Vervangen buiten- of binnenband van de knie Laterale of mediale bandreconstructie
Inhoud Inleiding
3
Mediale/laterale band
3
De operatie
3
Na de operatie Brace Pijn Fysiotherapie De wond
4 4 4 4 5
Ontslag
5
Leefregels na ontslag Wat kunt u verwachten na de operatie Algemeen Fysiotherapie thuis De eerste 8 weken Van 8 tot 16 weken Vanaf 16 weken
5 5 5 6 6 6 7
Poliklinische controle
7
Vragen en Tip
7
2
Inleiding U heeft last van uw knie en bent daarvoor op de polikliniek orthopedie van de Sint Maartenskliniek geweest. In overleg met de orthopeed heeft u besloten dat u geopereerd gaat worden aan uw knie. Tijdens deze operatie wordt de buiten- of binnenband van uw knie vervangen. Deze operatie wordt ook wel een (postero-)laterale (buiten) of mediale (binnen) bandreconstructie genoemd. In deze folder staat informatie over deze operatie en de nabehandeling. Mediale/laterale band De mediale (binnen) en laterale (buiten) band zitten buiten het kniegewricht en worden in de rest van deze folder buitenbanden genoemd. De buitenbanden zorgen samen met de kruisbanden, de beide menisci, het kraakbeen en de spieren voor de stabiliteit van het kniegewricht. Deze stabiliteit is noodzakelijk voor een goed functionerende knie in het dagelijks leven en bij het sporten. De buitenbanden verbinden het bovenbeen (femur) met het onderbeen (tibia). De belangrijkste functie van de buitenbanden is het binnen bepaalde grenzenhouden van de bewegingen van de knie. Als de buitenbanden te ver worden uitgerekt kunnen zij scheuren. Het scheuren van een van de buitenbanden gaat vaak samen met het scheuren van een van de kruisbanden en/of beschadiging van de meniscus. Als gevolg van het scheuren van (een van) de buitenbanden kan dit (een gevoel van) instabiliteit geven in het kniegewricht. Bij zware belasting kan de knie pijnlijk en gezwollen zijn. De operatie Bij een reconstructie van een buitenband vervangt de orthopedisch chirurg de beschadigde band door een donorpees. Het is een grote ingreep en vaak wordt tijdens deze operatie ook het herstel van een van de kruisbanden uitgevoerd. Primaire doel van de operatie is het herstellen van de stabiliteit van de knie zodat deze weer in het dagelijks leven goed bruikbaar wordt. Echter, onze ervaring heeft geleerd (ondersteund door wetenschappelijk onderzoek) dat na deze operatie de knie niet altijd helemaal weer de oude wordt. Dit houdt vaak in dat intensieve sporten zoals voetbal en zaalsporten vaak niet meer aan te raden zijn. Bespreek dit goed met uw orthopedisch chirurg zodat duidelijk is wat men kan verwachten na deze operatie. 3
De operatie duurt ongeveer twee uur. De operatie gebeurt –in overleg met de anesthesioloog- onder algehele of plaatselijke verdoving. Aan de binnenkant (bij een mediale band)of aan de buitenkant (bij een laterale band) wordt een snede gemaakt van ongeveer 10 cm. Het herstel van deze banden kan niet via een kijkoperatie. De verankering van de band aan het boven- en onderbeen gebeurd door middel van een aantal schroeven. Als er tegelijk een kruisbandoperatie moet plaatsvinden, dan komen aan de voorkant van de knie nog 3 littekens van de kijkoperatie voor het herstel van de kruisband. Na de operatie De dag van operatie is een rustdag. U blijft in bed en krijgt geen fysiotherapie. Enkele