Verslag van de opbrengst van vijf maanden gebiedsatelier Bolwerk Buitenwacht Kampen
Oktober 2014 Frans Soeterbroek Begeleider gebiedsproces Bolwerk Buitenwacht namens het samenwerkingsverband Zwolle Kampen Netwerkstad
Het gedeelde beeld van Buitenwacht Bolwerk Hier voel je de geest van 150 jaar aankomen, vertrekken en verpozen. Het eindpunt van de reis en het begin van het vervolg. De brug over naar de stad, met de bus of auto naar andere oorden of met de fiets, kano of step het nationaal landschap in. Hier komen auto-, fiets-, water- en spoorwegen op 1 punt samen. Op deze plek mag en moet alles vertragen. Hier voel je de geschiedenis van het bolwerk aan de overkant van de stad en het genot van het mooiste uitzicht op de Hanzestad aan de rivier. Het is een spannende entree en een etalage van de stad. Die etalage kan veel mooier en indrukwekkender worden door de geschiedenis en het ondernemerschap van Kampen hier zichtbaar en voelbaar te maken. En als je je omdraait naar het gebied Bolwerk Buitenwacht moet je dat gevoel van een bijzondere plek in de toekomst ook hebben. Dit wordt een van de levendigste plekken in Kampen. Een plek waar iedereen zich uitgenodigd voelt anderen te ontmoeten, op terrassen neer te strijken en te genieten van muziek en voorstellingen. Dat doen mensen in een parkachtige omgeving, in en om het station en aan het water. Hier ervaar je ook de verbinding met de IJssel en het landschap. Je kunt langs en op het water flaneren en zitten aan de rivier. Je bent snel in het buitengebied en op Bolwerk Buitenwacht ervaar je een landschap op de grens van stad en platteland. Op deze plek verzamelen zich in de toekomst de (cultureel) ondernemers uit Kampen, Zwolle en regio. Bewoners, ondernemers, kunstenaars en culturele instellingen hebben hier gedeelde experimenteer- en ontmoetingsruimte. Velen van hen voelen zich betrokken bij Bolwerk Buitenwacht en dragen eraan bij dat dit en fantastisch plek wordt en blijft.
-2-
Inhoudsopgave Verantwoording ........................................................................................................ - 4 1 - Gebiedsidentiteiten en perspectieven .................................................................. - 7 1.1 Station aan het einde van de wereld ....................................................................................... - 7 1.2 De levendige ontmoetingsplek .................................................................................................. - 7 1.3 Visitekaartje en etalage voor de stad ...................................................................................... - 7 1.4 Het verzamelpunt van het nationaal landschap ................................................................. - 8 1.5 Verbeteren van de verblijfskwaliteit ....................................................................................... - 8 1.6 Eten en drinken ................................................................................................................................ - 8 1.7 Overnachten ...................................................................................................................................... - 9 -
2- Bolwerk Buitenwacht als stadspark waar je de geschiedenis proeft .................. - 10 2.1 Bolwerk Buitenwacht vergroenen ........................................................................................ - 10 2.2 Tastbaar maken van een markante geschiedenis ........................................................... - 10 2.3 Oude structuren in een nieuw perspectief......................................................................... - 11 2.4 Liever niet meer woningen ..................................................................................................... - 12 2.5 Recreatie op Bolwerk Buitenwacht ...................................................................................... - 12 2.6 Minder asfalt en minder (verspreide) parkeerruimte .................................................. - 13 -
3- Het stationsgebouw............................................................................................. - 15 3.1 Het stationsgebouw als verzamelplaats voor ondernemerschap ............................ - 15 3.2 Collectief maatschappelijk ondernemerschap ................................................................. - 15 3.3 Een plek voor kunst en cultuur............................................................................................... - 16 -
4- De IJssel en het nationaal landschap ervaren ..................................................... - 17 4.1 Recreëren op en aan het water ............................................................................................... - 17 4.2 Recreatief verzamelpunt ........................................................................................................... - 17 4.3 Station als knooppunt................................................................................................................. - 18 4.4 Puzzelen met de Zwolseweg .................................................................................................... - 18 -
5- De besluitvorming .............................................................................................. - 20 5.1 Doorpakken .................................................................................................................................... - 20 5.2 De roep om een richtinggevend kader ................................................................................ - 20 5.3 Betrekt Kampenaren met hart voor de stad ..................................................................... - 21 5.4 Mobiliseren van kracht van buiten Kampen ..................................................................... - 21 -
Bijlage 1: Overzicht van in het atelier geopperde wensen en ideeën gegroepeerd naar een aantal duidelijke ontwikkelperspectieven ........................................................ - 23 Bijlage 2: Overzicht van in het atelier voorgestelde maatregelen .......................... - 33 -
-3-
Verantwoording Dit is de oogst van ruim vier maanden werk in het gebiedsatelier Bolwerk Buitenwacht. Het gebiedsatelier is opgezet om vanuit het gebied zelf een impuls te geven aan de ontwikkeling. Daarbij zijn drie instrumenten gebruikt om input op te halen: - een zevental creatieve sessies; - open inloop en gesprekken op straat, 1 a 2 dagen per week; - gesprekken op uitnodiging. Daarbij hebben we ons zowel gericht op mensen uit Kampen en IJsselmuiden alsook mensen uit Zwolle en de regio. Het samenwerkingsverband Zwolle Kampen Netwerkstad (ZKN) was opdrachtgever van dit gebiedsproces. Dat had drie redenen: - indachtig de filosofie van de samenwerking in ZKN helpen de partijen elkaar met lokale vraagstukken; - dit gebied heeft een belangrijke regionale functie: ‘toegangspoort tot nationaal landschap’, ruimte voor de rivier, reizigersknooppunt; - de gekozen aanpak, organische gebiedsontwikkeling, wordt beschouwd als een innovatieve manier van werken waar alle partners iets van kunnen leren. Hoewel de nadruk ligt op het werken in en vanuit het gebied en de gemeenschap spreken we dan ook niet over een bottom –up proces, maar over het verbinden van schalen: kennis, betrokkenheid en belangen op verschillende schaalniveaus (gebruikers, omwonenden, reizigers, inwoners Kampen en IJsselmuiden, inwoners Zwolle, regionaal opererende organisaties) aanboren en met elkaar in verband brengen. Werkwijze creatieve sessies We organiseerden de volgende zeven creatieve sessies: - twee sessies voor bewoners,werving via inloop, flyers in de directe omgeving en oproepen in lokale media; - een sessie met jongeren uit Kampen,werving via jongerenraad en ‘t Ukien; - een sessie voor ontwerpers uit stad en regio, werving op basis van gerichte uitnodiging en inloop; - een sessie met deelnemers vanuit vrije tijdseconomie, werving via marketing oost; - een sessie met mensen in creatieve beroepen en uit de kunst- en cultuursector, werving op basis van inloop en gerichte uitnodiging; - een sessie met ondernemers, werving via lokale en regionale ondernemersorganisaties. Op de ondernemerssessie na kende iedere bijeenkomst 10 tot 17 deelnemers. De ondernemerssessie kende 3 deelnemers. De meeste van die sessies volgenden het volgende patroon; - ophalen van beeldvorming over het gebied en het stationsgebouw; - in drie groepen het gebied in, respectievelijk kijkend naar o a- station en omgeving o b- de buitenwacht en de randen van het gebied o c- de waterkant en het verkeer - in dezelfde groepjes uitwerken van ideeën voor die deelgebieden; -4-
-
gezamenlijk nadenken over mobiliseren van eigenaarschap/ondernemerschap voor ambities en over de besluitvorming. inventarisatie van behoeften om in het vervolg van het proces actief betrokken te blijven.
