Verslag van eerste bijeenkomst: advies voor inrichting en beheer Bos en Heidegebied Kerckebosch. 2 juli 2012, Informatiecentrum Kerckebosch Zeist Aanwezig: Gerda Schuller (margrietlaan), Herma Baars (margrietlaan), Nette Vis (Irenelaan), Olga Gijsbertsen (Irenelaan), Dirk-Jan Maas (potentiële koper Vrije kavel), Eric Notenboom (ecoloog, actief bij boswerf en bewoner Hogen Dennen), Nora Toornvliet (aanwezig als leerkracht Montessorischool), Evert - Jan Roelofsen (directeur WOM Kerckebosch), Monique van Hezewijk (WOM Kerckebosch en notulist), Arjan Brokkaar (projectcoördinator gemeente Zeist), Paul Kersten (landschapsarchitect van wURCK) en Remco Bontenbal (onafhankelijke voorzitter). Afwezig met vermelding: Piet van Driel (wijkontwikkeling Kerckebosch* ), Leon Jansen, (bewonerscommissie Hoge Dennen* ), Patrick Greve,(Stichting Milieuzorg Zeist* ), Cees Francino (Damiaanschool) en Els Bakers (CCZ). *N.B. De stichting Milieuzorg Zeist en Wijkontwikkeling Kerckebosch hebben een beroepsprocedure aangespannen tegen het besluit van het college van B&W om de kap voor het bos en heidegebied te handhaven, waarbij ook de eerder gemaakte bezwaren zijn afgewezen. Zij zetten juridische stappen en willen niet deelnemen aan deze adviesgroep. Ook de bewonerscommissie Hoge Dennen heeft laten weten dat ze het niet eens zijn met de ‘condities van deze inspraakronde’ en dat ze daarom niet zullen deelnemen. 1. Inleiding Voorzitter heet allen deelnemers welkom en licht toe dat hij is gevraagd door WOM als onafhankelijke voorzitter en vandaag graag eerst het kader, de spelregels en het verdere proces wil bespreken. Vervolgens zal Arjan Brokkaar de vraag van het college toelichten en Paul Kersten een eerste idee schetsen over de inrichting en het beheer. Vooraf volgt eerst een voorstelrondje. De deelnemers gaan akkoord met deze agenda. De deelnemers stellen zich voor en schetsen kort wat hun relatie tot Kerckebosch is en hoe ze er nu instaan. Hierbij komen twee vragen expliciet naar voren Gaat het college van B&W wel luisteren naar ons advies? Er is door sommige mensen vaker in klankbordgroepen meegedacht en niet altijd naar tevredenheid. Vanuit gemeente en WOM wordt benadrukt dat, als we binnen de kaders blijven, er nog veel mogelijk is en het college juist zelf gevraagd heeft om een advies voordat er een boom gekapt mag worden. En die 882 bomen, ligt dat nu al vast, is dat een maximum of minimum? Waarom niet alleen heide op plek waar je de flats sloopt aan de Prinses Margrietlaan en dan een bredere strook zand langs het pad zodat de zandhagedis de doorsteek kan maken? Afgesproken wordt dat dit voorstel later in agenda terugkomt.