uren na de operatie krijgt u bloedverdunnende middelen toegediend door middel van injecties. Dit zijn middelen die de vorming van een stolsel in de bloedvaten (trombose) tegengaan. U krijgt deze middelen toegediend tot het moment dat u met ontslag gaat. Brace U krijgt direct na de operatie op de verkoever een gipsachterspalk aangemeten of de aangemeten brace om de nieuwe band en de wond te beschermen. Als u op de verkoever een gipsachterspalk heeft gekregen dan wordt deze de tweede dag na de operatie vervangen door de brace. In de brace mag u de knie niet volledig strekken (10 graden beperkt) en u mag de knie buigen tot 120 graden. De brace draagt u de eerste twee maanden dag en nacht. Daarna gaat u de brace afbouwen; zie hiervoor de informatie onder het kopje ‘Leefregels na ontslag’. Pijn Ervaring heeft geleerd dat de pijn na de operatie meevalt. Toch is pijn niet helemaal te voorkomen. Als u pijn heeft, kunt u dit kenbaar maken, zodat de medicatie tegen de pijn kan worden aangepast. Een goede pijnstilling is belangrijk voor het genezingsproces. Fysiotherapie: Op de eerste dag na de operatie start u met de fysiotherapeut om oefeningen op bed door te nemen. Dit is nog een rustdag. Op de tweede dag start u met de fysiotherapeut met lopen met behulp van twee krukken. U mag het been 50- 100% belasten. De orthopeed zal na operatie aangegeven hoeveel u mag belasten. 4
De wond De wond wordt in principe gehecht met oplosbare hechtingen. Deze hoeven niet verwijderd te worden. Soms zitten er aan weerszijden van de wond knoopjes. Deze vallen er vanzelf af. Indien de knoopjes er 14 dagen na de operatie nog niet afgevallen zijn en ze irritatie geven, mag de huisarts ze afknippen. Bij uitzondering worden nietjes gebruikt. Ontslag U kunt naar huis als de knie rustig is en u zonder risico zelfstandig kunt lopen. De meeste mensen gaan op de derde dag na de operatie met ontslag. Dit hangt ook af van de pijn en of de wonden dicht en droog zijn. De zaalarts of verpleegkundige bespreekt met u wanneer u naar huis mag. Leefregels na de operatie Lees ook de folder ‘Leefregels na ontslag’. Wat kunt u verwachten na de operatie De eerste vier maanden zal u een brace moeten dragen. Daarna kunt u de brace langzaam afbouwen en het kniegewricht stapsgewijs zwaarder gaan belasten. De arts en de fysiotherapeut bepalen wanneer u de oefeningen en activiteiten van de volgende stap kunt gaan doen. Als u de adviezen van uw arts en fysiotherapeut opvolgt, zult u merken dat uw knie zich goed herstelt en dat u zich steeds beter kunt bewegen. U moet erop rekenen dat u een aantal activiteiten, zoals lichamelijke arbeid, enige tijd niet kunt verrichten. De meeste mensen die een dergelijk uitgebreide bandreconstructie hebben ondergaan, kunnen na zes tot negen maanden weer de meeste oorspronkelijke activiteiten hervatten. Algemeen De eerste 4 maanden na de operatie kunt u niet zelf autorijden. In deze periode bent u aangewezen op het openbaar vervoer of anderen die u naar de fysiotherapeut kunnen brengen voor verdere behandeling. Ook is het verstandig om thuis afspraken te maken over de huishoudelijke taken, of dit met een instantie als thuiszorg te regelen. Omdat uw nieuwe band tijd nodig heeft om goed vast te groeien, heeft uw knie in het begin veel rust nodig.