Daarnaast zijn er diverse bijeenkomsten gehouden en gesprekken gevoerd in het atelier die niet de vorm hadden van een creatieve sessie, maar waar wel input is geleverd. Denk daarbij aan bijeenkomsten met de adviesraad Nationaal Landschap, een delegatie van de gemeenteraad, het college van B&W, Rijkswaterstaat, het Waterschap, provincieambtenaren, ambtenaren van de gemeente, architecten, ondernemers en ontwikkelaars. Ook op de Dag van de Architectuur en Open Monumentendag was het atelier open en leverden bezoekers input. Aan mensen die spontaan binnenliepen en daarbij ook hun eigen ideeën brachten is gevraagd om die op geeltjes te schrijven en op te hangen. Er is daarnaast een logboek bijgehouden van gesprekken met binnenlopers en met mensen die geïnterviewd zijn op en rond het station. Een vijftal mensen heeft deze kans aangegrepen om een eigen ontwerp voor het gebied te maken en in te brengen. Twee daarvan zijn ook in een bewonersbijeenkomst besproken. Een ondernemer uit IJsselmuiden heeft zelfs op eigen initiatief een maquette gemaakt en in het atelier neergezet waarin zijn droom (‘Montmartre aan de IJssel’) is gevisualiseerd. De weerslag van die opbrengst vindt u in de rest van deze rapportage In hoofdstuk 1 worden de vier gebiedsidentiteiten annex gebiedsperspectieven die uit het geheel naar voren kwamen. In de daarop volgende hoofdstukken wordt ingegaan op de deelgebieden: 2- Bolwerk Buitenwacht 3- station en stationsomgeving 4- water en landschap In hoofdstuk 5 wordt tot slot op de besluitvorming ingegaan. Fraaie opbrengst Om drie redenen kan de opbrengst van dit geheel als robuust en richtinggevend worden beschouwd. Er is een mooie doorsnee van mensen met verschillende achtergronden bereikt en niet alleen “zij die altijd vooraan staan’. Een grote groep is in dialoog met elkaar de diepte in gegaan; het was geen ‘roept u maar’-proces. En de richtingen die de deelnemers aangaven vertonen sterke overeenkomsten waardoor het niet alle kanten opging. In bijlage 1 zijn alle opmerkingen en ideeën opgesomd en gegroepeerd naar verschillende perspectieven en richtingen. Daarmee kan het proces een volgende fase in; een richtinggevend kader formuleren, maatregelen nemen en eigenaarschap voor ambities mobiliseren. De kracht van organisch ontwikkelen In het atelier is consequent aan iedereen gevraagd om zowel te kijken naar wensbeelden voor het gebied alsook naar kleine ingrepen, de zogenaamde ‘speldenprikken’, om het gebied snel aan kwaliteit te laten winnen. Dat laatste diende twee doelen. Ten eerste om snel te beginnen met dingen die weinig geld en inspanning kosten om zowel de grootste ergernissen aan te pakken als kansen ‘laaghangend fruit’ te pakken. Dat schept vertrouwen. Ten tweede vervult deze aanpak een cruciale rol in de gekozen benadering die we organisch ontwikkelen -5-
hebben genoemd. Daarbij wordt de huidige situatie als uitgangspunt genomen en wordt via een beperkt aantal ingrepen aan het gebied een kwaliteitsimpuls gegeven. Er wordt niet gewerkt met een totaalplan of eindbeeld, maar met een ontwikkelingsperspectief voor een gebied dat steeds in beweging blijft, het gebied is nooit ‘af’. Daarbij wordt open gelaten hoe het gebied zich verder kan en mag ontwikkelen en mobiliseer je stap voor stap vertrouwen, energie en ondernemerschap voor een volgende fase van ontwikkeling. Die benadering bleek een gouden greep want uiteindelijk heeft het een rijke oogst opgeleverd van drie typen maatregelen: 1- kleine speldenprikken en experimenten die ‘morgen’ al kunnen worden toegepast; 2- structurele maar niet al te kostbare ingrepen die voortborduren op hoe het gebied zich heeft ontwikkelt (‘meebewegen’); 3- radicale veranderingen die forse investeringen vergen (‘transformeren’). In bijlage 2 is een overzicht ervan te vinden . Wat kan de gemeente daar nu mee doen? Speldenprikken zijn sowieso goed om in te investeren. De andere ideeën kunnen zowel basis bieden voor heldere keuzes (dit gaan we doen, dit willen we niet) alsook kunnen ze als mogelijke opties in de lucht worden gehouden. De gemeente zou er bijvoorbeeld voor kunnen kiezen om de grote lijnen en concrete ideeën uit het atelier te gebruiken voor: - het formuleren van ontwikkelingsrichtingen en een eenvoudige set van spelregels voor de verdere ontwikkeling van het gebied; - keuzes te maken voor welke voorstellen wel en welke niet - op dit moment- door de gemeente zullen worden gefaciliteerd en/of uitgevoerd; - een aantal interessante opties in samenspraak met de mensen die zich betrokken voelen bij het gebied nader onderzoeken en uitwerken; - (mede)eigenaarschap zoeken in de lokale gemeenschap, bij ondernemers, bij regio en provincie voor maatregelen die de gemeente niet (alleen) voor haar rekening wil nemen maar wel ruimte voor wil bieden.
-6-
1 - Gebiedsidentiteiten en perspectieven 1.1 Station aan het einde van de wereld Uit alle signalen, beelden, dromen en wensen komt duidelijk naar voren dat dit een bijzondere plek is voor reizen en verblijven. Het is niet voor niets een druk treinstation en busstation met een rijke geschiedenis van 150 jaar als plek waar de treinreis begint of ophoudt. Mensen die je de open vraag stelt over wat ze belangrijk vinden in dit gebied hebben het vooral hierover. Veel mensen ervaren het kamperlijntje als een bijzonder traject waar soms woorden bij vallen als belevenis en sprookjesachtig, met het uitzicht op de stad als beloning en de confrontatie met Bolwerk Buitenwacht als anticlimax. Dat sprookjesachtige heeft ook te maken met het feit dat het nu een dieseltrein is. Een aantal mensen sprak zelfs hun teleurstelling uit over het feit dat de lijn geëlektrificeerd wordt. Jammer voor de sfeer van het kamperlijntje en jammer voor het aanzicht van het nationaal landschap. Een prikkelend idee was nog om de spoorbouwmeester uit te nodigen om mee te denken over de vraag hoe je het gebied inricht vanuit de reis van de klant. 1.2 De levendige ontmoetingsplek Opvallend veel mensen roemen deze plek als een plek voor iedereen. Sommigen gebruiken daar grote woorden bij als een democratische plek en een plek zonder uitsluiting en noemen het ook als belangrijke voorwaarde voor de toekomst dat er hier geen dingen gebeuren die bepaalde groepen uitsluit. In het verlengde daarvan worden hier functies in het gebied en het stationsgebouw geprojecteerd die interessant moeten zijn voor een brede groep mensen en die ook ontmoeting tussen mensen bevorderd. Naast horeca gaat het dan bijvoorbeeld om lezingen, dansavonden, muziekoptredens en een gezamenlijke programmering van verschillende culturele organisaties uit Kampen en Zwolle (daarover later meer). Meer levendigheid en reuring is de wens die veelvuldig wordt geuit. Sommigen spreken nostalgisch over de tijd dat Kampen nog een studentenstad was. Dat gaf dit gebied een bijzondere sfeer en iets van die sfeer zou wel terug mogen komen. Met enig verdriet wordt er dan op gewezen dat het station voor jongeren de plek is geworden van weggaan in plaats van aankomen: je gaat naar Zwolle of verder als je iets wilt beleven. 1.3 Visitekaartje en etalage voor de stad Het fraaie uitzicht op de stad vanaf het perron en de buitenwacht en het feit dat je hier na aankomst de brug over gaat en zo in de stad bent geven aanleiding tot bespiegelingen over deze plek als etalage of visitekaartje van Kampen. Hier moet je de sfeer van Kampen voelen en het beste van Kampen laten zien. Dat wordt veelvuldig in het perspectief geplaatst van het toerisme: meer mensen naar Kampen lokken of trekken zodat ook de binnenstad daarvan kan profiteren. Maar er wordt ook met een schuin oog gekeken naar de aantrekkelijkheid voor de mensen uit Zwolle. Het is vanuit Zwolle maar 9 minuten met de trein naar Kampen en straks als station Stadshagen is gebouwd, is voor veel van de inwoners van deze Vinexwijk Kampen dichterbij dan de binnenstad van Zwolle. Dan moet er dus wel -7-
wat aan de aantrekkelijkheid van deze etalage gebeuren willen mensen dat dan ook doen. 1.4 Het verzamelpunt van het nationaal landschap Mensen die regionaal denken en werken (beleidsmakers, adviesraad nationaal landschap, vrije tijdseconomie, politici, ontwerpers) agenderen allemaal het belang van deze plek voor het Nationaal landschap. Begrippen als ‘het enige station in het nationaal landschap’, hier komen alle wegen samen’, ‘ schakel tussen stad en buitengebied’, ‘rustpunt voor fietsers’ duiden daarop. Een uitdaging die hier wordt gezien is het versterken van ‘de beleving’ van het landschap op deze plek. Genoemd worden streekproducten, landschappelijke aankleding van het gebied, versterken van de relatie met het water en meer koeien langs het water in de uiterwaarden. 1.5 Verbeteren van de verblijfskwaliteit Al deze vier perspectieven wijzen in één richting: het verbeteren van de verblijfskwaliteit. Die wordt nu als het grote probleem gezien. Dat gaat zowel om kleine dingen zoals bijvoorbeeld het ontbreken van een openbaar toilet, als om grote dingen: de afknapper als je in Kampen aankomt en het stationsplein en de hekken rond de buitenwacht overziet. Opruimen van de rommel, hekken weg en het inzaaien van gras was wat er het meest werd geroepen over de rommelige situatie op de buitenwacht. Veruit de meest genoemde wens betreft het stationsgebouw weer openen voor de reiziger om even rustig te zitten, je te warmen in de winter en een kopje koffie te drinken. En gezien het aantal mensen dat binnenloopt in het atelier op zoek naar een treinkaartje of een fiets is er ook de behoefte aan meer informatie en service. Maar ook gewoon het gevoel dat het stationsgebouw de toegang tot de trein is spreekt erg aan. In essentie komen de opmerkingen neer op ‘zorg dat het gebouw open blijft’ en ‘geef het een kleine opknapbeurt want het gebouw is uit zichzelf al goed genoeg’. Bij die opknapbeurt gaat het om het weer transparant maken van het gebouw door het ondoorzichtige plakplastic te verwijderen en de erin gebouwde kantoor-loketruimte te verwijderen. Anderen hadden het ook over het verven van het gebouw, zowel binnen als buiten, en het verwijderen van de pleisterlaag binnen om de sfeer van vroeger terug te krijgen. Kleine services als een boekenruilkast waar gratis boeken kunnen worden achtergelaten en meegenomen zijn ook genoemd als interessante maatregelen om de verblijfskwaliteit te verbeteren. 1.6 Eten en drinken Het tweede punt is de behoefte aan horeca en terrassen. Veel ouderen dromen van de terugkeer van zoiets als de buitensociëteit op Bolwerk Buitenwacht en sommigen spreken zelfs over een serie van terrassen met ieder een eigen sfeer. Anderen zijn gewoon al blij als ze ergens een kopje koffie kunnen krijgen tijdens het wachten op bus of trein of als fietser die even pauze wil nemen. Het is dan ook niet vreemd dat veel mensen het idee opperen van een café annex restaurant in het stationsgebouw met pal daarvoor op het achterste deel van het -8-
perron een terras. Een terras met een van de mooiste uitzichten van Nederland en waar je in tegenstelling tot in de binnenstad nog tot laat in de zon kunt zitten. 1.7 Overnachten Een andere vorm van verblijfskwaliteit die veel mensen aanspreekt is het realiseren van hotelaccommodatie in het gebied of in het stationsgebouw. Sommigen vinden dit echt op deze plek thuishoren, anderen wijzen op het gebrek aan hotelaccommodatie in Kampen en denken dat dit een van de plekken is waar uitbreiding mogelijk is. Meerdere mensen noemen in dit verband het feit dat er in het verleden al door marktpartijen ideeën zijn uitgewerkt voor een congrescentrum annex hotel op de buitenwacht, maar dat dit niet haalbaar (b)leek. Het lijkt ook op en lastige kip-ei discussie. De een wijst er op dat er nu eenmaal bij toeristen en touroperators weinig animo is om in Kampen te overnachten, daarvoor is er te weinig te doen. Anderen veronderstellen dat dit juist komt omdat het aan bijzondere hotels ontbreekt. Op de locatie buitenwacht of in het station zou een hotel in de hogere prijsklasse niet misstaan. Je kunt ook denken aan een hotel op de locatie buitenwacht met gebruik van het stationsgebouw als plek voor aan het hotel verbonden horeca, en zalen. Om de stap naar een hotel op de locatie buitenwacht wat laagdrempeliger te maken worden twee ideeën geopperd; - een hotelketen verleiden om hier iets (bescheidens) te realiseren als aanvulling op hun accommodaties elders; - een flexibele formule waarbij hotelkamers ook dienst kunnen doen als woonruimte. Anderen bepleiten een bredere blik op verblijfsmogelijkheden. Staar je niet blind op het idee van een hotel, maar kijk integraal naar overnachting in de haven, op een mogelijke camping , met campers en bed en breakfast. Een ander idee is het realiseren van hotelkamers in treinwagons. Dat past helemaal bij die identiteit van dit gebied en daarmee zou je je pas echt onderscheiden bij mensen die op zoek zijn naar bijzondere belevenissen.
