VGRP gemeente Landerd VGRP gemeente Landerd

VGRP gemeente Landerd 20122016

VGRP gemeente Landerd 2012-2016

Concept

Kenmerk R001-4810541GBV-hgm-V03

Verantwoording

Datum

VGRP gemeente Landerd 2012-2016 Gemeente Landerd ing. Gwendolijn Vugs Ing. Adrie Hanegraaf (gemeente Landerd) en ing. Gwendolijn Vugs en ing. Annemarie Wolters (Tauw bv) ing. Alwin Teeuwen 4810541 60 (exclusief bijlagen) 30 maart 2012

Handtekening

Ontbreekt in verband met digitale verwerking.

Titel Opdrachtgever Projectleider Auteur(s) Tweede lezer Projectnummer Aantal pagina's

Dit rapport is aantoonbaar vrijgegeven.

Colofon Tauw bv afdeling Water Dr. Holtroplaan 5 Postbus 1680 5602 BR Eindhoven Telefoon +31 40 23 25 55 0 Fax +31 40 23 25 57 5

Dit document is eigendom van de opdrachtgever en mag door hem worden gebruikt voor het doel waarvoor het is vervaardigd met inachtneming van de rechten die voortvloeien uit de wetgeving op het gebied van het intellectuele eigendom. De auteursrechten van dit document blijven berusten bij Tauw. Kwaliteit en verbetering van product en proces hebben bij Tauw hoge prioriteit. Tauw hanteert daartoe een managementsysteem dat is gecertificeerd dan wel geaccrediteerd volgens: -

NEN-EN-ISO 9001

VGRP gemeente Landerd 2012-2016 - versie 3 - Concept

5\60

Concept


6\60


Concept


Inhoud Verantwoording en colofon .......................................................................................................... 5 Samenvatting ............................................................................................................................... 11 1 1.1 1.2 1.3 1.4 1.5

Inleiding........................................................................................................................ 15 Aanleiding...................................................................................................................... 15 Doelstelling .................................................................................................................... 16 Geldigheidsduur ............................................................................................................ 16 Totstandkoming VGRP.................................................................................................. 16 Leeswijzer ..................................................................................................................... 17

2

Evaluatie....................................................................................................................... 19

2.1 2.2 2.3

Algemeen functioneren Waterplan Landerd .................................................................. 19 Algemeen functioneren GRP 2008-2012 ...................................................................... 20 Speerpunten GRP 2008-2012 ....................................................................................... 21

3 3.1 3.2 3.2.1 3.2.2 3.2.3

Watervisie .................................................................................................................... 23 Beleidskader.................................................................................................................. 23 Waterthema´s ................................................................................................................ 23 Veiligheid ....................................................................................................................... 24 Volksgezondheid ........................................................................................................... 24 Voldoende water ........................................................................................................... 25

3.2.4 3.2.5 3.2.6

Schoon en Natuurlijk water ........................................................................................... 27 Gebruik en beleving ...................................................................................................... 28 Samenwerking en communicatie................................................................................... 29

4 4.1 4.1.1 4.1.2

Rioleringsbeleid .......................................................................................................... 31 Beleidskaders ................................................................................................................ 31 De gemeentelijke zorgplichten ...................................................................................... 31 Doelmatig beheer in de waterketen............................................................................... 32

4.1.3 4.1.4 4.2 4.3 4.3.1 4.3.2

Bezuinigingsopgaven en gemeentelijke lasten ............................................................. 33 Duurzaamheid en innovatie........................................................................................... 33 Doelstellingen komende planperiode ............................................................................ 34 Stedelijk afvalwater ....................................................................................................... 35 Inzameling afvalwater.................................................................................................... 35 Emissiereductie ............................................................................................................. 35


7\60

Concept


8\60

4.3.3 4.3.4 4.4 4.4.1 4.4.2 4.4.3

Aanpak emissies bij de bron ......................................................................................... 35 Monitoring...................................................................................................................... 35 Hemelwater ................................................................................................................... 36 Inzameling hemelwater ................................................................................................. 36 Scheiding hemelwater en stedelijk afvalwater............................................................... 36 Wateroverlast ................................................................................................................ 39

4.5 4.5.1 4.5.2 4.6 4.6.1 4.6.2 4.6.3 4.6.4 4.6.5

Grondwater.................................................................................................................... 39 Verantwoordelijkheden .................................................................................................. 40 Oplossen grondwaterproblemen ................................................................................... 40 Beheer ........................................................................................................................... 40 Waterloket ..................................................................................................................... 41 Gegevensbeheer ........................................................................................................... 41 Transparantie in dienstverlening ................................................................................... 41 Servicenormen .............................................................................................................. 41 Waarborgen kwaliteit riolering ....................................................................................... 41

4.7

Financiën ....................................................................................................................... 42

5

Strategie en uitvoering................................................................................................ 43

5.1 5.1.1 5.1.2 5.1.3 5.1.4 5.1.5 5.1.6 5.1.7 5.2 5.3 5.3.1 5.3.2 5.3.3 5.3.4 5.3.5 5.3.6 5.4 5.4.1 5.4.2 5.4.3 5.4.4

Huidige situatie .............................................................................................................. 43 Aanwezige voorzieningen ............................................................................................. 43 Zorgplichten................................................................................................................... 44 Resultaten quickscan OAS Oijen .................................................................................. 44 Resultaten detailstudie OAS Land van Cuijk................................................................. 45 Resultaten Basis rioleringplan (BRP) ............................................................................ 45 Samenwerking............................................................................................................... 46 Grondwater binnen Landerd.......................................................................................... 46 Speerpunten .................................................................................................................. 47 Onderzoeksmaatregelen ............................................................................................... 47 Inspectieprogramma...................................................................................................... 47 Meten ............................................................................................................................ 48 Actualisatie rioleringsplannen........................................................................................ 48 Benchmark riolering ...................................................................................................... 48 Foutieve aansluitingen .................................................................................................. 48 Grondwateronderzoek ................................................................................................... 48 Beheer- en onderhoudsmaatregelen............................................................................. 48 Reiniging ....................................................................................................................... 48 Onderhoud pompen en gemalen................................................................................... 49 Storingsonderhoud ........................................................................................................ 49 Straatvegen en kolkenzuigen ........................................................................................ 49


Concept


5.4.5 5.5

Baggeren ....................................................................................................................... 49 Incidentele en projectmatige uitvoeringswerkzaamheden............................................. 49

5.5.1 5.5.2 5.5.3 5.6

Rioolrenovatie en –vervanging ...................................................................................... 49 Vervangingen overige objecten ..................................................................................... 50 Overige maatregelen ..................................................................................................... 50 Resterende waterplanmaatregelen ............................................................................... 51

6 6.1 6.1.1 6.1.2

Middelen ....................................................................................................................... 53 Personele middelen....................................................................................................... 53 Benodigde personele middelen ..................................................................................... 53 Beschikbare personele middelen .................................................................................. 54

6.2 6.2.1 6.3 6.3.1 6.3.2 6.4

Financiële middelen ...................................................................................................... 54 Vervangingswaarde rioleringssysteem.......................................................................... 54 Kostendekking ............................................................................................................... 56 Uitgangspunten kostendekking ..................................................................................... 56 Rioolheffing ................................................................................................................... 57 Conclusie....................................................................................................................... 58

Bijlage(n)

1. 2. 3. 4. 5. 6. 7.

Evaluatie Waterplan Landerd Evaluatie uitvoeringsprogramma GRP 2008-2012 Beleidskaders Overzicht rioolvoorzieningen Maatregelen / kosten VGRP Maatregelen waterplan Kostendekkingsberekening


9\60

Concept


10\60


Concept


Samenvatting Algemeen Iedere gemeente is verplicht een gemeentelijk rioleringsplan (GRP) op te stellen. In het GRP dient de gemeente inzichtelijk te maken welke voorzieningen op het gebied van riolering de gemeente in beheer heeft, welke effecten deze voorzieningen op het milieu hebben en welke kosten met het beheer, onderhoud en vervanging gemoeid zijn. Na de inwerkingtreding van de nieuwe Wet gemeentelijke watertaken (2008), heeft de gemeente naast de al bestaande zorgplicht voor afvalwater er de zorgplicht voor hemelwater en grondwater bij gekregen. De verbrede zorgplichten worden opgenomen in een Verbreed GRP (VGRP) en bekostigd uit de rioolheffing. Bezuiniging en samenwerking Op 23 mei 2011 is het Bestuursakkoord Water ondertekend. Hiermee wordt meer gewerkt aan het gezamenlijk oplossen van knelpunten en vraagstukken in de regio (de goede dingen goed doen). Dit vraagt om een aanpak die meer gericht is op regionale kennis, kennis van kosteneffectiviteit van maatregelen en innovatie. Landerd zoekt daar waar mogelijk de samenwerking met waterschap Aa en Maas, en neemt de gemeente deel aan het regionale samenwerkingsverband “As50+”. Hierbij ligt de focus op de volgende vier k’s; kwaliteit omhoog tegen lagere kosten door kennis deling en zorgen voor minder kwetsbaarheid (met name op personeelvlak). De gemeente verwacht dat op termijn ook de samenwerking met kabel en leidingbedrijven belangrijk gaat worden; werk-met-werk maken. Daarnaast staan gemeenten voor een aanzienlijke bezuinigingsopgave. Hiermee komen de gemeentelijke rioleringsdoelstellingen onder druk te staan. De gemeente staat voor de opgave om een evenwicht te vinden waarbij de doelstellingen wel behaald worden, maar tevens toch tot een lastenverlaging leiden. Doelmatig beheer en slim samenwerken staan hierbij centraal. Waterplan en watervisie Gelijktijdig met het GRP 2008-2012 is een waterplan opgesteld. Het waterplan bestaat uit twee delen; de watervisie met streefbeelden voor de situatie in 2030 (2008 opgesteld) en het bijbehorende projectenplan voor de periode 2007 t/m 2011. Op bestuurlijk niveau is besloten de watervisie Landerd onderdeel te laten uitmaken van dit VGRP. De watervisie is tenslotte de verbinding tussen alle gemeentelijke waterbelangen en de inrichting van het gewenste wateren rioleringsbeheer. De watervisie is op enkele kleine punten aangescherpt, maar heeft verder alleen een nieuwe houdbaarheidsdatum meegekregen.


11\60

Concept


De maatregelen uit het Waterplan zijn in dit VGRP geëvalueerd. De overgebleven maatregelen zijn meegenomen in de bijlagen. Hierbij dient nadrukkelijk opgemerkt te worden dat deze maatregelen niet uit de rioolheffing gefinancierd worden. Voor deze maatregelen dient dan ook nog naar financiering gezocht te worden. Afvalwaterzorgplicht Alle percelen binnen de gemeente Landerd zijn voorzien van een rioolaansluiting met uitzondering van vijf woningen die ervoor gekozen hebben in eigenbeheer (en onderhoud) een IBA aan te leggen. Alle nieuwe percelen worden (gescheiden) aangesloten. Bij vervanging van bestaande riolering wordt eveneens een gescheiden systeem aangelegd. Afkoppelen, aanleg van waterberging en maatregelen aan het vrijvervalstelsel, het transportsysteem of de zuivering zijn geen doel op zich, maar moeten daadwerkelijk bijdragen aan de waterkwaliteit. In het Bestuursakkoord Water draait het om de goede dingen goed te doen. Kostenbeperkend toch de gewenste kwaliteit behalen en behouden, in goede samenwerking werk met werk maken. De gemeente zet ook voor de komende planperiode in op het verbeteren van de waterkwaliteit door middel van afkoppelen van verhard oppervlak van de riolering. Echter wanneer lokaal renovatie doelmatiger is, zal het afkoppelen (voorlopig) worden uitgesteld, dit is maatwerk. Daarnaast zet de gemeente meer in op integrale projecten in de openbare ruimte, waarbij zoveel mogelijk de samenwerking met derden wordt gezocht; werk met werk maken. Het rioolstelsel van de gemeente Landerd is relatief jong, waardoor de grootste vervangingsinvesteringen pas over 30 tot 40 jaar verwacht worden. Hemelwaterzorgplicht De gemeente hanteert het uitgangspunt dat, mits dit doelmatig is, afvalwater en hemelwater zoveel mogelijk bij de bron gescheiden moeten worden. Voor een nieuwe aansluiting geldt dat in ieder geval gescheiden aangesloten moet worden. Op termijn worden de gemengde stelsels zoveel mogelijk vervangen door een gescheiden stelsel. Indien dit doelmatiger is, kan hierop lokaal worden afgeweken. Ten gevolge van klimaatveranderingen wordt de kans op wateroverlast groter. Het scheiden van afvalwater en hemelwater draagt tevens bij aan het beperken van de gezondheidsrisico’s doordat zo min mogelijk afvalwater op straat kan komen te staan.

