Tentoonstellen Een praktische gids

Tentoonstellen Een praktische gids

www.kunstenloket.be

Inleiding Bij een tentoonstelling zijn verschillende partijen betrokken. Om dergelijk event tot een goed einde te brengen is het verstandig om de spelregels op papier te zetten. Het opstellen van een samenwerkingsovereenkomst verplicht tot nadenken en voorkomt problemen. Meer nog gaat het over het vinden van een akkoord waar de partijen in geloven en willen voor gaan. Deze brochure geeft een overzicht van de verschillende elementen die bij het opzetten van een tentoonstelling, al dan niet met verkoop van de kunstwerken, aandacht verdienen. Ook de aspecten transport en verzekering worden belicht. Verschillende voorbeeldcontracten zijn bijgevoegd. Het Kunstenloket wil met deze brochure de kunstenaar meer bewust maken van zijn positie in het kader van een tentoonstelling. Er worden handvaten aangereikt voor de manier van contracteren met curatoren, galeriehouders en kopers. Meer informatie over dit onderwerp en tal van andere zakelijke aspecten vind je op onze website. Heb je nog vragen dan kan je steeds terecht bij onze consulenten.

Jan Timmermans Directeur

1.

INHOUD Inleiding Inhoud Deel I: theoretisch kader 1. Overeenkomsten a. De TENTOONSTELLINGS - en LEENOVEREENKOMST b. De CONSIGNATIE OVEREENKOMST en AFSTAND BEELDRECHT c. VERKOOP kunstwerk en CERTIFICAAT van het kunstwerk 2. Verzekeringen a. Verzekering “alle risico’s” voor tentoonstellingen b. Verzekering transport van kunstwerken. 3. Auteursrecht a. Wettelijk kader b. Is mijn werk auteursrechtelijk beschermd? c. Over welke rechten beschik ik als auteur? d. De auteursrechtelijke beschermingsduur e. Exploitatie van de rechten van de auteur 4. Vergoedingen a. Wat is een artistieke prestatie? b. Terugbetaling van kosten. c. Vergoeding van een artistieke prestatie in opdracht. d. Verkoop van een kunstwerk. e. Exploitatie van auteursrechten. Deel II: Voorbeeldovereenkomsten A. Tentoonstellingsovereenkomst B. Uitleenovereenkomst C. Consignatieovereenkomst D. Koopovereenkomst (kunstwerk) E. Afstand beeldrecht F. Certificaat G. Staat van bevinding

2.

1 2 3 3 4 6 6 7 7 11 11 11 11 12 16 16 18 18 19 21 21 21 22 22 25 28 32 34 37 38

Deel I: theoretisch kader 1 Overeenkomsten De bedoeling van een overeenkomst is dat ze wordt uitgevoerd. Het niet uitvoeren van een overeenkomst is altijd een verliespost, de contractuele schadevergoeding ten spijt. In de praktijk blijkt dat overeenkomsten - geheel of gedeeltelijk - niet worden nageleefd, of de uitvoering aan kwaliteit inboet, in onder meer de volgende omstandigheden: 1. Een van de contractanten kan ze moeilijk of niet nakomen: de formele overeenkomst houdt geen rekening met de praktische uitvoering van de verbintenis. 2. Een van de contractanten wil ze in een latere instantie niet meer naleven, tenzij met tegenzin, omwille van: - eenzijdigheid van het contract in geval van o.a. te veel verplichtingen of een afstand van rechten zonder dat er iets tegenover staat. - concurrentie met andere plannen of betere opportuniteiten, waarbij “redenen” worden aangewend om zich van de overeenkomst te bevrijden. Het is het dus belangrijk dat, als garantie voor de goede uitvoering van het contract, een overeenkomst wordt opgesteld: 1. waarbij er bijzondere aandacht is voor de wederzijdse problematiek in de uitvoering van het contract. Vb. D.m.v. een overeenkomst die niet alleen als bewijs van de verbintenis dient, maar ook als memorie en instructie voor de contractanten, die kan worden geraadpleegd tijdens de loop van de uitvoering van de overeenkomst. Zo kunnen er ook vermeldingen in worden gemaakt louter ten informatieven titel, die geen expliciete verbintenis inhouden. 2. die gebaseerd is op een actieve consensus met respect voor de rechten van beide partijen. Dat eenzijdigheid vermeden wordt zodat beide partijen er belang bij hebben en houden de overeenkomst na te leven. Vb. Verwijzingen naar de bijzondere wetgeving, die van toepassing is, door middel van vermelding van het wetsartikel, de wettekst of een citaat ervan in de overeenkomst. De overeenkomst wint dan aan duidelijkheid door objectieve informatie, waartegen minder vlug een inbreuk zal worden gepleegd dan tegen een gelijkaardig dwingend beding dat eenzijdig door de andere partij lijkt gesteld.

3.

3. waarbij het essentiële centraal staat. Dat er niets bedongen of geregeld wordt waarin beide partijen geen echt belang hebben, of dat overbodig is en/of kan gewijzigd worden in de loop van de uitvoering van het contract. Met andere woorden, geen te strikte contracten met irrelevante details, die later een steen des aanstoots kunnen vormen. Schriftelijk of mondeling? Hoewel een mondelinge overeenkomst moet worden nageleefd en kan bewezen worden, is het toch aangeraden een schriftelijke overeenkomst te sluiten. Een schriftelijke overeenkomst maakt dat beide partijen verplicht stilstaan bij de verbintenis die zij aangaan en dat er duidelijkheid bestaat omtrent deze verbintenis. Bovendien kan ze eenvoudig bewezen worden. Probeer dus zoveel mogelijk te werken met geschreven overeenkomsten. Mocht dit om een of andere reden niet mogelijk zijn, weet dan dat ook een mondelinge overeenkomst een verplichting inhoudt en bewezen kan worden. Hoe? - Schriftelijk - Opgemaakt in zoveel originelen als er partijen zijn + ieder origineel vermeldt het aantal exemplaren. - Getekend door alle partijen

a. De TENTOONSTELLINGS - en LEENOVEREENKOMST

(bij tentoonstelling in museum, kunstencentrum enz. – niet commerciële tentoonstelling) De tentoonstellingsovereenkomst is een samenwerkingsovereenkomst waarbij beide contractanten hetzelfde doel hebben: een goede tentoonstelling maken. De ene in uitoefening van haar maatschappelijk doel, zijnde verspreiding van de hedendaagse kunst. De andere als promotie van zijn/haar werk. Deze overeenkomst wordt bij haar uitvoering gevolgd door een leenovereenkomst van de kunstwerken, af te sluiten tussen de tentoonsteller en de eigenaar van de kunstwerken, die niet steeds de kunstenaar is.

4.

Inhoud: De tentoonstellingsovereenkomst bevat minstens: 1. Akkoord van de kunstenaar met het concept van de tentoonstelling en de eventuele deelname van andere kunstenaars. De instemming met het concept van de tentoonstelling behoort tot het morele recht van de kunstenaar. Dit recht is onvervreembaar. Daarom moet deze overeenkomst door de kunstenaar in naam van zichzelf ondertekend worden, en niet door vb. zijn vennootschap. 2. Akkoord om bepaalde werken tentoon te stellen voor een bepaalde periode op een bepaalde plaats. 3. Akkoord over de tussenkomst bij het opbouwen van de tentoonstelling. 4. Akkoord ivm auteursrechten. 5. Akkoord over de vergoeding. 6. Bepaling van de vorm, wijze en tijdstip van vergoeding. Deze overeenkomst kan bevatten: 1. Toewijzing van een budget voor het maken van een werk in situ en toekomstig eigendomsrecht ervan. 2. Verbintenis van de tentoonsteller een cataloog te maken en auteursrechtelijke toelatingen en vergoeding. 3. Alle andere mogelijke bedingen, zoals o.a.: - aantal gratis catalogen bestemd voor de kunstenaar - aantal uitnodigingen naar het netwerk van de kunstenaar - bepaling van de auteur van de tekst van de cataloog - ...

In de leenovereenkomst worden afspraken gemaakt tussen de eigenaar van het kunstwerk en de organisator omtrent: - het transport en de verzekering van het kunstwerk - eventuele bijzondere voorwaarden Deze leenovereenkomst kan op een later tijdstip afgesloten worden dan de tentoonstellingsovereenkomst.