-9-
2- Bolwerk Buitenwacht als stadspark waar je de geschiedenis proeft 2.1 Bolwerk Buitenwacht vergroenen Groen is het woord dat het meest valt wanneer mensen wensen uiten voor de toekomst van Bolwerk Buitenwacht. Het gebied zou vooral daarmee aan kwaliteit kunnen winnen. De groepen die zijn gaan ontwerpen aan de toekomst van Bolwerk Buitenwacht situeren groen en of water in het midden van het plein waar nu de fietsenstalling en de frietkraam staan. Die plek moet echt aan allure winnen als deze plek een visitekaartje van de stad wil zijn. Hoe je dat invult, daar verschillen de meningen nog wel over. Waar de een het heeft over groene aankleding van het gebied om de auto’s aan het zicht te onttrekken, heeft de ander het over een spectaculair of sprookjesachtig speelbos met boomhutten. Anderen hebben het niet eens zozeer over deze plek, maar vinden dat er in Kampen als geheel te veel groen verdwijnt dus mag er bijvoorbeeld hier wel weer eens in geïnvesteerd worden. Bij de ouderen komt er enige nostalgie bij kijken. Bij hen staat nog de situatie uit de jaren 50 op het netvlies toen en nog de buitensociëteit, de muziektent, veel bomen en de oude lanenstructuur was. Ook wordt in dit verband het idee geopperd van een vijver met fontein, al of niet gecombineerd met watervallen waarbij je de hoogteverschillen in het gebied benut. Water op Bolwerk Buitenwacht is sowieso een regelmatig terugkerend thema. De een ziet al voor zich hoe je de situatie met het oude bolwerk dat omgeven wordt door water weer terugbrengt, de ander heeft het over de IJsselbeleving in het gebied en weer een ander over het bij het gebied betrekken van de trekvaart. Het zijn allemaal nog losse flodders, maar wel is duidelijk dat bij het uitwerken van het idee van een parkachtige omgeving de rol van het water daarin een prominent thema is. Overigens komt water in het gebied ook als probleem aan de orde. Omwonenden vragen aandacht voor het water dat blijft staan op het laagste punt in het gebied. Daar zou je sowieso wat aan moeten doen, maar ook rekening mee houden bij ideeën over spelen met de hoogteverschillen in het gebied. 2.2 Tastbaar maken van een markante geschiedenis Er wordt door meerdere mensen voorgesteld om alles wat Kampen bijzonder maakt hier te laten zien. De een had het bijvoorbeeld over kunst, de ander over de geschiedenis en weer een ander over een etalage voor het meest bijzondere dat de lokale middenstand te bieden heeft. Het gebied en de verhalen erover kennen meerdere interessante historische lagen: - het oude Bolwerk en de stadspoort; - zicht op kampen in schilderkunst; - 150 jaar treingeschiedenis; - de strijd tegen het water; - de oude buitenwacht met zijn vijvers, lanen, tennisbaan en buitensocieteit als recreatiegebied voor de burgerij van kampen.
- 10 -
Naast het tastbaar maken van de geschiedenis van deze plek pleiten enkelen ervoor om een deel van de collecties van musea hierheen te halen als etalage van wat Kampen te bieden heeft. Een voorbeeld dat beide doelen dient is het idee om markante stadsgezichten van schilders als Havenkamp hier tentoon te stellen om zo de geschiedenis van de IJssel bij Kampen in de schilderkist zichtbaar maken. De bibliotheek en boekhandels zouden gevraagd kunnen worden om een deel van de collectie die betrekking heeft op dit gebied hier te etaleren. Anderen zien hier een plek voor vestiging van een zelfstandig museum of een verzamelplaats van kleine collecties (Waschmuseum, miniatuurmuseum). Meerdere mensen pleiten er overigens voor om de Kamper Kogge niet naar de Bovenhaven te brengen maar hier midden op het bolwerk te plaatsen. Een goeie plek hiervoor omdat er voldoende ruimte is, er goed iets gedaan kan worden met de hoogteverschillen in het gebied en een mooie blikvanger nodig is op deze plek. Opvallend is wel dat IJsselmuiden in deze verhalen over de geschiedenis ontbreekt. Velen benadrukken wel dat het gebied aan de rand van IJsselmuiden ligt en wat er in het gebied gebeurt ook ten goede moet komen aan de inwoners van deze gemeenschap. Maar de gesprekken daarover kwamen niet verder dan de constatering dat het aan horecagelegenheden in IJsselmuiden ontbreekt en het wel fijn zou zijn dat er daarom iets op of nabij het station zou komen. Een enkeling adviseerde de gemeente om specifiek met de inwoners van IJsselmuiden om tafel te gaan om hun entree vorm te geven. Het is dan misschien ook geen toeval dat een ondernemer uit IJsselmuiden met een ontwerp op de proppen komt dat niet voortbouwt op de geschiedenis maar een geheel nieuwe identiteit voor het gebied creëert: het Montmartre aan de IJssel. 2.3 Oude structuren in een nieuw perspectief Veelvuldig vielen termen als ‘iets doen met de bijzondere geschiedenis van de plek’ en ‘verboren schatten zichtbaar maken’ en ‘zet de spa in de grond en je komt de geschiedenis tegen’. Hierbij wordt met name gedoeld op de geschiedenis van het Bolwerk met zijn schans en stadspoort. Er is door verschillende groepen gekeken hoe je daarvan gebruik kunt maken in de inrichting van het gebied. Je zou bijvoorbeeld de schans als uitgangspunt kunnen nemen op basis waarvan je gaat spelen met hoogteverschillen en waarbij je bijvoorbeeld het voorgebied steens maakt en het achtergebied groen. Een andere idee dat daarbij opkwam was het concentreren van functies in het midden van het gebied en het zoveel mogelijk openhouden van de randen. Opvallend vaak werd gepleit voor het idee om iets vernieuwends te doen met oude structuren. Bijvoorbeeld door gebruik makend van de hoogteverschillen in het gebied en de oude structuren iets bijzonders te doen. Maar bij het invullen hiervan kwam men niet veel verder dan overkappen van parkeerruimte. Anderen waarschuwen tegen een halfwassen ding om de historie weer zichtbaar te maken. Straks is voor veel geld een half bolwerk blootgelegd en moet alles daarop worden gebaseerd. Dan liever letterlijk de spa in de grond en een stuk van het bolwerk zichtbaar maken zonder de inrichting van het gebied daar verder op af te stemmen. Ontwerpers benadrukken ook het belang van oog hebben voor stedenbouwkundige lijnen. Daarbij wordt verwezen naar de bijzondere wegenstructuur die als waaier het - 11 -
gebied uitloopt, de relatie met de andere stadspoorten, de groenstructuren om de stad en de verbinding met het Zoddepark in IJsselmuiden. Hoe precies is nog voer voor nadere uitwerking. 2.4 Liever niet meer woningen Weinig mensen zien het gebied als woongebied voor zich. De grote lijn is: hier moet je niet willen bouwen. Velen vinden het een te bijzonder gebied om aan woningbouw ‘op te offeren’. Anderen wijzen er op dat er al te veel plannen voor woningbouw in Kampen zijn en ook bestaat breed het gevoel dat er nog zoveel leeg staat in Kampen dat nieuwbouw niet aan de orde is. Het zijn zeker niet alleen omwonenden die dit vinden, maar die visie wordt veel breder gedeeld. Waar mensen die woonfuncties hier wel voor zich zien, is dat vooral vanuit de vooronderstelling dat je op de buitenwacht luxe appartementen of villa’s moet bouwen om geld te verdienen waarmee je andere dingen in het gebied kunt financieren. Wonen wordt dus vooral gezien als mogelijk onderdeel van een exploitatiemodel met grote investeringen in de gebiedsontwikkeling. Daarbij wordt meestal het kostbare idee genoemd om het parkeren ondergronds te brengen. De volgende concrete ideeën voor woonfuncties zijn genoemd; - een slanke woontoren op de buitenwacht - hotel met appartementen die je afhankelijk van de marktsituatie zowel als hotelkamer - vrijstaande villa’s in het groen; - naast de losstaande ‘villa kakelbont’ een paar villa’s bouwen in dezelfde stijl. Dat laatstgenoemde villa al lang te koop staat is velen ook een doorn in het oog. Iedereen veronderstelt dat deze onverkoopbaar is, omdat niet duidelijk is wat er met de locatie buitenwacht gebeurt. Het maak nogal wat voor de waarde uit of daar bijvoorbeeld weer een disco komt, hoogbouw of een park. Dat is reden te meer snel duidelijkheid te scheppen over de toekomst van de locatie buitenwacht. Met name ideeën om de hoogte in te gaan zijn zeer omstreden. In een van de bewonersbijeenkomsten hebben twee inwoners hun eigen idee gepresenteerd voor de locatie buitenwacht waar hoogbouw voor woningen in zat en dat wekte veel weerstand bij anderen. 2.5 Recreatie op Bolwerk Buitenwacht Een ander wensbeeld dat regelmatig terugkwam was die van recreatie en vertier. Jongeren pleiten voor meer speelmogelijkheden in het gebied, zoals een skatebaan. Het hierboven genoemde speelbos borduurt ook voort op het idee dat dit een levendig gebied mag zijn waar mensen zich vermaken. Met wat er met het grasveld annex voetbalveld aan de achterkant van het gebied moet gebeuren weten velen ook niet. Het is een beetje een vergeten gebied. Een enkeling ziet er een kans in om er andere dingen te doen (meer gebruiksmogelijkheden, stadslandbouw) maar anderen vinden juist dat je de rust van dit veld met de mogelijkheid om te voetballen moet handhaven. Bij het idee van het terugbrengen van water in het gebied wordt door een enkeling gepleit voor het realiseren van een zwembad hier, omdat dit gebied mooi centraal ligt tussen IJsselmuiden en Kampen. - 12 -