12\60


Concept


Gelet op de lokale omstandigheden is het niet mogelijk het hemelwater te infiltreren. Het hemelwater wordt verzameld en afgevoerd naar geschikt lokaal (gemeentelijk) oppervlaktewater. Deze locatie wordt ingericht als gemeentelijke bergingsvoorziening, waar het hemelwater zoveel mogelijk kan infiltreren. In het kostendekkingsplan is rekening gehouden dat bij vervanging overal een gescheiden stelsel teruggelegd wordt. Daarnaast is geld gereserveerd voor het aanleggen van de bergingsvoorzieningen. Grondwaterzorgplicht De zorgplicht voor grondwater legt in eerste instantie de verantwoordelijkheid bij de perceelseigenaar. Bij grondwaterproblemen verwacht de wetgeving dat de perceelseigenaar de vereiste maatregelen neemt om de problemen te verhelpen. De gemeente is dus niet zonder meer verantwoordelijk te houden voor een optredend grondwaterprobleem. Binnen Landerd worden zo wel te hoge als te lage grondwaterstanden gemeten. Over het algemeen kan gesteld worden dat in het stedelijk gebied de grondwaterstand hoog is. Per kern wijken de grondwaterstanden echter af. In het landelijk gebied zijn lokaal ten gevolge van de Peelrandbreuk, wijstgronden ontstaan, waardoor te hoge en te lage grondwaterstanden worden gemeten. Bij uitbreidingsplannen wordt in de initiatiefase gestart met het monitoren van grondwater door het plaatsen van peilbuizen. Dit geeft inzicht in de te nemen maatregelen in het uitbreidingsplan. Daarnaast wordt hiermee het effect van de drooglegging op de omgeving in kaart gebracht. Kostendekkingsplan Alle kosten die de drie zorgplichten met zich meebrengen worden betaald uit de rioolheffing. In het kostendekkingsplan is bepaald of de rioolheffing voldoende dekkend is om alle maatregelen uit te kunnen voeren. Doelmatig beheer en het slim combineren van werkzaamheden staan ook hierbij centraal. Bezuinigingsslagen zijn met name gevonden in de vervangingskosten voor de vrijvervalriolering. Op basis van ervaringscijfers is bepaald dat de technische levensduur verlengd kan worden van 60 naar 80 jaar. Alle investeringen worden jaarlijks geactiveerd en volledig via de voorziening afgeboekt. Hierdoor ontstaan geen kapitaallasten en dus ook geen rentelast. De huidige rioolheffing is niet kostendekkend, maar het saldo van de voorziening zorgt ervoor dat pas na de planperiode (2022) een stijging noodzakelijk is.


13\60

Concept


14\60


Concept


1 Inleiding Binnen de gemeentelijke voorzieningen speelt de riolering een prominente rol. Niet alleen draagt het systeem bij aan de bescherming van de volksgezondheid, maar ook voorkomt het wateroverlast en draagt het bij aan een aantrekkelijke woon- en recreatieomgeving. Voldoende redenen om op dit punt goede afspraken vast te leggen en te zorgen voor een goede financiële dekking. In het voorliggend VGRP 2012 – 2016 is, voor een periode van vier jaar, het rioleringsbeleid van de gemeente Landerd vastgelegd met een financiële doorkijk van 60 jaar.

1.1

Aanleiding

De taken en verplichtingen die de gemeente op het gebied van riolering heeft, zijn van oudsher vastgelegd in de Wet milieubeheer (Wm art. 10.33). Een van de verplichtingen uit de Wet milieubeheer betreft het opstellen van een gemeentelijk rioleringsplan (GRP). In het GRP dient de gemeente inzichtelijk te maken welke voorzieningen op het gebied van riolering de gemeente in beheer heeft, welke effecten deze voorzieningen op het milieu hebben en welke kosten met het beheer, onderhoud en vervanging gemoeid zijn. Per 1 januari 2008 hebben er wetswijzigingen plaatsgevonden die te maken hebben met ‘de verankering en bekostiging van gemeentelijke watertaken’. Deze wetswijzigingen werden ook wel verkort de Wet gemeentelijke watertaken genoemd. In de Wet op de waterhuishouding werd, naast de al bestaande zorgplicht voor afvalwater uit de Wet milieubeheer, de zorgplicht opgenomen voor hemelwater en grondwater. Op basis van de gewijzigde Gemeentewet kregen gemeenten meer mogelijkheden om kosten te verhalen die gepaard gaan met de hele gemeentelijke wateropgave, en de gewijzigde Wet milieubeheer bood gemeenten de mogelijkheid om meer regels te stellen aan de lozing van hemelwater en grondwater. Met de bovengenoemde wetswijzigingen werd de rioleringszorg van de gemeenten ‘verbreed’. Volgend op de Wet verbrede watertaken is op 22 december 2009 de nieuwe Waterwet van kracht geworden, hierin werd weer bestaande wetgeving op het gebied van waterbeheer samengevoegd, waaronder ook de Wet op de waterhuishouding. Voor 2013 dienen gemeenten een verbreed GRP op te stellen. Waarom een verbreed GRP (VGRP) Het huidige GRP heeft een looptijd tot begin 2012 en moet daarmee worden geactualiseerd. In het huidige GRP is reeds een eerste aanzet gedaan tot invulling van de drie zorgplichten. In dit voorliggend GRP is nadere invulling gegeven aan de verbrede zorgplichten en spreken we van een verbreed GRP.


15\60

Concept


Waarom een VGRP + De gemeente heeft ervoor gekozen het waterplan tijdens het VGRPtraject te evalueren. De evaluatie bestaat voornamelijk uit het updaten van het projectenplan en bepalen waar de gemeente staat ten opzichte van de doelstellingen uit het waterplan. De visie krijgt een nieuwe houdbaarheidsdatum mee en de resterende maatregelen worden overgenomen in het maatregelen overzicht van het VGRP. Door de toevoeging van de watervisie aan het VGRP spreken we van een VGRP+.

Gelijktijdig met het huidige GRP is een waterplan opgesteld. Het waterplan bestaat uit twee delen; de watervisie met streefbeelden voor de situatie in 2030 (2008 opgesteld) en het bijbehorende projectenplan voor de periode 2007 t/m 2011.

Op bestuurlijk niveau is besloten de watervisie Landerd onderdeel te laten uitmaken van dit VGRP. De watervisie is tenslotte de verbinding tussen alle gemeentelijke waterbelangen en de inrichting van het gewenste water/ en rioleringsbeheer. Hierdoor geeft de watervisie richting aan andere visies, bijvoorbeeld op het gebied van ruimtelijke ordening en verkeer en vervoer. Ook geeft de watervisie richting aan de keuze en invulling van maatregelen in een VGRP, of andere relevante uitvoeringsplannen.

1.2

Doelstelling

Dit VGRP beschrijft, als wettelijk verplichte planvorm, op hoofdlijnen hoe richting wordt gegeven aan de rioleringszorg in Landerd. Het betreft een strategie voor de lange termijn. Ook wordt in het plan vastgelegd welke personele en financiële middelen nodig zijn om de strategie te kunnen realiseren. Hiermee wordt de continuïteit van de rioleringszorg gewaarborgd, in lijn met de eisen uit de wetgeving.

1.3

Geldigheidsduur

De gemeenteraad stelt het GRP voor een zelf te kiezen periode vast. Het nieuwe VGRP heeft, net als het vorige GRP, een geldigheidsduur van vier jaar, van 2012 tot en met 2015, zodat in iedere raadsperiode een herzien GRP kan worden behandeld.

1.4

Totstandkoming VGRP

De totstandkoming van het voorliggend VGRP is in samenspraak met waterschap Aa en Maas en Provincie Noord-Brabant opgesteld, waarbij Tauw het traject heeft begeleid. Gezamenlijk is invulling gegeven aan de ambities. De gemeente heeft er bewust voor gekozen niet het gehele VGRP extern op te laten stellen. De gemeente heeft zelf het maatregelenpakket opgesteld en een kostendekkingsberekening uitgevoerd.

16\60


Concept


1.5

Leeswijzer

Het VGRP is opgebouwd volgens de hier volgende hoofdstukindeling. Hoofdstuk 2 geeft inzicht in hoe het voorgaande GRP gefunctioneerd heeft, welke ontwikkelingen de gemeente heeft doorgemaakt en of de gestelde doelen gehaald zijn. Daarnaast is het waterplan geëvalueerd. Hoofdstuk 3 beschrijft de watervisie. Hoofdstuk 4 geeft aan op welke manier invulling wordt gegeven aan de gemeentelijke zorgplichten en binnen welke kaders zij dit

H2

doet. Het hoofdstuk beschrijft in feite de

H3

ambitie en de gewenste situatie voor de komende jaren. Dit vormt tevens het uitgangspunt voor de op te stellen strategie voor de komende planperiode. Hoofdstuk 5 gaat in op de strategie voor de komende planperiode. Op kosteneffectieve wijze wordt invulling gegeven aan ambities en maatregelen voor de komende planperiode.

H4

Evaluatie Zijn de doelen gehaald?

Watervisie

Het rioleringsbeleid Ambitie en gewenste situatie

H5

Strategie + Uitvoering Doelmatige invulling ambities en maatregelen

Middelen H6

Personeel, middelen, kostendekking

Hoofdstuk 6 geeft weer welke middelen, op zowel het financiële als het personele vlak, nodig zijn om de strategie tot uitvoering te brengen (kostendekking).


17\60

Concept


18\60


Concept


2 Evaluatie In dit hoofdstuk is teruggekeken op het algemeen functioneren van het waterplan en de daarin uitgewerkte thema’s van het GRP2008-2012.de speerpunten uit het GRP. Daarbij is de vraag beantwoord in hoeverre de doelen- maatregelen zijn behaald, in hoeverre de strategie/ visie heeft gewerkt en welke invloed het beleid heeft gehad op de kostendekking. De evaluatie is uitgewerkt op hoofdlijnen. Van een aantal (technische) onderdelen zijn meer uitgewerkte details in bijlage 2 te vinden.

2.1

Algemeen functioneren Waterplan Landerd

De watervisie is met name een inventarisatie per thema waarbij voor elk onderwerp is aangegeven wat moet (verplichtingen vanuit wetgeving), welke kansen en knelpunten er zijn en wat de gemeente Landerd wil (ambities). Tijdens workshops is gediscussieerd over knelpunten in het watersysteem en de mogelijke oplossingen. Het resultaat is in algemene bewoordingen samenvattend de beleidslijn voor gemeente Landerd De gemeente was zich bewust van de noodzaak tot een duurzaam waterbeheer en heeft in de afgelopen jaren al belangrijke projecten uitgevoerd. De projecten stonden echter nog op zich en zijn soms te weinig afgestemd op initiatieven en projecten van andere waterbeheerders. Het waterplan heeft als doel gehad hierin verandering te brengen en de wateragenda op een efficiënte en effectieve wijze te kunnen sturen en uit te kunnen voeren. Goed waterbeheer Doelmatig en efficiënte uitvoering Draagvlak bij bestuur, ambtenaar intern en extern (buurgemeente), waterschap, belangenorganisaties en burgers Het waterplan is opgesteld samen met waterschap Aa en Maas in het bijzijn van provincie NoordBrabant en Brabant Water. De doelstellingen die in het waterplan staan, zijn gezamenlijke doelstellingen waarvoor bij alle organisaties draagvlak is. Acties worden gezamenlijk opgepakt, besproken en uitgevoerd. Wat opvalt, is dat de geformuleerde doelen soms wat algemeen van aard zijn, waardoor het toetsen niet goed mogelijk is. Het proces van realisatie van de visie op water vergt continu aandacht en uitwerking in de werk/planprocessen van beide organisaties. Tegen het eind van de periode zou een nieuw projectenplan opgesteld worden, telkens voor een periode van vijf jaar. De gemeente heeft er in overleg met het waterschap voor gekozen een update van het waterplan in het VGRP te verwerken. Waarbij de visie een nieuwe houdbaarheidsdatum meekrijgt en eventueel overgebleven maatregelen meegenomen worden in het VGRP.


19\60

Concept


Bij het voorbereiden en uitvoeren van projecten is steeds nagestreefd om de zes thema's uit het waterplan in het project in te brengen. Het grootste deel van de uitgevoerde projecten is uitgevoerd met meerdere waterbeheerders en/of buurgemeenten. Hierbij zijn alle belanghebbende partijen betrokken.

Figuur 2.1 Voorbeelden uitvoering projecten waterplan

In bijlage 1 is de evaluatie van het waterplan opgenomen.

2.2

Algemeen functioneren GRP 2008-2012

De strategie uit het GRP heeft gediend als leidraad voor de uitvoering van de rioleringszorg. Het uitvoeringsprogramma is vertaald naar de benodigde kredieten. Doordat in de afgelopen periode minder is uitgevoerd dan was gepland, is de voorziening meer gestegen dan in het GRP werd voorzien. Momenteel is een grootschalig integraal vervangingsplan (Zeeland Zuid-West) in voorbereiding (uitvoering medio 2012) en wordt een deel van het geld uit de voorziening voor dit project ingezet. In het voorliggende GRP is geen uitvoeringsprogramma op detailniveau opgenomen, maar een strategische planning. Het daadwerkelijke uitvoeringsprogramma wordt jaarlijks vastgesteld in operationele plannen.