5
Fysiotherapie thuis Als u weer thuis bent, gaat u door met fysiotherapie. Het is belangrijk dat u voor de operatie al een afspraak maakt met een fysiotherapeut. U krijgt op de afdeling een overdracht mee. Het is ook mogelijk om de fysiotherapeutische behandeling voort te zetten in het Sport Medisch Centrum van de Sint Maartenskliniek. Als u in de buurt van woont, dan heeft dat de voorkeur. Zodra u de operatiedatum weet, kunt u hiervoor een afspraak maken via tel.nr. (024) 365 99 91. Als u ver weg woont, dan raden wij u aan om een sportfysiotherapeut bij u in de omgeving te zoeken. De eerste 8 weken In de periode mag u aanstippend 50-100% belast lopen. Dit is afhankelijk van aard en fixatie banden en wordt na de operatie door de orthopeed aangegeven. U mag de knie niet volledig strekken (10 graden beperkt). U mag de knie buigen tot 90 a 120 graden. De brace draagt u dag en nacht. De eerste week thuis bestaat uit zoveel mogelijk rust. Rust is van essentieel belang voor een goede genezing. De nieuwe band moet de tijd krijgen om goed vast te groeien in de knie. Uw dagelijkse activiteiten zijn in deze periode beperkt tot het gebruiken van maaltijden, het toiletgebruik en het oefenen. De fysiotherapeut instrueert u hoe u de knie strekt en buigt en hoe u uw spiergevoel traint. Van 8 tot 16 weken In deze periode mag de belasting worden opgebouwd met brace naar 100% onder begeleiding van de fysiotherapeut. Vanaf week 8 mag de brace ’s nachts af. De kracht en coördinatie van de spieren gaat toenemen. In deze periode mag u beginnen met fietsen. De fysiotherapeut houdt de mate waarin de knie belast kan worden nauwkeurig in de gaten. Daarbij let hij op zwelling, warmte, pijn en de mate waarin u de knie kunt buigen en strekken. Als u de knie zwaarder kunt belasten, gaat u intensiever trainen, o.a. lopen zonder krukken. Het trainingsprogramma bestaat uit fietsen, roeien, steppen, lopen en specifieke kracht- en stabiliteitsoefeningen. U volgt thuis ook een oefenprogramma. In deze periode kunt u weer beginnen met werken. Wanneer u uw werk kunt hervatten hangt af van het soort werk dat u doet en de mate waarin de knie tijdens het werk wordt belast. Als u vooral zittend werk doet, kunt u zes weken na de operatie meestal weer aan de slag. Zwaar lichamelijk werk, zoals in de horeca of in de bouw, kunt u pas na drie maanden hervatten. 6
Vanaf 16 weken De brace mag worden afgebouwd en onder leiding van de fysiotherapeut wordt de belasting verder opgebouwd. U leert de knie zwaarder te belasten met (sport-)specifieke trainingen zoals fietsen, steppen, roeien, (hard-)lopen en stabiliteitstraining. Ook traint u moeilijkere bewegingen met tempowisselingen (intervaltraining) en richtingsveranderingen, zoals slalommen, kap- en draaibewegingen, springen en hinkelen. U traint op verschillende soorten ondergrond, zoals een gymzaalvloer, bosgrond, zand en gras. Met deze specifieke training bereidt u de knie voor op intensieve belasting. Dit is van belang als u werk doet waarbij u veel staat, loopt, trap loopt of tilt en de kniebelasting dus groot is. Een goed gebruik van de knie tijdens het werk is belangrijk en draagt bij aan een goed herstel. Ook als u (weer) wilt gaan sporten is een specifieke training belangrijk. De meeste sporten kunnen na negen maanden weer geprobeerd worden. Sommige contactsporten, zoals voetbal, volleybal, basketbal en hockey kunnen pas na twaalf maanden hervat worden. De ervaring heeft geleerd dat de knie wel stabieler wordt na deze operatie maar niet helemaal weer de oude. De vraag is dus of men weer dit soort sporten kan doen na dit soort letsels. Bespreek dit ook vooraf met uw orthopedisch chirurg. Als u weer wilt gaan werken en/of sporten is het verstandig om dit te bespreken met de orthopeed en/of de fysiotherapeuten en/of de bedrijfsarts. Poliklinische controle Na 6 tot 8 weken komt u op de polikliniek voor controle bij een artsassistent. Er wordt een controle röntgenfoto gemaakt. Aan de hand van de foto en de bevindingen zal het verdere beleid bepaald worden. Controle zal verder plaatsvinden 4 maanden, 6 maanden, 1 jaar, 2 jaar en 5 jaar na de operatie. Vragen en Tip Heeft u na het lezen van deze folder nog vragen, dan kunt u deze stellen tijdens het pre-operatieve onderzoek of aan de orthopedisch consulenten. Neemt u deze folder mee als u opgenomen wordt; U kunt dan alle relevante informatie nog eens nalezen. 7
Meer informatie of vragen
Voor vragen of meer informatie kunt u contact opnemen met de orthopedisch consulenten via telefoonnummer (024) 365 96 59 of per e-mail
[email protected]
Colofon
Uitgave van de afdeling Communicatie, i.s.m. Orthopedie April 2015
Bestelcode
1373650
Bezoekadres Postadres Telefoon Internet
Hengstdal 3, 6574 NA Ubbergen (bij Nijmegen) Postbus 9011, 6500 GM Nijmegen (024) 365 99 11 www.maartenskliniek.nl