Niemand lijkt meer terug te verlangen naar een disco op de buitenwacht. In meerdere bijeenkomsten werd er wel geopperd dat dit een fijne plek kan zijn om te dansen maar bij doorvragen hadden mensen (ook de jongeren) het over dansen in het stationsgebouw en in de openbare ruimte. 2.6 Minder asfalt en minder (verspreide) parkeerruimte Het idee van een prettig groen en recreatief verblijfsgebied waar je de geschiedenis proeft botst in de ogen van velen op de huidige dominantie van asfalt en parkeren in het gebied. Mensen die het gebied inlopen en uiteindelijk op het terrein komen waar vroeger de houthandel stond zijn verbaasd hoeveel parkeerruimte er is en beginnen te dromen over alternatieve bestemmingen. Het idee om de dominantie van auto – en fietsparkeren te verminderen wordt breed gedeeld. De meest radicale oplossing die door een aantal mensen is geopperd is het verplaatsen van het autoparkeren naar de kop van spoorlanden onder het motto ‘ je mag best een stukje verder lopen als je hier gratis kunt staan.’ Daarbij wordt ook nog het idee geopperd om een watertaxi te realiseren naar de overkant om tegemoet te komen aan mensen die bezwaar tegen die afstand hebben. Dat zal lastig rendabel te maken zijn, maar is ook een leuke toeristische attractie. Anderen vinden dit te ver gaan en benadrukken de kracht van het gratis parkeren zo dicht bij de stad. Dat zou nog veel bekender moeten worden gemaakt, want veel mensen van buiten weten dit niet. Ook wordt het belang benadrukt om gratis te parkeren voor een bezoek aan het politiebureau. Een minder vergaand idee voor verplaatsen is hetzij een deel van het autoparkeren, hetzij het fietsparkeren naar de driehoek tussen Zwolseweg, station en spoor te verplaatsen. Die zone met bomen en struiken zou daar geschikt voor zijn en dan parkeer je nog steeds dichtbij brug en station. Een derde optie die veel wordt genoemd is het ondergronds brengen van het parkeren. Velen tekenen daar zelf al bij aan ‘dat dat vast veel te duur is’ en je het gratis parkeren wel kunt schudden om dit betaalbaar te maken. Maar dan wordt er ook verwezen naar de aanwezige hoogteverschillen in het gebied. Het zou toch mogelijk moeten zijn om met die hoogteverschillen te spelen, zonder kostbare investeringen de ruimte beter te benutten en het parkeren onder groene daken te brengen. Anderen denken dat je al heel ver komt door de huidige situatie beter te stroomlijnen en een beetje in te schikken. Je kunt hetzelfde volume aan fietsen en auto’s kwijt en toch ruimte te maken voor andere dingen door het gebied strakker in te delen. Het parkeren is nu slordig, lelijk en inefficiënt. Je zou het autoparkeren kunnen concentreren op een brede strook vanaf de buitenwacht naar achter en dan kun je er ook voor zorgen dat je er vanaf de brug gelijk op kunt rijden. Ander idee: bezoekers van het politiebureau op parkeerterrein politie laten parkeren want daar lijkt nog genoeg ruimte. Ook wordt er voor gepleit om gewoon eens een stuk parkeerruimte weg te halen en te zien wat er dan gebeurt. Sommigen kijken bijvoorbeeld naar de blauwe zone die zo weinig wordt gebruikt en juist op een plek ligt die fraai uitzicht op de stad biedt. De zee aan fietsen zo pal voor het station is velen een doorn in het oog. Ideeën die daarvoor worden geopperd; - 13 -
-
iets doen met hoogteverschillen waardoor fietsen onder een groen dak komen en minder dominant aanwezig zijn; fietskelder openstellen, minstens de helft van fietsruimte buiten spaar je dan uit; breng fietsparkeren naar gebiedje tussen woningen trekvaart en het station; breng fietsparkeren naar achter het politiebureau.
Er wordt ook gepleit voor het vergroenen van parkeerruimtes. Dat kan naast de eerder genoemde groene afdaken op drie manieren: meer bossages om parkeren aan het oog te onttrekken, inzaaien van gras op braakliggende stukken en ‘groene tegels’ gebruiken: tegels waar gras tussendoor kan groeien waardoor het lijkt alsof je rijdt en parkeert op een grasveld.
- 14 -
3- Het stationsgebouw 3.1 Het stationsgebouw als verzamelplaats voor ondernemerschap Nadenken over de toekomst van het stationsgebouw prikkelde bij velen de gedachten over hoe je lokale ondernemers hierbij kunt betrekken. Daarbij is regelmatig gewezen op het probleem dat kleine ondernemers niet in staat zijn in hun eentje iets van de grond te trekken laat staan een ruimte als het stationsgebouw te huren. Velen bepleiten dan ook het combineren van functies. Denk aan een bedrijfsverzamelgebouw en gebruik door verschillende exploitanten overdag en in de avond. Mensen zien voor zich hoe het stationsgebouw multifunctioneel wordt gebruikt voor onder meer exposities, concerten, toneel, feesten ,bruiloften, dansavonden, conferenties, debatten en lezingen. Iemand wijst op het ontbreken van een goede plek in Kampen om een huwelijksfeest te organiseren. Tijdens de creatieve sessie met jongeren werd als voorbeeld een weekagenda uitgewerkt waarin er altijd overdag en s’avonds iets te doen is. Er werd daarbij gepleit voor het oprichten van een maatschappelijk collectief voor exploitatie van het gebouw waarin verschillende culturele instellingen en culturele ondernemers participeren. Het meest genoemd is het inrichten van het gebouw als markt, waarbij meerdere (beginnende) ondernemers de kosten kunnen delen en elkaar kunnen versterken. Concreet werden ideeën geopperd voor een marktplaats met uiteenlopende producten en een marktplaats voor lokale- en streekproducten. Beide formules bieden de kans dat ondernemers uit de stad en regio hier hun mooiste producten in de etalage kunnen zetten. Ook zag men het station als ontmoetingsplek, werkplek of zelfs sociëteit voor zelfstandig ondernemers/ZZP’ers. Denk hierbij bijvoorbeeld aan de formule van ‘seats2meet’. Ook genoemd: een werk- en ontmoetingsruimte ingericht met spullen die te koop zijn (wellicht in samenwerking met de kringloopwinkel). En vaker genoemd: studenten de kans geven hier te experimenteren met een eigen bedrijf of een plek te maken voor mensen met afstand tot de arbeidsmarkt. 3.2 Collectief maatschappelijk ondernemerschap Deze nadruk op het delen van ruimten heeft niet alleen pragmatische redenen nl. het delen van kosten, Ook wordt er op gewezen dat het de levendigheid van het gebied ten goede kan komen en er iets van kruisbestuiving en gedeeld eigenschap voor gebied en gebouw kan ontstaan. Ook in andere bijeenkomsten werden formules voor collectief ondernemen in het gebied bepleit: een gebieds-BV, een gebiedscoöperatie, de vrienden van Bolwerk Buitenwacht. Blijkbaar nodigt de vraag naar ondernemerschap ook uit om na te denken over een vorm van collectief maatschappelijk ondernemerschap. Het zou interessant zijn om dat nader te onderzoeken. Verschillende mensen pleiten ervoor om ruimte te bieden voor tijdelijk gebruik om bepaalde formules uit te proberen. Het zou op prijs worden gesteld als de
- 15 -
gemeente (in regelgeving) en de eigenaar van het stationsgebouw (in huurprijzen en gebruikseisen) die ruimte zouden willen bieden.