20\60


Concept


2.3

Speerpunten GRP 2008-2012

In het GRP 2008-2012 zijn de volgende speerpunten opgenomen: Afkoppelen van regenwater vanaf de vuilwaterriolering in bestaand gebied door het aanleggen van gescheiden rioolsystemen Zoeken naar locaties voor het aanleggen van waterberging (vijvers, waterlopen en dergelijke) voor de berging van schoon water vanuit regenwaterriolering en voor regenwater dat over de oppervlakte afstroomt naar oppervlaktewater Hierdoor reduceren van het aantal overstorten vanuit de gemengde riolering met het uiteindelijke doel de overstorten te saneren In onderstaande paragrafen zijn bovengenoemde speerpunten nader beschreven in doelen. : 1. Bestaand systeem in stand houden door het uitvoeren van; reiniging en inspectie, klein en groot onderhoud bestaande riolering en vervanging of renovatie van bestaande riolering In de afgelopen planperiode is minder vervangen dan in het uitvoeringsprogramma was voorzien. Dit werd enerzijds veroorzaakt door tijdelijke onderbezetting anderzijds door veranderde inzichten. Daarnaast kunnen de resultaten van de OAS-en en een herzien BRP leiden tot gewijzigde maatregelen. De gemeente heeft ervoor gekozen eerst deze resultaten af te wachten alvorens tot uitvoering over te gaan. De gemeente streeft steeds meer naar integrale projecten. Door specifieke schadebeelden te verhelpen door (kleine) reparaties konden vervangingen uitgesteld worden. Hiermee is de levensduur van de riolering gerekt tot deze in een integraal project gezamenlijk met andere werkzaamheden kan worden meegenomen. In bijlage 2 is een overzicht opgenomen van de uitgevoerde en uitgestelde werkzaamheden. In de uitvoeringsstrategie van het GRP zijn frequenties opgenomen voor het uitvoeren van reiniging, inspectie en onderhoudsmaatregelen. Deze zijn conform planning uitgevoerd. Het grootste deel van de vrijvervalriolering is geïnspecteerd. Gemiddeld kan gesteld worden dat de kwaliteit van de riolering redelijk tot goed is. Nog niet alle inspectiebeelden zijn in het beheersysteem ingelezen, maar het beheersysteem is naar schatting verder voor circa 98 % upto-date. De revisiegegevens (strengen en putten) zijn in eigen beheer in het beheersysteem verwerkt. Hierbij zijn ook de huisaansluitingen gescand en digitaal opgeslagen. 2. Afkoppelen regenwater van de vuilwaterriolering door infiltratie of aanleg gescheiden riolering Bij vervanging van het gemengd stelsel is een gescheiden stelsel teruggelegd. Het hemelwater wordt hierbij afgevoerd naar oppervlaktewater. Voor particulieren geldt dat zij op vrijwillige basis kunnen deelnemen door de voorzijde van de woningen af te koppelen. De gemeente legt in deze gebieden voor iedere woning een gescheiden huisaansluiting tot de perceelsgrens aan.


21\60

Concept


Voor alle kernen binnen de gemeente zijn 'master afkoppelplannen' opgesteld. Hierin is voor de gehele gemeente een gescheiden stelsel gedimensioneerd. Deze afkoppelplannen dienen als basis voor de vervangingswerkzaamheden. 3. Vergroten van de inhoud van het rioleringsstelsel bij rioolvervanging door verruiming of aanleg van gescheiden riolering Er is alleen extra berging gecreëerd door het aanleggen van gescheiden stelsels, zie verder punt 2 bovenstaand. 4. Aanbrengen van randvoorzieningen In de afgelopen planperiode zijn geen randvoorzieningen aangelegd, maar is ingestoken op het verder afkoppelen van verhard oppervlak. De bestaande randvoorzieningen zijn aangelegd in 2000. 5. Uitbreiden van de rioleringstelsels bij uitbreidingsplannen De uitbreidingsplannen zijn voorzien van gescheiden rioolstelsels. Verwerking van het hemelwater vindt lokaal plaats binnen het uitbreidingplan in de vorm van retentievijvers. 6. Aanleggen van waterberging in de vorm van vijvers of waterlopen bij nieuwe uitbreidingsplannen of in bestaand gebied bij reconstructies en renovaties Alleen in de uitbreidingsplannen zijn extra waterberging aangelegd, in het kader van hydrologisch neutraal bouwen. Hierbij kan opgemerkt worden dat in de bouwrijp fase het hemelwater (de kolken) tijdelijk op het vuilwatersysteem worden aangesloten om verontreiniging van de waterberging te voorkomen. In bestaand gebied is voor de komende planperiode een waterberging gepland voor Zeeland Zuid-West. 7. Voorzieningen treffen op locaties waar grondwateroverlast aanwezig is waarbij de gemeente een zorgtaak heeft om dit probleem op te lossen Bij uitbreidingsplan wordt in de initiatiefase gestart met het monitoren van grondwater door het plaatsen van peilbuizen. Dit geeft inzicht in de te nemen maatregelen in het uitbreidingsplan. Daarnaast wordt hiermee het effect van de drooglegging op de omgeving in kaart gebracht. De gemeente heeft een taak om bij wijzigingen in de openbare ruimte grondwateroverlast te voorkomen. In Reek (Hogeweg en omgeving) en Zeeland (Repelakker) zijn grondwaterregulerende IT-riolen aangelegd. Dit zijn riolen waarvan de onderste helft gesloten is en de bovenste helft geperforeerd is. Hierdoor werkt de leiding tijdens hoge grondwaterstanden drainerend en tijdens lage grondwaterstanden infiltrerend. Het afgevoerde water (hemelwater of grondwater) wordt afgevoerd naar oppervlaktewater.

22\60


Concept


3 Watervisie Op grond van de historische ontwikkeling, de analyse van het functioneren en de inventarisatie van de knelpunten en de wensen is in 2007 een visie op water in Landerd opgesteld waar iedereen nog steeds achter staat: Echt een visie op de gewenste waterontwikkeling. De watervisie richt zich met name op het stedelijk gebied, zonder daarbij relaties met het buitengebied, plannen & ontwikkelingen, de wensen en eisen die gemeente, waterbeheerder, inwoners en belangenorganisatie stellen uit het oog te verliezen.

3.1

Beleidskader

Het gemeentelijk waterplan 2007 – 2011 is het gemeentelijk beleidskader geweest waarbinnen afstemming plaats heeft gevonden. Het waterplan is de kapstok geweest voor: Samenwerking tussen gemeente en andere waterbeheerders De invulling van (nieuwe) wettelijke taken Het opstellen van integrale en duurzame maatregelen ter verbetering van de inrichting en het beheer van het watersysteem en de waterketen afgestemd op huidige en toekomstige gebiedsfuncties Versterking van de belevingswaarde van water bij de burger

3.2

Waterthema´s

Het ambitieniveau is tijdens de bijeenkomsten voor het waterplan bepaald met gemeente, waterschap en provincie en andere belangengroepen. Vanuit de evaluatie en de hierin geschetste aandachtspunten staan de hieronder genoemde thema’s uit het waterplan nog steeds als kapstok voor de visie op water in 2030. De watervisie wordt mede ingegeven door de verwachte klimaatontwikkeling, waarin grotere pieken van wateroverlast en verdroging de komende jaren kunnen gaan optreden. Omdat de watervisie de verbinding tussen alle gemeentelijke waterbelangen en de inrichting van het gewenste water/ en rioleringsbeheer is en hierdoor richting geeft aan de keuze en invulling van maatregelen in een VGRP, worden de waterthema´s met bijbehorend streefbeeld en beleidslijn nog kort toegelicht. Veiligheid Volksgezondheid Voldoende water Schoon / natuurlijk water Hergebruik en beleving Samenwerking en communicatie


23\60

Concept


3.2.1

Veiligheid

Streefbeeld 2030 Waterveiligheid De veiligheid van de inwoners tegen overstroming van de Maas is te allen tijde gegarandeerd. Zij wonen in een gebied waar alle (primaire) waterkeringen (Maasdijk) voldoen aan de normen. In geval van dijkdoorbraak is bekend welke gebieden risico’s lopen als het gaat om de veiligheid. Er is een actueel noodplan aanwezig. Beleidslijn De verantwoordelijkheid voor primaire waterkeringen ligt bij het Rijk en waterschappen en is daarmee gemeente overstijgend. In de regionale en gemeentelijke planvorming worden ontwikkelingen in het kader van Maas als randvoorwaarde meegenomen. Veiligheid stedelijk watersysteem De inrichting van het stedelijk watersysteem is zodanig dat de kans op ongelukken minimaal is. Beleidslijn Bij een geplande reconstructie en/of groot onderhoud van watergangen en/ of aanliggende infrastructuur, worden maatregelen genomen om de veiligheid (werk-met-werk) van de inrichting van het watersysteem te maximaliseren. Bij nieuwe aanleg wordt ingestoken op een veilige en natuurlijke inrichting van watergangen en vijvers, afgestemd op gebiedsfuncties. 3.2.2

Volksgezondheid

Streefbeeld 2030 Water is een van de primaire levensbehoeften van de mens. Voor een goede gezondheid van de mens is het daarom belangrijk dat hij kan beschikken over een goede kwaliteit drinkwater tegen een maatschappelijk aanvaardbare prijs. Om op langere termijn verzekerd te zijn van gezond drinkwater is het van belang dat de kwaliteit van de grondstof, het grondwater, gewaarborgd is en blijft.

24\60


Concept


Beleidslijn De kwaliteit van het oppervlaktewater is goed en vormt geen bedreiging voor de gezondheid van mens en dier door een weloverwogen inrichting van het oppervlaktewatersysteem en afvalwatersysteem. Een van de primaire taken van de overheid is het waarborgen van de volksgezondheid. Het optimaliseren van de waterhuishouding in kwantitatieve en kwalitatieve zin is een van de belangrijkste voorwaarden voor het kunnen waarborgen van de volksgezondheid. Volksgezondheid in relatie tot water heeft vooral te maken met schoon water. Het terugdringen van vuiluitstoot van de riolering en het verbeteren van de bodem- en (grond)waterkwaliteit levert direct een bijdrage aan het verkleinen van gezondheidsrisico’s. Ook het voorkomen van grondwateroverlast door een juiste locatiekeuze en inrichting van uitbreidingsplannen is in dit kader belangrijk. Hoge grondwaterstanden kunnen leiden tot vochtproblemen in woningen. 3.2.3

Voldoende water

Streefbeeld 2030 De inrichting van zowel landelijk als stedelijk gebied voldoet aan de werknormen zoals opgenomen in het Nationaal Bestuursakkoord water. Grondwateroverlast in stedelijk gebied komt niet meer voor. Gebruiksfuncties zijn optimaal afgestemd op de grondwatersituatie (zorgplicht grondwater). Verdroging van natuurgebieden en landbouwgebieden is zoveel mogelijk opgelost. De GGOR is vastgesteld en daaruit voortvloeiende maatregelen zijn uitgevoerd. Dit resulteert in een gronden oppervlaktewaterhuishouding die optimaal is afgestemd op aanwezige gebiedsfuncties. Schoon hemelwater wordt waar mogelijk geïnfiltreerd in de bodem of tijdelijk geborgen in watergangen om water langer vast te houden (waterconservering) maar ook om het afvalwatersysteem niet onnodig te belasten. In het watertoetsproces wordt naast de stedelijke wateropgave ook het grondwater en de inzameling van hemelwater beschouwd.


25\60

Concept


Beleidslijn Bij ruimtelijke ontwikkelingen wordt de watertoets toegepast waarbij het oppervlaktewater-, grondwater- als afvalwatersysteem integraal wordt beschouwd. De nieuwe waterkansenkaart van het waterschap (2011) geldt hierbij als waardevol hulpmiddel. Er moet worden voldaan aan de normen van het Waterschap voor de inrichting van de waterhuishouding. De waterhuishouding mag niet negatief worden beïnvloed door planontwikkelingen; kansen om de waterhuishouding te verbeteren moeten worden benut. Hierbij gaat het om de realisatie van de stedelijke wateropgave, het voorkómen van grondwateroverlast en het verbeteren van de waterkwaliteit.

26\60


Concept


Met betrekking tot het grondwater zijn er in stedelijk gebied geen knelpunten (wateroverlast) aanwezig. De huidige grondwatersituatie in stedelijk gebied wordt daarom als GGOR vastgesteld. 3.2.4

Schoon en Natuurlijk water

Streefbeeld 2030 Waterkwaliteit en ecologie De kwaliteit van oppervlaktewater en grondwater voldoet tenminste aan de waterkwaliteitseisen en ecologische eisen (MTR, NW4 en KRW). De inrichting van het watersysteem is afgestemd op de ecologische doelstelling. Het gaat hierbij om optimale waterdiepte, natuurvriendelijke oevers als de structuur van het watersysteem. Waterbodems Ook het beheer is afgestemd op de functies van het watersysteem. Het Waterschap Aa en Maas heeft een actueel baggerplan beschikbaar en er zijn geen verontreinigde waterbodems. Riolering en zuivering Er is een optimaal afvalwatersysteem dat voldoet aan de gestelde normen met betrekking tot de maximale vuiluitworp, voldoende afvoercapaciteit heeft om neerslagpieken op te vangen en is afgestemd op het optimaal functioneren van de RWZI’s. Waterstromen van verschillende kwaliteit worden gescheiden afgevoerd en behandeld. Bij nieuwbouw wordt afstromend hemelwater van verharde oppervlakken gescheiden ingezameld en afgevoerd. Bij herinrichting van bestaand stedelijk gebied wordt verhard oppervlak afgekoppeld van het (gemengde) riool. Indien nodig kan het afstromende hemelwater van verharde oppervlakken worden voorgezuiverd voordat het water wordt geïnfiltreerd in de bodem, geborgen of afgevoerd. Diffuse bronnen De negatieve invloed van vervuilende diffuse bronnen op de waterkwaliteit is tot een minimum beperkt door aangescherpt beleid ten aanzien van het gebruik van bestrijdingsmiddelen, materiaalgebruik, meststoffen). Bij onkruid- en gladheidbestrijding wordt gebruikt gemaakt van de best beschikbare technieken met de minste milieubelasting en tegen acceptabele kosten. In het stedelijk gebied zijn voldoende (nood)voorzieningen aanwezig om vervuiling van oppervlaktewater door stedelijke activiteiten te voorkomen. Ook bij calamiteiten zoals verkeersongelukken, brand, waarbij kans bestaat op het vrijkomen van milieuonvriendelijke stoffen, is de kans op het ontstaan van verontreinigingen in bodem, gronden oppervlaktewater minimaal.