5.

b. De CONSIGNATIEOVEREENKOMST en AFSTAND VAN BEELDRECHT

(bij tentoonstelling in galerie, winkel of tentoonstelling met het oog op verkoop) De consignatieovereenkomst wordt gebruikt tussen kunstenaar en tussenpersonen bij de verkoop van kunstwerken. Deze overeenkomst heeft tot voorwerp werken tentoon te stellen met het oog op verkoop. De modaliteiten van deze overeenkomst verschillen naargelang het gaat om een samenwerking van lange of korte duur. Zo kan overeengekomen worden dat de galeriehouder gedurende een bepaalde periode minstens een werk moet hangen in zijn publieke ruimte. Men kan ook een overeenkomst sluiten die loopt tot opzeg door een der partijen.

Inhoud: In de consignatieovereenkomst worden afspraken gemaakt omtrent: - de duur van het ter beschikking stellen van de kunstwerken. - de verkoopprijs en het commissieloon van de tussenpersoon. - de facturatie aan de koper. - het transport en de verzekering van het kunstwerk. - eventuele bijzondere voorwaarden. Vaak wordt door de tussenpersoon/verkoper ook een afstand van beeldrecht bedongen, zodat hij het werk van de kunstenaar kan promoten zonder een schending van rechten van de kunstenaar. De overeenkomst “afstand van beeldrecht” is een aparte overeenkomst waarbij de galeriehouder een afstand van beeldrecht bedingt voor alle of bepaalde werken van de kunstenaar, wereldwijd, voor een bepaalde periode, beperkt tot een bepaald doel (meestal promotie en catalogi), zonder dat er een vergoeding tegenover staat. De tussenpersoon biedt als tegenprestatie de promotie van het werk van de kunstenaar. Deze afstand kan alleen schriftelijk gebeuren. Dit staat de kunstenaar uiteraard alleen toe indien hij meent daar belang bij te hebben. Vb. wanneer hij weet dat de galerie een bepaald netwerk heeft waarbinnen zij zijn werk zal promoten en verspreiden.

c. VERKOOP kunstwerk en CERTIFICAAT van het kunstwerk In de voorwaarden van de verkoopsovereenkomst is het handig dat de specifieke auteurswetgeving wordt vermeld. Niet iedereen weet immers dat de kunstenaar, na verkoop van het werk, nog bepaalde rechten behoudt over het kunstwerk. De koper denkt vaak dat hij als eigenaar het volle beschikkingsrecht zal hebben (cfr. infra hoofdstuk auteursrechten). De koop-verkoopsovereenkomst sluit het bestaan van een factuur niet uit. Het eigendomsbewijs blijft nog altijd de voldane factuur. 6.

Het certificaat waarborgt de originaliteit van het kunstwerk. Het bevat de beschrijving van het kunstwerk met foto en wordt ondertekend door de kunstenaar. De galeriehouder, indien hij tussenkomt in de verkoop, ondertekent het certificaat ook. Het certificaat wordt gewoonlijk pas afgeleverd na vereffening van de volledige koopsom.

Inhoud: In de verkoopsovereenkomst worden afspraken gemaakt omtrent: - de prijs van het kunstwerk - de betalings- en leveringsmodaliteiten - verkoopsvoorwaarden (vermelding van auteursrechtelijke wetgeving) Het certificaat vermeldt: - de titel van het kunstwerk - het jaar van creatie - de naam van de kunstenaar - het aantal exemplaren - medium + afmetingen - eventueel bijzondere bepalingen m.b.t conservatie

2. Verzekeringen a. Verzekering “alle risico’s” voor tentoonstellingen De verzekering alle risico’s van een tentoonstelling omvat de verzekering van de kunstwerken en desgevallend de technische apparatuur, zelfs al heeft die geen kunsthistorische waarde. In een zogenaamd “van nagel tot nagel” contract, begint de verzekering te lopen vanaf het kunstwerk wordt verpakt op de oorspronkelijke plaats van vertrek tot op de tentoonstelling en dan terug tot het wordt uitgepakt op de plaats van vertrek. Mogelijks kan een kunstwerk ook alleen gedurende het verblijf op de tentoonstelling zelf worden verzekerd. Deze verzekering wordt afgesloten door de tentoonsteller, met de eigenaar van het werk als begunstigde.

Te verzekeren waarde. Er zijn twee vormen van verzekeren: 1. Verzekering in werkelijke waarde: De premie wordt berekend op basis van een opgegeven waarde. Bij een schadegeval wordt de waarde van het werk geschat door middel van een expertise a posteriori, maar men kan nooit meer dan de verklaarde waarde uitgekeerd krijgen. 7.

De kunstenaar kan, indien nog steeds zelf eigenaar, toestaan dat zijn kunstwerk slechts voor de productiewaarde verzekerd wordt. Hij kan immers als levend kunstenaar zelf het kunstwerk restaureren, of vervangen. Dit is een weinig betwistbare waarde en houdt de premie laag. 2. Verzekering in aangenomen waarde: Deze waarde wordt vastgelegd op basis van een voorafgaand expertiseverslag, opgemaakt door een door de verzekeraar erkend expert. Bij een schadegeval wordt de waarde van de dekking niet betwist.

Opmerkingen: Soms maakt technische apparatuur deel uit van een kunstwerk. Deze moet verzekerd worden in nieuwwaarde. Het verzekeringsvoorstel. Het verzekeringsvoorstel verzamelt alle nuttige informatie op basis waarvan de verzekerbaarheid van het risico wordt nagegaan en de verzekeringspremie wordt berekend. 1. Het transport en verblijf van het kunstwerk: - plaats van vertrek - plaats van verblijf - plaats van terugkeer - datum van pick-up ( liefst met marge ) - datum van teruggave (liefst met marge ) - periode van de tentoonstelling (begin- en einddatum) Indien het vervoer niet verzekerd wordt: duur van het volledige verblijf. Per transport dient een afzonderlijk voorstel te worden ingevuld. Meerdere kunstwerken met pick-up en teruggave op dezelfde datum en plaats kunnen in hetzelfde voorstel worden opgenomen.

2. Wie, waar en hoe? Deze informatie dient nauwkeurig en gedetailleerd te worden weergegeven aan de verzekeraar. Aan de hand hiervan wordt beoordeeld of er genoeg preventieve maatregelen worden genomen. a. De beschrijving van het transport en de aard van de verpakking. Ook de handling en de crating, met de vermelding wie het zal uitvoeren, wordt opgenomen. Deskundige handling verbiedt een kunstwerk te verplaatsen zonder beschermende verpakking. Het kunstwerk zelf mag nooit met de blote hand worden vastgenomen, alleen met speciale handschoenen. Een kunstwerk wordt dus gekist op de plaats waar het hangt en ontkist op de plaats 8.

waar het gaat hangen. Zeer waardevolle kunstwerken worden best door gespecialiseerde firma’s vervoerd. De verzekeraar is bijzonder gefocust op hoe de handling en het transport gebeurt, gezien de meeste schadegevallen zich in die fase voordoen.

b. Een facilityrapport, met beschrijving van de veiligheidsvoorzieningen in het lokaal van de tentoonstelling, zoals alarmsysteem, dag – en nachtbewaking en alle andere bijkomende maatregelen, bestaande vochtigheids- en temperatuurregeling en -schommelingen. Een tentoonstelling in een slecht afsluitbare ruimte zal niet verzekerbaar zijn. c. Het calamiteitenplan, met beschrijving waar de werken naartoe gaan na evacuatie omwille van een brand e.d. 3. Gedetailleerde inventaris van hetgeen dient te worden verzekerd, met de volgende gegevens en de te verzekeren waarde. Naam kunstenaar, titel van het kunstwerk, aard en materiaal, afmetingen of gewicht, eventueel het aantal, de waarde als verklaard door de uitlener, vergezeld van fotomateriaal.

Verzekerde risico’s. Alle risico’s, zijnde schade of verlies door brand, bliksem, storm, overstroming, kortom de meeste natuurrampen en alle vervoersincidenten zijn verzekerd. Ook schade aan of diefstal van het kunstwerk is verzekerd, doch alleen als er sprake is van inbraak, geweld of bedreiging. Verdwijning of gewoon verlies is dus niet altijd gewaarborgd. Naargelang het traject dat het kunstwerk gedurende de verzekeringsperiode aflegt, is het goed na te kijken aan welke risico’s het zal worden blootgesteld waarvoor geen dekking bestaat. Risico’s, die meestal niet gedekt zijn: Verlies of schade door: - slijtage, eigen gebrek, ouderdom, werking van het verzekerde voorwerp, breuk van gloeidraadjes van lampen en buizen. - reiniging, fotografische, restauratie-, herstellings- of inkaderingsprocédés. - wormen, motten, knaagdieren e.d.. - ontoereikende verpakking ten opzichte van de aard van vervoer. - blootstelling aan neerslag en vorst, licht, schommelingen van temperatuur en vochtigheidsgraad, werking van het verluchtings- en verwarmingssysteem, vogeldrek. - graffiti in openlucht. - douanebeslag, oorlog en radioactiviteit. 9.