3.3 Een plek voor kunst en cultuur In lijn met het idee van een levendige ontmoetingsplek zijn ideeën geopperd voor het organiseren van activiteiten met een cultureel karakter, zowel in het stationsgebouw als buiten. In dat beeld wordt Bolwerk Buitenwacht ingericht als evenemententerrein of moet er in ieder geval de ruimte zijn voor tijdelijke evenementen. Het gebied prikkelt de fantasie. Mensen dromen daarbij van het kruispunt bij de brug als tijdelijk strand of terrein voor optredens, de doorkijk vanaf de buitenwacht naar de stad als toneeldecor, voorstellingen op een podium die op het water drijft waarbij de trappen voor het station en het talud aan het water als tribune kunnen worden gebruikt. Vele mensen pleiten er met het oog op deze functie voor om de muziektent weer hier naartoe te halen. Als activiteiten worden genoemd: optredens van de vele koren en fanfares die Kampen rijk is, een jaarlijks festival met de sfeer van Oerol, muziekfestivals, verhalenfestivals, theater. Een andere lijn die regelmatig terugkwam was het gebruik van het stationsgebouw en het gebied eromheen als centrum voor kunstenaars. Met een combinatie van ateliers, expositie- en verkoopruimte zouden zowel kunstenaars uit Kampen als uit Zwolle hier een plek kunnen vinden. Ook de buitenruimte zou hier een rol in kunnen vervullen. Zo werd het idee geopperd om ‘de zandbak’ van het achterste parkeerterrein als werkplaats voor kunstenaars in te richten waar ze grote objecten kunnen maken. De ruimtes boven het station zouden ook dienst kunnen doen als werkruimte of als tijdelijke woonplek voor ‘artists in residence’. In dit verband wordt ook gepleit voor samenwerking met Artez in Zwolle waarbij dit gebied ook interessant is in het kader van opleidingen. Een geheel ander idee is om een kunstenaar van naam te verleiden om zich hier te vestigen met zijn of haar atelier en zo een nieuwe trekpleister voor de stad te realiseren.
- 16 -
4- De IJssel en het nationaal landschap ervaren 4.1 Recreëren op en aan het water Het water oefent een sterke aantrekkingskracht uit op mensen. Wanneer de vraag wordt gesteld hoe beter te benutten dat Bolwerk Buitenwacht pal aan de IJssel ligt valt regelmatig het woord ‘flaneren’. Ruimte zoeken in de uiterwaarden (bijvoorbeeld onder brug door kunnen lopen), op het talud of op het water (plankier, een pier) om te kunnen lopen en verpozen is een door velen gekoesterde wens. Dat de dijk de komende jaren waarschijnlijk een forse onderhoudsbeurt zal ondergaan kan ook helpen om daar iets te realiseren tegen relatief bescheiden kosten door werk met werk te maken. Dat Rijkswaterstaat in verband met ruimte voor de rivier alle bomen (behalve die er al voor 1997 stonden) en struiken weg gaat halen in de uiterwaarden maakt het mogelijk om opnieuw naar dat gebied te kijken en wandelpaden aan te leggen. Hoewel het buiten het gebied Bolwerk Buitenwacht ligt hebben heel veel mensen het over de strandjes en de uiterwaarden ten noorden van de brug. Dat is een gebied dat enorm tot de verbeelding spreekt en veel potentie heeft als fijne recreatieve plek. Het is voor veel mensen ondenkbaar om het te hebben over de betekenis van Bolwerk Buitenwacht als ontmoetings- en verblijfsplek, etalage van de stad en toegangpoort tot het nationaal landschap zonder deze plek daarbij te betrekken. Vanuit Rijkswaterstaat is steeds gecommuniceerd dat de IJssel bij Kampen een trechter is waar geen objecten in het water worden geduld die de stroom nog smaller maken. En men wil geen voorzieningen die aanmoedigen om in de rivier te zwemmen omdat de stroming door die trechtervorm zo gevaarlijk is. Een aantal mensen stelt met het oog hierop voor om net als vroeger een zwembad in het water te leggen op een plek waar dat qua breedte van de rivier nog wel kan. Te denken valt aan de plek pal naast de brug tegenover het station of verderop voorbij de brug. Meerdere malen is als idee geopperd om een stadscamping in dit gebied te realiseren. Het zou een zeer gewilde plek zijn voor kampeerders en campers. Ook dat wringt met de ambities voor ruimte voor de rivier omdat het vertier aan het water uitlokt. Er lijkt op dit moment wel ruimte om een bescheiden camping voor passanten (met name gericht op kanovaarders) in te richten bij het haventje. Er vind op dit moment overleg plaats tussen gemeente, Rijkswaterstaat en de exploitanten van de haven om een bescheiden uitbreiding van de voorzieningen te bekijken. Wellicht is dit een eerste stap die ons leert of een echte stadscamping aan het water in een later stadium alsnog valt te realiseren. 4.2 Recreatief verzamelpunt Het idee van Bolwerk Buitenwacht als recreatief aantrekkelijke plek met veel aandacht voor landschap en water leidt tot de volgende aanbevelingen: - inrichten van een informatiepunt over het nationaal landschap; - een relatie leggen met het programma ruimte voor de rivier; - verbeteren verhuurvoorzieningen voor fiets en kano; - verbeteren verblijfsvoorzieningen (terras, fijne rustplekken, camping) - 17 -
-
voor recreanten; uitzetten routes voor varen, skaten, steppen, wandelen en fietsen.
Het is van belang om deze ambitie in nauw overleg met de mensen die verantwoordelijk zijn voor het programma van het nationaal landschap op haalbaarheid te onderzoeken. Zij kunnen het totaalbeeld schetsen van bestaande en gewenste informatiepunten, routes en ontbrekende schakels in de netwerken voor fietsers, wandelaars en kanovaarder. Meerdere mensen opperen in dit verband het idee om het sluisje dat vroeger de trekvaart met de IJssel verbond weer in oude luister te herstellen. Dan kun je mooie kanoroutes varen. Anderen wijzen op het feit dat de beperkte winst hiervan (sluisje is ook lastig om te passeren) niet zal opwegen tegen de kosten. 4.3 Station als knooppunt Het beeld van deze plek als knooppunt voor reizigers leidt er ook toe dat er weinig animo is om vervoersfuncties hier weg te halen. Ideeën die wel eens langskomen om station, bus en parkeren richting kop van spoorlanden te brengen kunnen op weinig steun rekenen van mensen die deze identiteit van de plek centraal stellen. In dat licht valt het eerder op het perron laten stoppen van de trein om ruimte voor een terras te maken niet bij iedereen in goede aarde. Dat doet in de ogen van enkelen afbreuk aan de bijzondere sfeer van het station en de verbinding tussen stationsgebouw met zijn bijzondere perronkap en de trein. Er zijn uiteraard ook wensen om de kwaliteit van de vervoersfuncties hier te verbeteren. Er wordt gemopperd over buslijnen die er niet meer zijn, over de slechte verbinding tussen de twee treinstations over de gebrekkige voorziening voor het huren van fietsen. Bij de gebiedsaanpak zul je dan ook een link met dit vraagstuk moeten leggen. 4.4 Puzzelen met de Zwolseweg Stedenbouwkundigen hebben het regelmatig over ‘het herstellen van de verbinding met het water’ en daarmee doelen ze meestal op de barrièrewerking die de Zwolseweg biedt tussen buitenwacht, station en de IJssel. Het opdoeken van de Zwolseweg was een veel gehoord voorstel. Meerdere groepen die bij de creatieve sessies als opdracht hadden om naar de waterkant te gaan en daar te kijken wat je kunt versterken kwamen terug met tekeningen met een herontwerp van het verkeersysteem rond Kampen, zodat de Zwolseweg er uit kan. Dan kun je Bolwerk Buitenwacht en het station goed met de IJssel verbinden. Anderen kwamen met minder radicale oplossingen omdat ze de Zwolseweg als noodzakelijke verbinding ervaren, opzien tegen jarenlange politiek over verkeer en infrastructuur of inschatten dat het veel te duur is om het verkeerssysteem radicaal te veranderen. Een overzicht van de alternatieve ideeën die ook wat willen doen aan de dominantie van asfalt en autoverkeer in dit gebied: - instellen van eenrichtingsverkeer de stad uit waardoor je de Zwolseweg, het verkeersplein en de rijwegen voor het station ook kunt versmallen; - toepassen van het concept ‘shared space’ waarbij auto, fiets en voetganger samen gebruik maken van dezelfde ruimte zonder stoplichten en er alleen stapvoets mag worden gereden bij de brug en voor het station; - maken van een rotonde voor de brug; - 18 -
-
stoplichten verder vanaf het kruispunt zetten zodat het verkeersplein bij de brug vrijer wordt; incidenteel (zomerfestival, stadsstrand, autoloze zondag) het plein voor de brug verkeersvrij maken ten guste van de speciale activiteiten en vrij baan voor de voetganger.
Die laatste optie werd ook geopperd als mogelijkheid om eens uit te proberen wat er gebeurt als je het verkeer dwingt een andere route te kiezen. Dat kan dan de basis vormen voor structurele ingrepen in de toekomst.