27\60

Concept


Voor mogelijke calamiteiten is een noodplan beschikbaar om effectief op te kunnen treden door waterbeheerders in samenwerking met hulpverlenende instanties. Beleidslijn

verschillende De gemeente zal een bijdrage moeten leveren om op termijn te voldoen aan de gestelde doelen ten aanzien van de waterkwaliteit en ecologische toestand. Dit geldt zowel voor het oppervlaktewater als voor het grondwater. Voor de gemeente zullen de maatregelen zich concentreren in het stedelijk gebied. De inrichting en het beheer en onderhoud zal worden afgestemd op de functietoekenning en bijbehorende KRW-doelen van de (stads)wateren. In de Kaderrichtlijn Grondwater wordt meer aandacht gevraagd voor de kwaliteit van het grondwater. Gemeente en waterschap zetten in op een gezamenlijke waterketen verantwoordelijkheid. Van de huidige end op pipe benadering (zuivering) willen we meer naar scheiden aan de bron. Dit wordt samen met andere gemeenten opgepakt in studies naar optimalisatie van de afvalwaterketen (Land van Cuijk en Oijen). Onderdeel hiervan kan zijn het verder terugdringen van de vuiluitworp bij riooloverstorten. Hierdoor kan de (chemische en/of ecologische) waterkwaliteit verder verbeteren. 3.2.5

Gebruik en beleving

Streefbeeld 2030 De bewoners van de gemeente Landerd wonen in een gebied waar de waterhuishouding optimaal is afgestemd op de gebruiksfuncties. De waarde van water wordt op een creatieve en educatieve manier uitgedragen door het beleefbaar en tastbaar maken van water. De waarde van water zit ‘tussen de oren’ bij de burgers. Hierdoor wordt duurzaam omgegaan met het water, wat zich vertaald in bewust drinkwatergebruik, verantwoord hergebruik van schoon hemelwater, het toepassen van niet-uitlogende bouwmaterialen en het schoon houden van de omgeving en watersysteem. De recreatieve mogelijkheden en de koppelingsmogelijkheden van water en natuurgebieden zijn optimaal ingevuld tot een aansluitend recreatief netwerk. De koppeling van droge recreatieve infrastructuur (fietsen, wandelen) en waterrecreatie (varen, zwemmen, vissen) heeft in de regio een kwaliteitsimpuls gegeven aan de recreatieve mogelijkheden. Beleidslijn De gemeente zal in haar communicatie richting de burger het belang van (schoon) water uitdragen om de bewustwording bij de burgers van de waarde van water te vergroten.

28\60


Concept


Een duurzame omgang met water begint bij aanpak aan de bron. Het voorkomen dat vervuiling van water optreedt. Gebruik van duurzame materialen en het terugdringen van het gebruik van milieubelastende stoffen in en om het huis. Daarnaast worden waterstromen van kwaliteit gescheiden en apart behandeld. Hergebruik van (schoon) water zal worden gestimuleerd, maar mag geen (potentieel) gevaar opleveren voor de volksgezondheid. Door (natte) natuurontwikkeling en wijst (Zeeland) te koppelen aan nieuwe recreatieve mogelijkheden in de gemeente Landerd kan de bewustwording en beleving verder worden bevorderd. 3.2.6 Samenwerking en communicatie De taken op het gebied van beheer en onderhoud van het watersysteem, de waterketen en het gebruik van het water zijn duidelijk geregeld en vastgelegd. Dit wordt bereikt door een goede en transparante samenwerking tussen de verschillende partijen. De gemeente vervult een loketfunctie voor de burgers van de gemeente Landerd op het gebied van water, zowel voor gemeentelijke als waterschapstaken. Zo nodig verwijst de gemeente naar andere waterbeheerders. Voor de uitvoering van maatregelen wordt per project een projectteam opgesteld. Aangezien het waterplan een gemeentelijk plan is de gemeente hier initiatiefnemer.


29\60

Concept


30\60


Concept


4 Rioleringsbeleid Dit hoofdstuk beschrijft de situatie die de gemeente Landerd in de aankomende planperiode wil bereiken. Het rioleringsbeleid is beschreven aan de hand van algemene doelstellingen, die vervolgens per thema zijn geconcretiseerd. Alvorens in te gaan op de doelstelling zijn de beleidskaders waarbinnen de gemeente haar rioleringsbeleid dient vorm te geven, geschetst. Hierbij is de gemeente niet alleen afhankelijk van geldende wetgeving, maar ook van het beleidskaders van waterschap Aa en Maas en de provincie Noord Brabant. In bijlage 3 zijn de wetgeving en de kaders uitgebreid omschreven. Daarnaast is achtergrondinformatie opgenomen over de recente wetswijzigingen rondom het rioleringsbeleid. In onderstaande paragraaf volgen alleen de kernpunten van deze wijzigingen.

4.1

Beleidskaders

4.1.1 De gemeentelijke zorgplichten Op 1 januari 2008 is de Wet verankering en bekostiging gemeentelijke watertaken in werking getreden, kortweg Wet gemeentelijke watertaken (Wgw). Het is geen zelfstandige wet maar een titel voor de wijziging van drie bestaande wetten. Zo is de gemeentelijke rioleringszorgplicht in de Wet milieubeheer (het oude artikel 10.33) vervangen door een zorgplicht voor inzameling en transport van stedelijk afvalwater en zijn er zorgplichten en bevoegdheden bijgekomen voor hemelwater en grondwater. De wijzigingen zijn doorgevoerd in de Wet milieubeheer (Wm), de Gemeentewet en de Wet op de waterhuishouding. Deze laatste wet is, samen met zeven andere bestaande wetten, per 22 december 2009 opgenomen in de Waterwet. De Wet gemeentelijke watertaken voorziet in de volgende plichten en instrumenten: 1. Zorgplicht voor de inzameling en transport van stedelijk afvalwater (artikel 10.33, Wm) 2. Zorgplicht voor de doelmatige inzameling en verwerking van het afvloeiende hemelwater voor zover dat niet redelijkerwijs van de perceeleigenaar kan worden verwacht (artikel 3.5 Waterwet) 3. Zorgplicht voor het in het openbaar gemeentelijk gebied treffen van maatregelen teneinde structureel nadelige gevolgen voor de grondwaterstand voor de aan de grond gegeven bestemming zoveel mogelijk te voorkomen of te beperken, voor zover het treffen van die maatregelen doelmatig is en niet tot de zorg van waterschap of provincie behoort (artikel 3.6, Waterwet) 4. Heffingsbevoegdheid voor het verhalen van de kosten van de gemeentelijke zorgplichten (artikel 228a, Gemeentewet)


31\60

Concept


5. Verbreding gemeentelijk rioleringsplan (voor 1 januari 2013) waarin ook aandacht aan de zorgplichten voor hemelwater en grondwater moeten worden besteed (wijziging artikel 4.22, Wm) 4.1.2

Doelmatig beheer in de waterketen

Op 23 mei 2011 is door het ministerie van Infrastructuur en Milieu, de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG), het Interprovinciaal Overleg (IPO), de Unie van Waterschappen (UvW) en de Vereniging van waterbedrijven in Nederland (Vewin), het Bestuursakkoord Water ondertekend. Dit akkoord is een van de vijf onderdelen uit het Hoofdlijnenakkoord. Het Hoofdlijnenakkoord bevat afspraken over bestuur, financiën en het verminderen van regeldruk. Ook geeft het (richtinggevende) kaders voor decentralisatie. De basis voor het bestuursakkoord water wordt gevormd door het eerder gesloten Nationaal Bestuursakkoord Water (NBW) en het Bestuursakkoord Waterketen 2007. De doelstellingen uit deze akkoorden blijven in principe van kracht. Met de ondertekening van het akkoord staan de partijen in de waterketen aan de lat voor het behalen van een doelmatigheidswinst van 450 miljoen EUR (380 miljoen voor waterschappen en gemeenten en 70 miljoen voor drinkwaterbedrijven). De maatregelen in het Bestuursakkoord Water zijn gericht op: Heldere verantwoordelijkheden, minder bestuurlijke drukte Beheersbaar programma voor de waterkeringen Doelmatig beheer van de waterketen Werkzaamheden slim combineren Het waterschapsbestuur Voor de invulling van het rioleringsbeleid in de komende jaren is doelmatig beheer in de waterketen het meest van invloed. Ook valt er naar verwachting doelmatigheidswinst te behalen door werkzaamheden slim te combineren. Doelmatig beheer van de waterketen moet er niet alleen voor zorgen dat de taken worden uitgevoerd tegen de laagste maatschappelijk kosten, maar moet ook blijven bijdragen aan de verbetering van de kwaliteit van het oppervlaktewater, met name in stedelijke gebieden. Ook moeten publieke belangen en de volksgezond gewaarborgd blijven. Met de invoering van de Waterwet en het sluiten van het Bestuursakkoord Waterketen 2007 is een cultuurverandering in gang gezet waarbij de scheidingen tussen de verschillende overheden steeds meer vervagen (met behoud van ieders verantwoordelijkheid doen alsof er één waterketenbeheerder is). Er zal in de toekomst minder met normen en vergunningen gewerkt worden.

32\60


Concept


Daarentegen zal er meer gewerkt worden aan het gezamenlijk oplossen van knelpunten en vraagstukken in de regio (de goede dingen goed doen). Dit vraagt om een aanpak die meer gericht is op (overkoepelende) regionale kennis, kennis van de kosteneffectiviteit van maatregelen en innovatie. In het kader van werkzaamheden slim combineren kunnen werkprocessen op elkaar afgestemd worden en kan er meer doelmatigheidswinst behaald worden door kennis uit te wisselen en te delen. Ook kunnen maatschappelijke kosten mogelijk verlaagd worden door gezamenlijk inkoop te organiseren, gezamenlijk beheertaken uit te voeren of door facilitaire en financiële taken te bundelen. In de verschillende regio’s wordt op dit moment invulling gegeven aan de afspraken in dit bestuursakkoord. Regionaal worden verbetermogelijkheden geconcretiseerd in regionale feitenonderzoeken, samenwerkingsinitiatieven en (afval)waterakkoorden. 4.1.3 Bezuinigingsopgaven en gemeentelijke lasten Zoals uit het bovenstaande blijkt staan gemeenten voor een aanzienlijke bezuinigingsopgave. Hiermee komen de gemeentelijke rioleringsdoelstellingen onder druk te staan. De gemeente staat voor de opgave om een evenwicht te vinden waarbij de doelstellingen wel behaald worden, maar tevens toch tot een lastenverlaging leiden. Andere methoden en/of oplossingen kunnen hierbij uitkomst bieden. Daarnaast zal ook de planning tegen het licht moeten worden gehouden. 4.1.4 Duurzaamheid en innovatie Duurzaamheid staat centraal in het denken en doen van de gemeente Landerd. De gemeente wil deze ambitie uitstralen en een voorbeeldfunctie vervullen. Daarbij wordt gekozen voor een pragmatische aanpak, waarbij lokaal en in combinatie met andere werken in de openbare ruimte kansen benut worden. Dit vraagt om bewuste keuzes die kunnen afwijken van de tot nu toe gangbare praktijk. Werken aan duurzaamheid betekent dat meer rekening gehouden wordt met de levensloop van de riolering (cradle to cradle), met het voorkomen van afvalwater dan wel het scheiden van afvalwaterstromen aan de bron, voorkomen dat schoon water vuil wordt, meer oog hebben voor hergebruik en het terug dringen van energiegebruik. Duurzaam denken en doen moet terug te vinden zijn in ontwerp, aanleg (materiaalkeuzes), beheer en gebruik van het systeem. Ook het beheer van de openbare ruimte staat hierbij centraal. Dit betekent dat eveneens de onkruid- en gladheidbestrijding duurzaam moet zijn, zeker in die gebieden met een gescheiden systeem. Momenteel hanteert de gemeente de zogenaamde DOB-methode. Door aanscherping van wet- en regelgeving worden in de toekomst mogelijk bepaalde middelen verboden.


33\60

Concept


Dit vraagt om een andere manier van terreinbeheer, zoals borstelen. Daarnaast is voorlichting en communicatie richting bewoners van belang met betrekking tot autowassen, hondenuitlaten en dergelijke. Maar ook bij renovatieprojecten worden burgers, bedrijven en/of woningbouwcorporatie gestimuleerd en geënthousiasmeerd tot het treffen van duurzame maatregelen. Hierbij kan gedacht worden aan; groene daken, waterhergebruik of het opnieuw oppakken van een regentonnenactie. Momenteel wordt extern een calamiteitenplan opgesteld om bij calamiteiten zoals verkeersongelukken, brand de kans op het ontstaan van verontreinigingen in bodem, gronden oppervlaktewater te beperken. Ook dit draagt bij aan een duurzame leefomgeving. Als het gaat om het toepassen van innovatieve technieken wil de gemeente de komende jaren inzetten op slim rioolbeheer met als doel de hoeveelheid slib die bij overstortingen wordt geloosd te verkleinen. Hierbij worden tevens de ontwikkelingen op het gebied van toe te passen materialen en de afwegingen tussen vervangingen en (nieuwe) renovatietechnieken gevolgd.