- zware fout van de verzekeringsnemer of de eigenaars / bruikleengevers. - schade aan eet- en drinkwaren te wijten aan uitdrogen of verrotten of bederven. - staking, lockout, revolutie, douanebeslag (evenwel bespreekbaar als dekbaar risico). Men kan stellen dat alle schade die kan voorzien worden, moet vermeden worden, en dat ondeskundigheid of verzuim bij de behandeling van het kunstwerk niet gedekt zal worden door de verzekering.

STAAT VAN BEVINDING als bewijs dat de schade gedurende de verzekerde periode werd geleden. De staat van bevinding wordt voor het eerst opgesteld bij het verpakken of kisten van een kunstwerk op de plaats waar het hangt of staat. Het bevat de volledige omschrijving van de staat van het werk, zowel qua sleet, veroudering als schade. De eerste staat van bevinding luidt de verzekerde periode in. Bij aankomst op de plaats van tentoonstelling wordt het werk uitgepakt op de plaats waar het zal hangen of staan. Er wordt een vergelijkende staat van bevinding opgesteld. Na de tentoonstelling wordt analoog tewerk gegaan. Er wordt dus vier maal een staat van bevinding opgesteld. Het is aan de hand van de betrouwbaarheid en de regelmatige opstelling van de staat van bevinding dat er zal bewezen worden dat de schade in de verzekerde periode werd geleden. Dit wil zeggen dat moet bewezen worden dat bij de aanvang van de verzekeringsperiode de schade niet bestond en of zij voor of na het transport werd geleden. De verzekeringsmaatschappij zal dit zeker nagaan vanaf het moment dat zij enige twijfel heeft m.b.t. de goede trouw van de verzekeringsnemer of de verzekerde.

Verzekeringstarieven. De premie van een verzekering is zeer afhankelijk van de aard van de goederen. Voor kunstwerken gaat het vaak om een premie van 2,5 à 5 promille. Uiteraard hangt dit ook af van de aard van de kunstwerken. • Breekbare voorwerpen vergen een iets grotere premie dan onbreekbare. • Kunstwerken vervaardigd in edelmetalen verhogen de premie al snel tot 4 promille. • Juwelen zijn kwetsbaarder en dus duurder qua verzekering. De tarieven voor juwelen schommelen rond de 15 promille. Om een uniek juweel van 10.000 EUR te verzekeren, betaal je dus 150 EUR per jaar. Dit zijn minimale tarieven, die voor een tentoonstelling met vervoer uiteraard hoger zullen zijn.

10.

b. Verzekering transport van kunstwerken

Professioneel transport. Een professioneel transporteur is slechts beperkt aansprakelijk voor schade aan zijn lading. De limieten zijn verschillend van land tot land en van transportmiddel tot transportmiddel. Een aparte all risk verzekering van de getransporteerde goederen is aangewezen. Transport voor eigen rekening. Als privaat vervoerder van een kunstwerk, gedekt door een verzekering “nagel tot nagel”, moet je je apart verzekeren om je verantwoordelijkheid als chauffeur te dekken. De verzekeraar die “nagel tot nagel” dekking heeft gegeven, kan bij een schadegeval immers de persoon die de schade heeft veroorzaakt aanspreken tot vergoeding van die schade.

3. Auteursrecht a. Wettelijk kader Het Belgisch auteursrecht wordt in hoofdzaak beheerst door de wet betreffende het auteursrecht en de naburige rechten van 30 juni 1994 (hierna de “Auteurswet” genoemd). Niet alleen Belgische auteurs en rechthebbenden kunnen zich beroepen op de bepalingen van de Auteurswet. Ook buitenlandse auteurs en rechthebbenden kunnen zich beroepen op dezelfde duur en omvang van bescherming, voor zover die ook in hun land van oorsprong aan Belgen zou worden toegekend.

b. Is mijn werk auteursrechtelijk beschermd? 1. Werk van letterkunde of kunst Alleen een “werk van letterkunde of kunst” wordt beschermd door de Auteurswet. Dit houdt niet in dat uitsluitend hoogstaande artistieke werken bescherming kunnen genieten, wel integendeel. Dit criterium moet zeer ruim worden geïnterpreteerd. Zo zouden volgende werken ongeacht de drager of het onderwerp – voorzover deze voldoen aan de voorwaarden gesteld onder 2 en 3 (zie hieronder) – in aanmerking kunnen komen voor auteursrechtelijke bescherming: schilderijen, etsen, tekeningen, foto’s, beeldhouwwerken, litho’s, enz., maar ook computerprogramma’s, muziekwerken, audiovisuele werken, enz. Ook werken van toegepaste kunst, waaronder gebruiksvoorwerpen zoals handtassen, schoenen, stoelen, tafels, ... zouden onder dezelfde voorwaarden door het auteursrecht kunnen worden beschermd. 11.

2. Originele creatie Indien een werk van letterkunde of kunst van een auteursrechtelijke bescherming wil kunnen genieten, dient het werk origineel of oorspronkelijk te zijn. Hiermee wordt bedoeld dat het werk het resultaat moet zijn van (i) een intellectuele of creatieve inspanning van van de maker en (ii) dat het werk de persoonlijke stempel van de maker dient te dragen. Deze vereiste houdt niet in dat het werk artistiek moet zijn. De esthetische, culturele of artistieke waarde van een werk heeft in principe geen auteursrechtelijke relevantie. 3. Concrete vormgeving Een laatste voorwaarde waaraan voldaan moet zijn, is dat het originele werk van letterkunde of kunst concreet vormgegeven moet zijn. De aard of de drager van de vormgeving zijn van geen belang. Het werk moet niet per se op een materiële drager zijn vastgelegd. Ook mondelinge uitingen, zoals speeches, lezingen, enz., kunnen door het auteursrecht worden beschermd. Dit brengt wel met zich mee dat ideeën, stijlen, methodes, technieken, procedures, theorieën, concepten, hoe origineel ook, niet voor bescherming in aanmerking komen bij gebrek aan concrete vormgeving. 4. Geen formaliteiten Een origineel en vormgegeven werk is beschermd door het auteursrecht vanaf het ogenblik van creatie, zonder dat aan enige formaliteit dient te zijn voldaan.

c. Over welke rechten beschik je als auteur? De auteursrechtelijke bescherming van een werk kent de auteur ervan morele en vermogensrechten toe. 1. Morele rechten De morele rechten zijn verbonden aan de persoon van de auteur. Het zijn zogenaamde persoonlijkheidsrechten. De morele rechten zijn in principe onvervreemdbaar. Desalniettemin is een welomschreven toestemming voor een afstand van een bepaalde (actuele) uitoefening van een van de morele rechten wel mogelijk. Een globale afstand van de toekomstige uitoefening is nietig. Vb. Men kan geen afstand doen van zijn recht op naamsvermelding voor altijd maar wel in kader van een bepaalde tentoonstelling toestemming geven om het werk tentoon te stellen zonder de naam erbij te vermelden, wanneer dit bijvoorbeeld past in het concept van de tentoonstelling.

12.

Er zijn drie soorten morele rechten, met name het recht op integriteit, het recht op vaderschap en het recht op divulgatie. Het recht op integriteit houdt in dat een auteur, niettegenstaande enige afstand, het recht behoudt om zich te verzetten tegen elke misvorming, verminking of andere wijziging van het werk dan wel tegen enige andere aantasting van het werk, die zijn eer of zijn reputatie kunnen schaden. Het vaderschapsrecht geeft de auteur het recht om het ‘vaderschap’ op zijn werk op te eisen of te weigeren. Concreet betekent dit dat de auteur kan vragen om steeds zijn naam vermeld te zien bij zijn creatie of te weigeren om zijn naam hierbij te vermelden. Als laatste is er nog het divulgatierecht of het recht van openbaarmaking. Dit geeft de auteur van een beschermd werk het recht om het werk al dan niet bekend te maken op een door hem gekozen tijdstip en onder de door hem vastgelegde modaliteiten. 2. Vermogensrechten De vermogensrechten, ook wel exploitatierechten genoemd, kunnen geheel of gedeeltelijk worden overgedragen. Zo kunnen zij onder meer vervreemd worden of in een gewone of exclusieve licentie opgenomen worden. De vermogensrechten kunnen in twee groepen onderverdeeld worden: het reproductierecht enerzijds en het recht tot mededeling aan het publiek anderzijds. Het reproductierecht in enge zin houdt het recht in op materiële verveelvoudiging van het werk en/of het vervaardigen van materiële reproducties. Onder het reproductierecht, in brede zin, vallen tevens het recht tot vertaling, adaptatie, verhuur, uitleen, bestemming en distributie. Het recht tot mededeling aan het publiek heeft betrekking op de niet-tastbare (efemere) op - of uitvoering van het werk ‘ongeacht welk procédé’. Het tentoonstellen van een werk wordt eveneens beschouwd als een ‘mededeling’.