- 19 -
5- De besluitvorming 5.1 Doorpakken Gevraagd naar wat mensen van de besluitvorming verwachten, valt op dat vooral de woorden tempo, doorpakken en slagvaardigheid vallen. Er is te lang niets met het gebied gedaan, hoe de Buitenwacht er al jaren bij ligt is veel mensen een doorn in het oog. In beeldvorming over hoe de gemeente Kampen werkt overheerst het idee dan het wel wat slagvaardiger mag. Niet alleen de gemeente zelf zou in dat beeld slagvaardiger kunnen opereren maar ze zou ook anderen daarop kunnen aanspreken: een van de adviezen was “dwing bij mensen met ontwikkelrechten in het gebied af dat ze ook daadwerkelijk iets doen”. Overigens blijkt dat voor veel mensen onduidelijk is hoe de eigendomssituatie in het gebied er uit ziet. Een opmerking als ‘ga met alle grondeigenaren om tafel zitten’ suggereert dat er meerdere eigenaren zijn terwijl de gemeente afgezien van het station de enige eigenaar in het gebied is. En meerdere mensen denken daarentegen weer dat het stationsgebouw eigendom van de gemeente is. Er is ook behoefte aan meer transparantie over de onderhandelingen over de toekomst van het gebied waar de afgebrande disco stond. Voor de slagvaardigheid is het van belang dat het handelen niet wordt uitgesteld tot besluitvormingstrajecten zijn doorlopen. De in bijlage 2 opgesomde speldenprikken kunnen al heel snel worden uitgedeeld. Wat helpt is een proces te organiseren dat uitnodigt tot handelen. Een van de adviezen was ook: formuleer de vraag van de week en ga daar samen mee aan de slag. 5.2 De roep om een richtinggevend kader Meerdere mensen worden onrustig van de voorgestelde organische aanpak omdat ze doorpakken associëren met een duidelijk kader, totaalplan en eindbeeld. Een aantal ideeën om te komen tot dat inspirerende kader; - benoem duidelijk wat er in Kampen mist en waarom dit gebied daar een oplossing voor kan zijn; - stel heldere doelen bijvoorbeeld 25 % meer toerisme in ......; - geef het gebied een centraal thema mee bv. lokaal, ecologisch, hergebruik; - werk 5 opties uit en maak er een mix van; - werk 3 scenario’s uit waar door bevolking uit kan worden gekozen. Anderen relativeren het belang van zo’n kader en zien in een organische aanpak juist een kans om snel tot handelen over te gaan:‘maak kleine stappen, vrienden maak je onderweg’, ‘werk met een paar eenvoudige spelregels’, ‘gebruik gewoon de criteria uit gebiedsvisie binnenstad en dan ben je er’. Het is voor het vertrouwen in het proces belangrijk dat de gemeente de perspectieven snel omzet in een richtinggevend document. De organische aanpak bij havenkwartier in Deventer kan een voorbeeld daarvoor zijn. Daar zijn in een zogeheten ontwikkelplan vijf perspectieven uitgewerkt waarbinnen veel nog mogelijk is. Daarnaast is gewerkt met een flexibel bestemmingsplan en een beeldkwaliteitsplan. - 20 -
5.3 Betrekt Kampenaren met hart voor de stad De commentaren op hoe de gemeente nu werkt via het gebiedsatelier zijn zeer positief (‘heel goed dat de gemeente dit zo doet’) maar soms ook sceptisch (‘eerst maar eens zien wat er mee gedaan wordt’). Het gevaar is nu wel dat zowel de enthousiasten als de sceptici gaan zitten toekijken hoe de gemeente dit verder doet. Indachtig de filosofie van Kampen Merkbaar Beter is het zaak om blijvende betrokkenheid vanuit de Kamper samenleving en vanuit de regio te organiseren. Een van de deelnemers stelde ook voor om ‘de vrienden van Bolwerk Buitenwacht’ op te gaan richten. Dat spoort ook met opmerkingen als: - het plan moet breed gedragen zijn; - jeugd en creatieve sector betrekken; - laat mensen uit verschillende werelden elkaar blijven ontmoeten; - lokale verhalenvertellers en mensen die evenementen willen organiseren mobiliseren. In bijna alle creatieve sessies is aan het einde de vraag gesteld of mensen betrokken willen blijven en daar gingen vele handen omhoog. Het is zaak om dat snel te verzilveren en deze mensen niet in de wachtstad te zetten. Er werd ook gepleit voor collectief ondernemen in het gebied: een gebieds-BV, een gebiedscoöperatie en zoals genoemd de vrienden van Bolwerk Buitenwacht. Blijkbaar nodigt de vraag naar ondernemerschap ook uit om na te denken over een vorm van collectief maatschappelijk ondernemerschap. Het zou interessant zijn om dat nader te onderzoeken. Er werd door enkele mensen gepleit voor het organiseren van crowdfunding als alternatieve vorm van financiering. Ook een teken dat men op zoek is naar nieuwe vormen van gebiedsontwikkeling. Dat is niet vreemd gezien het lage vertrouwen dat er is in ‘klassieke’ wijzen van ontwikkelen. Dat heeft zowel betrekking op de rol van de gemeente als op de rol van lokale ontwikkelaars. Dit type adviezen laat weinig te raden over hoe daar tegenaan gekeken wordt: - werk alleen met ontwikkelaars die ook iets willen geven aan de stad; - werk met ondernemers met hart voor de stad in plaats van ‘cashers’; - geef minder ruimte individuele (ontwikkelaars-)belangen, meer collectieve belangen; - werk alleen met ontwikkelaars van buiten Kampen. Reden te meer om serieus te zoeken naar mogelijkheden om het eigenaarschap voor de ambities in het gebied meer in de samenleving te leggen en daarbinnen naar nieuwe vormen van collectief ondernemerschap en collectief beheer te zoeken. 5.4 Mobiliseren van kracht van buiten Kampen Het idee dat mensen van buiten Kampen betrokken worden in dit gebiedsproces sprak aan. Allereerst omdat het helpt om specialisten van buiten (genoemd zijn architecten, de stadarcheoloog van Zwolle, de spoorbouwmeester) mee te laten denken. Maar vooral omdat men hoopt dat je via die weg investeerders op het spoor komt. Dat - 21 -
wordt ook gevoed door het eerder genoemde gebrekkige vertrouwen in lokale ontwikkelaars. Er werd lustig gedaan aan namen noemen: - moderne ontwikkelaars als Ronald van ’t Hof van seats to meet uitnodigen; - verleid grote regionale ondernemers als de gebroeders Jansen (Sligro), Gaston Sporre, Van der Valk, Tecla Bodewes (scheepswerf Meppel) om hier te investeren; - lok uit dat twee mensen hun nek uitsteken bijvoorbeeld iemand als Harry van Dalfsen; - nodig de ondernemer uit die met de theologische hogeschool bezig is; - haal de gretige jonge ondernemers uit Zwolle hier naar toe; - maak gebruik van incubatorfonds van provincie en Rabobank; - zorg dat provincie in dit voor nationaal landschap bijzondere gebied investeert ; - ga een alliantie aan met Rijkswaterstaat en eventueel ook de banken; - kijk of Artez of Windesheim iets met stationsgebouw zou kunnen. In een fase dat er gekozen is voor een aantal heldere richtingen lijkt het goed om daar wat gesprekken over te gaan voeren. Een en ander zal ook afhangen van het ambitieniveau dat wordt geformuleerd. Want wellicht kan veel gedaan worden met (een collectief van) lokale initiatiefnemers met behulp van nieuwe vormen van financiering.
- 22 -
Bijlage 1: Overzicht van in het atelier geopperde wensen en ideeën gegroepeerd naar een aantal duidelijke ontwikkelperspectieven 1- Doe iets in de geest van de plek: reizen, verblijven en ontmoeten - Mooie reis maar helaas kom je nu op plek waar je niet wilt zijn! - Sprookjesachtige treinreis met stationsplein als anticlimax - De geest van aankomst en vertrek - Toegangs- en afscheidspoort voor leuke mensen - Zeker voor jongeren nu plek van vertrek (weinig te zoeken in Kampen), minder van aankomst - Zorg dat er weer een toilet is!!! - Rust- en verblijfpunt - Rust- in plaats van ‘rush’-gevoel - Ontmoetingsplek - Plek van iedereen/geen uitsluiting - De mix van mensen is leuk - Maak er verblijfsgebied van i.p.v. alleen tussenstop - Maak trappen en omgeving tot fijne verblijfsplek - Er moet weer reuring komen die er vroeger was met de studenten - Ooit was het een bruisende plek, haal dat terug - Station als afspreekplek - Station als sociëteit - Goeie plek om iets aan tekort hotelcapaciteit in Kampen te doen - Herstel de functie van stationshal - Laat trein ook in toekomst eindigen waar ie nu eindigt, dat hoort bij een echt station - Trein terugleggen naar pompstation/ oude meubelfabriek spoorlanden - Hou de verbinding trein en stationshal vast - Trein iets eerder laten stoppen zodat deel perron vrijkomt voor terras - Hier horen terrassen!!!! - Zorg dat je weer een kopje koffie kunt drinken - Geweldige plek voor fijn terras waar je nog tot laat in de zon kunt zitten - Realiseer meerdere soorten horeca in het gebied die elkaar versterken - Maak betere verbinding tussen de 2 treinstations - Jammer dat ik niet meer rechtstreeks naar Zwolle kan uit Dronten - Ben boos dat lijn 141 is geschrapt waardoor ik lange reis heb naar Stadshagen - Busvervoer beter afstemmen op treinen - Busperrons verhogen voor betere instap - Fietsverhuur verbeteren/makkelijker maken - Raar dat ik na half 5 en in het weekend niet gewoon meer een fiets kan huren 2- Versterk de etalagefunctie/het visitekaartje van de stad - Het mooiste uitzicht van Nederland!! - Het startpunt van de stad - Warm welkom voor stad en landschap - Nieuw startpunt voor Kampen - De etalage van Kampen - 23 -
-