4.2

Doelstellingen komende planperiode

Algemeen uitgangspunt bij de doelstellingen voor de komende planperiode is dat de gemeente Landerd door wil gaan met het verbeteren en optimaliseren van het eigen rioleringssysteem. Maar de gemeente kijkt ook verder dan de grenzen van dit systeem. In samenwerking met waterschap Aa en Maas geeft de gemeente ook invulling aan de meest optimale inrichting van de verzorgingsgebieden Oijen en Land van Cuijk. Landerd wil op de meest doelmatige manier invulling geven aan het beheer van het rioleringssysteem. Daarbij wil de gemeente ruimte geven aan de toepassing van innovatieve technieken en wil zij binnen de rioleringszorg vorm geven aan haar eigen duurzaamheidsambities. De doelstellingen voor de komende planperiode zijn onderverdeeld in: Inzameling en transport van stedelijk afvalwater Inzameling en transport van hemelwater Tegengaan van grondwateroverlast Doelmatig beheer van de voorzieningen

34\60


Concept


4.3

Stedelijk afvalwater

4.3.1 Inzameling afvalwater Vanuit de Wet Milieubeheer heeft de gemeente de verplichting om een voorziening aan te bieden voor het inzamelen van afvalwater. Hierbij continueert de gemeente het beleid uit de vorige planperiode: Alle percelen op gemeentelijk grondgebied zijn of moeten worden voorzien van een rioolaansluiting. 4.3.2

Emissiereductie

De gemeente streeft ernaar om ongewenste emissies (lozingen van ongewenste stoffen) naar oppervlaktewater, bodem en grondwater te beperken. Bij constatering zal handhavend worden opgetreden. Daarmee continueert zij ook hier het beleid uit de vorige planperiode. In de komende planperiode zal verder gewerkt worden aan de doelen uit de uitgevoerde optimalisatiestudies1 van de verzorgingsgebieden Oijen en Land van Cuijk. 4.3.3

Aanpak emissies bij de bron

Ongewenste emissies kunnen ook beperkt worden door bij de bron maatregelen te nemen. Op dit vlak wil de gemeente blijven werken aan het terugdringen van foutieve aansluitingen. Enerzijds door controle voorafgaand aan aansluiting op de riolering. Anderzijds op basis van klachten of geconstateerde onregelmatigheden bij inspecties. Binnen de bebouwde kom geldt dat bij aanleg gecontroleerd wordt of correct is aangesloten. Uit ervaring blijkt de kans op foutieve aansluitingen hierdoor gering. Nader onderzoek is alleen noodzakelijk indien hier directe aanleiding voor is. In het buitengebied geldt dat de gemeente met behulp van monitoringstechnieken nauwkeurig in kaart wil brengen waar zich foutieve aansluitingen bevinden. Eventueel zullen verantwoordelijke particulieren aangeschreven worden om foutieve aansluitingen op particulier terrein aan te passen. 4.3.4 Monitoring Sinds 2003 verricht de gemeente metingen aan overstorten. Dit betreffen kwantitatieve metingen. De huidige wetgeving en de landelijke bestuursopdracht water, richten zich meer op kwalitatieve dan kwantitatieve metingen. Deze kwalitatieve opgave zal bij de uitwerking van de bestuurlijke opdracht water mogelijk zijn uitwerking krijgen.

1

Optimalisatiestudie of OAS (voluit optimalisatiestudie afvalwatersysteem OAS) is een gezamenlijke studie van gemeenten en waterschap, waarbij gezocht wordt naar optimalisatie van de afvalwaterketen (riolering, transportsysteem en zuivering).


35\60

Concept


4.4

Hemelwater

4.4.1 Inzameling hemelwater De gemeente heeft de verantwoordelijkheid voor de doelmatige inzameling van overtollig hemelwater. Belangrijk vertrekpunt in de wetgeving is dat de zorgplicht in eerste instantie bij de burger ligt. Is dit redelijkerwijs niet mogelijk (denk hierbij aan onvoldoende infiltratiemogelijkheden, te grote afstand tot oppervlaktewater of een andere hemelwatervoorziening enzovoorts), dan treedt de gemeentelijke zorgplicht in werking en moet een voorzienig voor de afvoer aangeboden worden. De wetgeving en rijksbeleid verplichten de gemeente echter niet tot gescheiden inzameling van afval- en hemelwater. Doelmatigheid is het centrale criterium bij de keuze of er een gescheiden of een gemengd systeem zal worden toegepast. 4.4.2 Scheiding hemelwater en stedelijk afvalwater De gemeente hanteert het uitgangspunt dat, mits dit doelmatig is, afvalwater en hemelwater zoveel mogelijk bij de bron gescheiden moeten worden. Door hemelwater en stedelijk afvalwater bij de bron te scheiden en apart af te voeren, neemt de hoeveelheid hemelwater in de afvalwaterketen af. Bij hemelwater geldt dat lokale lozingen van hemelwater in het milieu (al dan niet via een gemeentelijk hemelwatersysteem) de voorkeur heeft boven lozing op een gemengd stelsel. Lozingen op oppervlaktewater zijn gelijkwaardig aan lozing in de bodem. Daarnaast leveren lozingen op oppervlaktewater een positieve bijdrage aan de verbetering van de waterkwaliteit en de doorstroming van het oppervlaktewater. Onderstaand is beschreven hoe de gemeente met hemelwater omgaat in bestaande en nieuwe situaties. Bestaande situaties: In de gebieden met een gemengd stelsel wordt, met in acht name van de voorkeursvolgorde (vasthouden, bergen, afvoeren), het overtollige hemelwater aangesloten op het gemengde stelsel. Voor een nieuwe aansluiting geldt dat in ieder geval gescheiden aangesloten moet worden. Op termijn worden de gemengde stelsels zoveel mogelijk vervangen door een gescheiden stelsel. Indien dit doelmatiger is, kan hierop lokaal worden afgeweken (bijvoorbeeld door oppervlakkige afvoer). Dit is maatwerk en wordt per project afgewogen. In de door de gemeente afgekoppelde en nog af te koppelen gebieden is of wordt naast het bestaande gemengd riool een separate hemelwatervoorziening aangelegd. Op deze voorziening is het hemelwater van het openbare gebied en waar mogelijk het hemelwater van de woningen en percelen aangesloten. Gelet op de lokale omstandigheden is in het GRP 2008-2012 de beleidskeuze gemaakt om regenwater niet te infiltreren. De gemeente houdt vast aan deze beleidskeuze. Het hemelwater wordt afgevoerd naar geschikt lokaal (gemeentelijk)

36\60


Concept


oppervlaktewater. Deze locatie wordt ingericht als gemeentelijke bergingsvoorziening, waar het hemelwater zoveel mogelijk kan infiltreren. Indien nodig wordt het resterende water vertraagd (conform landbouwkundige afvoernorm) afgevoerd naar het oppervlaktewater van waterschap Aa en Maas.

Het scheiden van lozingen vanaf particulier terrein vindt plaats op basis van vrijwilligheid. Onafhankelijk van de deelname van particulieren, worden bij de aanleg van een gescheiden stelsel voor iedere woning gescheiden huisaansluitingen tot aan de perceelsgrens aangelegd. De gemeente wil afkoppelen in de toekomst niet gaan afdwingen door middel van een afkoppelverordening. De gemeente wil samen met het waterschap in de komende planperiode, wel onderzoeken of door middel van een subsidiebijdrage, afkoppelen gestimuleerd kan worden. Bij inbreidingen (1 à 2 woningen) bepalen lokale omstandigheden of de gemeente het hemelwater accepteert. Indien de grondwaterstand en de perceelgrootte het toelaten moet het hemelwater lokaal verwerkt worden en accepteert de gemeente het hemelwater niet. Indien één of beide voorwaarde onvoldoende zijn, moet het afval- en hemelwater gescheiden worden aangeboden en worden beide aansluitingen op het bestaande stelsel in de openbare ruimte aangesloten. In gebieden waar een druk- of vacuümriool aanwezig is (vooral buiten de bebouwde kom) bedoeld voor de inzameling van alleen stedelijk afvalwater, is het niet toegestaan om hemelwater op de riolering aan te sluiten. De pompcapaciteit en de afmetingen van de persleidingen zijn niet gedimensioneerd op de afvoer van hemelwater. Om goed gebruik te kunnen waarborgen en storingen te voorkomen is controle en handhaving noodzakelijk. Nieuwe situaties (nieuwbouw): Voor nieuwbouw geldt (in lijn met de bouwverordening) dat afvalwater en hemelwater gescheiden moet worden ingezameld. Bij het inpassen van hemelwateraspecten in de ruimtelijke ontwikkeling, hanteert de gemeente het uitgangspunt dat de waterproblematiek niet mag worden afgewenteld op de omgeving maar dat hemelwater zoveel mogelijk in of bij een (nieuw)bouwlocatie moet worden verwerkt. De wettelijke voorkeursvolgorde daarbij is: 1. (Her)gebruik van hemelwater; het hemelwater wordt opgevangen om binnen de ontwikkeling nuttig in te zetten waardoor het niet tot afvoer komt. Een voorbeeld hiervan is opvang en infiltratie in de bodem 2. Bergen en vertraagd afvoeren; na (hevige) regenval wordt water in het plangebied opgevangen en tijdelijk geborgen om vervolgens vertraagd te worden afgevoerd naar de openbare ruimte. Voorbeelden zijn: bergingsvijvers, wadi’s, groene daken, verlaagde parkeerterreinen et cetera.


37\60

Concept


3. Rechtstreeks afvoeren naar oppervlaktewater; indien hemelwater niet kan worden geborgen, wordt het afgevoerd naar gebieden met oppervlaktewater zoals vijvers, sloten en kanalen 4. Afvoeren naar het rioolstelsel; alleen als de eerste drie opties niet mogelijk zijn vindt afvoer plaats via de (vuilwater-)riolering. Dit kan bijvoorbeeld voorkomen bij inbreidingslocaties in een gebied met alleen gemengde riolering en waar geen oppervlaktewater afwezig is

38\60


Concept


Om verontreiniging van het hemelwater tegen te gaan, schrijft de gemeente voor om bij nieuwbouw niet-uitlogende materialen toe te passen. Dit borgt zij in de bouwregels, waarbij tevens de toe te passen materialen zijn aangegeven. In de planperiode onderzoekt de gemeente of er ook maxima gesteld kunnen worden aan het aan te sluiten oppervlak door particulieren en bedrijven. 4.4.3 Wateroverlast Klimaatveranderingen, nader beschouwd in bijlage 3, zorgen ervoor dat de belasting op de riolering naar verwachting toeneemt. Dit leidt tot meer en vaker water op straat. Omdat de capaciteit van de riolering eindig is en de riolering niet onbeperkt kan worden vergroot, zoekt de gemeente naar mogelijkheden om ook bovengronds berging c.q. afvoer te creëren, in de vorm van wadi’s, waterretenties en dergelijke. Hierbij is onderscheid te maken tussen: Hinder; kortdurend water op straat van geringe omvang Kortdurende overlast; ernstige hinder (zoals afvalwater of stremming) en forse hoeveelheden water op straat Schade; kort- of langdurend water op straat van een dusdanige omvang dat schade aan eigendommen optreedt en/of ernstige (gebruiks-) functies uitvallen De gemeente streeft ernaar dat in geen enkele kern schade optreedt (dit komt overeen met een bui groter dan één keer per 100 jaar). Wateroverlast in de zin van water op straat waarbij geen directe schade optreedt, is wel acceptabel net als tijdelijke hinder. Hierbij is wel onderscheid te maken tussen gemengde en gescheiden stelsels. Om gezondheidsrisico’s te beperken wordt afvalwater en hemelwater waar mogelijk gescheiden, zodat zomin mogelijk afvalwater op straat kan komen te staan. Daarnaast zal de burger moeten wennen aan de klimaatveranderingen en de hiermee gepaard gaande water op straat situaties. Dit betekent een verschuiving van het acceptatieniveau. Het rioolstelsel van de gemeente Landerd is berekend met bui 08 Leidraad Riolering. Daarnaast is in kaart gebracht waar water op straat komt te staan en hoe het water oppervlakkig tot afstroming komt, wanneer het stelsel het hemelwater niet langer kan verwerken.

4.5

Grondwater

Sinds 2008 heeft de gemeente ook de zorgplicht voor het in het openbaar gemeentelijk gebied treffen van maatregelen om structureel nadelige gevolgen van de grondwaterstand voor de aan de grond gegeven bestemming zoveel mogelijk te voorkomen of te beperken, voor zover het treffen van die maatregelen doelmatig is en niet tot de zorg van waterschap of provincie behoort.