1
2. Kader en spelregels De randvoorwaarden en spelregels zoals de voorzitter verwoordt zijn in het kort: De discussie gaat niet over de vraag of bos & heidegebied er wel of niet komt maar wel over de vraag hoe richten we het in en hoe gaan we het beheren. Oftewel hoe wordt het mooi en blijft het mooi. Er zijn twee kaders die bepalend zijn; o Tijd: advies aan college in dit najaar (eind oktober) zodat je vlak voor half maart 2013 ook werkelijk kan gaan kappen. Op die manier kun je optimaal de grond bewerken en de heide ook actief ontwikkelen. o De verleende kapvergunning. Er kunnen minder bomen gekapt worden, maar niet meer of andere dan op de lijst staan. 882 is echt het maximum. De WOM heeft het college toegezegd niet eerder te kappen en het advies af te wachten. Je zit in deze adviesgroep op persoonlijke titel. Er wordt niet gekeken naar achterban of representativiteit. Je kunt wel natuurlijk ideeën met anderen aanscherpen. Maar de discussie vindt hier plaats. Meningen worden vertrouwelijk behandeld. We wisselen gedachten uit en pinnen elkaar niet vast. Verslag is ook niet op naam. We luisteren naar elkaar en hebben respect voor elkaars meningen. We zijn geïnteresseerd in ieders inbreng. We vragen door om verheldering. Doel: we komen tot een advies aan het college van B&W. Op basis van dit advies wordt een besluit genomen om de uitvoering te starten. Er wordt niet voorafgaand gekapt. We trachten een eensluidend advies te geven, maar zullen indien nodig andere meningen verwoorden als het advies niet unaniem wordt gedragen. Als er tien verschillende meningen komen wordt het voor het college wel moeilijk om het advies te volgen. De deelnemers gaan akkoord met deze spelregels. 3. Procesvoorstel gemeente Zeist Arjan Brokkaar licht toe dat de gemeente besloten heeft eind april om de omgevingsvergunning voor het kappen van de 882 bomen in stand te houden en de bezwaren deels ongegrond te verklaren. Daarnaast heeft het college van B&W, op verzoek van de gemeenteraad eind februari, ingestemd met een participatieproces om samen met bewoners, toekomstige bewoners en experts te spreken over inrichting en beheer. Deze besluiten zijn gepubliceerd begin mei 2012. Afspraak: Een deelnemer geeft aan dat dit besluit niet bekend is. Het besluit zal alsnog verspreid worden bij het verslag. Ook hier wordt tijdens de discussie wederom gemeld dat niet iedereen vertrouwen heeft of het advies werkelijk wordt gevolgd. 4. Inhoudelijke toelichting van Paul Kersten, landschapsarchitect Wurck (in opdracht van Wom Kerckebosch) Paul licht het huidige voorstel aan de hand van aantal panelen toe. (N.B. Dezelfde informatie die op de panelen staat is ook op de website te vinden (www.kerckeboschzeist.nl/buiten))
2
De lijn van zijn verhaal in een notendop: Wurck heeft samen met ecoloog Ronald Goderie een inrichtingsplan voor Kerckebosch gemaakt, de landschappelijke invulling van het masterplan. Er is toen in eerste instantie met een grote groep bewoners rondgelopen om te kijken wat waardevol is en wat minder. Aantal deelnemers van nu waren toen ook aanwezig. Toen bleek dat het huidige heideveldje enthousiast werd ontvangen, vooral door de openheid, en dat er belangstelling was om dat te vergroten. Paul laat zien op een tekening dat het nieuwe bos en heidegebied het huidige heideveldje richting Margrietlaan verlengd en zo de doorsteek naar Heidestein maakt. Vervolgens zijn er drie landschapstypen ontworpen, het woud, zoals het was, een parkachtig deel richting de Arnhemse Bovenweg en uitbreiding van het bestaande heideveldje. Drie typen die aansluiten bij omgeving en zorgen voor meer variatie dan het huidige binnenbos. Er wordt gesproken over een heidegebied. Maar de essentie is een meer open ruimte met heidebeplanting en groepen van bomen die blijven staan. Het gaat om de variatie van licht en donker, geen kaalslag, geen uitgestrekte paarse vlakte. Maar een afwisselde strook met veel ruimtelijk effect. Het beeld van de artist impression die veel wordt gebruikt klopt feitelijk niet. Iemand van de deelnemers noemt het voorstel een ‘ coulisselandschap’ (open-dichtlandschap). Er zijn drie ambities voor deze meer open ruimte met afwisselend bos en heide: o Betere beleving voor de wandelaars en bewoners o Hogere ecologische waarde en beter aansluiting met ecologische zones eromheen o Aantrekkelijk voor nieuwe bewoners op de kavels. Aan de hand van een grote kaart laat Paul zien wat de huidige ideeën zijn voor de inrichting: groepen van bijzondere inlandse bomen (grove den/ eiken) laten we staan en daaromheen komt heide of andere lage begroeiing. Pad in het midden, niet aan de achterkant van de huizen. Aansluiten op bestaande paden. Achter de huizen laag en alle tuinen krijgen een natuurlijke afscheiding die door de WOM wordt gerealiseerd om te voorkomen dat de tuinen te veel “ organisch” groeien. Het totale gebied is zo’n 7 tot 8 voetbalvelden groot. Wat mogelijk is: meer bomen laten staan, paden anders laten lopen, groep van bomen bij Margrietlaan nog wat langer laten staan et cetera. Vragen die worden gesteld naar aanleiding van het inhoudelijke verhaal van Paul: Wordt het geen kale vlakte? De ervaring elders leert dat je drie dingen moet doen. Ten eerste zelf actief heide plaggen en inzaaien. De natuur een handje helpen om de heide sneller en beter te ontwikkelen. Dat doen ze niet op Heidestein, daar laten ze de natuur hun gang gaan en dat geeft dan ook langer een kale blik. Daarnaast het gebied als heide beheren. Het huidige heideveldje is redelijk overwoekerd met gras en struiken omdat het onvoldoende wordt bijgehouden. Straks gaan we heel Kerckebosch, tenminste dat willen we graag, met schapen beheren. En tenslotte honden op sommige plekken weren, net zoals bij het Goois natuurreservaat. Door andere plekken aantrekkelijker te maken als uitlaatgebied waar de hond wel mag loslopen.