13.

Specifiek voor de beeldende kunsten – het volgrecht: Naast voormelde twee groepen vermogensrechten, bestaat er tevens een specifiek vermogensrecht, met name het volgrecht. Het is het recht van een auteur van werken van beeldende kunst op een deel van de verkoopprijs bij elke doorverkoop van zijn creaties met de tussenkomst van een professionele kunsthandelaar. Het volgrecht is verschuldigd door de verkoper aan de auteur. Het is een sui generis vermogensrecht omdat het een aantal kenmerken vertoont die afwijken van deze eigen aan de andere vermogensrechten van een auteur. Zo is het volgrecht onvervreemdbaar en verbonden aan de materiële drager waarin de creatie vervat ligt. Met andere woorden, het volgrecht kan dus niet worden overgedragen en is pas verschuldigd wanneer de materiële drager verkocht wordt. Bovendien, opdat een auteur recht zou hebben op het volgrecht, moeten een aantal voorwaarden vervuld zijn. Vooreerst moet het gaan om een auteursrechtelijk beschermd werk van beeldende kunst, zoals schilderijen, beeldhouwwerken, tekeningen, etsen, prenten, beeldhouwwerken, tapisserieën, keramische werken, glaswerk, enz. Tevens kan het volgrecht enkel worden uitgeoefend met betrekking tot originelen van het werk of exemplaren die volgens de beroepsgebruiken als dusdanig worden beschouwd. Hiermee wordt bedoeld, de werken die gecreëerd worden door de kunstenaar zelf en de exemplaren die in beperkte hoeveelheid door de kunstenaar zelf of onder zijn verantwoordelijkheid gemaakt worden. Deze exemplaren worden meestal genummerd of getekend. Daarnaast is vereist dat de werken van beeldende kunst verkocht worden, voor een minimumbedrag van 2.000 EUR De verkoop van een werk van beeldende kunst geeft geen aanleiding tot de betaling van het volgrecht indien het werk rechtstreeks van de kunstenaar werd gekocht, of indien het werk binnen de drie jaar wordt doorverkocht en de prijs van de doorverkoop kleiner of gelijk is aan 10.000 EUR. De kunstenaar kan het verschuldigde volgrecht zelf rechtsreeks innen bij de professionele kunsthandelaar of kan ervoor opteren het beheer van het volgrecht aan een beheersvennootschap toe te vertrouwen. Deze beheersmaatschappij zal het volgrecht dan in naam en voor rekening van de kunstenaar bij de kunsthandelaars innen en aan de kunstenaar overmaken.

14.

Voor openbare veilingen moet de verkoper binnen de maand van de verkoop de auteur of zijn beheersvennootschap in kennis stellen van de verkoop en de volgrechten betalen binnen een termijn van twee maanden na de kennisgeving. Voor andere doorverkopen door professionele kunsthandelaars dient de kennisgeving van de verkopen te geschieden binnen de drie maanden en uiterlijk de 20ste dag na ieder kalenderkwartaal. De volgrechten moeten ook hier betaald worden binnen een termijn van twee maanden na de kennisgeving. Indien de kunsthandelaar die een kunstenaar volgrecht verschuldigd is, er niet in geslaagd is deze laatste of zijn beheersvennootschap terug te vinden, zal hij het verschuldigde volgrecht aan de door Koninklijk Besluit aangewezen beheersvennootschap, SOFAM of SABAM, moeten betalen. Deze dienen eenmaal per jaar in het Belgisch Staatblad en op hun website een bekendmaking te doen van: - de lijst van auteurs of rechthebbenden van wie werken werden doorverkocht en voor welke volgrecht werd gestort. - de lijst van werken die werden doorverkocht en voor welke volgrecht werd gestort maar waarvan de auteur of rechthebbenden niet geïdentificeerd werden. De beheersvennootschappen verdelen de aldus geïnde sommen onder elkaar in verhouding tot het bedrag aan volgrechten dat elk van hen tijdens het voorbije kalenderjaar heeft geïnd. Na verloop van drie jaar sedert de kennisgeving van de verkoop worden deze bedragen onder de rechthebbenden herverdeeld. Het volgrecht wordt degressief procentueel berekend op de verkoopprijs: • 4% van het deel van de verkoopprijs tot en met 50.000 EUR. • 3% van het deel van de verkoopprijs van 50.000,01 EUR tot en met 200.000 EUR. • 1% van het deel van de verkoopprijs van 200.000,01 EUR tot en met 350.000 EUR. • 0,5% van het deel van de verkoopprijs van 350.000,01 EUR tot en met 500.000,01 EUR. • 0,25% van het deel van de verkoopprijs boven 500.000 EUR. Het totaalbedrag aan volgrechten mag echter niet hoger liggen dan 12.500 EUR per werk. De vordering van de auteur m.b.t. de betaling van het volgrecht verjaart na verloop van drie jaar te rekenen vanaf de kennisgeving van de verkoop van zijn werk.

15.

d. De auteursrechtelijke beschermingsduur De auteursrechtelijke bescherming strekt zich uit tot zeventig jaar na het overlijden van de auteur, zowel wat betreft de vermogensrechten als wat de morele rechten van de auteur of de rechthebbende(n). Indien een werk tot stand is gekomen door de samenwerking van twee of meer personen, dan strekt de beschermingsduur zich uit tot zeventig jaar na de dood van de langstlevende auteur. Voor anonieme of pseudonieme werken bedraagt de wettelijke beschermingsduur zeventig jaar na de eerste bekendmaking van het werk. Voor postume werken, met name werken die niet openbaar gemaakt werden tijdens de termijn van auteursrechtelijke bescherming, kan de persoon die het werk voor het eerst op geoorloofde wijze publiceert of aan het publiek meedeelt, genieten van een min of meer gelijkwaardige auteursrechtelijke bescherming als de auteur van het werk. Dit echter voor een veel beperktere periode, met name tot 25 jaar na de publieke bekendmaking.

e. Exploitatie van de rechten van de auteur 1. Inleiding Telkens wanneer iemand anders dan de kunstenaar zelf een kunstwerk wil ‘reproduceren’ of ‘mededelen’ (cfr. supra C.2.) moeten er afspraken gemaakt worden met de kunstenaar omtrent de ‘exploitatie’. De afspraken omtrent de vermogensrechten variëren naargelang het doel van de overeenkomst. Zo kan het gaan om een gehele of gedeeltelijke overdracht van rechten of om een gewone of exclusieve licentie. De morele rechten daarentegen zijn in principe onvervreemdbaar. Desalniettemin is een welomschreven toestemming voor een afstand van een welbepaalde (actuele) uitoefening van een van de morele rechten wel mogelijk. Een globale afstand van de toekomstige uitoefening is nietig. De regels die de overdracht of het in licentie geven van voormelde rechten beheersen, zijn terug te vinden in artikel 3 van de Auteurswet. Deze bepalingen strekken ertoe de oorspronkelijke auteur, die meestal de economisch zwakkere partij is, te beschermen. Daarenboven dient een onderscheid te worden gemaakt tussen de regels die gelden voor auteurscontracten in het algemeen en de regels die gelden voor werken gemaakt ter uitvoering van een arbeidsovereenkomst, in de functie van ambtenaar of op bestelling. 16.

2. Regels voor auteurscontracten in het algemeen Algemeen geldt m.b.t. alle afspraken omtrent auteursrechten het volgende: - Ze moeten schriftelijk bewezen worden t.a.v. de auteur. - Voor elke exploitatiewijze waarover wordt gecontracteerd moet de vergoeding voor de auteur, de reikwijdte en de duur van de overdracht uitdrukkelijk worden bepaald (specifiëringsplicht). - De verkrijger van het recht moet het werk overeenkomstig de eerlijke beroepsgebruiken exploiteren (exploitatieplicht). - Afspraken m.b.t. exploitatiewijzen die nog onbekend zijn op het ogenblik van contracteren zijn ongeldig. - Afspraken m.b.t. toekomstige werken kunnen nooit voor onbepaalde duur zijn.

