Verzamelen en tentoonstellen Het opbouwen van een eigen thematische collectie
7: Poststukken Onder poststukken kunnen we van alles verstaan, zoals brieven, drukwerken, kaarten, pakjes en pakketten die door de postdienst worden bezorgd.
familieleden en vrienden zonder port te betalen. In het gebied waar onderstaand poststuk is verstuurd was de oorzaak een Tsunami, waardoor portvrijdom gold, dit is te zien aan het paarse stempel.
De frankering is in veel gevallen niet met postzegels, maar met loketstroken, automaatstroken of anders. Onder "poststukken" vallen bijvoorbeeld wenskaarten, scheepspost, treinpost, luchtpost, telegrammen, eerste dag enveloppen, kaarten van de Maximafilie. Ook stadspost wordt in deze groep opgenomen. Ik laat maar een paar voorbeelden zien, omdat ik ook niet van alles een voorbeeld heb en omdat sommige typen poststukken erg bekend zijn. Ik laat de volgende typen zien ramppost, Bulk rate, antwoordkaart, het telegram, stadspost, een luchtpostblad en de maximumkaart.
Bulk Rate De FBI is een organisatie waarvoor een gereduceerd tarief geldt. De zogehete Bulk Rate. Dat gaat als volgt, op de enveloppen wordt “port betaald” gedrukt met daaronder een code. De post scant telkens die zelfde code, in dit geval JUS 432, die gerelateerd is aan de afzender. Aan het eind van een periode, leest de post de lijst uit met Bulk nummers en bepaalt wat het bedrag is dat de afzender moet be-
Ramppost Wanneer ergens een ramp heeft plaatsgevonden, kan het betreffende gebied worden verklaard tot rampgebied. Dit heeft tot gevolg dat alle inwoners in dit gebied post mogen versturen naar 1
JUS 432
THIRD CLASS – BULK RATE
talen per brief. Tevens bestaan er bij de US-post drie soorten diensten: The First Class Mail, The Second Class Mail en The Third Class Mail. De diensten geven de prioriteit van de verzending weer. De FBI gebruikt deze verschillende diensten kijkend naar de zwaarte van de zaak. Hier laat ik een derde klas brief zien. Deze man heeft gefraudeerd. Hij is dus niet
vuurgevaarlijk of iets dergelijks en verdient dus de Third Class Mail, maar ze zijn wel degelijk naar hem op zoek. Er zijn meer voorbeelden van het gereduceerde tarief. Dit is in België een publibel (zie afbeelding volgende pagina) en in Japan heb je de echokaarten. Wat zijn dit? Dit zijn postwaarde stukken met reclames erop. De volgende keer leg ik uit wat postwaarde stukken zijn, maar door de reclames op deze kaarten betaal je minder voor de kaart en het bedrijf heeft reclame op de post. Nog even over de publibel, deze zijn alleen uitgegeven door België. Er zijn een paar duizend verschillende, hoe lager het nummer wat erop staat hoe lager de oplage is. Dit begint vooral te tellen bij de nummers onder de 1000. 2
Antwoordkaart De afbeelding beneden is een antwoordkaart van de organisatie Klanwatch die strijdt tegen de KKK, de Ku Klux Klan.
Deze antwoordkaart is voorzien van port betaald, de ontvanger in dit geval The Klanwatch, moet de porto betalen. Voordat het gebruik van de postzegel werd ingevoerd, werd er ook al post verstuurd, maar toen moest altijd de ontvanger betalen. Dat is duidelijk te zien op het briefje uit 1800 (onderaan de pagina) wat is getest op de pest door het eerst te perforeren en daarna uit te stomen. Een techniek die uit later onderzoek niet blijkt te werken.
Je krijgt informatie opgestuurd in een envelop die door de Klanwatch is gefrankeerd en daarbij zit een antwoordkaart en een kaartje met welk bedrag je wilt doneren.
Telegram Elke Nederlander boven de 18 kent het voormalige postbedrijf de PTT, dat staat voor Posterijen Telegrafie en Telefonie. Over het tweede ga ik het hebben. De meeste jongeren kennen uit verhalen wel wat telegrammen zijn, berichten gedrukt op een papier dat snel werd verzonden. Als je thematisch verzamelt kun je leu
3
daar drie verschillende brievenbussen in één straat ziet. Het leuke hiervan is, dat er natuurlijk veel verschillende stempels en zegels uitkomen. Een voorbeeld heb ik hier van een zegel en stempel uit Altenburg, Duitsland over een Tsunami. Luchtpostblad In de luchtpost zijn er twee dingen erg bekend, het luchtpostblad en de luchtpost envelop. Het enige verschil is, op het luchtpostblad kun je schrijven en moet je zelf vouwen en dicht plakken en in de envelop moet je
ke dingen vinden op het gebied van telegrammen. Ik laat er twee zien, één wat oudere met de Zonnekoning (links boven) en één moderne uit Brazilië waar een kind zijn verjaardagsuitnodiging op kan schrijven. Stadspost Stadspost is een heel leuk onderwerp om te verzamelen. Bedrijven in verschillende steden maken hun eigen zegels en stempels. Sinds een paar jaar mag dat in steeds meer landen, een voorbeeld is Australië dat nu al een aantal verschillende nationale posterijen heeft, het kan dus gebeuren dat je 4
een brief stoppen en daar kun je, behalve het adres, dus niet op schrijven. Helaas bezit ik alleen een luchtpostblad over piraten. Maximumkaart Wat is een maximumkaart? Dat is een ansichtkaart met op de fotozijde een postzegel geplakt en daarop een postaal stempel. Dit is één van objecten die vaak verkeerd worden gebruikt bij het tentoonstellen. Verkeerd is misschien niet het goede woord, want er is een heuse klasse voor deze kaarten. Maar de perfecte maximumkaart moet aan een paar regels voldoen. Dat doen de meeste maximumkaarten namelijk niet. De jeugd wordt ook vaak afgeraden om deze kaarten op te nemen in de collectie, omdat de meeste maximumkaarten maakwerk zijn. Ik heb er maar enkele in mijn collectie en ik moest echt goed zoeken voor een voorbeeld. Maar toch heb ik een correcte erin zitten. Waarom is deze nou correct? De kaart en de zegel gaan over het zelfde onderwerp en het stempel ook. De afbeelding is namelijk het Dracula kasteel in Bran. Het plaatsstempel is van Bran. Daarnaast is ook te zien dat de afbeelding van de kaart niet exact de zelfde afbeelding is als de zegel. Een veel voorkomende mindere kwaliteit maximumkaart,
namelijk een kaart en zegel met exact de zelfde afbeelding. Vaak geldt voor een correcte maximumkaart dat de kaart er eerder was dan de zegel en dat toen pas de maximumkaart is gemaakt. Met de foute gebeurt het vaak, dat de zegel uitkomt en dat precies de zelfde afbeelding wordt gebruikt voor de kaart. Het mooiste is wanneer het stempel ook nog in het zelfde thema is en dus ook niet precies de zelfde afbeelding heeft. Voor deze kaart geldt dat deze vrij goed aan de eisen voldoet, maar een stempel met een thematische naam is altijd minder dan een stempel met een visueel thema. Dus ik blijf zoeken! – Patrick Peschke 5