3
Het verschil met Heidestein is dat we hier de natuur een beetje gaan helpen met plaggen, inzaaien en delen afrasteren om ervoor te zorgen dat het kan aanslaan. De vrijwilligster bij de schaapskooi voegt er aan toe dat een deel van Heidestein in het verleden overbegraasd is. Andere stukken op Heidestein zijn binnen twee jaar wel mooi begroeid met heide en met goed schapenbeheer blijft het mooi. Die grazen gras en jonge boompjes weg waardoor de heide meer kans krijgt . En ze nemen allerlei zaden mee in hun vacht wat weer helpt om tot een mooie heide te komen. Er wordt opgemerkt dat ‘ de begrazingsdruk’ een belangrijk factor in beheer is. Gaat dat wel lukken met al die honden? De WOM en de gemeente is met een hele delegatie op diverse plekken gaan kijken. In Hilversum bloeit de heide ook goed, vlak naast drukke bebouwing. Goede voorlichting, bieden van plek waar hond wel los mag lopen, af en toe delen afzetten en handhaven zijn belangrijke maatregelen. Het gaat er om dat de heide de tijd krijgt om aan te slaan en te groeien. En als schapen het bijhouden dan komt er niet te veel gras of andere wildgroei en blijft het mooi. Geen garantie, maar voorbeelden laten zien dat het wel mogelijk is. Er blijft twijfel bestaan omdat er veel honden in het gebied worden uitgelaten en soms loslopen die totaal niet luisteren. Maar ligt dat aan de honden of hun baasjes? Ruimen hun baasjes de poep wel op? In de gemeente moeten honden overal aangelijnd zijn tenzij. En is hun baas verplicht om de ontlasting op te ruimen. De gemeente zorgt voor BAO’s en voor prullenbakken. Een eerder experiment met gratis zakjes was weinig succesvol en is gestopt. De BOA’s moeten toezicht houden op een groot gebied en kunnen alleen handelen bij op heterdaad betrappen. Wordt het niet te duur zodat allerlei ideeën dadelijk toch niet doorgaan, net zoals bij half-ondergronds parkeren? Goed beheer met schapen is niet duurder, eerder goedkoper dan traditioneel beheer. Komen er ook paden voor rolstoelers / rollators. De lemen paden bij de schaapskooi en bij Herenwegen worden als voorbeeld genoemd. Paul vindt het een goed idee en neemt dat mee in voorstel voor inrichting. Dus die 882 is echt het maximum? En juist al die kleine boompjes die je weghaalt geeft z’n gevoel van kaalslag. Alle bomen zijn in kaart gebracht. Er is veel gekapt, gaan we niet bagatelliseren. Echter volgens de toezichthouder wel zorgvuldig en nauwkeurig gedaan en bomen op 3 meter van bebouwing hebben we laten staan. Op die manier wil de landschapsarchitect ook zelf nog graag naar de inrichting en benodigde kap kijken: wat kunnen we nog laten staan en toch het gewenste effect van openheid bereiken én dat de heide ook voldoende substantieel wordt. Dat gaan we zeker bij het heidegebied doen. Die 882 is echt het maximum. In eerdere plannen lag het heideveld op een andere plek? Paul kan zich niet herinneren dat dit heideveld ooit ergens anders was getekend omdat het in het verlengde van het bestaande veldje ligt en de link naar Heidestein maakt. Dat was ook altijd de bedoeling.
