Verstandig zonnen
J.L.M. van Houtum, dermatoloog 8 mei 2012
Inhoud
• Wat is zonlicht? • Ultraviolet licht • Huidtypes • Effecten van zonlicht: acuut en chronisch • Zonnebrandcrèmes • Hoe beschermt u uw huid het best
Het electromagnetisch spectrum
Samenstelling van zonnestralen op aarde
• Infrarood licht (warmte, 40%) • Zichtbaar licht (50%) • Ultra-violet licht (10%): UV-A (> 95 %) UV-B UV-C
De invloed van zon op onze huid
•
Negatieve invloeden:
•
Positieve invloeden:
- verbranden - zonne-allergie - versnelde huidveroudering (rimpels, pigmentveranderingen) - schade erfelijk materiaal in de huid (DNA) - vergrote kans op huidkanker - goed gevoel - aanmaak vitamine D (huid hoeft hiervoor niet rood te worden!) - remmen jeuk, bepaalde ziekteprocessen
Indeling UV-licht UV-A: 320-400 nm Weinig biologisch actief Hoge dosis: zonnebrand Dringt dieper door de huid, lichte kleding, glas 50% bereikt lederhuid (dermis) Relatief constant gedurende de dag Zonnebank
UV-B: 280-320 nm Meest biologisch actief: meest schadelijke vorm op aarde 90 % door atmosfeer geabsorbeerd Absorbtie door epidermis, +/-5% bereikt dermis Zomerse dag: UVB 100x minder intens dan UVA Belangrijkst in veroorzaken zonnebrand (1000 x meer dan UVA) Mn midden op de dag (11-15 uur)
UV-C: 100-290 nm Bereikt aarde niet Meest krachtige/schadelijke vorm UV-licht
Huidtypes I verbrandt snel, wordt niet bruin II verbrandt snel, wordt een beetje bruin III verbrandt zelden, wordt snel bruin IV verbrandt bijna nooit, bruint zeer goed, mediterrane type V Aziatisch, zeer goed bestand tegen de zon VI Negroïde, zeer goed bestand tegen de zon
Acute effecten van UV licht • •
• • •
Inflammatie (=zonnebrand / rode kleur ) min-uren na blootstelling (afhankelijk van huidtype) piek na 8-24 uur, houdt 2-3 dgn aan UVB 1000x >> UVA Pigmentatie (bruine kleur) piek na 4-10 dgn, houdt +/- 30 dgn aan bruine kleur vooral door UVB agv DNA schade pigmentcellen (melanocyten) in huid verminderd UV-doordringing 4-8 x: natuurlijk beschermingsmechanisme Dikker worden opperhuid (hyperplasie) <48 uur na UVB blootstelling, door celdeling verminderd UV doordringing 5-10 x: natuurlijk beschermingsmechanisme houdt enkele weken aan Veranderingen afweersysteem vooral UVB, onderdrukking afweer van de huid na één expositie, duurt 7-14 dagen Vitamine D aanmaak voorloper van Vitamine D in opperhuid wordt o.i.v. UVB omgezet in Vitamine D3 mogelijk beschermend effect tegen bepaalde vormen van kanker 15 min zon per dag voldoende (gelaat, handen)
Pigmentvorming: stimulatie melanocyten
Chronische effecten UV blootstelling
• Huidveroudering -geleidelijke verslechtering structuur en funktie van de huid -UVB (opperhuid): irregulaire pigmentatie, ruwheid, rimpels -UVA afbraak elastine (veerkracht) en collageen (stevigheid) in lederhuid: uitgezette bloedvaatjes, roodheid, diepe rimpels, “slappe” huid -afbraak elastine > aanmaak
• Carcinogenese (vorming huidkanker) -UVB >> UVA -DNA schade kan niet meer hersteld worden
Chronische UV schade
Chronische UV schade
M. Favre-Racouchot
Wat doet een zonbeschermingsprodukt?
• Bij goed smeren voorkomt het verbranding • Vermindert DNA-schade
• Vermindert de kans op zonneallergie • Vermindert de kans op huidkanker
• Vermindert ontstaan van verschijnselen van huidveroudering
Zonnebrandcrèmes • • •
•
Mate van bescherming uitgedrukt in beschermingsfactor of SPF (Sun Protection Factor) SPF 20: iemand kan 20 x zo lang in de zon blijven zonder te verbranden voorbeeld: normaal verbranding na 20 minuten gebruik SPF 12: verbranding na 12 x 20min = 4 uur 2 soorten filters:
1. chemische (absorberen UV-licht) bv. PABA, cinnamaten, benzofenonen (UVA) 2. fysische (vormen laagje op de huid, licht wordt geabsorbeerd, bv zinkoxide, titaniumdioxide)
Vaak te weinig gesmeerd (25-75% van geteste hoeveelheid): 2mg/cm² goede hoeveelheid: 1 soeplepel voor hele lichaam, 30 cm³
Andere manieren voor zonbescherming
• Schaduw opzoeken: SPF 2 • Kleding: SPF 5-100
• Hoofddeksel: hoed, pet • Binnenshuis blijven
Enkele fabels…
• Een bruine kleur is “gezond” • Een “zonnebank kuur” beschermd tegen verbranden
• Onder een parasol verbrand ik niet
Beschermen zonnebrandcrèmes tegen huidveroudering en huidkanker?
• Zonnebrandmiddelen houden UV-B en (een deel van ) UV-A tegen
• Niet alle vormen van huidkanker worden veroorzaakt door UV-straling
• Geen volledige bescherming tegen UV-licht
• Vaak langer in de zon bij gebruik zonnebrandmiddelen
Hoe bescherm ik me het best tegen de zon?
• Mijden van direct zonlicht tussen 11-15 uur (op water, zand en sneeuw is de straling door reflectie sterker)
• Dragen van wijde, lange kleding • 15-30 min vóór zonexpositie een voldoende dikke laag zonnebandcrème smeren, na 30-60 min herhalen
• Opnieuw smeren na zwemmen, afdrogen, transpireren
Vragen?