39\60

Concept


4.5.1 Verantwoordelijkheden De gemeente moet in het openbaar gemeentelijk gebied, maatregelen treffen om structureel nadelige gevolgen van de grondwaterstand voor de aan de grond gegeven bestemming zoveel mogelijk te voorkomen of te beperken. De particulier zorgt voor bouwkundige of waterhuishoudkundige voorzieningen op eigen terrein omdat hij verantwoordelijk is voor de goede staat van zijn eigendom. Het peilbeheer is afgestemd op de functie van het gebied. Welk peil gewenst is hangt af van de functie van de grond; landbouw, natuur of wonen. Het waterschap is vergunningverlener voor kortdurende grondwateronttrekkingen in de ondiepere lagen van de bodem, zoals bronbemaling bij bouwprojecten. De provincie blijft vergunningverlener voor grootschalige en langdurige grondwateronttrekkingen in de diepere bodemlagen, zoals drinkwateronttrekkingen en bodemenergiesystemen. Voor het lozen van bronneringswater op de riolering dient in het kader van het Activiteitenbesluit een verzoek tot een maatwerkvoorschrift te worden ingediend bij de gemeente. De nieuwe zorgplicht heeft het karakter van een inspanningsverplichting, wat wil zeggen dat de gemeente niet verantwoordelijk is voor het handhaven van het grondwaterpeil in bebouwd gebied. De zorgplicht werkt niet met terugwerkende kracht en leidt niet tot aansprakelijkheid voor schadesituaties die zich in het verleden hebben voorgedaan. 4.5.2 Oplossen grondwaterproblemen De zorgplicht voor grondwater legt in eerste instantie de verantwoordelijkheid bij de perceelseigenaar. Bij grondwaterproblemen verwacht de wetgeving dat de perceelseigenaar de vereiste maatregelen neemt om de problemen te verhelpen. De gemeente is dus niet zonder meer verantwoordelijk te houden voor een optredend grondwaterprobleem. Alleen als de gemeente aantoonbaar haar zorgplicht niet is nagekomen of heeft verwaarloosd, kan zij aansprakelijk worden gesteld voor de schade. De gemeente streeft er naar, in lijn met het waterbeheerplan van het waterschap, bestaande grondwaterproblemen op te lossen en te voorkomen dat nieuwe ontstaan. De gemeente doet dit onder andere door monitoring van de grondwaterstand in de initiatiefase van een uitbreidingsplan, aanleg van grondwaterregulerende IT-riolen in gebieden met (te) hoge grondwaterstanden. In ieder geval doorloopt ieder ruimtelijk plan een watertoetsproces, waarin ook grondwateraspecten zijn meegenomen. Op deze manier worden reeds in een vroeg stadium de benodigde maatregelen om grondwaterproblemen te voorkomen in kaart gebracht.

4.6

Beheer

Het beheer van de riolering is gericht op een duurzame instandhouding van het totale rioleringssysteem tegen de laagst mogelijke kosten en zo min mogelijk overlast voor de burger en gebruiker. Belangrijk hierin is een goed gegevensbeheer, preventief onderhoud en integrale afstemming bij vervangingswerkzaamheden met het wegen- en groen onderhoud.

40\60


Concept


Hierdoor worden middelen doelmatig besteed en kan daar waar mogelijk werk met werk worden gemaakt. 4.6.1 Waterloket De zorgplicht schrijft gemeenten voor een (grond)waterloket in te stellen. Hier kunnen burgers terecht wanneer zij klachten hebben of informatie verlangen. Het waterloket wordt gelijktijdig met het Informatie Centrum Landerd (ICL) ingericht. Alle watervragen komen hier terecht, daar waar nodig worden de vragen doorgespeeld naar de back-office. 4.6.2 Gegevensbeheer De Wet Milieubeheer schrijft voor dat de rioleringsvoorzieningen en de staat waarin zij verkeren, bij de gemeente bekend moet zijn. Ook de WION schrijft voor dat de aanwezige rioleringsvoorzieningen in beeld moeten zijn. Zonder deze gegevens is effectieve (be)sturing niet mogelijk en kan de doelmatigheid niet worden gewaarborgd. 4.6.3 Transparantie in dienstverlening Doen wat we zeggen, zeggen wat we doen: transparantie in de uitvoering van de activiteiten is essentieel zodat bestuur en bewoners inzicht krijgen in wat er met hun geld gebeurt en in hoeverre de gemaakte afspraken ook daadwerkelijk worden nagekomen. Dit gebeurt door de jaarlijkse planningscyclus te continueren, door middel van het opstellen van een operationeel plan, en de verantwoording hierover naar college en raad, en publicatie op de website. 4.6.4 Servicenormen Ten aanzien van storingen aan de minigemalen streeft de gemeente ernaar deze binnen 24 uur te verhelpen. In geval van een verstopping in de riolering op eigen terrein dient de bewoner zelf actie te ondernemen. De bewoner dient het ontstoppingsputje gelegen op zijn terrein te openen en te constateren of de verstopping op particulier terrein ligt, of juist op openbaar gebied. In het eerste geval dient de burger dit zelf te verhelpen. Indien de verstopping in het gemeentelijk deel van de riolering zit, geldt dezelfde hersteltermijn als voor de minigemalen; 24 uur. De gemeente is hierbij tevens (financieel) verantwoordelijk. Wanneer de verstopping echter is ontstaan door onjuist gebruik van het riool, kan de gemeente deze kosten bij de huiseigenaar verhalen. 4.6.5 Waarborgen kwaliteit riolering Om inzicht in de kwaliteit van de riolering te behouden worden rioolinspecties uitgevoerd. De inspectiegegevens worden verwerkt in het rioolbeheersysteem. Beoordeling van de inspectiegegevens vindt plaats conform de landelijke normen. Bij constatering van ingrijpmaatstaven wordt nader bepaald of dit daadwerkelijk tot maatregelen moet leiden en welke maatregel het meest geschikt is.


41\60

Concept


4.7

Financiën

De gemeente streeft naar een solide beleid ten aanzien van de financiering van de strategie uit het voorliggende GRP. Verder is het financieel beleid gericht op een goede instandhouding van bestaande voorzieningen. Doel is om dit tegen een kostendekkend tarief aan te bieden.

42\60


Concept


5 Strategie en uitvoering In het vorige hoofdstuk zijn de doelstellingen van de gemeente voor de rioleringszorg beschreven. In dit hoofdstuk is gekeken in hoeverre aan deze doelstellingen wordt voldaan. Op basis van deze toetsing zijn speerpunten voor de komende planperiode bepaald. Vervolgens zijn de benodigde maatregelen bepaald indien niet aan de doelstellingen wordt voldaan. Dit genereert een overzicht van de inspanningen die de gemeente de komende planperiode moet uitvoeren. De maatregelen zijn uitgesplitst in onderzoeksmaatregelen, beheer- en onderhoudmaatregelen en incidentele en projectmatige maatregelen. Voor de diverse maatregelen zijn kosten opgenomen. Voor de gedetailleerde overzichten van de hierbij behorende kosten wordt naar bijlage 5 verwezen.

5.1 5.1.1

Huidige situatie Aanwezige voorzieningen

De gemeente beschikt over voldoende inzicht in de aanwezige voorzieningen, deze gegevens zijn conform WION opgenomen in een rioolbeheersysteem. In bijlage 4 zijn de aanwezige voorzieningen binnen de gemeente Landerd opgenomen (peildatum februari 2012). In Figuur 5.1 is de leeftijdopbouw van het vrijvervalstelsel weergegeven..


43\60

Concept


Leeftijdopbouw 16.0

14.0

12.0

Lengte [km]

10.0

8.0

6.0

4.0

2.0

0.0 1960 - 1964 1965 - 1969 1970 - 1974 1975 - 1979 1980 - 1984 1985 - 1989 1990 - 1994 1995 - 1999 2000 - 2004 2005 - 2009 2010 - 2012 Aanlegjaar

Figuur 5.1 leeftijdopbouw vrijvervalriolering

5.1.2 Zorgplichten Alle percelen binnen de gemeente Landerd zijn voorzien van een rioolaansluiting met uitzondering van vijf woningen die ervoor gekozen hebben in eigenbeheer (en onderhoud) een IBA aan te leggen. Alle nieuwe percelen worden (gescheiden) aangesloten. Bij vervanging van bestaande riolering wordt eveneens een gescheiden systeem aangelegd. Hiermee voldoet de gemeente aan haar doelstellingen. 5.1.3 Resultaten quickscan OAS Oijen Voor het zuiveringsgebied Oijen is een quickscan OAS uitgevoerd. Hieruit kwam naar voren dat het een robuust transportsysteem betreft en dat er geen optimalisatie voor de zuivering, het transportsysteem en de gemeentelijke rioolstelsels te behalen valt. De zuivering heeft momenteel een overcapaciteit. Als alternatief voor het afkoppelen van verhard oppervlak binnen enkele kernen van de gemeente Oss, kan het waterschap harder pompen. Voor de gemeente Landerd volgen uit deze quickscan geen nadere maatregelen. In de afgelopen planperiode is in Molengraaf II en Hoog Schaijksestraat in Schaijk varhard oppervlak afgekoppeld door het instellen van een aangepast pompregiem in de VGS-stelsels.

44\60


Concept


5.1.4 Resultaten detailstudie OAS Land van Cuijk In de periode 2008/2009 hebben de betrokken gemeenten en waterschap Aa en Maas binnen het gebied Land van Cuijk gezamenlijk op quickscan-niveau een optimalisatiestudie van de riolering en zuivering rond de rioolzuiveringsinstallatie Land van Cuijk uitgevoerd. In vervolg op deze quick scan is in april 2009 is een afvalwaterakkoord door alle partijen binnen deze zuiveringskring ondertekend. Een van de opdrachten uit dit afvalwaterakkoord is een detailstudie naar twee scenario’s: 1. Afvalwaterketen voldoet tegen de laagst maatschappelijke kosten aan de eenduidige basisinspanning (EBI) en aan het waterkwaliteitsspoor (WKS) 2. Optimalisatie van de keten met de huidige infrastructuur waarbij wordt voldaan aan het waterkwaliteitspoor Bij beide varianten is ervan uitgegaan dat de maatregelen voor de betrokken gemeenten zoals reeds opgenomen in de lopende GRP’s en investeringsplannen conform planning worden uitgevoerd (de autonome maatregelen). Voor de gemeente Landerd betekent dit in totaal 4,7 ha verhard oppervlak afkoppelen, waarvan reeds een deel is uitgevoerd in de vorm van een aangepast pompregiem in de VGS-stelsels Steenakker en Hoefslag in Zeeland. Wanneer alleen de huidige praktijkknelpunten ten aanzien van het WKS (scenario 2) opgeloste hoeven te worden wordt door de gemeente Landerd het voorstel gedaan om achter overstort Melkpad een groene berging aan te leggen van 1.400 m³. Gelet op de geconstateerde praktijkknelpunten en het streven naar doelmatig beheer van de afvalwaterketen is de projectgroep tot de conclusie gekomen dat het streven naar het behalen van de EBI maatschappelijk niet verantwoord is. Zij komen tot het volgende voorstel, waarbij het behalen van een goede waterkwaliteit wel wordt nagestreefd: EBI niet nastreven, maar werken aan een goede waterkwaliteit Uitvoeren autonome maatregelen binnen de daarvoor aangegeven termijn Het waterschap voert extra maatregelen uit om te anticiperen op toekomstige waterkwaliteitsknelpunten Gezamenlijk opstellen van een meet- en monitoringssysteem Gezamenlijk verdere invulling geven aan waterkwaliteitspoor 5.1.5 Resultaten Basis rioleringplan (BRP) In het BRP is het hydraulische functioneren van het huidige stelsel berekend. Op grond van de bevindingen is geconcludeerd dat er geen aanleiding is tot het treffen van maatregelen. Ook het milieutechnisch functioneren is onderzocht. Zoals hierboven beschreven laat de gemeente de EBI los. In het BRP is de vuilemissie echter wel berekend voor het huidige stelsel inclusief de in uitvoering en voorgenomen uitbreidingen. Daarnaast is de stedelijke wateropgave bepaald. Aan de hand van een afstromingsmodel en een schouw ter plaatse is een risico-inschatting gedaan. Hieruit blijkt dat binnen de gemeente Landerd uitsluitend locaties voorkomen met het risiconiveau laag en matig. De te neme maatregelen richten zich met name op nader onderzoek. Ten aanzien van de wijk Molengraaf in Schaijk onderstreept het onderzoek het belang van een


45\60

Concept


snelle oplossing voor het probleem met de waterschapssloot ‘t Oliemeulen (onvoldoende capaciteit). Dit probleem is momenteel in behandeling bij het waterschap. 5.1.6

Samenwerking

De gemeente zoekt daar waar mogelijk de samenwerking met waterschap Aa en Maas. Dit is onder andere terug te zien in de reeds gezamenlijk uitgevoerde maatregelen uit het projectenplan van het waterplan. Tevens neemt de gemeente deel aan het gebiedsproces Kader Richtlijn Water. Daarnaast neemt de gemeente deel aan de samenwerking “As50+” een regionaal samenwerkingsverband tussen de gemeenten Bernheze, Boekel, Landerd, Maasdonk, Oss, Schijndel, Uden, Veghel ,en waterschap Aa en Maas. In een gezamenlijke bestuurlijke opdracht zijn de volgende aspecten opgenomen: Inventariseren, vergelijken en concretiseren van het besparingspotentieel in relatie tot de in het bestuursakkoord vastgestelde besparingsdoelstellingen Breng ‘best-practises’ in beeld Werk concrete onderwerpen en de vormgeving voor samenwerking uit, met nadruk op: Kostenbesparing; met name vanuit strategische planning Kwaliteitsverhoging en kwetsbaarheidvermindering met name gericht op product, dienstverlening en organisatie ! Kennisdeling bij de samenwerking De focus ligt op de volgende vier k’s; kwaliteit omhoog tegen lagere kosten door kennis deling en zorgen voor minder kwetsbaarheid (met name op personeelvlak). ! !

De gemeente verwacht dat op termijn ook de samenwerking met kabel en leidingbedrijven belangrijk gaat worden; werk-met-werk maken. 5.1.7 Grondwater binnen Landerd Binnen Landerd worden zo wel te hoge als te lage grondwaterstanden gemeten. Over het algemeen kan gesteld worden dat in het stedelijk gebied de grondwaterstand hoog is. Per kern wijken de grondwaterstanden echter af en blijken de kernen gevoelig te zijn voor andere invloeden: Kern Zeeland: ten gevolge van de Peelrandbreuk stijgt het grondwater in de winterperiode plaatselijk tot aan maaiveld binnen deze kern Kern Schaijk: binnen deze kern wordt kwel (tot boven maaiveld) gemeten Kern Reek: binnen deze kern zijn de grondwaterstanden gevoelig voor onder andere de standen van de Maas In het landelijk gebied zijn lokaal ten gevolge van de Peelrandbreuk, wijstgronden ontstaan, waardoor te hoge en te lage grondwaterstanden worden gemeten.