De verkoop van een kunstwerk leidt niet tot een automatische overdracht van rechten. Indien de auteur zich vervreemdt van de materiële drager waarin zijn werk vervat ligt, doet de auteur enkel afstand van de materiële eigendom en krijgt de verkrijger het daarop rustend auteursrecht niet toegekend. Dit betekent dat de koper van een werk dit werk niet automatisch mag ‘reproduceren’ of ‘mededelen’. Hierop bestaat evenwel een uitzondering, met name het tentoonstellingsrecht voor werken van beeldende kunst. Door de overdracht van een werk van beeldende kunst wordt dit tentoonstellingsrecht, behoudens andersluidend beding, wel overgedragen. Dit brengt met zich mee dat de koper van een beeldhouwwerk, dit beeldhouwwerk mag tentoonstellen, tenzij iets anders bij de verkoop zou zijn afgesproken. Aan dit tentoonstellingsrecht zijn evenwel grenzen. Het werk van beeldende kunst mag nooit tentoon gesteld worden in omstandigheden die afbreuk doen aan de eer of de faam van de auteur. Het is dus aangewezen dat de verkrijger/eigenaar van het werk, vooraleer het werk uit te lenen voor een publieke tentoonstelling, zich vergewist bij de auteur ervan of deze hiermee instemt na kennisname van de context. Voorts moet de auteur met het oog op de uitoefening van zijn vermogensrechten steeds op een behoorlijke manier toegang behouden tot zijn werk. Behoudens overeenkomst of andere gebruiken mag de kunstenaar geen bijkomend identiek exemplaar van het kunstwerk produceren. De vermelding van het volgnummer met de totaaloplage van het werk is o.a. een aanduiding dat er meerdere identieke exemplaren bestaan.

17.

3. Regels voor werknemers, ambtenaren of voor werken gemaakt op bestelling Krachtens de Auteurswet is het de werknemer, ambtenaar of zelfstandige die een auteursrechtelijk beschermd werk creëert, die als auteur van het werk wordt beschouwd. Er gelden echter soepelere regels voor de overdracht van vermogensrechten in dergelijke gevallen. Zo kunnen de vermogensrechten worden overgedragen aan de werkgever voor zover uitdrukkelijk in die overdracht van rechten is voorzien en voor zover de creatie van het werk binnen het toepassingsgebied van de overeenkomst of het statuut van ambtenaar valt. Wat werken op bestelling betreft, kunnen de vermogensrechten OP ALGEMENE WIJZE worden overgedragen voor zover de opdrachtgever een activiteit in de niet-culturele sector of in de reclamewereld uitoefent, voor zover het werk bestemd is voor die activiteit en uitdrukkelijk in die overdracht van rechten is voorzien. Indien aan voormelde voorwaarden cumulatief is voldaan, dan dient dus niet aan de specifiërings- noch exploitatieplicht te worden voldaan en kan er tussen werknemer/ambtenaar/auteur/ opdrachtnemer en de werkgever/opdrachtgever derhalve, zonder verdere modaliteiten, overeengekomen worden dat de vermogensrechten op de werken die tot stand komen ter uitvoering van een overeenkomst/statuut/bestelling overgedragen worden. 4. Vergoedingen voor de overdracht of het in licentie geven van auteursrechten Deze vergoeding kent geen grens qua bedrag of voorwaarden. Het is een kwestie van onderhandeling. Wel kan eventueel gekeken worden naar de richttarieven van de beheersvennootschappen.

4. Vergoedingen Wanneer we spreken over vergoedingen in het kader van een tentoonstelling, moeten we een onderscheid maken tussen: - een terugbetaling van kosten. - de vergoeding van een niet-artistieke prestatie. - de vergoeding van een artistieke prestatie in opdracht. - de verkoop van een kunstwerk (artistieke prestatie niet in opdracht). - de vergoeding voor exploitatie van auteursrechten. a. Wat is een artistieke prestatie? Volgens de sociale zekerheidswetgeving is een artistieke prestatie de creatie en/of uitvoering of interpretatie van artistieke werken in de audiovisuele en de beeldende kunsten, in de muziek, de literatuur, het spektakel, het theater en de choreografie. 18.

Deze definitie is heel ruim waardoor er interpretatieproblemen kunnen ontstaan. In 2003 werd echter de Commissie Kunstenaars opgericht. Dit is een administratief orgaan bevoegd om, onder andere, advies te verlenen omtrent het al dan niet artistieke karakter van een prestatie. De Commissie hanteert hierbij als richtlijn de wettelijke definitie en het creatieve en originele karakter van de prestatie. Zo zal de opbouw van een tentoonstelling niet als artistiek beschouwd worden, wanneer het gaat om de louter technische aspecten. Wanneer de opbouw echter tevens een creatie (vb. kunstwerk in situ) omvat, kan dit wel als artistiek beschouwd worden. Wanneer men twijfelt over het al dan niet artistieke karakter van een prestatie kan men advies inwinnen bij de Commissie of het tussentijds verslag van de Commissie raadplegen via de website van het Kunstenloket. b. Terugbetaling van kosten. In plaats van een vergoeding toe te kennen kan men ervoor kiezen om enkel de onkosten terug te betalen. Men heeft dan de keuze tussen een reële kostenvergoeding en een forfaitaire kostenvergoeding. Wanneer men kiest voor een reële kostenvergoeding worden de kosten bewezen. Bij een forfaitaire kostenvergoeding gaat men ervan uit dat de persoon die een prestatie levert kosten moet maken. Omdat het niet altijd even eenvoudig is om deze kosten aan te tonen, werd door de wetgever een forfait vooropgesteld, een maximumbedrag. De kosten moeten niet worden bewezen wanneer men zich aan de maxima houdt.

Reële Kostenvergoeding Een reële kostenvergoeding is een terugbetaling van de gemaakte kosten. De persoon, die de kosten maakt, stelt een onkostennota op met een overzicht van de verschillende kosten. Deze kosten bewijst hij d.m.v. ticketjes, facturen enz. Forfaitaire kostenvergoeding - Vrijwilligersvergoeding Vrijwilligerswerk is/zijn: • onbezoldigde en niet-verplichte prestaties. • voor een feitelijke vereniging/ publieke of private rechtspersoon zonder winstoogmerk (vb. VZW). Verplichtingen voor de opdrachtgever: • een verzekering burgerlijke aansprakelijk afsluiten voor eventuele schade veroorzaakt door de vrijwilliger. • de vrijwilliger informeren omtrent het doel van de organisatie, de verzekering die werd afge19.

sloten en de eventuele vergoeding die voorzien is. ! Men kan niet vergoed worden met de vrijwilligersvergoeding voor prestaties, waarvoor men reeds met dezelfde opdrachtgever verbonden is als werknemer of zelfstandige. De maximumbedragen vind je op de website van het Kunstenloket. - Kleine vergoedingsregeling (KVR) ! Enkel voor artistieke prestaties. ! Niet én KVR én vergoeding als werknemer/zelfstandige voor artistieke prestaties bij dezelfde opdrachtgever op dezelfde dag. ! Men kan binnen 1 jaar voor artistieke prestaties niet én een vergoeding ontvangen d.m.v. de vrijwilligersvergoeding én de KVR (wel evt. KVR voor artistieke prestaties en vrijwilligersvergoeding voor niet-artistieke prestaties) Verplichtingen voor de kunstenaar: • opmaken van een ‘verklaring op eer’ in tweevoud (1 exemplaar voor de kunstenaar, 1 exemplaar voor de opdrachtgever). Verplichtingen voor de opdrachtgever: • een verzekering is niet verplicht, maar raadzaam. Zeker wanneer het gaat om risicovolle activiteiten. De maximumbedragen en aantal dagen vind je op de website van het Kunstenloket.

Vergoeding van een niet-artistieke prestatie. Niet-artistieke prestaties in het kader van een tentoonstellingsproject zijn vb. het transporteren van werken, het coördineren van een op- en afbouw, enz. Deze prestaties kunnen als werknemer of zelfstandige geleverd worden. Er is echter geen keuzerecht. Of je werknemer of zelfstandige bent, hangt af van de wijze waarop je de opdracht verricht. Wanneer er sprake is van een band van ondergeschiktheid, wordt de prestatie geleverd als werknemer. Meer info hieromtrent vind je op de website van het Kunstenloket.