Zet bord aan overkant dat naar hier verwijst (‘bekijk het ook eens van de andere kant’) en vice versa De geest van de Hanzestad Het wereldse symbool van Kampen No nonsense en eigenzinnig zoals Kampen is Niet gelijk ratsch de brug over Mensen verleiden om de brug over te gaan Brug ‘opleuken’ Oude stadspoort weer in ere herstellen Plek aanpakken in samenhang met andere stadspoorten Al dat verkeer dat nu de rondweg neemt en niets van Kampen ziet verleiden om hier toch heen te komen Deze plek moet mensen in Stadshagen verleiden om niet naar Zwolle te gaan maar naar Kampen! Dat ze in Valkenburg zeggen: je moet naar Kampen toe! Laat functies hier samenkomen i.p.v. ze over de stad te verspreiden
3- Maak stationsgebouw tot verzamelplek voor (lokaal) ondernemerschap - Markthal in stationsgebouw !!! - Studentondernemingen MBO HBO in stationsgebouw - Exploitatie door maatschappelijk initiatief/leerwerkplaats/ stage - Markt in deel waar nu fietsenstalling zit - Lokale en streekproducten hier verkopen - Streekmarkt - Regionaal MKB (incl. kleine Hema) in stationsgebouw - Combineer maken (atelier, edelsmid etc) en verkopen - Mix van horeca, bed & breakfast, expositie - Iets doen met hergebruik en kringloopwinkel - Uithangbord lokaal ondernemerschap - Ruimte voor tijdelijkheid / gedoogvergunningen - Zalenverhuur voor bruiloften, feesten, vergaderingen en voorstellingen - Station als broedplaats - Een soort seats to meet - Flexplekken en ateliers - Kleinschalig paviljoen complementair aan station - Er is geen leuke horeca in IJsselmuiden, realiseer dat hier 4- Benut gebied en station voor kunst, cultuur en vermaak - Evenemententerrein!!! - Stations zijn culturele ontmoetingsplekken - Trappen als tribune - Speeltuin voor kunstenaars - Buitenruimte als werkplaats voor kunstenaars - Buiten werken met 3D kunst - Permanente expositie - Historisch museum - Kleine musea in stationsgebouw zoals Waschmuseum en speelgoedmuseum - Zet hier een bekende kunstenaar neer als publiekstrekker - Aandacht voor grote rol IJssel in de schilderkunst - Exposeer hier schilderij van Voerman en Haverkamp - 24 -
-
Maak in overleg met Artez van woning boven station een plek voor ‘artists in residence’ Leer van fouten op zuid: geen landschapskunst in niet-wandelgebied Twee generaties kunstenaars verbinden De stadsvilla en de toren van het station vormen mooi kader voor theater met zicht op de stad Stationsgebouw als klein theater annex concertgebouw Theater en muziek op het plein a la oerol Muziekoefenruimte Maak dit tot een plek voor de vele fanfares en koren die Kampen rijk is Lezingen Journalistiek debatcentrum Een kleine dependance van de bibliotheek met boekenautomaat Combineer kunst en lekker eten Gebruik station of kop van spoorlanden om te kunnen dansen Bowlingbaan in kelder stationsgebouw
5- Maak het gebied groener met allure van landschapspark - Meer groen!!! - De oude lanenstructuur met bomen terugbrengen - Landschapspark in combinatie met Kamper art - Park met sportvelden - Vijver en monument - Waterfontein maken - Haal de muziektent terug!! - Zitbanken in het groen - Een multifunctioneel park voor iedereen - Leisurepark - Skatebaan aanleggen - Speelveld handhaven - Randen van het gebied zijn geschikt voor stadslandbouw - Park met uitkijktoren - Groene long/groene vingers vanuit de stad - Spannend bos met boomhutten waar je ook mag slapen - Belevenisbos op bolwerk en in uiterwaarden - Bos /groen terugbrengen - Gemeente, stop met weghalen van groen in en rond de stad - Wilde planten langs IJssel en aan de randen/niet te gecultiveerd - Verbinding met Zoddepark leggen - Hou bij herinrichten gebied rekening met het feit dat er in de laagste delen regelmatig sprake is van wateroverlast 6- Benut de markante historie en doe er iets vernieuwends mee - Iets echt nieuws doen gebruikmakend van de geschiedenis - Verborgen schatten zichtbaar maken - Schop in de grond dan kom je het bolwerk weer tegen - Schans terugbrengen: voorgebied steens/achtergebied groen - Op een bolwerk bouw je niet - Breng het water terug - Concentreer functies in het midden, hou ruimte aan de randen - 25 -
-
Kijk naar de oude stedenbouwkundige lijnen en relatie tot andere stadspoorten Gebruik het gegeven dat alle wegen bij station samenkomen door dat te accenturen en er op die plek een shared space van te maken Goeie plek voor zwembad zo tussen IJsselmuiden en Kampen Bouw er weer iets als de buitensociëteit terug Bouw parkeergarage met dakterras Buit geschiedenis spoorlijn uit via stoomtrein exposeren of hotel in oude wagons Ideale plek voor de Kogge !!! Verbinding maken met de Koggewerf
7- Geef ruimte voor bescheiden aantal luxe woningen - Beperkte woonfunctie met parkgebied erachter - Montmartre aan de IJssel met ruimte voor hogere gebouwen in franse stijl boven de winkeltjes - Luxe appartementen icm horeca - Stadsvilla’s en bomen/grandeur - Bestaande ‘villa kakelbont’ als uitgangspunt nemen, daar paar villa’s bijbouwen - Niet-commercieel profiel versus gebied moet zich terugverdienen - Geen hoogbouw - Slanke woontoren - Landmark realiseren - Appartementen combineren met hotel waardoor ze zowel woonfunctie als hotelfunctie kunnen hebben 8- Organiseer het parkeren anders om kwaliteitsimpuls mogelijk te maken - Te veel ruimte in gebruik voor parkeren auto’s en fietsen!!! - Fiets- en autoparkeren is nu slordig, lelijk en inefficiënt - Deel parkeren weg/gras inzaaien - Concentreer parkeren op strook vanaf de buitenwacht naar achter en zorg dat je er vanaf brug gelijk op kunt rijden - Gebruik driehoek tussen Zwolseweg en spoor voor parkeren, dat is nog dichtbij brug en station - Kleed het parkeren in het groen in - Bezoekers politiebureau op parkeerterrein politie laten parkeren - bouw ‘ondergrondse’ parkeergarage door hoogteverschil te benutten !! - Fietskelder openstellen, de helft van fietsruimte buiten spaar je dan uit - Breng fietsparkeren naar gebiedje tussen woningen trekvaart en het station - Breng fietsparkeren naar achter het politiebureau - Breng parkeren naar spoorlanden i.c.m. watertaxi /shuttlebusje - Hou gratis parkeren hier, vitaal voor bezoek politiebureau 9- Breng hoeveelheid asfalt terug en verbeter de verkeersystemen - Te veel asfalt !!! - Versmal de wegen - Stel eenrichtingsverkeer in met name op de brug - Maak een rotonde bij de brug - Meer ruimte om te lopen op kop station - Omleggen weg voor het station - Vrachtwagenverbod - Knip maken in Zwolseweg - 26 -
-
Afwaarderen Zwolse weg tot smallere weg Eenrichtingsverkeer op de brug invoeren Weg omleggen naar voor station langs waardoor weg ad IJssel kan worden opgedoekt Infrasysteem rond IJsselmuiden opnieuw doordenken zodat vrachtauto’s andere route nemen Breng de bussen naar de overkant van het plein Overzichtelijker en veiliger situatie voor fietsers maken Verbinding voor voetgangers tussen station en spoorlanden Maak van hele gebied rond brug en op plein shared space met groene uitstraling waar auto’s stapvoets rijdend worden gedoogd
10- Breng levendigheid aan en op het water - Flaneren!!! - Water als vriend en vijand - Drijvend terras in de IJssel - Terras op station - Terras aan de IJsselkade - Stadscamping - Passantenhaven tegenover station vergroten - Er op inspelen dat je straks ‘rondje om Kampen’ kunt varen - Combineer haventje met camping en horeca - Steiger aanleggen om te flaneren - Flaneren/beleven waterkant - Maak wandelpaden in uiterwaarden als rijkswaterstaat groen gaat weghalen - Maak wandelpromenade langs het water onder de burg door - Richt je aandacht op de overkant, dat moet de mooie boulevard worden - Trekvaart weer aansluiten op de IJssel - Maak hier een mooi stadsstrand - Strand ten noorden van de brug veel beter uitnutten!!! - Drijvend zwembad in rivier - Dijk herinrichten - Onderzoek betekenis Uiterwaarden voor biodiversiteit - Platform in water bij brug om voorstellingen te geven - IJsselbeleving opnemen in hele gebied - Licht en kunst op de IJssel - Ga eens bij sluuspoort in Zwartsluis kijken als inspiratie - Ga een kijken naar aanpak ‘van brug tot Bolwerk’ in Hasselt - Wie weet er eigenlijk wat het verhaal is achter die plastic vis die nu in IJssel drijft? 11- Maak tastbaar dat dit verzamelplaats/toegangspoort voor nationaal landschap IJsseldelta is - Huiskamer nationaal landschap - Richt hier een permanente expositie in over het Nationaal Landschap waar ook streekproducten verkocht kunnen worden - Maak informatiewinkel nationaal landschap - Ontwikkel hier het “Huis van de IJsseldelta” - Maak infopunt ruimte voor de rivier - Haal hier de VVV naar toe, veel betere plek daarvoor - 27 -
-
Zie het Hoog Water Beschermings Programma (HWBP) ook als aanjager van ontwikkelingen - Maak rond de brug ruimte op de uiterwaard om daar koeien te laten lopen - Scharnierpunt nationaal landschap - Hier vermengt zich sfeer buitengebied met de stad - Verzamelplek voor nationaal landschap - Startpunt voor kano- , wandel en fietsroutes - Vergeet de steproutes niet, nationaal kampioenen komen uit deze regio Alle wegen naar buiten komen hier samen, maar dat beter zichtbaar en voelbaar