46\60


Concept


5.2

Speerpunten

De belangrijkste thema’s voor de planperiode zijn aangeduid als de speerpunten van beleid. Op basis van de gestelde doelstellingen in dit VGRP en de toetsing van de huidige situatie zijn de volgende speerpunten benoemd: Speerpunt 1: in stand houden systeem tegen lagere kosten Zoals reeds in hoofdstuk 3 beschreven staat de gemeente voor een aanzienlijke bezuinigingsopgave. Dit mag echter niet ten kosten gaan van de kwaliteit en het functioneren van het rioolstelsel. Doelmatig beheer staat hierbij centraal. Lokale afwegingen moeten leiden tot maatwerk, waarbij gedacht kan worden aan de afweging tussen vervanging of renovatie. Daarnaast wordt meer ingezet op integrale projecten in de openbare ruimte, waarbij zoveel mogelijk de samenwerking met derden wordt gezocht; werk met werk maken. Speerpunt 2: Afkoppelen verhard oppervlak Net als in de voorgaande periode zet de gemeente in op het verder afkoppelen van verhard oppervlak. Waar in de voorgaande periode nog werd gesteld dat overal waar vervangen wordt een gescheiden stelsel wordt terug gelegd, kunnen lokale afwegingen nu leiden tot andere maatregelen. Het streven blijft om op de lange termijn zoveel mogelijk verhard oppervlak af te koppelen. De bezuinigingen kunnen echter wel voor een fasering zorgen. Wanneer blijkt dat renovatie doelmatiger is dan vervanging, zal het afkoppelen uitgesteld worden totdat de riolering vervangingen wordt. Speerpunt 3: Verbeteren waterkwaliteit Afkoppelen, aanleg van waterberging en maatregelen aan het vrijvervalstelsel, het transportsysteem of de zuivering zijn geen doel op zich, maar moeten daadwerkelijk bijdragen aan de waterkwaliteit. In het Bestuursakkoord Water draait het om de goede dingen goed te doen. Kostenbeperkend toch de gewenste kwaliteit behalen en behouden, in goede samenwerking werk met werk maken.

5.3

Onderzoeksmaatregelen

5.3.1 Inspectieprogramma Het inspectieprogramma voor de vrijvervalriolering is de komende planperiode gericht op het in stand houden van het huidige inzicht in de staat van de riolering. Hierbij wordt een inspectiefrequentie van 1 × per 18 jaar aangehouden. De inspectieresultaten worden beoordeeld en aan het rioolbeheersysteem gekoppeld De uitvoering van de werkzaamheden vindt gelijktijdig plaats met het reinigingsprogramma. Bij het opstellen van het inspectieprogramma staan de volgende vragen steeds centraal: Welke strengen behoeven in verband met geconstateerde vervuiling en/of klachten een extra inspectiebeurt?


47\60

Concept


Waar staan werkzaamheden door derden gepland waarvan geen actuele gegevens bekend zijn? Welke strengen zijn het langst geleden geïnspecteerd? De inspecties worden uitbesteed. Daarnaast wordt in de komende planperiode de vacuumtank geïnspecteerd op de wanddikte, (vanwege het agressieve milieu in de tank). Zie bijlage 5, tabel 5.4.1. 5.3.2

Meten

Achter alle overstorten wordt gemeten, dit betreffen momenteel kwantitatieve metingen. Daar waar mogelijk wil de gemeente overgaan naar kwalitatieve metingen. Om de landmeet kundige gegevens (ligging en hoogte) van het rioolstelsel op orde te houden worden regelmatig landmeetkundige metingen (extern) uitgevoerd. Zie bijlage 5, tabel 5.6. 5.3.3

Actualisatie rioleringsplannen

Aan het einde van iedere planperiode stelt de gemeente een nieuw VGRP op. Daarnaast worden alle wijzigingen, veranderingen en uitbreidingen van de rioolstelsels bijgehouden en verwerkt in het rioolbeheersysteem. Één maal per 10 jaar wordt het basisrioleringsplan herzien. Zie bijlage 5, tabel 5.6. 5.3.4 Benchmark riolering In 2010 heeft de gemeente Landerd deelgenomen aan de landelijke Benchmark Riolering. In 2013 staat de volgende benchmark gepland, zie bijlage 5, tabel 5.6 5.3.5 Foutieve aansluitingen In het buitengebied bestaat een vermoeden van foutieve aansluitingen (inschatting 10-20 %). Op basis van een bureaustudie van de storingsgegevens wordt eerst een inschatting van de omvang en locaties van foutieve aansluitingen gemaakt. Daarna wordt gericht een onderzoeken handhavingtraject opgestart. 5.3.6 Grondwateronderzoek De komende planperiode blijft de gemeente grondwatermetingen uitvoeren in en rondom uitbreidingslocaties. De peilbuizen worden meerdere jaren gemonitoord om de effecten op de grondwaterstand te meten.

5.4

Beheer- en onderhoudsmaatregelen

5.4.1 Reiniging Om de afstroming te garanderen en de berging te behouden is regelmatige reiniging noodzakelijk. Reiniging wordt zoveel mogelijk in één actie met inspectie uitgevoerd. Daarnaast geldt dat de overstortleidingen iedere reinigingsronde worden meegenomen.

48\60


Concept


De reiniging van de rioolgemalen, persrioolputten en vacuümrioolputten wordt in eigen beheer uitgevoerd. Zie bijlage 5, tabel 5.3.1 en 5.4.1 voor kosten en frequenties. 5.4.2 Onderhoud pompen en gemalen Het bestaande onderhoudsprogramma voor pompen, gemalen en vacuümputten en –station wordt in de komende planperiode voorgezet. Het onderhoud van de minigemalen en vacuümputten wordt in eigen beheer uitgevoerd. Zie bijlage 5, tabel 5.3.2 en 5.4.2 voor kosten en frequenties. 5.4.3 Storingsonderhoud Het uitvoeren van reparaties bij aansluitleidingen van kolken en woningen en het repareren van lekkages of wortelingroei in rioolbuizen of putten, wordt in eigen beheer gedaan. Ook het verhelpen van storingen en reparaties aan gemalen, minigemalen, pers- en vacuümleidingen, vacuümputten en –stations wordt in eigen beheer uitgevoerd. Zie bijlage 5, tabel 5.3.3 voor kosten en frequenties. 5.4.4 Straatvegen en kolkenzuigen De kosten voor het straatvegen worden voor 50 % ten laste gebracht van het onderhoud van de riolering. Het straatvegen wordt in eigenbeheer uitgevoerd. Ook de kosten voor kolkenzuigen komen ten lasten van het onderhoud van de riolering. In totaal heeft de gemeente 5.400 kolken. Zie bijlage 5, tabel 5.3.1 voor kosten en frequenties. 5.4.5 Baggeren Bestaande gemeentelijke watergangen gaan meer benut worden voor waterberging. Dit betekent dat herprofilering noodzakelijk is. De watergangen moeten verruimd en/of uitgediepd worden om voldoende waterbergend vermogen te hebben. Daarnaast moet dit oppervlaktewater op termijn in een baggerplan opgenomen worden. In dit VGRP zijn hier geen kosten voor meegenomen.

5.5

Incidentele en projectmatige uitvoeringswerkzaamheden

5.5.1 Rioolrenovatie en –vervanging Zoals reeds vermeld heeft de gemeente Landerd 84 km vrijvervalriolering, welke is opgenomen in het rioolbeheersysteem (RIOB). Met behulp van RIOB is door de gemeente een vervangingsplanning berekend op basis van aanlegjaar en een standaard levensduur van 80 jaar. In de voorgaande GRP’s is uitgegaan van een levensduur van 60 jaar. Op basis van ervaringscijfers voor gebieden met gelijkwaardige lokale omstandigheden als binnen de gemeente Landerd (onder andere As50+)is gekozen voor een levensduur van 80 jaar. Deze beleidskeuze heeft geleid tot bezuinigingen. De vervangingskosten per strekkende meter zijn eveneens opnieuw bepaald op basis van ervaringscijfers en blijken lager uit te vallen dan waarmee in het voorgaande GRP is gerekend.


49\60

Concept


In deze vervangingskosten zijn net als in het voorgaande GRP tevens kosten opgenomen voor het terugleggen van een gescheiden stelsel. De totale vervangingskosten zijn gelijkmatig over een periode van 80 jaar verdeeld. Zie bijlage 5, tabel 5.5. Jaarlijks wordt op basis van de kwaliteitsgegevens een afweging gemaakt welke riolering daadwerkelijk vervangen of gerenoveerd moet worden. Over het algemeen zijn de kosten voor renovatie goedkoper dan voor vervangingen. In de kostendekkingsberekening is rekening gehouden met alles vervangen. 5.5.2 Vervangingen overige objecten Onderstaand is de levensduur van de overige rioleringsobjecten weergegeven. In bijlage 5, tabel 5.7, 5.8 en 5.9 zijn de jaarlijkse vervangingskosten per object opgenomen.

Tabel 5.1 Levensduur rioleringsobjecten

Omschrijving

Levensduur [jaar]

Gemaal: pomp (2 per gemaal)

15 tot 20

Gemaal: put

60

Gemaal: schakelkast

30

Persleiding

100

Minigemaal: pomp

20

Minigemaal: put

60

Minigemaal: schakelkast

30

vacuümstationput

60

Vacuümpomp

20

Vuilwaterpomp

25

Vacuüm: schakelkast

30

Koelsysteem

40

Vacuüm: afsluiters

25

Vuilwaterverzameltank

30

Vacuüm- en persleiding

80

Vacuümput

60

Vacuümput – mechanisch

15

5.5.3 Overige maatregelen In het voorgaande GRP was een bedrag van EUR 1.057.227,00 opgenomen voor de maatregelen die leiden tot verdere emissiereductie.

50\60


Concept


In de afgelopen periode zijn op diversen locaties regenwaterleidingen en retentievoorzieningen gerealiseerd welke deels ten laste van dit bedrag zijn gebracht. Het resterende bedrag zal de komende jaren worden aangewend voor verdere emissiereductie om de waterkwaliteit te verbeteren. Een deel hiervan wordt ingezet voor het afkoppelen van het regenwater in het project “Revitalisering Zeeland Zuid-West. Zie bijlage 5, tabel 5.6. De drukriolering pompt het rioolwater naar de rioolstelsels in de bebouwde gebieden, waar het water in ontvangstputten wordt geloosd. Bij een aantal putten is een sterke aantasting van het beton aanwezig. In 2013 is de renovatie van deze ontvangstputten gepland. Zie bijlage 5, tabel 5.6. In de gemeente Landerd liggen drie gemalen met een zogenaamde dubbelfunctie. Deze gemalen hebben naast een transportfunctie voor het waterschap ook de ontvangstfunctie voor het afvalwater van de gemeente. De gemalen zijn in eigendom van het waterschap Aa en Maas, gemeente Landerd levert een financiële bijdrage (circa EUR 9.000,00 per jaar) voor energie en vervanging/renovatie. Het bestuur van het waterschap heeft ingestemd met het stoppen van de onderlinge verrekening voor de dubbelfunctie door de gemeente een eenmalige afkoopsom van EUR 166.425,00 aan te bieden. Wij stellen voor tot afkoop over te gaan.

5.6

Resterende waterplanmaatregelen

In overleg met waterschap Aa en Maas is een maatregelentabel Wateropgaven 2012-2016 opgesteld, zie bijlage 6. Alleen de Stedelijke wateropgave, het afkoppelen van verhard oppervlak en het aanleggen van berging achter overstort Melkpad te Zeeland worden uit de rioolheffing gefinancierd. Voor de overige maatregelen moet nog naar financiering gezocht worden. Dit betreffen de volgende maatregelen: Landelijk gebied. Studie + vaststellen GGOR (nr. 1) Uitvoeren maatregelen tbv GGOR landelijk gebied (nr. 2) Onderzoek en vaststellen GGOR natte natuurparel (NNP) Hooge Raam (nr. 4) Uitvoering inrichtingsplan GGOR Natte natuurparel Hooge Raam (nr. 5) Wateropgave Reek (nr. 6) Wateropgave Schaijk (nr. 7) Wateropgave Zeeland (nr. 8) Retentie De Oude Schaijkse Wetering Spil-Looijerstraat Scahijk i.c. herinrichting (nr. 9) Herstelmaatrgelen wijst Zeeland (Nieuwveld) (nr. 11) Maatregelen voor interactie overstort/watersysteem Melkpad in Zeeland (nr. 20) Inventariseren mogelijkheden terugdringen grondwaterwinningen (nr. 21) Uitvoering afkoppelplannen i.c. met rioolrenovatie (nr. 23) Opstellen noodplan calimiteiten (verkeersongevallen) (nr. 26) EVZ Maashorst-Herpenduin (nr. 28)


51\60

Concept


EVZ Lindewiel-Gaalse heide (nr. 29) EVZ Munsche Wetering/Erfdijk (nr. 33) Baggeren waterbodem Munsche Wetering (nr. 35) Onthardingsinstallatie pompstation Veghel (nr. 37) Onthardingsinstallatie pompstation Magharen (nr. 38) Ontwikkelen recreatieve wijst-route (nr. 39) Onderzoeken versterking recreatieve gebruiksmogelijkheden Maashorst (nr. 40) Onderzoeken mogelijkheden versterking watereducatie (b.v. boomplantdag, lespakket Heesch) (nr. 41) Uitvoeren maatregelen tbv GGOR landelijk gebied o.a. plaatsen LOP stuwen (nr. 42) Afkoppelen grote (zorg)bedrijven van de riolering (nr. 44) Uitvoeren maatregelen watervisie Maashorst (nr. 45)

52\60


Concept


6 Middelen Doelmatige rioleringszorg, strategie en benodigde middelen zijn onverbrekelijk met elkaar verbonden. Dit hoofdstuk geeft een onderbouwing voor de benodigde personele en financiële middelen.