20.

c. Vergoeding van een artistieke prestatie in opdracht. Wanneer een artistieke prestatie in opdracht gebeurt, vb. het creëren van een werk in situ op vraag, geldt het vermoeden van artikel 1bis van de sociale zekerheidsreglementering. Dit houdt in dat de persoon, die de artistieke prestatie levert, vermoed wordt om dit te doen als werknemer, tenzij hij/zij er expliciet voor kiest om dit te doen als zelfstandige. Een prestatie als werknemer kan eventueel vergoed worden via een sociaal bureau voor kunstenaars (SBK). Meer info hieromtrent vind je op de website van het Kunstenloket. Wanneer je als zelfstandige factureert voor de artistieke prestatie, houd dan rekening met het juiste btw-percentage. Info over het correcte percentage vind je op de website van het Kunstenloket.

d. Verkoop van een kunstwerk. De verkoop van een kunstwerk dat niet in opdracht werd gemaakt, valt niet onder het bovenvermelde vermoeden. Dit betekent dat de verkoop strikt genomen enkel kan gebeuren als zelfstandige (in hoofd- of bijberoep), tenzij het een occasionele (niet regelmatige) verkoop betreft. Meer info over occasionele verkoop vind je op de website van het Kunstenloket.

e. Exploitatie van auteursrechten. Wanneer een kunstwerk tentoon gesteld wordt is dit een publieke mededeling van het werk en kan de kunstenaar daarvoor een vergoeding in auteursrechten ontvangen. Dit is eveneens het geval wanneer het werk wordt opgenomen in een publicatie, verspreidt wordt via internet, enz. Inkomsten uit de exploitatie van auteursrechten worden tot een bepaald bedrag beschouwd als roerende inkomsten. Deze inkomsten worden belast aan de bron. De persoon die de betaling doet zal een roerende voorheffing inhouden en doorstorten aan de fiscus. Voor inkomsten uit auteursrechten werd een specifiek kostenforfait voorzien. Meer info hieromtrent vind je op de website van het Kunstenloket.

21.

Deel II: Voorbeeldovereenkomsten A. Tentoonstellingsovereenkomst Tentoonstellingsovereenkomst Onderhavig model van overeenkomst kan worden gebruikt door organisator en kunstenaar in de bespreking van een tentoonstellingvoorstel. Voor de uitlening van het werk wordt een afzonderlijke overeenkomst afgesloten. (zie tentoonstellings- en uitleenovereenkomst). In deze overeenkomst wordt een overeenkomst gesloten omtrent het concept van de tentoonstelling en de manier waarop kunstenaar en organisator zullen samenwerken. Tussen ………..(naam, rechtspersoon, ondernemingsnummer, adres) Hiernagenoemd “de organisator” en ………...(naam, ondernemingsnummer, adres) Hiernagenoemd “de kunstenaar” Is overeengekomen hetgeen volgt: 1. De kunstenaar geeft uitdrukkelijk toestemming tot de deelname van zijn hierna opgesomd werk, aan de tentoonstelling geproduceerd door de organisator, die beantwoordt aan de volgende gegevens: a. Naam vd tentoonstelling: …………………………………………... b. Begindatum: …………….. Einddatum: …………… c. Lokaal: ……………………….……………………………………… d. Concept van de tentoonstelling:

e. Deelnemende kunstenaars:

22.

2. De kunstenaar en de organisatie komen overeen dat de volgende werken of serie werken in aanmerking komen voor de deelname: (naam werk + eigenaar)

Dit onder uitdrukkelijk voorbehoud van de instemming van de eigenaar om de uitlening daadwerkelijk te realiseren. 3. De organisator heeft het recht zich te beperken tot tentoonstelling van een selectie uit de hierboven opgesomde werken, tenzij anders wordt bepaald sub “9” dezer. 4. De kunstenaar geeft hierbij toelating aan de respectievelijke eigenaars om de opgesomde werken uit te lenen voor bovenvermelde tentoonstelling in het kader van art. 9 van de auteurswet dat voorwaarden stelt aan het tentoonstellingsrecht van de verkrijger van een kunstwerk. 5. De kunstenaar geeft als eigenaar van het auteursrecht toelating de volgende kunstwerken af te beelden in de tentoonstellingscatalogus of publiciteit en informatie rond de tentoonstelling, op gelijk welke drager of medium met afstand van elk vergoedingsrecht/tegen vergoeding (te specificeren onder 9.), voor wereldwijde verspreiding en een periode van x-aantal maanden vanaf heden,

6. Er wordt overeengekomen dat de kunstenaar aanwezig zal zijn om de montage van zijn werk(en) te leiden gedurende een periode van …………. dagen vóór de opening van de tentoonstelling, aan te vatten niet eerder dan …………. De afbouw gebeurt door de organisator, tenzij anders wordt bedongen sub”9”.

Optioneel: 7. Er wordt overeengekomen dat de kunstenaar vóór de opening van de tentoonstelling een werk in situ zal produceren, waarvoor er hem uit hoofde van te maken kosten een budget van ………………………EUR zal worden ter beschikking gesteld en de productie ervan …………. dagen zal duren. Het aldus geproduceerde kunstwerk: wordt eigendom van de organisator of blijft eigendom van de kunstenaar. (kiezen)

23.

8. De kunstenaar wenst uitdrukkelijk de volgende bijzondere voorwaarden en uitsluitsels betreffende de uitvoering van dit contract te formuleren, die de organisator verklaart te zullen respecteren:

9. De organisator verbindt zich ertoe de kunstenaar voor zijn prestaties sub 7 en (sub 8), desgevallend afbouw, en tentoonstelling van de werken de volgende tegemoetkomingen te geven, handelende onder het sociaal statuut van zelfstandige/werknemer: - hanggeld (vergoeding auteursrecht) - creatie kunstwerk in situ - verplichte aanwezigheid opbouw/opening/afbouw tentoonstelling 10. De schadevergoeding wegens het niet doorgaan van de tentoonstelling van het werk, door toedoen van een der partijen, kan geen grotere schadevergoeding tot gevolg hebben dan de werkelijke uitgaven die de volhardende partij reeds heeft gedragen in functie van de uitvoering van deze overeenkomst. 11. Voor geschillen omtrent deze overeenkomst zijn alleen de rechtbanken van de plaats van de zetel van de organisator bevoegd. Aldus opgemaakt in tweevoud ter zetel van de organisator, op ……… De kunstenaar,

de organisator,

Opmerking: Gezien de onoverdraagbaarheid van bepaalde morele rechten dient de kunstenaar te worden gecontracteerd als fysieke persoon, en niet via “zijn” rechtspersoon. Er kan wel bedongen worden dat de tegemoetkomingen aan de rechtspersoon dienen te worden uitgekeerd.

24.

B. Uitleenovereenkomst Tentoonstellings-en uitleenovereenkomst Onderhavige overeenkomst strekkende tot uitlening van een kunstwerk voor tentoonstelling, tussen de Organisator en de Uitlener is onderworpen aan de Algemene Voorwaarden die in dit formulier bedongen zijn.

Organisator : Naam : Adres E-mail: Fax: Verantw.: Uitlener: Naam Adres E-mail: Fax: Verantw.: Vermelding:

Tel:

Tel:

Tentoonstelling: (Volgens tentoonstellingsvoorstel met instemming van de kunstenaar/ Naam :

lokaal :

Begindatum (J/M/D): Einde (J/M/D):

25.

Beschrijving uitgeleend object (foto) Kunstenaar : Titel : Gedeclareerde waarde /: .......................................EUR Beschrijving medium:.............................................................. Afmetingen (voor sculpturen :gewicht) gedemonteerd of zonder kader:.............................. Afmeting kader, piëdestal e.d.:................................................ Herkaderen toegestaan (..........) Zo ja, teruggave in origineel kader is vereist (........) Afbeelding beschikbaar:(..........) Type: Eigenaar copyright vh kunstwerk: Staat vh werk: Een staat van bevinding zal worden opgemaakt bij het kisten en bij het Bijzondere voorzorgen:

Transport Uiterste ophaaldatum: Uiterste datum van aankomst: Bemiddelaar transport: Tel: kist beschikbaar (............) Ophaaladres: Adres terug:

26.

Verzekering: De organisator dient de geleende kunstwerken “nagel tot nagel” te verzekeren voor de eerder aangegeven waarden. Het verzekeringscertificaat moet worden voorgelegd vooraleer het werk op transport wordt gezet. Bijzondere voorwaarden: (facility report – enz.)