- 28 -
B- De korte termijn en laaghangend fruit 1- Stel stationsgebouw weer open - Hou het gebouw open!!! - Station weer zichtbaar maken van beide kanten/transparantie !! - Kleur brengen in atelier/stationsgebouw - Knap het gebouw aan de voorkant op, heeft nu een aftandse aanblik - Doe de deuren niet meer dicht, zet er iemand neer als gastheer - Probeer met inschakeling van ‘mensen met een rugzakje’ gebouw open te houden - Zet er koffietentje in en richt het in met spullen van de kringloop - Maak er huiskamer van waar mensen ook kunnen werken - In oude glorie herstellen, weg met loket erin en pleisterlaag weghalen - Dit gebouw moet gewoon weer gebruikt worden - Zorg dat mensen er wat kunnen drinken en naar toilet kunnen - Probeer eens een marktformule uit waar iedereen kraampje kan huren - Laten organisaties samen een agenda maken voor vulling van het gebouw met cursussen optredens, dansen etc. - Trein nu al eerder laten stoppen 2- Verbeter verblijfskwaliteit en ruim rommel op - WC plaatsen !!! - Doe iets bijzonders met roep om toiletten bv ‘dixi-land op buitenwacht’ - Reclameborden weg - Hagen lager - Rotzooi Buitenwacht opruimen - onkruidverdelger - zet boombakken neer - hekken weg!!! - Gras inzaaien - vuilnisbakken weg bij entree - begin met een klein terras 3- Ga wat doen met de bestaande ruimte Bolwerk/Buitenwacht/Waterkant - Open ruimte met veel mogelijkheden!!! - Flexibele gebruiksruimte - Zet er bankjes neer - Kamper maaltijden kun je hier organiseren - Ruimte voor tijdelijkheid / gedoogvergunningen - Kleinschalig paviljoen - Laat het gebied af en toe helemaal van kleur verschieten door er stadsstrand of evenemententerrein van te maken - Het gebied is eigenlijk een grote zandbak waarin je kunt spelen 4- Laat snel zien hoe je volume asfalt, verkeer en parkeren kunt terugbrengen - Gebied bij de brug paar keer per jaar afzetten om er stadsstrand van te maken - De weg af en toen vermallen en eenrichtingverkeer instellen om te kijken hoe dat uitpakt - Experimenteer met een autoloze zondag - Begin met stukjes parkeerterrein weg te halen (bv de weinig gebruikte blauwe zone) - Je kunt nu al parkeren beter concentreren op 1 plek en wat vrijkomt groen maken - 29 -
-
ANWB-borden aanpassen zodat mensen elders parkeren Blauwe zone s’avonds openstellen voor langer parkeren Meer bekendheid geven aan dat je hier gratis kunt parkeren Deel van fietsparkeren naar de kelder van het station Stoplichten verplaatsen om meer verblijfsruimte te krijgen Wachttijden bij de brug voor fietsers beperken
- 30 -
C Het proces 1- Ga snel en slagvaardig aan de slag - Er is al te lang niets gedaan!!! - Ambtenaren leven van papier maken maar er worden geen knopen doorgehakt - Heb al eerder bij gemeente aangeklopt met mijn idee maar past blijkbaar net bij wat ze zelf wilden - Toewerken naar duidelijke besluiten - Aanstellen ideeënmanager - Helder besluitvormingsmodel, bv: de vraag van de week - Doorpakken!!! - Lef hebben - Werk 5 opties uit en maak er een mix van - Werk 3 scenario’s uit waar door bevolking uit kan worden gekozen - Trek de portemonnee, er is ook al 29 miljoen in nationaal landschap gestoken - Dwing bij mensen met ontwikkelrechten in het gebied ook af dat ze daadwerkelijk iets doen - Maak kleine stappen, vrienden maak je onderweg - Zorgvuldigheid is belangrijker dan snelheid 2- Betrekt Kampenaren met hart voor de stad - Organiseer ‘de vrienden van het Bolwerk’ - Organiseer betrokkenheid maar maak er geen protestclubje van - Plan moet breed gedragen zijn - Met bewoners IJsselmuiden vormgeven van hun entree - Crowdfunding - Jeugd en creatieve sector betrekken - Laat mensen uit verschillende werelden elkaar blijven ontmoeten - Lokale verhalenvertellers en mensen die evenementen willen organiseren mobiliseren - Alleen ontwikkelaars die ook iets willen geven aan de stad - Ondernemers met hart voor de stad in plaats van cashers - Minder individuele (ontwikkelaars-)belangen, meer collectieve belangen - Begin een gebieds-BV - Begin een gebiedscoöperatief - Begin een maatschappelijk collectief 3- Mobiliseer kracht van buiten Kampen - Spoorbouwmeester uitnodigen, inrichten vanuit reis van de klant - Meeliften op culturele hoofdstad Leeuwarden - Moderne ontwikkelaars als Ronald van ’t hof uitnodigen - Haal alsjeblieft een architect van buiten - Verleid grote regionale ondernemers als de gebroeders Jansen (Sligro), Gaston Spoor, van der Valk, Tecla Bodewes (scheepswerf Meppel) om hier te investeren - Lok uit dat 2 mensen hun nek uitsteken bv iemand als Harry van Dalfsen - Haal de gretige jonge ondernemers uit Zwolle hier naar toe - Haal Zwolle hierheen - Nodig stadsarcheoloog Zwolle uit - Profileer Kampen als belangrijke plek voor inwoners Stadshagen - Maak gebruik van incubatorfonds van provincie en Rabobank - 31 -
-
Zorg dat provincie in dit voor nationaal landschap bijzondere gebied investeert Alliantie met RWS en eventueel ook de banken Kijk of Artez iets met stationsgebouw zou kunnen Betrek ook Windesheim
4- Maak een inspirerend kader - Gebruik criteria uit gebiedsvisie binnenstad - Totaalplan maken - Hecht aantrekkelijk plan maken - Helder doel stellen, bv 25 % meer toerisme - Benoem duidelijk wat er in Kampen mist en waarom dit gebied daar een oplossing voor kan zijn - Geef gebied een centraal thema mee bv. lokaal, ecologisch, hergebruik - Maak geen plan voor hele gebied maar stuur via eenvoudige huisregels
- 32 -
Bijlage 2: Overzicht van in het atelier voorgestelde maatregelen
Verblijfskwaliteit vergroten
Etalage van de stad
Stationsgebouw als broedplaats voor ondernemerschap Kunst en cultuur
Vertier en recreatie
Leven aan het water
Speldenprikken
Laagdrempelige ingrepen
Grote veranderingen
Tijdelijk openbaar toilet Buitenwacht opruimen Tijdelijke koffie- en terrasvoorziening in zomer Transparant stationsgebouw Verplaatsen reclameborden, Schoonmaken perron, Verwijderen/verlagen heg Etalage verbeelden Ruimte voor eenmalig gebruik (kerstmarkt, boekenmarkt, voedselmarkt, bijeenkomsten ZZP-ers) Tijdelijke expositie in stationsgebouw Boekenruilkast op station Samen kunstwerk maken Eenmalige activiteiten en kleine speeltoestellen om meer reuring te brengen
Stationsgebouw opknapbeurt geven waardoor het altijd open kan blijven Permanent een kleine horecavoorziening Presentaties van lokaal ondernemers/streekproducten Toerismebureau vestigen
Restaurant en terrassen op buitenwacht en/of station Hotel op buitenwacht en/of in het stationsgebouw Stadscamping aan het water Museale omgeving waarin bijzondere kunstwerken een plek krijgen
2 jaar marktconcept uittesten voor gebouw, bij voorkeur verzamelplaats of markt voor lokale- of streekproducten Organiseren combinatieprogramma door culturele instellingen en – ondernemers Groeimodel haven met ruimte voor kampeerfunctie Skatebaan en speeltoestellen Muziektent terugplaatsen Zomers gebied rond de brug inrichten als voetgangerzone/ terras/ evenemententerrein Voorstellingen aan/op water Parkachtige uitstraling door middel van selectieve ingrepen die weinig kosten Parkeren meer concentreren in deel gebied en toegankelijkheid vanaf kruispunt verbeteren
Station structureel in gebruik als verzamelplaats voor ondernemers gecombineerd met horeca Stationsgebouw en deel Bolwerk Buitenwacht inrichten met ateliers, expositie- en verkoopruimtes Bolwerk als evenemententerrein Volwaardige camping Drijvend zwembad in IJssel Realiseren ‘pier’ en herinrichten dijk om te flaneren langs en op het water
Zicht op het water+bankjes Bestaande paadjes in de uiterwaarden gaan gebruiken
Op strategische plekken Bolwerk Buitenwacht als park groen toevoegen om groene
Aanpakken rommelige parkeersituatie Geschiedenis tastbaar maken Bescheiden ruimte voor wonen in het groen ?? Verzamelpunt nationaal landschap Verkeerssituatie aanpakken
uitstraling te verbeteren Stukje afsnoepen van parkeerruimte voor auto’s en fietsen en dit groen maken. Groener inkleden parkeren Verhalenfestival Stukje oude bolwerk blootleggen en ‘voelbaar’ maken Zorgen dat leegstaande villa weer bewoond wordt door duidelijkheid te scheppen over toekomst buitenwacht Symbolisch ingreep om nationaal landschap te voelen Eendaagse activiteiten waar verkeer wordt beperkt of geweerd
Historie van het gebied beleefbaar maken op kwalitatief hoog niveau Ruimte voor beperkt aantal villa’s in parkachtige omgeving passend bij beeld huidige villa Centraal informatiepunt nationaal landschap en selectieve landschappelijke ingrepen Gebied bij brug en voor voor station inrichten als ‘shared space’
- 33 -
Landschapspark met groen, water, kunst, horeca en spel Fietsenstalling naar kelder station en hoek trekvaart Gratis parkeren auto’s naar spoorlanden of Zwolseweg Ondergronds parkeren Vernieuwend ruimtelijk concept voor inrichting gebied gebaseerd op oude bolwerk/ schans Slanke woontoren met appartementen om grote ingrepen in gebied mee te financieren Het knooppunt voor kano-, step-, skate-, fiets en wandelroutes Herontwerp verkeerssysteem (Zwolse weg eruit) Rotonde voor de brug
