert: ”Bij een volgende bezoek aan een Carrefour of GBsupermarkt moeten de lezers van ‘VinçotteKroniek ’ maar eens letten op de Bio fruit- en groentenverpakkingen met het conformiteitsmerkteken OK compost Home (vanaf medio april in onze winkels).” Guido Brosius: “Ze kunnen dan meteen zelf de proef op de som nemen: thuiscomposteren werkt, gegarandeerd binnen de 16 weken! Hierbij nodigen we overigens ook de compostmeesters uit
11
12
Speciaal Dossier OK compost Home
technische fiche
100 % thuiscomposteerbare verpakking Het project van de thuiscomposteerbare folie is een succesvolle samenwerking tussen verschillende partners op diverse werkterreinen: • Carrefour Belgium: marktleider in de grootdistributie in België • Vinçotte: verantwoordelijk voor de toekenning van het OK compost Home-programma • Innovia: producent van de NatureFlex™ verpakkingsfolie (voordien UCB) • Michon: exclusief verdeler voor België van NatureFlex™ • Brava: leverancier en verpakker van biogroenten en -fruit voor Carrefour Belgium • Reynders: de drukkerij die ook het onderzoek voerde naar geschikt papier, lijm en inkt • OWS: Organic Waste System als testlaboratorium • Overheidsinstellingen en publieke instanties: VLACO, OVAM, InterLeuven, IVCIE
Folie
Schaaltje
• NatureFlex™ voldoet aan de Europese norm EN13432:2000 en heeft de certificaten Dincerto (Duitsland) en OK compost (België). OK compost Home is een aanvullend programma op OK compost. • 100 % thuiscomposteerbaar. • Gemaakt van transparante cellulosefilm. Deze grondstof is een ‘Renewable Raw Material’. De cellulose is van een Eucalyptussoort, afkomstig van GG-vrije wouden met een duurzaam bosbeheer. Alle houtpulpleveranciers beantwoorden aan de ISO 14000 milieunorm. • Voorbedrukt in 1 kleur, met het OK compost Homelabel en met een groen rasterpatroon, gedrukt in plantaardige inkt. • De folie heeft een uitstekende transparantie en machinehandelbaarheid, is aangenaam van geluid tussen de vingers, perfect lasbaar en GGO-vrij. • Na 12 weken zijn de folie, de bedrukking ervan, de lijm en het etiket volledig afgebroken.
• 100 % composteerbaar – maar wordt bij voorkeur gerecycleerd door selectieve ophaling van papier en karton.
NatureFlex™ NE 30 µm
Etiket
Vellum NP 51 • Met lijnpatroon en inkt op waterbasis. • Om het etiket te kleven wordt de lijm aangebracht in lijnen – dit heeft 2 voordelen: er is weinig lijm nodig en het lijnenpatroon bevordert de luchtcirculatie, wat extra voordeel oplevert tijdens het composteringsproces.
kartonpulp
Volgens een consumentenenquête van de Industrial Association of Biodegradable Polymers and Bioplastics staat de consument zeer positief tegenover de vervanging van traditioneel plastic door Renewable Raw Materials – de verzamelnaam voor alle biodegradeerbare en composteerbare verpakkingsmaterialen, afkomstig van hernieuwbare grondstoffen. De voordelen voor het milieu: • Besparing van fossiele grondstoffen (petroleum) • Besparing van energie (50 %) bij de productie • Besparing van lijm (50 %) door zoneverlijming van het etiket • Minder afhankelijk van ruwe olie • Minder restafval dankzij de oplossing van thuiscomposteren • Minder C0 2 -uitstoot, algemeen bevestigd in alle ‘Life Cycle Analyses’- studies
VinçotteKroniek
Om de consument maximaal te ondersteunen, ontwikkelde Vinçotte de logo’s OK compost, OK compost Home en OK biodegradable. Composteerbaar materiaal dat het OK compost-label draagt, is composteerbaar in een professionele composteerinstallatie zonder nadelige gevolgen voor de compostkwaliteit. Bij deze afbraak is soms een temperatuurpiek nodig (hoger dan 55 o in een verwerkingsinstallatie). Een product met het OK biodegradable-label is biologisch afbreekbaar in een specifieke, natuurlijke omgeving (bodem, lucht, zout water, zoet water, …). Het valt uiteen in koolstofdioxide, minerale zouten en biomassa. Composteerbaar materiaal dat het OK compost Home-label draagt, voldoet voor compostering in een compostvat, -hoop of -bak. Indien het composteringsproces op de juiste manier verloopt, valt het materiaal uit elkaar binnen de 16 weken.
De groep Carrefour, die wereldwijd jaarlijks 2 miljard klanten over de vloer krijgt, is de belangrijkste distributeur van Europa en de nummer twee op de wereldranglijst. In 2004 steeg Carrefour Belgium met 2,83 % naar een jaaromzet van € 5.261 miljoen. Naast de commerciële dynamiek, zal ook de dynamiek van nieuwe winkelinplantingen een sterke troef worden voor 2005: de kaap van 500 winkelpunten zal dit jaar overschreden worden.
Innovia –de nieuwe naam voor UCB– bestaat sinds september 2004, na de overname van UCB door een consortium, geleid door Dennis Matthewman (voorheen Managing Director van Hays Chemical Distribution) in samenwerking met Candover Partners Ltd. Met 5 productiebedrijven op 3 continenten, een jaaromzet van € 362 miljoen en 1.600 medewerkers wereldwijd is Innovia de koploper in Biaxially Orientend Polypropylene (BOPP) en cellulosefilms voor verpakking en labelling. Wetenswaardig detail, Innovia is de enige producent ter wereld van polymeer-bankbiljetten, via een joint venture met de ‘Reserve Bank of Australia’. Deze biljetten gaan heel wat langer mee en zijn (haast) niet te vervalsen.
Our Commitment to the Planet: • De groep Carrefour hecht veel belang aan duurzame ontwikkeling en milieuvriendelijke producten. • De groep Carrefour neemt wereldwijd haar verantwoordelijkheid om oplossingen uit te werken voor een deel van de afvalproblematiek. • De groep Carrefour wil maximaal gebruik maken van herwinbare bronnen en een hoge functionaliteit. • Carrefour Belgium lanceerde reeds in 2003 verpakkingen met het OK compost-label. Dit initiatief werd opgestart in de kleinere bio-nichemarkt. Op deze nichemarkt zijn de consumenten ook bijzonder gevoelig voor de milieuthematiek. • Carrefour Belgium wil de unieke kans grijpen om een pioniersrol te blijven spelen binnen de groep, met positieve gevolgen op Europees en mondiaal niveau.
AVI-CERTEST Products test en certificeert biomaterialen op verschillende niveaus: • Testen volgens een specifiek programma • Testen of materialen voldoen aan de normen, en hierbij normdocumenten als referentie gebruiken • Typeonderzoek. AVI-CERTEST Products levert drie merktekens af. Deze garanderen dat de betreffende materialen voldoen aan de geldende reglementeringen en normen. Daarnaast garanderen ze de follow-up van de productie. AVI-CERTEST Products werkt als onafhankelijke derde partij. Deze toegevoegde waarde is de beste garantie voor zichtbaarheid, geloofwaardigheid en objectiviteit.
13