4
Het heideveld komt er om de huizen beter te verkopen? Klopt, het is echter niet de enige reden. Ook meer ecologie en meer natuurbeleving voor huidige bewoners zijn belangrijke ambities. Waarom trek je de groenstrook met bomen achter de huizen niet door en maak je vooral in het midden een pad met heide en zand erlangs? Paul geeft als antwoord dat daar wel nog naar gekeken kan worden of daar meer bomen gespaard kunnen worden. Echter zonder het ruimtelijk effect te verliezen: we willen ook de doorkijk van noord naar zuid en van west naar oost hebben. De mogelijke bewoner van de vrije kavel geeft aan dat hij graag meer ruimtelijkheid achter zijn tuin wil en niet omgeven wil worden door donkere bomen. Moet je dan niet eerste de Margrietlaan slopen en dan pas het bos en heidegebied aanleggen? De WOM wil juist het bos en heidegebied nu aanleggen zodat het gebied over een paar jaar echt al mooi en volwassen is. Tegelijk met de vernieuwing en niet later. De Margrietlaan nu weg halen kan niet want ook de straat is voorlopig nog nodig als ontsluiting. Conclusie over inrichting van het bos en heidegebied (coulisselandschap) Als we een rondje maken langs de groep dan heeft eenieder er wel vertrouwen in dat het mooi kan worden. De afspraak is dat Paul nog een ander scenario schetst waarin meer bomen blijven staan zonder aan de ambities te tornen en wel ook substantiële open ruimtes te maken. Daarnaast zal hij wat extra visualisaties maken. De afspraak is dat dit in de week voor de volgende bijeenkomst ter inzage komt op het informatiecentrum en de deelnemers dan bericht krijgen. De volgende keer zullen we dan beide scenario’s tegen het licht houden en kijken of we tot een advies komen. 5. Beheer van het bos en heidegebied (hoe houden we het mooi?) Paul benadrukt het belang van goed beheer. Het huidige heideveld is vooral gras met af en toe wat heide omdat het niet als heide wordt beheerd. Binnen de gemeente is die expertise niet aanwezig en wordt het kostentechnisch zo goedkoop mogelijk uitbesteed. De WOM maakt een beheerplan voor het hele gebied en wil dat later dit jaar ook nog graag al wandelend met een groep bewoners bespreken. De WOM heeft nu vastgelegd dat de eerste 5 jaar het beheer bij de WOM blijft. Die tijd is nodig om: o Een goed beheerplan te maken en de benodigde financiën daarvoor goed regelen o Te zorgen dat het snel aanslaat (natuur handje helpen) o Te starten met pilot en dan te leren en kennis te delen o De gemeentelijke beheerders op te leiden en mee te nemen in deze andere manier van beheren Uit de discussie blijkt dat vooral het wantrouwen in het beheer door de gemeente groot is. “Mooi plan, kan me vinden in het voorstel, liefst nog wat minder kappen, maar staat of valt met een goed beheer”, zoals een van de deelnemers het uitdrukt. Helaas laat het huidige bosonderhoud ook enorm te
5
wensen over. De WOM geeft aan dat het tijd, opleiding en aandacht vraagt. En steeds weer de buurt en gemeente beheerders en aannemers betrekken. Geen garantie maar iets anders is er niet. Tot slot wordt er nog geopperd dat het ook interessant is om te kijken of Utrechts Landschap niet het beheer kan doen, cq nauwer betrokken wordt. Het contact met Chris Bakker zal na zijn afwezigheid weer worden opgepakt. Afspraak: De volgende keer wordt het concept beheerplan in de groep besproken. Paul maakt een concept beheerplan (deels al gereed) en bespreekt dat op woensdag 4 juli met twee deelnemers uit deze participatiegroep en Cees Dorrestijn van Utrechts Landschap. 6. Tot slot De voorzitter maakt een rondje met de vraag: wat was er goed aan de avond, wat moet volgende keer anders. Over het algemeen waren de deelnemers tevreden over de verduidelijking en was er hier en daar vertrouwen. Met lof werd gesproken over het constructieve karakter en de manier waarop er naar elkaar werd geluisterd. Er zijn veel ideeën uitgewisseld. Volgens de deelnemers had de voorzitter daarin een belangrijke bijdrage. Volgende afspraak is op dinsdag 25 september 18.30 uur en graag iedereen op tijd! Paul zet het nieuwe scenario in de Ipad en we gaan dan het gebied in. Monique zal het verslag nasturen naar deelnemers die er niet waren maar wel vroegen of ze op de hoogte gehouden kunnen worden (de heer Francino en mevrouw Bakers). Nora zal Maike van Muiswinkel bijpraten. Er komt nog een verzoek om na te denken hoe je ook de scholen meer kan betrekken voordat je gaat kappen voor het coulisselandschap.
6