Algemene Voorwaarden betreffende de Tentoonstellings- en Leenovereenkomst. De voorwaarden zoals hier uiteengezet, zijn toepasselijk op alle objecten die worden uitgeleend aan de Organisator en kunnen niet gewijzigd worden, tenzij schriftelijk. Tenzij anders bedongen, zullen de kosten van verzekering en transport, en zo nodig van inpakken en kisten, worden gedragen door de Organisator. Indien op vraag van de uitlener, zonder voorafgaande schriftelijke overeenkomst, het object naar een ander adres dient te worden teruggebracht dan dat van ophaling, zal de uitlener ertoe gehouden zijn die bijkomende kosten te betalen die zulke wijziging met zich meebrengt. Het geleende object moet binnen de termijn van 15 dagen na het einde van de tentoonstelling worden teruggezonden naar het aangeduide adres. Indien deze termijn overschreden wordt, is het de uitlener toegestaan het transport terug te organiseren in naam en op kosten van de organisator. In het geval van internationaal transport dient de organisator de uitlener de nodige instructies te geven die passend zijn voor een probleemloze dedouanering van het object in het land van bestemming en vice versa.

Akkoord: Ik ga akkoord met alle voorwaarden van deze overeenkomst en ben er bewust van dat bij gebreke aan de vereisten te voldoen, dit als gevolg kan hebben dat de uitlening / tentoonstelling niet doorgaat.

De organisator

datum

De uitlener

datum

27.

C. Consignatieovereenkomst Consignatie-en uitleenovereenkomst Onderhavige overeenkomst strekkende tot uitlening van een kunstwerk voor tentoonstelling en verkoopsdoeleinden, tussen de consignatienemer en de consignatiegever is onderworpen aan de Algemene Voorwaarden die in dit formulier bedongen zijn.

Consignatienemer (galerie – winkel): Naam: Adres: E-mail: Fax: Verantwoordelijke:

tel.:

Consignatiegever (Kunstenaar): Naam: Adres: E-mail: Fax: Verantwoordelijke:

Tentoonstelling: Naam: Plaats:

Begindatum: Einde:

28.

tel.:

Beschrijving geconsigneerd object (foto’s)

29.

Kunstenaar: Titel: verkoopsprijs: .......................................EUR commissieloon:.......................................% facturatie door: consignee /kunstenaar/ consignor Afrekening zal geschieden binnen….dagen/weken na verkoop door overmaking op bankrekeningnummer: Bij ingebreke blijven met het afrekenen, is de galerie verplicht tot het betalen van …. % interest per maand over het totaal van achterstallige betalingen, onverminderd het recht van de kunstenaar om betaling van het totaal in rechte te vorderen.

Beschrijving medium:.............................................................. Afmetingen (voor sculpturen :gewicht) gedemonteerd of zonder kader:.............................. Afmeting kader, piëdestal e.d.:................................................ Herkaderen toegestaan (..........) Zo ja, teruggave in origineel kader is vereist (........) Afbeelding beschikbaar (..........) Type: Eigenaar copyright vh kunstwerk: Staat van het werk: Een staat van bevinding zal worden opgemaakt op moment van levering en ophaling. Bijzondere voorzorgen: Transport Uiterste ophaaldatum: Uiterste datum van aankomst: Tel.: Kist beschikbaar (ja/neen) Ophaaladres: Adres terug: 30.

Verzekering: De organisator dient de geleende kunstwerken “nagel tot nagel” te verzekeren voor de hiervoor aangegeven waarden. Het verzekeringscertificaat moet worden voorgelegd vooraleer het werk op transport wordt gezet. Bijzondere voorwaarden: (facility report – enz.)

Algemene Voorwaarden. De voorwaarden als hier uiteengezet zijn toepasselijk op alle objecten die worden geconsigneerd en kunnen niet worden gewijzigd, tenzij schriftelijk. Tenzij anders bedongen, zullen de kosten van verzekering en transport, en zo nodig van inpakken en kisten, gedragen worden door de Organisator. Indien op vraag van de consignor, zonder voorafgaande schriftelijke overeenkomst, het object naar een ander adres dient te worden teruggebracht dan dat van ophaling, zal de consignor ertoe gehouden zijn die bijkomende kosten te betalen die zulke wijziging met zich meebrengt. Het geleende object moet binnen de termijn van 15 dagen na het einde van de tentoonstelling worden teruggezonden naar het aangeduide adres. Indien deze termijn overschreden wordt, is het de consignor toegestaan het transport terug te organiseren in naam en op kosten van de organisator. In het geval van internationaal transport dient de consignee de consignor de nodige instructies te geven die passend zijn voor een probleemloze dedouanering van het object in het land van bestemming en vice versa.

De verkoopsprijs kan niet worden gewijzigd zonder voorafgaand akkoord. Akkoord: Ik ga akkoord met alle voorwaarden van deze overeenkomst en ben er bewust van dat bij gebreke aan de vereisten te voldoen, dit als gevolg kan hebben dat de uitlening / tentoonstelling niet doorgaat.

Consignatie-nemer

datum

Consignatie-gever

31.

D. Koopovereenkomst (kunstwerk) Koop-verkoop overeenkomst van een kunstwerk. Tussen …………………. De verkoper enerzijds (of: de kunstenaar) En ………………….. De koper, anderzijds Is overeengekomen hetgeen volgt: De koper koopt van verkoper (de kunstenaar), voor de hier overeengekomen prijs, onder de hier bedongen modaliteiten en voorwaarden het hierna beschreven kunstwerk 1.Het kunstwerk: (beschrijving: techniek – maten e.d.+ foto)

van de hand van de kunstenaar:……………………………. waarvan certificaat wordt overhandigd na betaling van de volledige koopsom. 2. De overeengekomen prijs: ……………………………………………………EUR (te vermeerderen met de BTW à …………%) waarvoor een factuur wordt opgesteld.

3. De betalings- en leveringsmodaliteiten zijn: ………………………………………………………….. 4. Verkoopsvoorwaarden a. Het kunstwerk wordt verkocht zonder specifieke beperking van de immanente rechten van de verkrijger, noch met overdracht van andere auteursrechten dan het tentoonstellingsrecht, dit overeenkomstig artikel 9 van de Auteurswet. Alle andere morele rechten en vermogensrechten betreffende het auteurschap, zoals ondermeer het afbeeldingsrecht blijven eigendom van de voornoemde kunstenaar. Dit dient te worden vermeld in de verkoopsvoorwaarden van iedere verdere verkoop van het kunstwerk. 32.

b. Het kunstwerk is een enig exemplaar met inachtname van Artikel 9 – laatste alinea van de auteurswet. Of Van het kunstwerk bestaan er ……… identieke originele exemplaren c. Het is de verkrijger (de koper) toegestaan het werk als dusdanig tentoon te stellen, doch vooraleer het publiekelijk tentoon te (laten) stellen, zoals bij een deelname aan tentoonstellingen, is hij verplicht hieromtrent vooraf toelating te vragen aan de kunstenaar, teneinde hem niet te benadelen, als gesteld in artikel 9 van de Auteurswet. d. Door het niet respecteren van de Auteurswetgeving kan de eigenaar van het kunstwerk zich blootstellen aan zowel burgerlijke als strafrechterlijke vervolging. e. Bij het niet respecteren van onderhavige verkoopsvoorwaarden door de koper kan de verkoper de verkoopsovereenkomst ontbinden ten laste van de koper, en met recht op een schadevergoeding van 10% van de waarde van het kunstwerk, onverminderd de rechten van de kunstenaar. Dit beding geldt ook ten voordele van de koper bij niet naleving van de verkoopsvoorwaarden of valse verklaring door de verkoper. f. De eigendomsoverdracht wordt uitgesteld tot na de volledige betaling als boven voormeld.

Uittreksel Auteurswet: Art.3§1 Met het oog op de uitoefening van zijn vermogensrechten moet de auteur op een redelijke manier toegang tot zijn werk behouden. Art.9 Tenzij anders is overeengekomen, wordt bij de overdracht van een werk van beeldende kunst aan de verkrijger het recht overgedragen het werk als dusdanig tentoon te stellen, in omstandigheden die geen afbreuk doen aan de eer of de faam van de auteur; de andere auteursrechten worden echter niet overgedragen. Tenzij anders is overeengekomen of tenzij andere gebruiken heersen, heeft de overdracht van een werk van beeldende kunst het verbod tot gevolg om er andere identieke exemplaren van te maken. 5. Voor alle betwistingen zijn alleen de rechtbanken van………..bevoegd. Opgemaakt in twee exemplaren, te ……….., op…………. De koper,

De verkoper

33.