6.1

Personele middelen

6.1.1 Benodigde personele middelen Alle voor het rioleringsbeheer benodigde activiteiten zijn vertaald naar takenpakketten (kernfuncties) die door personen moeten worden ingevuld. Conform module D2000: ‘Personele aspecten van gemeentelijke watertaken’ van de Leidraad Riolering wordt onderscheid gemaakt in vijf deeltaken. Voor een gemeente van 15.0642 inwoners en de kengetallen en maatregelen zoals in voorgaande hoofdstukken beschreven, is in onderstaande tabel een overzicht opgenomen van de tijdsbesteding voor het adequaat kunnen uitvoeren van de vijf genoemde deeltaken. De kengetallen zijn gebaseerd op de Leidraad Riolering.

Tabel 6.1 Benodigde personele middelen (1 fte = 175 dagen)

Alles in eigen beheer Deeltaak

Maximale uitbesteding

Situatie Landerd

dagen

fte

uitbesteed

dagen

fte

uitbesteed

dagen

fte

1. Planvorming

135

0.8

45%

74

0.4

45%

74

0.4

2. Onderzoek

145

0.8

60%

58

0.3

60%

58

0.3

3. Onderhoud

625

3.6

90%

63

0.4

80%

125

0.7

4. Maatregelen

338

1.9

60%

135

0.8

60%

135

0.8

5. Facilitair

45

0.3

20%

36

0.2

10%

41

0.2

1288

7.4

366

2.1

433

2.4

Totaal

Op basis van de kengetallen kan worden geconcludeerd dat een gemeente van circa 15.000 inwoners, globaal 2,1 fte nodig heeft om alle taken binnen de rioleringszorg te kunnen uitvoeren. Hierbij is uitgegaan van maximale uitbesteding binnen de vijf deeltaken. Wanneer zoveel mogelijk taken in eigen beheer (minimale uitbesteding) worden uitgevoerd is ongeveer 7,4 fte noodzakelijk. 1.

Bron: www.landerd.nl d.d. 01-01-2012


53\60

Concept


6.1.2 Beschikbare personele middelen De gemeente besteedt een groot deel van de taken uit. Op basis van een inschatting van de mate van uitbesteding van een deel van de taken, is voor de situatie van Landerd 2,4 fte benodigd. De overige capaciteit wordt ingehuurd. Dit betreffen met name taken als reiniging en inspectie, onderhoud en planvorming. Deze benodigde capaciteit is binnen de gemeente beschikbaar.

6.2

Financiële middelen

In deze paragraaf zijn de benodigde financiële middelen die gemoeid zijn met de activiteiten uit het vorige hoofdstuk samengevat. De in dit hoofdstuk genoemde bedragen zijn op prijspeil 2012 en exclusief BTW en moeten voor de toekomst met de optredende inflatie worden geïndexeerd. De in dit hoofdstuk genoemde investeringen, zowel vervangingsinvesteringen als investeringen in milieumaatregelen, zijn inclusief kosten voor voorbereiding en directievoering. Daar waar subsidiemogelijkheden zijn, worden deze bezien en meegenomen. In de berekeningen is hier geen rekening meegehouden. 6.2.1 Vervangingswaarde rioleringssysteem Het rioleringssysteem in de gemeente Landerd bestaat uit vrijvervalriolering, gemalen, persleidingen, vacuümleidingen, vacuümputten en randvoorzieningen. De rioleringsobjecten die bij de gemeente in beheer zijn vertegenwoordigen samen een vervangingswaarde van EUR 49,99 miljoen. Zie bijlage 7, tabel 7.6. De totale vervangingswaarde van het rioolstelsel bedraagt circa EUR 595,60 per strekkende meter vrijvervalriolering. De totale investeringen die met de aanleg (exclusief nieuwbouw) en het beheer van de riolering in de planperiode gemoeid zijn, bedragen circa EUR 3,0 miljoen zie Tabel 6.2. Deze investeringen bestaan zowel uit vervangingen (met name vrijvervalriolering inclusief het terugleggen van een gescheiden stelsel) en verbetermaatregelen. Deze investeringen worden jaarlijks geactiveerd en direct afgeboekt van de rioolvoorziening. De investeringen vormen samen met de kapitaallasten van investeringen uit het verleden en de exploitatie lasten de totale lasten, noodzakelijk voor een goede invulling van de gemeentelijke zorgplichten. De exploitatielasten worden conform de uitgangspunten Besluit Begroting en Verantwoording (BBV) niet geactiveerd. In bijlage 7 is een totaal overzicht opgenomen van alle financiële gegevens die als basis dienen voor het kostendekkingsplan. De totale lasten in de planperiode bedragen totaal circa EUR 5,74 miljoen (zie Tabel 6.2). In Figuur 6.1 zijn de lasten op langere termijn weergegeven. De totale lasten over de beschouwde periode van 60 jaar (2012 – 2071) bedragen circa EUR 79,2.

54\60


Concept


Tabel 6.2 Totale lasten rioleringszorg planperiode VGRP (exclusief inflitatie en × EUR 1000)

2012

2013

2014

2015

482,5

702,5

561,5

561,5

Planperiode

Vervangingen vrijverval rioolgemalen

8,0

8,0

8,0

17,0

drukriolering

29,4

29,4

29,4

79,8

vacuümriolering

4,6

6,6

13,2

15,1

Maatregelen BRP Kapitaallasten verleden

3

524,5

746,5

612,1

673,4

2.556,5

1,5

141,5

210,0

131,0

484,0

184,5

184,5

Exploitatie kosten voor reiniging en inspectie

88,7

88,7

88,7

88,7

onderhoudskosten

26,3

26,3

26,3

26,3

kosten voor reparaties

94,4

94,4

94,4

94,4

algemene en administratieve kosten

245,5

245,5

245,5

245,5

454,9

454,9

454,9

454,9

Maatregelen

99,9

168,7

155,2

152,8

Exploitatie

29,1

29,1

29,1

29,1

1.819,6

BTW

Totaal

129,0

197,8

184,3

181,9

693,0

1.294,3

1.540,6

1.461,3

1.441,2

5.737,4

In Figuur 6.1 zijn de lasten over de periode tot en met 2071 grafisch weergegeven.

3

De kapitaallasten uit het verleden worden in 2012 in zijn geheel afgekocht.


55\60

Concept

Miljoenen


1.8

1.6

1.4

1.2

1

0.8

0.6

0.4

0.2

20 12 20 14 20 16 20 18 20 20 20 22 20 24 20 26 20 28 20 30 20 32 20 34 20 36 20 38 20 40 20 42 20 44 20 46 20 48 20 50 20 52 20 54 20 56 20 58 20 60 20 62 20 64 20 66 20 68 20 70

0

Exploitatie

BTW maatregelen

BTW exploitatie

Kapitaallasten

Vervangingen

Maargelen BRP

Figuur 6.1 overzicht totale lasten over 60 jaar (periode 2012 – 2071)

6.3

Kostendekking

Het doel van de kostendekking is een onderbouwde prognose te maken van het verloop van de rioolheffing in de toekomst, gebaseerd op de lasten, zoals deze in de vorige paragraaf zijn benoemd. Hoewel een zo goed mogelijke benadering wordt nagestreefd van het toekomstige verloop van uitgaven en inkomsten, blijft dit vooral het bepalen van de trend naar de toekomst. Het verloop van de rioolheffing is afhankelijk van onder meer veranderende wetgeving, nieuw beleid of het gemeentelijke uitgavenpatroon, waardoor een regelmatige actualisatie van de kostendekking wenselijk is. 6.3.1 Uitgangspunten kostendekking In de berekening van de rioolheffing is met de volgende gemeentelijke financiële uitgangspunten rekening gehouden: Alle bedragen zijn prijspeil 2012 Alle investeringen worden geactiveerd en jaarlijks volledig afgeboekt Alle bedragen zijn exclusief BTW. De BTW is apart inzichtelijk gemaakt, er wordt geen BTW berekend over de personele lasten. Rentte opbrengsten komen ten goede aan de Algemene Middelen

56\60


Concept


Uitgangspunten Besluit Begroting en verantwoording (BBV) De Gemeentewet en de Provinciewet schrijven voor dat elke gemeente en elke provincie jaarlijks begrotings- en verantwoordingsstukken moet opstellen. Het Besluit Begroting en Verantwoording provincies en gemeenten (BBV) bevat de regelgeving daarvoor. In de BBV zijn ook regels en randvoorwaarden opgenomen voor gemeenten met betrekking tot het bepalen van de kostendekking van de rioolheffing en financiering van investeringen in de riolering. Onderstaand zijn de belangrijkste voorwaarden opgenomen: Investeringen ten behoeve van riolering worden gezien als investeringen met meerjarig economisch nut en dienen te worden geactiveerd (artikel 59, lid 1) Jaarlijkse exploitatiekosten worden niet geactiveerd (ontbreken voorwaarde meerjarig economisch nut) Alle vaste activa worden voor het bedrag van de investering geactiveerd (artikel 62, lid 1) Een specifieke bijdrage van derden die in directe relatie staat tot de investering mag in mindering worden gebracht (artikel 62, lid 2). In dit VGRP zijn eventuele bijdragen niet verrekend maar als baten opgenomen Er wordt gebruik gemaakt van een egalisatievoorziening met als doel ongewenste schommelingen in de rioolheffing te voorkomen (artikel 43, lid 1b). Uit de toelichting valt af te leiden dat het volgens het BBV om een voorziening gaat en geen onderdeel uitmaakt van het eigen vermogen. De rioolheffing mag alleen worden uitgegeven aan het doel waarvoor het is ingesteld (zogenaamd gebonden besteding) Rente wordt niet via de resultaatsbestemming aan de voorziening toegevoegd (artikel 45 en toelichting). Dit is alleen toegestaan indien de waardering op basis van contante waarde heeft plaatsgevonden. In feite betreft het hier ook geen rente maar de noodzakelijke toevoeging om de voorziening op het gewenste niveau te houden 6.3.2 Rioolheffing Binnen de gemeente Landerd wordt ten aanzien van de rioolheffing onderscheid gemaakt tussen woningen en niet woningen en het waterverbruik. Ter indicatie zijn van een viertal tarieven de inkomsten weergegeven in bijlage 7, tabel 7.2. In de berekening is geen rekening gehouden met een eventuele stijging in de heffingseenheden ten gevolgen van nieuwbouw. Er is wel rekening gehouden met extra inkomsten uit de verfijningsuitkering in 2012 en 2013.


57\60

Concept


Egalisatie voorziening en voorziening renovatie en vervanging riolering De lasten, gemoeid met de gemeentelijke rioleringszorg, worden volledig gedekt uit de inkomsten via de rioolheffing. Om schommelingen in de lasten op te kunnen vangen en daardoor ook de schommelingen in de rioolheffing te voorkomen, maakt de gemeente gebruik van een egalisatievoorziening. Daarnaast heeft de gemeente een voorziening renovatie en vervanging riolering. Uit deze voorziening worden de investeringen gefinancierd. De stand van deze voorziening is per 1 januari 2012 EUR 4.256.258,00 op basis van de begroting 2012. Bepaling rioolheffing In onderstaande tabel is het effect van de totale lasten en inkomsten op de voorziening weergegeven bij een gelijkblijvende rioolheffing.

Tabel 6.3 inkomsten en lasten bij huidige rioolheffing (exclusief inflatie × EUR 1.000)

2012

2013

2014

2015

Inkomsten

1.067,3

1.067,3

1.067,3

1.067,3

Lasten

1.294,3

1.540,6

1.462,1

1.441,1

Dekkingspercentage

82,5%

69,3%

73,0%

74,1%

Stand voorziening

4.029,2

3.556,0

3.161,1

2.787,4

6.4

Conclusie

De huidige rioolheffing is niet dekkend ten opzichte van de lasten. Echter de stand van de voorziening renovatie en vervanging riolering is de komende jaren voldoende toereikend. Op termijn (2022) is een stijging van de heffing noodzakelijk om een positief saldo te behouden. Onderstaande figuur laat het totale verloop van de lasten, inkomsten en saldo van de egalisatievoorziening zien, waarbij een stijging in de rioolheffing is doorgevoerd. Voor meer gedetailleerde gegevens wordt verwezen naar bijlage 7.

58\60


Concept

Miljoenen


€ 5.00 € 4.00 € 3.00 € 2.00 € 1.00

20 12 20 16 20 20 20 24 20 28 20 32 20 36 20 40 20 44 20 48 20 52 20 56 20 60 20 64 20 68

€ 0.00

Totale inkomsten

Totale lasten

Voroziening

Figuur 6.2 verloop lasten, inkomsten en stand voorziening


59\60

Concept


60\60


VGRP gemeente Landerd VGRP gemeente Landerd

Recommend Documents