E. Afstand beeldrecht Overeenkomst afstand beeldrecht De overeenkomst TUSSEN Mevr. /Dhr ……........................................................... Wonende te ............................................................................... e-mailadres: …………………………………………. In deze overeenkomst verder aangeduid als “de auteur” of “de kunstenaar” EN Mevr. /Dhr / De Vennootschap ………………………………………. Wonende te …………………………… Of ingeschreven in het handelsregister van ………… onder het nummer ........................................... waarvan de maatschappelijke zetel gevestigd is te .................................. Rechtsgeldig vertegenwoordigd door …………………………. e-mailadres: ....................................................... In deze overeenkomst verder aangeduid als “de licentienemer”. Hierna samen aangeduid als “de Partijen”. KOMEN HET VOLGENDE OVEREEN Artikel 1 - Voorwerp van de overeenkomst Huidige overeenkomst heeft tot doel om de modaliteiten van de niet-exclusieve licentie ten gunste van de licentienemer met betrekking tot het werk/de werken zoals omschreven in artikel 2 van onderhavige overeenkomst vast te leggen. Artikel 2 – Omschrijving van de werken De verlening van de niet-exclusieve licentie, waarvan sprake in artikel 1 en 3 van onderhavige overeenkomst, heeft betrekking op het volgende werk : ……………………………………………………….. Het hier omschreven werk wordt in deze overeenkomst verder aangeduid als: ‘het werk’. Artikel 3 – Niet-exclusieve licentie Onder voorbehoud van de correcte naleving van onderhavige overeenkomst door Partijen, verleent de auteur aan de licentienemer, niet-een exclusieve licentie i.v.m. de hierna opgesomde exploitatierech34.

ten die rusten op het werk dat omschreven werd in artikel 2 van deze overeenkomst: 1. het recht tot publicatie van het werk/de werken op de eigen website van de licentienemer , alsmede op andere websites, op voorwaarde dat de materie van laatstgenoemde websites verbonden is aan de activiteit van de licentienemer. 2. het recht tot publicatie van het werk/de werken in folders van tentoonstellingen respectievelijk uitgegeven en georganiseerd door de licentienemer, ongeacht de plaats van tentoonstelling. het recht tot publicatie van het werk/de werken in catalogi uitgegeven door de licentienemer , zowel met gratis verspreiding als tegen betaling. 3. het recht tot publicatie van het werk/de werken op folders en catalogi van kunstbeurzen waaraan de licentienemer deelneemt. 4. het recht tot publicatie van het werk/de werken in alle vormen van media en publicaties voor zover de licentienemer betrokken is in het gegeven. ................( aanvullen) Artikel 4 – Duur en geografische reikwijdte De krachtens artikel 3 verleende niet-exclusieve licentie wordt verleend voor een periode van ……………. jaar, te rekenen vanaf de datum van ondertekening van huidige overeenkomst. Huidige overeenkomst is stilzwijgend vernieuwbaar voor dezelfde duur, met het recht van jaarlijkse opzeg door de kunstenaar, mits een maand vooropzeg. De krachtens artikel 3 verleende niet-exclusieve licentie wordt verleend voor de gehele wereld. Artikel 5 – Vergoeding van de auteur/kunstenaar Partijen komen overeen om onderhavige overeenkomst aan te gaan tegen een geldelijke nulvergoeding en dit voor alle exploitatiewijzen zoals opgesomd in artikel 3 hierboven. De vergoeding bestaat in een intellectuele compensatie voor de auteur/kunstenaar, met name het promoten van het werk/ werken zoals omschreven in artikel 2 van huidige overeenkomst met het oog op de verkoop ervan. Artikel 6 – Vrijwaringsplicht van de auteur/kunstenaar De auteur waarborgt de licentienemer het rustig genot van de in licentie gegeven rechten en garandeert hem in het bijzonder dat zijn werk geen enkele verwijzing of gelijkenis zal bevatten die de rechten van een derde zouden kunnen aantasten. De auteur vrijwaart de licentienemer o.a. tegen alle vorderingen die door derden worden ingesteld m.b.t. de inhoud en de vorm van het werk. De auteur moet de licentienemer op eerste verzoek bijstand verlenen en vrijwaren, indien de licentienemer door derden aangesproken wordt op gronden waarvoor krachtens dit artikel op de auteur een vrijwaringsplicht t.o.v. de licentienemer rust.

35.

De ondergetekende kunstenaar verklaart te beschikken over het volle materiële eigendomsrecht van zijn werken en dient de galerij ervan op de hoogte te brengen vanaf het moment dat dit recht voor een bepaald werk vervreemd is. Artikel 7- Naamsvermelding van auteur/kunstenaar De naam van de auteur/kunstenaar dient bij elke exploitatie vermeld te worden samen met het jaartal waarin het werk werd gecreëerd. De naam zal door de licentienemer duidelijk zichtbaar worden aangebracht op of i.v.m. het werk of exemplaren ervan, rekening houdend met de toegepaste exploitatiewijzen. Artikel 8 – Diversen Deze overeenkomst treedt in de plaats van alle tussen partijen hieraan voorafgaande overeenkomsten, gevoerde onderhandelingen, toezeggingen en correspondentie. Elke terzijdestelling, aanvulling en/of wijziging van enige bepaling van deze overeenkomst of haar bijlagen is slechts bindend, indien deze schriftelijk is overeengekomen en door beide partijen is ondertekend. Elke bijlage bij deze overeenkomst maakt integraal deel uit van deze overeenkomst. Indien mocht blijken dat een gedeelte van deze overeenkomst in strijd is met dwingend recht dan wel om andere redenen ongeldig blijkt te zijn, zal de eventuele ongeldigheid van dat gedeelte geen ongeldigheid van de gehele overeenkomst met zich meebrengen. In dat geval zijn partijen verplicht deze overeenkomst te herzien, in die zin dat het aanvankelijk door partijen beoogde effect van het later ongeldig gebleken gedeelte in de geest van deze overeenkomst en conform de beginselen van redelijkheid en billijkheid zoveel mogelijk wordt benaderd. Partijen erkennen dat alle briefwisseling met betrekking tot deze overeenkomst geldig wordt gericht op de bovenvermelde adressen, tenzij per aangetekend schrijven een ander adres ter kennis wordt gebracht. Artikel 15 – Geschillen Huidige overeenkomst, tot stand gebracht in het kader van een culturele nijverheid, is onderworpen aan de Belgische wetgeving. Ingeval van geschil zijn de burgerlijke rechtbanken van …………… bevoegd. Opgemaakt te ……………., op …………………………….. In …….. exemplaren, waarvan elke partij verklaart het zijne ontvangen te hebben. De auteur

36.

De licentienemer

F. Certificaat Certificaat Titel/Jaar: Kunstenaar: Originaliteit: enig exemplaar / een van … identieke originele exemplaren Gesigneerd/ niet gesigneerd door de kunstenaar Medium: Afmetingen: Certificaat n°:

Hierbij bevestig ik het auteurschap en de originaliteit van het vermelde werk.

---------------- De kunstenaar,

-------------------De galerie,



(optioneel)

Tussenpersoon

Uittreksel Auteurswet: Tenzij anders is overeengekomen, wordt bij de overdracht van een werk van beeldende kunst aan de verkrijger het recht overgedragen het werk als dusdanig tentoon te stellen, in omstandigheden die geen afbreuk doen aan de eer of de faam van de auteur; de andere auteursrechten worden echter niet overgedragen. Tenzij anders is overeengekomen of tenzij andere gebruiken heersen, heeft de overdracht van een werk van beeldende kunst het verbod tot gevolg om er andere identieke exemplaren van te maken. (Art.9) Met het oog op de uitoefening van zijn vermogensrechten moet de auteur op een redelijke manier toegang tot zijn werk behouden. (Art.3§1)

37.

G. Staat van bevinding Staat van bevinding Datum: Beschrijving kunstwerk:

Staat van bevinding: Schade (+ foto’s) Vastgesteld - voor kisting/na ontkisting (Wanneer er geen kisten zijn: op moment van levering/ op moment van ophaling) - door: naam/organisatie contactgegevens - plaats van vaststelling

Handtekening

38.

Deze brochure is een uitgave van Kunstenloket vzw © Kunstenloket vzw Sainctelettesquare 19 • 1000 Brussel [email protected] • www.kunstenloket.be Publicatiedatum: 28/02/2013 Auteurs: Jan Van den Bossche, Uschi De Neve Redactie: Julie Van Elslande, Laura Wielockx